Αθήνα, 9 Ιουλίου 2008

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

κ. ΑΡΗ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ WOMAN SYMBOL

Είμαστε έτοιμοι για την τουριστική σεζόν που αρχίζει; Βρισκόμαστε εν μέσω της θερινής τουριστικής περιόδου, γεγονός που από μόνο του καθιστά επιβεβλημένη την επίδειξη νηφαλιότητας και ψυχραιμίας από όλους. Από τα πρώτα στοιχεία προκύπτουν μηνύματα αισιοδοξίας για το επόμενο διάστημα. Υπάρχει, βέβαια, κάποια αίσθηση ανησυχίας του τουριστικού κόσμου, που απορρέει κατά κύριο λόγο από την αυξημένη αβεβαιότητα που δημιουργεί η διεθνής οικονομική συγκυρία. Παρά την πρόσκαιρη ενίσχυσή του, το δολάριο εξακολουθεί να είναι ένα «φθηνό» νόμισμα έναντι του ευρώ. Αυτό από μόνο του, καθιστά πιο ελκυστικούς τους προορισμούς εκτός ευρωζώνης. Αρκεί μάλιστα να συνυπολογίσει κανείς ότι η έκρηξη των διεθνών τιμών του πετρελαίου και η ακρίβεια δυσχεραίνει τις μετακινήσεις. Δεν πρέπει όμως να τα παρουσιάζουμε όλα με μελανά χρώματα. Εμείς λέμε ότι πράγματι υπάρχουν δυσκολίες. Δυσκολίες τις οποίες έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να υπερβούμε. Εξ αρχής, στόχος μας ήταν να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την τουριστική κίνηση προς τη χώρα μας στα περυσινά επίπεδα. Ο ελληνικός τουρισμός έχει αντιστάσεις. Το πιστεύω αυτό. Στη δεδομένη χρονική συγκυρία, αυτό το οποίο προέχει είναι να δώσουμε βάρος στην ποιότητα των υπηρεσιών μας. Να υποδεχτούμε τους επισκέπτες τής πατρίδας μας με ένα ζεστό χαμόγελο και μία ακόμα πιο θερμή φιλοξενία. Σε ό,τι αφορά στις υποδομές, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε ως τουριστική χώρα ήταν η έλλειψη ξενοδοχείων ποιότητας ή το υπερβολικό κόστος ενοικίασης τους. Ποιές είναι οι δράσεις του υπουργείου προς αυτή την κατεύθυνση; Η στροφή στην ποιότητα απαιτεί έργα. Προϋποθέτει την ενεργή συμβολή και συνεισφορά όλου του τουριστικού κόσμου. Η χώρα μας δεν υστερεί σε ξενοδοχεία ή τουριστικές εγκαταστάσεις. Έχει ανάγκη από μία νέα φιλοσοφία. Μια φρέσκια αντίληψη, που δε θα υπολογίζει το πρόσκαιρο κόστος μπροστά

στο μακροπρόθεσμο όφελος. Η «αρχοντιά» της πατρίδας είναι η μοναδικότητα του φυσικού της κάλλους. Είναι η αυθεντικότητα των μαγευτικών τοπίων που διαθέτει. Είναι η αναλλοίωτη φυσιογνωμία της που δεν «στραπατσαρίστηκε» από τον οδοστρωτήρα μίας ανάπτυξης δίχως κανόνες και όρια. Σε τελική ανάλυση είναι προτιμότερο να έχουμε να διαχειριστούμε την όποια υστέρηση σε επίπεδο υποδομών και εγκαταστάσεων. Σκεφτείτε να βρισκόμασταν στη θέση της Ισπανίας που πριν χρόνια έχτιζε δυάρια και τριάρια στοιβαγμένα σε κακόγουστες πολυκατοικίες δίνοντάς τους τον χαρακτηρισμό της τουριστικής κατοικίας, και τα οποία σήμερα αναγκάζονται να τα γκρεμίζουν. Όταν οι άλλοι μετατρέπουν την κόλαση σε παράδεισο, εμείς έχουμε έναν τόπο προικισμένο με πολιτισμό και φυσική ομορφιά. Αυτόν, λοιπόν, τον δικό μας επίγειο «παράδεισο» γνησιότητας καλούμαστε να προασπίσουμε. Να τον θωρακίσουμε και να τον αναδείξουμε σε προορισμό υψηλών απαιτήσεων για όσους αναζητούν την ποιότητα, την αισθητική, τη διαφορετικότητα. Για να το πετύχουμε αυτό δεν έχουμε παρά να ανεβάσουμε το επίπεδο των υπηρεσιών μας προς τους ξένους επισκέπτες. Δεν έχει νόημα να συζητούμε αν η χώρα μας είναι ακριβός ή φθηνός προορισμός. Σημασία έχει να κάνουμε ξανά την Ελλάδα μόδα. Να επανακαθορίσουμε τη θέση της στην παγκόσμια τουριστική αγορά με όρους που θα διαμορφώνουν πρότυπα καταναλωτικής συμπεριφοράς. Να πείσουμε όλους ότι μοντέρνος ταξιδευτής είναι αυτός που έχει έρθει ξανά και ξανά στην Ελλάδα. Μπορούμε να το πετύχουμε αρκεί να εγκαταλείψουμε όσα μας παραπέμπουν σε ηττοπαθείς λογικές του χθες. Σε μια χώρα με αρκετά οικονομικά προβλήματα και με το πραγματικό μηνιαίο εισόδημα μιας οικογένειας να μην έχει αυξηθεί ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να πούμε πώς οι 15νθημερες διακοπές είναι είδος πολυτέλειας; Αναμφισβήτητα, ο χρόνος των διακοπών, συγκριτικά με το παρελθόν, έχει περιοριστεί. Πρόκειται για παγκόσμια τάση, δεν είναι μόνον ελληνικό φαινόμενο. Μπροστά σε αυτό δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και να λέμε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Από εκεί που μέχρι χθες, για τις περισσότερες οικογένειες οι διακοπές το καλοκαίρι ήταν αυτονόητες, σήμερα δυστυχώς για πολλούς τείνουν να καταστούν είδος πολυτελείας. Οφείλουμε να σκύψουμε πάνω στο πρόβλημα και να δούμε πως μπορεί η πολιτεία να βοηθήσει. Γιατί να είστε βέβαιη ότι η πολιτεία μπορεί πράγματι σε τέτοιες κοινωνικά δύσκολες περιόδους να συνδράμει τις ασθενέστερες εισοδηματικά τάξεις. Η δική μου πάγια αντίληψη για τον ελληνικό τουρισμό λέει ένα πράγμα: ότι οι διακοπές είναι δικαίωμα όλων. Γι αυτόν λοιπόν τον λόγο σε μία δεδομένη χρονική συγκυρία όπου τα ελληνικά νοικοκυριά δοκιμάζονται οικονομικά, αποφασίσαμε την χορήγηση επιπλέον 40.000 δελτίων κοινωνικού τουρισμού. Για πρώτη φορά συνολικά 150.000 δικαιούχοι και οι οικογένειές τους θα μπορέσουν να κάνουν τις διακοπές τους με λιγότερα χρήματα αφού ένα μεγάλο μέρος του κόστους θα καλυφθεί από τον ΕΟΤ. Αυτό εννοώ όταν με ακούτε να αναφέρομαι πολύ συχνά στην κοινωνική διάσταση του τουρισμού. Ποιές είναι οι πρωτοβουλίες του υπουργείου σε ότι αφορά στο προσωπικό που ασχολείται με υπηρεσίες τουρισμού. Μπορεί ως

Έλληνες να έχουμε συνδέσει τον τουρισμό με την οικονομία μας όμως κατά πόσο είμαστε σωστά "εκπαιδευμένοι"; Έχετε απόλυτο δίκιο σε αυτό που λέτε. Ο τουρισμός είναι πάνω απ όλα θέμα παιδείας. Προϋπόθεση για όσους εμπλέκονται στη τουριστική βιομηχανία της χώρας μας είναι να κατέχουν πραγματικές γνώσεις γύρω από το αντικείμενο. Όταν στο παρελθόν μιλούσαμε για τουρισμό, η εκπαίδευση ήταν «πολυτέλεια». Τα χρόνια όμως περνούν, τα πράγματα αλλάζουν, οι εξελίξεις τρέχουν. Δεν μπορούμε λοιπόν να παλεύουμε για τη βελτίωση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών μας και την ίδια ώρα να υπάρχουν επαγγελματίες του κλάδου που αγνοούν στοιχειώδεις κανόνες της τουριστικής εκπαίδευσης. Διότι θέμα εκπαίδευσης είναι ο τρόπος που θα αντιμετωπίσει ο υπάλληλος ενός ξενοδοχείου τον πελάτη, θέμα κουλτούρας είναι αν ο τάδε επιχειρηματίας θα επιλέξει να προσφέρει στον επισκέπτη την «πλαστική» σαλάτα ή θα τοποθετήσει μπροστά από το μαγαζί του πλαστικές καρέκλες. Οι υψηλές απαιτήσεις που δημιουργεί ο διεθνής ανταγωνισμός δημιουργούν την ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου. Σας πληροφορώ ότι ο ΟΤΕΚ αυτή τη στιγμή κάνει μία εξαιρετικά δουλειά παρέχοντας γνώσεις και κατάρτιση στους μελλοντικούς επαγγελματίες της τουριστικής αγοράς. Και βεβαίως θέλουμε να προσδώσουμε στις σπουδές αυτές την αίγλη που θα κινητοποιήσει ακόμα περισσότερο το ενδιαφέρον των επίδοξων σπουδαστών του. Ήδη, προχωρούν οι διαβουλεύσεις- και σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας- για τη σύσταση πανεπιστημιακού τμήματος τουριστικών επαγγελμάτων όπως λειτουργούν σε τόσες και τόσες άλλες χώρες. Η επένδυση στη γνώση και το έμψυχο δυναμικό του ελληνικού τουρισμού είναι μία επένδυση που στο μέλλον έχει να αποδώσει πολλά. Διακοπές = Κυκλάδες ή βλέπετε και μια στροφή του κόσμου και προς άλλα νησιά λιγότερο "κοσμικά" ή γνωστά; Αυτό που βλέπω- και είμαι βέβαιος ότι το έχουν παρατηρήσει όλοι όσοι ασχολούνται με τα τουριστικά θέματα- είναι μία στροφή του κόσμου στην ποιότητα. Είτε αυτή τη βρουν στη Μύκονο, είτε στη Φολέγανδρο είτε στο πιο απομακρυσμένο νησί του Αιγαίου ή του Ιουνίου. Είναι μία παγκόσμια τάση που έχει αγγίξει και τη χώρα μας και η οποία καθιστά ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη για αλλαγές. Αλλαγές ως προς το περιεχόμενο της τουριστικής φιλοσοφίας μας αλλά και ως προς τον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζουμε τους επισκέπτες που επιλέγουν ως προορισμό την Ελλάδα. Ο ταξιδιώτης προτιμάει πλέον να χρησιμοποιήσει τα χρήματά του για να έχει μία άκρως ποιοτική – έως πολυτελή θα σας έλεγα- παροχή υπηρεσιών ακόμα κι αν χρειαστεί να περιορίσει το χρονικό εύρος των διακοπών του. Αυτή είναι άλλωστε και η μόνη εξήγηση που δίνει κανείς βλέποντας όλα τα ξενοδοχεία των τεσσάρων και πέντε αστέρων να έχουν υπερκρατήσεις, την ώρα μάλιστα που μιλάμε για μιά ιδιαίτερα αρνητική οικονομική συγκυρία. Το δίλλημα, λοιπόν, του αύριο δεν είναι μεταξύ κοσμικών ή λιγότερων γνωστών νησιών στη χώρα μας, αφού το καθένα έχει τις δικές του κρυφές ομορφιές. Το μεγάλο στοίχημα για τους επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου στη χώρα μας είναι αν θα ακολουθήσουν τα κελεύσματα της παγκόσμιας αγοράς που διψάει για ποιότητα και αισθητική ή τελικά θα οχυρωθούν πίσω από αντιλήψεις του

γρήγορου και εύκολου κέρδους. Στη δεύτερη βέβαια περίπτωση το κόστος θα είναι μεγάλο και δεν θα είναι άλλο από την περιθωριοποίησή τους. Σε ό,τι αφορά τον εναλλακτικό τουρισμό, υπάρχει θετικό feedback από τον κόσμο; Τον προτιμούν έναντι του "κλασικού"; Το έχω ήδη πει, αλλά θα το ξαναπώ ακόμα μία φορά. Ο εναλλακτικός τουρισμός πρέπει να θεωρείται για την Ελλάδα το μέλλον. Είναι ο τουρισμός που θα γνωρίσει τεράστια ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια σύμφωνα με την τάση που επικρατεί διεθνώς. Όλο και περισσότεροι τουρίστες είναι πλέον πιο ψαγμένοι. Αναζητούν την ποιότητα, την αισθητική, την φυσική ομορφιά, τα περιβαλλοντικά πρότυπα τουριστικής ανάπτυξης. Ως χώρα, λοιπόν, πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτά τα δεδομένα. Να πείσουμε τους ξένους επισκέπτες για τους λόγους που έχουν να επισκεφτούν την Ελλάδα χωρίς να χρειάζεται να ωραιοποιούμε καταστάσεις. Γι’ αυτό λοιπόν μέσα από την ενιαία πλατφόρμα που ενσωματώνει ετερόκλητες τουριστικές υπηρεσίες, επενδύουμε στις επιμέρους μορφές του εναλλακτικού τουρισμού. Η Ελλάδα μέχρι σήμερα ήταν γνωστή για τον ήλιο και τη θάλασσα. Στοιχεία δηλαδή που κάλλιστα ένας επισκέπτης μπορεί να βρει σε άλλες ανταγωνίστριες χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και βεβαίως η Τουρκία. Τους λέμε λοιπόν «ελάτε στην Ελλάδα γιατί εκτός από το θαυμάσιο κλίμα της, τις εξαιρετικές παραλίες και τις δραστηριότητες που αφορούν στο θαλάσσιο τουρισμό, εμείς σας προσφέρουμε το κάτι παραπάνω». Και αναφέρομαι σε δραστηριότητες και υπηρεσίες που έχουν να κάνουν με τον θρησκευτικό τουρισμό, τον οικοτουρισμό, τον ορειβατικό τουρισμό, τον τουρισμό πόλεων, πολυτελείας κ.α. Δηλαδή λέμε «ελάτε στην Ελλάδα γιατί σε κάθε σας ανάγκη έχουμε την απάντηση που θα σας ικανοποιήσει». Και βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε τον πράσινο τουρισμό με την υιοθέτηση πιλοτικών προγραμμάτων μέσω των οποίων δίνουμε στην τουριστική πολιτική μας έντονο περιβαλλοντικό στίγμα. Πρέπει να εμπεδώσουμε την αντίληψη ότι η Ελλάδα έχει αποθέματα ανάπτυξης κι άλλων μορφών τουρισμού που παρεκκλίνουν από εμμονές προσκολλημένες στο κλασικό μοτίβο του «ήλιος- θάλασσα». Αντίληψη η οποία, συνδυαζόμενη με στοχευμένες δράσεις και πρωτοβουλίες θα δώσει νέα ώθηση στον ελληνικό τουρισμό επιμηκύνοντας την τουριστική περίοδο και αμβλύνοντας την εποχικότητα. Για πρώτη φορά για το 2008 ενσωματώσαμε εννέα νέους θεματικούς τομείς -παραθεριστικός, θαλάσσιος, πολιτιστικός, περιηγητικός, συνεδριακός τουρισμός, τουρισμός υπαίθρου, υγείας και ευεξίας, πολυτελείας και city breaks σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη- στο νέο business plan για τον ελληνικό τουρισμό αλλά και τη νέα διαφημιστική εκστρατεία που εγκαινιάσαμε πριν τα Χριστούγεννα. Με το μήνυμα «Greece: The True Experience» η Ελλάδα διατρανώνει την παρουσία της στην παγκόσμια τουριστική αγορά ως μία χώρα που μπορεί να προσφέρει πολυποίκιλες εμπειρίες, ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των πιο δημιουργικών και απαιτητικών παγκόσμιων επισκεπτών και ταξιδιωτών. Θεωρείτε ότι οι επενδύσεις είναι ικανοποιητικές στο χώρο του τουρισμού σε σχέση με άλλα κράτη της Ε. Ε. και ιδιαίτερα σε ξένους επενδυτές και αν όχι γιατί;

Το ζήτημα της προσέλκυσης επενδύσεων και ενδιαφέροντος από μέρους ιδιωτών εντός κι εκτός Ελλάδας είναι άμεσα συνυφασμένο με την προθυμία που έχουμε ως χώρα να τις υποδεχτούμε. Υπήρξαν επίσημες επαφές που είχα στο εξωτερικό με παράγοντες της τουριστικής αγοράς και κεφαλαιούχους. Για παράδειγμα, είχα στο Ντουμπάι συζήτηση με έναν σεΐχη ο οποίος ενδιαφερόταν να επενδύσει τα κεφάλαιά του στην Ελλάδα για τη δημιουργία μεγάλων ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και τουριστικών υποδομών. Δε σας κρύβω ότι κάποιες επισημάνσεις του με προβλημάτισαν αρκετά. Όχι για κανέναν άλλο λόγο. Απλά γιατί ξέρω ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμα το απαιτούμενο νομοθετικό πλαίσιο για επενδύσεις. Πώς λοιπόν θα έρθει κάποιος να επενδύσει σε τουριστικό επίπεδο στη χώρα μας όταν δεν είμαστε σε θέση να διευκολύνουμε την πρωτοβουλία του; Είναι τουλάχιστον ενθαρρυντικό ότι παρά τις ενδεχόμενες παραλείψεις και ατέλειες του, για πρώτη φορά στη χώρα μας θα έχουμε συγκεκριμένο χωροταξικό σχεδιασμό που οριοθετεί την ανάπτυξη της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια. Είναι ώρα λοιπό να λύσουμε και το θέμα του ειδικού χωροταξικού για να έχουμε επιτέλους ένα νομοθετικό πλαίσιο και να ξέρουμε που χτίζουμε ξενοδοχεία και που τουριστικές κατοικίες. Άρα επενδυτικό ενδιαφέρον υπάρχει, ρευστότητα υπάρχει και είναι κρίμα που δεν έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα να είμαστε χώρα υποδοχής κεφαλαίων. Πώς θα ενισχύσετε τις παραμεθόριες τουριστικές περιοχές που πλήττονται εξ’ αιτίας της αύξησης των εισιτηρίων; Οι παραμεθόριες περιοχές της Ελλάδας χρειάζεται να αντιμετωπιστούν με ιδιαίτερους χειρισμούς αφού διαθέτουν ανεκτίμητες φυσικές ομορφιές που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τουριστικά. Λόγω, όμως, μίας σειράς προβλημάτων, μεταξύ των οποίων δε σας κρύβω και η ελλιπής ακτοπλοϊκή σύνδεσή τους με τη ηπειρωτική Ελλάδα, ενδεχομένως να μην τρέχουν με τους ρυθμούς ανάπτυξης που θα θέλαμε. Γι αυτό, λοιπόν, βλέπουμε με ιδιαίτερη προσοχή τα προβλήματά τους και επιδιώκουμε την όσο το δυνατόν ταχύτερη επίλυσή τους στο πλαίσιο πάντα του δύσκολου πλαισίου των συναρμοδιοτήτων. Για εμάς δεν υπάρχουν κορυφαίοι και παραμεθόριοι προορισμοί. Όλα τα μέρη της Ελλάδας χρήζουν προσεχτικής αντιμετώπισης. Οι περιοχές, όμως, που παρουσιάζουν αδυναμία να ακολουθήσουν σε ταχύτητα, το γενικό ρυθμό της τουριστικής ανάπτυξης της πατρίδας μας, πρέπει να ενθαρρυνθούν και να αναδείξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα κατά τέτοιο τρόπο που να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την έλξη ευρύτερης πελατειακής γκάμας όλες τις εποχές του χρόνου. Ποιο είναι το δικό σας όραμα που αφορά στον ελληνικό τουρισμό; Η Ελλάδα έχει ανεξάντλητα τουριστικά αποθέματα ικανά να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον της τουριστικής αγοράς και να προσελκύσουν ξένους επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο ανταγωνισμός όμως, χρόνο με το χρόνο πυκνώνει, εντατικοποιείται, γιγαντώνεται. Μπροστά στα νέα δεδομένα δεν έχουμε την πολυτέλεια να κλείνουμε ούτε τα αυτιά ούτε τα μάτια μας. Πρέπει δηλαδή, να βρούμε τη χρυσή τομή που θα επιτρέψει στη χώρα μας να επιβιώσει τα επόμενα χρόνια σε διεθνές επίπεδο και στον ελληνικό τουρισμό να αποδείξει ότι δεν είναι προϊόν μίας χρήσης με ημερομηνία λήξης. Μιλάμε, λοιπόν, για την αναγκαιότητα θωράκισής του στο

νέο διεθνές άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Δεν ακυρώνουμε και δεν αποποιούμαστε τα στοιχεία που συνιστούν σήμα κατατεθέν για την Ελλάδα, όπως ο ήλιος και η θάλασσα. Δεν θα ισχυριζόμουν ποτέ πως «ότι είχαν να δώσουν το δώσανε». Αντιθέτως εξακολουθούν να ξεχωρίζουν στο brand name του τουριστικού μας μοντέλου. Απλώς, είμαστε υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων, δίπλα στον ήλιο και τη θάλασσα, να προσθέσουμε νέα προϊόντα. Να προσθέσουμε επιπλέον πινελιές στον πίνακα του ελληνικού τουρισμού προκειμένου να τον ξανακάνουμε «μόδα». Δηλαδή να τον εκσυγχρονίσουμε έτσι ώστε όλο και περισσότεροι πελάτες με εξειδικευμένες απαιτήσεις να έρχονται να θαυμάσουν τον πίνακα αυτό, να ζήσουν δηλαδή την εμπειρία του ελληνικού τουρισμού, να επισκεφτούν την Ελλάδα. Με μία νέα ταυτότητα, λοιπόν, η οποία ενσωματώνει εννέα θεματικούς τομείς τουρισμού καθώς και μία φρέσκια αντίληψη μάρκετινγκ που θα πλασάρει σωστά τη χώρα μας στις αγορές του εξωτερικού, πιστεύω ότι έχουμε όλες τις προϋποθέσεις να κάνουμε το μεγάλο βήμα. Πάντα ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις για ακόμα μεγαλύτερη εξειδίκευση, ποιότητα, αισθητική και φυσικά σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική κάθε περιοχής. Συνεργάζονται οι τοπικές κοινωνίες με το υπουργείο σε θέματα τουριστικής πολιτικής; Κατά καιρούς έχω υπάρξει αρκετά αυστηρός ως προς τις υποδείξεις μου προς τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Πιστεύω βαθύτατα ότι όλα ξεκινούν και τελειώνουν από την ευθύνη που νιώθει ο κάθε δήμαρχος ή κοινοτάρχης απέναντι στην περιοχή του. Δεν αναφέρομαι μόνο στο κεφάλαιο της καθαριότητας, που, εκ των πραγμάτων, πρέπει να είναι το πρώτο και κύριο μέλημά τους. Αλλά θέτω και το ζήτημα της αισθητικής παρουσίας και περιποίησης του τόπου τους. Σας αναφέρω ως παράδειγμα τον κοινοτάρχη της Φολεγάνδρου ή της Οίας στην Σαντορίνη. Δύο άνθρωποι που έχουν καταφέρει με το μεράκι και τη θέλησή τους να διατηρήσουν το φυσικό χρώμα, την ομορφιά της περιοχής τους. Είναι δύο ενδεικτικά παραδείγματα για το πώς η τοπική αυτοδιοίκηση- όταν θέλει- μπορεί να μετατρέψει έναν τόπο σε τουριστικό hot spot. Ήδη έχουμε δρομολογήσει έπειτα από συμφωνία με τον Δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας την αισθητική ανάπλαση της πύλης εισόδου ενός από τα ιστορικότερα σημεία της χώρας μας, που σηματοδοτεί το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού. Συνοψίζοντας, λοιπόν, σας λέω ότι περιμένουμε πολλά από την τοπική αυτοδιοίκηση. Καθαριότητα, αισθητική, σεβασμό στο περιβάλλον. Σε αυτές τις λέξεις συνοψίζεται το καθήκον που έχει αναλάβει απέναντι στους πολίτες.