0-1 yaŞ beslenmesİgorucu/documents/hem-137-5.pdf · bebek ilk 6 ayda sadece anne sütü ile...

0-1 YAŞ BESLENMESİ

1

0-1 YAŞ DÖNEMİ BESLENMENİN ÖNEMİ

Bebeklerin yeterli ve dengeli beslenmesi onların

sağlıklı olması, büyüme ve gelişmesinin en önemli

belirleyicisidir.

Bebeklik dönemindeki beslenme yetişkin dönemde

görülen kronik beslenme hastalıklarının

önlenmesinde rol oynar.

2


Doğumdan itibaren her bireyin protein, karbonhidrat,

yağ ve vitaminlerden oluşan besin öğelerinden yaşına

uygun bir şekilde her gün yeterli ve dengeli olarak

alması gerekir.

Çocuklar sürekli büyüdükleri için besin ihtiyaçları da

yaş dönemine göre farklılık gösterir.

3


Bebeğin yeterli beslendiğinin ve sağlıklı olduğunun

bilinmesini sağlayan en iyi yol büyümesinin

izlenmesidir

4

0-1 YAŞ GRUBU BESLENME İLKELERİ

Bebek ilk 6 ayda sadece anne sütü ile beslenmelidir.

Anne sütü bebeğin ilk 6 boyunca tüm ihtiyaçlarını

karşılayacak içeriğe sahiptir ve istenilen büyüme ve

gelişmeyi sağlar. Ancak anne sütü D vitamini

içermediği için bebeğin güneş ışığından

yararlanması sağlanmalıdır.

5


6 aydan sonra anne sütünün azalması ve bebeğin

ağırlık kazanarak büyümesi nedeniyle ek besine

ihtiyaç duyulur. Bu nedenle ek besinlere 6 aydan

sonra başlanmalı, aynı zamanda anne sütüne devam

edilmeli ve 2 yaşına kadar sürdürülmelidir.

7


Ek besinlerin

Ne miktarda,

Ne sıklıkla,

Ne zaman verileceği önemlidir

Ek besinler bebeğin bulunduğu aya ve sindirim

sistemi özelliklerine göre düzenlenmelidir.

8


Anne sütü ve ek besinler kesinlikle biberonla verilmemeli ve emzik kullanılmamalıdır. Çünkü; Emzirme, biberonla beslenmeden daha fazla emme

gerektirir. Bu da bebeğin çenesinin gelişmesine ve güçlenmesine yardım eder. Bebek ek besinlere geçtiğinde daha iyi çiğneme hareketi yapar.

9

www.on5yirmi5.com

http://www.on5yirmi5.com/

http://www.on5yirmi5.com/


Biberonla emmeye alışan bebek anne sütünü de aynı

şekilde emer. Etkili süt üretimi sağlanamaz ve anne

sütü zamanla azalır. Bebek doymaz, kilo alımı yavaşlar

ve zorunlu olarak tamamen ek besinlerle beslenilmesi

gerekir.

10


Biberon hijyenik değildir.

Biberon alışkanlık yapar bebek büyüyüp çocuk

olduğunda bile kullanabilir. Çene ve diş yapısını bozar.

11


Ek besinlere geçerken kaşık kullanımını zorlaştırır.

Bebek, her şeyi biberonda içilecek kıvamda ister ve

çiğneme gelişmez.

Bebek biberon kullanımı sırasında daha fazla hava yutar

ve sindirim problemi yaşar.

Maddi açıdan günümüzde biberon için uygun fiyatlar

bulunsa da biberon başlığının sık sık değiştirilmesi

gerekir oysa ki emzirme masraf gerektirmez. 12

EMZİRME SIKLIĞI

BEBEK HER İSTEDİĞİNDE EMZİRİLMELİDİR

Uyanma, hareketliliğin artması, ağlama, süt emmeye

yönelme acıktığının belirtileridir.

Bebeğin her ay yaklaşık 500 gr alması anne sütünün

yettiğini gösterir.

Bebek 1 gün içerisinde ortalama 10-12 kez emzirilmelidir.

13

EMZİRME SIKLIĞI

Yeni doğan bebeğin midesinin küçük olması ve anne

sütünün kolay sindirilebilir olması nedeniyle bebek sık

aralıklarla acıkır (1-2 saat)

Emzirme işlemi bebek emmeyi bırakana kadar devam

ettirilmelidir.

14

EMZİRME SONRASI

Her emzirme sonrası bebeğin gazının çıkarılması gerekir.

Bebek beslenirken bir miktar hava yutar ve gaz oluşur.

Bebeğin gazını çıkarmak gaz sancısı çekmesini önler ve

rahat uyumasına yardımcı olur. Gazını çıkarmak için

bebeğin karnı annenin (veya babanın) omzuna yaslanır ve

sırtına hafifçe vurulur. Gaz çıkarma sırasında bebeğin

ağzından süt veya ağız suyu gelebilir. Temiz bir bezle

silinmelidir.

Anne sütü alan bebeğin dışkısı yumuşak ve sarı renktedir.

15

EMZİRME SONRASI Bebek süt bitene kadar emzirilmez ise:

Bebek, emmeye başladığında ön süt denilen şekerli ve sulu

süt gelir. Bebek, sütün bu özelliği ile susuzluğunu ve

açlığını giderir. Emmeye devam ettikçe son süt dediğimiz

protein ve yağdan zengin süt gelir. Bebek yeterince

emzirilmez ise sadece ön sütü alır, beslenemez, ağırlık

kazanamaz ve sürekli emmeye çalışır.

Anne sütü fazla olduğunda veya bebeğin yeterince emzirilmemesi sonucu birikiminde anne sağlığı için

sütün bir miktar elle veya pompa ile sağılması gerekir. 16

ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI

Sağılan süt:

o Buzdolabında (+4 C ) 24-36 saat,

o Buzlukta (-7 ile -2 C arasında) 3 hafta,

o Derin dondurucuda (-18 C’nin altında) 6 aya kadar

saklanabilir.

Dondurucudan çıkarılan süt buzdolabı rafında

çözdürülmeye bırakılmalıdır.

17

ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI

Dondurulmuş süt çözdürüldükten sonra 24 saat

buzdolabında bekletilir (1 ile 4 C arası)

Çözdürülecek süt bebeğin her seferde tüketeceği

miktar kadar olmalıdır

Çözdürülen süt sıcak su dolu bir kabın içerisinde

ılıtılarak bebeğe verilmelidir.

18

EK (TAMAMLAYICI) BESİNLER

Ek besinlere erken başlanıldığında;

Ek besinler anne sütünün yerini alacağından bebek

daha az emer, anne sütü azalır ve bebeğin besin ihtiyacı

karşılanmaz.

İlk aylarda bebeğin sindirim sistemi tam

gelişmediğinden ek besinleri sindiremez. İshal ve

kabızlık oluşabilir.

19


Ek besinler anne sütü kadar temiz olmayacağından

bebeğin ishal olma olasılığı artar.

Bebek anne sütünden aldığı koruyucu maddeleri ek

besinlerden alamayacağı için bağışıklık sistemi

etkilenir.

Obeziteye neden olur.

20


Ek besinlere geç başlanıldığında;

Bebeğin ihtiyacı olan enerji ve besin öğeleri

karşılanmaz

Bebeğin büyümesi yavaşlar ya da tamamen durur.

Bebek gerekli besin öğelerini alamadığından kansızlık,

gelişme geriliği, zihinsel gelişim geriliği gibi bazı

sorunlar görülebilir.

21

EK BESİNLERE BAŞLARKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR

Bebeğe verilecek ek besinler;

Enerji ve besin öğeleri bakımından zengin,

Temiz ve güvenli olmalıdır.

Kolay hazırlanabilir olmalıdır

Ek besinlere başlanıldığında bebek daha sık emzirilmelidir.

22


Yeni besinlere geçerken 1 günde birden fazla yeni besin

verilmemelidir. Diğer besine geçmeden 3-5 gün

beklenmelidir. Bebeğin bir tür besine karşı duyarlılığı varsa

(kusma, ishal, alerji, vb) tespit edilebilir.

Yeni verilen besin bebek aç iken verilmelidir.

23


Yeni denenecek besin miktarı önce birkaç tatlı kaşığı

olmalı, daha sonra miktar giderek artırılmalı ve

çeşitlendirilmelidir.

Ek besinler bebeğe kaşık, fincan ya da bardakla

verilmelidir. Bebeği beslerken biberon kullanılmamalıdır

Eğer hazırlanan besin buzdolabında saklanamıyorsa

hazırlandıktan en geç 2 saat içinde tüketilmelidir.

24


Lezzeti beğenilmeyen besinler birkaç gün beklenip tekrar

denenmelidir.

Günlük toplam verilen besin miktarı bebeğin enerjisini ve

besin öğelerini sağlamalıdır.

Bebeğe verilecek besinlerin temizlik ve sağlık koşullarına

uygun hazırlanması gerekir

25


Bebeğe verilecek besinlerin hazırlanmasında doğal ve taze

ürünler kullanılmalıdır.

Besinler uzun süre pişirilmemeli, kavrulmamalı,

kızartılmamalı, pişirilmiş besinin suyu dökülmemeli; acılı,

baharatlı ve tuzlu olmamalıdır.

Bebeklerin besinlerine 12 aya kadar tuz ve şeker

eklenmemelidir.

26

EK BESİNLERE BAŞLAMA AŞAMALARI

5 aşamada ele alınabilir:

Birinci aşama; bebeği kaşığa alıştırma amaçlanır. Bebek dilini

kullanarak kaşıkla verilen besini ağzının arkasına iterek

yutmayı 6-7. aylarda öğrenir. Bu dönemde besinler yumuşak

ezme kıvamında verilebilir. Yoğurt, sebze ve meyve püreleri,

pirinç, patates, tahıl, inek sütü eklenmiş çorbalar uygun

besinlerdir. Eğer 6. aydan sonra anne sütü yoksa inek sütü

yarım kahve fincanından başlanarak verilir. Uzun ömürlü

sütler tercih edilmelidir.

27


İkinci aşama; bu dönemde katı besinlere geçilmesi, bebeğin

oturmaya başlaması ve bir elinden diğerine bir şeyi

geçirebilmesi süreci ile ilişkilidir. 7-8. aylarda çiğneme

hareketleri başladığından püre kıvamında besinler verilebilir,

sıvı gıdalar fincandan içilebilir. Yeni lezzet ve yapıda

besinlerin beslenmeye eklenmesi bebeğin motor

yeteneklerinin gelişimine yardımcı olur. Bu dönemde püre

edilmiş etler, kuru baklagiller, sebze ve meyve başlanmalıdır.

29


Üçüncü aşama; bebek çiğnemeyi öğrenmiştir. 8-9. ayda motor

gelişim, dişlerin çıkması, bebeğin ufak besin parçalarını eline

alması, ağzına götürmesi, çiğnemesi gelişir. Bu aşamada

bebeğe gözetim altında ekmek, köfte, meyve gibi yiyecekler

verilerek cesaretlendirilmelidir.

30


Dördüncü aşama; bebek kendi kendine yemeye başlamalıdır.

9-12. ayda parçalanmış, ezilmiş besinler kullanılır. Yemekler

az yağlı hazırlanmalı ve zeytinyağı kullanılmalıdır.

31

GENEL PEDİATRİK BESLENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Beşinci aşama; 1 yaşına gelen çocuk aile ile aynı yemekleri

yiyebilir. Özel olarak yemek hazırlanmasına gerek yoktur.

Ancak baharatsız, az tuzlu ve az yağlı yemekler verilmelidir.

32

YAŞA GÖRE TAHMİNİ BESLENME KAPASİTESİ

Yaş Beceriler Önerilen Beslenme

Doğum-6ay • Anne kucağındadır emer ve yutar • Anne sütü ve mama

5-7 ay

• Başını kontrol ederek destekle oturur

• Gözleriyle besini takip eder • Kaşığa ağzını açar • Kaşığın üzerine dudaklarını kapatır • Yarı katıları diliyle iter • Yarı katıları yutar

• Anne sütü, mama • Demir katkılı tahıllar

6-8 ay

• Desteksiz oturur • Yemeği ağzında tutar • Yemeği çene içinde diliyle iter • Yemeği yukarı-aşağı hareketlerle

ezer • Avuç içi ile kavrar • Yemeği eli ile alıp ağzına götürür • Bardaktan içer (büyük kısmını

döker)

• Anne sütü, mama • Ezilmiş/püre yapılmış

sebze ve meyveler • Püre haline getirilmiş

etler

33


7-10 ay

• Kendi başına oturur • Çevirme hareketi ile çiğner • Yiyeceği ısırır • Ağız içinde yemeği bir yönden

diğerine hareket ettirir • Bardağın çevresinde dudaklarını

büzmeye başlar • Parmak ucu ile tutar

• Anne sütü, mama • Pütürlü pişirilmiş

sebze ve meyveler • Ezilmiş pişirilmiş

fasulye • Kabuğu alınmış

ekmek, tost, pide • Kraker ve kurutulmuş

tahıllar

9-12 ay • Parmak ucu ile tutma gelişir • Daha iyi çiğner

• Anne sütü, mama • Parçalanmış, yumuşak

pişirilmiş yiyecekler • Parçalanmış yumuşak

taze meyveler • Yumuşak

doğranmış/ezilmiş etler

• Kuru tahıl, tost kraker • Yumurta ve peynir 34


> 12 ay

• Ellerini kullanmada daha becerikli hale gelir

• Kendisi yemeye başlar • Çiğneme daha iyidir • Bardaktan içme gelişir • Besinlerle ilgilenir

• Tüm süt ürünleri • Ailenin masasındaki

yumuşak yiyecekler

35

GELİŞİM TABLOSU

PERSENTİL

Belli bir yaş grubundaki kız ve erkek çocuklarının kilo ve

boy dağılımını gösterir. Persentil değeri, bebeğin yaşıtları

arasında 100 kişi içinde sıralama yapılırsa boy ve kilosuna

göre sırlamadaki yerini belirtir.

36

GELİŞİM TABLOSU

Çocuklarda genetik yapıya bağlı olarak boy, vücut yapısı,

büyüme temposu, fizyolojik özellikler bakımından büyük

farklılıklar vardır. Bu nedenle değişik yaşlarda vücut

ölçümleri ve diğer özellikler için alt ve üst sınırların

bilinmesi gerekir. Bu eğrilerde 3. ve 97. persentil arasındaki

değerler normal kabul edilir. 50. persentil ortalama çocuk

ölçüsünü gösterirken, 3. persentil en kısa ve en zayıf normal

çocuğu, 97. persentil en uzun veya en kilolu çocuğu

gösterir. Önemli olan bebeğin aynı persentil üzerinde

ilerlemesidir. 37

ERKEK ÇOCUKLARIN BOY VE KİLO GELİŞİMİ

38

KIZ ÇOCUKLARIN BOY VE KİLO GELİŞİMİ

39

46

BEBEKLERİN BESLENME İLE İLGİLİ PROBLEMLERİ

KOLİK

Sağlıklı bir bebekte meydana gelen keskin abdominal

ağrıdır.

Bebekte ağlama nöbetleri görülür (3 saat veya daha

fazla). Çözümlere cevap vermez (besleme, sallama, kucağa

alma, bez değiştirme) 2-6 hafta arasında başlar ve yaklaşık 3.

aya kadar devam eder.

47


KOLİK

Kolik bebeklerde; yumruğunu ve dişini sıkma,

vücudunu geriye doğru yay gibi bükme, yumruklarını sıkma,

gaz çıkarma, sert bir karın gözlenir.

Sebebi net olarak bilinemez. Ama genellikle bebeğin

hareketlerinin az olması durumunda meydana gelir.

Kolik bebeklere anne sütü vermeye devam edilmelidir.

Anne; süt ve süt ürünleri, kafein, çikolata ve baharatlı sebzeler

tüketmeyi azaltmalıdır.

Devamı durumunda medikal yarım alınmalıdır (kolik

ilaçları – kesin çözüm olmamakla birlikte)

48


GASTROÖZOFAJİYAL REFLÜ

Sık görülür. Yaşamın ilk 1

yılında etkilidir. Alt özofagus (yemek

borusu) sfinkteri tamamen

kapanmamıştır. Bebeğin midesindeki

süt ve besinlerin geriye yani

özofagusa hareket etmesine neden

olur. Bu durum yangılı ağrı hissine

neden olur. Çoğu durumda ciddi tıbbi

tedavi gerektirmez. Nadir

durumlarda ameliyat çözümdür.

49


Süt Allerjisi

Genellikle 3 yaşından sonra görülür. İnek sütü

insanda allerjiye neden olan 40’dan fazla protein içerir. Bu

proteinlerden bazıları sütün ısıtılması ile inaktive edilse de

diğerleri için mümkün değildir.

Süt allerjisi hazır mamalarla beslenen bebeklerin

yaklaşık %1-3’ünde görülür. Belirtileri; kusma, diyare,

gaitada kan, kabızlık…..

Çözüm önceden sindirilmiş protein formülleridir.

(predigested protein formula)

50


Kulak Enfeksiyonları

Bebek içerisinde sıvı bulunan (süt, meyve suyu gibi)

şişesi ile uyuduğunda ağızda biriken sıvılar süzülerek

boğazdan geriye giderek işitme borusuna gider. Bu geriye

birikme bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu ağrılı kulak

enfeksiyonu ile sonuçlanır ve muhtemelen işitme kaybı

görülür. Pek çok kulak enfeksiyonu doğru besleme ile

engellenebilir.

51


Diyare

Bebek ölümlerinin sebepleri arasında yer alır.

Dehidratasyon belirtileri; ağız kuruluğu, ağlamada göz

yaşının az veya hiç olmaması, halsizlik, gözlerde ve

yanaklarda çökme.

Tedavi; özel elektrolit yerine koyma tedavisi, sıvı alımı

Diyareli bebek anne sütü ile beslemeye devam edilmelidir.

0-1 yaŞ beslenmesİgorucu/documents/hem-137-5.pdf · bebek ilk 6 ayda sadece anne sütü ile...

Documents