É Áz ¯ Á Ê´¿zy ,d À z] Ä { ½y Ëy © ] Éz z¬e ]ze Ê ] Á { Ám...

اقتصادي مجله

29-93 صفحات ،6931 آبان و مهر ،8 و 7 هاي شماره

کشاورزی و خانگی صنعت، بخش سه در ایران برق تقاضای تابع بررسی و برآورد

یباغ قره صغری

نفت صنعت دانشگاه ارشد کارشناس

[email protected]

میبدی امامی علی

طباطبائی عالمه دانشگاه اقتصاد دانشکده دانشیار

[email protected]

بهباود اجتمااعی رفااه کشاوراا، اقتصاادی توسعه و رشد در عمده نقش ایفای به توجه با برق صنعت امروزه

ااای جانشای وجاود عاد امچنای و کشور ملی امنیت حفظ بشر، زندگی اای جنبه سایر و زندگی کیفیت

مصارف روناد بار تأثیرگذار عوامل بررسی مقاله ای ادف است. شده مبدل کیاستراتژ کاالی یک به قوی،

بخاش ساه در برق تقاضای تابع ادف ای راستای در که است کشاورزی و خانگی صنعت، اای بخش در برق

نتاای شاوند. می زده تخمی OLS روش به 5531-5511 اای سال زمانی سری اای داده کمک به الذکر فوق

بخاش در ژهیو به مشترکی تعداد با الکتریکی انرژی مصرف بی معناداری ارتباط که است ای گویای تحقیق

ایا در شاده محاسابه انارژی قیمات شااخ امچنی دارد. وجود صنعت بخش در افزوده ارزش و خانگی

است. بخش سه ار در برق برای قوی و مؤثر جانشی وجود عد نشانگر تحقیق

.کشاورزی ،یخانگ صنعت، برق، تقاضای تابع کلیدی: گانواژ

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20

http://ejip.ir/article-1-909-fa.html

8 و 7 اای شماره افدام سال اقتصادی مجله 12

مقدمه .5

توسهعه و رشهد راسهتا در اقتصهاد ههف مختله هها بخه در انهفی مصهف بهه روزافزون نیاز

هها زیه ر بفنامه گفو در ها بخ این ازیموردن انفی تأمین نیست. پوشیده کشور هیچ بف اقتصاد

نظیههف دیگههف اساسههی فاکتورههها کنههار در انههفی از بههفدار بهههفه و تولیههد جهههت مناسهه مههدیفیتی

بهودن اتمها بهه رو بهه توجهه بها اسهت. ... و اولیهه مهواد انسهانی، نیهفو ،گهاار سفمایه تکنولوی ،

از گهاه ههیچ الکتفیسیته انفی » که جمله این به استناد با الکتفیسیته انفی جایگاه ،فسیلی ها سوخت

اقتصاد در مداو و مستمف انفی یک عنوان به «شود می تبدیل دیگف نوع به نوعی از بلکه رود نمی بین

.شود می روشن کامالً کشور هف

امکهان عهد دلیهل بهه یافتهه توسهعه کشهورها سایف به نسبت ایفان در انفی ها قیمت شاخص

بسهیار انفی ، بودن ا یارانه دلیل به همچنین و نیفو انتقال بخ در انحصار وجود انبوه، ساز ذخیفه

الگهو اصهال بهه کننهدگان مصهف اسهت شهده سهب ایفان در بفق قیمت بودن پایین .است پایین

شهده باعه بهفق پهایین قیمهت طففهی از ندهنهد، نشهان رغبتهی ور بهفه افزای همچنین و مصف

بهبهود و انهفی تلفات کاه ساختار اصال بفا استفاتژیک، کاال این انحصار تولیدکنندگان

را بهفق انحصهار از گار اقتصاددانان باشند. نداشته ا انگیزه سوددهی، افزای جهت در تولید ففایند

حاصهل نتیجهه ایهن یافتهه توسهعه کشهورها تجهار بهه توجهه بها .دانند می اقتصاد آزادساز در تنها

تکنولهوی سهح و ور بههفه افهزای طفیه از تنهها کشهورها ایهن در خصوصی بخ که شود می

یابد. دست کمتف ها هزینه با بیشتف سود به تواند می

4453 حهدود جههان در شهده نصه نیفوگهاهی ظففیهت 2931 سهال انهفی تفازنامهه آمهار طب

شهده تولیهد الکتفیکهی فی نه ا بهه متعل آن ساعت گیگاوات 11741 میان این از که تاس گاواتیگ

منهاب از درصهد 54 تقفیبهاً جههان تولیهد بهفق کل .شود می مصف آن درصد 31 حدوداً که است

منهاب از درصد 21 ٬تجدیدپایف انفی مناب از درصد 12 ٬طبیعی گاز مناب از درصد 19 ،سنگ زغال

.است نفتی ها ففآورده و نفت از درصد 5 و ا هسته

یخهانگ بخ سهم میان این از که است ساعت گیگاوات 29322739 بفق از جهان کل مصف

در گیگهاوات 74 حدوداً ظففیت با ایفان است.درصد 7/1 کشاورز و درصد 51 صنعت درصد 12

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20


11 ...ایران برق تقاضای تابع بررسی و برآورد

،نهوزدهم رتبهه در مصف لحاظ به ید،تول لحاظ به جهان 29 رتبه در ،ظففیت لحاظ به چهاردهم رتبه

.دارد قفار نهم رتبه در بفق صادرات ازنظف و بفق انفی اتال هشتم رتبه در

ایهفان در بهفق انهفی نیفوگهاه، 9 تولیهد معهادل ،آیهد بفمی 2931 انفی تفازنامه از که گونه آن

از را شهده اتهال هها هزینهه ایهن بهازار، اصال با خصوصی بخ رود می انتظار که شود می اتال

،هها نیفوگهاه در بهفق تلفهات میزان 2931 سال تفازنامه ارقا و آمار طب دهد. کاه صادرات طفی

.است درصد 29/12 مجموعاً توزی و انتقال شبکه

و 295291 ،215522 بها بفابهف یه تفت بهه 2931 و 2993 ،2999 هها سهال در مصهففی بهفق کل

است. ساعت گیگاوات 149499

مختلف اای بخش تفکیک به ایران در برق مصرف مقدار .5 نمودار

(31-52) آمار آیینه در ایفان بفق صنعت سال 57 گزارش منب :

سال به نسبت 2931 سال در انفی اتال افزای نشانگف آمار نیز انفی اتال با رابحه در حتی

نیهاز و اسهت بهوده طف این عملکفد ضع از یحاک امف این که بودجه یارانه هدفمند طف از قبل

است. ملموس کامالً کشور در مدیفیتی ها زیر بفنامه به

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



در .اسهت بهاال بسهیار صهنعتی و خهانگی ها بخ در مصففی بفق میزان دستفس، در آمار طب

2/92 و رسهید سهاعت گیگهاوات 25973 از بهی بهه خانگی بخ در مصففی بفق میزان 2931 سال

7/95 سهال همهین در صهنعت بخه داد. اختصاص خود به را نیفو وزارت بفق ففوش کل از درصد

اختصهاص خهود بهه را نیهفو وزارت بهفق فهفوش کهل از درصهد 9/22 نیز کشاورز بخ و درصد

خهانگی، هها بخه بهفا تفتیه بهه ،2932 سهال بهه نسبت 2931 سال در بفق مصف رشد دادند.

بهاال مصهف است. شده محاسبه درصد 2/5 و درصد 9/4 ،درصد 3/5 با بفابف کشاورز و صنعت

شهدن بفقهی همچنهین و هها یارانهه از بخه ایهن بهاال سهم خاطف به عمدتاً کشاورز بخ در بفق

در کهه کشهور بهفا صنعت بخ در بفق مصف درصد 4.9 رشد همچنین .است آ ها چاه

است. ناچیز بسیار رقم دارد باالیی اقتصاد رشد به نیاز و بوده توسعه حال

ایهن تلفهات درصهد همچنین و بفق مصف میزان جهان، بفق صنعت در ایفان جایگاه به توجه با

اصهلی سهاال حال است. آشکار همگان بفا بفق صنعت اهمیت اخیف ها سال طی در حیاتی انفی

سهه در بفق تقاضا و بفق مصف الگو بف تأثیفگاار متغیفها بین ا رابحه چه است این مقاله این

است بهینه ها بخ این در بفق مصف الگو آیا و ؟دارد وجود کشاورز و خانگی صنعت، بخ

؟خیف یا

2931 تها 2944 هها سهال زمهانی سهف هها داده از اسهتفاده بها فهوق ساال به پاسخ راستا در

طفیه از را بهفق تقاضها تهاب بهفق، مصهف در ماثف (است موجود سال این تا ازیموردن ها داده)

کشهاورز و خهانگی صهنعت، بخه سهه بفا (OLS) معمولی مفبعات حداقل یاقتصادسنج روش

روش از اسهتفاده با زمانی سف ها داده ییایپا نا آزمون این بفآورد از قبل البته که ایم کفده بفآورد

است. شده مفتف (ADF) ولفف -دیکی

بها آن از په .شهود مهی پفداختهه مهفتب پیشهین پژوهشهی محالعات بفرسی به ابتدا مقاله این در

و شهده بیهان حاضهف پهژوه تحقی روش و نظف چارچو استفاده، مورد و الز متغیفها معففی

و تخمهین از حاصهل نتهای درنهایهت .شهود مهی پفداختهه هها یافته تحلیل و رگفسیونی مدل تخمین به

شوند. می لیتحل و بفرسی مدل، بفآورد

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



پژواش پیشینه .1

مختله هها بخه در بهفق تقاضها تهاب تخمهین درزمینهه ففاوانی محالعات اخیف ها دهه در

تقاضها قیمتهی کشه بودن پایین محالعات، این اغل دستاورد که است، شده انجا صنعت ویژه به

و سهاب محالعهات از تعهداد سیربف به ادامه در است. بفق تقاضا درآمد کش بودن باال و بفق

.پفدازیم می حاضف تحقی با مفتب

و تهأخیف دوره یهک بها بهفق سهفانه مصهف و قیمهت متغیفهها از گیف بهفه با ،(2399) 2آنگ

تایلنهد و تهایوان سهنگاپور، مهالز ، کشهور چهار تقاضا تاب تخمین به سفانه داخلی درآمد نیهمچن

بهفق درآمد کش ضفی باال، سفانه درآمد با کشورها در که گففت نتیجه گونه این و پفداخت

است. تف کوچک

بهفا را بهفق تقاضها تهاب مفبعات حداقل روش از استفاده با ،(2339) 1یوس محمد و التونی

عفبهی( متحهده امهارات و عفبسهتان عمان، کویت، بحفین،) فارس خلی همکار شورا کشورها

بلندمهدت و مهدت کوتهاه در درآمهد و آن قیمهت بهه نسبت بفق تقاضا که داد نشان و کفد بفآورد

کفد. اعال دولت پفداختی ها یارانه را امف این دلیل و است کش بی

تقاضها تهاب اسهتا،، داینامیهک تقاضها سهاز مهدل از اسهتفاده با ،(2333) 9هاودان و العزیز

داخلهی، ناخهالص تولیهد انفی ، قیمت ها آن روش این در .ندکفد بفآورد اردن کشور بفا را انفی

انهفی تقاضا بفآورد جهت فاکتورها تفین مهم عنوان به را مجاز متغیفها و ها ساختمان مساحت

از کمتهف اردن در انهفی تقاضها درآمهد کشه کهه ندرسهید نتیجه این به نهایتاً و ندگففت کار هب

است. واحد

2333-2374 زمهانی سهف هها داده کمهک بهه را نهفوی خانگی بفق تقاضا ،(1441) 5اتستول

و کهه بودنهد متغیفههایی خهانوار مصففی مخارج و نفت واقعی قیمت بفق، واقعی قیمت زد. تخمین

نسهبت فقبه تقاضا کش که بود آن از حاکی تحقی نتای گففت. کار هب را ها آن پژوه این در

.است باال درآمد به نسبت ولی پایین قیمت به

1. Ang

2. Eltony, & Mohamad Yosef

3. Al-Aziz & Hawdan

4. Ettestoll

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



بها را چهین خله جمههور بهفق تقاضها 1442 -2341 هها سال داده کمک به ،(1449) 2لین

زد. تخمین مفبعات حداقل روش از استفاده

تها مختله ها کش بفرسی از پ را النکایسف بفق تقاضا ،(1449) 1هانت و ویکفاما آمارا

عنهوان بهه هها خهانواده درآمهد و گاز و بفق قیمت از ها آن تحقی این در د.دنکف بینی پی 1414 سال

د.دنکف استفاده ماثف مستقل متغیفها

کهفد. بهفآورد 1447 تها 2374 هها داده از استفاده با را ایتالیا بفق تقاضا تاب ،(1443) 9بیانکو

همچنهین و محالعهه سال در بفق قیمت سفانه، درآمد بف مشتمل پژوه این در ماثف مستقل متغیفها

ثابهت تقفیبهاً بفق تقاضا درآمد کش که بود آن از حاکی تحقی نتای بودند. تأخیف دوره سه با

است. یک از کمتف و منفی انفی ها قیمت و

را کشور این در بفق مصف الگو بهبود عد تفکیه بفق مصف تخمین با ،(1443) 5گیلی بیل

داد. نشان

و بهفق گهاار قیمهت ناکهارایی خحها، تصهحی مهدل از اسهتفاده با (1429) 4کورا و پورآزر

را 2999-2952 هها سهال طهی ایهفان مسکونی بخ در قیمت به نسبت بفق مصف بودن کش بی

دادند. نشان

انهفی مصهف ضهعی حساسهیت تحقیقهات آنهها تخمهین نتهای ،(1425) محمدزاده و قادر

دهد. می نشان صنای در را مصف به نسبت افزوده ارزش بودن باکش و قیمت تغییفات به صنعت

بهفق تقاضها تهاب 2929-2957 هها سهال زمهانی سف ها داده از استفاده با ،(2972) فخفایی

بهه را قیمهت بهه نسهبت بهفق تقاضها بهودن کش کم نیز او محالعه نتیجه که کفد بفآورد را خانگی

در قیمتهی کش که داد نشان صنعت بخ در بفق تقاضا تاب تخمین با همچنین و رساند. اثبات

است. ناچیز نیز بخ این

ایهفان صهنعت بخه در بهفق تقاضها تهاب تخمهین بهه زیهف مدل از استفاده با ،(2974) کاظمی

هستند. بفق بفا ضعیفی ها جانشین گاز نفت و کوره نفت که داد نشان و پفداخت

1. Lin

2. Amarawickrama, & Hunt

3. Bianco

4. Bilgili

5. Pourazarm & Cooray

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



(2)

نفت قیمت PF صنعت، افزوده ارزش VA صنعت، بفق واقعی قیمت PE بفق، تقاضا Q: آن در که

.هستند گاز نفت قیمت PGو کوره

همهان بهه و پفداخهت کفمان شهفستان خانگی بخ در بفق تقاضا تخمین به، (2979) دینایی

یافت. دست آن قیمت به نسبت بفق تقاضا بودن کش کم نتیجه

هها انهفی قیمهت بهفق، واقعهی قیمهت گهففتن نظف در با را ایفان بفق تقاضا ، (2973) پژویان

ایهفان بهفق تقاضها قیمتهی کشه کهه داد نشهان و زد. تخمین داخلی ناخالص تولید و جایگزین

از واحد است. تف بزرگ درآمد کش و واحد از تف کوچک

همگفایهی روش به را ایفان کل تقاضا تاب 2999 -2973 ها داده کمک به (2992) عسگف

قیمهت متوس داخلی، ناخالص تولید بفق، مصف شامل تحقی این در ماثف متغیفها کفد. بفآورد

کننده مصف بلندمدت و مدت کوتاه رفتار بفرسی جهت پژوه این در بود. بفق قیمت و خا نفت

اسهتفاده پایدارِ معیار و ا ضفبه واکن تواب واریان ، تجزیه ،بلندمدت و مدت کوتاه ها کش از

است. شده

نشهان ها آن پفداختند. ایفان بفق تقاضا تخمین به ARIMA مدل از استفاده با، (2997) صمد

بهه نیهاز و بهوده کم بسیار قیمت و درآمد تغییفات به ایفان در بفق کنندگان مصف واکن که دادند

تقاضها بینهی پهی با ها آن است. محسوس الًمکا بفق بازار در اقتصاد ها طفاحی و ها ریز بفنامه

بهاال بسهیار ایفان در بفق مصف شدت دادندکه نشان داشت درصد 5.5 ساالنه رشد که بفق سفانه

.است

بها کشهور توسهعه در آن نقه و بفق تقاضا تاب بفآورد به، (2932) جلولی و آشتیانی چگینی

نشهان را قیمهت به نسبت بفق تقاضا بودن کش بی و پفداختند انفی ها یارانه هدفمند به توجه

دادند.

ایهن بهه صهنعت، بخه در بهفق تقاضها بف ماثف عوامل بفرسی با (2993) محتشمی و محمد

ندارد. بفق مصف بف معنادار اثف بخ این در بفق قیمت که رسیدند نتیجه

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



بخه سه بفق تقاضا بفآورد تفکیک در بفآورد پیشین ها تحقی با حاضف تحقی تمایز وجه

هها بخه از یهک هف تقاضا میزان مقایسه با تا است، اقتصاد در کشاورز و خانگی صنعت، مهم

یابیم. دست ایفان در بفق مصف آینده از کلید و کلی دید یک به ماکور

تحقیق روش و نظری چارچوب .5

خهانگی صنعت، بخ سه در بفق تقاضا تواب تخمین جهت نیاز مورد متغیفها ابتدا بخ این در

پفداختهه پهژوه تحقیه روش و تقاضا تواب تصفی به آن از پ و کنیم می معففی را کشاورز و

.2شد خواهد

زنهدگی، سهح ارتقها جمعیهت، رشهد لیقب از متعدد دالیل به اخیف ها سال در بفق مصف

افهزای تجهارت، و صهنعت توسهعه ،وههوا آ تغییهفات هها، تعففهه نبهودن واقعهی شهفنشینی، توسعه

اصلی متغیفها .است صنعت و خانگی بخ در ایفان بفق مصف بیشتفین است. داشته چشمگیف

تعهداد و انهفی قیمهت شهاخص واقعهی، افزوده ارزش بفق، واقعی قیمت شامل پژوه این در مدل

.شود می پفداخته ها آن از هفکدا بیان به تفصیل به ادامه در کههستند بفق مشتفکین

تقاضها تخمهین در اصهلی متغیفهها از یکی بفق قیمت متغیف اینکه وجود با :برق واقعی قیمت

اغله در مصهف ، الگهو اصال در آن تأثیف عد و کشور در آن بودن نازل دلیل به اما ،است بفق

بهه عمهدتاً امهف ایهن علت ،است پایین بسیار آمده دست به آن بفا که ضفیبی شده انجا بفآوردها

نیهز 2 نمودار در که گونه همان اسمی و واقعی ها قیمت شده سب که است باالیی بسیار تور خاطف

نشوند. واق راستا یک در شده تفسیم

سهال در و سهاعت وات کیلهو ههف ازا بهه ریهال 7/149 حهدود 2993 سهال در بفق اسمی قیمت

کنهد. مهی تصهدی را آن نیز فوق نمودار که است درصد 244 رشد دارا و بوده ریال 4/529 ،2931

بهه مفبهو 2931 سهال در کشهاورز و صهنعت خانگی، بخ سه بین نیز بفق اسمی قیمت بیشتفین

بهه الز اسهت. بهوده کشاورز بخ به متعل ریال 5/299 با قیمت کمتفین و ریال 9/551 با صنعت

سهال ثابهت هها قیمهت بهه نسهبت بخ ، سه هف در بفق واقعی ها قیمت و افزوده ارزش است ذکف

.اند شده محاسبه 2934

.است 2931. تمامی آمار و ارقا مورداستفاده در این بخ از تفازنامه انفی سال 2

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



(5531-5517) برق واقعی و اسمی متوسط اای قیمت روند .1 نمودار

2931 سال انفی تفازنامه منب :

ایهفان، در افهزوده ارزش و بهفق مصهف بهین نزدیهک ارتبها بهه توجه با :واقعی افزوده ارزش

اهمیهت الکتفیکهی انهفی بخه ریهز بفنامهه در توانهد مهی متغیهف دو این بین متقابل ارتبا بفرسی

.باشد داشته ا ویژه

رشهد انهفی هها حامهل قیمت ،2993 سال در ها یارانه هدفمند طف با :انرژی قیمت شاخ

شهاخص یافهت. افهزای درصهد 5/22 به 2931 سال در که کفدند تجفبه را درصد 4/12 چشمگیف

وزنهی میانگین طفی از شاخص این که ،است بفق تقاضا بف تأثیفگاار عوامل از یکی انفی قیمت

.شود می محاسبه زیف رابحه طب بنزین و گاز نفت طبیعی، گاز انفی ها حامل

(1)

و گهاز نفهت قیمهت PF طبیعهی، گاز قیمت PG و انفی قیمت شاخص بیانگف PE فوق رابحه در

PB نماد .است بنزین قیمت C بهه اسهت. مهاکور هها انهفی مصف مقادیف بیانگف نیز معادله این در

ایهن قیمهت تغییهفات الکتفیکهی، انهفی بها انهفی هها حامل این سفی جایگزینی امکان عد دلیل

.است کش بی ماکور بخ سه هف در ها حامل

در بهفق مشهتفکین تعهداد ،2931 سهال انهفی تفازنامه اطالعات با توجه اب برق: مشترکی تعداد

بخهه از بعههد هسههتند. بفخههوردار کشههاورز بههه نسههبت بههاالتف ارقهها از صههنعت و خههانگی بخهه

2931 سهال در .اسهت صهنعت سهس خانگی بخ به متعل تفتی به بفق یارانه بیشتفین کشاورز ،

تعهداد در درصهد 9/5 و 53/7 رشهد بها تفتیه بهه قبهل سهال بهه نسهبت صنعت و کشاورز بخ

بها نیهز خهانگی بخ .کفدند تجفبه را بفق مصف در درصد 9/4 و درصد 2/5 رشد مشتفکین،

0

100

200

300

400

500

600

13

69

13

70

13

71

13

72

13

73

13

74

13

75

13

76

13

77

13

78

13

79

13

80

13

81

13

82

13

83

13

84

13

85

13

86

13

87

13

88

13

89

13

90

13

91

13

92

قیمت متوسط کل واقعی قیمت متوسط کل اسمی

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



افهزای کهفد. تجفبهه را بهفق مصهف در درصد 3/5 رشد مشتفکین، تعداد در درصد 2/4 رشد

تعففهه تغییهف دلیهل بهه صهنعتی بخه بهه بتسن کشاورز بخ در بفق مشتفکین تعداد رشد درصد

است. بوده کشاورز به صنعتی مشتفکین از بفخی

عوامهل از یهک ههف اثفگهاار میزان رگفسیونی تحلیل از استفاده با داریم قصد پژوه این در

شهاخص و قبهل دوره مصهف بخه ، ههف افزوده ارزش بفق، مشتفکین تعداد بفق، قیمت چون ماثف

از کهه 2931 تها 2944 هها سهال زمهانی سف ها داده از راستا این در کنیم. بفآورد را انفی قیمت

انهد، شده آور جم نیفو وزارت و ایفان اسالمی جمهور مفکز بانک ،2931 سال انفی تفازنامه

.ایم گففته بهفه

جههت و انهد شده وارد زمانی سف صورت به محالعه این متغیفها از هفکدا به مفبو ها داده

رگفسهیونی مهدل اسهت. شهده اسهتفاده فهولف -دیکهی آزمهون از زمهانی سهف هها داده ناپهایی رف

:است زیف شف به صنعت بخ در بفق تقاضا بفآورد بفا شده استفاده

صنعت: بخ شده تصفی تقاضا تاب

(9)

خانگی: بخ شده یتصف تقاضا تاب

(5)

کشاورز : بخ شده یتصف تقاضا تاب

(4)

و واقعهی افهزوده ارزش بهفق، تقاضها بهفق، قیمهت بیانگف تفتی به P، Q، V، N فوق تواب در

معففهی بخه در آن محاسهبه نحهوه کهه است انفی قیمت شاخص PE هستند. بفق مشتفکین تعداد

صهنعت، هها بخه نشهانگف k و s، kh نمادهها همچنهین است. شده داده توضی تفصیل به متغیفها

هدفمنهد بهه توجهه بها .اسهت متغیفهها ایهن لگهاریتم معهف نیز L نماد .هستند کشاورز و خانگی

مهاه هفهت هها قیمهت وزنهی میانگین طفی از مصففی، بنزین و گاز نفت طبیعی، گاز قیمت ها یارانه

در فهوق هها حامهل آزاد قیمهت 2931 سهال در همچنهین اسهت. شهده محاسبه سال دو ماه 4 و اول

اند. شده گنجانده محاسبات

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



شهود مهی پایها هنگهامی تصادفی ففایند یک ،طورکلی به (:ADF) فولر-دیکی واحد ریشه آزمون

بهه تنهها زمهانی دوره دو بهین کوورایهان مقهدار و باشهد ثابهت زمان طول در واریان و میانگین که

)گجفاتهی، باشهد نداشهته محاسهبه واقعهی زمان به ارتباطی و داشته بستگی دوره دو بین وقفه یا فاصله

کهه معنهی این به ،شوند زده تخمین کاذ صورت به رگفسیونی ها مدل است ممکن گاهی .(2932

ضفی با مدل ولی باشد نداشته وجود تئوریک لحاظ از ا رابحه مستقل متغیفها و وابسته متغیف بین

په اسهت. متغیهف دو بهین رابحه وجود عد بیانگف t آماره که درحالی ،شود زده تخمین باالیی تعیین

آن و شهود مهی مهدل شهدن دار معنهی باعه کهه دارد وجود میان این در دیگف عامل گفت توان می

فهولف -دیکهی یافتهه تعمهیم آزمهون از مقالهه ایهن در ها داده پایایی به دستیابی جهت .است زمان عامل

از حاصهل نتهای تها ایهم آزمهوده مجهزا صهورت به را زمانی ها سف از یک هف و است شده استفاده

باشند. بفخوردار باالیی اطمینان درجه از رگفسیون،

گیهف تفاضهل مفتبه کی با صنعت هف در زمانی سف ها داده از هفکدا 9 و 1 ،2 جداول طب

عهد و واحهد ریشهه وجهود بهف نهی مب ففضیه رد بیانگف امف این .اند شده مانا مبدأ از عفض بدون و

تهف بهزرگ سهحو همهه در هها آن بحفانهی مقهادیف از ADF آزمون آماره مقادیف و بوده ها داده پایایی

بهه نیهاز و بوده انباشته هم مدل متغیفها اند شده مانا سح یک در متغیفها همه چون درنتیجه .است

یهک رگفسهیون، گففهت نتیجهه تهوان می همچنین .(1445اندرس، ) ندارد وجود انباشتگی هم آزمون

بهفآورد اطمینان با بخ سه هف بفا را رگفسیونی مدل توان می این از پ نیست. کاذ رگفسیون

کفد.

صنعت بخش برای فولر-دیکیآزمون نتای .5 لوجد

آماره آزمون متغیر سطح

درصد 53 درصد 1 درصد 5

P 45/4- 12/5- 44/9- 14/9-

N 91/5- 19/5- 42/9- 12/9-

V 21/5- 15/5- 45/9- 14/9-

PE 79/4- 12/5- 44/9- 14/9-

مأخا: محاسبات تحقی

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



خانگی بخش برای فولر-دیکیآزمون نتای .1 جدول



P 43/5- 97/9- 54/9- 99/9-

N 91/5- 19/5- 42/9- 12/9-

V 21/5- 15/5- 45/9- 14/9-

PE 79/4- 12/5- 44/9- 14/9-


کشاورزی بخش برای فولر -دیکیآزمون نتای .5 جدول



P 24/4- 31/5- 73/9- 29/9-

N 93/9- 13/9- 94/9- 14/9-

V 42/5- 45/5- 97/9- 74/9-

PE 24/4- 31/5- 77/9- 23/9-


نتای تحلیل و رگرسیونی مدل تخمی .2

روش از اسهتفاده بها شهد، حاصهل اطمینهان هها داده پایایی از ازآنکه پ و واحد ریشه آزمون انجا با

زده تخمین کشاورز و خانگی صنعت، بخ سه هف بفا را موردنظف مدل (OLS) مفبعات حداقل

.است آمده 2 و 4 ،5 جداول در مجزا صورت به بخ هف بفا تخمین این از حاصل نتای که شد صنعت بخش برق، تقاضای رگرسیونی مدل تخمی .2 جدول

Coefficient Standard.Error t-Statistic

C 973/2 743/4 743/2

LPs 949/4- 442/4 995/4-

LNs 137/4- 451/4 342/2

LVs 947/4 477/4 994/24

LPEs 413/4- 453/4 439.4

31/4R-squared= 49/1D-W = 547F =

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



خانگی بخش ،برق تقاضای رگرسیونی مدل تخمی .1 جدول

کشاورزی بخش ،برق تقاضای رگرسیونی مدل تخمی .2 جدول

صنعت بخ بفا مدل این در شده محاسبه اسکوار 𝑅که است آن ماید تخمین از حاصل نتای

نشهان مهدل این باال اسکوار .R است 93/4 کشاورز بخ بفا و صفف خانگی بخ بفا ،صفف

انهفی تقاضها کهه اسهت ایهن بیانگف امف این خود و است الگو باال دهندگی توضی قدرت دهنده

در واردشهده متغیفهها از متأثف زیاد حد تا کشاورز و خانگی و صنعتی ها بخ در الکتفیکی

معنهادار کهه است 359 خانگی بخ بفا و 5472 شاورز ک ،547 صنعت بفا F آماره است. مدل

و باشهد 1 نزدیک باید نیز واتسون -دوربین آزمون آماره مقدار چنانچه .رساند می را رگفسیون بودن

9 و 1 ،2 جهداول موجهود نتهای کهه ،است رگفسیون مدل اخالل اجزا میان خودهمبستگی نشانگف

.است اخالل اجزا بین معنادار خودهمبستگی وجود عد گویا

بخه بهفا و -25/4 خهانگی بخه بهفا ،-94/4 صهنعت بهفا الگهو ایهن در قیمتهی کش

صهنعت بخ در بفق مصف بفق، قیمت افزای درصد یک ازا به یعنی ،است -29/4 کشاورز

توجیهه در کنهد. مهی پیهدا کاه درصد 29/4 کشاورز و درصد 25/4 خانگی بخ ،درصد 94/4

بهفق واقعی قیمت چون ایفان، اقتصاد در بفق زیاد کاربفد رغم علی طففی از گفت توان می مسئله این

Coefficient Standard Error t-Statistic

Ckh 153/2- 521/4 494/9

LPkh 254/42 452/4 491/9-

LNkh 152/2 444/4 513/11

LVkh 472/4 492/4 425/1

LPEkh 419/4- 414/4 245/2-

34/4R-squared= 9/2D-W = 5472F =

Coefficient Standard Error t-Statistic

C 423/4 423/1 227/1

LPk 299/4- 453/4 234/9-

LNk 999/4 499/4 244/24

LVk 224/4 117/4 591/4

LPEk 495/4- 457/4 592/2-

93/4R-squared= 31/2D-W = 359F =

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



جانشهینی دلیهل بهه دیگهف طففهی از دارد قفار نازلی سح در انفی ها حامل سایف به نسبت ایفان در

کهاه زیهاد آن مصهف بهفق قیمهت افزای با الکتفیکی انفی به نسبت انفی ها حامل ضعی

چنهدان تهأثیف بفق مصف رو بف محالعه این الگو در متغیف یک عنوان به قیمت پ یافت. نخواهد

است. نداشته زیاد

ایهن .اسهت -95/4 کشهاورز و -419/4 خهانگی ،-413/4 صهنعت بخه در متقهاط کشش

انهفی هها حامهل ،کشاورز و صنعتی بخ در چه و خانگی بخ در چه که دهد می نشان اعداد

در قهبالً کهه متعهدد ها پژوه طب البته .هستند الکتفیکی انفی بفا ضعیفی بسیار ها جانشین

گهاز بها امها بهوده بهفق جانشهین کهوره نفت و گازوئیل که است شده داده نشان گففته انجا زمینه این

نشهانگف بخه سهه هف در جانشین ها حامل قیمت مورد در t آماره بودن معنا یب دارد. مکملی رابحه

بها ضهعی جانشهینی رابحهه یک وجود و t-student نمودار بحفانی نقا در ها بخ این گففتن قفار

بهه کشهاورز و خهانگی صهنعت، بخه در مشتفکین تعداد ضفی همچنین .است الکتفیکی انفی

تعهداد در افهزای درصهد یهک بها کهه هسهتند این بیانگف آمار این .است 99/4 و 15/2 ،13/4 تفتی

51/2 ،درصهد 13/4 تفتیه بهه کشهاورز و خهانگی صهنعت، ها بخ در بفق مصف ،مشتفکین

خهانگی، بخه در مشهتفکین تعهداد ضهفی بهودن بهاال علت یابد. می افزای درصد 99/4 و درصد

بخه در ضهفی ایهن بهودن بهاال همچنهین .اسهت خهانوار انهفی نیازها تأمین در بفق عمده نق

نیهز افهزوده ارزش مهورد در .اسهت کشهاورز بخه بهه باال یارانه تعل صنعت، به نسبت کشاورز

9/4 ضفی دارا که صنعت بخ بفق مصف الگو در متغیف این تأثیف گفت صفاحت به توان می

است. باال بسیار دیگف بخ دو به نسبت ،است

ااپیشنهاد و گیری نتیجه .1

کشهاورز و خهانگی صهنعت، بخه سهه در بهفق مصهف بهف مهاثف عوامهل بفرسی به مقاله این در

این به نیل جهت شود. بفآورد بفق مصف مقدار بف ماثف عوامل از یک هف کمی تأثیف تا شد پفداخته

هها داده یییاناپا رف بفا .شد استفاده Eviews افزار نف در (OLS) مفبعات حداقل روش از هد

ایهن اصهلی ههد درواقه گففتیم. کاره ب را فولف -دیکی واحد ریشه آزمون 2931-2944 ها سال

.است 2931 سال تا آن مصف الگو و الاکف فوق بخ سه در بفق تقاضا تاب تخمین مقاله

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



شهفای حهد تها هها بخ از هفکدا در پایین قیمتی کش که هستند این گویا تحقی نتای

بخه سه در بفق قیمت سح بودن نازل دلیل به بهینه مصف عد و صنعت این بف حاکم انحصار

در ویهژه بهه مشهتفکین تعهداد با الکتفیکی انفی مصف بین معنادار ارتبا وجود .دهد می نشان را

شهدت اینکهه بهف عهالوه مشهتفکین، تعهداد افزای با بخ این در که است معنا این به خانگی بخ

مصهف الگهو بهف مشهتفکین ایهن از ا عهده تبعیهت دلیهل به ،یابد می افزای مفات به بفق مصف

خواههد افهزای روز بهه روز غیفمعقهول مصهف روند بفق، انفی از بهینه مصف عد و غیفمعقول

هها بخه سهایف بهه نسهبت بخه این لاا .است رشد حال در نیز کشور کنونی جمعیت چفاکه ،یافت

بهی توجهه مفد ، به دادن یآگاه بفق، معقول مصف یابی بهینه ها سیاست و ها ریز بفنامه نیازمند

.هستند تشویقی ها طف یا و خانگی ها لواز در ویژه به تکنولوی حضور به پی از

صنعت بخ در افزوده ارزش و بفق مصف میان معنادار ارتبا وجود از حاکی نتای همچنین

واحد هف با خدمات، یا کاال تولید جهت صنعت بخ که است این نشانگف بفآورد این درواق .است

در شهده محاسبه انفی قیمت شاخص .دهد می افزای 9/4 را کشور ملی ناخالص تولید بفق مصف

بهفق عبهارتی بهه است، بخ سه هف در بفق بفا قو و ماثف جانشین وجود عد نشانگف تحقی این

کهاال یهک عنهوان به و کفده نمایی قدرت کشور اقتصاد در بفتف ها انفی از یکی عنوان به همچنان

کهاه زمینهه در خهود هها حمایهت با تواند می دولت لاا .شود می محسو استفاتژیک و ضفور

قیمتهی غیهف هها سیاست همچنین و قیمتی ها سیاست اعمال طفی از صنعت بخ در بفق مصف

الگهو اصهال در را مهاثف نقه عمهومی، آگهاهی افهزای و تکنولهوی کهارایی افهزای مانند

کند. ایفا بخ این در بفق مصف

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



منابع

بهفق صهنعت بهفا رمهز بهینهه گهاار قیمت» .(2973) تیمور محمدی، ؛جمشید ،پژویان -

.93-22 . صصششم شماره .اقتصاد ها پژوه فصلنامه .«ایفان

آن بینهی پهی و بهفق تقاضا تاب بفآورد» (.2932) ی، مهدیجلول؛ علی، آشتیانی چگینی -

هها یارانهه هدفمنهد بهه توجهه بها کشهور توسعه در آن نق و 2554 انداز چشم اف بفا

هفتم. شماره .دو سال اقتصاد . توسعه و رشد ها پژوه .«انفی

قیمتهی ها کش بفآورد و خانگی بخ در بفق تقاضا تخمین» (.2994) علی ری،گعس -

.249-223 ص .21 و 29 شماره .بودجه و بفنامه مجله .«آن درآمد و

جمعی و مدل تحلیل تقاضا بفق در ایفان با استفاده از مفهو هم»(، 2997) سعید صمدی، -

ARIM دان و توسعه مجلة ، «2997تا 2929طی.

در انههفی ههها حامههل تقاضهها بینههی پههی از نهههایی گههزارش» .(2972) حمیااد ،فخرایاای -

.«مختل مصففی ها بخ

.«خهانگی و صهنعتی بخه در الکتفیکهی انهفی تقاضها تحلیل» (.2974) احمد کاظمی، -

تهفان. دانشگاه ارشد کارشناسی نامه پایان

دانشگاه انتشارات ابفیشمی(. حمید تفجمه) یاقتصادسنج مبانی (.2932) دامودار گجراتی، -

تهفان.

سهومین .«کفمهان شهفسهتان بهفق تقاضها تهاب تخمهین » (.2979) منصور دینایی، محمدی -

ایفان. انفی ملی همای

بخه در بهفق تقاضها بهف مهاثف عوامل رسیبف» (.2993) مینا محتشمی، ؛حسی محمدی، -

.الکتفیکی انفی مصف الگو اصال سفاسف کنففان دومین .«صنعت

- Al-Aziz, A. & Hawdan, D. (1999). "Estimating the Demand for Energy in

Jordan: A stock Watson Dynamic OLS (DOLS) Approach". Survey Energy

Economics Center, Department of Economics.

- Amarawickrama, & Hunt, L. (2008). "Electricity Demand for Sri-Lanka: A

Time Series Analysis". Energy Policy, Vol. 33, pp. 724 –739.

- Anders, R (2004). "Vector Equilibrium Correction Models with Non-liner

Discontinues Adjustments". The Econometric.

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20



- Ang B.W. (1988). "Electricity-output ration and sectoral electricity use. The

case of East and South East Asian developing countries" Energy Policy,

Vol. 16, NO. 2, PP. 115-121. - Bianco, V & Manca, O & Nardini, S. (2009). "Electricity Consumption

Forecasting in Italy Using Linear Regression Models". Energy, Vol. 34, PP.

14–142

1 Bilgili, M. (2009). "Estimation of the Net Electricity Consumption of

Turkey. Cukurova University", Adana Vocational School of Higher

Education, J.of Thermal Science and Technology, Vol. 2, No. 29. PP. 89-98. - Eltony, M. Nagy & Mohamad Y. (1993). "The Structure of Demmand for

Electricity in the Persian Gulf Cooperation Council Countries". The Journal

of Energy and Development, PP. 213-221

- Ettestol, n. (2002). "Estimating Residential Demand for Electricity with

Smooth Transition Ragression". NTNU, Trondheim, Norway.

- Ghaderi, F & Mohammadzadeh, S. (2014). "Electricity Demand Function for

the Industries of Iran". Information Technology Journal, Vol. 5, PP. 401-

404.

- Lin, B.Q. (2003). "Electricity Demand in the People’s Republic of China".

Economics and Research Department, No. 37

- Pourazarm, E, Cooray, A. (2013). "Estimating and forecasting residential

electricity demand in Iran. Economic Modelling, Vol. 35, PP. 546–558

- http://isn.moe.gov.ir/

- http://tsd.cbi.ir/Display/Content.aspx - http://www.saba.org.ir/fa/energyinfo/tashilat/taraz

Dow

nloa

ded

from

ejip

.ir a

t 9:5

0 +

0330

on

Wed

nesd

ay M

arch

11t

h 20

20


É Áz ¯ Á Ê´¿zy ,d À z] Ä { ½y Ëy © ] Éz z¬e ]ze Ê ] Á { Ám...

Documents