00300 = ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ขอความเบองตน

มาตรา 1 กฎหมายนใหเรยกวา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 2 ใหใชประมวลกฎหมายนตงแตวนท 1 เดอนมกราคม พระพทธศกราช 2468เปนตนไป มาตรา 3 ตงแตวนทใชประมวลกฎหมายนสบไป ใหยกเลกบรรดากฎหมาย กฎ และขอบงคบอน ๆ ในสวนทมบญญตไวแลวในประมวลกฎหมายนหรอซงแยงกบบทแหงประมวลกฎหมายน บรรพ 1 หลกทวไป ลกษณะ 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 4 กฎหมายนน ตองใชในบรรดากรณซงตองดวยบทบญญตใด ๆ แหงกฎหมายตามตวอกษร หรอตามความมงหมายของบทบญญตนน ๆ เมอไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบคดได ใหวนจฉยคดนนตามจารตประเพณแหงทองถน ถาไมมจารตประเพณเชนวานน ใหวนจฉยคดอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยงและถาบทกฎหมายมาตรา 5 ในการใชสทธแหงตนกด ในการชำาระหนกด บคคลทกคนตองกระทำาโดยสจรตเชนนนกไมมดวย ใหวนจฉยตามหลกกฎหมายทวไป

มาตรา 6 ใหสนนษฐานไวกอนวา บคคลทกคนกระทำาการโดยสจรต มาตรา 7 ถาจะตองเสยดอกเบยแกกน และมไดกำาหนดอตราดอกเบยไวโดยนตกรรมหรอโดยบทกฎหมายอนชดแจง ใหใชอตรารอยละเจดครงตอป มาตรา 8 คำาวา "เหตสดวสย" หมายความวา เหตใด ๆ อนจะเกดขนกด จะใหผลพบตกด เปนเหตทไมอาจปองกนได แมทงบคคลผตองประสบหรอใกลจะตองประสบเหตนนจะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะและภาวะเชนนน มาตรา 9 เมอมกจการอนใดซงกฎหมายบงคบใหทำาเปนหนงสอบคคลผจะตองทำาหนงสอไมจำาเปนตองเขยนเอง แตหนงสอนนตองลงลายมอชอของบคคลนน ลายพมพนวมอ แกงได ตราประทบหรอเครองหมายอนทำานองเชนวานนททำาลงในเอกสารแทนการลงลายมอชอ หากมพยานลงลายมอชอรบรองไวดวยสองคนแลวใหถอเสมอกบลงลายมอชอ ความในวรรคสองไมใชบงคบแกการลงลายพมพนวมอ แกงได ตราประทบหรอ

เครองหมายอนทำานองเชนวานน ซงทำาลงในเอกสารททำาตอหนาพนกงานเจาหนาท มาตรา 10 เมอความขอใดขอหนงในเอกสารอาจตความไดสองนย นยไหนจะทำาใหเปนผลบงคบได ใหถอเอาตามนยนนดกวาทจะถอเอานยทไรผล มาตรา 11 ในกรณทมขอสงสย ใหตความไปในทางทเปนคณ แกคกรณฝายซงจะเปนผตองเสยในมลหนนน มาตรา 12 ในกรณทจำานวนเงนหรอปรมาณในเอกสารแสดงไวทงตวอกษรและตวเลขถาตวอกษรกบตวเลขไมตรงกน และมอาจหยงทราบเจตนาอนแทจรงได ใหถอเอาจำานวนเงนหรอปรมาณทเปนตวอกษรเปนประมาณ มาตรา 13 ถาจำานวนเงนหรอปรมาณในเอกสารแสดงไวเปนตวอกษรหลายแหงหรอเปนตวเลขหลายแหง แตทแสดงไวหลายแหงนนไมตรงกนและมอาจหยงทราบเจตนาอนแทจรงได ใหถอเอาจำานวนเงนหรอปรมาณนอยทสดเปนประมาณ มาตรา 14 ในกรณทเอกสารทำาขนไวหลายภาษา ไมวาจะเปนฉบบเดยวกนหรอหลายฉบบกตามโดยมภาษาไทยดวย ถาขอความในหลายภาษานนแตกตางกน และมอาจหยงทราบเจตนาของคกรณไดวาจะใชภาษาใดบงคบใหถอตามภาษาไทย

ลกษณะ 2 บคคล หมวด 1 บคคลธรรมดา สวนท 1 สภาพบคคล

มาตรา 15 สภาพบคคลยอมเรมแตเมอคลอดแลวอยรอดเปนทารกและสนสดลงเมอตาย ทารกในครรภมารดากสามารถมสทธตางๆ ได หากวาภายหลงคลอดแลวอยรอดเปนทารก มาตรา 16 การนบอายของบคคลใหเรมนบแตวนเกด ในกรณทร วาเกดในเดอนใดแตไมรวนเกด ใหนบวนทหนงแหงเดอนนนเปนวนเกด แตถาพนวสยทจะหยงรเดอนและวนเกดของบคคลใด ใหนบอายบคคลนนตงแตวนตนปปฏทน ซงเปนปทบคคลนนเกด มาตรา 17 ในกรณบคคลหลายคนตายในเหตภยนตรายรวมกน ถาเปนการพนวสยทจะกำาหนดไดวาคนไหนตายกอนหลง ใหถอวาตายพรอมกน มาตรา 18 สทธของบคคลในการทจะใชนามอนชอบทจะใชไดนน ถามบคคลอนโตแยงกด หรอบคคลผเปนเจาของนามนนตองเสอมเสยประโยชนเพราะการทมผอนมาใชนามเดยวกนโดยมไดรบอำานาจใหใชไดกด บคคลผเปนเจาของนามจะเรยกให

บคคลนนระงบความเสยหายกได ถาและเปนทพงวตกวาจะตองเสยหายอยสบไป จะรองขอตอศาลใหสงหามกได สวนท 2 ความสามารถ

มาตรา 19 บคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอมอายยสบปบรบรณ มาตรา 20 ผเยาวยอมบรรลนตภาวะเมอทำาการสมรส หากการสมรสนนไดทำาตามบทบญญตมาตรา 1448 มาตรา 21 ผเยาวจะทำานตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอนการใด ๆ ทผเยาวไดทำาลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะเวนแตจะบญญตไวเปนอยางอน มาตรา 22 ผเยาวอาจทำาการใด ๆ ไดทงสน หากเปนเพยงเพอจะไดไปซงสทธอนใดอนหนง หรอเปนการเพอใหหลดพนจากหนาทอนใดอนหนง มาตรา 23 ผเยาวอาจทำาการใด ๆ ไดทงสน ซงเปนการตองทำาเองเฉพาะตว มาตรา 24 ผเยาวอาจทำาการใด ๆ ไดทงสน ซงเปนการสมแกฐานานรปแหงตนและเปนการอนจำาเปนในการดำารงชพตามสมควร มาตรา 25 ผเยาวอาจทำาพนยกรรมไดเมออายสบหาปบรบรณ

มาตรา 26 ถาผแทนโดยชอบธรรมอนญาตใหผเยาวจำาหนายทรพยสนเพอการอนใดอนหนงอนไดระบไว ผเยาวจะจำาหนายทรพยสนนนเปนประการใดภายในขอบของการทระบไวนนกทำาไดตามใจสมคร อนงถาไดรบอนญาตใหจำาหนายทรพยสนโดยมไดระบวาเพอการอนใดผเยาวกจำาหนายไดตามใจสมคร มาตรา 27 ผแทนโดยชอบธรรมอาจใหความยนยอมแกผเยาวในการประกอบธรกจทางการคาหรอธรกจอน หรอในการทำาสญญาเปนลกจางในสญญาจางแรงงานได ในกรณทผแทนโดยชอบธรรมไมใหความยนยอมโดยไมมเหตอนสมควร ผเยาวอาจรองขอตอศาลใหสงอนญาตได ในความเกยวพนกบการประกอบธรกจ หรอการจางแรงงานตามวรรคหนงใหผเยาวมฐานะเสมอนดงบคคลซงบรรลนตภาวะแลว ถาการประกอบธรกจ หรอการทำางานทไดรบความยนยอมหรอทไดรบอนญาตตามวรรคหนง กอใหเกดความเสยหายถงขนาดหรอเสอมเสยแกผเยาว ผแทนโดยชอบธรรมอาจบอกเลกความยนยอมทไดใหแกผเยาวเสยไดหรอในกรณทศาลอนญาต ผแทนโดยชอบธรรมอาจรองขอตอศาลใหเพกถอนการอนญาตทไดใหแกผเยาวนนเสยได

ในกรณทผแทนโดยชอบธรรมบอกเลกความยนยอมโดยไมมเหตอนสมควรผเยาวอาจรองขอตอศาล ใหเพกถอนการบอกเลกความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมได การบอกเลกความยนยอมโดยผแทนโดยชอบธรรม หรอการเพกถอนการอนญาตโดยศาล ยอมทำาใหฐานะเสมอนดงบคคลซงบรรลนตภาวะแลวของผเยาวสนสดลงแตไมกระทบกระเทอนการใด ๆ ทผเยาวไดกระทำาไปแลวกอนมการบอกเลกความยนยอมหรอเพกถอนการอนญาต มาตรา 28 บคคลวกลจรตผใด ถาคสมรสกด ผบพการ กลาวคอ บดามารดา ปยาตายาย ทวดกด ผสบสนดาน กลาวคอ ลก หลาน เหลน ลอกดผปกครองหรอผพทกษกดผซงปกครองดแลบคคลนนอยกด หรอพนกงานอยการกด รองขอตอศาลใหสงใหบคคลวกลจรตผนนเปนคนไรความสามารถศาลจะสงใหบคคลวกลจรตผนนเปนคนไรความสามารถกได บคคลซงศาลไดสงใหเปนคนไรความสามารถตามวรรคหนง ตองจดใหอยในความอนบาล การแตงตงผอนบาล อำานาจหนาทของผอนบาลและการสนสดของความเปนผอนบาล ใหเปนไปตามบทบญญตบรรพ 5 แหงประมวลกฎหมายน

คำาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา 29 การใด ๆ อนบคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถไดกระทำาลงการนนเปนโมฆยะ มาตรา 30 การใด ๆ อนบคคลวกลจรตซงศาลยงมไดสงใหเปนคนไรความสามารถไดกระทำาลง การนนจะเปนโมฆยะตอเมอไดกระทำาในขณะทบคคลนนจรตวกลอย และคกรณอกฝายหนงไดรแลวดวยวาผกระทำาเปนคนวกลจรต มาตรา 31 ถาเหตททำาใหเปนคนไรความสามารถไดสนสดไปแลว และเมอบคคลผนนเองหรอบคคลใด ๆ ดงกลาวมาในมาตรา 28 รองขอตอศาลกใหศาลสงเพกถอนคำาสงทใหเปนคนไรความสามารถนน คำาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา 32 บคคลใดมกายพการหรอมจตฟ นเฟอนไมสมประกอบ หรอประพฤตสรยสรายเสเพลเปนอาจณ หรอตดสรายาเมา หรอมเหตอนใดทำานองเดยวกนนน จนไมสามารถจะจดทำาการงานโดยตนเองไดหรอจดกจการไปในทางทอาจจะเสอมเสยแกทรพยสนของตนเองหรอครอบครว เมอบคคลตามทระบไวในมาตรา 28 รองขอตอศาลศาลจะสงใหบคคลนนเปนคนเสมอนไรความสามารถกได

บคคลซงศาลไดสงใหเปนคนเสมอนไรความสามารถตามวรรคหนง ตองจดใหอยในความพทกษ การแตงตงผพทกษ ใหเปนไปตามบทบญญตบรรพ 5 แหงประมวลกฎหมายน ใหนำาบทบญญตวาดวยการสนสดของความเปนผปกครองในบรรพ 5 แหงประมวลกฎหมายน มาใชบงคบแกการสนสดของการเปนผพทกษโดยอนโลม คำาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา 33 ในคดทมการรองขอใหศาลสงใหบคคลใดเปนคนไรความสามารถเพราะวกลจรต ถาทางพจารณาไดความวาบคคลนนไมวกลจรต แตมจตฟ นเฟอนไมสมประกอบเมอศาลเหนสมควรหรอเมอมคำาขอของคความหรอของบคคลตามทระบไวในมาตรา 28ศาลอาจสงใหบคคลนนเปนคนเสมอนไรความสามารถกได หรอในคดทมการรองขอใหศาลสงใหบคคลใดเปนคนเสมอนไรความสามารถเพราะมจตฟ นเฟอนไมสมประกอบถาทางพจารณาไดความวาบคคลนนวกลจรต เมอมคำาขอของคความหรอของบคคลตามทระบไวในมาตรา 28 ศาลอาจสงใหบคคลนนเปนคนไรความสามารถกได มาตรา 34 คนเสมอนไรความสามารถนน ตองไดรบความยนยอมของผพทกษกอนแลวจงจะทำาการอยางหนงอยางใดดงตอไปนได

(1) นำาทรพยสนไปลงทน (2) รบคนทรพยสนทไปลงทน ตนเงนหรอทนอยางอน (3) กยมหรอใหกยมเงน ยมหรอใหยมสงหารมทรพยอนมคา (4) รบประกนโดยประการใด ๆ อนมผลใหตนตองถกบงคบชำาระหน (5) เชาหรอใหเชาสงหารมทรพยมกำาหนดระยะเวลาเกนกวาหกเดอนหรออสงหารมทรพยมกำาหนดระยะเวลาเกนกวาสามป (6) ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอควรแกฐานานรป เพอการกศลการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา (7) รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน หรอไมรบการใหโดยเสนหา (8) ทำาการอยางหนงอยางใด เพอจะไดมาหรอปลอยไปซงสทธในอสงหารมทรพยหรอในสงหารมทรพยอนมคา (9) กอสรางหรอดดแปลงโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน หรอซอมแซมอยางใหญ (1O) เสนอคดตอศาลหรอดำาเนนกระบวนพจารณาใด ๆ เวนแตการรองขอตามมาตรา35 หรอการรองขอถอนผพทกษ (11) ประนประนอมยอมความ หรอมอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย ถามกรณอนใดนอกจากทกลาวในวรรคหนงซงคนเสมอนไรความ

สามารถอาจจดการไปในทางเสอมเสยแกทรพยสนของตนเองหรอครอบครวในการสงใหบคคลใดเปนคนเสมอนไรความสามารถ หรอเมอผพทกษรองขอในภายหลงศาลมอำานาจสงใหคนเสมอนไรความสามารถนน ตองไดรบความยนยอมของผพทกษกอนจงจะทำาการนนได ในกรณทคนเสมอนไรความสามารถไมสามารถจะทำาการอยางหนงอยางใดทกลาวมาในวรรค 1 หรอวรรค 2 ไดดวยตนเอง เพราะเหตมกายพการหรอมจตฟ นเฟอนไมสมประกอบ ศาลจะสงใหผพทกษเปนผมอำานาจกระทำาการนนแทนคนเสมอนไรความสามารถกได ในกรณเชนน ใหนำาบทบญญตทเกยวกบผอนบาลมาใชบงคบแกผพทกษโดยอนโลม คำาสงของศาลตามมาตราน ใหประกาศในราชกจจานเบกษา การใดกระทำาลงโดยฝาฝนบทบญญตมาตราน การนนเปนโมฆยะ มาตรา 35 ในกรณทผพทกษไมยนยอมใหคนเสมอนไรความสามารถกระทำาการอยางหนงอยางใดตามมาตรา 34 โดยปราศจากเหตผลอนสมควรเมอคนเสมอนไรความสามารถรองขอ ศาลจะมคำาสงอนญาตใหกระทำาการนนโดยไมตองรบความ

ยนยอมจากผพทกษกไดถาการนนจะเปนคณประโยชนแกคนเสมอนไรความสามารถ ใหผพพากษาและเจาพนกงานศาลซงปฏบตงานในวนหยดงาน หรอในเวลาใด ๆนอกเวลาทำาการปกตไดรบคาตอบแทนเปนพเศษตามระเบยบทกระทรวงยตธรรมกำาหนด โดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

หมายเหต แกไขโดย (พ.ร.บ.แกไขเพมเตมประมวลกฎหมาย วธพจารณาความแพง (ฉบบท 16) พ.ศ.2539) มาตรา 36 ถาเหตทศาลไดสงใหเปนคนเสมอนไรความสามารถไดสนสดไปแลว ใหนำาบทบญญตมาตรา 31 มาใชบงคบโดยอนโลม สวนท 3 ภมลำาเนา

มาตรา 37 ภมลำาเนาของบคคลธรรมดา ไดแกถนอนบคคลนนมสถานทอยเปนแหลงสำาคญ มาตรา 38 ถาบคคลธรรมดามถนทอยหลายแหงซงอยสบเปลยนกนไปหรอมหลกแหลงททำาการงานเปนปกตหลายแหง ใหถอเอาแหงใดแหงหนงเปนภมลำาเนาของบคคลนน มาตรา 39 ถาภมลำาเนาไมปรากฏ ใหถอวาถนทอยเปนภมลำาเนา มาตรา 40 บคคลธรรมดาซงเปนผไมมทอยปกตเปนหลกแหลง หรอเปนผครองชพ

ในการเดนทางไปมาปราศจากหลกแหลงททำาการงาน พบตวในถนไหนใหถอวาถนนนเปนภมลำาเนาของบคคลนน มาตรา 41 ภมลำาเนายอมเปลยนไปดวยการยายถนทอย พรอมดวยเจตนาปรากฏชดแจงวาจะเปลยนภมลำาเนา มาตรา 42 ถาบคคลใดไดเลอกเอาถนใด โดยมเจตนาปรากฏชดแจงวาจะใหเปนภมลำาเนาเฉพาะการเพอทำาการใด ใหถอวาถนนนเปนภมลำาเนาเฉพาะการสำาหรบการนน มาตรา 43 ภมลำาเนาของสามและภรยา ไดแกถนทอยทสามและภรยาอยกนดวยกนฉนสามภรยา เวนแตสามหรอภรยาไดแสดงเจตนาใหปรากฏวามภมลำาเนาแยกตางหากจากกน มาตรา 44 ภมลำาเนาของผเยาว ไดแกภมลำาเนาของผแทนโดยชอบธรรม ซงเปนผใชอำานาจปกครองหรอผปกครอง ในกรณทผเยาวอยใตอำานาจปกครองของบดามารดา ถาบดาและมารดามภมลำาเนาแยกตางหากจากกน ภมลำาเนาของผเยาวไดแกภมลำาเนาของบดาหรอมารดาซงตนอยดวย

มาตรา 45 ภมลำาเนาของคนไรความสามารถ ไดแกภมลำาเนาของผอนบาล มาตรา 46 ภมลำาเนาของขาราชการ ไดแกถนอนเปนททำาการตามตำาแหนงหนาทหากมใชเปนตำาแหนงหนาทชวคราวชวระยะเวลาหรอเปนเพยงแตงตงไปเฉพาะการครงเดยวคราวเดยว มาตรา 47 ภมลำาเนาของผทถกจำาคกตามคำาพพากษาถงทสดของศาลหรอตามคำาสงโดยชอบดวยกฎหมาย ไดแก เรอนจำาหรอทณฑสถานทถกจำาคกอย จนกวาจะไดรบการปลอยตว สวนท 4 สาปสญ

มาตรา 48 ถาบคคลใดไปเสยจากภมลำาเนาหรอถนทอยโดยมไดตงตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปไว และไมมใครรแนวาบคคลนนยงมชวตอยหรอไม เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอ ศาลจะสงใหทำาการอยางหนงอยางใดไปพลางกอนตามทจำาเปนเพอจดการทรพยสนของบคคลผไมอยนนกได เมอเวลาไดลวงเลยไปหนงป นบแตวนทผไมอยนนไปเสยจากภมลำาเนาหรอถนทอยและไมมผใดไดรบขาวเกยวกบบคคลนนประการใดเลยกดหรอหนงปนบแตวนมผได

พบเหน หรอไดทราบขาวมาเปนครงหลงสดกดเมอบคคลตามวรรคหนงรองขอ ศาลจะตงผจดการทรพยสนของผไมอยขนกได มาตรา 49 ในกรณทผไมอยไดตงตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปไว และสญญาตวแทนระงบสนไป หรอปรากฏวาตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปไดจดการทรพยสนนนในลกษณะทอาจเสยหายแกบคคลดงกลาวใหนำามาตรา 48 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 50 เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอ ศาลจะสงใหตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปจดทำาบญชทรพยสนของผไมอยขนตามทศาลจะมคำาสงกได มาตรา 51 ภายใตบงคบมาตรา 802 ถาตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปเหนเปนการจำาเปนจะตองทำาการอนใดอนหนงเกนขอบอำานาจทไดรบไว ตองขออนญาตตอศาล และเมอศาลสงอนญาตแลวจงจะกระทำาการนนได มาตรา 52 ผจดการทรพยสนทศาลไดตงขน ตองทำาบญชทรพยสนของผไมอยใหเสรจภายในสามเดอนนบแตวนทราบคำาสงตงของศาล แตผจดการทรพยสนจะรองขอตอศาลใหขยายเวลากได มาตรา 53 บญชทรพยสนตามมาตรา 50 และมาตรา 52 ตองมพยานลงลายมอ

ชอรบรองความถกตองอยางนอยสองคน พยานสองคนนนตองเปนคสมรสหรอญาตของผไมอยซงบรรลนตภาวะแลว แตถาไมมคสมรสหรอหาญาตไมได หรอคสมรสและญาตไมยอมเปนพยาน จะใหผอนซงบรรลนตภาวะแลวเปนพยานกได มาตรา 54 ผจดการทรพยสนมอำานาจหนาทอยางเดยวกบตวแทนผรบมอบอำานาจทวไปตามมาตรา 801 และมาตรา 802 ถาผจดการทรพยสนเหนเปนการจำาเปนจะตองทำาการอนใดอนหนงเกนขอบอำานาจ ตองขออนญาตตอศาล และเมอศาลสงอนญาตแลวจงจะกระทำาการนนได มาตรา 55 ถาผไมอยไดตงตวแทนผรบมอบอำานาจเฉพาะการอนใดไวผจดการทรพยสนจะเขาไปเกยวของกบการอนเปนอำานาจเฉพาะการนนไมไดแตถาปรากฏวาการทตวแทนจดทำาอยนนอาจจะเสยหายแกผไมอย ผจดการทรพยสนจะรองขอใหศาลถอดถอนตวแทนนนเสยกได มาตรา 56 เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอ หรอเมอศาลเหนสมควรศาลอาจสงอยางหนงอยางใดดงตอไปน (1) ใหผจดการทรพยสนหาประกนอนสมควรในการจดการทรพยสนของผไมอยตลอดจนการมอบคนทรพยสนนน

(2) ใหผจดการทรพยสนแถลงถงความเปนอยแหงทรพยสนของผไมอย (3) ถอดถอนผจดการทรพยสน และตงผอนใหเปนผจดการทรพยสนแทนตอไป มาตรา 57 ในคำาสงตงผจดการทรพยสน ศาลจะกำาหนดบำาเหนจใหแกผจดการทรพยสนโดยจายจากทรพยสนของผไมอยนนกได ถาศาลมไดกำาหนด ผจดการทรพยสนจะรองขอตอศาลใหกำาหนดบำาเหนจในภายหลงกได ถาผจดการทรพยสน หรอผมสวนไดเสย หรอพนกงานอยการรองขอหรอเมอมกรณปรากฏแกศาลวา พฤตการณเกยวกบการจดการทรพยสนไดเปลยนแปลงไปศาลจะสงกำาหนดบำาเหนจ งด ลด เพม หรอกลบใหบำาเหนจแกผจดการทรพยสนอกกได มาตรา 58 ความเปนผจดการทรพยสนยอมสนสดลงในกรณดงตอไปน (1) ผไมอยนนกลบมา (2) ผไมอยนนมไดกลบมา แตไดจดการทรพยสนหรอตงตวแทนเพอจดการทรพยสนของตนแลว (3) ผไมอยถงแกความตายหรอศาลมคำาสงใหเปนคนสาบสญ (4) ผจดการทรพยสนลาออกหรอถงแกความตาย (5) ผจดการทรพยสนเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ

(6) ผจดการทรพยสนเปนบคคลลมละลาย (7) ศาลถอดถอนผจดการทรพยสน มาตรา 59 ในกรณทความเปนผจดการทรพยสนสนสดลงเพราะเหตตามมาตรา 58(4)(5) หรอ (6) ผจดการทรพยสนหรอทายาทของผจดการทรพยสน ผจดการมรดก ผอนบาล ผพทกษ เจาพนกงานพทกษทรพย หรอผมหนาทดแลทรพยสนของผจดการทรพยสน แลวแตกรณจะตองแถลงใหศาลทราบถงความสนสดนนโดยไมชกชาเพอศาลจะไดมคำาสงเกยวกบผจดการทรพยสนตอไปตามทเหนสมควร ในระหวางเวลาดงกลาวนนบคคลดงกลาวจะตองจดการตามควรแกพฤตการณเพอรกษาประโยชนของผไมอยจนกวาจะไดสงมอบทรพยสนของผไมอยใหแกบคคลหนงบคคลใดตามทศาลจะไดมคำาสง มาตรา 60 ใหนำาบทบญญตวาดวยตวแทนแหงประมวลกฎหมายน มาใชบงคบแกการจดการทรพยสนของผไมอยโดยอนโลม มาตรา 61 ถาบคคลใดไดไปจากภมลำาเนาหรอถนทอย และไมมใครรแนวาบคคลนนยงมชวตอยหรอไมตลอดระยะเวลาหาป เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอศาลจะสงใหบคคลนนเปนคนสาบสญกได ระยะเวลาตามวรรคหนงใหลดเหลอสองป

(1) นบแตวนทการรบหรอสงครามสนสดลง ถาบคคลนนอยในการรบหรอสงครามและหายไปในการรบหรอสงครามดงกลาว (2) นบแตวนทยานพาหนะทบคคลนนเดนทาง อบปาง ถกทำาลายหรอสญหายไป (3) นบแตวนทเหตอนตรายแกชวตนอกจากทระบไวใน (1) หรอ (2) ไดผานพนไปถาบคคลนนตกอยในอนตรายเชนวานน มาตรา 62 บคคลซงศาลไดมคำาสงใหเปนคนสาบสญ ใหถอวาถงแกความตายเมอครบกำาหนดระยะเวลาดงทระบไวในมาตรา 61 มาตรา 63 เมอบคคลผถกศาลสงใหเปนคนสาบสญนนเอง หรอมผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการ รองขอตอศาล และพสจนไดวาบคคลผถกศาลสงใหเปนคนสาบสญนนยงคงมชวตอยกด หรอวาตายในเวลาอนผดไปจากเวลาดงระบไวในมาตรา 62 กด ใหศาลสงถอนคำาสงใหเปนคนสาบสญนน แตการถอนคำาสงน ยอมไมกระทบกระเทอนถงความสมบรณแหงการทงหลายอนไดทำาไปโดยสจรตในระหวางเวลาตงแตศาลมคำาสงใหเปนคนสาบสญจนถงเวลาถอนคำาสงนน บคคลผไดทรพยสนมาเนองแตการทศาลสงใหบคคลใดเปนคนสาบสญ แตตองเสย

สทธของตนไปเพราะศาลสงถอนคำาสงใหบคคลนนเปนคนสาบสญ ใหนำาบทบญญตวาดวยลาภมควรไดแหงประมวลกฎหมายนมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 64 คำาสงศาลใหเปนคนสาบสญ หรอคำาสงถอนคำาสงใหเปนคนสาบสญ ใหประกาศในราชกจจานเบกษา หมวด 2 นตบคคล สวนท 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 65 นตบคคลจะมขนไดกแตดวยอาศยอำานาจแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน มาตรา 66 นตบคคลยอมมสทธ และหนาทตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน ภายในขอบแหงอำานาจหนาทหรอวตถประสงคดงไดบญญตหรอกำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง มาตรา 67 ภายใตบงคบมาตรา 66 นตบคคลยอมมสทธและหนาทเชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาทซงโดยสภาพจะพงมพงเปนไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน มาตรา 68 ภมลำาเนาของนตบคคลไดแกถนอนเปนทตงสำานกงานใหญหรอถนอนเปน

ทตงททำาการ หรอถนทไดเลอกเอาเปนภมลำาเนาเฉพาะการตามขอบงคบหรอตราสารจดตง มาตรา 69 ในกรณทนตบคคลมทตงทำาการหลายแหง หรอมสำานกงานสาขา ใหถอวาถนอนเปนทตงของททำาการหรอของสำานกงานสาขาเปนภมลำาเนาในสวนกจการอนไดกระทำา ณ ทนนดวย มาตรา 70 นตบคคลตองมผแทนคนหนงหรอหลายคน ทงนตามทกฎหมายขอบงคบหรอตราสารจดตงจะไดกำาหนดไว ความประสงคของนตบคคลยอมแสดงออกโดยผแทนของนตบคคล มาตรา 71 ในกรณทนตบคคลมผแทนหลายคน การดำาเนนกจการของนตบคคลใหเปนไปตามเสยงขางมากของผแทนของนตบคคลนน เวนแตจะไดมขอกำาหนดไวเปนประการอนในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง มาตรา 72 การเปลยนตวผแทนของนตบคคล หรอการจำากดหรอแกไขเปลยนแปลงอำานาจของผแทนของนตบคคล ใหมผลตอเมอไดปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตงแลว แตจะยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรตมได มาตรา 73 ถามตำาแหนงวางลงในจำานวนผแทนของนตบคคล และมเหตอนควรเชอวา

การปลอยตำาแหนงวางไวนาจะเกดความเสยหายขนได เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอ ศาลจะแตงตงผแทนชวคราวขนกได มาตรา 74 ถาประโยชนไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนของนตบคคลในการอนใด ผแทนของนตบคคลนนจะเปนผแทนในการอนนนไมได มาตรา 75 ถากรณตามมาตรา 74 เปนเหตใหไมมผแทนของนตบคคลเหลออย หรอผแทนของนตบคคลทเหลออยมจำานวนไมพอจะเปนองคประชมหรอไมพอจะกระทำาการอนนนได หากกฎหมายขอบงคบหรอตราสารจดตงของนตบคคลนนมไดมขอกำาหนดในเรองนไวเปนอยางอน ใหนำาความในมาตรา 73 มาใชบงคบเพอตงผแทนเฉพาะการโดยอนโลม มาตรา 76 ถาการกระทำาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคล เปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย ถาความเสยหายแกบคคลอน เกดจากการกระทำาทไมอยในขอบวตถประสงคหรอ

อำานาจหนาทของนตบคคล บรรดาบคคลดงกลาวตามวรรคหนงทไดเหนชอบใหกระทำาการนนหรอไดเปนผกระทำาการดงกลาว ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผทไดรบความเสยหายนน มาตรา 77 ใหนำาบทบญญตวาดวยตวแทนแหงประมวลกฎหมายน มาใชบงคบแกความเกยวพนระหวางนตบคคลกบผแทนของนตบคคล และระหวางนตบคคลหรอผแทนของนตบคคลกบบคคลภายนอก โดยอนโลม สวนท 2 สมาคม

มาตรา 78 การกอตงสมาคมเพอกระทำาการใด ๆ อนมลกษณะตอเนองรวมกนและมใชเปนการหาผลกำาไรหรอรายไดมาแบงปนกนตองมขอบงคบและจดทะเบยนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน มาตรา 79 ขอบงคบของสมาคมอยางนอยตองมรายการดงตอไปน (1) ชอสมาคม (2) วตถประสงคของสมาคม (3) ทตงสำานกงานใหญ และทตงสำานกงานสาขาทงปวง (4) วธรบสมาชก และการขาดจากสมาชกภาพ (5) อตราคาบำารง

(6) ขอกำาหนดเกยวกบคณะกรรมการของสมาคม ไดแก จำานวนกรรมการ การตงกรรมการ วาระการดำารงตำาแหนงของกรรมการ การพนจากตำาแหนงของกรรมการและการประชมของคณะกรรมการ (7) ขอกำาหนดเกยวกบการจดการสมาคม การบญช และทรพยสนของสมาคม (8) ขอกำาหนดเกยวกบการประชมใหญ มาตรา 80 สมาคมตองใชชอซงมคำาวา "สมาคม" ประกอบกบชอของสมาคม มาตรา 81 การขอจดทะเบยนสมาคมนน ใหผจะเปนสมาชกของสมาคมจำานวนไมนอยกวาสามคน รวมกนยนคำาขอเปนหนงสอตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของสมาคมจะตงขน พรอมกบแนบขอบงคบของสมาคม รายชอ ทอย และอาชพของผจะเปนสมาชกไมนอยกวาสบคน และรายชอ ทอยและอาชพของผจะเปนกรรมการของสมาคมมากบคำาขอดวย มาตรา 82 เมอนายทะเบยนไดรบคำาขอจดทะเบยนพรอมทงขอบงคบแลวเหนวาคำาขอนนถกตองตามมาตรา 81 และขอบงคบถกตองตามมาตรา 79 และวตถประสงคของสมาคมไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอไมเปนภยนตรายตอ

ความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐและรายการซงจดแจงในคำาขอหรอขอบงคบสอดคลองกบวตถประสงคของสมาคม และผจะเปนกรรมการของสมาคมนนมฐานะและความประพฤตเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคมนน และประกาศการจดตงสมาคมในราชกจจานเบกษา ถานายทะเบยนเหนวาคำาขอหรอขอบงคบไมถกตองตามมาตรา 81 หรอมาตรา 79หรอรายการซงจดแจงในคำาขอหรอขอบงคบไมสอดคลองกบวตถประสงคของสมาคมหรอผจะเปนกรรมการของสมาคมมฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม ใหมคำาสงใหผยนคำาของจดทะเบยนแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตอง เมอแกไขหรอเปลยนแปลงถกตองแลวใหรบจดทะเบยน และออกใบสำาคญแสดงการใหแกสมาคมนน ถานายทะเบยนเหนวาไมอาจรบจดทะเบยนได เนองจากวตถประสงคของสมาคมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสข

ของประชาชนหรอความมนคงของรฐ หรอผยนคำาขอจดทะเบยนไมแกไข หรอเปลยนแปลงใหถกตองภายในสามสบวนนบแตวนททราบคำาสงของนายทะเบยน ใหนายทะเบยนมคำาสงไมรบจดทะเบยนและแจงคำาสงพรอมดวยเหตผลทไมรบจดทะเบยนไปยงผยนคำาขอจดทะเบยนโดยมชกชา ผยนคำาของจดทะเบยนมสทธอทธรณคำาสงไมรบจดทะเบยนนนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวน นบแตวนทไดรบแจงคำาสงไมรบการจดทะเบยน ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยวนจฉยอทธรณ และแจงคำาวนจฉยใหผอทธรณทราบภายในเกาสบวน นบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสออทธรณคำาวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยใหเปนทสด มาตรา 83 สมาคมทไดจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล มาตรา 84 การแกไขเพมเตมขอบงคบของสมาคมจะกระทำาไดกแตโดยมตของทประชมใหญ และสมาคมตองนำาขอบงคบทไดแกไขเพมเตมไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของสมาคมตงอยภายในสบสวนนบแตวนทไดลง

มตและใหนำาความในมาตรา 82 มาใชบงคบโดยอนโลม เมอนายทะเบยนไดจดทะเบยนแลวใหมผลใชบงคบได มาตรา 85 การแตงตงกรรมการของสมาคมขนใหมทงชด หรอการเปลยนแปลงกรรมการของสมาคม ใหกระทำาตามขอบงคบของสมาคม และสมาคมตองนำาไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของสมาคมตงอยภายในสามสบวนนบแตวนทมการแตงตงหรอเปลยนแปลงกรรมการของสมาคม ถานายทะเบยนเหนวากรรมการของสมาคมตามวรรคหนงผใด มฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของสมาคมนายทะเบยนจะไมรบจดทะเบยนกรรมการของสมาคมผนนกได ในกรณทนายทะเบยนไมรบจดทะเบยนกรรมการของสมาคม นายทะเบยนตองแจงเหตผลทไมรบจดทะเบยนใหสมาคมทราบภายในหกสบวนนบแตวนทยนคำาขอจดทะเบยนและใหนำาความในมาตรา 82 วรรคสและวรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม ในระหวางทยงไมมการจดทะเบยนกรรมการของสมาคมชดใหม ถาขอบงคบของ

สมาคมมไดกำาหนดไวเปนอยางอน ใหกรรมการของสมาคมชดเดมปฏบตหนาทกรรมการของสมาคมตอไป จนกวาจะไดมการจดทะเบยนกรรมการของสมาคมชดใหม มาตรา 86 คณะกรรมการของสมาคมเปนผดำาเนนกจการของสมาคมตามกฎหมายและขอบงคบ ภายใตการควบคมดแลของทประชมใหญ มาตรา 87 คณะกรรมการของสมาคมเปนผแทนของสมาคมในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก มาตรา 88 บรรดากจการทคณะกรรมการของสมาคมไดกระทำาไป แมจะปรากฏในภายหลงวามขอบกพรองเกยวกบการตง หรอคณสมบตของกรรมการของสมาคมกจการนนยอมมผลสมบรณ มาตรา 89 สมาชกของสมาคมมสทธทจะตรวจตรากจการและทรพยสนของสมาคมในระหวางเวลาทำาการของสมาคมได มาตรา 90 สมาชกของสมาคมตองชำาระคาบำารงเตมจำานวนในวนทสมครเขาเปนสมาชก หรอในวนเรมตนของระยะเวลาชำาระคาบำารงแลวแตกรณ เวนแตขอบงคบของสมาคมจะกำาหนดไวเปนอยางอน มาตรา 91 สมาชกของสมาคมจะลาออกจากสมาคมเมอใดกได เวนแตขอบงคบของ

สมาคมจะกำาหนดไวเปนอยางอน

*หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 92 สมาชกแตละคนมความรบผดชอบในหนของสมาคมไมเกนจำานวนคาบำารงทสมาชกนนคางชำาระอย

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 93 คณะกรรมการของสมาคมตองจดใหมการประชมใหญสามญอยางนอยปละครง

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 94 คณะกรรมการของสมาคมจะเรยกประชมใหญวสามญเมอใดกสดแตจะเหนสมควร สมาชกจำานวนไมนอยกวาหนงในหาของจำานวนสมาชกทงหมดหรอสมาชกจำานวนไมนอยกวาหนงรอยคน หรอสมาชกจำานวนไมนอยกวาทกำาหนดไวในขอบงคบ จะทำาหนงสอรองขอตอคณะกรรมการของสมาคมใหประชมใหญวสามญกได ในหนงสอนนตองระบวาประสงคใหเรยกประชมเพอการใด เมอคณะกรรมการของสมาคมไดรบหนงสอรองขอ ใหเรยกประชมใหญวสามญตามวรรคสอง ใหคณะกรรมการของสมาคมเรยกประชมใหญวสามญโดยจดใหมการประชมขนภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคำารองขอ ถาคณะกรรมการของสมาคมไมเรยกประชมภายในระยะเวลาตามวรรคสาม สมาชก

ทเปนผรองขอใหเรยกประชมหรอสมาชกอนรวมกนมจำานวนไมนอยกวาจำานวนสมาชกทกำาหนดตามวรรคสองจะเรยกประชมเองกได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 95 ในการเรยกประชมใหญ คณะกรรมการของสมาคมตองสงหนงสอนดประชมไปยงสมาชกทกคน ซงมชอในทะเบยนของสมาคมกอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวนหรอลงพมพโฆษณาอยางนอยสองคราวในหนงสอพมพทแพรหลายในทองทฉบบหนงกอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวนกได การเรยกประชมใหญตองระบสถานท วน เวลา และระเบยบวาระการประชมและจดสงรายละเอยดและเอกสารทเกยวของตามควรไปพรอมกนดวยสำาหรบการเรยกประชมใหญโดยการพมพโฆษณา รายละเอยดและเอกสารดงกลาวตองจดไวและพรอม

ทจะมอบใหแกสมาชกทรองขอ ณ สถานททผเรยกประชมกำาหนด

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 96 การประชมใหญของสมาคมตองมสมาชกมาประชมไมนอยกวากงหนงของจำานวนสมาชกทงหมดจงจะเปนองคประชม เวนแตขอบงคบของสมาคมจะกำาหนดองคประชมไวเปนอยางอน ในการประชมใหญครงใด ถาไมไดองคประชมตามทกำาหนดไว และการประชมใหญนนไดเรยกตามคำารองขอของสมาชกกใหงดการประชม แตถาเปนการประชมใหญทสมาชกมไดเปนผรองขอ ใหคณะกรรมการของสมาคมเรยกประชมใหญอกครงหนงโดยจดใหมการประชมขนภายในสบสวน นบแตวนทนดประชมครงแรกการประชมครงหลงนไมบงคบวาจำาตองครบองคประชม

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหม

เพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 97 มตของทประชม ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณเวนแตกรณทขอบงคบของสมาคมกำาหนดเสยงขางมากไวเปนพเศษโดยเฉพาะ สมาชกคนหนงมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนไดอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 98 สมาชกจะมอบอำานาจใหสมาชกผใดมาเขาประชมและออกเสยงลงคะแนน

แทนตนกได เวนแตขอบงคบของสมาชกของสมาคมจะกำาหนดไวเปนอยางอน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 99 ในกรณทจะมมตในเรองใด ถาสวนไดเสยของกรรมการหรอสมาชกของสมาคมผใดขดกบประโยชนไดเสยของสมาคมกรรมการหรอสมาชกของสมาคมผนนจะออกเสยงลงคะแนนในเรองนนไมได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน

มาตรา 100 ในการประชมใหญครงใด ถาไดมการนดประชมหรอการลงมตโดยไมปฏบตตาม หรอฝาฝนขอบงคบของสมาคมหรอบทบญญตในสวนนสมาชกหรอพนกงานอยการอาจรองขอใหศาลสงเพกถอนมตในการประชมใหญครงนนได แตตองรองขอตอศาลภายในหนงเดอนนบแตวนททประชมใหญลงมต

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 101 สมาคมยอมเลกดวยเหตหนงเหตใดดงตอไปน (1) เมอมเหตตามทกำาหนดในขอบงคบ (2) ถาสมาคมตงขนไวเฉพาะระยะเวลาใด เมอสนระยะเวลานน (3) ถาสมาคมตงขนเพอกระทำากจการใด เมอกจการนนสำาเรจแลว (4) เมอทประชมใหญมมตใหเลก (5) เมอสมาคมลมละลาย (6) เมอนายทะเบยนถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนตามมาตรา 102 (7) เมอศาลสงใหเลกตามมาตรา 104

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 102 ใหนายทะเบยนมอำานาจสงถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนไดในกรณดงตอไปน (1) เมอปรากฏในภายหลงการจดทะเบยนวา วตถประสงคของสมาคมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ และนายทะเบยนไดสงใหแกไขแลวแตสมาคมไมปฏบตตามภายในระยะเวลาทนายทะเบยนกำาหนด (2) เมอปรากฏวาการดำาเนนกจการของสมาคมขดตอกฎหมาย หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ (3) เมอสมาคมหยดดำาเนนกจการตดตอกนตงแตสองปขนไป

(4) เมอปรากฏวาสมาคมใหหรอปลอยใหบคคลอนซงมใชกรรมการของสมาคมเปนผดำาเนนกจการของสมาคม (5) เมอสมาคมมสมาชกเหลอนอยกวาสบคน มาเปนเวลาตดตอกนกวาสองป

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 103 เมอนายทะเบยนมคำาสงใหถอนชอสมาคมใดออกจากทะเบยนตามมาตรา102 แลว ใหนายทะเบยนแจงคำาสงพรอมดวยเหตผลไปยงสมาคมนนโดยมชกชา และประกาศการเลกสมาคมในราชกจจานเบกษา กรรมการคนหนงคนใดหรอสมาชกของสมาคมจำานวนไมนอยกวาสามคนมสทธอทธรณคำาสงของนายทะเบยนตามวรรคหนง ตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยได โดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคำาสง

และใหนำาความในมาตรา 82 วรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 104 เมอมกรณตามมาตรา 102 ผมสวนไดเสยอาจรองขอใหนายทะเบยนถอนชอสมาคมออกจากทะเบยนได ถานายทะเบยนไมปฏบตตามคำารองขอ โดยไมแจงเหตผลใหผรองขอทราบภายในเวลาอนสมควรหรอนายทะเบยนไดแจงเหตผลใหทราบแลวแตผรองขอไมพอใจในเหตผลดงกลาว ผรองขอนนจะรองขอตอศาลใหสงเลกสมาคมนนเสยกได มาตรา 105 เมอสมาคมมเหตตองเลกตามมาตรา 101 (1)(2) (3) หรอ (4) ใหคณะกรรมการของสมาคมทอยในตำาแหนงขณะมการเลกสมาคมแจงการเลกสมาคมตอนายทะเบยนภายในสบสวน นบแตวนทมการเลกสมาคม ในกรณทศาลมคำาพพากษา หรอคำาสงถงทสดใหสมาคมลมละลายตามมาตรา 101 (5)

หรอมคำาสงถงทสดใหเลกสมาคมตามมาตรา 104 ใหศาลแจงคำาพพากษาหรอคำาสงดงกลาวใหนายทะเบยนทราบดวย ใหนายทะเบยนประกาศการเลกสมาคมในราชกจจานเบกษา มาตรา 106 ในกรณทมการเลกสมาคม ใหมการชำาระบญชสมาคมและใหนำาบทบญญตในบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยการชำาระบญชหางหนสวนจดทะเบยนหางหนสวนจำากดและบรษทจำากด มาใชบงคบแกการชำาระบญชสมาคมโดยอนโลม มาตรา 107 เมอไดชำาระบญชแลว ถามทรพยสนเหลออยเทาใดจะแบงใหแกสมาชกของสมาคมนนไมได ทรพยสนทเหลอนนจะตองโอนใหแกสมาคมหรอมลนธหรอนตบคคลทมวตถประสงคเกยวกบการสาธารณกศล ตามทไดระบชอไวในขอบงคบของสมาคมหรอถาขอบงคบไมไดระบชอไวกใหเปนไปตามมตของทประชมใหญ แตถาขอบงคบของสมาคมหรอทประชมใหญมไดระบผรบโอนทรพยสนดงกลาวไว หรอระบไวแตไมสามารถปฏบตได ใหทรพยสนทเหลออยนนตกเปนของแผนดน มาตรา 108 ผใดประสงคจะขอตรวจเอกสารเกยวกบสมาคมทนายทะเบยนเกบรกษาไว หรอจะขอใหนายทะเบยนคดสำาเนาเอกสารดงกลาวพรอมดวยคำารบรองวา

ถกตอง ใหยนคำาขอตอนายทะเบยน และเมอไดเสยคาธรรมเนยมตามทกำาหนดในกฎกระทรวงแลว ใหนายทะเบยนปฏบตตามคำาขอนน มาตรา 109 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามบทบญญตในสวนนและใหมอำานาจแตงตงนายทะเบยนกบออกกฎกระทรวงเกยวกบ (1) การยนคำาขอจดทะเบยนและการรบจดทะเบยน (2) คาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การคดสำาเนาเอกสาร และคาธรรมเนยมการขอใหนายทะเบยนดำาเนนการใด ๆ เกยวกบสมาคม รวมทงการยกเวนคาธรรมเนยมดงกลาว (3) การดำาเนนกจการของสมาคมและการทะเบยนสมาคม (4) การอนใดเพอปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตในสวนน กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได สวนท 3 มลนธ

มาตรา 110 มลนธไดแกทรพยสนทจดสรรไวโดยเฉพาะสำาหรบวตถประสงคเพอการกศลสาธารณะ การศาสนา ศลปะ วทยาศาสตร วรรณคด การศกษาหรอเพอสาธารณ-ประโยชนอยางอน โดยมไดมงหาผลประโยชนมาแบงปนกน และไดจดทะเบยนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน

การจดการทรพยสนของมลนธ ตองมใชเปนการหาผลประโยชนเพอบคคลใดนอกจากเพอดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธนนเอง มาตรา 111 มลนธตองมขอบงคบ และตองมคณะกรรมการของมลนธประกอบดวยบคคลอยางนอยสามคน เปนผดำาเนนกจการของมลนธตามกฎหมายและขอบงคบของมลนธ มาตรา 112 ขอบงคบของมลนธอยางนอยตองมรายการดงตอไปน (1) ชอมลนธ (2) วตถประสงคของมลนธ (3) ทตงสำานกงานใหญและทตงสำานกงานสาขาทงปวง (4) ทรพยสนของมลนธขณะจดตง (5) ขอกำาหนดเกยวกบคณะกรรมการของมลนธ ไดแก จำานวนกรรมการ การตงกรรมการ วาระการดำารงตำาแหนงของกรรมการ การพนจากตำาแหนงของกรรมการ และการประชมของคณะกรรมการ (6) ขอกำาหนดเกยวกบการจดการมลนธ การจดการทรพยสนและบญชของมลนธ มาตรา 113 มลนธตองใชชอซงมคำาวา "มลนธ" ประกอบกบชอของมลนธ มาตรา 114 การขอจดทะเบยนมลนธนน ใหผขอจดตงมลนธยนคำาขอเปนหนงสอ

ตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของมลนธจะตงขน ในคำาขออยางนอยตองระบเจาของทรพยสนและรายการทรพยสนทจะจดสรรสำาหรบมลนธ รายชอ ทอยและอาชพของผจะเปนกรรมการของมลนธทกคน พรอมกบแนบขอบงคบของมลนธมากบคำาขอดวย มาตรา 115 เมอนายทะเบยนไดรบคำาขอแลวเหนวา คำาขอนนถกตองตามมาตรา114 และขอบงคบถกตองตามมาตรา 112 และวตถประสงคเปนไปตามมาตรา 110 และไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอไมเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ และรายการซงจดแจงในคำาขอหรอขอบงคบสอดคลองกบวตถประสงคของมลนธและผจะเปนกรรมการของมลนธนนมฐานะและความประพฤตเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธนน และประกาศการจดตงมลนธในราชกจจานเบกษา ถานายทะเบยนเหนวาคำาขอ หรอขอบงคบไมถกตองตามมาตรา 114 หรอมาตรา

112 หรอรายการซงจดแจงในคำาขอหรอขอบงคบไมสอดคลองกบวตถประสงคของมลนธหรอผจะเปนกรรมการของมลนธมฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ ใหมคำาสงใหผขอจดทะเบยนแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองเมอแกไขหรอเปลยนแปลงถกตองแลว ใหรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธนน ถานายทะเบยนเหนวาไมอาจรบจดทะเบยนได เนองจากวตถประสงคของมลนธไมเปนไปตามมาตรา 110 หรอขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชน หรอความมนคงของรฐ หรอผขอจดทะเบยนไมแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองภายในสามสบวนนบแตวนททราบคำาสงของนายทะเบยน ใหนายทะเบยนมคำาสงไมรบจดทะเบยน และแจงคำาสงพรอมดวยเหตผลทไมรบจดทะเบยนใหผขอจดทะเบยนทราบโดยมชกชา ผขอจดทะเบยนมสทธอทธรณคำาสงไมรบจดทะเบยนนนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคำาสงไมรบจดทะเบยน

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยวนจฉยอทธรณ และแจงคำาวนจฉยใหผอทธรณทราบภายในเกาสบวน นบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสออทธรณคำาวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยใหเปนทสด มาตรา 116 กอนทนายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธ ผขอจดตงมลนธมสทธขอถอนการจดตงมลนธไดโดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยน สทธทจะขอถอนการจดตงมลนธนไมตกทอดไปยงทายาท ในกรณทมผขอจดตงมลนธหลายคน ถาผขอจดตงมลนธคนหนงคนใดใชสทธถอนการจดตงมลนธ ใหคำาขอจดตงมลนธนนเปนอนระงบไป มาตรา 117 ในกรณทผขอจดตงมลนธถงแกความตายกอน นายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธ ถาผตายมไดทำาพนยกรรมยกเลกการจดตงมลนธทขอจดตงไว ใหคำาขอจดตงมลนธทผตายไดยนไวตอนายทะเบยนยงคงใชไดตอไปและใหทายาทหรอผจดการมรดกหรอผซงผตายมอบหมาย ดำาเนนการในฐานะเปนผขอจดตงมลนธตอไป ถาบคคลดงกลาวไมดำาเนนการภายในหนงรอยยสบวน นบแตวนทผขอจดตงมลนธถงแกความตาย บคคลผมสวนไดเสย หรอพนกงานอยการจะดำาเนนการในฐานะเปนผขอจดตงมลนธนนตอไป

กได ในกรณทไมสามารถจดตงมลนธขนไดตามวตถประสงคทผตายกำาหนดไวถาหากไมมพนยกรรมของผตายสงการในเรองนไวเปนอยางอน ใหนำาความในมาตรา 1679วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม ถาไมสามารถดำาเนนการตามมาตรา 1679 วรรคสอง หรอมลนธจดตงขนไมไดตามมาตรา 115 ใหทรพยสนทจดสรรไวตกเปนมรดกของผตาย มาตรา 118 ในกรณทมขอกำาหนดพนยกรรมใหกอตงมลนธตามมาตรา 1676 ใหบคคลซงมหนาททจะตองจดตงมลนธตามมาตรา 1677 วรรคหนงดำาเนนการตามมาตรา114 และตามบทบญญตแหงมาตราน ถาบคคลซงมหนาททจะตองจดตงมลนธตามวรรคหนง มไดขอจดทะเบยนกอตงมลนธภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนทบคคลดงกลาวไดรหรอควรรขอกำาหนดพนยกรรมใหกอตงมลนธ บคคลผมสวนไดเสยคนหนงคนใด หรอพนกงานอยการจะเปนผขอจดทะเบยนมลนธกได ถาผยนคำาขอจดทะเบยนมลนธไมดำาเนนการแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองตามคำาสงของนายทะเบยนตามมาตรา 115 จนเปนเหตใหนายทะเบยนไมรบจดทะเบยน

มลนธเพราะเหตดงกลาว บคคลผมสวนไดเสยคนหนงคนใดหรอพนกงานอยการจะเปนผขอจดทะเบยนมลนธนนอกกได ผยนคำาขอจดทะเบยนกอตงมลนธตามมาตราน จะขอถอนการกอตงมลนธตามมาตรา116 ไมได ในกรณทมผคดคานตอนายทะเบยนวาพนยกรรมนนมไดกำาหนดใหกอตงเปนมลนธใหนายทะเบยนแจงใหผคดคานไปรองตอศาลภายในหกสบวน นบแตวนทไดรบแจงจากนายทะเบยน และใหนายทะเบยนรอการพจารณาการจดทะเบยนไวกอน เพอดำาเนนการตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาล ถาผคดคานไมยนคำารองตอศาลภายในเวลาทกำาหนดใหนายทะเบยนพจารณาการจดทะเบยนมลนธนนตอไป มาตรา 119 ในกรณทมขอกำาหนดพนยกรรมใหจดตงมลนธ ถาพนยกรรมททำาไวมไดมขอกำาหนดเกยวกบรายการตามมาตรา 112 (1) (3) (5)หรอ (6) ใหผยนคำาขอตามมาตรา118 กำาหนดรายการดงกลาวได ถาผมสวนไดเสยคนหนงคนใดคดคาน ใหนายทะเบยนมคำาสงตามทเหนสมควรแลวแจงใหผยนคำาขอและผคดคานทราบพรอมทงแจงดวยวา หากผยนคำาขอหรอผคดคานไมพอใจในคำาสงดงกลาว กใหไปรองคดคานตอศาลภายในหกสบ

วนนบแตวนทไดรบแจงจากนายทะเบยน และใหนายทะเบยนรอการพจารณาจดทะเบยนไวกอนเพอดำาเนนการตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาล แตถาไมมการรองคดคานตอศาลภายในเวลาทกำาหนด ใหนายทะเบยนพจารณาจดทะเบยนมลนธตามทไดมคำาสงไวนนตอไป มาตรา 120 ในกรณทมบคคลหลายรายยนคำาขอจดทะเบยนมลนธตามพนยกรรมของเจามรดกรายเดยวกน ถาคำาขอนนมขอขดแยงกนใหนายทะเบยนเรยกผยนคำาขอมาตกลงกน และถาผยนคำาขอไมมาตกลงกนหรอตกลงกนไมไดภายในระยะเวลาทนายทะเบยนกำาหนด ใหนายทะเบยนมคำาสงตามทเหนสมควร และใหนำาความในมาตรา 119มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 121 เมอไดจดทะเบยนมลนธแลว ถาผขอจดตงมลนธมชวตอยใหทรพยสนทจดสรรไวเพอการนนตกเปนของมลนธ ตงแตวนทนายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธเปนตนไป ในกรณทผขอจดตงมลนธถงแกความตาย กอนนายทะเบยนรบจดทะเบยนมลนธเมอไดจดทะเบยนมลนธแลว ใหทรพยสนทจดสรรไวเพอการนนตกเปนของมลนธ ตงแต

เวลาทผขอจดตงมลนธนนถงแกความตาย มาตรา 122 มลนธทไดจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล มาตรา 123 คณะกรรมการของมลนธเปนผแทนของมลนธในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก มาตรา 124 บรรดากจการทคณะกรรมการของมลนธไดกระทำาไปแมจะปรากฏในภายหลงวามขอบกพรองเกยวกบการแตงตง หรอคณสมบตของกรรมการของมลนธกจการนนยอมมผลสมบรณ มาตรา 125 การแตงตงกรรมการของมลนธขนใหมทงชด หรอการเปลยนแปลงกรรมการของมลนธ ใหกระทำาตามขอบงคบของมลนธ และมลนธตองนำาไปจดทะเบยนภายในสามสบวนนบแตวนทมการแตงตงหรอเปลยนแปลงกรรมการของมลนธ ถานายทะเบยนเหนวากรรมการของมลนธตามวรรคหนงผใด มฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสม ในการดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธนายทะเบยนจะไมรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธผนนกได ในกรณทนายทะเบยนไมรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธ นายทะเบยนตองแจงเหตผลทไมรบจดทะเบยนใหมลนธทราบ

ภายในหกสบวน นบแตวนทยนคำาขอจดทะเบยนและใหนำาความในมาตรา 115 วรรคสและวรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม ในกรณทกรรมการของมลนธพนจากตำาแหนงและไมมกรรมการของมลนธเหลออยหรอกรรมการของมลนธทเหลออยไมสามารถดำาเนนการตามหนาทได ถาขอบงคบของมลนธมไดกำาหนดการปฏบตหนาทไวเปนอยางอนใหกรรมการของมลนธทพนจากตำาแหนง ปฏบตหนาทกรรมการของมลนธตอไปจนกวานายทะเบยนจะไดแจงการรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธทตงใหม กรรมการของมลนธทพนจากตำาแหนง เพราะถกถอดถอนโดยคำาสงศาลตามมาตรา129 จะปฏบตหนาทตามวรรคสามไมได มาตรา 126 ภายใตบงคบมาตรา 127 ใหคณะกรรมการของมลนธเปนผมอำานาจแกไขเพมเตมขอบงคบของมลนธ แตถาขอบงคบของมลนธไดกำาหนดหลกเกณฑและวธการแกไขเพมเตมไว การแกไขเพมเตมตองเปนไปตามทขอบงคบกำาหนด และใหมลนธนำาขอบงคบทแกไขเพมเตมนนไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนภายในสามสบวน นบแตวนทคณะกรรมการของมลนธไดแกไขเพมเตมขอบงคบของมลนธและใหนำาความในมาตรา 115

มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 127 การแกไขเพมเตมรายการในขอบงคบของมลนธตามมาตรา 112 (2) จะกระทำาไดแตเฉพาะในกรณดงตอไปน (1) เพอใหสามารถดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ หรอ (2) พฤตการณเปลยนแปลงไป เปนเหตใหวตถประสงคของมลนธนนมประโยชนนอยหรอไมอาจดำาเนนการใหสมประโยชนตามวตถประสงคของมลนธนนได และวตถประสงคของมลนธทแกไขเพมเตมนนใกลชดกบวตถประสงคเดมของมลนธ มาตรา 128 ใหนายทะเบยนมอำานาจตรวจตราและควบคมดแลการดำาเนนกจการของมลนธใหเปนไปตามกฎหมาย และขอบงคบของมลนธ เพอการนใหนายทะเบยนหรอพนกงานเจาหนาท ซงนายทะเบยนมอบหมายเปนหนงสอ มอำานาจ (1) มคำาสงเปนหนงสอใหกรรมการ พนกงาน ลกจางหรอตวแทนของมลนธ ชแจงแสดงขอเทจจรงเกยวกบกจการของมลนธ หรอเรยกบคคลดงกลาวมาสอบถาม หรอใหสงหรอแสดงสมดบญชและเอกสารตาง ๆ ของมลนธเพอตรวจสอบ (2) เขาไปในสำานกงานของมลนธในเวลาระหวางพระอาทตยขน และพระอาทตยตกเพอตรวจสอบกจการของมลนธ ในการปฏบตการตามวรรคหนง ถาเปนนายทะเบยนใหแสดงบตรประจำาตว และถา

เปนพนกงานเจาหนาทซงไดรบมอบหมาย ใหแสดงบตรประจำาตว และหนงสอมอบหมายของนายทะเบยนตอผทเกยวของ มาตรา 129 ในกรณทกรรมการของมลนธผใดดำาเนนกจการของมลนธผดพลาดเสอมเสยตอมลนธ หรอดำาเนนกจการฝาฝนกฎหมายหรอขอบงคบของมลนธหรอกลายเปนผมฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสมในการดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ นายทะเบยนพนกงานอยการ หรอผมสวนไดเสยคนหนงคนใดอาจรองขอตอศาลใหมคำาสงถอดถอนกรรมการของมลนธผนนได ในกรณทการกระทำาตามวรรคหนงเปนการกระทำาของคณะกรรมการของมลนธ หรอปรากฏวาคณะกรรมการของมลนธไมดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธโดยไมมเหตอนสมควร นายทะเบยน พนกงานอยการ หรอผมสวนไดเสยคนหนงคนใดอาจรองขอตอศาล ใหมคำาสงถอดถอนกรรมการของมลนธทงคณะได ในกรณทศาลมคำาสงถอดถอนกรรมการของมลนธ หรอคณะกรรมการของมลนธตามวรรคหนงหรอวรรคสอง ศาลจะแตงตงบคคลอนเปนกรรมการของมลนธหรอคณะกรรมการของมลนธแทนกรรมการของมลนธ หรอคณะกรรมการของมลนธทศาล

ถอดถอนกได เมอศาลมคำาสงแตงตงบคคลใดเปนกรรมการของมลนธแลว ใหนายทะเบยนดำาเนนการจดทะเบยนไปตามนน มาตรา 130 มลนธยอมเลกดวยเหตหนงเหตใด ดงตอไปน (1) เมอมเหตตามทกำาหนดในขอบงคบ (2) ถามลนธตงขนไวเฉพาะระยะเวลาใด เมอสนระยะเวลานน (3) ถามลนธตงขนเพอวตถประสงคอยางใด และไดดำาเนนการตามวตถประสงคสำาเรจบรบรณแลว หรอวตถประสงคนนกลายเปนการพนวสย (4) เมอมลนธนนลมละลาย (5) เมอศาลมคำาสงใหเลกมลนธตามมาตรา 131 มาตรา 131 นายทะเบยน พนกงานอยการ หรอผมสวนไดเสยคนหนงคนใดอาจรองขอตอศาลใหมคำาสงใหเลกมลนธไดในกรณหนงกรณใดดงตอไปน (1) เมอปรากฏวาวตถประสงคของมลนธขดตอกฎหมาย (2) เมอปรากฏวามลนธกระทำาการขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชน หรอความมนคงของรฐ (3) เมอปรากฏวามลนธไมสามารถดำาเนนกจการตอไปไดไมวาเพราะเหตใด ๆ หรอหยดดำาเนนกจการตงแตสองปขนไป มาตรา 132 เมอมลนธมเหตตองเลกตามมาตรา 130 (1) (2) หรอ (3) แลว ให

คณะกรรมการของมลนธทอยในตำาแหนงขณะมการเลกมลนธแจงการเลกมลนธตอนายทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทมการเลกมลนธ ในกรณทศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงถงทสดใหมลนธลมละลายตามมาตรา 130 (4)หรอมคำาสงถงทสดใหเลกมลนธตามมาตรา 131 ใหศาลแจงคำาพพากษาหรอคำาสงดงกลาวใหนายทะเบยนทราบดวย ใหนายทะเบยนประกาศการเลกมลนธในราชกจจานเบกษา มาตรา 133 ในกรณทมการเลกมลนธ ใหมการชำาระบญชมลนธ และใหนำาบทบญญตในบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยการชำาระบญชหางหนสวนจดทะเบยน หางหนสวนจำากดและบรษทจำากด มาใชบงคบแกการชำาระบญชมลนธโดยอนโลม ทงนใหผชำาระบญชเสนอรายงานการชำาระบญชตอนายทะเบยนและใหนายทะเบยนเปนผอนมตรายงานนน มาตรา 134 เมอไดชำาระบญชแลวใหโอนทรพยสนของมลนธใหแกมลนธหรอนตบคคลทมวตถประสงคตามมาตรา 110 ซงไดระบชอไวในขอบงคบของมลนธ ถาขอบงคบของมลนธมไดระบชอมลนธ หรอนตบคคลดงกลาวไว พนกงานอยการผชำาระบญช หรอผมสวนไดเสยคนหนงคนใดอาจรองขอตอศาลใหจดสรรทรพยสนนนแกมลนธหรอนตบคคล

อนทปรากฏวามวตถประสงคใกลชดทสดกบวตถประสงคของมลนธนนได ถามลนธนนถกศาลสงใหเลกตามมาตรา 131 (1) หรอ (2) หรอการจดสรรทรพยสนตามวรรคหนงไมอาจกระทำาได ใหทรพยสนของมลนธตกเปนของแผนดน มาตรา 135 ผใดประสงคจะขอตรวจเอกสารเกยวกบมลนธทนายทะเบยนเกบรกษาไวหรอจะขอใหนายทะเบยนคดสำาเนาเอกสารดงกลาวพรอมดวยคำารบรองวาถกตอง ใหยนคำาขอตอนายทะเบยน และเมอไดเสยคาธรรมเนยมตามทกำาหนดในกฎกระทรวงแลวใหนายทะเบยนปฏบตตามคำาขอนน มาตรา 136 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามบทบญญตในสวนนและใหมอำานาจแตงตงนายทะเบยนกบออกกฎกระทรวงเกยวกบ (1) การยนคำาขอจดทะเบยนและการรบจดทะเบยน (2) คาธรรมเนยมการจดทะเบยน การขอตรวจเอกสาร การคดสำาเนาเอกสาร และคาธรรมเนยมการขอใหนายทะเบยนดำาเนนการใด ๆ เกยวกบมลนธ รวมทงการยกเวนคาธรรมเนยมดงกลาว (3) แบบบตรประจำาตวของนายทะเบยนและพนกงานเจาหนาท (4) การดำาเนนกจการของมลนธและการทะเบยนมลนธ

(5) การอนใดเพอปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตในสวนน กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได ลกษณะ 3 ทรพย

มาตรา 137 ทรพย หมายความวา วตถมรปราง มาตรา 138 ทรพยสน หมายความรวมทงทรพยและวตถไมมรปราง ซงอาจมราคาและอาจถอเอาได มาตรา 139 อสงหารมทรพย หมายความวา ทดนและทรพยอนตดอยกบทดนมลกษณะเปนการถาวรหรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนนและหมายความรวมถงทรพยสทธอนเกยวกบทดน หรอทรพยอนตดอยกบทดน หรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนนดวย มาตรา 140 สงหารมทรพย หมายความวา ทรพยสนอนนอกจากอสงหารมทรพยและหมายความรวมถงสทธอนเกยวกบทรพยสนนนดวย มาตรา 141 ทรพยแบงได หมายความวา ทรพยอนอาจแยกออกจากกนเปนสวน ๆไดจรงถนดชดแจง แตละสวนไดรปบรบรณลำาพงตว มาตรา 142 ทรพยแบงไมได หมายความวา ทรพยอนจะแยกออกจากกนไมได

นอกจากเปลยนแปลงภาวะของทรพย และหมายความรวมถงทรพยทมกฎหมายบญญตวาแบงไมไดดวย มาตรา 143 ทรพยนอกพาณชย หมายความวา ทรพยทไมสามารถถอเอาได และทรพยทโอนแกกนมไดโดยชอบดวยกฎหมาย มาตรา 144 สวนควบของทรพย หมายความวา สวนซงโดยสภาพแหงทรพย หรอโดยจารตประเพณแหงทองถนเปนสาระสำาคญในความเปนอยของทรพยนน และไมอาจแยกจากกนไดนอกจากจะทำาลาย ทำาใหบบสลาย หรอทำาใหทรพยนนเปลยนแปลงรปทรงหรอสภาพไป เจาของทรพยยอมมกรรมสทธในสวนควบของทรพยนน มาตรา 145 ไมยนตนเปนสวนควบกบทดนทไมนนขนอย ไมลมลกหรอธญชาตอนจะเกบเกยวรวงผลไดคราวหนง หรอหลายคราวตอปไมเปนสวนควบกบทดน มาตรา 146 ทรพยซงตดกบทดนหรอตดกบโรงเรอนเพยงชวคราวไมถอวาเปนสวนควบกบทดนหรอโรงเรอนนน ความขอนใหใชบงคบแกโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนซงผมสทธในทดนของผอนใชสทธนนปลกสรางไวในทดนนนดวย

มาตรา 147 อปกรณ หมายความวา สงหารมทรพยซงโดยปกตนยมเฉพาะถน หรอโดยเจตนาชดแจงของเจาของทรพยทเปนประธานเปนของใชประจำาอยกบทรพยทเปนประธานเปนอาจณเพอประโยชนแกการจดดแล ใชสอย หรอรกษาทรพยทเปนประธานและเจาของทรพยไดนำามาสทรพยทเปนประธานโดยการนำามาตดตอหรอปรบเขาไว หรอทำาโดยประการอนใดในฐานะเปนของใชประกอบกบทรพยทเปนประธานนน อปกรณทแยกออกจากทรพยทเปนประธานเปนการชวคราวกยงไมขาดจากการเปนอปกรณของทรพยทเปนประธานนน อปกรณยอมตกตดไปกบทรพยทเปนประธาน เวนแตจะมการกำาหนดไวเปนอยางอน มาตรา 148 ดอกผลของทรพย ไดแก ดอกผลธรรมดาและดอกผลนตนย ดอกผลธรรมดา หมายความวา สงทเกดขนตามธรรมชาตของทรพยซงไดมาจากตวทรพย โดยการมหรอใชทรพยนนตามปกตนยมและสามารถถอเอาไดเมอขาดจากทรพยนน ดอกผลนตนย หมายความวา ทรพยหรอประโยชนอยางอนทไดมาเปนครงคราว

แกเจาของทรพยจากผอนเพอการทไดใชทรพยนนและสามารถคำานวณและถอเอาไดเปนรายวนหรอตามระยะเวลาทกำาหนดไว ลกษณะ 4 นตกรรม หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 149 นตกรรม หมายความวา การใด ๆ อนทำาลงโดยชอบดวยกฎหมายและดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคลเพอจะกอ เปลยนแปลงโอน สงวน หรอระงบซงสทธ มาตรา 150 การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ มาตรา 151 การใดเปนการแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย ถามใชกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนไมเปนโมฆะ มาตรา 152 การใดมไดทำาใหถกตองตามแบบทกฎหมายบงคบไว การนนเปนโมฆะ มาตรา 153 การใดมไดเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายวาดวยความสามารถของบคคล การนนเปนโมฆยะ

หมวด 2 การแสดงเจตนา

มาตรา 154 การแสดงเจตนาใดแมในใจจรงผแสดงจะมไดเจตนาใหตนตองผกพนตามทไดแสดงออกมากตาม หาเปนมลเหตใหการแสดงเจตนานนเปนโมฆะไม เวนแตคกรณอกฝายหนงจะไดรถงเจตนาอนซอนอยในใจของผแสดงนน มาตรา 155 การแสดงเจตนาลวงโดยสมรกบคกรณอกฝายหนงเปนโมฆะ แตจะยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรตและตองเสยหายจากการแสดงเจตนาลวงนนมได ถาการแสดงเจตนาลวงตามวรรคหนงทำาขน เพออำาพรางนตกรรมอนใหนำาบทบญญตของกฎหมายอนเกยวกบนตกรรมทถกอำาพรางมาใชบงคบ มาตรา 156 การแสดงเจตนาโดยสำาคญผดในสงซงเปนสาระสำาคญแหงนตกรรมเปนโมฆะ ความสำาคญผดในสงซงเปนสาระสำาคญแหงนตกรรมตามวรรคหนง ไดแกความสำาคญผดในลกษณะของนตกรรม ความสำาคญผดในตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม และความสำาคญผดในทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม เปนตน

มาตรา 157 การแสดงเจตนาโดยสำาคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพยสนเปนโมฆยะ ความสำาคญผดตามวรรคหนง ตองเปนความสำาคญผดในคณสมบตซงตามปกตถอวาเปนสาระสำาคญ ซงหากมไดมความสำาคญผดดงกลาว การอนเปนโมฆยะนนคงจะมไดกระทำาขน มาตรา 158 ความสำาคญผดตามมาตรา 156 หรอมาตรา 157 ซงเกดขนโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรงของบคคลผแสดงเจตนา บคคลนนจะถอเอาความสำาคญผดนนมาใชเปนประโยชนแกตนไมได มาตรา 159 การแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลเปนโมฆยะ การถกกลฉอฉลทจะเปนโมฆยะตามวรรคหนง จะตองถงขนาดซงถามไดมกลฉอฉลดงกลาว การอนเปนโมฆยะนนคงจะมไดกระทำาขน ถาคกรณฝายหนงแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลโดยบคคลภายนอก การแสดงเจตนานนจะเปนโมฆยะตอเมอคกรณอกฝายหนงไดร หรอควรจะไดร ถงกลฉอฉลนน มาตรา 160 การบอกลางโมฆยะกรรมเพราะถกกลฉอฉลตามมาตรา 159 หามมใหยกเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรต

มาตรา 161 ถากลฉอฉลเปนแตเพยงเหตจงใจใหคกรณฝายหนงยอมรบขอกำาหนดอนหนกยงกวาทคกรณฝายนนจะยอมรบโดยปกต คกรณฝายนนจะบอกลางการนนหาไดไม แตชอบทจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากกลฉอฉลนนได มาตรา 162 ในนตกรรมสองฝาย การทคกรณฝายหนงจงใจนงเสย ไมแจงขอความจรงหรอคณสมบตอนคกรณอกฝายหนงมไดร การนนจะเปนกลฉอฉล หากพสจนไดวาถามไดนงเสยเชนนน นตกรรมนนกคงจะมไดกระทำาขน มาตรา 163 ถาคกรณตางไดกระทำาการโดยกลฉอฉลดวยกนทงสองฝายฝายหนงฝายใดจะกลาวอางกลฉอฉลของอกฝายหนงเพอบอกลางการนน หรอเรยกคาสนไหมทดแทนมได มาตรา 164 การแสดงเจตนาเพราะถกขมขเปนโมฆยะ การขมขทจะทำาใหการใดตกเปนโมฆยะนน จะตองเปนการขมขทจะใหเกดภยอนใกลจะถง และรายแรงถงขนาดทจะจงใจใหผถกขมขมมลตองกลวซงถามไดมการขมขเชนนน การนนกคงจะมไดกระทำาขน มาตรา 165 การขวาจะใชสทธตามปกตนยม ไมถอวาเปนการขมข

การใดทกระทำาไปเพราะนบถอยำาเกรง ไมถอวาการนนไดกระทำาเพราะถกขมข มาตรา 166 การขมขยอมทำาใหการแสดงเจตนาเปนโมฆยะ แมบคคลภายนอกจะเปนผขมข มาตรา 167 ในการวนจฉยกรณความสำาคญผด กลฉอฉล หรอการขมขใหพเคราะหถง เพศ อาย ฐานะ สขภาพอนามย และภาวะแหงจตของผแสดงเจตนา ตลอดจนพฤตการณและสภาพแวดลอมอน ๆ อนเกยวกบการนนดวย มาตรา 168 การแสดงเจตนาทกระทำาตอบคคลซงอยเฉพาะหนา ใหถอวามผลนบแตผรบการแสดงเจตนาไดทราบการแสดงเจตนานน ความขอนใหใชตลอดถงการทบคคลหนงแสดงเจตนาไปยงบคคลอกคนหนงโดยทางโทรศพทหรอโดยเครองมอสอสารอยางอน หรอโดยวธอนซงสามารถตดตอถงกนไดทำานองเดยวกน มาตรา 169 การแสดงเจตนาทกระทำาตอบคคลซงมไดอยเฉพาะหนา ใหถอวามผลนบแตเวลาทการแสดงเจตนานน ไปถงผรบการแสดงเจตนา แตถาไดบอกถอนไปถงผรบการแสดงเจตนานน กอนหรอพรอมกนกบทการแสดงเจตนานนไปถงผรบการแสดงเจตนา การแสดงเจตนานนตกเปนอนไรผล

การแสดงเจตนาทไดสงออกไปแลวยอมไมเสอมเสยไป แมภายหลงการแสดงเจตนานนผแสดงเจตนาจะถงแกความตาย หรอถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ มาตรา 170 การแสดงเจตนาซงกระทำาตอผเยาวหรอผทศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ จะยกขนเปนขอตอสผรบการแสดงเจตนาไมไดเวนแตผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาลหรอผพทกษ แลวแตกรณของผรบการแสดงเจตนานนไดรดวยหรอไดใหความยนยอมไวกอนแลว ความในวรรคหนงมใหใชบงคบ ถาการแสดงเจตนานนเกยวกบการทกฎหมายบญญตใหผเยาว หรอคนเสมอนไรความสามารถกระทำาไดเองโดยลำาพง มาตรา 171 ในการตความการแสดงเจตนานน ใหเพงเลงถงเจตนาอนแทจรงยงกวาถอยคำาสำานวนหรอตวอกษร หมวด 3 โมฆะกรรมและโมฆยะกรรม

มาตรา 172 โมฆะกรรมนนไมอาจใหสตยาบนแกกนไดและผมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะยกความเสยเปลาแหงโมฆะกรรมขนกลาวอางกได

ถาจะตองคนทรพยสนอนเกดจากโมฆะกรรม ใหนำาบทบญญตวาดวยลาภมควรไดแหงประมวลกฎหมายนมาใชบงคบ มาตรา 173 ถาสวนหนงสวนใดของนตกรรมเปนโมฆะนตกรรมนนยอมตกเปนโมฆะทงสน เวนแตจะพงสนนษฐานไดโดยพฤตการณแหงกรณวา คกรณเจตนาจะใหสวนทไมเปนโมฆะนนแยกออกจากสวนทเปนโมฆะได มาตรา 174 การใดเปนโมฆะแตเขาลกษณะเปนนตกรรมอยางอนซงไมเปนโมฆะใหถอตามนตกรรมซงไมเปนโมฆะ ถาสนนษฐานไดโดยพฤตการณแหงกรณวา หากคกรณไดรวาการนนเปนโมฆะแลว กคงจะไดตงใจมาตงแตแรกทจะทำานตกรรมอยางอนซงไมเปนโมฆะนน มาตรา 175 โมฆยะกรรมนน บคคลตอไปนจะบอกลางเสยกได (1) ผแทนโดยชอบธรรมหรอผเยาวซงบรรลนตภาวะแลว แตผเยาวจะบอกลางกอนทตนบรรลนตภาวะกไดถาไดรบความยนยอมของผแทน โดยชอบธรรม (2)บคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ เมอบคคลนนพนจากการเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถแลว หรอ

ผอนบาลหรอผพทกษ แลวแตกรณแตคนเสมอนไรความสามารถจะบอกลางกอนทตนจะพนจากการเปนคนเสมอนไรความสามารถกไดถาไดรบความยนยอมของผพทกษ (3) บคคลผแสดงเจตนาเพราะสำาคญผด หรอถกกลฉอฉล หรอถกขมข (4) บคคลวกลจรตผกระทำานตกรรมอนเปนโมฆยะตามมาตรา 30 ในขณะทจรตของบคคลนนไมวกลแลว ถาบคคลผทำานตกรรมอนเปนโมฆยะถงแกความตาย กอนมการบอกลางโมฆยะกรรมทายาทของบคคลดงกลาวอาจบอกลางโมฆยะกรรมนนได มาตรา 176 โมฆยะกรรมเมอบอกลางแลว ใหถอวาเปนโมฆะมาแตเรมแรก และใหเปนคกรณกลบคนสฐานะเดม ถาเปนการพนวสยจะใหกลบคนเชนนนได กใหไดรบคาเสยหายชดใชใหแทน ถาบคคลใดไดรหรอควรจะไดรวาการใดเปนโมฆยะ เมอบอกลางแลวใหถอวาบคคลนนไดรวาการนนเปนโมฆะ นบแตวนทไดรหรอควรจะไดรวาเปนโมฆยะ หามมใหใชสทธเรยกรองอนเกดแตการกลบคนสฐานะเดมตามวรรคหนงเมอพนหนงปนบแตวนบอกลางโมฆยะกรรม มาตรา 177 ถาบคคลผมสทธบอกลางโมฆยะกรรมตามมาตรา 175 ผหนงผใด ไดให

สตยาบนแกโมฆยะกรรม ใหถอวาการนนเปนอนสมบรณมาแตเรมแรก แตทงนยอมไมกระทบกระเทอนถงสทธของบคคลภายนอก มาตรา 178 การบอกลางหรอใหสตยาบนแกโมฆยะกรรม ยอมกระทำาไดโดยการแสดงเจตนาแกคกรณอกฝายหนงซงเปนบคคลทมตวกำาหนดไดแนนอน มาตรา 179 การใหสตยาบนแกโมฆยะกรรมนน จะสมบรณตอเมอไดกระทำาภายหลงเวลาทมลเหตใหเปนโมฆยะกรรมนนหมดสนไปแลว บคคลซงศาลไดสงใหเปนคนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถหรอบคคลวกลจรต ผกระทำานตกรรมอนเปนโมฆยะตามมาตรา 30 จะใหสตยาบนแกโมฆยะกรรมได ตอเมอไดรเหนซงโมฆยะกรรมนนภายหลงทบคคลนนพนจากการเปนคนไรความสามารถคนเสมอนไรความสามารถหรอในขณะทจรตของบคคลนนไมวกล แลวแตกรณ ทายาทของบคคลผทำานตกรรมอนเปนโมฆยะ จะใหสตยาบนแกโมฆยะกรรมไดนบแตเวลาทผทำานตกรรมนนถงแกความตาย เวนแตสทธทจะบอกลางโมฆยะกรรมของผตายนนไดสนสดลงแลว บทบญญตวรรคหนงและวรรคสองมใหใชบงคบ ถาการใหสตยาบนแกโมฆยะกรรมกระทำาโดยผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาลหรอผพทกษ

มาตรา 180 ภายหลงเวลาอนพงใหสตยาบนไดตามมาตรา 179 ถามพฤตการณอยางหนงอยางใดดงตอไปนเกดขนเกยวดวยโมฆยะกรรม โดยการกระทำาของบคคลซงมสทธบอกลางโมฆยะกรรมตามมาตรา 175 ถามไดสงวนสทธไวแจงชดประการใดใหถอวาเปนการใหสตยาบน (1) ไดปฏบตการชำาระหนแลวทงหมดหรอแตบางสวน (2) ไดมการเรยกใหชำาระหนนนแลว (3) ไดมการแปลงหนใหม (4) ไดมการใหประกนเพอหนนน (5) ไดมการโอนสทธหรอความรบผดทงหมดหรอแตบางสวน (6) ไดมการกระทำาอยางอนอนแสดงไดวาเปนการใหสตยาบน มาตรา 181 โมฆยะกรรมนนจะบอกลางมไดเมอพนเวลาหนงปนบแตเวลาทอาจใหสตยาบนได หรอเมอพนเวลาสบปนบแตไดทำานตกรรมอนเปนโมฆยะนน หมวด 4 เงอนไขและเงอนเวลา

มาตรา 182 ขอความใดอนบงคบไวใหนตกรรมเปนผลหรอสนผลตอเมอมเหตการณอนไมแนนอนวาจะเกดขนหรอไมในอนาคต ขอความนนเรยกวาเงอนไข มาตรา 183 นตกรรมใดมเงอนไขบงคบกอน นตกรรมนนยอมเปนผลตอเมอเงอนไข

นนสำาเรจแลว นตกรรมใดมเงอนไขบงคบหลง นตกรรมนนยอมสนผลในเมอเงอนไขนนสำาเรจแลว ถาคกรณแหงนตกรรมไดแสดงเจตนาไวดวยกนวา ความสำาเรจแหงเงอนไขนนใหมผลยอนหลงไปถงเวลาใดเวลาหนงกอนสำาเรจ กใหเปนไปตามเจตนาเชนนน มาตรา 184 ในระหวางทเงอนไขยงไมสำาเรจ คกรณฝายหนงฝายใดแหงนตกรรมอนอยในบงคบเงอนไข จะตองงดเวนไมกระทำาการอยางหนงอยางใดใหเปนทเสอมเสยประโยชนแกคกรณอกฝายหนงซงจะพงไดจากความสำาเรจแหงเงอนไขนน มาตรา 185 ในระหวางทเงอนไขยงมไดสำาเรจนน สทธและหนาทตาง ๆ ของคกรณมอยางไร จะจำาหนาย จะรบมรดก จะจดการปองกนรกษาหรอจะทำาประกนไวประการใดตามกฎหมายกยอมทำาได มาตรา 186 ถาความสำาเรจแหงเงอนไขจะเปนทางใหคกรณฝายใดเสยเปรยบและคกรณฝายนนกระทำาการโดยไมสจรตจนเปนเหตใหเงอนไขนนไมสำาเรจ ใหถอวาเงอนไขนนสำาเรจแลว ถาความสำาเรจแหงเงอนไขจะเปนทางใหคกรณฝายใดไดเปรยบ และคกรณฝายนน

กระทำาการโดยไมสจรตจนเปนเหตใหเงอนไขนนสำาเรจ ใหถอวาเงอนไขนนมไดสำาเรจเลย มาตรา 187 ถาเงอนไขสำาเรจแลวในเวลาทำานตกรรม หากเปนเงอนไขบงคบกอนใหถอวานตกรรมนนไมมเงอนไข หากเปนเงอนไขบงคบหลงใหถอวานตกรรมนนเปนโมฆะ ถาเปนอนแนนอนในเวลาทำานตกรรมวาเงอนไขไมอาจสำาเรจได หากเปนเงอนไขบงคบกอนใหถอวานตกรรมนนเปนโมฆะ หากเปนเงอนไขบงคบหลงใหถอวานตกรรมนนไมมเงอนไข ตราบใดทคกรณยงไมรวาเงอนไขไดสำาเรจแลวตามวรรคหนง หรอไมอาจสำาเรจไดตามวรรคสอง ตราบนนคกรณยงมสทธและหนาทตามมาตรา 184 และมาตรา 185 มาตรา 188 นตกรรมใดมเงอนไขอนไมชอบดวยกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนนตกรรมนนเปนโมฆะ มาตรา 189 นตกรรมใดมเงอนไขบงคบกอนและเงอนไขนนเปนการพนวสยนตกรรมนนเปนโมฆะ นตกรรมใดมเงอนไขบงคบหลง และเงอนไขนนเปนการพนวสยใหถอวานตกรรมนนไมมเงอนไข

มาตรา 190 นตกรรมใดมเงอนไขบงคบกอน และเปนเงอนไขอนจะสำาเรจไดหรอไมสดแลวแตใจของฝายลกหน นตกรรมนนเปนโมฆะ มาตรา 191 นตกรรมใดมเงอนเวลาเรมตนกำาหนดไว หามมใหทวงถามใหปฏบตการตามนตกรรมนนกอนถงเวลาทกำาหนด นตกรรมใดมเงอนเวลาสนสดกำาหนดไว นตกรรมนนยอมสนผล เมอถงเวลาทกำาหนด มาตรา 192 เงอนเวลาเรมตนหรอเงอนเวลาสนสดนน ใหสนนษฐานไวกอนวากำาหนดไวเพอประโยชนแกฝายลกหน เวนแตจะปรากฏโดยเนอความแหงตราสาร หรอโดยพฤตการณแหงกรณวาไดตงใจจะใหเปนประโยชนแกฝายเจาหนหรอแกคกรณทงสองฝายดวยกน ถาเงอนเวลาเปนประโยชนแกฝายใด ฝายนนจะสละประโยชนนนเสยกได หากไมกระทบกระเทอนถงประโยชนอนคกรณอกฝายหนงจะพงไดรบจากเงอนเวลานน มาตรา 193 ในกรณดงตอไปน ฝายลกหนจะถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาเรมตนหรอเงอนเวลาสนสดมได (1) ลกหนถกศาลสงพทกษทรพยเดดขาดตามกฎหมายวาดวยลมละลาย (2) ลกหนไมใหประกนในเมอจำาตองให

(3) ลกหนไดทำาลาย หรอทำาใหลดนอยถอยลงซงประกนอนไดใหไว (4) ลกหนนำาทรพยสนของบคคลอนมาใหเปนประกนโดยเจาของทรพยสนนนมไดยนยอมดวย

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน ลกษณะ 5 ระยะเวลา

มาตรา 193/1 การนบระยะเวลาทงปวง ใหบงคบตามบทบญญตแหงลกษณะนเวนแตจะมกฎหมาย คำาสงศาล ระเบยบขอบงคบ หรอนตกรรมกำาหนดเปนอยางอน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535

ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/2 การคำานวณระยะเวลา ใหคำานวณเปนวน แตถากำาหนดเปนหนวยเวลาทสนกวาวน กใหคำานวณตามหนวยเวลาทกำาหนดนน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/3 ถากำาหนดระยะเวลาเปนหนวยเวลาทสนกวาวนใหเรมตนนบในขณะทเรมการนน ถากำาหนดระยะเวลาเปนวน สปดาห เดอนหรอป มใหนบวนแรกแหงระยะเวลานนรวมเขาดวยกน เวนแตจะเรมการในวนนนเองตงแตเวลาทถอไดวาเปนเวลาเรมตนทำาการงานกนตามประเพณ

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/4 ในทางคดความ ในทางราชการ หรอทางธรกจการคาและอตสาหกรรมวน หมายความวา เวลาทำาการตามทไดกำาหนดขนโดยกฎหมาย คำาสงศาล หรอระเบยบขอบงคบ หรอเวลาทำาการตามปกตของกจการนน แลวแตกรณ

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/5 ถากำาหนดระยะเวลาเปนสปดาห เดอนหรอป ใหคำานวณตามปปฏทน ถาระยะเวลามไดกำาหนดนบแตวนตนแหงสปดาห วนตนแหงเดอนหรอป ระยะเวลา

ยอมสนสดลงในวนกอนหนาจะถงวนแหงสปดาห เดอนหรอปสดทายอนเปนวนตรงกบวนเรมระยะเวลานน ถาในระยะเวลานบเปนเดอนหรอปนนไมมวนตรงกนในเดอนสดทายใหถอเอาวนสดทายแหงเดอนนนเปนวนสนสดระยะเวลา

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/6 ถาระยะเวลากำาหนดเปนเดอนและวน หรอกำาหนดเปนเดอนและสวนของเดอน ใหนบจำานวนเดอนเตมกอน แลวจงนบจำานวนวนหรอสวนของเดอนเปนวน ถาระยะเวลากำาหนดเปนสวนของป ใหคำานวณสวนของปเปนเดอนกอนหากมสวนของเดอน ใหนบสวนของเดอนเปนวน การคำานวณสวนของเดอนตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหถอวาเดอนหนงมสามสบวน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/7 ถามการขยายระยะเวลาออกไปโดยมไดมการกำาหนดวนเรมตนแหงระยะเวลาทขยายออกไป ใหนบวนทตอจากวนสดทายของระยะเวลาเดมเปนวนเรมตน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/8 ถาวนสดทายของระยะเวลาเปนวนหยดทำาการตามประกาศเปนทางการหรอตามประเพณ ใหนบวนทเรมทำาการใหมตอจากวนทหยดทำาการนนเปนวนสดทายของระยะเวลา

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหม

เพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน ลกษณะ 6 อายความ หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 193/9 สทธเรยกรองใด ๆ ถามไดใชบงคบภายในระยะเวลาทกฎหมายกำาหนดสทธเรยกรองนนเปนอนขาดอายความ

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/10 สทธเรยกรองทขาดอายความ ลกหนมสทธทจะปฏเสธการชำาระหนตามสทธเรยกรองนนได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/11 อายความทกฎหมายกำาหนดไวนน คกรณจะตกลงกนใหงดใชหรอขยายออกหรอยนเขาไมได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/12 อายความใหเรมนบแตขณะทอาจบงคบสทธเรยกรองไดเปนตนไปถาเปนสทธเรยกรองใหงดเวนกระทำาการอยางใดใหเรมนบแตเวลาแรกทฝาฝนกระทำาการนน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/13 สทธเรยกรองทเจาหนยงไมอาจบงคบไดจนกวาจะไดทวงถามใหลกหนชำาระหนกอน ใหเรมนบอายความตงแตเวลาแรกทอาจทวงถามไดเปนตนไปแตถาลกหนยงไมตองชำาระหนจนกวาระยะเวลาหนงจะไดลวงพนไปแลว นบแตเวลาทไดทวงถามนนใหเรมนบอายความตงแตระยะเวลานนสนสดไปแลว

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/14 อายความยอมสะดดหยดลงในกรณดงตอไปน

(1) ลกหนรบสภาพหนตอเจาหนตามสทธเรยกรองโดยทำาเปนหนงสอรบสภาพหนใหชำาระหนใหบางสวน ชำาระดอกเบย ใหประกนหรอกระทำาการใดๆ อนปราศจากขอสงสยแสดงใหเหนเปนปรยายวายอมรบสภาพหนตามสทธเรยกรอง (2) เจาหนไดฟองคดเพอตงหลกฐานสทธเรยกรองหรอเพอใหชำาระหน (3) เจาหนไดยนคำาขอรบชำาระหนในคดลมละลาย (4) เจาหนไดมอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการพจารณา (5) เจาหนไดกระทำาการอนใดอนมผลเปนอยางเดยวกนกบการฟองคด

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/15 เมออายความสะดดหยดลงแลว ระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความ เมอเหตททำาใหอายความสะดดหยดลงสนสดเวลาใด ใหเรมนบอายความใหมตงแต

เวลานน หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/16 หนใดซงตามมลแหงหนนน เจาหนจะไดรบชำาระหนเปนคราว ๆเจาหนมสทธเรยกใหลกหนทำาหนงสอรบสภาพหนใหในเวลาใดเวลาหนงกอนอายความครบบรบรณเพอเปนหลกฐานวาอายความสะดดหยดลง

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/17 ในกรณทอายความสะดดหยดลงเพราะเหตตามมาตรา 193/14 (2)

หากคดนนไดมคำาพพากษาถงทสดใหยกคำาฟอง หรอคดเสรจไปโดยการจำาหนายคดเพราะเหตถอนฟองหรอทงฟอง ใหถอวาอายความไมเคยสะดดหยดลง ในกรณทคดนนศาลไมรบ หรอคนหรอใหยกคำาฟองเพราะเหตคดไมอยในอำานาจศาลหรอศาลใหยกคำาฟองโดยไมตดสทธโจทกทจะฟองใหมและปรากฏวาอายความครบกำาหนดไปแลวในระหวางการพจารณาหรอจะครบกำาหนดภายในหกสบวนนบแตวนทคำาพพากษาหรอคำาสงนนถงทสด ใหเจาหนมสทธฟองคดเพอตงหลกฐานสทธเรยกรอง หรอเพอใหชำาระหนภายในหกสบวนนบแตวนทคำาพพากษาหรอคำาสงนนถงทสด

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/18 ใหนำามาตรา 193/17 มาใชบงคบแกกรณทอายความสะดดหยดลง

เพราะเหตตามมาตรา 193/14 (3)(4)และ (5) โดยอนโลม

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/19 ในขณะทอายความจะครบกำาหนดนน ถามเหตสดวสยมาขดขวางมใหเจาหนกระทำาการตามมาตรา 193/14 ใหอายความนนยงไมครบกำาหนดจนกวาจะพนสามสบวนนบแตวนทเหตสดวสยนนไดสนสดลง

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/20 อายความสทธเรยกรองของผเยาวหรอของบคคลวกลจรตอนศาลจะ

สงใหเปนคนไรความสามารถหรอไมกตาม ถาจะครบกำาหนดลงในขณะทบคคลดงกลาวยงไมลถงความสามารถเตมภมหรอในระหวางหนงปนบแตวนทบคคลดงกลาวไมมผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาล อายความนนยงไมครบกำาหนดจนกวาจะครบหนงปนบแตวนทบคคลนนไดลถงความสามารถเตมภมหรอไดมผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลแลวแตกรณ แตถาอายความสทธเรยกรองนนมระยะเวลานอยกวาหนงป กใหนำากำาหนดระยะเวลาทสนกวานนมาใชแทนกำาหนดระยะเวลาหนงปดงกลาว

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/21 อายความสทธเรยกรองของผเยาวหรอของคนไรความสามารถหรอของคนเสมอนไรความสามารถ ทจะฟองรองผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลหรอ

ผพทกษของตนนน ถาจะครบกำาหนดลงในขณะทบคคลดงกลาวยงไมลถงความสามารถเตมภม หรอในระหวางหนงปนบแตวนทบคคลดงกลาวไมมผแทนโดยชอบธรรม หรอผอนบาล หรอผพทกษ อายความนนยงไมครบกำาหนดจนกวาจะครบหนงป นบแตวนทบคคลนนไดลถงความสามารถเตมภมหรอไดมผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลหรอผพทกษ แลวแตกรณ แตถาอายความสทธเรยกรองนนมระยะเวลานอยกวาหนงปกใหนำากำาหนดระยะเวลาทสนกวานนมาใชแทนกำาหนดระยะเวลาหนงปดงกลาว

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/22 อายความสทธเรยกรองระหวางสามภรยา ถาจะครบกำาหนดกอนหรอภายในหนงปนบแตวนทการสมรสสนสดลงอายความนนยงไมครบกำาหนดจนกวา

จะครบหนงปนบแตวนทการสมรสสนสดลง

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/23 อายความสทธเรยกรองอนเปนคณหรอเปนโทษแกผตาย ถาจะครบกำาหนดภายในหนงปนบแตวนตาย อายความนนยงไมครบกำาหนดจนกวาจะครบหนงปนบแตวนตาย

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/24 เมออายความครบกำาหนดแลว ลกหนจะสละประโยชนแหงอายความ

นนเสยกได แตการสละประโยชนเชนวานไมมผลกระทบกระเทอนสทธของบคคลภายนอกหรอผคำาประกน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบปปจจบน มาตรา 193/25 เมออายความครบกำาหนดแลว ใหมผลยอนหลงขนไปถงวนทเรมนบอายความ

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป พ.ศ. 2535** มาตรา 193/26 เมอสทธเรยกรองสวนทเปนประธานขาดอายความใหสทธเรยกรอง

สวนทเปนอปกรณนนขาดอายความดวย แมวาอายความของสทธเรยกรองสวนทเปนอปกรณนนจะยงไมครบกำาหนดกตาม

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/27 ผรบจำานอง ผรบจำานำา ผทรงสทธยดหนวง หรอผทรงบรมะสทธเหนอทรพยสนของลกหน อนตนไดยดถอไวยงคงมสทธบงคบชำาระหนจากทรพยสนทจำานองจำานำา หรอทไดยดถอไว แมวาสทธเรยกรองสวนทเปนประธานจะขาดอายความแลวกตาม แตจะใชสทธนนบงคบใหชำาระดอกเบยทคางยอนหลงเกนหาปขนไปไมได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535

ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/28 การชำาระหนตามสทธเรยกรองซงขาดอายความแลวนน ไมวามากนอยเพยงใดจะเรยกคนไมได แมวาผชำาระหนจะไมรวาสทธเรยกรองขาดอายความแลวกตาม บทบญญตในวรรคหนง ใหใชบงคบแกการทลกหนรบสภาพความรบผดโดยมหลกฐานเปนหนงสอหรอโดยการใหประกนดวย แตจะอางความขอนขนเปนโทษแกผคำาประกนเดมไมได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/29 เมอไมไดยกอายความขนเปนขอตอสศาลจะอางเอาอายความมาเปนเหตยกฟองไมได

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 หมวด 2 กำาหนดอายความ

มาตรา 193/30 อายความนน ถาประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหมกำาหนดสบป

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/31 สทธเรยกรองของรฐทจะเรยกเอาคาภาษอากรใหมกำาหนดอายความสบป สวนสทธเรยกรองของรฐทจะเรยกเอาหนอยางอนใหบงคบตามบทบญญตใน

ลกษณะน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/32 สทธเรยกรองทเกดขนโดยคำาพพากษาของศาลทถงทสดหรอโดยสญญาประนประนอมยอมความ ใหมกำาหนดอายความสบป ทงนไมวาสทธเรยกรองเดมจะมกำาหนดอายความเทาใด

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/33 สทธเรยกรองดงตอไปนใหมกำาหนดอายความหาป

(1) ดอกเบยคางชำาระ (2) เงนทตองชำาระเพอผอนทนคนเปนงวด ๆ (3) คาเชาทรพยสนคาชำาระ เวนแตคาเชาสงหารมทรพยตามมาตรา 193/34 (6) (4) เงนคางจายคอ เงนเดอน เงนป เงนบำานาญ คาอปการะเลยงดและเงนอน ๆในลกษณะทำานองเดยวกบทมการกำาหนดจายเปนระยะเวลา (5) สทธเรยกรองตามมาตรา 193/34 (1)(2) และ (5) ทไมอยในบงคบอายความสองป

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/34 สทธเรยกรองดงตอไปน ใหมกำาหนดอายความสองป (1) ผประกอบการคาหรออตสาหกรรม ผประกอบหตถกรรม ผประกอบศลปอตสาหกรรมหรอชางฝมอ เรยกเอาคาของทไดสงมอบคาการงานทไดทำา หรอคาดแล

กจการของผอน รวมทงเงนทไดออกทดรองไป เวนแตเปนการทไดทำาเพอกจการของฝายลกหนนนเอง (2) ผประกอบเกษตรกรรมหรอการปาไม เรยกเอาคาของทไดสงมอบอนเปนผลตผลทางเกษตรหรอปาไม เฉพาะทใชสอยในบานเรอนของฝายลกหนนนเอง (3) ผขนสงคนโดยสารหรอสงของหรอผรบสงขาวสาร เรยกเอาคาโดยสาร คาระวางคาเชา คาธรรมเนยม รวมทงเงนทไดออกทดรองไป (4) ผประกอบธรกจโรงแรมหรอหอพก ผประกอบธรกจในการจำาหนายอาหารและเครองดม หรอผประกอบธรกจสถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการเรยกเอาคาทพก อาหารหรอเครองดมคาบรการหรอคาการงานทไดทำาใหแกผมาพกหรอใชบรการ รวมทงเงนทไดออกทดรองไป (5) ผขายสลากกนแบง สลากกนรวบหรอสลากทคลายคลงกน เรยกเอาคาขายสลากเวนแตเปนการขายเพอการขายตอ (6) ผประกอบธรกจในการใหเชาสงหารมทรพย เรยกเอาคาเชา (7) บคคลซงมไดเขาอยในประเภททระบไวใน (1) แตเปนผประกอบธรกจในการดแลกจการของผอนหรอรบทำางานการตาง ๆ เรยกเอาสนจางอนจะพงไดรบในการนน รวม

ทงเงนทไดออกทดรองไป (8) ลกจางซงรบใชการงานสวนบคคล เรยกเอาคาจางหรอสนจางอยางอนเพอการงานททำา รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอนายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป (9) ลกจางไมวาจะเปนลกจางประจำา ลกจางชวคราว หรอลกจางรายวน รวมทงผฝกหดงาน เรยกเอาคาจางหรอสนจางอยางอน รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอนายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป (10) ครสอนผฝกหดงาน เรยกเอาคาฝกสอนและคาใชจายอยางอนตามทไดตกลงกนไว รวมทงเงนทไดออกทดรองไป (11) เจาของสถานศกษาหรอสถานพยาบาล เรยกเอาคาธรรมเนยมการเรยนและคาธรรมเนยมอน ๆ หรอคารกษาพยาบาลและคาใชจายอยางอนรวมทงเงนทไดออกทดรองไป (12) ผรบคนไวเพอการบำารงเลยงดหรอฝกสอน เรยกเอาคาการงานททำาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป (13) ผรบเลยงหรอฝกสอนสตว เรยกเอาคาการงานททำาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(14) ครหรออาจารย เรยกเอาคาสอน (15) ผประกอบวชาชพเวชกรรม ทนตกรรม การพยาบาล การผดงครรภ ผประกอบการบำาบดโรคสตวหรอผประกอบโรคศลปะสาขาอน เรยกเอาคาการงานททำาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป (16) ทนายความหรอผประกอบวชาชพทางกฎหมาย รวมทงพยานผเชยวชาญเรยกเอาคาการงานททำาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอคความเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป (17) ผประกอบวชาชพวศวกรรม สถาปตยกรรม ผสอบบญช หรอผประกอบวชาชพอสระอน เรยกเอาคาการงานททำาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอผวาจางใหประกอบการงานดงกลาวเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยฉบบป 2535 มาตรา 193/35 ภายใตบงคบมาตรา 193/27 สทธเรยกรองทเกดขนจากการทลกหนรบสภาพความรบผดโดยมหลกฐานเปนหนงสอหรอโดยการใหประกนตามมาตรา 193/28วรรคสอง ใหมกำาหนดอายความสองปนบแตวนทไดรบสภาพความรบผดหรอใหประกน

หมายเหต กฎหมายแพงและพาณชยในบรรพ 1 ไดมการแกไขใหมเพมเตมบางมาตรา โดยม พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย(ฉบบท 11) พ.ศ. 2535 ซงมผลบงคบตงแตวนท 8 มถนายน พ.ศ. 2535 ดงนนเวลาดฎกาป พ.ศ. 2500-2535 ใหกลบไปใชกฎหมายแพงและพาณชยฉบบกอนแกไขป พ.ศ. 2535 สวนฎกาป พ.ศ. 2536-2538 ใหใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยฉบบป 2535 บรรพ 2 หน ลกษณะ 1 บทเบดเสรจทวไป หมวด 1 วตถแหงหน

มาตรา 194 ดวยอำานาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนชำาระหนได อนงการชำาระหนดวยงดเวนการอนใดอนหนงกยอมมได มาตรา 195 เมอทรพยซงเปนวตถแหงหนนนไดระบไวแตเพยงเปนประเภท และถา

ตามสภาพแหงนตกรรม หรอตามเจตนาของคกรณไมอาจจะกำาหนดไดวาทรพยนนจะพงเปนชนดอยางไรไซร ทานวาลกหนจะตองสงมอบทรพยชนดปานกลาง ถาลกหนไดกระทำาการอนตนจะพงตองทำา เพอสงมอบทรพยสงนนทกประการแลวกดหรอถาลกหนไดเลอกกำาหนดทรพยทจะสงมอบแลวดวยความยนยอมของเจาหนกดทานวาทรพยนนจงเปนวตถแหงหนจำาเดมแตเวลานนไป มาตรา 196 ถาหนเงนไดแสดงไวเปนเงนตางประเทศ ทานวาจะสงใชเปนเงนไทยกได การเปลยนเงนน ใหคดตามอตราแลกเปลยนเงน ณ สถานทและในเวลาทใชเงน มาตรา 197 ถาหนเงนจะพงสงใชดวยเงนตราชนดหนงชนดใด โดยเฉพาะอนเปนชนดทยกเลกไมใชกนแลว ในเวลาทจะตองสงเงนใชหนนนไซรการสงใชเงนทานใหถอเสมอนหนงวามไดระบไวใหใชเปนเงนตราชนดนน มาตรา 198 ถาการอนมกำาหนดพงกระทำาเพอชำาระหนนนมหลายอยางแตจะตองกระทำาเพยงการใดการหนงแตอยางเดยวไซรทานวาสทธทจะเลอกทำาการอยางใดนนตกอยแกฝายลกหน เวนแตจะไดตกลงกนกำาหนดไวเปนอยางอน มาตรา 199 การเลอกนนทานใหทำาดวยแสดงเจตนาแกคกรณอกฝายหนง

การชำาระหนไดเลอกทำาเปนอยางใดแลว ทานใหถอวาอยางนนอยางเดยวเปนการชำาระหนอนกำาหนดใหกระทำาแตตนมา มาตรา 200 ถาจะตองเลอกภายในระยะเวลาอนมกำาหนด และฝายทมสทธจะเลอกมไดเลอกภายในระยะเวลานนไซร ทานวาสทธทจะเลอกนนยอมตกไปอยแกอกฝายหนง ถามไดกำาหนดระยะเวลาใหเลอกไซร เมอหนถงกำาหนดชำาระฝายทไมมสทธจะเลอกอาจกำาหนดเวลาพอสมควรแกเหต แลวบอกกลาวใหฝายโนนใชสทธเลอกภายในเวลาอนนน มาตรา 201 ถาบคคลภายนอกจะพงเปนผเลอก ทานใหกระทำาดวยแสดงเจตนาแกลกหน และลกหนจะตองแจงความนนแกเจาหน ถาบคคลภายนอกนนไมอาจจะเลอกไดกด หรอไมเตมใจจะเลอกกด ทานวาสทธทจะเลอกตกไปอยแกฝายลกหน มาตรา 202 ถาการอนจะพงตองทำาเพอชำาระหนนนมหลายอยาง และอยางใดอยางหนงตกเปนอนพนวสยจะทำาไดมาแตตนกด หรอกลายเปนพนวสยในภายหลงกดทานใหจำากดหนนนไวเพยงการชำาระหนอยางอนทไมพนวสย อนง การจำากดอนนยอม

ไมเกดมขน หากวาการชำาระหนกลายเปนพนวสย เพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายทไมมสทธจะเลอกนนตองรบผดชอบ หมวด 2 ผลแหงหน สวนท 1 การไมชำาระหน

มาตรา 203 ถาเวลาอนจะพงชำาระหนนนมไดกำาหนดลงไว หรอจะอนมานจากพฤตการณทงปวงกไมไดไซร ทานวาเจาหนยอมจะเรยกใหชำาระหนไดโดยพลน และฝายลกหนกยอมจะชำาระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถาไดกำาหนดเวลาไว แตหากกรณเปนทสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนจะเรยกใหชำาระหนกอนถงเวลานนหาไดไม แตฝายลกหนจะชำาระหนกอนกำาหนดนนกได มาตรา 204 ถาหนถงกำาหนดชำาระแลว และภายหลงแตนนเจาหนไดใหคำาเตอนลกหนแลว ลกหนยงไมชำาระหนไซร ลกหนไดชอวาผดนดเพราะเขาเตอนแลว ถาไดกำาหนดเวลาชำาระหนไวตามวนแหงปฏทน และลกหนมไดชำาระหนตามกำาหนดไซร ทานวาลกหนตกเปนผผดนดโดยมพกตองเตอนเลย วธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการชำาระหน ซงไดกำาหนดเวลาลงไว อาจคำานวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาว

มาตรา 205 ตราบใดการชำาระหนนนยงมไดกระทำาลงเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหนไมตองรบผดชอบ ตราบนนลกหนยงหาไดชอวาผดนดไม มาตรา 206 ในกรณหนอนเกดแตมลละเมด ลกหนไดชอวาผดนดมาแตเวลาททำาละเมด มาตรา 207 ถาลกหนขอปฏบตการชำาระหน และเจาหนไมรบชำาระหนนนโดยปราศจากมลเหตอนจะอางกฎหมายไดไซร ทานวาเจาหนตกเปนผผดนด มาตรา 208 การชำาระหนจะใหสำาเรจผลเปนอยางใด ลกหนจะตองขอปฏบตการชำาระหนตอเจาหนเปนอยางนนโดยตรง แตถาเจาหนไดแสดงแกลกหนวา จะไมรบชำาระหนกด หรอเพอทจะชำาระหนจำาเปนทเจาหนจะตองกระทำาการอยางใดอยางหนงกอนกด ลกหนจะบอกกลาวแกเจาหนวาไดเตรยมการทจะชำาระหนไวพรอมเสรจแลว ใหเจาหนรบชำาระหนนน เทานกนบวาเปนการเพยงพอแลว ในกรณเชนน ทานวาคำาบอกกลาวของลกหนนนกเสมอกบคำาของปฏบตการชำาระหน มาตรา 209 ถาไดกำาหนดเวลาไวเปนแนนอนเพอใหเจาหนกระทำาการอนใด ทานวา

ทจะขอปฏบตการชำาระหนนนจะตองทำากแตเมอเจาหนทำาการอนนนภายในเวลากำาหนด มาตรา 210 ถาลกหนจำาตองชำาระหนสวนของตนตอเมอเจาหนชำาระหนตอบแทนดวยไซร แมถงวาเจาหนจะไดเตรยมพรอมทจะรบชำาระหนตามทลกหนขอปฏบตนนแลวกด หากไมเสนอทจะทำาการชำาระหนตอบแทนตามทจะพงตองทำา เจาหนกเปนอนไดชอวาผดนด มาตรา 211 ในเวลาทลกหนขอปฏบตการชำาระหนนนกด หรอในเวลาทกำาหนดไวใหเจาหนทำาการอยางใดอยางหนง โดยกรณทบญญตไวในมาตรา 209 นนกด ถาลกหนมไดอยในฐานะทจะสามารถชำาระหนไดไซร ทานวาเจาหนยงหาผดนดไม มาตรา 212 ถามไดกำาหนดเวลาชำาระหนไวกด หรอถาลกหนมสทธทจะชำาระหนไดกอนเวลากำาหนดกด การทเจาหนมเหตขดของชวคราวไมอาจรบชำาระหนทเขาขอปฏบตแกตนไดนน หาทำาใหเจาหนตกเปนผผดนดไม เวนแตลกหนจะไดบอกกลาวการชำาระหนไวลวงหนาโดยเวลาอนสมควร มาตรา 213 ถาลกหนละเลยเสยไมชำาระหนของตน เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบชำาระหนกได เวนแตสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหทำาเชนนนได

เมอสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบชำาระหนได ถาวตถแหงหนเปนอนใหกระทำาการอนหนงอนใด เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกระทำาการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกไดแตถาวตถแหงหนเปนอนใหกระทำานตกรรมอยางใดอยางหนงไซร ศาลจะสงใหถอเอาตามคำาพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนการอนใด เจาหนจะเรยกรองใหรอถอนการทไดกระทำาลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคาใชจาย และใหจดการอน ควรเพอกาลภายหนาดวยกได อนง บทบญญตในวรรคทงหลายทกลาวมากอนน หากระทบกระทงถงสทธทจะเรยกเอาคาเสยหายไม มาตรา 214 ภายใตบงคบบทบญญตแหงมาตรา 733 เจาหนมสทธทจะใหชำาระหนของตนจากทรพยสนของลกหนจนสนเชง รวมทงเงนและทรพยสนอน ๆ ซงบคคลภายนอกคางชำาระแกลกหนดวย มาตรา 215 เมอลกหนไมชำาระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนไซร

เจาหนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการนนกได มาตรา 216 ถาโดยเหตผดนด การชำาระหนกลายเปนอนไรประโยชนแกเจาหนเจาหนจะบอกปดไมรบชำาระหน และจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอการไมชำาระหนกได มาตรา 217 ลกหนจะตองรบผดชอบในความเสยหายบรรดาทเกดแตความประมาทเลนเลอในระหวางเวลาทตนผดนด ทงจะตองรบผดชอบในการทการชำาระหนกลายเปนพนวสย เพราะอบตเหตอนเกดขนในระหวางเวลาทผดนดนนดวย เวนแตความเสยหายนนถงแมวาตนจะไดชำาระหนทนเวลากำาหนดกคงจะตองเกดมอยนนเอง มาตรา 218 ถาการชำาระหนกลายเปนพนวสยจะทำาไดเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหนตองรบผดชอบไซร ทานวาลกหนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเจาหนเพอคาเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการไมชำาระหนนน ในกรณทการชำาระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวน ถาหากวาสวนทยงเปนวสยจะทำาไดนนจะเปนอนไรประโยชนแกเจาหนแลว เจาหนจะไมยอมรบชำาระหนสวนทยง

เปนวสยจะทำาไดนน แลวและเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการไมชำาระหนเสยทงหมดทเดยวกได มาตรา 219 ถาการชำาระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงเกดขนภายหลงทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซรทานวาลกหนเปนอนหลดพนจากการชำาระหนนน ถาภายหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลายเปนคนไมสามารถจะชำาระหนไดไซรทานใหถอเสมอนวาเปนพฤตการณททำาใหการชำาระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน มาตรา 220 ลกหนตองรบผดชอบในความผดของตวแทนแหงตน กบทงของบคคลทตนใชในการชำาระหนนนโดยขนาดเสมอกบวาเปนความผดของตนเองฉะนน แตบทบญญตแหงมาตรา 373 หาใชบงคบแกกรณเชนนดวยไม มาตรา 221 หนเงนอนตองเสยดอกเบยนน ทานวาจะคดดอกเบยในระหวางทเจาหนผดนดหาไดไม มาตรา 222 การเรยกเอาคาเสยหายนน ไดแกเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชนทตามปกตยอมเกดขนแตการไมชำาระหนนน เจาหนจะเรยกคาสนไหมทดแทนได แมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแต

พฤตการณพเศษ หากวาคกรณทเกยวของไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว มาตรา 223 ถาฝายผเสยหายไดมสวนทำาความผดอยางใดอยางหนงกอใหเกดความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝายผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอสำาคญกคอวาความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไร วธเดยวกนน ทานใหใชแมทงทความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยงละเลยไมเตอนลกหนใหรสกถงอนตราย แหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต ซงลกหนไมรหรอไมอาจจะรได หรอเพยงแตละเลยไมบำาบดปดปอง หรอบรรเทาความเสยหายนนดวย อนงบทบญญตแหงมาตรา 220 นนทานใหนำามาใชบงคบดวยโดยอนโลม มาตรา 224 หนเงนนน ทานใหคดดอกเบยในระหวางเวลาผดนดรอยละเจดกงตอปถาเจาหนอาจจะเรยกดอกเบยไดสงกวานน โดยอาศยเหตอยางอนอนชอบดวยกฎหมายกใหคงสงดอกเบยตอไปตามนน ทานหามมใหคดดอกเบยซอนดอกเบยในระหวางผดนด

การพสจนคาเสยหายอยางอนนอกกวานน ทานอนญาตใหพสจนได มาตรา 225 ถาลกหนจำาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอราคาวตถอนไดเสอมเสยไประหวางผดนดกด หรอวตถอนไมอาจสงมอบไดเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนเกดขนระหวางผดนดกด ทานวาเจาหนจะเรยกดอกเบยในจำานวนทจะตองใชเปนคาสนไหมทดแทนคดตงแตเวลาอนเปนฐานทตงแหงการกะประมาณราคานนกได วธเดยวกนนทานใหใชตลอดถงการทลกหนจำาตองใชคาสนไหมทดแทน เพอการทราคาวตถตกตำาเพราะวตถนนเสอมเสยลงในระหวางเวลาทผดนดนนดวย สวนท 2 รบชวงสทธ

มาตรา 226 บคคลผรบชวงสทธของเจาหน ชอบทจะใชสทธทงหลายบรรดาทเจาหนมอยโดยมลหน รวมทงประกนแหงหนนนไดในนามของตนเอง ชวงทรพย ไดแกเอาทรพยสนอนหนงเขาแทนททรพยสนอกอนหนงในฐานะนตนยอยางเดยวกนกบทรพยสนอนกอน มาตรา 227 เมอเจาหนไดรบคาสนไหมทดแทนความเสยหายเตมตามราคาทรพยหรอสทธซงเปนวตถแหงหนนนแลว ทานวาลกหนยอมเขาสฐานะเปนผรบชวงสทธ

ของเจาหนอนเกยวกบทรพยหรอสทธนน ๆ ดวยอำานาจกฎหมาย มาตรา 228 ถาพฤตการณซงทำาใหการชำาระหนเปนอนพนวสยนนเปนผลใหลกหนไดมาซงของแทนกด หรอไดสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอทรพยอนจะพงไดแกตนนนกด ทานวาเจาหนจะเรยกใหสงมอบของแทนทไดรบไว หรอจะเขาเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเสยเองกได ถาเจาหนมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพราะการไมชำาระหน และถาใชสทธนนดงไดระบไวในวรรคตนไซร คาสนไหมทดแทนอนจะพงใชแกเจาหนนนยอมลดจำานวนลงเพยงเสมอราคาแหงของแทนซงลกหนไดรบไว หรอเสมอจำานวนคาสนไหมทดแทนทลกหนจะเรยกรองไดนน มาตรา 229 การรบชวงสทธยอมมขนดวยอำานาจกฎหมาย และยอมสำาเรจเปนประโยชนแกบคคลดงจะกลาวตอไปน คอ (1) บคคลซงเปนเจาหนอยเอง และมาใชหนใหแกเจาหนอกคนหนงผมสทธจะไดรบใชหนกอนตน เพราะเขามบรมสทธ หรอมสทธจำานำา จำานอง (2) บคคลผไดไปซงอสงหารมทรพยใด และเอาเงนราคาคาชอใชใหแกผรบจำานองทรพยนนเสรจไป

(3) บคคลผมความผกพนรวมกบผอน หรอเพอผอนในอนจะตองใชหน มสวนไดเสยดวยในการใชหนนน และเขาใชหนนน มาตรา 230 ถาในการทเจาหนนำาบงคบยดทรพยอนหนงอนใดของลกหนนนบคคลผใดจะตองเสยงภยเสยสทธในทรพยอนนนเพราะการบงคบยดทรพยไซรทานวาบคคลผนนมสทธจะเขาใชหนเสยแทนได อนง ผครองทรพยอนหนงอนใดถาจะตองเสยงภยเสยสทธครองทรพยนนไปเพราะการบงคบยดทรพย กยอมมสทธจะทำาไดเชนเดยวกบทวามานน ถาบคคลภายนอกผใดมาใชหนแทน จนเปนทพอใจของเจาหนแลวบคคลผนนยอมเขารบชวงสทธเรยกรองของเจาหน แตสทธเรยกรองอนนจะบงคบใหเปนทเสอมเสยแกเจาหนหาไดไม มาตรา 231 ถาทรพยสนทจำานอง จำานำา หรออยในบงคบบรมะสทธประการอนนนเปนทรพยอนไดเอาประกนภยไวไซรทานวาสทธจำานอง จำานำาหรอบรมสทธอยางอนนนยอมครอบไปถงสทธทจะเรยกรองเอาแกผรบประกนภยดวย ในกรณทเปนอสงหารมทรพย ถาผรบประกนภยไดร หรอควรจะไดรวามจำานองหรอ

บรมะสทธอยางอนไซร ทานยงมใหผรบประกนภยใชเงนใหแกผเอาประกนภย จนกวาจะไดบอกกลาวเจตนาเชนนนไปยงผรบจำานอง หรอเจาหนมบรมะสทธคนอนแลว และมไดรบคำาคดคานการทจะใชเงนนนมาภายในเดอนหนงนบแตวนบอกกลาวแตสทธอยางใด ๆ ทไดไปจดทะเบยน ณ หอทะเบยนทดนนน ทานใหถอวาเปนอนร ถงผรบประกนภยวธเดยวกนนทานใหใชตลอดถงการจำานองสงหารมทรพย ทกฎหมายอนญาตใหทำาไดนนดวย ในกรณทเปนสงหารมทรพยผรบประกนภยจะใชเงนใหแกผเอาประกนภยโดยตรงกไดเวนแตตนจะไดรหรอควรจะไดรวาทรพยนนตกอยในบงคบจำานำา หรอบรมะสทธอยางอน ผรบประกนภยไมตองรบผดตอเจาหน ถาทรพยสนอนไดเอาประกนภยไวนนไดคนมาหรอไดจดของแทนให วธเดยวกนนทานใหอนโลมบงคบแกกรณบงคบซอ กบทงกรณทตองใชคาเสยหายอนควรจะไดแกเจาของทรพยสน เพราะเหตทรพยสนทำาลายหรอบบสลายนนดวย มาตรา 232 ถาตามความในมาตรากอนนเปนอนวาจะเอาเงนจำานวนหนงใหแทน

ทรพยสนททำาลายหรอบบสลายไซร เงนจำานวนนทานยงมใหสงมอบแกผรบจำานองผรบจำานำา หรอเจาหนมบรมสทธคนอนกอนทหนซงไดเอาทรพยนเปนประกนไวนนจะถงกำาหนด และถาคกรณไมสามารถจะตกลงกบลกหนไดไซร ทานวาตางฝายตางมสทธทจะเรยกรองใหนำาเงนจำานวนนนไปวางไว ณ สำานกงานวางทรพยเพอประโยชนอนรวมกน เวนแตลกหนจะหาประกนใหไวตามสมควร สวนท 3 การใชสทธเรยกรองของลกหน

มาตรา 233 ถาลกหนขดขนไมยอมใชสทธเรยกรอง หรอเพกเฉยเสยไมใชสทธเรยกรองเปนเหตใหเจาหนตองเสยประโยชนไซร ทานวาเจาหนจะใชสทธเรยกรองนนในนามของตนเอง แทนลกหนเพอปองกนสทธของตนในมลหนนนกได เวนแตในขอทเปนการของลกหนสวนตวโดยแท มาตรา 234 เจาหนผใชสทธเรยกรองของลกหนนนจะตองขอหมายเรยกลกหนมาในคดนนดวย มาตรา 235 เจาหนจะใชสทธเรยกรองของลกหนเรยกเงนเตมจำานวนทยงคางชำาระแก

ลกหน โดยไมตองคำานงถงจำานวนทคางชำาระแกตนกได ถาจำาเลยยอมใชเงนเพยงเทาจำานวนทลกหนเดมคางชำาระแกเจาหนนนคดกเปนเสรจกนไป แตถาลกหนเดมไดเขาชอเปนโจทกดวย ลกหนเดมจะขอใหศาลพจารณาพพากษาตอไปในสวนจำานวนเงนทยงเหลอตดคางอยกได แตอยางไรกด ทานมใหเจาหนไดรบมากไปกวาจำานวนทคางชำาระแกตนนนเลย มาตรา 236 จำาเลยมขอตอสลกหนเดมอยอยางใด ๆ ทานวาจะยกขนตอสเจาหนไดทงนน เวนแตขอตอสซงเกดขนเมอยนฟองแลว สวนท 4 เพกถอนการฉอฉล

มาตรา 237 เจาหนชอบทจะรองขอใหศาลเพกถอนเสยได ซงนตกรรมใด ๆ อนลกหนไดกระทำาลงทงรอยวาจะเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบ แตความขอนทานมใหใชบงคบถาปรากฏวาในขณะททำานตกรรมนน บคคลซงเปนผไดลาภงอกแตการนนมไดรเทาถงขอความจรง อนเปนทางใหเจาหนตองเสยเปรยบนนดวย แตหากกรณเปนการทำาใหโดยเสนหา ทานวาเพยงแตลกหนเปนผรฝายเดยวเทานนกพอแลวทจะขอเพกถอนได

บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบแกนตกรรมใดอนมไดมวตถเปนสทธในทรพยสน มาตรา 238 การเพกถอนดงกลาวมาในบทมาตรากอนนน ไมอาจกระทบกระทงถงสทธของบคคลภายนอก อนไดมาโดยสจรตกอนเรมฟองคดขอเพกถอน อนง ความทกลาวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบ ถาสทธนนไดมาโดยเสนหา มาตรา 239 การเพกถอนนนยอมไดเปนประโยชนแกเจาหนหมดทกคน มาตรา 240 การเรยกรองขอเพกถอนนน ทานหามมใหฟองรองเมอพนปหนงนบแตเวลาทเจาหนไดรตนเหตอนเปนมลใหเพกถอนหรอพนสบปนบแตไดทำานตกรรมนน สวนท 5 สทธยดหนวง

มาตรา 241 ผใดเปนผครองทรพยสนของผอน และมหนอนเปนคณประโยชนแกตนเกยวดวยทรพยสนซงครองนนไซร ทานวาผนนจะยดหนวงทรพยสนนนไวจนกวาจะไดชำาระหนกได แตความทกลาวมานทานมใหใชบงคบ เมอหนนนยงไมถงกำาหนด

อนง บทบญญตในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบ ถาการทเขาครอบครองนนเรมมาตงแตทำาการอนใดอนหนงซงไมชอบดวยกฎหมาย มาตรา 242 สทธยดหนวงอนใด ถาไมสมกบลกษณะทเจาหนรบภาระในมลหนกดไมสมกบคำาสงอนลกหนไดใหไวกอน หรอใหในเวลาทสงมอบทรพยสนนนกด หรอเปนการขดกบความสงบเรยบรอยของประชาชนกด สทธยดหนวงเชนนนทานใหถอวาหามไมเลย มาตรา 243 ในกรณทลกหนเปนคนสนลนพนตวไมสามารถใชหน เจาหนมสทธจะยดหนวงทรพยสนไวไดแมทงทยงไมถงกำาหนดเรยกรองถาการทลกหนไมสามารถใชหนนนไดเกดเปนขนหรอรถงเจาหนตอภายหลงเวลาทไดสงมอบทรพยสนไซร ถงแมวาจะไมสมกบลกษณะทเจาหนรบภาระในมลหนไวเดมหรอไมสมกบคำาสงอนลกหนไดใหไวกดเจาหนกอาจใชสทธยดหนวงได มาตรา 244 ผทรงสทธยดหนวงจะใชสทธของตนแกทรพยสนทงหมดทยดหนวงไวนนจนกวาจะชำาระหนสนเชงกได มาตรา 245 ผทรงสทธยดหนวงจะเกบดอกผลแหงทรพยสนทยดหนวงไวและจดสรรเอาไวเพอการชำาระหนแกตนกอนเจาหนคนอนกได

ดอกผลเชนวานจะตองจดสรรเอาชำาระดอกเบยแหงหนนนกอน ถายงมเหลอจงใหจดสรรใชตนเงน มาตรา 246 ผทรงสทธยดหนวงจำาตองจดการดแลรกษาทรพยสนทยดหนวงไวนนตามสมควร เชนจะพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะเชนนน อนง ทรพยสนซงยดหนวงไวนน ถามไดรบความยนยอมของลกหนทานวาผทรงสทธยดหนวงหาอาจจะใชสอยหรอใหเชา หรอเอาไปทำาเปนหลกประกนไดไม แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบไปถงการใชสอยเชนทจำาเปนเพอรกษาทรพยสนนนเอง ถาผทรงสทธยดหนวงกระทำาการฝาฝนบทบญญตใดทกลาวมานทานวาลกหนจะเรยกรองใหระงบสทธนนเสยกได มาตรา 247 ถาผทรงสทธยดหนวงตองเสยคาใชจายไปตามทจำาเปนเกยวดวยทรพยสนอนตนยดหนวงไวนนเพยงใด จะเรยกใหเจาทรพยชดใชใหกได มาตรา 248 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 193/27 การใชสทธยดหนวงทำาใหอายความแหงหนสะดดหยดลงไม

*หมายเหต มาตรา 248 ไดมการแกไขโดยมาตรา 15(10) แหง พ.ร.บ.ใหใช

บทบญญตบรรพ 1 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทไดตรวจชำาระใหม พ.ศ. 2535 ราชกจจาฯ เลม 109 ตอนท 42 ลงวนท 8 เมษายน 2535 มาตรา 249 ลกหนจะเรยกรองใหระงบสทธยดหนวงดวยหาประกนใหไวตามสมควรกได มาตรา 250 การครองทรพยสนสญสนไป สทธยดหนวงกเปนอนระงบสนไปดวยแตความทกลาวนทานมใหใชบงคบแกกรณททรพยสนอนยดหนวงไวนนไดใหเชาไปหรอจำานำาไวดวยความยนยอมของลกหน สวนท 6 บรมสทธ

มาตรา 251 ผทรงบรมสทธยอมทรงไวซงสทธเหนอทรพยสนของลกหนในการทจะไดรบชำาระหนอนคางชำาระแกตน จากทรพยสนนนกอนเจาหนอน ๆ โดยนยดงบทบญญตไวในประมวลกฎหมายน หรอบทกฎหมายอน มาตรา 252 บทบญญตแหงมาตรา 244 นน ทานใหใชบงคบตลอดถงบรมสทธดวยตามแตกรณ 1.บรมสทธสามญ

มาตรา 253 ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาว

ตอไปน บคคลผนนยอมมบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของลกหน คอ (1) คาใชจายเพอประโยชนอนรวมกน (2) คาปลงศพ (3) คาภาษอากร และเงนทลกจางมสทธไดรบเพอการงานทไดทำาใหแก ลกหนซงเปนนายจาง (4) คาเครองอปโภคบรโภคอนจำาเปนประจำาวน

หมายเหต มาตรานแกไขเพมเตม ป.พ.พ. (ฉบบท 13) 2541 โดย รจ. เลม 115 ตอนท 48 ก 17 ส.ค. 41 มาตรา 254 บรมสทธในมลคาใชจายเพอประโยชนอนรวมกนนน ใชสำาหรบเอาคาใชจายอนไดเสยไป เพอประโยชนของเจาหนหมดทกคนรวมกนเกยวดวยการรกษาการชำาระบญช หรอการเฉลยทรพยสนของลกหน ถาคาใชจายนนมไดเสยไป เพอประโยชนของเจาหนหมดทกคนไซรบรมะสทธยอมจะใชไดแตเฉพาะตอเจาหนผทไดรบประโยชนจากการนน มาตรา 255 บรมสทธในมลคาปลงศพนน ใชสำาหรบเอาคาใชจายในการปลงศพตามควรแกฐานานรปของลกหน มาตรา 256 บรมสทธในมลคาภาษอากรนน ใชสำาหรบเอาบรรดาคาภาษอากรใน

ทดน ทรพยสน หรอคาภาษอากรอยางอนทลกหนยงคางชำาระอยในปปจจบนและกอนนนขนไปอกปหนง มาตรา 257 บรมสทธในเงนทลกจางมสทธไดรบเพอการงานทไดทำาใหแกลกหนซงเปนนายจางนน ใหใชสำาหรบคาจาง คาลวงเวลาคาทำางานในวนหยด คาชดเชย คาชดเชยพเศษ และเงนอนใดทลกจางมสทธไดรบเพอการงานททำาให นบถอยหลงขนไปสเดอน แตรวมกนแลวตองไมเกนหนงแสนบาทตอลกจางคนหนง

หมายเหต แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ.แกไขเพมเตมประมวลกฎหมาย แพงและพาณชย (ฉบบท 13) พ.ศ. 2541 (รจ. เลม 115 ตอนท 48 ก วนท 17 สงหาคม 2541) มาตรา 258 บรมสทธในมลคาเครองอปโภคบรโภคอนจำาเปนประจำาวนนน ใชสำาหรบเอาคาเครองอปโภคบรโภค ซงยงคางชำาระอยนบถอยหลงขนไปหกเดอน เชนคาอาหารเครองดม โคมไฟ ฟน ถาน อนจำาเปนเพอการทรงชพของลกหนและบคคลในสกลซงอยกบลกหน และซงลกหนจำาตองอปการะกบทงคนใชของลกหนดวย 2. บรมสทธพเศษ (ก) บรมสทธเหนอสงหารมทรพย

มาตรา 259 ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาวตอไปน บคคลผนนยอมมบรมสทธเหนอสงหารมทรพยเฉพาะอยางของลกหน คอ (1) เชาอสงหารมทรพย (2) พกอาศยในโรงแรม (3) รบขนคนโดยสาร หรอของ (4) รกษาสงหารมทรพย (5) ซอขายสงหารมทรพย (6) คาเมลดพนธ ไมพนธ หรอปย (7) คาแรงงานกสกรรม หรออตสาหกรรม มาตรา 260 บรมสทธในมลเชาอสงหารมทรพยนนใชสำาหรบเอาคาเชาอสงหารมทรพยและหนอยางอนของผเชา อนเกดจากความเกยวพนในเรองเชาและมอยเหนอสงหารมทรพยของผเชา ซงอยในหรอบนอสงหารมทรพยนน มาตรา 261 บรมสทธของผใหเชาทดนนน มอยเหนอสงหารมทรพยทงหลายอนผเชาไดนำาเขามาไวบนทดนทใหเชา หรอนำาเขามาไวในเรอนโรงอนใชประกอบกบทดนนนและมอยเหนอสงหารมทรพยเชนสำาหรบทใชในทดนนน กบทงเหนอดอกผลอนเกดจากทดนซงอยในครอบครองของผเชานนดวย บรมสทธของผใหเชาเรอนโรงยอมมอยเหนอสงหารมทรพย ซงผเชานำาเขามาไวใน

เรอนโรงนนดวย มาตรา 262 ถาการเชาอสงหารมทรพยไดโอนไปกด หรอไดใหชวงกด บรมสทธของผใหเชาเดมยอมครอบไปถงสงหารมทรพยซงผรบโอน หรอผเชาชวงไดนำาเขามาไวในทรพยสนนนดวยความทกลาวนทานใหใชไดตลอดถงเงนอนผโอน หรอผใหเชาชวงจะพงไดรบจากผรบโอน หรอผเชาชวงนนดวย มาตรา 263 ในกรณทผเชาตองชำาระบญชเฉลยทรพยสนทวไปนน บรมสทธของผใหเชายอมมอยแตเฉพาะสำาหรบเอาใชคาเชา และหนอยางอนเทาทมในระยะกำาหนดสงคาเชาเพยงสามระยะ คอปจจบนระยะหนงกอนนนขนไประยะหนง และตอไปภายหนาอกระยะหนงเทานน และใชสำาหรบเอาคาเสยหายซงเกดขนในระยะกำาหนดสงคาเชาปจจบน และกอนนนขนไปอกระยะหนงดวย มาตรา 264 ในการเรยกรองของผใหเชาถาผใหเชาไดรบเงนประกนไว ผใหเชายอมมบรมสทธแตเพยงในสวนทไมมเงนประกน มาตรา 265 บรมสทธในมลพกอาศยในโรงแรมนน ใชสำาหรบเอาเงนบรรดาทคางชำาระแกเจาสำานกเพอการพกอาศยและการอน ๆ อนไดจดใหสำาเรจความปรารถนา

แกคนเดนทาง หรอแขกอาศย รวมทงการชดใชเงนทงหลายทไดออกแทนไปและมอยเหนอเครองเดนทาง หรอทรพยสนอยางอนของคนเดนทาง หรอแขกอาศยอนเอาไวในโรงแรม โฮเตลหรอสถานทเชนนน มาตรา 266 ผใหเชาอสงหารมทรพย หรอเจาสำานกโรงแรม โฮเตลหรอสถานทเชนนนจะใชบรมสทธของตนบงคบทำานองเดยวกบผรบจำานำากไดบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายน วาดวยการบงคบจำานำานน ทานใหนำามาใชบงคบดวยโดยอนโลม มาตรา 267 บรมสทธในมลรบขนนน ใชสำาหรบคาระวางพาหนะในการรบขนคนโดยสารหรอของ กบทงคาใชจายอนเปนอปกรณและเปนบรมสทธมอยเหนอของและเครองเดนทางทงหมดอนอยในมอของผขนสง มาตรา 268 ในกรณดงไดปรารภไวในความแปดมาตรากอนนนน ผใหเชาอสงหารมทรพยกด เจาสำานกโรงแรมกด หรอผขนสงกด จะใชบรมสทธของตนเหนอสงหารมทรพย อนเปนของบคคลภายนอกกไดเวนแตตนจะไดรในเวลาอนควรรไดวาทรพยสนเหลานนเปนของบคคลภายนอก ถาสงหารมทรพยนนถกลกหรอสญหายทานใหบงคบตามบทกฎหมายวาดวยการ

แสวงคนครองทรพย มาตรา 269 บรมสทธในมลรกษาสงหารมทรพยนน ใชสำาหรบเอาคาใชจายเพอรกษาสงหารมทรพย และมอยเหนอสงหารมทรพยอนนน อนง บรมสทธนยงใชสำาหรบเอาคาใชจายทจำาเปนอนไดเสยไปเพอทจะสงวนสทธหรอรบสภาพสทธ หรอบงคบสทธ อนเกยวดวยสงหารมทรพยนนอกดวย มาตรา 270 บรมสทธในมลซอขายสงหารมทรพยนนใชสำาหรบเอาราคาซอขายและดอกเบยในราคานน และมอยเหนอสงหารมทรพยอนนน มาตรา 271 บรมสทธในมลคาเมลดพนธ ไมพนธ หรอปยนน ใชสำาหรบเอาราคาคาเมลดพนธ ไมพนธ หรอปย และดอกเบยในราคานน และมอยเหนอดอกผลอนเกดงอกในทดนเพราะใชสงเหลานนภายในปหนงนบแตเวลาทใช มาตรา 272 บรมสทธในมลคาแรงงานเพอกสกรรมและอตสาหกรรมนนในสวนบคคลทไดทำาการงานกสกรรม ใชสำาหรบเอาคาจางนบถอยหลงขนไปปหนง และในสวนบคคลทไดทำาการงานอตสาหกรรม ใชสำาหรบเอาคาจางนบถอยหลงขนไปสามเดอน และเปนบรมะสทธมอยเหนอดอกผลหรอสงของทประดษฐขนอนเกดแตแรงงานของบคคลนน ๆ

(ข) บรมสทธเหนออสงหารมทรพย

มาตรา 273 ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนงอยางใดดงจะกลาวตอไปนบคคลผนนยอมมบรมสทธเหนออสงหารมทรพยเฉพาะอยางของลกหน คอ (1) รกษาอสงหารมทรพย (2) จางทำาของเปนการทำางานขนบนอสงหารมทรพย (3) ซอขายอสงหารมทรพย มาตรา 274 บรมสทธในมลรกษาอสงหารมทรพยนนใชสำาหรบเอาคาใชจายเพอรกษาอสงหารมทรพย และมอยเหนออสงหารมทรพยอนนน อนง บทบญญตแหงมาตรา 269 วรรคสองนน ทานใหนำามาใชบงคบแกกรณทกลาวมาในวรรคกอนนดวย มาตรา 275 บรมสทธในมลจางทำาของเปนการงานทำาขนบนอสงหารมทรพยนนใชสำาหรบเอาสนจาง คาทำาของเปนการงานอนผกอสราง สถาปนกหรอผรบจางไดทำาลงบนอสงหารมทรพยของลกหนและมอยเหนออสงหารมทรพยอนนน อนง บรมสทธนยอมเกดมขนตอเมออสงหารมทรพยนน มราคาเพมขนในปจจบนเพราะการทไดทำาขนนน และมอยเพยงเหนอราคาทเพมขนเทานน มาตรา 276 บรมสทธในมลซอขายอสงหารมทรพยนน ใชสำาหรบเอาราคา

อสงหารมทรพยและดอกเบยในราคานน และมอยเหนออสงหารมทรพยอนนน 3.ลำาดบแหงบรมสทธ

มาตรา 277 เมอมบรมสทธสามญหลายรายแยงกน ทานใหถอวาบรมสทธทงหลายนนมลำาดบทจะใหผลกอนหลง ดงทไดเรยงลำาดบไวในมาตรา 253 เมอมบรมสทธสามญแยงกบบรมสทธพเศษ ทานวาบรมสทธพเศษยอมอยในลำาดบกอนแตบรมสทธในมลคาใชจายเพอประโยชนรวมกนนนยอมอยในลำาดบกอน ในฐานทจะใชสทธนนตอเจาหนผไดรบประโยชนจากการนนหมดทกคนดวยกน มาตรา 278 เมอมบรมสทธแยงกนหลายรายเหนอสงหารมทรพยอนหนงอนเดยวกนทานใหถอลำาดบกอนหลงดงทเรยงไวตอไปน คอ (1) บรมสทธในมลเชาอสงหารมทรพย พกอาศยในโรงแรมและรบขน (2) บรมสทธในมลรกษาสงหารมทรพย แตถามบคคลหลายคนเปนผรกษา ทานวาผทรกษาภายหลงอยในลำาดบกอนผทไดรกษามากอน (3) บรมสทธในมลซอขายสงหารมทรพย คาเมลดพนธ ไมพนธ หรอปย และคาแรงงานกสกรรมและอตสาหกรรม ถาบคคลผใดมบรมะสทธอยในลำาดบเปนทหนงและรอยในขณะทตนไดประโยชน

แหงหนมานนวายงมบคคลอนซงมบรมสทธอยในลำาดบทสองหรอทสามไซร ทานหามมใหบคคลผนนใชสทธในการทตนอยในลำาดบกอนนนตอบคคลอนเชนวามา และทานหามมใหใชสทธนตอผทไดรกษาทรพยไว เพอประโยชนแกบคคลผมบรมสทธในลำาดบทหนงนนเองดวย ในสวนดอกผล ทานใหบคคลผไดทำาการงานกสกรรมอยในลำาดบทหนง ผสงเมลดพนธ ไมพนธ หรอปย อยในลำาดบทสองและผใหเชาทดนอยในลำาดบทสาม มาตรา 279 เมอมบรมสทธพเศษแยงกนหลายรายเหนออสงหารมทรพยอนหนงอนเดยวกน ทานใหถอลำาดบกอนหลงดงทไดเรยงลำาดบไวในมาตรา 273 ถาไดซอขายอสงหารมทรพยนนสบตอกนไปอกไซร ลำาดบกอนหลงในระหวางผขายดวยกนนน ทานใหเปนไปตามลำาดบทไดซอขายกอนและหลง มาตรา 280 เมอบคคลหลายคนมบรมสทธในลำาดบเสมอกนเหนอทรพยอนหนงอนเดยวกน ทานใหตางคนตางไดรบชำาระหนเฉลยตามสวนมากนอยแหงจำานวนทตนเปนเจาหน 4.ผลแหงบรมสทธ

มาตรา 281 บรมสทธอนมอยเหนอสงหารมทรพยนน ทานหามมใหใช เมอบคคลภายนอกไดทรพยนนจากลกหนและไดสงมอบทรพยใหกนไปเสรจแลว มาตรา 282 เมอมบรมสทธแยงกบสทธจำานำาสงหารมทรพย ทานวาผรบจำานำายอมมสทธเปนอยางเดยวกนกบผทรงบรมสทธในลำาดบทหนงดงทเรยงไวในมาตรา 278 นน มาตรา 283 บคคลผมบรมสทธสามญตองรบชำาระหนเอาจากสงหารมทรพยของลกหนกอน ตอเมอยงไมพอจงใหเอาชำาระหนจากอสงหารมทรพยได ในสวนอสงหารมทรพยนน กตองรบชำาระหนเอาจากอสงหารมทรพยอนมไดตกอยในฐานเปนหลกประกนพเศษเสยกอน ถาบคคลใดมบรมสทธสามญและละเลยดวยความประมาทเลนเลอไมสอดเขาแยงขดในการแบงเฉลยทรพย ตามความทกลาวมาในวรรคทงสองขางบนนไซร อนบคคลนนจะใชบรมสทธของตนตอบคคลภายนอกผไดจดทะเบยนสทธไวแลวเพอจะเอาใชจนถงขนาดเชนทตนจะหากไดรบเพราะไดสอดเขาแยงขดนน ทานวาหาอาจจะใชไดไม อนง บทบญญตทกลาวมาในวรรคทงสามขางตนน ทานมใหใชบงคบหากวาเงนท

ขายอสงหารมทรพยไดนน จะพงตองเอามาแบงเฉลยกอนเงนทขายทรพยสนอยางอนกด หรอหากวาเงนทขายอสงหารมทรพยอนตกอยในฐานเปนหลกประกนพเศษนนจะพงตองเอามาแบงเฉลยกอนเงนทขายอสงหารมทรพยอยางอนกดจกน มาตรา 284 บรมสทธสามญนน ถงแมจะมไดไปลงทะเบยนเกยวดวยอสงหารมทรพยกด ยอมจะยกขนเปนขอตอสเจาหนใด ๆ ทไมมหลกประกนพเศษนนได แตความทกลาวนทานมใหใชไปถงการตอสบคคลภายนอกผไดไปลงทะเบยนสทธไว มาตรา 285 บรมสทธในมลรกษาอสงหารมทรพยนน ถาหากวาเมอทำาการเพอบำารงรกษานนสำาเรจแลว ไปบอกลงทะเบยนไวโดยพลนไซร บรมะสทธกคงใหผลตอไป มาตรา 286 บรมสทธในมลจางทำาของเปนการงานทำาขนบนอสงหารมทรพยนนหากทำารายการประมาณราคาชวคราวไปบอกลงทะเบยนไวกอนเรมลงมอการทำาไซรบรมสทธกคงใหผลตอไป แตถาราคาททำาจรงนนลำาราคาทไดประมาณไวชวคราว ทานวาบรมสทธในสวนจำานวนทลำาอยนนหามไม สวนการทจะวนจฉยวาอสงหารมทรพยนนมราคาเพมขน เพราะการอนไดทำาขนบน

อสงหารมทรพยมากนอยเพยงใดนน ทานใหศาลตงแตงผเชยวชาญขนเปนผกะประมาณในเวลาทมแยงขดในการแบงเฉลย มาตรา 287 บรมสทธใดไดไปจดลงทะเบยนแลวตามบทบญญตแหงมาตราทงสองขางบนน บรมสทธนนทานวาอาจจะใชไดกอนสทธจำานอง มาตรา 288 บรมสทธในมลซอขายอสงหารมทรพยนนหากวาเมอไปลงทะเบยนสญญาซอขายนน บอกลงทะเบยนไวดวยวาราคาหรอดอกเบยในราคานนยงมไดชำาระไซร บรมสทธนนกคงใหผลตอไป มาตรา 289 วาถงผลแหงบรมสทธนอกจากทไดบญญตไวในมาตรา 281 ถง 288นแลว ทานใหนำาบทบญญตทงหลายแหงลกษณะจำานองมาใชบงคบดวยตามแตกรณ หมวด 3 ลกหนและเจาหนหลายคน

มาตรา 290 ถาการชำาระหนเปนการอนจะแบงกนชำาระได และมบคคลหลายคนเปนลกหนกด มบคคลหลายคนเปนเจาหนกด เมอกรณเปนทสงสย ทานวาลกหนแตละคนจะตองรบผดเพยงเปนสวนเทาๆกน และเจาหนแตละคนกชอบทจะไดรบแตเพยงเปนสวนเทา ๆ กน

มาตรา 291 ถาบคคลหลายคนจะตองทำาการชำาระหนโดยทำานองซงแตละคนจำาตองชำาระหนสนเชงไซร แมถงวาเจาหนชอบทจะไดรบชำาระหนสนเชงไดแตเพยงครงเดยว (กลาวคอลกหนรวมกน) กด เจาหนจะเรยกชำาระหนจากลกหนแตคนใดคนหนงสนเชง หรอแตโดยสวนกไดตามแตจะเลอกแตลกหนทงปวงกยงคงตองผกพนอยทวทกคนจนกวาหนนนจะไดชำาระเสรจสนเชง มาตรา 292 การทลกหนรวมกนคนหนงชำาระหนนนยอมไดเปนประโยชนแกลกหนคนอน ๆ ดวย วธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกการใด ๆ อนพงกระทำาแทนชำาระหนวางทรพยสนแทนชำาระหน และหกกลบลบหนดวย ลกหนรวมกนคนหนงมสทธเรยกรองอยางไร ลกหนคนอน ๆ จะเอาสทธอนนนไปใชหกกลบลบหนหาไดไม มาตรา 293 การปลดหนใหแกลกหนรวมกนคนหนงนน ยอมเปนไปเพอประโยชนแกลกหนคนอน ๆ เพยงเทาสวนของลกหนทไดปลดให เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอน มาตรา 294 การทเจาหนผดนดตอลกหนรวมกนคนหนงนนยอมไดเปนคณประโยชนแกลกหนคนอน ๆ ดวย

มาตรา 295 ขอความจรงอนใด นอกจากทระบไวในมาตรา 292 ถง 294 นน เมอเปนเรองเทาถงตวลกหนรวมกนคนใดกยอมเปนเพอคณและโทษแตเฉพาะแกลกหนคนนน เวนแตจะปรากฏวาขดกบสภาพแหงหนนนเอง ความทวามาน เมอจะกลาวโดยเฉพาะกคอวาใหใชแกการใหคำาบอกกลาว การผดนดการทหยบยกอางความผด การชำาระหนอนเปนพนวสยแกฝายลกหนรวมกนคนหนงกำาหนดอายความหรอการทอายความสะดดหยดลงและการทสทธเรยกรองเกลอนกลนกนไปกบหนสน มาตรา 296 ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคนตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดกำาหนดไวเปนอยางอนถาสวนทลกหนรวมกนคนใดคนหนงจะพงชำาระนน เปนอนจะเรยกเอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจำานวนอยเทาไร ลกหนคนอน ๆ ซงจำาตองออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคนใดเจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนอนรวมกนนนแลว สวนทลกหนคนนนจะพงตองชำาระหนกตกเปนพบแกเจาหนไป มาตรา 297 ถาในสญญาอนหนงอนใดมบคคลหลายคนรวมกนผกพนตนในอนจะ

กระทำาการชำาระหนไซร หากกรณเปนทสงสย ทานวาบคคลเหลานนจะตองรบผดเชนอยางเปนลกหนรวมกน แมถงวาเปนการอนจะแบงกนชำาระหนได มาตรา 298 ถาบคคลหลายคนมสทธเรยกรองการชำาระหนโดยทำานองซงแตละคนอาจจะเรยกใหชำาระหนสนเชงไดไซร แมถงวาลกหนจำาตองชำาระหนสนเชงแตเพยงครงเดยว (กลาวคอเจาหนรวมกน) กดทานวาลกหนจะชำาระหนใหแกเจาหนแตคนใดคนหนงกไดตามแตจะเลอก ความขอนใหใชบงคบได แมทงทเจาหนคนหนงจะไดยนฟองเรยกชำาระหนไวแลว มาตรา 299 การทเจาหนรวมกนคนหนงผดนดนน ยอมเปนโทษแกเจาหนคนอน ๆดวย ถาสทธเรยกรอง และหนสนนนเปนอนเกลอนกลนกนไปในเจาหนรวมกนคนหนงสทธของเจาหนคนอน ๆ อนมตอลกหนกยอมเปนอนระงบสนไป นอกจากน ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 292, 293 และ 295 มาใชบงคบดวยโดยอนโลม กลาวโดยเฉพาะกคอ แมเจาหนรวมกนคนหนงจะโอนสทธเรยกรองใหแกบคคลอนไป กหากระทบกระทงถงสทธของเจาหนคนอน ๆ ดวยไม มาตรา 300 ในระหวางเจาหนรวมกนนน ทานวาตางคนชอบทจะไดรบชำาระหนเปน

สวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดกำาหนดไวเปนอยางอน มาตรา 301 ถาบคคลหลายคนเปนหนอนจะแบงกนชำาระมไดทานวาบคคลเหลานนตองรบผดเชนอยางลกหนรวมกน มาตรา 302 ถาการชำาระหนเปนการอนจะแบงกนชำาระมไดและมบคคลหลายคนเปนเจาหน ถาบคคลเหลานนมไดเปนเจาหนรวมกนไซร ทานวาลกหนไดแตจะชำาระหนใหไดประโยชน แกบคคลเหลานนทงหมดดวยกน และเจาหนแตละคนจะเรยกชำาระหนไดกแตเพอไดประโยชนดวยกนหมดทกคนเทานน อนง เจาหนแตละคนจะเรยกใหลกหนวางทรพยทเปนหนนนไวเพอประโยชนแหงเจาหนหมดทกคนดวยกนกได หรอถาทรพยนนไมควรแกการจะวางไว กใหสงแกผพทกษทรพยซงศาลจะไดตงแตงขน นอกจากน ขอความจรงใดทเทาถงเจาหนคนหนงเทานน หาเปนไปเพอคณหรอโทษแกเจาหนคนอน ๆ ดวยไม หมวด 4 โอนสทธเรยกรอง

มาตรา 303 สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกนได เวนไวแตสภาพแหงสทธนนเองจะไมเปดชองใหโอนกนได

ความทกลาวมานยอมไมใชบงคบ หากคกรณไดแสดงเจตนาเปนอยางอนการแสดงเจตนาเชนวาน ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรต มาตรา 304 สทธเรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรองเชนนน ทานวาจะโอนกนหาไดไม มาตรา 305 เมอโอนสทธเรยกรองไป สทธจำานองหรอจำานำาทมอยเกยวพนกบสทธเรยกรองนนกด สทธอนเกดขนแตการคำาประกนทใหไวเพอสทธเรยกรองนนกดยอมตกไปไดแกผรบโอนดวย อนง ผรบโอนจะใชบรมสทธใด ๆ ทตนมอยเกยวดวยสทธเรยกรองในกรณบงคบยดทรพยหรอลมละลายนนกได มาตรา 306 การโอนหนอนจะพงตองชำาระแกเจาหนคนหนงโดยเฉพาะเจาะจงนนถาไมทำาเปนหนงสอ ทานวาไมสมบรณ อนงการโอนหนนนทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหนหรอบคคลภายนอกไดแตเมอไดบอกกลาวการโอนไปยงลกหน หรอลกหนจะไดยนยอมดวยในการโอนนน คำาบอกกลาวหรอความยนยอมเชนวานทานวาตองทำาเปนหนงสอ

ถาลกหนทำาใหพอแกใจผโอนดวยการใชเงน หรอดวยประการอนเสยแตกอนไดรบบอกกลาว หรอกอนไดตกลงใหโอนไซร ลกหนนนกเปนอนหลดพนจากหน มาตรา 307 ถาพพาทอางสทธในการโอนตางราย โอนรายใดไดบอกกลาวหรอตกลงกนกอน โอนรายนนมสทธดกวาโอนรายอน ๆ มาตรา 308 ถาลกหนไดใหความยนยอมดงกลาวมาในมาตรา 306 โดยมไดอดเออนทานวาจะยกขอตอสทมตอผโอนขนตอสผรบโอนนนหาไดไม แตถาเพอจะระงบหนนนลกหนไดใชเงนใหแกผโอนไปไซรลกหนจะเรยกคนเงนนนกได หรอถาเพอการเชนกลาวมานนลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยางหนงขนใหมตอผโอน จะถอเสมอนหนงวาหนนนมไดกอขนเลยกได ถาลกหนเปนแตไดรบคำาบอกกลาวการโอน ทานวาลกหนมขอตอสผโอนกอนเวลาทไดรบคำาบอกกลาวนนฉนใด กจะยกขนเปนขอตอสแกผรบโอนไดฉนนน ถาลกหนมสทธเรยกรองจากผโอน แตสทธนนยงไมถงกำาหนดในเวลาบอกกลาวไซร ทานวาจะเอาสทธเรยกรองนนมาหกกลบลบกนกได หากวาสทธนนจะไดถงกำาหนด ไมชากวาเวลาถงกำาหนดแหงสทธเรยกรองอนไดโอนไปนน

มาตรา 309 การโอนหนอนพงตองชำาระตามเขาสงนน ทานวาจะยกขนเปนขอตอสลกหน หรอบคคลภายนอกคนอนไดแตเฉพาะเมอการโอนนนไดสลกหลงไวในตราสารและตวตราสารนนไดสงมอบใหแกผรบโอนไปดวย มาตรา 310 ในมลหนอนพงตองชำาระตามเขาสงนน ลกหนมสทธทจะสอบสวนถงตวผทรงตราสาร หรอสอบสวนความถกตองแทจรงแหงลายมอชอหรอดวงตราของผทรงไดแตกหามความผกพนทจะตองทำาถงเพยงนนไม แตถาลกหนทำาการโดยทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงไซร การชำาระหนนนกไมเปนอนสมบรณ มาตรา 311 บทบญญตแหงมาตรากอนน ทานใหใชบงคบตลอดถงกรณทมกำาหนดตวเจาหนระบไวในตราสาร ซงมขอความจดไวดวยวาใหชำาระหนแกผทรงตราสาร มาตรา 312 ในมลหนอนพงตองชำาระตามเขาสงนน ลกหนจะยกขอตอสซงมตอเจาหนเดมขนเปนขอตอสผรบโอนโดยสจรตนนหาไดไมเวนแตทปรากฏในตวตราสารนนเอง หรอทมขนเปนธรรมดาสบจากลกษณะแหงตราสารนน มาตรา 313 บทบญญตแหงมาตรากอนน ทานใหใชบงคบตลอดถงหนอนพงตองชำาระแกผถอนนดวย แลวแตกรณ

หมวด 5 ความระงบหน สวนท 1 การชำาระหน

มาตรา 314 อนการชำาระหนนนทานวาบคคลภายนอกจะเปนผชำาระกไดเวนแตสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหบคคลภายนอกชำาระ หรอจะขดกบเจตนาอนคกรณไดแสดงไว บคคลผไมมสวนไดเสยดวยในการชำาระหนนน จะเขาชำาระหนโดยขนใจลกหนหาไดไม มาตรา 315 อนการชำาระหนนน ตองทำาใหแกตวเจาหนหรอแกบคคลผมอำานาจรบชำาระหนแทนเจาหน การชำาระหนใหแกบคคลผไมมอำานาจรบชำาระหนนน ถาเจาหนใหสตยาบนกนบวาสมบรณ มาตรา 316 ถาการชำาระหนนนไดทำาใหแกผครองตามปรากฏแหงสทธในมลหนทานวาการชำาระหนนนจะสมบรณกแตเมอบคคลผชำาระหนไดกระทำาการโดยสจรต มาตรา 317 นอกจากกรณทกลาวไวในมาตรากอน การชำาระหนแกบคคลผไมมสทธจะไดรบนน ทานวายอมสมบรณเพยงเทาทตวเจาหนไดลาภงอกขนแตการนน มาตรา 318 บคคลผถอใบเสรจเปนสำาคญ ทานนบวาเปนผมสทธจะไดรบชำาระหน

แตความทกลาวนทานมใหใช ถาบคคลผชำาระหนรวาสทธเชนนนหามไมหรอไมรเทาถงสทธนนเพราะความประมาทเลนเลอของตน มาตรา 319 ถาศาลสงใหลกหนคนทสามงดเวนทำาการชำาระหนแลว ยงขนชำาระหนใหแกเจาหนของตนเองไซร ทานวาเจาหนผทรองขอใหยดทรพยจะเรยกใหลกหนคนทสามนนทำาการชำาระหนอกใหคมกบความเสยหายอนตนไดรบกได อนง ขอความซงกลาวมาในวรรคขางตนนหาเปนขอขดขวางในการทลกหนคนทสามจะใชสทธไลเบยเอาแกเจาหนของตนเองนนไม มาตรา 320 อนจะบงคบใหเจาหนรบชำาระหนแตเพยงบางสวนหรอใหรบชำาระหนเปนอยางอนผดไปจากทจะตองชำาระแกเจาหนนนทานวาหาอาจจะบงคบไดไม มาตรา 321 ถาเจาหนยอมรบการชำาระหนอยางอนแทนการชำาระหนทไดตกลงกนไวทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป ถาเพอทจะทำาใหพอแกใจเจาหนนน ลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยางหนงขนใหมตอเจาหนไซร เมอกรณเปนทสงสย ทานมใหสนนษฐานวาลกหนไดกอหนนนขนแทนการชำาระหน ถาชำาระหนดวยออก-ดวยโอน-หรอดวยสลกหลงตวเงน หรอประทวนสนคา ทานวา

หนนนจะระงบสนไปตอเมอตวเงนหรอประทวนสนคานนไดใชเงนแลว มาตรา 322 ถาเอาทรพยกด สทธเรยกรองจากบคคลภายนอกกด หรอสทธอยางอนกดใหแทนการชำาระหน ทานวาลกหนจะตองรบผดเพอชำารดบกพรองและเพอการรอนสทธทำานองเดยวกบผขาย มาตรา 323 ถาวตถแหงหนเปนอนใหสงมอบทรพยเฉพาะสงทานวาบคคลผชำาระหนจะตองสงมอบทรพยตามสภาพทเปนอยในเวลาทจะพงสงมอบ ลกหนจำาตองรกษาทรพยนนไวดวยความระมดระวง เชนอยางวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง จนกวาจะไดสงมอบทรพยนน มาตรา 324 เมอมไดมแสดงเจตนาไวโดยเฉพาะเจาะจงวาจะพงชำาระหน ณ สถานทใดไซร หากจะตองสงมอบทรพยเฉพาะสง ทานวาตองสงมอบกน ณ สถานทซงทรพยนนไดอยในเวลาเมอกอใหเกดหนนนสวนการชำาระหนโดยประการอน ทานวาตองชำาระ ณ สถานทซงเปนภมลำาเนาปจจบนของเจาหน มาตรา 325 เมอมไดมแสดงเจตนาไวในขอคาใชจายในการชำาระหนทานวาฝายลกหนพงเปนผออกคาใชจาย แตถาคาใชจายนนมจำานวนเพมขนเพราะเจาหนยายภมลำาเนากดหรอเพราะการอนใดอนเจาหนไดกระทำากด คาใชจายเพมขนเทาใดเจาหนตองเปนผออก

มาตรา 326 บคคลผชำาระหนชอบทจะไดรบใบเสรจเปนสำาคญจากผรบชำาระหนนนและถาหนนนไดชำาระสนเชงแลว ผชำาระหนชอบทจะไดรบเวนคนเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหน หรอใหขดฆาเอกสารนนเสย ถาและเอกสารนนสญหายบคคลผชำาระหนชอบทจะใหจดแจงความขอระงบหนลงไวในใบเสรจหรอในเอกสารอกฉบบหนงตางหากกได ถาหนนนไดชำาระแตบางสวนกด หรอถาเอกสารนนยงใหสทธอยางอนใดแกเจาหนอยกด ทานวาลกหนชอบแตทจะไดรบใบเสรจไวเปนคมอและใหจดแจงการชำาระหนนนลงไวในเอกสาร มาตรา 327 ในกรณชำาระดอกเบย หรอชำาระหนอยางอนอนมกำาหนดชำาระเปนระยะเวลานน ถาเจาหนออกใบเสรจใหเพอระยะหนงแลวโดยมไดอดเออน ทานใหสนนษฐานไวกอนวา เจาหนไดรบชำาระหนเพอระยะกอน ๆ นนดวยแลว ถาเจาหนออกใบเสรจใหเพอการชำาระตนเงน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนไดรบดอกเบยแลว ถาเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนไดเวนคนแลวไซร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาหนนนเปนอนระงบสนไปแลว

มาตรา 328 ถาลกหนตองผกพนตอเจาหนในอนจะกระทำาการเพอชำาระหนเปนการอยางเดยวกนโดยมลหนหลายราย และถาการทลกหนชำาระหนนนไมเพยงพอจะเปลองหนสนไดหมดทกรายไซร เมอทำาการชำาระหน ลกหนระบวาชำาระหนสนรายใด กใหหนสนรายนนเปนอนไดเปลองไป ถาลกหนไมระบ ทานวาหนสนรายไหนถงกำาหนด กใหรายนนเปนอนไดเปลองไปกอนในระหวางหนสนหลายรายทถงกำาหนดนน รายใดเจาหนมประกนนอยทสดกใหรายนนเปนอนไดเปลองไปกอนในระหวางหนสนหลายรายทมประกนเทา ๆ กน ใหรายทตกหนกทสดแกลกหนเปนอนไดเปลองไปกอนในระหวางหนสนหลายรายทตกหนกแกลกหนเทาๆกน ใหหนสนรายเกาทสดเปนอนไดเปลองไปกอน และถามหนสนหลายรายเกาเทา ๆ กนกใหหนสนทกรายเปนอนไดเปลองไปตามสวนมากและนอย มาตรา 329 ถานอกจากการชำาระหนอนเปนประธาน ลกหนยงจะตองชำาระดอกเบยและเสยคาฤชาธรรมเนยมอกดวยไซร หากการชำาระหนในครงหนงๆ ไมไดราคาเพยงพอจะเปลองหนสนไดทงหมดทานใหเอาจดใชเปนคาฤชาธรรมเนยมเสยกอนแลวจงใชดอกเบยและในทสดจงใหใชในการชำาระหนอนเปนประธาน

ถาลกหนระบใหจดใชเปนประการอน ทานวาเจาหนจะบอกปดไมยอมรบชำาระหนกได มาตรา 330 เมอขอปฏบตการชำาระหนโดยชอบแลว บรรดาความรบผดชอบอนเกดแตการไมชำาระหนกเปนอนปลดเปลองไป นบแตเวลาทขอปฏบตการชำาระหนนน มาตรา 331 ถาเจาหนบอกปดไมยอมรบชำาระหนกด หรอไมสามารถจะรบชำาระหนไดกด หากบคคลผชำาระหนวางทรพยอนเปนวตถแหงหนไวเพอประโยชนแกเจาหนแลวกยอมจะเปนอนหลดพนจากหนไดความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทบคคลผชำาระหนไมสามารถจะหยงรถงสทธ หรอไมรตว เจาหนไดแนนอนโดยมใชเปนความผดของตน มาตรา 332 ถาลกหนจำาตองชำาระหนตอเมอเจาหนจะตองชำาระหนตอบแทนดวยไซรทานวาลกหนจะกำาหนดวาตอเมอเจาหนชำาระหนตอบแทนจงใหมสทธรบเอาทรพยทวางไวนนกได มาตรา 333 การวางทรพยนนตองวาง ณ สำานกงานวางทรพยประจำาตำาบลทจะตองชำาระหน ถาไมมบทบญญตแหงกฎหมาย หรอกฎขอบงคบเฉพาะการในเรองสำานกงานวางทรพย

เมอบคคลผชำาระหนรองขอ ศาลจะตองกำาหนดสำานกงานวางทรพย และตงแตงผพทกษทวางนนขน ผวางตองบอกกลาวใหเจาหนทราบการทไดวางทรพยนนโดยพลน มาตรา 334 ลกหนมสทธจะถอนทรพยทวางนนได ถาลกหนถอนทรพยนนทานใหถอเสมอนวามไดวางทรพยไวเลย สทธถอนทรพยนเปนอนขาดในกรณตอไปน (1) ถาลกหนแสดงตอสำานกงานวางทรพยวาตนยอมละสทธทจะถอน (2) ถาเจาหนแสดงตอสำานกงานวางทรพยวาจะรบเอาทรพยนน (3) ถาการวางทรพยนนไดเปนไปโดยคำาสงหรออนมตของศาล และไดบอกกลาวความนนแกสำานกงานวางทรพย มาตรา 335 สทธถอนทรพยนน ตามกฎหมาย ศาลจะสงยดหาไดไม เมอไดฟองคดลมละลายเกยวกบทรพยสนของลกหนแลว ทานหามมใหใชสทธถอนทรพยในระหวางพจารณาคดลมละลาย มาตรา 336 ถาทรพยอนเปนวตถแหงการชำาระหนไมควรแกการจะวางไวกด หรอเปนทพงวตกวาทรพยนนเกลอกจะเสอมเสยหรอทำาลาย หรอบบสลายไดกด เมอไดรบอนญาตจากศาล บคคลผชำาระหนจะเอาทรพยนนออกขายทอดตลาด แลวเอาเงนทไดแต

การขายวางแทนทรพยนนกได ความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทคารกษาทรพยจะแพงเกนควรนนดวย มาตรา 337 ทานไมอนญาตใหเอาทรพยออกขายทอดตลาดจนกวาจะไดบอกใหเจาหนรตวกอน การบอกนจะงดเสยกได ถาทรพยนนอาจเสอมทรามลงหรอภยมอยในการทจะหนวงการขายทอดตลาดไว ในการทจะขายทอดตลาดนน ทานใหลกหนบอกกลาวแกเจาหนโดยไมชกชา ถาละเลยเสยไมบอกกลาว ลกหนจะตองรบผดใชคาสนไหมทดแทน การบอกใหรตวและบอกกลาวน ถาไมเปนอนจะทำาได จะงดเสยกได เวลาและสถานททจะขายทอดตลาด กบทงคำาพรรณนาลกษณะแหงทรพยนน ทานใหประกาศโฆษณาใหประชาชนทราบ มาตรา 338 คาฤชาธรรมเนยมในการวางทรพยหรอขายทอดตลาดนนใหฝายเจาหนเปนผออก เวนแตลกหนจะไดถอนทรพยทวาง มาตรา 339 สทธของเจาหนเหนอทรพยทวางไวนนเปนอนระงบสนไปเมอพนเวลาสบป นบแตไดรบคำาบอกกลาวการวางทรพย อนง เมอสทธของเจาหนระงบสนไปแลว ถงแมลกหนจะไดละสทธถอนทรพย กยงชอบทจะถอนทรพยนนได

สวนท 2 ปลดหน

มาตรา 340 ถาเจาหนแสดงเจตนาตอลกหนวาจะปลดหนให ทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป ถาหนมหนงสอเปนหลกฐาน การปลดหนกตองทำาเปนหนงสอดวยหรอตองเวนคนเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนใหแกลกหน หรอขดฆาเอกสารนนเสย สวนท 3 หกกลบลบหน

มาตรา 341 ถาบคคลสองคนตางมความผกพนซงกนและกนโดยมลหนอนมวตถเปนอยางเดยวกน และหนทงสองรายนนถงกำาหนดจะชำาระไซร ทานวาลกหนฝายใดฝายหนงยอมจะหลดพนจากหนของตนดวยหกกลบลบกนไดเพยงเทาจำานวนทตรงกนในมลหนทงสองฝายนน เวนแตสภาพแหงหนฝายหนงจะไมเปดชองใหหกกลบลบกนได บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบ หากเปนการขดกบเจตนาอนคกรณไดแสดงไว แตเจตนาเชนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรต มาตรา 342 หกกลบลบหนนน ทำาไดดวยคกรณฝายหนงแสดงเจตนาแกอกฝายหนง

การแสดงเจตนาเชนนทานวาจะมเงอนไขหรอเงอนเวลาเรมตนหรอเวลาสนสดอกดวยหาไดไม การแสดงเจตนาดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานวามผลยอนหลงขนไปจนถงเวลาซงหนทงสองฝายนนจะอาจหกกลบลบกนไดเปนครงแรก มาตรา 343 การหกกลบลบหนนน ถงแมวาสถานทซงจะตองชำาระหนทงสองจะตางกนกหกกนได แตฝายผขอหกหนจะตองใชคาเสยหายใหแกอกฝายหนง เพอความเสยหายอยางหนงอยางใดอนเกดแตการนน มาตรา 344 สทธเรยกรองใดยงมขอตอสอย สทธเรยกรองนนทานวาหาอาจจะเอามาหกกลบลบหนไดไม อนง อายความยอมไมตดรอนการหกกลบลบหน แมสทธเรยกรองขาดอายความแลว แตวาในเวลาทอาจจะหกกลบลบกบสทธเรยกรองฝายอนไดนน สทธยงไมขาด มาตรา 345 หนรายใดเกดแตการอนมชอบดวยกฎหมายเปนมลทานหามมใหลกหนถอเอาประโยชนแหงหนรายนน เพอหกกลบลบหนกบเจาหน มาตรา 346 สทธเรยกรองรายใด ตามกฎหมาย ศาลจะสงยดมได สทธเรยกรองรายนนหาอาจจะเอาไปหกกลบลบหนไดไม

มาตรา 347 ลกหนคนทสามหากไดรบคำาสงศาลหามมใหใชเงนแลว จะยกเอาหนซงตนไดมาภายหลงแตนนขนเปนขอตอสเจาหนผทขอใหยดทรพยนน ทานวาหาอาจจะยกไดไม มาตรา 348 ถาคกรณตางฝายตางมสทธเรยกรองหลายรายอนควรแกการทจะใชหกกลบลบหนไดไซร ฝายผทขอหกหนจะระบกไดวาพงเอาสทธเรยกรองรายใดบางเขาหกกลบลบกน ถาการหกกลบลบหนไดแสดงโดยมไดระบเชนนนกด หรอถาระบ แตอกฝายหนงทวงขดของโดยไมชกชากดทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 328 วรรค 2 มาใชบงคบโดยอนโลม ถาฝายทขอหกกลบลบหนยงเปนหนคาดอกเบยและคาฤชาธรรมเนยมแกอกฝายหนงอยนอกจากการชำาระหนอนเปนประธานนนดวยไซร ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา329 มาใชบงคบโดยอนโลม สวนท 4 แปลงหนใหม

มาตรา 349 เมอคกรณทเกยวของไดทำาสญญาเปลยนสงซงเปนสาระสำาคญแหงหนไซรทานวาหนนนเปนอนระงบสนไปดวยแปลงหนใหม

ถาทำาหนมเงอนไขใหกลายเปนหนปราศจากเงอนไขกด เพมเตมเงอนไขเขาในหนอนปราศจากเงอนไขกด เปลยนเงอนไขกด ทานถอวาเปนอนเปลยนสงซงเปนสาระสำาคญแหงหนนน ถาแปลงหนใหมดวยเปลยนตวเจาหน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนวาดวยโอนสทธเรยกรอง มาตรา 350 แปลงหนใหมดวยเปลยนตวลกหนนน จะทำาเปนสญญาระหวางเจาหนกบลกหนคนใหมกได แตจะทำาโดยขนใจลกหนเดมหาไดไม มาตรา 351 ถาหนอนจะพงเกดขนเพราะแปลงหนใหมนนมไดเกดมขนกด ไดยกเลกเสยเพราะมลแหงหนไมชอบดวยกฎหมาย หรอเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนมรถงคกรณกด ทานวาหนเดมนนกยงหาระงบสนไปไม มาตรา 352 คกรณในการแปลงหนใหมอาจโอนสทธจำานำาหรอจำานองทไดใหไวเปนประกนหนเดมนนไปเปนประกนหนรายใหมได เพยงเทาทเปนประกนวตถแหงหนเดมแตหลกประกนเชนวาน ถาบคคลภายนอกเปนผใหไวไซร ทานวาจำาตองไดรบความยนยอมของบคคลภายนอกนนดวยจงโอนได สวนท 5 หนเกลอนกลนกน

มาตรา 353 ถาสทธและความรบผดในหนรายใดตกอยแกบคคลคนเดยวกน ทานวาหนรายนนเปนอนระงบสนไป เวนแตเมอหนนนตกไปอยในบงคบแหงสทธของบคคลภายนอก หรอเมอสลกหลงตวเงนกลบคนตามความในมาตรา 917 วรรค 3 ลกษณะ 2 สญญา หมวด 1 กอใหเกดสญญา

มาตรา 354 คำาเสนอจะทำาสญญาอนบงระยะเวลาใหทำาคำาสนองนนทานวาไมอาจจะถอนไดภายในระยะเวลาทบงไว มาตรา 355 บคคลทำาคำาเสนอไปยงผอนซงอยหางกนโดยระยะทางและมไดบงระยะเวลาใหทำาคำาสนอง จะถอนคำาเสนอของตนเสยภายในเวลาอนควรคาดหมายวาจะไดรบคำาบอกกลาวสนองนน ทานวาหาอาจจะถอนไดไม มาตรา 356 คำาเสนอทำาแกบคคลผอยเฉพาะหนา โดยมไดบงระยะเวลาใหทำาคำาสนองนน เสนอ ณ ทใดเวลาใดกยอมจะสนองรบไดแต ณ ทนนเวลานน ความขอนทานใหใชตลอดถงการทบคคลคนหนงทำาคำาเสนอไปยงบคคลอกคนหนงทางโทรศพทดวย

มาตรา 357 คำาเสนอใดเขาบอกปดไปยงผเสนอแลวกด หรอมไดสนองรบภายในเวลากำาหนดดงกลาวมาในมาตราทงสามกอนนกด คำาเสนอนนทานวาเปนอนสนความผกพนแตนนไป มาตรา 358 ถาคำาบอกกลาวสนองมาถงลวงเวลาแตเปนทเหนประจกษวาคำาบอกกลาวนนไดสงโดยทางการ ซงตามปกตควรจะมาถงภายในกำาหนดไซร ผเสนอตองบอกกลาวแกคกรณอกฝายหนงโดยพลนวาคำาสนองนนมาถงเนนชา เวนแตจะไดบอกกลาวเชนนนกอนแลว ถาผเสนอละเลยไมบอกกลาวดงวามาในวรรคตน ทานใหถอวาคำาบอกกลาวสนองนนมไดลวงเวลา มาตรา 359 ถาคำาสนองมาถงลวงเวลา ทานใหถอวาคำาสนองนนกลายเปนคำาเสนอขนใหม คำาสนองอนมขอความเพมเตม มขอจำากด หรอมขอแกไขอยางอนประกอบดวยนนทานใหถอวาเปนคำาบอกปดไมรบ ทงเปนคำาเสนอขนใหมดวยในตว มาตรา 360 บทบญญตแหงมาตรา 169 วรรคสองนน ทานมใหใชบงคบถาหากวาขดกบเจตนาอนผเสนอไดแสดง หรอหากวากอนจะสนองรบนน คกรณอกฝายหนงไดรอย

แลววาผเสนอตายหรอตกเปนผไรความสามารถ มาตรา 361 อนสญญาระหวางบคคลซงอยหางกนโดยระยะทางนน ยอมเกดเปนสญญาขนแตเวลาเมอคำาบอกกลาวสนองไปถงผเสนอ ถาตามเจตนาอนผเสนอไดแสดง หรอตามปกตประเพณไมจำาเปนจะตองมคำาบอกกลาวสนองไซร ทานวาสญญานนเกดเปนสญญาขนในเวลาเมอมการอนใดอนหนงขน อนจะพงสนนษฐานไดวาเปนการแสดงเจตนาสนองรบ มาตรา 362 บคคลออกโฆษณาใหคำามนวาจะใหรางวลแกผซงกระทำาการอนใดทานวาจำาตองใหรางวลแกบคคลใด ๆ ผไดกระทำาการอนนน ถงแมมใชวาผนนจะไดกระทำาเพราะเหนแกรางวล มาตรา 363 ในกรณทกลาวมาในมาตรากอนน เมอยงไมมใครทำาการสำาเรจดงบงไวนนอยตราบใด ผใหคำามนจะถอนคำามนของตนเสยโดยวธเดยวกบทโฆษณานนกได เวนแตจะไดแสดงไวในโฆษณานนวาจะไมถอน ถาคำามนนนไมอาจจะถอนโดยวธดงกลาวมากอน จะถอนโดยวธอนกไดแตถาเชนนนการถอนจะเปนอนสมบรณใชไดเพยงเฉพาะตอบคคลทร ถาผใหคำามนไดกำาหนดระยะเวลาใหดวยเพอทำาการอนบงนนไซรทานใหสนนษฐานไวกอนวาผใหคำามนไดสละสทธทจะถอนคำามนนนเสยแลว

มาตรา 364 ถาบคคลหลายคนกระทำาการอนบงไวในโฆษณาทานวาเฉพาะแตคนททำาไดกอนใครหมดเทานน มสทธจะไดรบรางวล ถาบคคลหลายคนกระทำาการอนนนไดพรอมกน ทานวาแตละคนมสทธจะไดรบรางวลเปนสวนแบงเทา ๆ กน แตถารางวลนนมสภาพแบงไมไดกด หรอถาตามขอความแหงคำามนนน บคคลแตคนเดยวจะพงรบรางวลกด ทานใหวนจฉยดวยวธจบสลาก บทบญญตดงกลาวมาในวรรคทงสองขางตนนน ทานมใหใชบงคบถาในโฆษณานนแสดงเจตนาไวเปนอยางอน มาตรา 365 คำามนจะใหรางวลอนมความประสงคเปนการประกวดชงรางวลนนจะสมบรณกตอเมอไดกำาหนดระยะเวลาไวในคำาโฆษณาดวย การทจะตดสนวาผประกวดคนไหนไดการทำาสำาเรจตามเงอนไขในคำามนภายในเวลากำาหนดหรอไมกด หรอตดสนในระหวางผประกวดหลายคนนนวาคนไหนดกวากนอยางไรกด ใหผชขาดซงไดระบชอไวในโฆษณานนเปนผตดสน หรอถามไดระบชอผชขาดไวกใหผใหคำามนเปนผตดสนคำาตดสนอนนยอมผกพนผทเกยวของดวยทกฝาย

ถาไดคะแนนทำาดเสมอกน ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 364 วรรค 2 มาใชบงคบแลวแตกรณ การโอนกรรมสทธในทรพยททำาขนประกวดนน ผใหคำามนจะเรยกใหโอนแกตนไดตอเมอไดระบไวในโฆษณาวาจะพงโอนเชนนน มาตรา 366 ขอความใด ๆ แหงสญญาอนคสญญาแมเพยงฝายเดยวไดแสดงไววาเปนสาระสำาคญอนจะตองตกลงกนหมดทกขอนน หากคสญญายงไมตกลงกนไดหมดทกขออยตราบใด เมอกรณเปนทสงสย ทานนบวายงมไดมสญญาตอกน การทไดทำาความเขาใจกนไวเฉพาะบางสงบางอยาง ถงแมวาจะไดจดลงไวกหาเปนการผกพนไม ถาไดตกลงกนวาสญญาอนมงจะทำานนจะตองทำาเปนหนงสอไซร เมอกรณเปนทสงสย ทานนบวายงมไดมสญญาตอกนจนกวาจะไดทำาขนเปนหนงสอ มาตรา 367 สญญาใดคสญญาไดถอวาเปนอนไดทำากนขนแลวแตแทจรงยงมไดตกลงกนในขอหนงขอใด อนจะตองทำาความตกลงใหสำาเรจ ถาจะพงอนมานไดวา ถงหากจะไมทำาความตกลงกนในขอนไดสญญานนกจะไดทำาขนไซร ทานวาขอความสวนทไดตกลงกนแลวกยอมเปนอนสมบรณ

มาตรา 368 สญญานนทานใหตความไปตามความประสงคในทางสจรตโดยพเคราะหถงปกตประเพณดวย หมวด 2 ผลแหงสญญา

มาตรา 369 ในสญญาตางตอบแทนนน คสญญาฝายหนงจะไมยอมชำาระหนจนกวาอกฝายหนงจะชำาระหน หรอขอปฏบตการชำาระหนกได แตความขอนทานมใหใชบงคบถาหนของคสญญาอกฝายหนงยงไมถงกำาหนด มาตรา 370 ถาสญญาตางตอบแทนมวตถทประสงคเปนการกอใหเกดหรอโอนทรพยสทธในทรพยเฉพาะสง และทรพยนนสญหรอเสยหายไปดวยเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนมไดไซร ทานวาการสญหรอเสยหายนนตกเปนพบแกเจาหน ถาไมใชทรพยเฉพาะสง ทานใหใชบทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนบงคบแตเวลาททรพยนน กลายเปนทรพยเฉพาะสงตามบทบญญตแหงมาตรา 195 วรรค 2 นนไป มาตรา 371 บทบญญตทกลาวมาในมาตรากอนนน ทานมใหใชบงคบถาเปนสญญาตางตอบแทนมเงอนไขบงคบกอน และทรพยอนเปนวตถแหงสญญานนสญหรอทำาลาย

ลงในระหวางทเงอนไขยงไมสำาเรจ ถาทรพยนนเสยหายเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษเจาหนมไดและเมอเงอนไขนนสำาเรจแลว เจาหนจะเรยกใหชำาระหนโดยลดสวนอนตนจะตองชำาระหนตอบแทนนนลงหรอเลกสญญานนเสยกได แลวแตจะเลอก แตในกรณทตนเหตเสยหายเกดเพราะฝายลกหนนน ทานวาหากระทบกระทงถงสทธของเจาหนทจะเรยกคาสนไหมทดแทนไม มาตรา 372 นอกจากกรณทกลาวไวในสองมาตรากอน ถาการชำาระหนตกเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษฝายหนงฝายใดกไมไดไซร ทานวาลกหนหามสทธจะรบชำาระหนตอบแทนไม ถาการชำาระหนตกเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษเจาหนไดลกหนกหาเสยสทธทจะรบชำาระหนตอบแทนไม แตวาลกหนไดอะไรไวเพราะการปลดหนกด หรอใชคณวฒความสามารถของตนเปนประการอนเปนเหตใหไดอะไรมา หรอแกลงละเลยเสยไมขวนขวายเอาอะไรทสามารถจะทำาไดกด มากนอยเทาไร จะตองเอามาหกกบจำานวนอนตนจะไดรบชำาระหนตอบแทน วธเดยวกนนทานใหใชตลอดถงกรณ

ทการชำาระหนอนฝายหนงยงคางชำาระอยนนตกเปนพนวสย เพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายนนมตองรบผดชอบ ในเวลาเมออกฝายหนงผดนดไมรบชำาระหน มาตรา 373 ความตกลงทำาไวลวงหนาเปนขอความยกเวนมใหลกหนตองรบผดเพอกลฉอฉล หรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงของตนนน ทานวาเปนโมฆะ มาตรา 374 ถาคสญญาฝายหนงทำาสญญาตกลงวาจะชำาระหนแกบคคลภายนอกไซรทานวาบคคลภายนอกมสทธจะเรยกชำาระหนจากลกหนโดยตรงได ในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน สทธของบคคลภายนอกยอมเกดมขนตงแตเวลาทแสดงเจตนาแกลกหนวาจะถอเอาประโยชนจากสญญานน มาตรา 375 เมอสทธของบคคลภายนอกไดเกดมขนตามบทบญญตแหงมาตรากอนแลวคสญญาหาอาจจะเปลยนแปลงหรอระงบสทธนนในภายหลงไดไม มาตรา 376 ขอตอสอนเกดแตมลสญญาดงกลาวมาในมาตรา 374 นนลกหนอาจจะยกขนตอสบคคลภายนอกผจะไดรบประโยชนจากสญญานนได หมวด 3 มดจำาและเบยปรบ

มาตรา 377 เมอเขาทำาสญญา ถาไดใหสงใดไวเปนมดจำาทานใหถอวาการทใหมดจำา

นนยอมเปนพยานหลกฐานวาสญญานนไดทำากนขนแลว อนง มดจำานยอมเปนประกนการทจะปฏบตตามสญญานนดวย มาตรา 378 มดจำานน ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอนทานใหเปนไปดงจะกลาวตอไปนคอ (1) ใหสงคน หรอจดเอาเปนการใชเงนบางสวนในเมอชำาระหน (2) ใหรบ ถาฝายทวางมดจำาละเลยไมชำาระหน หรอการชำาระหนตกเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงฝายนนตองรบผดชอบหรอถามการเลกสญญาเพราะความผดของฝายนน (3) ใหสงคน ถาฝายทรบมดจำาละเลยไมชำาระหน หรอการชำาระหนตกเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงฝายนตองรบผดชอบ มาตรา 379 ถาลกหนสญญาแกเจาหนวาจะใชเงนจำานวนหนงเปนเบยปรบเมอตนไมชำาระหนกด หรอไมชำาระหนใหถกตองสมควรกด เมอลกหนผดนดกใหรบเบยปรบถาการชำาระหนอนจะพงทำานนไดแกงดเวนการอนใดอนหนง หากทำาการอนนนฝาฝนมลหนเมอใด กใหรบเบยปรบเมอนน มาตรา 380 ถาลกหนไดสญญาไววาจะใหเบยปรบเมอตนไมชำาระหนเจาหนจะเรยก

เอาเบยปรบอนจะพงรบนนแทนการชำาระหนกได แตถาเจาหนแสดงตอลกหนวาจะเรยกเอาเบยปรบฉะนนแลว กเปนอนขาดสทธเรยกรองชำาระหนอกตอไป ถาเจาหนมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอการไมชำาระหน จะเรยกเอาเบยปรบอนจะพงรบนนในฐานเปนจำานวนนอยทสดแหงคาเสยหายกได การพสจนคาเสยหายยงกวานนทานกอนญาตใหพสจนได มาตรา 381 ถาลกหนไดสญญาไววาจะใหเบยปรบเมอตนไมชำาระหนใหถกตองสมควรเชนวาไมชำาระหนตรงตามเวลาทกำาหนดไวเปนตน นอกจากเรยกใหชำาระหน เจาหนจะเรยกเอาเบยปรบอนจะพงรบนนอกดวยกได ถาเจาหนมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนในมลชำาระหนไมถกตองสมควรทานใหบงคบตามบทบญญตแหงมาตรา 380 วรรค 2 ถาเจาหนยอมรบชำาระหนแลว จะเรยกเอาเบยปรบไดตอเมอไดบอกสงวนสทธไวเชนนนในเวลารบชำาระหน มาตรา 382 ถาสญญาวาจะทำาการชำาระหนอยางอนใหเปนเบยปรบ ไมใชใชเปนจำานวนเงนไซร ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 379 ถง 381 มาใชบงคบ แตถาเจาหนเรยกเอาเบยปรบแลวสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนกเปนอนขาดไป

มาตรา 383 ถาเบยปรบทรบนนสงเกนสวน ศาลจะลดลงเปนจำานวนพอสมควรกไดในการทจะวนจฉยวาสมควรเพยงใดนน ทานใหพเคราะหถงทางไดเสยของเจาหนทกอยางอนชอบดวยกฎหมาย ไมใชแตเพยงทางไดเสยในเชงทรพยสน เมอไดใชเงนตามเบยปรบแลวสทธเรยกรองขอลดกเปนอนขาดไป นอกจากกรณทกลาวไวในมาตรา 379 และ 382 ทานใหใชวธเดยวกนนบงคบ ในเมอบคคลสญญาวาจะใหเบยปรบเมอตนกระทำาหรองดเวนกระทำาการอนหนงอนใดนนดวย มาตรา 384 ถาการชำาระหนตามทสญญาไวนนไมสมบรณการทตกลงกนดวยขอเบยปรบในการไมปฏบตตามสญญานนกยอมไมสมบรณดจกน แมถง คกรณจะไดรวาขอสญญานนไมสมบรณ มาตรา 385 ถาลกหนโตแยงการรบเบยปรบโดยอางเหตวาตนไดชำาระหนแลวไซรทานวาลกหนจะตองพสจนการชำาระหน เวนแตการชำาระหนอนตนจะตองทำานนเปนการใหงดเวนการอนใดอนหนง หมวด 4 เลกสญญา

มาตรา 386 ถาคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาโดยขอสญญาหรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย การเลกสญญาเชนนนยอมทำาดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง แสดงเจตนาดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาหาอาจจะถอนไดไม มาตรา 387 ถาคสญญาฝายหนงไมชำาระหน อกฝายหนงจะกำาหนดระยะเวลาพอสมควร แลวบอกกลาวใหฝายนนชำาระหนภายในระยะเวลานนกไดถาและฝายนนไมชำาระหนภายในระยะเวลาทกำาหนดใหไซรอกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได มาตรา 388 ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพหรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลสำาเรจไดกแตดวยการชำาระหน ณ เวลามกำาหนดกด หรอภายในระยะเวลาอนใดอนหนงซงกำาหนดไวกดและกำาหนดเวลาหรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดชำาระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญานนเสยกได มพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรากอนนนเลย มาตรา 389 ถาการชำาระหนทงหมดหรอแตบางสวนกลายเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญานนเสยกได

มาตรา 390 ถาในสญญาใดคสญญาเปนบคคลหลายคนดวยกนอยขางหนงหรออกขางหนง ทานวาจะใชสทธเลกสญญาไดกแตเมอบคคลเหลานนทงหมดรวมกนใชทงใชตอบคคลเหลานนรวมหมดทกคนดวย ถาสทธเลกสญญาอนมแกบคคลคนหนงในจำาพวกทมสทธนนเปนอนระงบสนไปแลว สทธเลกสญญาอนมแกคนอน ๆ กยอมระงบสนไปดวย มาตรา 391 เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝาย จำาตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมแตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทานใหบวกดอกเบยเขาดวย คดตงแตเวลาทไดรบไว สวนทเปนการงานอนไดกระทำาให และเปนการยอมใหใชทรพยนนการทจะชดใชคนทานใหทำาไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการนน ๆ หรอถาในสญญามกำาหนดวาใหใชเงนตอบแทน กใหใชตามนน การใชสทธเลกสญญานน หากระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม

มาตรา 392 การชำาระหนของคสญญาอนเกดแตการเลกสญญานน ใหเปนไปตามบทบญญตแหงมาตรา 369 มาตรา 393 ถามไดกำาหนดระยะเวลาไวใหใชสทธเลกสญญาคสญญาอกฝายหนงจะกำาหนดระยะเวลาพอสมควร แลวบอกกลาวใหฝายทมสทธเลกสญญานนแถลงใหทราบภายในระยะเวลานนกได วาจะเลกสญญาหรอหาไม ถามไดรบคำาบอกกลาวเลกสญญาภายในระยะเวลานน สทธเลกสญญากเปนอนระงบสนไป มาตรา 394 ถาทรพยอนเปนวตถแหงสญญานนบบสลายไปในสวนสำาคญเพราะการกระทำา หรอเพราะความผดของบคคลผมสทธเลกสญญากด หรอบคคลนนไดทำาใหการคนทรพยกลายเปนพนวสยกด เปลยนแปลงทรพยนนใหผดแผกไปเปนอยางอนดวยประกอบขนหรอดดแปลงกด ทานวาสทธเลกสญญานนกเปนอนระงบสนไป แตถาทรพยอนเปนวตถแหงสญญาไดสญหายหรอบบสลายไปโดยปราศจากการกระทำาหรอความผดของบคคลผมสทธเลกสญญาไซร สทธเลกสญญานนกหาระงบสนไปไม ลกษณะ 3 จดการงานนอกสง

มาตรา 395 บคคลใดเขาทำากจการแทนผอนโดยเขามไดวาขานวานใชใหทำากด หรอโดยมไดมสทธทจะทำาการงานนนแทนผอนดวยประการใดกด ทานวาบคคลนนจะตองจดการงานไปในทางทจะใหสมประโยชนของตวการ ตามความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอตามทจะพงสนนษฐานไดวาเปนความประสงคของตวการ มาตรา 396 ถาการทเขาจดการงานนน เปนการขดกบความประสงคอนแทจรงของตวการกด หรอขดกบความประสงคตามทจะพงสนนษฐานไดกดและผจดการกควรจะไดรสกเชนนนแลวดวยไซร ทานวาผจดการจำาตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกตวการเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตทไดเขาจดการนน แมทงผจดการจะมไดมความผดประการอน มาตรา 397 ถาผจดการทำากจอนใดซงเปนหนาทบงคบใหตวการทำาเพอสาธารณ-ประโยชนกด หรอเปนหนาทตามกฎหมายทจะบำารงรกษาผอนกด และหากผจดการมไดเขาทำาแลว กจอนนนจะไมสำาเรจภายในเวลาอนควรไซร การทไดทำาขดกบความประสงคของตวการเชนนนทานมใหยกขนเปนขอวนจฉย

มาตรา 398 ถาผจดการทำากจอนใดเพอประสงคจะปดปองอนตรายอนมมาใกลตวการจะเปนภยแกตวกด แกชอเสยงกด หรอแกทรพยสนกด ทานวาผจดการตองรบผดชอบแตเพยงทจงใจทำาผด หรอทเปนความประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน มาตรา 399 ผจดการตองบอกกลาวแกตวการโดยเรวทสดทจะทำาไดวาตนไดเขาจดการงานแทน และตองรอฟงคำาวนจฉยของตวการเวนแตภยจะมขนเพราะการทหนวงเนนไว นอกจากนทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 809 ถง 811 อนบงคบแกตวแทนนนมาใชบงคบแกหนาทของผจดการดวยโดยอนโลม มาตรา 400 ถาผจดการเปนผไรความสามารถ ทานวาจะตองรบผดชอบแตเพยงตามบทบญญตวาดวยคาสนไหมทดแทนเพอละเมดและวาดวยการคนลาภมควรไดเทานน มาตรา 401 ถาการทเขาจดการงานนนเปนการสมประโยชนของตวการและตองตามความประสงคอนแทจรงของตวการ หรอความประสงคตามทจะพงสนนษฐานไดนนไซร ทานวาผจดการจะเรยกใหชดใชเงนอนตนไดออกไปคนแกตนเชนอยางตวแทนกได และบทบญญตมาตรา 816 วรรค 2 นน ทานกใหนำามาใชบงคบดวยโดยอนโลม

อนง ในกรณทกลาวมาในมาตรา 397 นน แมถงวาทเขาจดการงานนนจะเปนการขดกบความประสงคของตวการกด ผจดการกยงคงมสทธเรยกรองเชนนนอย มาตรา 402 ถาเงอนไขดงวามาในมาตรากอนนนมไดม ทานวาตวการจำาตองคนสงทงหลายบรรดาทไดมาเพราะเขาเขาจดการงานนนใหแกผจดการตามบทบญญตวาดวยการคนลาภมควรได ถาตวการใหสตยาบนแกการทจดทำานน ทานใหนำาบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนวาดวยตวแทนมาใชบงคบ แลวแตกรณ มาตรา 403 ถาผจดการมไดมบรพเจตนาจะเรยกใหตวการชดใชคน ผจดการกยอมไมมสทธเรยกรองเชนนน การทบดามารดา ปยา ตายาย บำารงรกษาผสบสนดานเปนทางอปการะกด หรอกลบกนเปนทางปฏการะกด เมอกรณเปนทสงสยทานใหสนนษฐานไวกอนวาไมมเจตนาจะเรยกใหผรบประโยชนชดใชคน มาตรา 404 ถาผจดการทำาแทนผหนงโดยสำาคญวาทำาแทนผอนอกคนหนงไซรทานวาผเปนตวการคนกอนผเดยวมสทธและหนาทอนเกดแตการทไดจดทำาไปนน

มาตรา 405 บทบญญตทงหลายทกลาวมาในสบมาตรากอนนนทานมใหใชบงคบแกกรณทบคคลหนงเขาทำาการงานของผอนโดยสำาคญวาเปนการงานของตนเอง ถาบคคลใดถอเอากจการของผอนวาเปนของตนเอง ทงทรแลววาตนไมมสทธจะทำาเชนนนไซร ทานวาตวการจะใชสทธเรยกรองบงคบโดยมลดงบญญตไวในมาตรา 395,396,399 และ 400 นนกได แตเมอไดใชสทธดงวามานแลว ตวการจะตองรบผดตอผจดการดงบญญตไวในมาตรา 402 วรรค 1 ลกษณะ 4 ลาภมควรได

มาตรา 406 บคคลใดไดมาซงทรพยสงใด เพราะการทบคคลอกคนหนงกระทำาเพอชำาระหนกด หรอไดมาดวยประการอนกด โดยปราศจากมลอนจะอางกฎหมายได และเปนทางใหบคคลอกคนหนงนนเสยเปรยบไซร ทานวาบคคลนนจำาตองคนทรพยใหแกเขา อนงการรบสภาพหนสนวามอยหรอหาไมนน ทานกใหถอวาเปนการกระทำาเพอชำาระหนดวย บทบญญตอนนทานใหใชบงคบตลอดถงกรณทไดทรพยมา เพราะเหตอยางใด

อยางหนงซงมไดมไดเปนขน หรอเปนเหตทไดสนสดไปเสยกอนแลวนนดวย มาตรา 407 บคคลใดไดกระทำาการอนใดตามอำาเภอใจเหมอนหนงวาเพอชำาระหนโดยรอยวาตนไมมความผกพนทจะตองชำาระ ทานวาบคคลผนนหามสทธจะไดรบคนทรพยไม มาตรา 408 บคคลดงจะกลาวตอไปนไมมสทธจะไดรบคนทรพย คอ (1) บคคลผชำาระหนอนมเงอนเวลาบงคบเมอกอนถงกำาหนดเวลานน (2) บคคลผชำาระหนซงขาดอายความแลว (3) บคคลผชำาระหนตามหนาทศลธรรมหรอตามควรแกอธยาศยในสมาคม มาตรา 409 เมอบคคลผหนงผใดซงมไดเปนลกหนไดชำาระหนไปโดยสำาคญผด เปนเหตใหเจาหนผทำาการโดยสจรตไดทำาลายหรอลบลางเสยซงเอกสารอนเปนพยานหลกฐานแหงหนกด ยกเลกหลกประกนเสยกด สนสทธไปเพราะขาดอายความกดทานวาเจาหนไมจำาตองคนทรพย บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนน ไมขดขวางตอการทบคคลผไดชำาระหนนนจะใชสทธไลเบยเอาแกลกหนและผคำาประกน ถาจะพงม มาตรา 410 บคคลผใดไดทำาการชำาระหนโดยมงตอผลอยางหนงแตมไดเกดผลขน

เชนนน ถาและบคคลนนไดรมาแตแรกวาการทจะเกดผลนนเปนพนวสยกด หรอไดเขาปองปดขดขวางเสย มใหเกดผลเชนนนโดยอาการอนฝาฝนความสจรตกด ทานวาบคคลผนนไมมสทธจะไดรบคนทรพย มาตรา 411 บคคลใดไดกระทำาการเพอชำาระหนเปนการอนฝาฝนขอหามตามกฎหมายหรอศลธรรมอนด ทานวาบคคลนนหาอาจจะเรยกรองคนทรพยไดไม มาตรา 412 ถาทรพยสนซงไดรบไวเปนลาภมควรไดนนเปนเงนจำานวนหนง ทานวาตองคนจำานวนนน เวนแตเมอบคคลไดรบไวโดยสจรต จงตองคนลาภมควรไดเพยงสวนทยงมอยในขณะเมอเรยกคน มาตรา 413 เมอทรพยสนอนจะตองคนนนเปนอยางอนนอกจากจำานวนเงน และบคคลไดรบไวโดยสจรต ทานวาบคคลเชนนนจำาตองคนทรพยสนเพยงตามสภาพทเปนอย และมตองรบผดชอบในการททรพยนนสญหายหรอบบสลาย แตถาไดอะไรมาเปนคาสนไหมทดแทนเพอการสญหายหรอบบสลายเชนนนกตองใหไปดวย ถาบคคลไดรบทรพยสนไดโดยทจรต ทานวาจะตองรบผดชอบในการสญหายหรอบบสลายนนเตมภม แมกระทงการสญหายหรอบบสลายจะเกดเพราะเหตสดวสย

เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ทรพยสนนนกคงตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง มาตรา 414 ถาการคนทรพยตกเปนพนวสยเพราะสภาพแหงทรพยสนทไดรบไวนนเองกด หรอเพราะเหตอยางอนกด และบคคลไดรบทรพยสนไวโดยสจรต ทานวาบคคลเชนนนจำาตองคนลาภมควรไดเพยงสวนทยงมอยในขณะเมอเรยกคน ถาบคคลไดรบทรพยสนนนไวโดยทจรต ทานวาตองใชราคาทรพยสนนนเตมจำานวน มาตรา 415 บคคลผไดรบทรพยสนไวโดยสจรต ยอมจะไดดอกผลอนเกดแตทรพยสนนนตลอดเวลาทยงคงสจรตอย ถาผทไดรบไวจะตองคนทรพยสนนนเมอใด ใหถอวาผนนตกอยในฐานะทจรตจำาเดมแตเวลาทเรยกคนนน มาตรา 416 คาใชจายทงหลายอนควรแกการเพอรกษาบำารงหรอซอมแซมทรพยสนนน ทานวาตองชดใชแกบคคลผคนทรพยสนนนเตมจำานวน แตบคคลเชนวานจะเรยกรองใหชดใชคาใชจายตามธรรมดา เพอบำารงซอมแซมทรพยสนนน หรอคาภาระตดพนทตองเสยไปในระหวางทตนคงเกบดอกผลอยนนหาไดไม

มาตรา 417 ในสวนคาใชจายอยางอนนอกจากทกลาวมาในวรรคตนแหงมาตรากอนนน บคคลผคนทรพยสนจะเรยกใหชดใชไดแตเฉพาะทเสยไปในระหวางทตนทำาการโดยสจรต และเมอทรพยสนนนไดมราคาเพมสงขนเพราะคาใชจายนนในเวลาทคนและจะเรยกไดกแตเพยงเทาราคาทเพมขนเทานน อนง บทบญญตแหงมาตรา 415 วรรค 2 นน ทานใหนำามาใชบงคบดวยแลวแตกรณ มาตรา 418 ถาบคคลรบทรพยสนอนมควรไดไวโดยทจรตและไดทำาการดดแปลงหรอตอเตมขนในทรพยสนนน ทานวาบคคลเชนนนตองจดทำาทรพยสนนนใหคนคงสภาพเดมดวยคาใชจายของตนเองแลวจงสงคน เวนแตเจาของทรพยสนจะเลอกใหสงคนตามสภาพทเปนอย ในกรณเชนนเจาของจะใชราคาคาทำาดดแปลงหรอตอเตม หรอใชเงนจำานวนหนงเปนราคาทรพยสนเทาทเพมขนนนกได แลวแตจะเลอก ถาในเวลาทจะตองคนทรพยนนเปนพนวสย จะทำาใหทรพยสนคนคงสภาพเดมไดหรอถาทำาไปทรพยสนนนจะบบสลายไซร ทานวาบคคลผไดรบไวจะตองสงคนทรพยสนตามสภาพทเปนอย และไมมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนเพอราคาทรพยสนทเพมขนเพราะการดดแปลงหรอตอเตมนนได

มาตรา 419 ในเรองลาภมควรไดนน ทานหามมใหฟองคด เมอพนกำาหนดปหนงนบแตเวลาทฝายผเสยหายรวาตนมสทธเรยกคน หรอเมอพนสบปนบแตเวลาทสทธนนไดมขน ลกษณะ 5 ละเมด หมวด 1 ความรบผดเพอละเมด

มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทำาละเมด จำาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน มาตรา 421 การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนนทานวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย มาตรา 422 ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดทำาการฝาฝนเชนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด มาตรา 423 ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลาย ซงขอความอนฝาฝนตอความจรง เปน

ทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอนกดหรอเปนทเสยหายแกทางทำามาหาไดหรอทางเจรญของเขาโดยประการอนกด ทานวาผนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการนน แมทงเมอตนมไดร วาขอความนนไมจรงแตหากควรจะรได ผใดสงขาวสาสนอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเอง หรอผรบขาวสาสนนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสงขาวสาสนเชนนนหาทำาใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม มาตรา 424 ในการพพากษาคดขอความรบผดเพอละเมดและกำาหนดคาสนไหมทดแทนนน ทานวาศาลไมจำาตองดำาเนนตามตามบทบญญตแหงกฎหมายลกษณะอาญาอนวาดวยการทจะตองรบโทษและไมจำาตองพเคราะหถงการทผกระทำาผดตองคำาพพากษาลงโทษทางอาญาหรอไม มาตรา 425 นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมด ซงลกจางไดกระทำาไปในทางการทจางนน มาตรา 426 นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอละเมดอนลกจางไดทำานน ชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน

มาตรา 427 บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใชบงคบแกตวการและตวแทนดวยโดยอนโลม มาตรา 428 ผวาจางทำาของไมตองรบผดเพอความเสยหายอนผรบจางไดกอใหเกดขนแกบคคลภายนอกในระหวางทำาการงานทวาจางเวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการงานทสงใหทำา หรอในคำาสงทตนใหไวหรอในการเลอกหาผรบจาง มาตรา 429 บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนทำาละเมด บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงทำาอยนน มาตรา 430 ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลผไรความสามารถอยเปนนตยกด ชวคราวกด จำาตองรบผดรวมกบผไรความสามารถในการละเมด ซงเขาไดกระทำาลงในระหวางทอยในความดแลของตน ถาหากพสจนไดวาบคคลนน ๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร มาตรา 431 ในกรณทกลาวมาในสองมาตรากอนนน ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา426 มาใชบงคบดวย โดยอนโลม

มาตรา 432 ถาบคคลหลายคนกอใหเกดเสยหายแกบคคลอนโดยรวมกนทำาละเมดทานวาบคคลเหลานนจะตองรวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทไมสามารถสบรตวไดแนวาในจำาพวกททำาละเมดรวมกนนน คนไหนเปนผกอใหเกดเสยหายนนดวย อนง บคคลผยยงสงเสรมหรอชวยเหลอในการทำาละเมด ทานกใหถอวาเปนผกระทำาละเมดรวมกนดวย ในระหวางบคคลทงหลายซงตองรบผดรวมกนใชคาสนไหมทดแทนนน ทานวาตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตโดยพฤตการณ ศาลจะวนจฉยเปนประการอน มาตรา 433 ถาความเสยหายเกดขนเพราะสตว ทานวาเจาของสตวหรอบคคลผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของ จำาตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกฝายทตองเสยหายเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตสตวนน เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวง อนสมควรแกการเลยงการรกษาตามชนดและวสยของสตวหรอตามพฤตการณอยางอนหรอพสจนไดวาความเสยหายนนยอมจะตองเกดมขนทงทไดใชความระมดระวงถงเพยงนน

อนง บคคลผตองรบผดชอบดงกลาวมาในวรรคตนนน จะใชสทธไลเบยเอาแกบคคลผทเราหรอยวสตวนนโดยละเมด หรอเอาแกเจาของสตวอนอนมาเราหรอยวสตวนน ๆกได มาตรา 434 ถาความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอน หรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไวชำารดบกพรองกด หรอบำารงรกษาไมเพยงพอกดทานวาผครองโรงเรอนหรอสงปลกสรางนน ๆ จำาตองใชคาสนไหมทดแทนแตถาผครองไดใชความระมดระวงตามสมควร เพอปดปองมใหเกดเสยหายฉะนนแลว ทานวาผเปนเจาของจำาตองใชคาสนไหมทดแทน บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนน ใหใชบงคบไดตลอดถงความบกพรองในการปลกหรอคำาจนตนไมหรอกอไผดวย ในกรณทกลาวมาในสองวรรคขางตนนน ถายงมผอนอกทตองรบผดชอบในการกอใหเกดเสยหายนนดวยไซร ทานวาผครองหรอเจาของจะใชสทธไลเบยเอาแกผนนกได มาตรา 435 บคคลใดจะประสบความเสยหายอนพงเกดจากโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอนของผอน บคคลผนนชอบทจะเรยกใหจดการตามทจำาเปนเพอบำาบดปดปอง

ภยนตรายนนเสยได มาตรา 436 บคคลผอยในโรงเรอนตองรบผดชอบในความเสยหายอนเกดเพราะของตกหลนจากโรงเรอนนน หรอเพราะทงขวางของไปตกในทอนมควร มาตรา 437 บคคลใดครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยกำาลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนนเวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง ความขอนใหใชบงคบได ตลอดถงผมไวในครอบครองของตนซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพหรอโดยความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย หมวด 2 คาสนไหมทดแทนเพอละเมด

มาตรา 438 คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใดเพยงใดนนใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด อนง คาสนไหมทดแทนนนไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด

หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย มาตรา 439 บคคลผจำาตองคนทรพยอนผอนตองเสยไปเพราะละเมดแหงตนนนยงตองรบผดชอบตลอดถงการททรพยนนทำาลายลงโดยอบตเหตหรอการคนทรพยตกเปนพนวสยเพราะเหตอยางอนโดยอบตเหต หรอทรพยนนเสอมเสยลงโดยอบตเหตนนดวย เวนแตเมอการททรพยสนทำาลาย หรอตกเปนพนวสยจะคนหรอเสอมเสยนน ถงแมวาจะมไดมการทำาละเมด กคงจะตองตกไปเปนอยางนนอยเอง มาตรา 440 ในกรณทตองใชราคาทรพยอนไดเอาของเขาไปกด ในกรณทตองใชราคาทรพยอนลดนอยลงเพราะบบสลายกด ฝายผตองเสยหายจะเรยกดอกเบยในจำานวนเงนทจะตองใช คดตงแตเวลาอนเปนฐานทตงแหงการประมาณราคานนกได มาตรา 441 ถาบคคลจำาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางใด ๆ เพราะเอาสงหารมทรพยของเขาไปกด หรอเพราะทำาของเขาใหบบสลายกด เมอใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลซงเปนผครองทรพยนนอยในขณะทเอาไป หรอขณะททำาใหบบสลาย

นนแลว ทานวาเปนอนหลดพนไปเพราะการทไดใชใหเชนนน แมกระทงบคคลภายนอกจะเปนเจาของทรพยหรอมสทธอยางอนเหนอทรพยนน เวนแตสทธของบคคลภายนอกเชนนนจะเปนทรอยแกตน หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรงของตน มาตรา 442 ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะความผดอยางหนงอยางใดของผตองเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหนำาบทบญญตแหงมาตรา 223 มาใชบงคบ โดยอนโลม มาตรา 443 ในกรณทำาใหเขาถงตายนน คาสนไหมทดแทนไดแกคาปลงศพ รวมทงคาใชจายอนจำาเปนอยางอน ๆ อกดวย ถามไดตายในทนท คาสนไหมทดแทนไดแกคารกษาพยาบาล รวมทงคาเสยหายทตองขาดประโยชนทำามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานนนดวย ถาวาเหตทตายลงนนทำาใหบคคลหนงคนใดตองขาดไรอปการะตามกฎหมายไปดวยไซร ทานวาบคคลคนนนชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทนเพอการนน มาตรา 444 ในกรณทำาใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป และคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบ

การงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย ถาในเวลาทพพากษาคด เปนพนวสยจะหยงรไดแนวาความเสยหายนนไดมแทจรงเพยงใด ศาลจะกลาวในคำาพพากษาวายงสงวนไวซงสทธทจะแกไขคำาพพากษานนอกภายในระยะเวลาไมเกนสองปกได มาตรา 445 ในกรณทำาใหเขาถงตาย หรอใหเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณทำาใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหายมความผกพนตามกฎหมาย จะตองทำาการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอน หรออตสาหกรรมของบคคลภายนอกนนไซร ทานวาบคคลผจำาตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก เพอทเขาตองขาดแรงงานอนนนไปดวย มาตรา 446 ในกรณทำาใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกดในกรณทำาใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกไดสทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาทเวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงทตองเสยหาย เพราะผใดทำาผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรองทำานองเดยวกนน มาตรา 447 บคคลใดทำาใหเขาตองเสยหายแกชอเสยง เมอผตองเสยหายรองขอศาลจะสงใหบคคลนนจดการตามควรเพอทำาใหชอเสยงของผนนกลบคนดแทนใหใชคาเสยหายหรอทงใหใชคาเสยหายดวยกได มาตรา 448 สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนนทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบปนบแตวนทำาละเมด แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผด มโทษตามกฎหมายลกษณะอาญาและมกำาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ หมวด 3 นรโทษกรรม

มาตรา 449 บคคลใดเมอกระทำาการปองกนโดยชอบดวยกฎหมายกดกระทำาตามคำาสงอนชอบดวยกฎหมายกด หากกอใหเกดเสยหายแกผอนไซรทานวาบคคลนน

หาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม ผตองเสยหายอาจเรยกคาสนไหมทดแทนจากผเปนตนเหตใหตองปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย หรอจากบคคลผใหคำาสงโดยละเมดนนกได มาตรา 450 ถาบคคลทำาบบสลาย หรอทำาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบำาบดปดปองภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน ทานวาไมจำาตองใชคาสนไหมทดแทน หากความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหตภยนตราย ถาบคคลทำาบบสลาย หรอทำาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะบำาบดปดปองภยนตรายอนมแกเอกชนโดยฉกเฉน ผนนจะตองใชคนทรพยนน ถาบคคลทำาบบสลาย หรอทำาลายทรพยสงหนงสงใด เพอจะปองกนสทธของตนหรอของบคคลภายนอกจากภยนตรายอนมมาโดยฉกเฉนเพราะตวทรพยนนเองเปนเหตบคคลเชนวานหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม หากวาความเสยหายนนไมเกนสมควรแกเหตแตถาภยนตรายนนเกดขนเพราะความผดของบคคลนนเองแลว ทานวาจำาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนให มาตรา 451 บคคลใชกำาลงเพอปองกนสทธของตน ถาตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดทำาในทนใด มภยอยดวยการทตน

จะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม การใชกำาลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาตองจำากดครดเครงแตเฉพาะทจำาเปนเพอจะบำาบดปดปองภยนตรายเทานน ถาบคคลผใดกระทำาการดงกลาวมาในวรรคตน เพราะหลงสนนษฐานพลาดไปวามเหตอนจำาเปนทจะทำาไดโดยชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผนนจะตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลอน แมทงการทหลงพลาดไปนนจะมใชเปนเพราะความประมาทเลนเลอของตน มาตรา 452 ผครองอสงหารมทรพยชอบทจะจบสตวของผอนอนเขามาทำาความเสยหายในอสงหารมทรพยนน และยดไวเปนประกนคาสนไหมทดแทนอนจะพงตองใชแกตนไดและถาเปนการจำาเปนโดยพฤตการณ แมจะฆาสตวนนเสยกชอบทจะทำาได แตวาผนนตองบอกกลาวแกเจาของสตวโดยไมชกชา ถาและหาตวเจาของสตวไมพบผทจบสตวไวตองจดการตามสมควรเพอสบหาตวเจาของ บรรพ 3 เอกเทศสญญา ลกษณะ 1

ซอขาย หมวด 1 สภาพและหลกสำาคญของสญญาซอขาย สวนท 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 453 อนวาซอขายนน คอสญญาซงบคคลฝายหนงเรยกวาผขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนง เรยกวาผซอและผซอตกลงวาจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย มาตรา 454 การทคกรณฝายหนงใหคำามนไวกอนวาจะซอหรอขายนนจะมผลเปนการซอขายตอเมออกฝายหนงไดบอกกลาวความจำานงวาจะทำาการซอขายนนใหสำาเรจตลอดไป และคำาบอกกลาวเชนนนไดไปถงบคคลผใหคำามนแลว ถาในคำามนมไดกำาหนดเวลาไวเพอการบอกกลาวเชนนนไซร ทานวาบคคลผใหคำามนจะกำาหนดเวลาพอสมควร และบอกกลาวไปยงคกรณอกฝายหนงใหตอบมาเปนแนนอนภายในเวลากำาหนดนนกไดวาจะทำาการซอขายใหสำาเรจตลอดไปหรอไม ถาและไมตอบเปนแนนอนภายในกำาหนดเวลานนไซร คำามนซงไดใหไวกอนนนกเปนอนไรผล

มาตรา 455 เมอกลาวตอไปเบองหนาถงเวลาซอขาย ทานหมายความวาเวลาซงทำาสญญาซอขายสำาเรจบรบรณ มาตรา 456 การซอขายอสงหารมทรพย ถามไดทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทไซร ทานวาเปนโมฆะวธนใหใชถงซอขายเรอกำาป นหรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟหรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป ทงซอขายแพและสตวพาหนะดวย อนง สญญาจะขายหรอจะซอทรพยสนอยางใด ๆ ดงวามานกด คำามนในการซอขายทรพยสนเชนวานนกด ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายผตองรบผดเปนสำาคญ หรอไดวางประจำาไวหรอไดชำาระหนบางสวนแลว ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนน ทานใหใชบงคบถงสญญาซอขายสงหารมทรพยซงตกลงกนเปนราคาหารอยบาท หรอกวานนขนไปดวย มาตรา 457 คาฤชาธรรมเนยมทำาสญญาซอขายนน ผซอผขายพงออกใชเทากนทงสองฝาย สวนท 2 การโอนกรรมสทธ

มาตรา 458 กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดทำาสญญาซอขายกน มาตรา 459 ถาสญญาซอขายมเงอนไข หรอเงอนเวลาบงคบไว ทานวากรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไข หรอถงกำาหนดเงอนไขเวลานน มาตรา 460 ในการซอขายทรพยสนซงมไดกำาหนดลงไวแนนอนนนทานวากรรมสทธยงไมโอนไปจนกวาจะไดหมาย หรอนบ ชง ตวง วดหรอคดเลอก หรอทำาโดยวธอนเพอใหบงตวทรพยสนนนออกเปนแนนอนแลว ในการซอขายทรพยสนเฉพาะสง ถาผขายยงจะตองนบ ชง ตวง วดหรอทำาการอยางอน หรอทำาสงหนงสงใดอนเกยวแกทรพยสนเพอใหรกำาหนดราคาทรพยสนนนแนนอน ทานวากรรมสทธยงไมโอนไปยงผซอจนกวาการหรอสงนนไดทำาแลว หมวด 2 หนาทและความรบผดของผขาย สวนท 1 การสงมอบ

มาตรา 461 ผขายจำาตองสงมอบทรพยสนซงขายนนใหแกผซอ

มาตรา 462 การสงมอบนนจะทำาอยางหนงอยางใดกไดสดแตวาเปนผลใหทรพยสนนนไปอยในเงอมมอของผซอ มาตรา 463 ถาในสญญากำาหนดวาใหสงทรพยสนซงขายนนจากทแหงหนงไปถงอกแหงหนงไซร ทานวาการสงมอบยอมสำาเรจ เมอไดสงมอบทรพยสนนนใหแกผขนสง มาตรา 464 คาขนสงทรพยสนซงไดซอขายกนไปยงทแหงอนนอกจากสถานทอนพงชำาระหนนน ผซอพงออกใช มาตรา 465 ในการซอขายสงหารมทรพยนน (1) หากวาผขายสงมอบทรพยสนนอยกวาทไดสญญาไว ทานวาผซอจะปดเสยไมรบเอาเลยกได แตถาผซอรบเอาทรพยสนนนไว ผซอกตองใชราคาตามสวน (2) หากวาผขายสงมอบทรพยสนมากกวาทไดสญญาไว ทานวาผซอจะรบเอาทรพยสนนนไวแตเพยงตามสญญา และนอกกวานนปดเสยกได หรอจะปดเสยทงหมดไมรบเอาไวเลยกได ถาผซอรบเอาทรพยสนอนเขาสงมอบเชนนนไวทงหมด ผซอกตองใชราคาตามสวน (3) หากวาผขายสงมอบทรพยสนตามทไดสญญาไวระคนกบทรพยสนอยางอนอนมได

รวมอยในขอสญญาไซร ทานวาผซอจะรบเอาทรพยสนไวแตตามแตตามสญญา และนอกกวานนปดเสยกได หรอจะปดเสยทงหมดกได มาตรา 466 ในการซอขายอสงหารมทรพยนน หากวาไดระบจำานวนเนอททงหมดไวและผขายสงมอบทรพยสนนอยหรอมากไปกวาทไดสญญาไซรทานวาผซอจะปดเสย หรอจะรบเอาไวและใชราคาตามสวนกได ตามแตจะเลอก อนง ถาขาดตกบกพรองหรอลำาจำานวนไมเกนกวารอยละหาแหงเนอททงหมดอนไดระบไวนนไซร ทานวาผซอจำาตองรบเอาและใชราคาตามสวน แตวาผซออาจจะเลกสญญาเสยไดในเมอขาดตกบกพรองหรอลำาจำานวนถงขนาดซงหากผซอไดทราบกอนแลวคงจะมไดเขาทำาสญญานน มาตรา 467 ในขอรบผดเพอการททรพยขาดตกบกพรองหรอลำาจำานวนนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนกำาหนดปหนงนบแตเวลาสงมอบ มาตรา 468 ถาในสญญาไมมกำาหนดเงอนเวลาใหใชราคาไซร ผขายชอบทจะยดหนวงทรพยสนทขายไวไดจนกวาจะใชราคา มาตรา 469 ถาผซอลมละลายกอนสงมอบทรพยสนกด หรอผซอเปนคนลมละลายแลวในเวลาซอขายโดยผขายไมรกด หรอผซอกระทำาใหหลกทรพยทใหไวเพอประกน

การใชเงนนนเสอมเสย หรอลดนอยลงกด ถงแมในสญญาจะมกำาหนดเงอนเวลาใหใชราคา ผขายกชอบทจะยดหนวงทรพยสนซงขายไวไดเวนแตผซอจะหาประกนทสมควรใหได มาตรา 470 ถาผซอผดนด ผขายซงไดยดหนวงทรพยสนไวตามมาตราทงหลายทกลาวมาอาจจะใชทางแกตอไปน แทนทางแกสามญในการไมชำาระหนได คอมจดหมายบอกกลาวไปยงผซอใหใชราคากบทงคาจบจายเกยวกบการภายในเวลาอนควร ซงตองกำาหนดลงไวในคำาบอกกลาวนนดวย ถาผซอละเลยเสยไมทำาตามคำาบอกกลาว ผขายอาจนำาทรพยสนนนออกขายทอดตลาดได มาตรา 471 เมอขายทอดตลาดไดเงนเปนจำานวนสทธเทาใด ใหผขายหกเอาจำานวนทคางชำาระแกตนเพอราคาและคาจบจายเกยวการนนไว ถาและยงมเงนเหลอ กใหสงมอบแกผซอโดยพลน สวนท 2 ความรบผดเพอชำารดบกพรอง

มาตรา 472 ในกรณททรพยสนซงขายนนชำารดบกพรองอยางหนงอยางใดอนเปน

เหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด ทานวาผขายตองรบผด ความทกลาวมาในมาตรานยอมใชได ทงทผขายรอยแลวหรอไมรวาความชำารดบกพรองมอย มาตรา 473 ผขายยอมไมตองรบผดในกรณดงจะกลาวตอไปนคอ (1) ถาผซอไดรอยแลว แตในเวลาซอขายวามความชำารดบกพรองหรอควรจะไดร เชนนน หากไดใชความระมดระวงอนพงคาดหมายไดแตวญญชน (2) ถาความชำารดบกพรองนน เปนอนเหนประจกษแลวในเวลาสงมอบและผซอรบเอาทรพยสนนนไวโดยมไดอดเออน (3) ถาทรพยสนนนไดขายทอดตลาด มาตรา 474 ในขอรบผดเพอชำารดบกพรองนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาปหนงนบแตเวลาทไดพบเหนความชำารดบกพรอง สวนท 3 ความรบผดในการรอนสทธ

มาตรา 475 หากวามบคคลผใดมากอการรบกวนขดสทธของผซอในอนจะครองทรพยสนโดยปกตสข เพราะบคคลผนนมสทธเหนอทรพยสนทไดซอขายกนนนอยใน

เวลาซอขายกด เพราะความผดของผขายกด ทานวาผขายจะตองรบผดในผลอนนน มาตรา 476 ถาสทธของผกอการรบกวนนนผซอรอยแลวในเวลาซอขายทานวาผขายไมตองรบผด มาตรา 477 เมอใดการรบกวนขดสทธนนเกดเปนคดขนระหวางผซอกบบคคลภายนอกผซอชอบทจะขอใหศาลเรยกผขายเขาเปนจำาเลยรวมหรอเปนโจทกรวมกบผซอในคดนนได เพอศาลจะไดวนจฉยชขาดขอพพาทระหวางผเปนคกรณทงหลายรวมไปเปนคดเดยวกน มาตรา 478 ถาผขายเหนเปนการสมควร จะสอดเขาไปในคดเพอปฏเสธการเรยกรองของบคคลภายนอก กชอบทจะทำาไดดวย มาตรา 479 ถาทรพยสนซงซอขายกนหลดไปจากผซอทงหมดหรอแตบางสวน เพราะเหตการณรอนสทธกด หรอวาทรพยสนนนตกอยในบงคบแหงสทธอยางหนงอยางใดซงเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกการทจะใช หรอเสอมความสะดวกในการใชสอย หรอเสอมประโยชนอนจะพงไดแตทรพยสนนน และซงผซอหาไดรในเวลาซอขายไมกด ทานวาผขายตองรบผด มาตรา 480 ถาอสงหารมทรพยตองศาลแสดงวาตกอยในบงคบแหงภารจำายอมโดย

กฎหมายไซร ทานวาผขายไมตองรบผดเวนไวแตผขายจะไดรบรองไวในสญญาวาทรพยสนนนปลอดจากภารจำายอมอยางใด ๆ ทงสน หรอปลอดจากภารจำายอมอนนน มาตรา 481 ถาผขายไมไดเปนคความในคดเดม หรอถาผซอไดประนประนอมยอมความกบบคคลภายนอก หรอยอมตามทบคคลภายนอกเรยกรองไซร ทานหามมใหฟองคดในขอรบผดเพอการรอนสทธเมอพนกำาหนดสามเดอนนบแตวนคำาพพากษาในคดเดมถงทสดหรอนบแตวนประนประนอมยอมความ หรอวนทยอมตามบคคลภายนอกเรยกรองนน มาตรา 482 ผขายไมตองรบผดในการรอนสทธเมอกรณเปนดงกลาวตอไปน คอ (1) ถาไมมการฟองคด และผขายพสจนไดวาสทธของผซอไดสญไปโดยความผดของผซอเอง หรอ (2) ถาผซอไมไดเรยกผขายเขามาในคด และผขายพสจนไดวาถาไดเรยกเขามา คดฝายผซอจะชนะ หรอ (3) ถาผขายไดเขามาในคด แตศาลไดยกคำาเรยกรองของผซอเสยเพราะความผดของผซอเอง แตถงกรณจะเปนอยางไรกด ถาผขายถกศาลหมายเรยกใหเขามาในคดและไมยอมเขา

วาคดรวมเปนจำาเลยหรอรวมเปนโจทกกบผซอไซร ทานวาผขายคงตองรบผด สวนท 4 ขอสญญาไมตองรบผด

มาตรา 483 คสญญาซอขายจะตกลงกนวาผขายจะไมตองรบผดเพอความชำารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธกได มาตรา 484 ขอสญญาวาจะไมตองรบผดนน ยอมไมคมผขายใหพนจากการตองสงเงนคนตามราคา เวนแตจะไดระบไวเปนอยางอน มาตรา 485 ขอสญญาวาจะไมตองรบผดนน ไมอาจคมความรบผดของผขายในผลของการอนผขายไดกระทำาไปเอง หรอผลแหงขอความจรงอนผขายไดร อยและปกปดเสย หมวด 3 หนาทของผซอ

มาตรา 486 ผซอจำาตองรบมอบทรพยสนทตนไดรบซอและใชราคาตามขอสญญาซอขาย มาตรา 487 อนราคาทรพยสนทขายนนจะกำาหนดลงไวในสญญากไดหรอจะปลอยไปใหกำาหนดกนดวยวธอยางใดอยางหนงดงไดตกลงกนไวในสญญานนกได หรอจะถอเอาตามทางการทคสญญาประพฤตตอกนอยนนกได

ถาราคามไดมกำาหนดเดดขาดอยางใดดงวามานนไซร ทานวาผซอจะตองใชราคาตามสมควร มาตรา 488 ถาผซอพบเหนความชำารดบกพรองในทรพยสนซงตนไดรบซอ ผซอชอบทจะยดหนวงราคาทยงไมไดชำาระไวไดทงหมดหรอแตบางสวนเวนแตผขายจะหาประกนทสมควรใหได มาตรา 489 ถาผซอถกผรบจำานองหรอบคคลผเรยกรองเอาทรพยสนทขายนนขวาจะฟองเปนคดขนกด หรอมเหตอนควรเชอวาจะถกขเชนนนกด ผซอกชอบทจะยดหนวงราคาไวทงหมดหรอบางสวนไดดจกนจนกวาผขายจะไดบำาบดภยอนนนใหสนไป หรอจนกวาผขายจะหาประกนทสมควรใหได มาตรา 490 ถาไดกำาหนดกนไววาใหสงมอบทรพยสนซงขายนนเวลาใดทานใหสนนษฐานไวกอนวาเวลาอนเดยวกนนนเองเปนเวลากำาหนดใชราคา หมวด 4 การซอขายเฉพาะบางอยาง สวนท 1 ขายฝาก มาตรา 491 อนวาขายฝากนน คอสญญาซอขายซงกรรมสทธในทรพยสนตกไปยงผซอ

โดยมขอตกลงกนวาผขายอาจไถทรพยนนคนได มาตรา 492 ในกรณทมการไถทรพยสนซงขายฝากภายในเวลาทกำาหนดไวในสญญาหรอภายในเวลาทกฎหมายกำาหนด หรอผไถไดวางทรพยอนเปนสนไถตอสำานกงานวางทรพยภายในกำาหนดเวลาไถโดยสละสทธถอนทรพยทไดวางไว ใหทรพยสนซงขายฝากตกเปนกรรมสทธของผไถตงแตเวลาทผไถไดชำาระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถแลวแตกรณ ในกรณทไดวางทรพยตามวรรคหนง ใหเจาพนกงานของสำานกงานวางทรพยแจงใหผรบไถทราบถงการวางทรพยโดยพลน โดยผไถไมตองปฏบตตามมาตรา 333 วรรคสาม

หมายเหต แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ.แกไขเพมเตมประมวลกฎหมาย แพงและพาณชย (ฉบบท 12) พ.ศ. 2541 (รจ. เลม 115 ตอนท 18 ก วนท 9 เมษายน 2541) มาตรา 493 ในการขายฝากคสญญาจะตกลงกนไมใหผซอจำาหนายทรพยสนซงขายฝากกได ถาและผซอจำาหนายทรพยสนนนฝาฝนสญญาไซร กตองรบผดตอผขายในความเสยหายใด ๆ อนเกดแตการนน มาตรา 494 ทานหามมใหใชสทธไถทรพยสนซงขายฝากเมอพนเวลาดงจะกลาวตอไปน

(1) ถาเปนอสงหารมทรพย กำาหนดสบปนบแตเวลาซอขาย (2) ถาเปนสงหารมทรพย กำาหนดสามปนบแตเวลาซอขาย มาตรา 495 ถาในสญญามกำาหนดเวลาไถเกนไปกวานน ทานใหลดลงมาเปนสบปและสามปตามประเภททรพย มาตรา 496 การกำาหนดเวลาไถนน อาจทำาสญญาขยายกำาหนดเวลาไถไดแตกำาหนดเวลาไถรวมกนทงหมด ถาเกนกำาหนดเวลาตามมาตรา 494 ใหลดลงมาเปนกำาหนดเวลาตามมาตรา 494 การขยายกำาหนดเวลาไถตามวรรคหนงอยางนอยตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผรบไถ ถาเปนทรพยสนซงการซอขายกนจะตองทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท หามมใหยกการขยายเวลาขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรตและไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว เวนแตจะไดนำาหนงสอหรอหลกฐานเปนหนงสอดงกลาวไปจดทะเบยนหรอจดแจงตอพนกงานเจาหนาท

หมายเหต แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ.แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพง และพาณชย (ฉบบท 12) (รจ. เลม 115 ตอนท 18 ก 9 เมษายน 2541)

มาตรา 497 สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดแตบคคลเหลานคอ (1) ผขายเดม หรอทายาทของผขายเดม หรอ (2) ผรบโอนสทธนน หรอ (3) บคคลซงในสญญายอมไวโดยเฉพาะวาใหเปนผไถได มาตรา 498 สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดเฉพาะตอบคคลเหลาน คอ (1) ผซอเดม หรอทายาทของผซอเดม หรอ (2) ผรบโอนทรพยสน หรอรบโอนสทธเหนอทรพยสนนน แตในขอนถาเปนสงหารมทรพยจะใชสทธไดตอเมอผรบโอนไดรในเวลาโอนวาทรพยสนตกอยในบงคบแหงสทธไถคน มาตรา 499 สนไถนน ถาไมไดกำาหนดกนไววาเทาใดไซร ทานใหไถตามราคาทขายฝาก ถาปรากฏในเวลาไถวาสนไถหรอราคาขายฝากทกำาหนดไวสงกวาราคาขายฝากทแทจรงเกนอตรารอยละสบหาตอป ใหไถไดตามราคาขายฝากทแทจรงรวมประโยชนตอบแทนรอยละสบหาตอป

หมายเหต เพมความเปนวรรคสอง โดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวล กฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 12) พ.ศ. 2541

(รจ. เลม 115 ตอนท 18 ก 9 เมษายน 2541) มาตรา 500 คาฤชาธรรมเนยมการขายฝากซงผซอไดออกไปนน ผไถตองใชใหแกผซอพรอมกบสนไถ สวนคาฤชาธรรมเนยมการไถทรพยนน ผไถพงออกใช มาตรา 501 ทรพยสนซงไถนน ทานวาตองสงคนตามสภาพทเปนอยในเวลาไถ แตถาหากวาทรพยสนนนถกทำาลายหรอทำาใหเสอมเสยไปเพราะความผดของผซอไซรทานวาผซอจะตองใชคาสนไหมทดแทน มาตรา 502 ทรพยสนซงไถนน ทานวาบคคลผไถยอมไดรบคนไปโดยปลอดจากสทธใด ๆ ซงผซอเดม หรอทายาท หรอผรบโอนจากผซอเดมกอใหเกดขนกอนเวลาไถ ถาวาเชาทรพยสนทอยในระหวางขายฝาก อนไดจดทะเบยนเชนตอพนกงานเจาหนาทแลวไซร ทานวาการเชานนหากมไดทำาขนเพอจะใหเสยหายแกผขาย กำาหนดเวลาเชายงคงมเหลออยอกเพยงใด กใหคงเปนอนสมบรณอยเพยงนน แตมใหเกนกวาปหนง สวนท 2 ขายตามตวอยาง ขายตามคำาพรรณนา ขายเผอชอบ

มาตรา 503 ในการขายตามตวอยางนน ผขายตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามตวอยาง ในการขายตามคำาพรรณนา ผขายจำาตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามคำาพรรณนา มาตรา 504 ในขอรบผดเพอการสงของไมตรงตามตวอยาง หรอไมตรงตามคำาพรรณนานน ทานหามมใหฟองคดเมอพนกำาหนดปหนงนบแตเวลาสงมอบ มาตรา 505 อนวาขายเผอชอบนน คอการซอขายกนโดยมเงอนไขวาใหผซอไดมโอกาสตรวจดทรพยสนกอนรบซอ มาตรา 506 การตรวจดทรพยสนนน ถาไมไดกำาหนดเวลากนไวผขายอาจกำาหนดเวลาอนสมควร และบอกกลาวแกผซอใหตอบภายในกำาหนดนนไดวาจะรบซอหรอไม มาตรา 507 ทรพยสนอนผซอจะพงตรวจดกอนทจะสงมอบแกกนนน ถาผซอไมตรวจรบภายในเวลาทกำาหนดไวโดยสญญา หรอโดยประเพณ หรอโดยคำาบอกกลาวของผขายทานวาผขายยอมไมมความผกพนตอไป มาตรา 508 เมอทรพยสนนนไดสงมอบแกผซอเพอใหตรวจดแลว การซอขายยอมเปนอนบรบรณในกรณตอไปน คอ (1) ถาผซอมไดบอกกลาววาไมยอมรบซอ ภายในเวลาทกำาหนดไวโดยสญญา หรอ

โดยประเพณ หรอโดยคำาบอกกลาว หรอ (2) ถาผซอไมสงทรพยสนคนภายในกำาหนดเวลาดงกลาวมานน หรอ (3) ถาผซอใชราคาทรพยสนนนสนเชง หรอแตบางสวนหรอ (4) ถาผซอจำาหนายทรพยสนนน หรอทำาประการอนอยางใด อนเปนปรยายวารบซอของนน สวนท 3 ขายทอดตลาด

มาตรา 509 การขายทอดตลาดยอมบรบรณ เมอผทอดตลาดแสดงความตกลงดวยเคาะไม หรอดวยกรยาอนอยางใดอยางหนงตามจารตประเพณในการขายทอดตลาดถายงมไดแสดงเชนนนอยตราบใดทานวาผสราคาจะถอนคำาสราคาของตนเสยกยงถอนได มาตรา 510 ผซอในการขายทอดตลาดจะตองทำาตามคำาโฆษณาบอกขายและตามความขออน ๆ ซงผทอดตลาดไดแถลงกอนเผดมการสราคาทรพยสนเฉพาะรายไป มาตรา 511 ทานหามมใหผทอดตลาดเขาสราคา หรอใชใหผหนงผใดเขาสราคา ในการทอดตลาดซงตนเปนผอำานวยการเอง

มาตรา 512 ทานหามมใหผขายเขาสราคาเองหรอใชใหผหนงผใดเขาสราคา เวนแตจะไดแถลงไวโดยเฉพาะในคำาโฆษณาบอกการทอดตลาดนนวาผขายถอสทธทจะเขาสราคาดวย มาตรา 513 เมอใดผทอดตลาดเหนวาราคาซงมผสสงสดนนยงไมเพยงพอ ผทอดตลาดอาจถอนทรพยสนจากการทอดตลาดได มาตรา 514 ผสราคายอมพนความผกพนในราคาซงตนสแตขณะเมอมผอนสราคาสงขนไป ไมวาการทผอนสนนจะสมบรณหรอมสมบรณประการใด อกประการหนงเมอใดถอนทรพยสนรายนนจากการทอดตลาดผสราคากพนความผกพนแตขณะทถอนนนดจกน มาตรา 515 ผสราคาสงสดตองใชราคาเปนเงนสด เมอการซอขายบรบรณ หรอตามเวลาทกำาหนดไวในคำาโฆษณาบอกขาย มาตรา 516 ถาผสราคาสงสดละเลยเสยไมใชราคาไซร ทานใหผทอดตลาดเอาทรพยสนนนขายอกซำาหนง ถาและไดเงนเปนจำานวนสทธไมคมราคาและคาขายทอดตลาดชนเดม ผสราคาเดมคนนนตองรบผดในสวนทขาด มาตรา 517 ถาเงนรายไดในการทอดตลาดสวนหนงสวนใดคางชำาระอย เพราะเหต

ผทอดตลาดละเลยไมบงคบตามบทในมาตรา 515 หรอมาตรา 516 ไซร ทานวาผทอดตลาดจะตองรบผด ลกษณะ 2 แลกเปลยน

มาตรา 518 อนวาแลกเปลยนนน คอสญญาซงคกรณตางโอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหกนและกน มาตรา 519 บทบญญตทงหลายในลกษณะซอขายนน ทานใหใชถงการแลกเปลยนดวยโดยใหถอวาผเปนคสญญาแลกเปลยนเปนผขายในสวนทรพยสนซงตนไดสงมอบ และเปนผซอในสวนทรพยสนซงตนไดรบในการแลกเปลยนนน มาตรา 520 ถาคสญญาฝายหนงในสญญาแลกเปลยนตกลงจะโอนเงนเพมเขากบทรพยสนสงอนใหแกอกฝายหนงไซร บททงหลายอนวาดวยราคาในลกษณะซอขายนนใหใชถงเงนเชนวานนดวย ลกษณะ 3 ให

มาตรา 521 อนวาใหนน คอสญญาซงบคคลคนหนง เรยกวาผให โอนทรพยสนของตนใหโดยเสนหาแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบ และผรบยอมรบเอาทรพยสนนน

มาตรา 522 การใหนนจะทำาดวยปลดหนใหแกผรบ หรอดวยชำาระหนซงผรบคางชำาระกได มาตรา 523 การใหนน ทานวายอมสมบรณตอเมอสงมอบทรพยสนทให มาตรา 524 การใหสทธอนมหนงสอตราสารเปนสำาคญนนถามไดสงมอบตราสารใหแกผรบ และมไดมหนงสอบอกกลาวแกลกหนแหงสทธนน ทานวาการใหยอมไมสมบรณ มาตรา 525 การใหทรพยสนซงถาจะซอขายกนจะตองทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทนน ทานวายอมสมบรณตอเมอไดทำาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทในกรณเชนนการใหยอมเปนอนสมบรณโดยมพกตองสงมอบ มาตรา 526 ถาการใหทรพยสนหรอใหคำามนวาจะใหทรพยสนนนไดทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว และผใหไมสงมอบทรพยสนนนแกผรบไซรทานวาผรบชอบทจะเรยกใหสงมอบตวทรพยสนหรอราคาแทนทรพยสนนนได แตไมชอบทจะเรยกคาสนไหมทดแทนอยางหนงอยางใดดวยอกได มาตรา 527 ถาผใหผกตนไววาจะชำาระหนเปนคราว ๆ ทานวาหนนนเปนอนระงบ

สนไปเมอผใหหรอผรบตาย เวนแตจะขดกบเจตนาอนปรากฏแตมลหน มาตรา 528 ถาทรพยสนซงใหนนมคาภารตดพน และผรบละเลยเสยไมชำาระคาภารตดพนนนไซร ทานวาโดยเงอนไขอนระบไวในกรณสทธเลกสญญาตางตอบแทนกนนนผใหจะเรยกใหสงทรพยสนทใหนนคนตามบทบญญตวาดวยคนลาภมควรไดนนกไดเพยงเทาทควรจะเอาทรพยนนไปใชชำาระคาภารตดพนนน แตสทธเรยกคนอนนยอมเปนอนขาดไป ถาบคคลภายนอกเปนผมสทธจะเรยกใหชำาระคาภารตดพนนน มาตรา 529 ถาทรพยสนทใหมราคาไมพอกบการทจะชำาระคาภารตดพนไซร ทานวาผรบจะตองชำาระแตเพยงเทาราคาทรพยสนเทานน มาตรา 530 ถาการใหนนมคาภารตดพน ทานวาผใหจะตองรบผดเพอความชำารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธเชนเดยวกนกบผขาย แตทานจำากดไววาไมเกนจำานวนคาภารตดพน มาตรา 531 อนผใหจะเรยกถอนคนการใหเพราะเหตผรบประพฤตเนรคณนน ทานวาอาจจะเรยกไดแตเพยงในกรณดงจะกลาวตอไปน (1) ถาผรบไดประทษรายตอผใหเปนความผดฐานอาญาอยางรายแรงตามประมวล

กฎหมายลกษณะอาญา หรอ (2) ถาผรบไดทำาใหผใหเสยชอเสยง หรอหมนประมาทผใหอยางรายแรง หรอ (3) ถาผรบไดบอกปดไมยอมใหสงของจำาเปนเลยงชวตแกผใหในเวลาทผใหยากไรและผรบยงสามารถจะใหได มาตรา 532 ทายาทของผใหอาจเรยกใหถอนคนการใหไดแตเฉพาะในเหตทผรบไดฆาผใหตายโดยเจตนาและไมชอบดวยกฎหมาย หรอไดกดกนผใหไวมใหถอนคนการให แตวาผใหไดฟองคดไวแลวอยางใดโดยชอบ ทายาทของผใหจะวาคดอนนนตอไปกได มาตรา 533 เมอผใหไดใหอภยแกผรบในเหตประพฤตเนรคณนนแลวกดหรอเมอเวลาไดลวงไปแลวหกเดอนนบแตเหตเชนนนไดทราบถงบคคลผชอบทจะเรยกถอนคนการใหไดนนกด ทานวาหาอาจจะถอนคนการใหไดไม อนง ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาสบปภายหลงเหตการณเชนวานน มาตรา 534 เมอถอนคนการให ทานใหสงคนทรพยสนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยลาภมควรได มาตรา 535 การใหอนจะกลาวตอไปน ทานวาจะถอนคนเพราะเหตเนรคณไมได คอ (1) ใหเปนบำาเหนจสนจางโดยแท

(2) ใหสงทมคาภารตดพน (3) ใหโดยหนาทธรรมจรรยา (4) ใหในการสมรส มาตรา 536 การใหอนจะใหเปนผลตอเนองเมอผใหตายนน ทานใหบงคบดวยบทกฎหมายวาดวยมรดกและพนยกรรม ลกษณะ 4 เชาทรพย หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 537 อนวาเชาทรพยสนนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหเชา ตกลงใหบคคลอกคนหนง เรยกวาผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจำากดและผเชาตกลงจะใหคาเชาเพอการนน มาตรา 538 เชาอสงหารมทรพยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ถาเชามกำาหนดกวาสามปขนไป หรอกำาหนดตลอดอายของผเชาหรอผใหเชาไซร หากมไดทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ทานวาการเชนนนจะฟองรองใหบงคบคดไดแตเพยงสามป

มาตรา 539 คาฤชาธรรมเนยมทำาสญญาเชนนน คสญญาพงออกใชเสมอกนทงสองฝาย มาตรา 540 อนอสงหารมทรพย ทานหามมใหเชากนเปนกำาหนดเวลาเกนกวาสามสบป ถาไดทำาสญญากนไวเปนกำาหนดเวลานานกวานนทานกใหลดลงมาเปนสามสบป อนง กำาหนดเวลาเชาดงกลาวมาน เมอสนลงแลวจะตอสญญาอกกไดแตตองอยาใหเกนสามสบปนบแตวนตอสญญา มาตรา 541 สญญาเชานนจะทำากนเปนกำาหนดวาตลอดอายของผใหเชาหรอของผเชากใหทำาได มาตรา 542 บคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยอนเดยวกนอาศยมลสญญาเชาตางราย ทานวาทรพยตกไปอยในครอบครองผเชาคนใดกอนดวยสญญาเชาทรพยนนคนนนมสทธยงกวาคนอน ๆ มาตรา 543 บคคลหลายคนเรยกรองเอาอสงหารมทรพยอนเดยวกนอาศยมลสญญาเชาตางราย ทานใหวนจฉยดงตอไปน (1) ถาการเชานนเปนประเภท ซงมไดบงคบไวโดยกฎหมายวาตองจดทะเบยน ทาน

ใหถอวาผเชาซงไดทรพยสนไปไวในครอบครองกอนดวยสญญาเชาของตนนนมสทธยงกวาคนอน ๆ (2) ถาการเชาทกๆรายเปนประเภทซงบงคบไวโดยกฎหมายวาตองจดทะเบยน ทานใหถอวาผเชาซงไดจดทะเบยนการเชาของตนกอนนนมสทธยงกวาคนอนๆ (3) ถาการเชามทงประเภทซงตองจดทะเบยนและประเภท ซงไมตองจดทะเบยนตามกฎหมายยนกนอยไซร ทานวาผเชาคนทไดจดทะเบยนการเชาของตนนนมสทธยงกวาเวนแตผเชาคนอนจะไดทรพยสนนนไปไวในครอบครองดวยการเชาของตนเสยกอนวนจดทะเบยนนนแลว มาตรา 544 ทรพยสนซงเชานน ผเชาจะใหเชาชวงหรอโอนสทธของตนอนมในทรพยสนนนไมวาทงหมดหรอแตบางสวนใหแกบคคลภายนอก ทานวาหาอาจทำาไดไมเวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาเชา ถาผเชาประพฤตฝาฝนบทบญญตอนน ผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 545 ถาผเชาเอาทรพยสนซงตนเชาไปใหผอนเชาชวงอกทอดหนงโดยชอบทานวาผเชาชวงยอมตองรบผดตอผใหเชาเดมโดยตรง ในกรณเชนวานหากผเชาชวงจะ

ไดใชคาเชาใหแกผเชาไปกอน ทานวาผเชาชวงหาอาจจะยกขนเปนขอการตอสผใหเชาไดไม อนง บทบญญตอนนไมหามการทผใหเชาจะใชสทธของตนตอผเชา หมวด 2 หนาทและความรบผดของผใหเชา

มาตรา 546 ผใหเชาจำาตองสงมอบทรพยสนซงใหเชานนในสภาพอนซอมแซมดแลว มาตรา 547 ผเชาตองเสยคาใชจายไปโดยความจำาเปนและสมควรเพอรกษาทรพยสนซงเชานนเทาใด ผใหเชาจำาตองชดใชใหแกผเชา เวนแตคาใชจายเพอบำารงรกษาตามปกตและเพอซอมแซมเพยงเลกนอย มาตรา 548 ถาผใหเชาสงมอบทรพยสนซงเชานนโดยสภาพไมเหมาะแกการทจะใชเพอประโยชนทเชามา ผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 549 การสงมอบทรพยสนซงเชากด ความรบผดของผใหเชาในกรณชำารดบกพรองและรอนสทธกด ผลแหงขอสญญาวาจะไมตองรบผดกด เหลาน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายน วาดวยการซอขายอนโลมความตามควร

มาตรา 550 ผใหเชายอมตองรบผดในความชำารดบกพรองอนเกดขนในระหวางเวลาเชา และผใหเชาตองจดการซอมแซมทกอยางบรรดาซงเปนการจำาเปนขน เวนแตการซอมแซมชนดซงมกฎหมายหรอจารตประเพณวาผเชาจะพงตองทำาเอง มาตรา 551 ถาความชำารดบกพรองแหงทรพยสนทเชานนไมเปนเหตถงแกผเชาจะตองปราศจากการใชและประโยชน และผใหเชายงแกไขไดไซร ผเชาตองบอกกลาวแกผใหเชาใหจดการแกไขความชำารดบกพรองนนกอน ถาถาและผใหเชาไมจดทำาใหคนดภายในเวลาอนสมควร ผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได หากวาความชำารดบกพรองนนรายแรงถงสมควรจะทำาเชนนน หมวด 3 หนาทความรบผดของผเชา

มาตรา 552 อนผเชาจะใชทรพยสนทเชาเพอการอยางอนนอกจากทใชกนตามประเพณนยมปกต หรอการดงกำาหนดไวในสญญานน ทานวาหาอาจจะทำาไดไม มาตรา 553 ผเชาจำาตองสงวนทรพยสนทเชานนเสมอกบทวญญชนจะพงสงวน

ทรพยสนของตนเอง และตองบำารงรกษาทงทำาการซอมแซมเลกนอยดวย มาตรา 554 ถาผเชากระทำาการฝาฝนบทบญญตในมาตรา 552 มาตรา 553 หรอฝาฝนขอสญญา ผใหเชาจะบอกกลาวใหผเชาปฏบตใหถกตองตามบทกฎหมายหรอขอสญญานน ๆ กได ถาและผเชาละเลยเสยไมปฏบตตาม ทานวาผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 555 ผเชาจำาตองยอมใหผใหเชาหรอตวแทนของผใหเชาเขาตรวจดทรพยสนทเชาเปนครงคราว ในเวลาและระยะอนสมควร มาตรา 556 ถาในระหวางเวลาเชามเหตจะตองซอมแซมทรพยสนซงเชนนนเปนการเรงรอน และผใหเชาประสงคจะทำาการอนจำาเปนเพอทจะซอมแซมเชนวานนไซร ทานวาผเชาจะไมยอมใหทำานนไมได แมถงวาการนนจะเปนความไมสะดวกแกตน ถาการซอมแซมเปนสภาพซงตองกนเวลานานเกนสมควร จนเปนเหตใหทรพยสนนนไมเหมาะแกการทจะใชเพอประโยชนทเชามา ผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 557 ในกรณอยางใด ๆ ดงจะกลาวตอไปน คอ (1) ถาทรพยสนทเชานนชำารดควรทผใหเชาจะตองซอมแซมกด (2) ถาจะตองจดการอยางหนงอยางใด เพอปดปองภยนตรายแกทรพยสนนนกด

(3) ถาบคคลภายนอกรกลำาเขามาในทรพยสนทเชา หรอเรยกรองสทธอยางใดอยางหนงเหนอทรพยสนนนกด ในเหตดงกลาวนนใหผเชาแจงเหตแกผใหเชาโดยพลน เวนแตผใหเชาจะไดทราบเหตนนอยกอนแลว ถาผเชาละเลยเสยไมปฏบตตามบทบญญตนไซร ทานวาผเชาจะตองรบผดตอผใหเชาในเมอผใหเชาตองเสยหายอยางใด ๆ เพราะความละเลยชกชาของผเชานน มาตรา 558 อนทรพยสนทเชานน ถามไดรบอนญาตของผใหเชากอน ผเชาจะทำาการดดแปลงหรอตอเตมอยางหนงอยางใดหาไดไม ถาและผเชาทำาไปโดยมไดรบอนญาตของผใหเชาเชนนนไซร เมอผใหเชาเรยกรอง ผเชาจะตองทำาใหทรพยสนนนกลบคนคงสภาพเดม ทงจะตองรบผดตอผใหเชาในความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดแตการดดแปลงตอเตมนนดวย มาตรา 559 ถาไมมกำาหนดโดยสญญาหรอโดยจารตประเพณวาจะพงชำาระคาเชาณ เวลาใด ทานใหชำาระเมอสนระยะเวลาอนไดตกลงกำาหนดกนไวทกคราวไป กลาวคอวาถาเชากนเปนรายปกพงชำาระคาเชาเมอสนป ถาเชากนเปนรายเดอนกพงชำาระคาเชา

เมอสนเดอน มาตรา 560 ถาผเชาไมชำาระคาเชาผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกไดแตถาคาเชานนจะพงสงเปนรายเดอน หรอสงเปนระยะเวลายาวกวารายเดอนขนไป ผใหเชาตองบอกกลาวแกผเชากอนวาใหชำาระคาเชาภายในเวลาใด ซงพงกำาหนดอยาใหนอยกวาสบหาวน มาตรา 561 ถามไดทำาหนงสอลงลายมอชอของคสญญาแสดงไวตอกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยางไร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผเชาไดรบทรพยสนทเชานนไปโดยสภาพอนซอมแซมดแลวและเมอสญญาไดเลกหรอระงบลง ผเชากตองสงคนทรพยสนในสภาพเชนนน เวนแตจะพสจนไดวาทรพยสนนนมไดซอมแซมไวดในขณะทสงมอบ มาตรา 562 ผเชาจะตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดขนแกทรพยสนทเชา เพราะความผดของผเชาเองหรอของบคคลซงอยกบผเชา หรอของผเชาชวง แตผเชาไมตองรบผดในความสญหาย หรอบบสลายอนเกดแตการใชทรพยสนนนโดยชอบ มาตรา 563 คดอนผใหเชาจะฟองผเชาเกยวแกสญญาเชานนทานหามมใหฟองเมอ

พนกำาหนดหกเดอนนบแตวนสงคนทรพยสนทเชา หมวด 4 ความระงบแหงสญญาเชา

มาตรา 564 อนสญญาเชานน ทานวายอมระงบไปเมอสนกำาหนดเวลาทไดตกลงกนไวมพกตองบอกกลาวกอน มาตรา 565 การเชาถอสวนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนปหนง การเชานากใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนตลอดฤดทำานาปหนง มาตรา 566 ถากำาหนดเวลาเชาไมปรากฏในความทตกลงกนหรอไมพงสนนษฐานไดไซร ทานวาคสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาเชาในขณะเมอสดระยะเวลาอนเปนกำาหนดชำาระคาเชากไดทกระยะแตตองบอกกลาวแกอกฝายหนงใหรตวกอน ชวกำาหนดเวลาชำาระคาเชาระยะหนงเปนอยางนอย แตไมจำาตองบอกกลาวลวงหนากวาสองเดอน มาตรา 567 ถาทรพยสนซงใหเชาสญหายไปทงหมดไซรทานวาสญญาเชากยอมระงบไปดวย มาตรา 568 ถาทรพยสนซงใหเชาสญหายไปแตเพยงบางสวนและมไดเปนเพราะความผดของผเชา ทานวาผเชาจะเรยกใหลดคาเชาลงตามสวนทสญหายกได

ในกรณเชนน ถาผเชาไมสามารถใชสอยทรพยสนสวนทยงคงเหลออยนนสำาเรจประโยชนไดดงทไดมงหมายเขาทำาสญญาเชาไซร ทานวาผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 569 อนสญญาเชาอสงหารมทรพยนนยอมไมระงบไปเพราะเหตโอนกรรมสทธทรพยสนซงใหเชา ผรบโอนยอมรบไปทงสทธและหนาทของผโอนซงมตอผเชานนดวย มาตรา 570 ในเมอสนกำาหนดเวลาเชาซงไดตกลงกนไวนน ถาผเชายงคงครองทรพยสนอย และผใหเชารความนนแลวไมทกทวงไซรทานใหถอวาคสญญาเปนอนไดทำาสญญาใหมตอไปไมมกำาหนดเวลา มาตรา 571 ถาสญญาเชาทนาไดเลกหรอระงบลง เมอผเชาไดเพาะปลกขาวลงแลวไซร ทานวาผเชายอมมสทธทจะครองนานนตอไปจนกวาจะเสรจการเกยวเกบ แตตองเสยคาเชา ลกษณะ 5 เชาซอ

มาตรา 572 อนวาเชาซอนน คอสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และให

คำามนวาจะขายทรพยสนนน หรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจำานวนเทานนเทานคราว สญญาเชาซอนนถาไมทำาเปนหนงสอ ทานวาเปนโมฆะ มาตรา 573 ผเชาจะบอกเลกสญญาในเวลาใดเวลาหนงกไดดวยสงมอบทรพยสนกลบคนใหแกเจาของโดยเสยคาใชจายของตนเอง มาตรา 574 ในกรณผดนดไมใชเงนสองคราวตด ๆ กน หรอกระทำาผดสญญาในขอทเปนสวนสำาคญเจาของทรพยสนจะบอกเลกสญญาเสยกได ถาเชนนนบรรดาเงนทไดใชมาแลวแตกอน ใหรบเปนของเจาของทรพยสน และเจาของทรพยสนชอบทจะกลบเขาครองทรพยสนนนไดดวย อนง ในกรณกระทำาผดสญญาเพราะผดนดไมใชเงนซงเปนคราวทสดนนทานวาเจาของทรพยสนชอบทจะรบบรรดาเงนทไดใชมาแลวแตกอน และกลบเขาครองทรพยสนได ตอเมอระยะเวลาใชเงนไดพนกำาหนดไปอกงวดหนง ลกษณะ 6 จางแรงงาน

มาตรา 575 อนวาจางแรงงานนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาลกจาง ตกลง

จะทำางานใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาททำางานให มาตรา 576 ถาตามพฤตการณไมอาจจะคาดหมายไดวางานนนจะพงทำาใหเปลาไซรทานยอมถอเอาโดยปรยายมคำามนจะใหสนจาง มาตรา 577 นายจางจะโอนสทธของตนใหแกบคคลภายนอกกไดเมอลกจางยนยอมพรอมใจดวย ลกจางจะใหบคคลภายนอกทำางานแทนตนกได เมอนายจางยนยอมพรอมใจดวย ถาคสญญาฝายใดทำาการฝาฝนบทบญญตน คสญญาอกฝายหนงจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 578 ถาลกจางรบรองโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายวาตนเปนผมฝมอพเศษ หากมาปรากฏวาไรฝมอเชนนนไซร ทานวานายจางชอบทจะบอกเลกสญญาเสยได มาตรา 579 การทลกจางขาดงานไปโดยเหตอนสมควร และชวระยะเวลานอยพอสมควรนน ทานวาไมทำาใหนายจางมสทธบอกเลกสญญาได มาตรา 580 ถาไมมกำาหนดโดยสญญาหรอจารตประเพณวาจะพงจายสนจางเมอไร

ทานวาพงจายเมองานไดทำาแลวเสรจ ถาการจายสนจางนนไดกำาหนดกนไวเปนระยะเวลา กใหพงจายเมอสดระยะเวลาเชนนนทกคราวไป มาตรา 581 ถาระยะเวลาทไดตกลงวาจางกนนนสดสนลงแลวลกจางยงคงทำางานอยตอไปอกและนายจางรดงนนกไมทกทวงไซร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาคสญญาเปนอนไดทำาสญญาจางกนใหมโดยความอยางเดยวกนกบสญญาเดม แตคสญญาฝายใดฝายหนงอาจจะเลกสญญาเสยไดดวยการบอกกลาวตามความในมาตราตอไปน มาตรา 582 ถาคสญญาไมไดกำาหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนา ในเมอถงหรอกอนจะถงกำาหนดจายสนจางคราวใดคราวหนงเพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกำาหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจทำาได แตไมจำาตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน อนง ในเมอบอกกลาวดงวาน นายจางจะจายสนจางแตลกจางเสยใหครบจำานวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกำาหนดทบอกกลาวนนทเดยวแลวปลอยลกจางจากงานเสยในทนทกอาจทำาได

มาตรา 583 ถาลกจางจงใจขดคำาสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายกด หรอละเลยไมนำาพาตอคำาสงเชนวานนเปนอาจณกด ละทงการงานไปเสยกด กระทำาความผดอยางรายแรงกด หรอทำาประการอนอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรตกด ทานวานายจางจะไลออกโดยมพกตองบอกกลาวลวงหนาหรอใหสนไหมทดแทนกได มาตรา 584 ถาจางแรงงานรายใดมสาระสำาคญอยทตวบคคลผเปนนายจาง ทานวาสญญาจางเชนนนยอมระงบไปดวยมรณะแหงนายจาง มาตรา 585 เมอการจางแรงงานสดสนลงแลว ลกจางชอบทจะไดรบใบสำาคญ แสดงวาลกจางนนไดทำางานมานานเทาไรและงานททำานนเปนงานอยางไร มาตรา 586 ถาลกจางเปนผซงนายจางไดจางเอามาแตตางถนโดยนายจางออกเงนคาเดนทางใหไซร เมอการจางแรงงานสดสนลงและถามไดกำาหนดกนไวเปนอยางอนในสญญาแลว ทานวานายจางจำาตองใชเงนคาเดนทางขากลบให แตจะตองเปนดงตอไปน คอ (1) สญญามไดเลกหรอระงบ เพราะการกระทำาหรอความผดของลกจางและ (2) ลกจางกลบไปยงถนทไดจางเอามาภายในเวลาอนสมควร

ลกษณะ 7 จางทำาของ

มาตรา 587 อนวาจางทำาของนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผรบจาง ตกลงจะทำาการงานสงใดสงหนงจนสำาเรจใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผวาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสำาเรจแหงการททำานน มาตรา 588 เครองมอตาง ๆ สำาหรบใชทำาการงานใหสำาเรจนนผรบจางเปนผจดหา มาตรา 589 ถาสมภาระสำาหรบทำาการงานทกลาวนนผรบจางเปนผจดหา ทานวาตองจดหาชนดทด มาตรา 590 ถาสมภาระนนผวาจางเปนผจดหามาสง ทานใหผรบจางใชสมภาระดวยความระมดระวง และประหยดอยาใหเปลองเสยเปลา เมอทำาการงานสำาเรจแลว มสมภาระเหลออยกใหคนแกผวาจาง มาตรา 591 ถาความชำารดบกพรองหรอความชกชาในการททำานนเกดขนเพราะสภาพแหงสมภาระซงผวาจางสงใหกด เพราะคำาสงของผวาจางกด ทานวาผรบจางไมตองรบผด เวนแตจะไดรอยแลววาสมภาระนนไมเหมาะ หรอวาคำาสงนนไมถกตองและมไดบอกกลาวตกเตอน

มาตรา 592 ผรบจางจำาตองยอมใหผวาจางหรอตวแทนของผวาจางตรวจตราการงานไดตลอดเวลาททำาอยนน มาตรา 593 ถาผรบจางไมเรมทำาการในเวลาอนควร หรอทำาการชกชาฝาฝนขอกำาหนดแหงสญญากด หรอทำาการชกชาโดยปราศจากความผดของผวาจาง จนอาจคาดหมายลวงหนาไดวาการนนจะไมสำาเรจภายในกำาหนดเวลาทไดตกลงกนไวกด ผวาจางชอบทจะเลกสญญาเสยได มพกตองรอคอยใหถงกำาหนดสงมอบของนนเลย มาตรา 594 ถาในระหวางเวลาททำาการอยนนเปนวสยจะคาดหมายลวงหนาไดแนนอนวา การททำานนจะสำาเรจอยางบกพรองหรอจะเปนไปในทางอนฝาฝนขอสญญาเพราะความผดของผรบจางไซร ผวาจางจะบอกกลาวใหผรบจางแกไขสงทบกพรองใหคนด หรอทำาการใหเปนไปตามสญญา ภายในเวลาอนสมควรซงกำาหนดใหในคำาบอกกลาวนนกได ถาและคลาดกำาหนดนนไปทานวาผวาจางชอบทจะเอาการนนใหบคคลภายนอกซอมแซม หรอทำาตอไปไดซงผรบจางจะตองเสยงความเสยหายและออกคาใชจายทงสน

มาตรา 595 ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระไซร ความรบผดของผรบจางในการบกพรองนน ทานใหบงคบดวยบทแหงประมวลกฎหมายนลกษณะซอขาย มาตรา 596 ถาผรบจางสงมอบการททำาไมทนเวลาทไดกำาหนดไวในสญญากด หรอถาไมไดกำาหนดเวลาไวในสญญา เมอลวงพนเวลาอนควรแกเหตกด ผวาจางชอบทจะไดลดสนจางลง หรอถาสาระสำาคญแหงสญญาอยทเวลากชอบทจะเลกสญญาได มาตรา 597 ถาผวาจางยอมรบมอบการททำานนแลวโดยมไดอดเออน ผรบจางกไมตองรบผดเพอการทสงมอบเนนชา มาตรา 598 ถาผวาจางยอมรบมอบการททำานนแลวทงชำารดบกพรองมไดอดเออนโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยาย ผรบจางกไมตองรบผด เวนแตความชำารดบกพรองนนเปนเชนจะไมพงพบไดในขณะเมอรบมอบ หรอผรบจางไดปดบงความนนเสย มาตรา 599 ในกรณทสงมอบเนนชาไปกด หรอสงมอบการททำาชำารดบกพรองกดทานวาผวาจางชอบทจะยดหนวงสนจางไวได เวนแตผรบจางจะใหประกนตามสมควร มาตรา 600 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในสญญาไซร ทานวาผรบจางจะตองรบผด

เพอการททำาชำารดบกพรองเพยงแตทปรากฏขนภายในปหนงนบแตวนสงมอบ หรอทปรากฏขนภายในหาป ถาการททำานนเปนสงปลกสรางกบพนดน นอกจากเรอนโรงทำาดวยเครองไม แตขอจำากดนทานมใหใชบงคบ เมอปรากฏวาผรบจางไดปดบงความชำารดบกพรองนน มาตรา 601 ทานหามมใหฟองผรบจางเมอพนปหนง นบแตวนการชำารดบกพรองไดปรากฏขน มาตรา 602 อนสนจางนนพงใชใหเมอรบมอบการททำา ถาการททำานนมกำาหนดวาจะสงรบกนเปนสวน ๆ และไดระบจำานวนสนจางไวเปนสวนๆ ไซร ทานวาพงใชสนจางเพอการแตละสวนในเวลารบเอาสวนนน มาตรา 603 ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระ และการทจางทำานนพงทลายหรอบบสลายลงกอนไดสงมอบกนถกตองไซร ทานวาความวนาศอนนนตกเปนพบแกผรบจาง หากความวนาศนนมไดเปนเพราะการกระทำาของผวาจาง ในกรณเชนวาน สนจางกเปนอนไมตองใช มาตรา 604 ถาผวาจางเปนผจดหาสมภาระ และการทจางทำานนพงทลายหรอบบสลายลงกอนไดสงมอบกนถกตองไซร ทานวาความวนาศนนตกเปนพบแกผวาจาง

หากความวนาศนนมไดเปนเพราะการกระทำาของผรบจาง ในกรณเชนวาน สนจางกเปนอนไมตองใช เวนแตความวนาศนนเปนเพราะการกระทำาของผวาจาง มาตรา 605 ถาการทจางยงทำาไมแลวเสรจอยตราบใด ผวาจางอาจบอกเลกสญญาไดเมอเสยคาสนไหมทดแทนใหแกผรบจางเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการเลกสญญานน มาตรา 606 ถาสาระสำาคญแหงสญญาอยทความรความสามารถของตวผรบจางและผรบจางตายกด หรอตกเปนผไมสามารถทำาการทรบจางนนตอไปไดดวยมใชเพราะความผดของตนกด ทานวาสญญานนยอมเปนอนสนลง ถาและการสวนทไดทำาขนแลวนนเปนประโยชนแกผวาจางไซร ทานวาผวาจางจำาตองรบเอาไวและใชสนจางตามสมควรแกสวนนน ๆ มาตรา 607 ผรบจางจะเอาการทรบจางทงหมดหรอแบงการแตบางสวนไปใหผรบจางชวงทำาอกทอดหนงกได เวนแตสาระสำาคญแหงสญญานนจะอยทความรความสามารถของตวผรบจาง แตผรบจางคงตองรบผดเพอความประพฤตหรอความผดอยางใด ๆ ของผรบจางชวง ลกษณะ 8

รบขน

มาตรา 608 อนวาผขนสงภายในความหมายแหงกฎหมายลกษณะน คอบคคลผรบขนสงของหรอคนโดยสาร เพอบำาเหนจเปนทางคาปกตของตน มาตรา 609 การรบขนของหรอคนโดยสารในหนาทของกรมรถไฟหลวงแหงกรงสยามและการขนไปรษณยภณฑในหนาทกรมไปรษณยโทรเลขนน ทานใหบงคบตามกฎหมายและกฎขอบงคบสำาหรบทบวงการนน ๆ รบขนของทางทะเล ทานใหบงคบตามกฎหมายและกฎขอบงคบวาดวยการนน หมวด 1 รบขนของ

มาตรา 610 อนบคคลผทำาความตกลงกบผขนสงเพอใหขนของสงไปนนเรยกวาผสงหรอผตราสง บคคลผซงเขาสงของไปถงนน เรยกวาผรบตราสง บำาเหนจอนจะตองจายใหเพอการขนสงของนน เรยกวาคาระวางพาหนะ มาตรา 611 อนวาอปกรณแหงคาระวางพาหนะนนไดแกคาใชจายอยางใด ๆ ตามจารตประเพณอนผขนสงไดเสยไปโดยควรในระหวางขนสง มาตรา 612 ถาผขนสงเรยกเอาใบกำากบของ ผสงตองทำาให ใบกำากบของนนตองแสดงรายการตอไปน คอ

(1) สภาพและนำาหนก หรอขนาดแหงของทสง กบสภาพจำานวนและเครองหมายแหงหบหอ (2) ตำาบลทกำาหนดใหสง (3) ชอหรอยหอ และสำานกของผรบตราสง (4) ตำาบลและวนทออกใบกำากบของนน อนง ใบกำากบของนนตองลงลายมอชอผสงเปนสำาคญ มาตรา 613 ถาผสงเรยกเอาใบตราสง ผขนสงกตองทำาให ใบตราสงนนตองแสดงรายการตอไปน คอ (1) รายการดงกลาวไวในมาตรา 612 อนมาตรา 1,2 และ 3 (2) ชอหรอยหอของผสง (3) จำานวนคาระวางพาหนะ (4) ตำาบลและวนทออกใบตราสง อนง ใบตราสงนนตองลงลายมอชอผขนสงเปนสำาคญ มาตรา 614 แมวาใบตราสงจะไดออกใหแกบคคลผใดโดยนามกตาม ทานวายอมสลกหลงโอนใหกนได เวนแตจะมขอหามการสลกหลงไว มาตรา 615 ถาไดทำาใบตราสงใหแกกน ทานวาของนนจะรบมอบเอาไปไดตอเมอเวนคนใบตราสง หรอเมอผรบตราสงใหประกนตามควร มาตรา 616 ผขนสงจะตองรบผดในการทของอนเขาไดมอบหมายแกตนนนสญหายหรอบบสลายหรอสงมอบชกชา เวนแตจะพสจนไดวาการสญหายหรอบบสลายหรอ

ชกชานนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดแตสภาพแหงของนนเองหรอเกดเพราะความผดของผสงของหรอผรบตราสง มาตรา 617 ผขนสงจะตองรบผดในการทของสญหายหรอบบสลายหรอสงชกชาอนเกดแตความผดของผขนสงคนอน หรอบคคลอนซงตนหากไดมอบหมายของนนไปอกทอดหนง มาตรา 618 ถาของนนไดสงไปโดยมผขนสงหลายคนหลายทอดทานวาผขนสงทงนนจะตองรบผดรวมกนในการสญหาย บบสลาย หรอสงชกชา มาตรา 619 ถาของเปนสภาพอนจะกอใหเกดอนตรายได หรอเปนสภาพเกลอกจะกอใหเกดเสยหายแกบคคลหรอทรพยสนไซร ผสงตองแสดงสภาพแหงของนนไวกอนทำาสญญา ถามไดทำาเชนนนผสงจะตองรบผดในการเสยหายไมวาอยางใด ๆ อนเกดแตของนน มาตรา 620 ผขนสงไมตองรบผดในเงนทองตรา ธนบตร ธนาคารบตร ตวเงน พนธบตรใบหน ใบหนก ประทวนสนคา อญมณ และของมคาอยางอน ๆ หากมไดรบบอกราคาหรอสภาพแหงของไวในขณะทสงมอบแกตน แตถาของนนไดบอกราคาทานวาความรบผดของผขนสงกยอมจำากดเพยงไมเกนราคา

ทบอก มาตรา 621 คาสนไหมทดแทนในการสงมอบของชกชานน ทานหามมใหคดเกนกวาจำานวนเชนจะพงกำาหนดใหในเหตของสญหายสนเชง มาตรา 622 ของถงเมอใด ผขนสงตองบอกกลาวแกผรบตราสง มาตรา 623 ความรบผดของผขนสงยอมสดสนลงในเมอผรบตราสงไดรบเอาของไวแลวโดยไมอดเออน และไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณเสรจแลว แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบในกรณทของสญหาย หรอบบสลายเหนไมไดแตสภาพภายนอกแหงของนน หากวาไดบอกกลาวความสญหายหรอบบสลายแกผขนสงภายในแปดวนนบแตวนสงมอบ อนง บทบญญตทงหลายนทานมใหใชบงคบในกรณทมการทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงอนจะปรบเอาเปนความผดของผขนสงได มาตรา 624 ในขอความรบผดของผขนสงในการทของสญหายหรอบบสลายหรอสงชกชานน ทานหามมใหฟองเมอพนกำาหนดปหนงนบแตสงมอบหรอปหนงนบแตวนทควรจะไดสงมอบ เวนแตในกรณทมการทจรต มาตรา 625 ใบรบ ใบตราสง หรอเอกสารอน ๆ ทำานองนนกด ซงผขนสงออกใหแก

ผสงนน ถามขอความยกเวนหรอจำากดความรบผดของผขนสงประการใด ทานวาความนนเปนโมฆะ เวนแตผสงจะไดแสดงความตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจำากดความรบผดเชนวานน มาตรา 626 ตราบใดของยงอยในมอผสง ตราบนนผสงหรอถาไดทำาใบตราสง ผทรงใบตราสงนน อาจจะใหผขนสงงดการสงของนนไป หรอใหสงกลบคน หรอใหจดการแกของนนเปนอยางอนประการใดกได ในเหตเชนน ผขนสงชอบทจะไดรบเงนคาระวางพาหนะตามสวนแหงระยะทางทไดจดการขนสงไปแลว กบทงคาใชจายอน ๆ ทตองเสยไปเพราะเหตทบอกงดหรอเพราะสงของกลบคน หรอเพราะจดการเปนประการอนนน มาตรา 627 เมอของถงตำาบลทกำาหนดใหสง และผรบตราสงไดเรยกใหสงมอบแลวทานวาแตนนไปสทธทงหลายของผสงอนเกดแตสญญารบขนนนยอมตกไปไดแกผรบตราสง มาตรา 628 ถาวาของสญหายไปเพราะเหตสดวสย ทานวาผขนสงไมมสทธจะไดเงนคาระวางพาหนะ ถาและไดรบไปไวกอนแลวเทาใดตองสงคนจงสน มาตรา 629 ถาผขนสงคนใดสงมอบของเสยแตกอนไดรบคาระวางพาหนะและอปกรณ

ไซร ทานวาผขนสงคนนนยงคงตองรบผดตอผขนสงกอน ๆ ตนเพอคาระวางพาหนะและอปกรณซงยงคางชำาระแกเขา มาตรา 630 ผขนสงชอบทจะยดหนวงเอาของไวกอนไดตามทจำาเปน เพอประกนการใชเงนคาระวางพาหนะและอปกรณ มาตรา 631 ถาหาตวผรบตราสงไมพบกด หรอถาผรบตราสงบอกปดไมยอมรบมอบของกด ผขนสงตองบอกกลาวไปยงผสงทนทและถามเอาคำาสงของผสง ถาหากวาพฤตการณขดขวางไมสามารถจะทำาไดดงนกด หรอถาผสงละเลยเสยไมสงคำาสงมาในเวลาอนควรกด หรอสงมาเปนคำาสงอนไมอาจปฏบตใหเปนไปไดกด ทานวาผขนสงมอำานาจทจะเอาของไปฝากไว ณ สำานกงานฝากทรพยได ถาของนนเปนลหภณฑของสดเสยได และการหนวงชาไวยอมเปนการเสยงความเสยหายกด หรอถาราคาของนนดไมนาจะคมคาระวางพาหนะและอปกรณกด ผขนสงจะเอาของนนออกขายทอดตลาดเสยกได อนง การเอาของไปฝากหรอเอาออกขายทอดตลาดเชนวานน ผขนสงตองบอกกลาวแกผสงหรอผรบตราสงมใหชกชา เวนแตไมสามารถจะทำาไดถาและผขนสงละเลยเสยไมบอกกลาวไซร ทานวาจะตองรบผดใชคาเสยหาย

มาตรา 632 เมอเอาของออกขายทอดตลาดแลวไดเงนจำานวนสทธเทาใด ใหผขนสงหกเอาไวเปนเงนคาระวางพาหนะและคาอปกรณ ถาและยงมเงนเหลออยอกเทาใดตองสงมอบใหแกบคคลผควรทจะไดเงนนนโดยพลน มาตรา 633 ถาของนนไดขนสงไปโดยมผขนสงหลายคนหลายทอด ทานวาผขนสงทอดหลงทสดอาจใชสทธดงกลาวไวใน มาตรา 630,631,632 นนในการเรยกคาระวางพาหนะและอปกรณอนคางชำาระแกผขนสงทวทกคนได หมวด 2 รบขนคนโดยสาร

มาตรา 634 ผขนสงจะตองรบผดตอคนโดยสารในความเสยหายอนเกดแกตวเขา หรอในความเสอมเสยอยางใด ๆ อนเปนผลโดยตรงแตการทตองชกชาในการขนสง เวนแตการเสยหายหรอชกชานนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดแตความผดของคนโดยสารนนเอง มาตรา 635 เครองเดนทางหากไดมอบหมายแกผขนสงทนเวลาทานวาตองสงมอบในขณะคนโดยสารถง มาตรา 636 ถาคนโดยสารไมรบมอบเครองเดนทางของตนภายในเวลาเดอนหนง

นบแตวนเครองเดนทางนนถงไซร ผขนสงอาจเอาออกขายทอดตลาดเสยได ถาเครองเดนทางนนมสภาพเปนของสดของเสยได ผขนสงอาจเอาออกขายทอดตลาดได เมอของนนถงแลวรออยลวงเวลากวายสบสชวโมง บทบญญตในมาตรา 632 นน ทานใหใชบงคบแกคดดงวานดวยอนโลมตามควร มาตรา 637 สทธและความรบผดของผขนสงเพอเครองเดนทางอนไดมอบหมายแกผขนสงนน แมผขนสงจะมไดคดเอาคาขนสงตางหากกตาม ทานใหบงคบตามความในหมวด 1 มาตรา 638 ผขนสงไมตองรบผดในเครองเดนทางซงตนมไดรบมอบหมาย เวนแตเมอเครองเดนทางนนสญหายหรอบบสลายไปเพราะความผดของผขนสงหรอลกจางของผขนสง มาตรา 639 ตว ใบรบ หรอเอกสารอนทำานองเชนวาน อนผขนสงไดสงมอบแกคนโดยสารนน หากมขอความยกเวนหรอจำากดความรบผดของผขนสงอยางใด ๆ ทานวาขอความนนเปนโมฆะเวนแตคนโดยสารจะไดตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจำากดความรบผดเชนนน ลกษณะ 9

ยม หมวด 1 ยมใชคงรป

มาตรา 640 อนวายมใชคงรปนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหยม ใหบคคลอกคนหนง เรยกวาผยม ใชสอยทรพยสนสงใดสงหนงไดเปลาและผยมตกลงวาจะคนทรพยสนนน เมอไดใชสอยเสรจแลว มาตรา 641 การใหยมใชคงรปนนทานวายอมบรบรณตอเมอสงมอบทรพยสนซงใหยม มาตรา 642 คาฤชาธรรมเนยมในการทำาสญญากด คาสงมอบและคาสงคนทรพยสนซงยมกด ยอมตกแกผยมเปนผเสย มาตรา 643 ทรพยสนซงยมนน ถาผยมเอาไปใชการอยางอนนอกจากการอนเปนปกตแกทรพยสนนน หรอนอกจากการอนปรากฏในสญญากด เอาไปใหบคคลภายนอกใชสอยกด เอาไปไวนานกวาทควรจะเอาไวกด ทานวาผยมจะตองรบผดในเหตทรพยสนนนสญหายหรอบบสลายไปอยางหนงอยางใด แมถงจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ ทรพยสนนนกคงจะตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง

มาตรา 644 ผยมจำาตองสงวนทรพยสนซงยมไปเหมอนเชนวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง มาตรา 645 ในกรณทงหลายดงกลาวไวในมาตรา 643 นนกด หรอถาผยมประพฤตฝาฝนตอความในมาตรา 644 กด ผใหยมจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 646 ถามไดกำาหนดเวลากนไว ทานใหคนทรพยสนทยมเมอผยมไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลวตามการอนปรากฏในสญญา แตผใหยมจะเรยกคนกอนนนกไดเมอเวลาไดลวงไปพอแกการทผยมจะไดใชสอยทรพยสนนนเสรจแลว ถาเวลากมไดกำาหนดกนไว ทงในสญญากไมปรากฏวายมไปใชเพอการใดไซรทานวาผใหยมจะเรยกของคนเมอไรกได มาตรา 647 คาใชจายอนเปนปกตแกการบำารงรกษาทรพยสนซงยมนนผยมตองเปนผเสย มาตรา 648 อนการยมใชคงรป ยอมระงบสนไปดวยมรณะแหงผยม มาตรา 649 ในขอความรบผดเพอเสยคาทดแทนอนเกยวกบการยมใชคงรปนนทานหามมใหฟองเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนสนสญญา หมวด 2 ยมใชสนเปลอง

มาตรา 650 อนวายมใชสนเปลองนน คอสญญาซงใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสนชนดใชไปสนไปนน เปนปรมาณมกำาหนดใหไปแกผยม และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนเปนประเภท ชนดและปรมาณเชนเดยวกนใหแทนทรพยสนซงใหยมนน สญญานยอมบรบรณตอเมอสงมอบทรพยสนทยม มาตรา 651 คาฤชาธรรมเนยมในการทำาสญญากด คาสงมอบและสงคนทรพยสนซงยมกด ยอมตกแกผยมเปนผเสย มาตรา 652 ถาในสญญาไมมกำาหนดเวลาใหคนทรพยสนซงยมไป ผใหยมจะบอกกลาวแกผยมใหคนทรพยสนภายในเวลาอนควร ซงกำาหนดใหในคำาบอกกลาวนนกได มาตรา 653 การกยมเงนกวาหาสบบาทขนไปนน ถามไดมหลกฐานแหงการกยมเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผยมเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ในการกยมเงนมหลกฐานเปนหนงสอนน ทานวาจะนำาสบการใชเงนไดตอเมอมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนง ลงลายมอชอผใหยมมาแสดงหรอเอกสารอนเปนหลกฐานแหงการกยมนนไดเวนคนแลว หรอไดแทงเพกถอนลงในเอกสารนนแลว

มาตรา 654 ทานหามมใหคดดอกเบยเกนรอยละสบหาตอป ถาในสญญากำาหนดดอกเบยเกนกวานน กใหลดลงมาเปนรอยละสบหาตอป มาตรา 655 ทานหามมใหคดดอกเบยในดอกเบยทคางชำาระ แตทวาเมอดอกเบยคางชำาระไมนอยกวาปหนง คสญญากยมจะตกลงกนใหเอาดอกเบยนนทบเขากบตนเงนแลวใหคดดอกเบยในจำานวนเงนททบเขากนนนกไดแตการตกลงเชนนนตองทำาเปนหนงสอ สวนประเพณการคาขายทคำานวณดอกทบตนในบญชเดนสะพดกด ในการคาขายอยางอนทำานองเชนวานกด หาอยในบงคบแหงบทบญญตซงกลาวมาในวรรคกอนนนไม มาตรา 656 ถาทำาสญญากยมเงนกน และผกยมยอมรบเอาสงของหรอทรพยสนอยางอนแทนจำานวนเงนนนไซร ทานใหคดเปนหนเงนคางชำาระโดยจำานวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของ หรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ ถาทำาสญญากยมเงนกนและผใหกยมยอมรบเอาสงของหรอทรพยสนอยางอนเปนการชำาระหนแทนเงนทกยมไซร หนอนระงบไปเพราะการชำาระเชนนนทานใหคดเปน

จำานวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของ หรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ ความตกลงกนอยางใด ๆ ขดกบขอความดงกลาวมาน ทานวาเปนโมฆะ ลกษณะ 10 ฝากทรพย หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 657 อนวาฝากทรพยนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผฝากสงมอบทรพยสนใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบฝากและผรบฝากตกลงวาจะเกบรกษาทรพยสนนนไวในอารกขาแหงตน แลวจะคนให มาตรา 658 ถาโดยพฤตการณพงคาดหมายไดวาเขารบฝากทรพยกเพอจะไดรบบำาเหนจคาฝากทรพยเทานนไซร ทานใหถอวาเปนอนไดตกลงกนแลวโดยปรยายวามบำาเหนจเชนนน มาตรา 659 ถาการรบฝากทรพยเปนการทำาใหเปลาไมมบำาเหนจไซรทานวาผรบฝากจำาตองใชความระมดระวงสงวนทรพยสนซงฝากนนเหมอนเชนเคยประพฤตในกจการของตนเอง

ถาการรบฝากทรพยนนมบำาเหนจคาฝาก ทานวาผรบฝากจำาตองใชความระมดระวงและใชฝมอ เพอสงวนทรพยสนนนเหมอนเชนวญญชนจะพงประพฤตโดยพฤตการณดงนน ทงนยอมรวมทงการใชฝมออนพเศษเฉพาะการในทจะพงใชฝมอเชนนนดวย ถาและผรบฝากเปนผมวชาชพเฉพาะกจการคาขายหรออาชวะอยางหนงอยางใดกจำาตองใชความระมดระวงและใชฝมอเทาทเปนธรรมดาจะตองใชและสมควรจะตองใชในกจการคาขายหรออาชวะอยางนน มาตรา 660 ถาผฝากมไดอนญาต และผรบฝากเอาทรพยสนซงฝากนนออกมาใชสอยเอง หรอเอาไปใหบคคลภายนอกใชสอย หรอใหบคคลภายนอกเกบรกษาไซรทานวาผรบฝากจะตองรบผดเมอทรพยสนซงฝากนนสญหายหรอบบสลายอยางหนงอยางใด แมถงจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ ทรพยสนนนกคงจะตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง มาตรา 661 ถาบคคลภายนอกอางวามสทธเหนอทรพยสนซงฝากและยนฟองผรบฝากกด หรอยดทรพยสนนนกด ผรบฝากตองรบบอกกลาวแกผฝากโดยพลน

มาตรา 662 ถาไดกำาหนดเวลากนไววาจะพงคนทรพยสนซงฝากนนเมอไร ทานวาผรบฝากไมมสทธจะคนทรพยสนกอนถงเวลากำาหนดเวนแตในเหตจำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได มาตรา 663 ถงแมวาคสญญาจะกำาหนดเวลาไววาจะพงคนทรพยสนซงฝากนนเมอไรกตาม ถาวาผฝากจะเรยกคนในเวลาใด ๆ ผรบฝากกตองคนให มาตรา 664 ถาคสญญาไมไดกำาหนดเวลาไววาจะพงคนทรพยสนซงฝากนนเมอไรไซรผรบฝากอาจคนทรพยสนนนไดทกเมอ มาตรา 665 ผรบฝากจำาตองคนทรพยสนซงรบฝากไวนนใหแกผฝากหรอทรพยสนนนฝากในนามของผใด คนใหแกผนน หรอผรบฝากไดรบคำาสงโดยชอบใหคนทรพยสนนนไปแกผใด คนใหแกผนน แตหากผฝากทรพยตาย ทานใหคนทรพยสนนนใหแกทายาท มาตรา 666 เมอคนทรพย ถามดอกผลเกดแตทรพยสนซงฝากนนเทาใดผรบฝากจำาตองสงมอบพรอมไปกบทรพยสนนนดวย มาตรา 667 คาคนทรพยสนซงฝากนน ยอมตกแกผฝากเปนผเสย มาตรา 668 คาใชจายใดอนควรแกการบำารงรกษาทรพยสนซงฝากนนผฝากจำาตอง

ชดใชใหแกผรบฝาก เวนแตจะไดตกลงกนไวโดยสญญาฝากทรพยวาผรบฝากจะตองออกเงนคาใชจายนนเอง มาตรา 669 ถาไมไดกำาหนดเวลาไวในสญญา หรอไมมกำาหนดโดยจารตประเพณวาบำาเหนจคาฝากทรพยนนจะพงชำาระเมอไรไซร ทานใหชำาระเมอคนทรพยสนซงฝาก ถาไดกำาหนดเวลากนไวเปนระยะอยางไรกพงชำาระเมอสนระยะเวลานนทกคราวไป มาตรา 670 ผรบฝากชอบทจะยดหนวงเอาทรพยสนซงฝากนนไวได จนกวาจะไดรบเงนบรรดาทคางชำาระแกตนเกยวดวยการฝากทรพยนน มาตรา 671 ในขอความรบผดเพอใชเงนบำาเหนจคาฝากทรพยกดชดใชเงนคาใชจายกด ใชคาสนไหมทดแทนเกยวแกการฝากทรพยกด ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนสนสญญา หมวด 2 วธการเฉพาะการฝากเงน

มาตรา 672 ถาฝากเงน ทานใหสนนษฐานไวกอนวา ผรบฝากไมพงตองสงคนเปนเงนทองตราอนเดยวกนกบทฝาก แตจะตองคนเงนใหครบจำานวน อนง ผรบฝากจะเอาเงนซงฝากนนออกใชกได แตหากจำาตองคนเงนใหครบจำานวน

เทานน แมวาเงนซงฝากนนจะไดสญหายไปดวยเหตสดวสยกตาม ผรบฝากกจำาตองคนเงนเปนจำานวนดงวานน มาตรา 673 เมอใดผรบฝากจำาตองคนเงนแตเพยงเทาจำานวนทฝาก ผฝากจะเรยกถอนเงนคนกอนถงเวลาทไดตกลงกนไวไมได หรอฝายผรบฝากจะสงคนเงนกอนถงกำาหนดเวลานนกไมไดดจกน หมวด 3 วธการเฉพาะสำาหรบเจาสำานกโรงแรม

มาตรา 674 เจาสำานกโรงแรมหรอโฮเตล หรอสถานทอนทำานองเชนวานน จะตองรบผดเพอความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดแกทรพยสนซงคนเดนทางหรอแขกอาศย หากไดพามา มาตรา 675 เจาสำานกตองรบผดในการททรพยสนของคนเดนทางหรอแขกอาศยสญหายหรอบบสลายไปอยางใดๆ แมถงวาความสญหายหรอบบสลายนนจะเกดขนเพราะผคนไปมาเขาออก ณ โรงแรม โฮเตลหรอสถานทเชนนนกคงตองรบผด ความรบผดน ถาเกยวดวยเงนทองตรา ธนบตร ตวเงน พนธบตร ใบหน ใบหนก

ประทวนสนคา อญมณ หรอของมคาอน ๆ ไซร ทานจำากดไวเพยงหารอยบาท เวนแตจะไดฝากของมคาเชนนไวแกเจาสำานกและไดบอกราคาแหงของนนชดแจง แตเจาสำานกไมตองรบผดเพอความสญหายหรอบบสลาย อนเกดแตเหตสดวสย หรอแตสภาพแหงทรพยสนนน หรอแตความผดของคนเดนทางหรอแขกอาศยผนนเอง หรอบรวารของเขา หรอบคคลซงเขาไดตอนรบ มาตรา 676 ทรพยสนซงมไดนำาฝากบอกราคาชดแจงนน เมอพบเหนวาสญหายหรอบบสลายขน คนเดนทางหรอแขกอาศยตองแจงความนนตอเจาสำานกโรงแรม โฮเตลหรอสถานทเชนนนทนท มฉะนนทานวาเจาสำานกยอมพนจากความรบผดดงบญญตไวในมาตรา 674 และ 675 มาตรา 677 ถามคำาแจงความปดไวในโรงแรม โฮเตล หรอสถานทอนทำานองเชนวานเปนขอความยกเวนหรอจำากดความรบผดของเจาสำานกไซรทานวาความนนเปนโมฆะเวนแตคนเดนทางหรอแขกอาศยจะไดตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจำากดความรบผดดงวานน มาตรา 678 ในขอความรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอทรพยสนของคนเดนทาง

หรอของแขกอาศยสญหายหรอบบสลายนน ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทคนเดนทางหรอแขกอาศยออกไปจากสถานทนน มาตรา 679 เจาสำานกชอบทจะยดหนวงเครองเดนทางหรอทรพยสนอยางอนของคนเดนทางหรอแขกอาศยอนเอาไวในโรงแรม โฮเตล หรอสถานทเชนนนไดจนกวาจะไดรบใชเงนบรรดาทคางชำาระแกตน เพอการพกอาศยและการอนๆ อนไดทำาใหแกคนเดนทาง หรอแขกอาศยตามทเขาพงตองการนนรวมทงการชดใชเงนทงหลายทไดออกแทนไปดวย เจาสำานกจะเอาทรพยสนทไดยดหนวงไวเชนวานนออกขายทอดตลาดแลวหกเอาเงนใชจำานวนทคางชำาระแกตนรวมทงคาฤชาธรรมเนยม และคาใชจายในการขายทอดตลาดนนจากเงนทขายทรพยสนนนกได แตทานมใหเจาสำานกใชสทธดงวานจนเมอ (1) ทรพยสนนนตกอยแกตนเปนเวลานานถงหกสปดาห ยงมไดรบชำาระหนสนและ (2) อยางนอยเดอนหนงกอนวนขายทอดตลาด ตนไดประกาศโฆษณาในหนงสอพมพ

ประจำาทองถนฉบบหนงแจงความจำานงทจะขายทรพยสน บอกลกษณะแหงทรพยสนทจะขายโดยยอ กบถารชอเจาของกบอกดวย เมอขายทอดตลาดหกใชหนดงกลาวแลว มเงนเหลออยอกเทาใดตองคนใหแกเจาของหรอฝากไว ณ สำานกงานฝากทรพยตามบทบญญตในมาตรา 331 และ 333 ลกษณะ 11 คำาประกน หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 680 อนวาคำาประกนนน คอสญญาซงบคคลภายนอกคนหนงเรยกวาผคำาประกนผกพนตนตอเจาหนคนหนง เพอชำาระหนในเมอลกหนไมชำาระหนนน อนง สญญาคำาประกนนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผคำาประกนเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม มาตรา 681 อนคำาประกนนนจะมไดแตเฉพาะเพอหนอนสมบรณ หนในอนาคตหรอหนมเงอนไข จะประกนไวเพอเหตการณซงหนนนอาจเปนผลไดจรงกประกนได หนอนเกดแตสญญาซงไมผกพนลกหน เพราะทำาดวยความสำาคญผดหรอเพราะเปน

ผไรความสามารถนน กอาจจะมประกนอยางสมบรณได ถาหากวาผคำาประกนรเหตสำาคญผดหรอไรความสามารถนนในขณะทเขาทำาสญญาผกพนตน มาตรา 682 ทานวาบคคลจะยอมเขาเปนผรบเรอน คอเปนประกนของผคำาประกนอกชนหนง กเปนได ถาบคคลหลายคน ยอมตนเขาเปนผคำาประกนในหนรายเดยวกนไซรทานวาผคำาประกนเหลานนมความรบผดอยางลกหนรวมกน แมถงวามไดเขารบคำาประกนรวมกน มาตรา 683 อนคำาประกนอยางไมมจำากดนนยอมคมถงดอกเบยและคาสนไหมทดแทนซงลกหนคางชำาระ ตลอดจนคาภารตดพนอนเปนอปกรณแหงหนรายนนดวย มาตรา 684 ผคำาประกนยอมรบผดเพอคาฤชาธรรมเนยมความซงลกหนจะตองใชใหแกเจาหน แตถาโจทกฟองคดโดยมไดเรยกใหผคำาประกนชำาระหนนนกอนไซร ทานวาผคำาประกนหาตองรบผดเพอใชคาฤชาธรรมเนยมเชนนนไม มาตรา 685 ถาเมอบงคบตามสญญาคำาประกนนน ผคำาประกนไมชำาระหนทงหมดของลกหน รวมทงดอกเบย คาสนไหมทดแทน และอปกรณดวยไซรหนยงเหลออยเทาใดทานวาลกหนยงคงรบผดตอเจาหนในสวนทเหลอนน หมวด 2

ผลกอนชำาระหน

มาตรา 686 ลกหนผดนดลงเมอใด ทานวาเจาหนชอบทจะเรยกใหผคำาประกนชำาระหนไดแตนน มาตรา 687 ผคำาประกนไมจำาตองชำาระหนกอนถงเวลากำาหนดทจะชำาระ แมถงวาลกหนจะไมอาจถอเอาซงประโยชนแหงเงอนเวลาเรมตนหรอเวลาสดสนไดตอไปแลว มาตรา 688 เมอเจาหนทวงใหผคำาประกนชำาระหน ผคำาประกนจะขอใหเรยกลกหนชำาระกอนกได เวนแตลกหนจะถกศาลพพากษาใหเปนคนลมละลายเสยแลว หรอไมปรากฏวาลกหนไปอยแหงใดในพระราชอาณาเขต มาตรา 689 ถงแมจะไดเรยกใหลกหนชำาระหนดงกลาวมาในมาตรากอนนนแลวกตามถาผคำาประกนพสจนไดวาลกหนนนมทางทจะชำาระหนไดและการทจะบงคบใหลกหนชำาระหนนนจะไมเปนการยากไซร ทานวาเจาหนจะตองบงคบการชำาระหนรายนนเอาจากทรพยสนของลกหนกอน มาตรา 690 ถาเจาหนมทรพยของลกหนยดไวเปนประกนไซร เมอผคำาประกนรองขอทานวาเจาหนจะตองใหชำาระหนเอาจากทรพยซงเปนประกนนนกอน

มาตรา 691 ถาผคำาประกนตองรบผดรวมกนกบลกหน ทานวาผคำาประกนยอมไมมสทธดงกลาวไวในมาตรา 688,689 และ 690 มาตรา 692 อายความสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหนนน ยอมเปนโทษแกผคำาประกนดวย หมวด 3 ผลภายหลงชำาระหน

มาตรา 693 ผคำาประกนซงไดชำาระหนแลว ยอมมสทธทจะไลเบยเอาจากลกหนเพอตนเงนกบดอกเบยและเพอการทตองสญหายหรอเสยหายไปอยางใด ๆ เพราะการคำาประกนนน อนง ผคำาประกนยอมเขารบชวงสทธของเจาหนบรรดามเหนอลกหนดวย มาตรา 694 นอกจากขอตอสซงผคำาประกนมตอเจาหนนน ทานวาผคำาประกนยงอาจยกขอตอสทงหลาย ซงลกหนมตอเจาหนขนตอสไดดวย มาตรา 695 ผคำาประกนซงละเลยไมยกขอตอสของลกหนขนตอสเจาหนนน ทานวายอมสนสทธทจะไลเบยเอาแกลกหนเพยงเทาทไมยกขนเปนขอตอส เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดรวามขอตอสเชนนนและทไมรนนมไดเปนเพราะความผดของตนดวย

มาตรา 696 ผคำาประกนไมมสทธจะไลเบยเอาแกลกหนได ถาวาตนไดชำาระหนแทนไปโดยมไดบอกลกหน และลกหนยงมรความมาชำาระหนซำาอก ในกรณเชนวาน ผคำาประกนกไดแตเพยงจะฟองเจาหนเพอคนลาภมควรไดเทานน มาตรา 697 ถาเพราะการกระทำาอยางใดอยางหนงของเจาหนเองเปนเหตใหผคำาประกน ไมอาจเขารบชวงไดทงหมดหรอแตบางสวนในสทธกดจำานองกด จำานำากด และบรมสทธอนไดใหไวแกเจาหนแตกอนหรอในขณะทำาสญญาคำาประกนเพอชำาระหนนนทานวาผคำาประกนยอมหลดพนจากความรบผดเพยงเทาทตนตองเสยหายเพราะการนน หมวด 4 ความระงบสนไปแหงการคำาประกน

มาตรา 698 อนผคำาประกนยอมหลดพนจากความรบผดในขณะเมอหนของลกหนระงบสนไปไมวาเพราะเหตใด ๆ มาตรา 699 การคำาประกนเพอกจการเนองกนไปหลายคราวไมมจำากดเวลาเปนคณแกเจาหนนน ทานวาผคำาประกนอาจเลกเสยเพอคราวอนเปนอนาคตได โดยบอกกลาวความประสงคนนแกเจาหน

ในกรณเชนน ทานวาผคำาประกนไมตองรบผดในกจการทลกหนกระทำาลงภายหลงคำาบอกกลาวนนไดไปถงเจาหน มาตรา 700 ถาคำาประกนหนอนจะตองชำาระ ณ เวลามกำาหนดแนนอน และเจาหนยอมผอนเวลาใหแกลกหนไซร ทานวาผคำาประกนยอมหลดพนจากความรบผด แตถาผคำาประกนไดตกลงดวยในการผอนเวลา ทานวาผคำาประกนหาหลดพนจากความรบผดไม มาตรา 701 ผคำาประกนจะขอชำาระหนแกเจาหนตงแตเมอถงกำาหนดชำาระกได ถาเจาหนไมยอมรบชำาระหน ผคำาประกนกเปนอนหลดพนจากความรบผด ลกษณะ 12 จำานอง หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 702 อนวาจำานองนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผจำานองเอาทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจำานองเปนประกนการชำาระหน โดยไมสงมอบทรพยสนนนใหแกผรบจำานอง

ผรบจำานองชอบทจะไดรบชำาระหนจากทรพยสนทจำานองกอนเจาหนสามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม มาตรา 703 อนอสงหารมทรพยนนอาจจำานองไดไมวาประเภทใด ๆ สงหารมทรพยอนจะกลาวตอไปนกอาจจำานองไดดจกน หากวาไดจดทะเบยนไวแลวตามกฎหมายคอ (1) เรอกำาปน หรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป (2) แพ (3) สตวพาหนะ (4) สงหารมทรพยอน ๆ ซงกฎหมายหากบญญตไวใหจดทะเบยนเฉพาะการ มาตรา 704 สญญาจำานองตองระบทรพยสนซงจำานอง มาตรา 705 การจำานองทรพยสนนน นอกจากผเปนเจาของในขณะนนแลว ทานวาใครอนจะจำานองหาไดไม มาตรา 706 บคคลมกรรมสทธในทรพยสนแตภายในบงคบเงอนไขเชนใด จะจำานองทรพยสนนนไดแตภายในบงคบเงอนไขเชนนน มาตรา 707 บทบญญตมาตรา 681 วาดวยคำาประกนนน ทานใหใชไดในการจำานอง

อนโลมตามควร มาตรา 708 สญญาจำานองนนตองมจำานวนเงนระบไวเปนเรอนเงนไทยเปนจำานวนแนตรงตว หรอจำานวนขนสงสดทไดเอาทรพยสนจำานองนนเปนตราไวเปนประกน มาตรา 709 บคคลคนหนงจะจำานองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชำาระ กใหทำาได มาตรา 710 ทรพยสนหลายสงมเจาของคนเดยวหรอหลายคนจะจำานองเพอประกนการชำาระหนแตรายหนงรายเดยว ทานกใหทำาได และในการนคสญญาจะตกลงกนดงตอไปนกได คอวา (1) ใหผรบจำานองใชสทธบงคบเอาแกทรพยสน ซงจำานองตามลำาดบอนระบไว (2) ใหถอเอาทรพยสนแตละสงเปนประกนหน เฉพาะแตสวนหนงสวนใดทระบไว มาตรา 711 การทจะตกลงกนไวเสยแตกอนเวลาหนถงกำาหนดชำาระเปนขอความอยางใดอยางหนงวา ถาไมชำาระหน ใหผรบจำานองเขาเปนเจาของทรพยสนซงจำานองหรอวาใหจดการแกทรพยสนนนเปนประการอนอยางใดนอกจากตามบทบญญตทงหลายวาดวยการบงคบจำานองนนไซร ขอตกลงเชนนนทานวาไมสมบรณ มาตรา 712 แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซงจำานองไวแกบคคล

คนหนงนน ทานวาจะเอาไปจำานองแกบคคลอกคนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได มาตรา 713 ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาจำานองทานวาผจำานองจะชำาระหนลางจำานองเปนงวด ๆ กได มาตรา 714 อนสญญาจำานองนน ทานวาตองเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท หมวด 2 สทธจำานองครอบเพยงใด

มาตรา 715 ทรพยสนซงจำานองยอมเปนประกนเพอการชำาระหนกบทงคาอปกรณตอไปนดวย คอ (1) ดอกเบย (2) คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานอง มาตรา 716 จำานองยอมครอบไปถงบรรดาทรพยสนซงจำานองหมดทกสงแมจะไดชำาระหนแลวบางสวน มาตรา 717 แมวาทรพยสนซงจำานองจะแบงออกเปนหลายสวนกตาม ทานวาจำานองกยงคงครอบไปถงสวนเหลานนหมดทกสวนดวยกนอยนนเอง

ถงกระนนกด ถาผรบจำานองยนยอมดวย ทานวาจะโอนทรพยสนสวนหนงสวนใดไปปลอดจากจำานองกใหทำาได แตความยนยอมดงวานหากมไดจดทะเบยน ทานวาจะยกเอาขนเปนขอตอสแกบคคลภายนอกหาไดไม มาตรา 718 จำานองยอมครอบไปถงทรพยทงปวงอนตดพนอยกบทรพยสนซงจำานองแตตองอยภายในบงคบซงทานจำากดไวในสามมาตราตอไปน มาตรา 719 จำานองทดนไมครอบไปถงเรอนโรงอนผจำานองปลกสรางลงในทดนภายหลงวนจำานอง เวนแตจะมขอความกลาวไวโดยเฉพาะในสญญาวาใหครอบไปถง แตกระนนกด ผรบจำานองจะใหขายเรอนโรงนนรวมไปกบทดนดวยกไดแตผรบจำานองอาจใชบรมสทธของตนไดเพยงแกราคาทดนเทานน มาตรา 720 จำานองเรอนโรงหรอสงปลกสรางอยางอนซงไดทำาขนไวบนดนหรอใตดนในทดนอนเปนของคนอนเขานนยอมไมครอบไปถงทดนนนดวยฉนใดกลบกนกฉนนน มาตรา 721 จำานองไมครอบไปถงดอกผลแหงทรพยสนซงจำานอง เวนแตในเมอผรบจำานองไดบอกกลาวแกผจำานองหรอผรบโอนแลววาตนจำานงจะบงคบจำานอง หมวด 3 สทธและหนาทของผรบจำานองและผจำานอง

มาตรา 722 ถาทรพยสนไดจำานองแลว และภายหลงทจดทะเบยนจำานองมจดทะเบยนภารจำายอมหรอทรพยสทธอยางอน โดยผรบจำานองมไดยนยอมดวยไซร ทานวาสทธจำานองยอมเปนใหญกวาภารจำายอมหรอทรพยสทธอยางอนนน หากวาเปนทเสอมเสยแกสทธของผรบจำานองในเวลาบงคบจำานองกใหลบสทธทกลาวหลงนเสยจากทะเบยน มาตรา 723 ถาทรพยสนซงจำานองบบสลาย หรอถาทรพยสนซงจำานองแตสงใดหนงสญหายหรอบบสลาย เปนเหตใหไมเพยงพอแกการประกนไซร ทานวาผรบจำานองจะบงคบจำานองเสยในทนทกไดเวนแตเมอนนมไดเปนเพราะความผดของผจำานอง และผจำานองกเสนอจะจำานองทรพยสนอนแทนใหมราคาเพยงพอ หรอเสนอจะรบซอมแซมแกไขความบบสลายนนภายในเวลาอนสมควรแกเหต มาตรา 724 ผจำานองใดไดจำานองทรพยสนของตนไวเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชำาระแลว และเขาชำาระหนเสยเองแทนลกหนเพอจะปดปองมใหตองบงคบจำานองทานวาผจำานองนนชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหนตามจำานวนทตนไดชำาระไป

ถาวาตองบงคบจำานอง ทานวาผจำานองชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหนตามจำานวนซงผรบจำานองจะไดรบใชหนจากการบงคบจำานองนน มาตรา 725 เมอบคคลสองคนหรอกวานนตางไดจำานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวอนบคคลอนจะตองชำาระและมไดระบลำาดบไวไซร ทานวาผจำานองซงไดเปนผชำาระหน หรอเปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจำานองนนหามสทธจะไลเบยเอาแกผจำานองอน ๆ ตอไปไดไม มาตรา 726 เมอบคคลหลายคนตางไดจำานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยว อนบคคลอนจะตองชำาระและไดระบลำาดบไวดวยไซร ทานวาการทผรบจำานองยอมปลดหนใหแกผจำานองคนหนงนน ยอมทำาใหผจำานองคนหลง ๆ ไดหลดพนดวยเพยงขนาดทเขาตองรบความเสยหายแตการนน มาตรา 727 ถาบคคลคนเดยวจำานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนอนบคคลอนจะตองชำาระ ทานใหใชบทบญญตมาตรา 697,700 และ 701 วาดวยคำาประกนนนบงคบอนโลมตามควร หมวด 4 การบงคบจำานอง

มาตรา 728 เมอจะบงคบจำานองนน ผรบจำานองตองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอนวาใหชำาระหนภายในเวลาอนสมควร ซงกำาหนดใหในคำาบอกกลาวนน ถาและลกหนละเลยเสยไมปฏบตตามคำาบอกกลาวผรบจำานองจะฟองคดตอศาล เพอใหพพากษาสงใหยดทรพยสนซงจำานองและใหขายทอดตลาดกได มาตรา 729 นอกจากทางแกดงบญญตไวในมาตรากอนนน ผรบจำานองยงชอบทจะเรยกเอาทรพยจำานองหลดไดภายในบงคบแหงเงอนไข ดงจะกลาวตอไปน (1) ลกหนไดขาดสงดอกเบยมาแลวเปนเวลาถงหาป (2) ผจำานองมไดแสดงใหเปนทพอใจแกศาล วาราคาทรพยสนนนทวมจำานวนเงนอนคางชำาระ และ (3) ไมมการจำานองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไวเหนอทรพยสนอนเดยวกนนเอง มาตรา 730 เมอทรพยสนอนหนงอนเดยวไดจำานองแกผรบจำานองหลายคนดวยกนทานใหถอลำาดบผรบจำานองเรยงตามวนและเวลาจดทะเบยน และผรบจำานองคนกอนจกไดรบใชหนกอนผรบจำานองคนหลง มาตรา 731 อนผรบจำานองคนหลงจะบงคบตามสทธของตนใหเสยหายแกผรบจำานอง

คนกอนนน ทานวาหาอาจทำาไมได มาตรา 732 ทรพยสนซงจำานองขายทอดตลาดไดเงนเปนจำานวนสทธเทาใด ทานใหจดใชแกผรบจำานองเรยงตามลำาดบ และถายงมเงนเหลออยอก กใหสงมอบแกผจำานอง มาตรา 733 ถาเอาทรพยจำานองหลด และราคาทรพยสนนนมประมาณตำากวาจำานวนเงนทคางชำาระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสนซงจำานองออกขายทอดตลาดใชหน ไดเงนจำานวนสทธนอยกวาจำานวนเงนทคางชำาระกนอยนนกดเงนยงขาดจำานวนอยเทาใดลกหนไมตองรบผดในเงนนน มาตรา 734 ถาจำานองทรพยสนหลายสงเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวและมไดระบลำาดบไวไซร ทานวาผรบจำานองจะใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนนนๆทงหมดหรอแตเพยงบางสงกได แตทานหามมใหทำาเชนนนแกทรพยสนมากสงกวาทจำาเปน เพอใชหนตามสทธแหงตน ถาผรบจำานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนทงหมดพรอมกน ทานใหแบงภาระแหงหนนนกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนนๆ เวนแตในกรณทไดระบจำานวนเงนจำานองไว เฉพาะทรพยสนแตละสง ๆ เปนจำานวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตาม

จำานวนเงนจำานองทระบไวเฉพาะทรพยสงนนๆ แตถาผรบจำานองใชสทธของตน บงคบแกทรพยสนอนใดอนหนงแตเพยงสงเดยวไซรผรบจำานองจะใหชำาระหนอนเปนสวนของตนทงหมดจากทรพยสนอนนนกได ในกรณเชนนน ทานใหถอวาผรบจำานองคนถดไปโดยลำาดบยอมเขารบชวงสทธของผรบจำานองคนกอนและจะเขาบงคบจำานองแทนทคนกอนกไดแตเพยงเทาจำานวน ซงผรบจำานองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอน ๆ ตามบทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนนน มาตรา 735 เมอผรบจำานองคนใดจำานงจะบงคบจำานองเอาแกผรบโอนทรพยสนซงจำานอง ทานวาตองมจดหมายบอกกลาวแกผรบโอนลวงหนาเดอนหนงกอนแลวจงจะบงคบจำานองได หมวด 5 สทธและหนาทของผรบโอนทรพยสนซงจำานอง

มาตรา 736 ผรบโอนทรพยสนซงจำานองจะไถถอนจำานองกได ถาหากมไดเปนตวลกหนหรอผคำาประกน หรอเปนทายาทของลกหนหรอผคำาประกน มาตรา 737 ผรบโอนจะไถถอนจำานองเมอใดกได แตถาผรบจำานองไดบอกกลาววาม

จำานงจะบงคบจำานองไซร ผรบโอนตองไถถอนจำานองภายในเดอนหนงนบแตวนรบคำาบอกกลาว มาตรา 738 ผรบโอนซงประสงคจะไถถอนจำานองตองบอกกลาวความประสงคนนแกผเปนลกหนชนตน และตองสงคำาเสนอไปยงบรรดาเจาหนทไดจดทะเบยน ไมวาในทางจำานองหรอประการอนวาจะรบใชเงนใหเปนจำานวนอนสมควรกบราคาทรพยสนนน คำาเสนอนนใหแจงขอความทงหลายตอไปน คอ (1) ตำาแหนงแหลงทและลกษณะแหงทรพยสนซงจำานอง (2) วนซงโอนกรรมสทธ (3) ชอเจาของเดม (4) ชอและภมลำาเนาของผรบโอน (5) จำานวนเงนทเสนอวาจะใช (6) คำานวณยอดจำานวนเงนทคางชำาระแกเจาหนคนหนง ๆ รวมทงอปกรณและจำานวนเงนทจะจดเปนสวนใชแกบรรดาเจาหนตามลำาดบกน อนง ใหคดสำาเนารายงานจดทะเบยนของเจาพนกงานในเรองทรพยสนซงจำานองนนอนเจาพนกงานรบรองวาเปนสำาเนาถกถวนสอดสงไปดวย มาตรา 739 ถาเจาหนคนหนงคนใดไมยอมรบคำาเสนอเจาหนคนนนตองฟองคดตอศาลภายในเดอนหนง นบแตวนมคำาเสนอเพอใหศาลพพากษาสงขายทอดตลาดทรพยสน

ซงจำานองนน แตวาเจาหนนนจะตองปฏบตการดงจะกลาวตอไปนดวย คอ (1) ออกเงนทดรองคาฤชาธรรมเนยมการขายทอดตลาด (2) ตองเขาสราคาเอง หรอแตงคนเขาสราคาเปนจำานวนเงนสงกวาทผรบโอนเสนอจะใช (3) บอกกลาวการทตนไมยอมนนใหผรบโอน และเจาหนคนอนๆ บรรดาไดจดทะเบยนกบทงเจาของทรพยสนคนกอนและลกหนชนตนทราบดวย มาตรา 740 ถาขายทอดตลาดไดเงนจำานวนสทธลำาจำานวนเงนทผรบโอนเสนอวาจะใช ทานใหผรบโอนเปนผออกใชคาฤชาธรรมเนยมในการขายทอดตลาด ถาไดไมถงลำาจำานวน ทานใหเจาหนผรองขอใหขายทอดตลาดเปนผออก มาตรา 741 เมอเจาหนทงหลายไดสนองรบคำาเสนอทวทกคนแลวโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายกด ทานวาจำานองหรอบรมสทธกเปนอนไถถอนไดดวยผรบโอนใชเงนหรอวางเงนตามจำานวนทเสนอจะใชแทนการชำาระหน มาตรา 742 ถาการบงคบจำานองกด ถอนจำานองกด เปนเหตใหทรพยสนซงจำานองหลดมอไปจากบคคลผไดทรพยสนนนไวแตกอนไซร ทานวาการททรพยสนหลดมอไปเชนนนหามผลยอนหลงไม และบรมสทธทงหลายของเจาหนแหงผททรพยหลดมอไป

อนมอยเหนอทรพยสนและไดจดทะเบยนไวนนกยอมเขาอยในลำาดบหลง บรมสทธอนเจาหนของผจำานอง หรอเจาของคนกอนไดจดทะเบยนไว ในกรณเชนน ถาสทธใด ๆ อนมอยเหนอทรพยสนซงจำานองเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลผไดทรพยสน ซงจำานองไวแตกอนไดระงบไปแลวดวยเกลอนกลนกนในขณะทไดทรพยสนนนมาไซร สทธนนทานใหกลบคนมาเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลนนไดอกในเมอทรพยสนซงจำานองกลบหลดมอไป มาตรา 743 ถาผรบโอนไดทำาใหทรพยสนซงจำานองเสอมราคาลงเพราะการกระทำาหรอความประมาทเลนเลอแหงตน เปนเหตใหเจาหนทงหลายผมสทธจำานอง หรอบรมสทธเหนอทรพยสนนนตองเสยหายไซร ทานวาผรบโอนจะตองรบผดเพอความเสยหายนน อยางไรกด อนผรบโอนจะเรยกเอาเงนจำานวนใด ๆ ซงตนไดออกไปหรอเรยกใหชดใชคาใชจายทตนไดทำาใหทรพยสนดขนนน ทานวาหาอาจจะเรยกไดไมเวนแตทเปนการทำาใหทรพยสนนนงอกราคาขนและจะเรยกไดเพยงเทาจำานวนราคาทงอกขนเมอขายทอดตลาดเทานน หมวด 6 ความระงบสนไปแหงสญญาจำานอง

มาตรา 744 อนจำานองยอมระงบสนไป (1) เมอหนทประกนระงบสนไป ดวยเหตประการอนใดมใชเหตอายความ (2) เมอปลดจำานองใหแกผจำานองดวยหนงสอเปนสำาคญ (3) เมอผจำานองหลดพน (4) เมอถอนจำานอง (5) เมอขายทอดตลาดทรพยสนซงจำานองตามคำาสงศาล อนเนองมาแตการบงคบจำานองหรอถอนจำานอง (6) เมอเอาทรพยสนซงจำานองนนหลด มาตรา 745 ผรบจำานองจะบงคบจำานองแมเมอหนทประกนนนขาดอายความแลวกไดแตจะบงคบเอาดอกเบยทคางชำาระในการจำานองเกนกวาหาปไมได มาตรา 746 การชำาระหนไมวาครงใด ๆ สนเชงหรอแตบางสวนกด การระงบหนอยางใด ๆ กด การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจำานองหรอหนอนจำานองเปนประกนนนเปนประการใดกด ทานวาตองนำาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในเมอมคำาขอรองของผมสวนไดเสย มฉะนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก ลกษณะ 13 จำานำา หมวด 1

บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 747 อนวาจำานำานน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผจำานำาสงมอบสงหารมทรพยสงหนงใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบจำานำา เพอเปนประกนการชำาระหน มาตรา 748 การจำานำานนยอมเปนประกนเพอการชำาระหน กบทงคาอปกรณตอไปนดวย คอ (1) ดอกเบย (2) คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานำา (4) คาใชจายเพอรกษาทรพยสนซงจำานำา (5) คาสนไหมทดแทน เพอความเสยหายอนเกดแตความชำารดบกพรองแหงทรพยสนจำานำาซงไมเหนประจกษ มาตรา 749 คสญญาจำานำาจะตกลงกนใหบคคลภายนอกเปนผเกบรกษาทรพยสนจำานำาไวกได มาตรา 750 ถาทรพยสนทจำานำาเปนสทธซงมตราสาร และมไดสงมอบตราสารนนใหแกผรบจำานำา ทงมไดบอกกลาวเปนหนงสอแจงการจำานำาแกลกหนแหงสทธนนดวยไซรทานวาการจำานำายอมเปนโมฆะ

มาตรา 751 ถาจำานำาตราสารชนดออกใหแกบคคลเพอเขาสงทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอก เวนแตจะไดสลกหลงไวทตราสารใหปรากฏการจำานำาเชนนน อนง ในการนไมจำาเปนตองบอกกลาวแกลกหนแหงตราสาร มาตรา 752 ถาจำานำาตราสารชนดออกใหแกบคคลโดยนามและจะโอนกนดวยสลกหลงไมได ทานวาตองจดขอความแสดงการจำานำาไวใหปรากฏในตราสารนนเอง และทานหามมใหยกขนเปนขอตอสลกหนแหงตราสารหรอบคคลภายนอก เวนแตจะไดบอกกลาวการจำานำานนใหทราบถงลกหนแหงตราสาร มาตรา 753 ถาจำานำาใบหน หรอใบหนกชนดระบชอ ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบรษทหรอบคคลภายนอก เวนแตจะไดจดลงทะเบยนการจำานำานนไวในสมดของบรษทตามบทบญญตทงหลายในลกษณะ 22 วาดวยการโอนหนหรอหนก มาตรา 754 ถาสทธซงจำานำานนถงกำาหนดชำาระกอนหนซงประกนไวนนไซรทานวาลกหนแหงสทธตองสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธใหแกผรบจำานำา และทรพยสนนนกกลายเปนของจำานำาแทนสทธซงจำานำา ถาสทธซงจำานำานนเปนมลหนซงตองชำาระเปนเงน และถงกำาหนดชำาระกอนหนซง

ประกนไวนนไซร ทานวาตองใชเงนใหแกผรบจำานำาและผจำานำารวมกน ถาและเขาทงสองนนไมปรองดองตกลงกนได ทานวาแตละคนชอบทจะเรยกใหวางเงนจำานวนนนไวณ สำานกงานฝากทรพยไดเพอประโยชนอนรวมกน มาตรา 755 ถาจำานำาสทธ ทานหามมใหทำาสทธนนใหสนไปหรอแกไขสทธนนใหเสยหายแกผรบจำานำาโดยผรบจำานำามไดยนยอมดวย มาตรา 756 การทจะตกลงกนไวเสยแตกอนเวลาหนถงกำาหนดชำาระเปนขอความอยางใดอยางหนงวา ถาไมชำาระหน ใหผรบจำานำาเขาเปนเจาของทรพยสนจำานำา หรอใหจดการแกทรพยสนนนเปนประการอนนอกจากตามบทบญญตทงหลายวาดวยการบงคบจำานำานนไซร ขอตกลงเชนนนทานวาไมสมบรณ มาตรา 757 บทบญญตทงหลายในลกษณะ 13 นทานใหใชบงคบแกสญญาจำานำาททำากบผตงโรงรบจำานำา โดยอนญาตรฐบาลแตเพยงทไมขดกบกฎหมายหรอขอบงคบวาดวยโรงจำานำา หมวด 2 สทธและหนาทของผจำานำาและผรบจำานำา

มาตรา 758 ผรบจำานำาชอบทจะยดของจำานำาไวไดทงหมดจนกวาจะไดรบชำาระหนและ

คาอปกรณครบถวน มาตรา 759 ผรบจำานำาจำาตองรกษาทรพยสนจำานำาไวใหปลอดภย และตองสงวนทรพยสนจำานำานนเชนอยางวญญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง มาตรา 760 ถาผรบจำานำาเอาทรพยสนซงจำานำาออกใชเอง หรอเอาไปใหบคคลภายนอกใชสอย หรอเกบรกษาโดยผจำานำามไดยนยอมดวยไซร ทานวาผรบจำานำาจะตองรบผดเพอทรพยสนจำานำานนสญหายหรอบบสลายไปอยางใด ๆ แมทงเปนเพราะเหตสดวสยเวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร ๆ กคงจะตองสญหาย หรอบบสลายอยนนเอง มาตรา 761 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในสญญา หากมดอกผลนตนยงอกจากทรพยสนนนอยางไร ทานใหผรบจำานำาจดสรรใชเปนคาดอกเบยอนคางชำาระแกตน และถาไมมดอกเบยคางชำาระ ทานใหจดสรรใชตนเงนแหงหนอนไดจำานำาทรพยสนเปนประกนนน มาตรา 762 คาใชจายใด ๆ อนควรแกการบำารงรกษาทรพยสนจำานำานน ผจำานำาจำาตองชดใชใหแกผรบจำานำา เวนแตจะไดกำาหนดไวเปนอยางอนในสญญา มาตรา 763 ทานหามมใหฟองคดดงจะกลาวตอไปน เมอพนหกเดอนนบแตวนสงคน

หรอขายทอดตลาดทรพยสนจำานำา คอ (1) ฟองเรยกสนไหมทดแทนเพอความบบสลายอนผรบจำานำากอใหเกดแกทรพยสนจำานำา (2) ฟองเรยกใหชดใชคาใชจายเพอการบำารงรกษาทรพยสนจำานำา (3) ฟองเรยกคาสนไหมทดแทน เพอความเสยหายอนเกดแกผรบจำานำาเพราะความชำารดบกพรองในทรพยสนจำานำาซงไมเหนประจกษ หมวด 3 การบงคบจำานำา

มาตรา 764 เมอจะบงคบจำานำา ผรบจำานำาตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงลกหนกอนวาใหชำาระหนและอปกรณภายในเวลาอนควรซงกำาหนดใหในคำาบอกกลาวนน ถาลกหนละเลยไมปฏบตตามคำาบอกกลาว ผรบจำานำาชอบทจะเอาทรพยสนซงจำานำาออกขายได แตตองขายทอดตลาด อนง ผรบจำานำาตองมจดหมายบอกกลาวไปยงผจำานำาบอกเวลาและสถานทซงจะขายทอดตลาดดวย มาตรา 765 ถาไมสามารถจะบอกกลาวกอนได ผรบจำานำาจะเอาทรพยสนจำานำาออกขายทอดตลาดเสย ในเมอหนคางชำาระมาลวงเวลาเดอนหนงแลวกใหทำาได

มาตรา 766 ถาจำานำาตวเงน ทานใหผรบจำานำาเกบเรยกเงนตามตวเงนนนในวนถงกำาหนด ไมจำาเปนตองบอกกลาวกอน มาตรา 767 เมอบงคบจำานำาไดเงนจำานวนสทธเทาใด ทานวาผรบจำานำาตองจดสรรชำาระหนและอปกรณเพอใหเสรจสนไป และถายงมเงนเหลอกตองสงคนใหแกผจำานำา หรอแกบคคลผควรจะไดเงนนน ถาไดเงนนอยกวาจำานวนคางชำาระทานวาลกหนกยงคงตองรบใชในสวนทขาดอยนน มาตรา 768 ถาจำานำาทรพยสนหลายสงเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยว ทานวาผรบจำานำาจะเลอกเอาทรพยสนสงหนงสงใดออกขายกไดแตจะขายจนเกนกวาทจำาเปนเพอใชเงนตามสทธแหงตนนนหาไดไม หมวด 4 ความระงบสนไปแหงการจำานำา

มาตรา 769 อนจำานำายอมระงบสนไป (1) เมอหนซงจำานำาเปนประกนอยนนระงบสนไปเพราะเหตประการอนมใชเพราะอายความ หรอ (2) เมอผรบจำานำา ยอมใหทรพยสนจำานำากลบคนไปสครอบครองของผจำานำา ลกษณะ 14

เกบของในคลงสนคา หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 770 อนวานายคลงสนคานน คอบคคลผรบทำาการเกบรกษาสนคาเพอบำาเหนจเปนทางคาปกตของตน มาตรา 771 บทบญญตทงหลายในประมวลกฎหมายนอนวาดวยฝากทรพยนนทานใหนำามาใชบงคบแกการเกบของในคลงสนคาดวยเพยงเทาทไมขดกบบทบญญตในลกษณะน มาตรา 772 บทบญญตมาตรา 616,619,623,625,630,631 และ 632 อนวาดวยการรบขนนน ทานใหนำามาใชบงคบแกการเกบของในคลงสนคา อนโลมตามควรแกบท มาตรา 773 นายคลงสนคาจำาตองยอมใหผทรงใบรบของคลงสนคาหรอผทรงประทวนสนคาตรวจสนคา และเอาตวอยางไปไดในเวลาอนควรระหวางเวลาทำางานทกเมอ มาตรา 774 นายคลงสนคาจะเรยกใหผฝากถอนสนคาไปกอนสนระยะเวลาทตกลงกนไวนน ทานวาหาอาจทำาไดไม ถาไมมกำาหนดเวลาสงคนสนคานายคลงสนคาจะสงคนได

ตอเมอบอกกลาวใหผฝากทราบลวงหนาเดอนหนงแตทานมใหผฝากตองถกบงคบใหถอนสนคาไปกอนเวลาลวงแลวสองเดอน นบแตวนทไดสงมอบฝากไว หมวด 2 ใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคา

มาตรา 775 ถาผฝากตองการไซร นายคลงสนคาตองสงมอบเอกสารซงเอาออกจากทะเบยนมตนขวเฉพาะการ อนมใบรบของคลงสนคาฉบบหนงและประทวนสนคาฉบบหนงใหแกผฝาก มาตรา 776 อนใบรบของคลงสนคานนยอมใหสทธแกผฝากทจะสลกหลงโอนกรรมสทธในสนคาไปเปนของผอนได มาตรา 777 อนประทวนสนคานนยอมใหสทธแกผฝากทจะสลกหลงจำานำาสนคาซงจดแจงไวในประทวนได โดยไมตองสงมอบสนคานนแกผรบสลกหลง แตวาเมอผฝากประสงคจะจำานำาสนคา ตองแยกประทวนออกเสยจากใบรบของคลงสนคา และสงมอบประทวนนนใหแกผรบสลกหลง มาตรา 778 ใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคาตองมเลขลำาดบตรงกนกบเลขในตนขว และลงลายมอชอของนายคลงสนคา อนง ใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคานน ทานใหมรายละเอยดดงกลาวตอไปน

คอ (1) ชอหรอยหอ และสำานกของผฝาก (2) ทตงคลงสนคา (3) คาบำาเหนจสำาหรบเกบรกษา (4) สภาพของสนคาทเกบรกษา และนำาหนกหรอขนาดแหงสนคานน กบทงสภาพจำานวน และเครองหมายหบหอ (5) สถานทและวนออกใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคานน (6) ถาไดกำาหนดกนไววาใหเกบสนคาไวชวเวลาเทาใดใหแจงกำาหนดนนดวย (7) ถาของทเกบรกษามประกนภย ใหแสดงจำานวนเงนทประกนภยกำาหนดเวลาทประกนภย และชอหรอยหอของผรบประกนภยดวย อนง นายคลงสนคาตองจดรายละเอยดทงนลงไวในตนขวดวย มาตรา 779 อนใบรบของคลงสนคากด ประทวนสนคากดทานวาหาอาจออกใหหรอสลกหลงใหแกผถอไดไม มาตรา 780 เมอใดผฝากสลกหลงประทวนสนคาใหแกผรบจำานำาคสญญาตองจดแจงการทสลกหลงนนลงไวในใบรบของคลงสนคาดวย ถามไดจดแจงไวดงนน ทานวาการจำานำานนหาอาจยกขนเปนขอตอสผซอสนคาสบไปไดนนไดไม มาตรา 781 เมอประทวนสนคาไดสลกหลงและสงมอบแกผรบจำานำาแลวใหผฝากกบ

ผรบจำานำาจดลงไวในประทวนสนคาเปนสำาคญ วาไดจดขอความตามทบญญตในมาตรากอนไวในใบรบของคลงสนคาแลว มาตรา 782 เมอใดผฝากจำานำาสนคาและสงมอบประทวนสนคาแกผรบสลกหลงแลวผรบสลกหลงเชนนนตองมจดหมายบอกกลาวแกนายคลงสนคาใหทราบจำานวนหนซงจำานำาสนคานนเปนประกน ทงจำานวนดอกเบยและวนอนหนนนจะถงกำาหนดชำาระ เมอนายคลงสนคาไดรบคำาบอกกลาวเชนนนแลวตองจดรายการทงนนลงในตนขว ถาและมไดจดในตนขวเชนนน ทานวาการจำานำานนหาอาจจะยกขนเปนขอตอสเจาหนทงหลายของผฝากไดไม มาตรา 783 ผทรงเอกสารอนมทงใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคานน จะใหนายคลงสนคาแยกสนคาทเกบรกษาไวออกเปนหลายสวนและใหสงมอบเอกสารแกตนสวนละใบกได ในกรณเชนนผทรงเอกสารตองคนเอกสารเดมแกนายคลงสนคา อนง คาใชจายในการแยกสนคาและการสงมอบเอกสารใหมนน ผทรงเอกสารตองรบใช มาตรา 784 กรรมสทธในสนคาทเกบรกษาไวนน ทานวาอาจโอนไดแตดวยสลกหลงใบรบของคลงสนคาเทานน

มาตรา 785 สนคาซงเกบรกษาไวนนอาจจำานำาไดแตดวยสลกหลงประทวนสนคา เมอประทวนสนคาไดสลกหลงแลว สนคานนจะจำานำาแกผอนอกชนหนงดวยสลกหลงใบรบของคลงสนคาอยางเดยวกบสลกหลงประทวนสนคานนกได มาตรา 786 ตราบใดสนคาทเกบรกษาไวไมไดจำานำา ทานวาจะโอนใบรบของคลงสนคา และประทวนสนคาไปตางหากจากกนไมไดอยตราบนน มาตรา 787 ในการสลกหลงลงในประทวนสนคาครงแรกนนตองจดแจงจำานวนหนทจำานำาสนคาเปนประกน ทงจำานวนดอกเบยทจะตองชำาระและวนทหนจะถงกำาหนดชำาระดวย มาตรา 788 อนสนคาทเกบรกษาไวในคลงนน จะรบเอาไปไดแตเมอเวนคนใบรบของคลงสนคา มาตรา 789 ถาไดแยกประทวนสนคาออกสลกหลงจำานำาแลวจะรบเอาสนคาไดแตเมอเวนคนทงใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคา แตวาผทรงใบรบของคลงสนคาอาจใหคนสนคาแกตนไดในเวลาใดๆ เมอวางเงนแกนายคลงสนคาเตมจำานวนหนซงลงไวในประทวนสนคา กบทงดอกเบยจนถงวนกำาหนดชำาระหนนนดวย

อนง จำานวนเงนทวางเชนนนายคลงสนคาตองชำาระแกผทรงประทวนสนคาเมอเขาเวนคนประทวนนน มาตรา 790 ถาหนซงสนคาจำานำาเปนประกนมไดชำาระเมอวนถงกำาหนดไซร ผทรงประทวนสนคาเมอไดยนคำาคดคานตามระเบยบแลวชอบทจะใหนายคลงสนคาขายทอดตลาดสนคานนได แตทานหามมใหขายทอดตลาดกอนแปดวนนบแตวนคดคาน มาตรา 791 ผทรงประทวนสนคาตองมจดหมายบอกกลาวใหผฝากทราบเวลาและสถานทจะขายทอดตลาด มาตรา 792 นายคลงสนคาตองหกเงนทคางชำาระแกตนเนองดวยการเกบรกษาสนคานนจากจำานวนเงนสทธทขายทอดตลาดไดและเมอผทรงประทวนสนคานำาประทวนมาเวนคน ตองเอาเงนทเหลอนนใหตามจำานวนทคางชำาระแกเขา ถามเงนเหลอเทาใด ตองใชแกผรบจำานำาคนหลงเมอเขาเวนคน ใบรบของคลงสนคาหรอถาไมมผรบจำานำาคนหลง หรอผรบจำานำาคนหลงไดรบชำาระหนแลว กใหชำาระเงนทเหลออยนนแกผทรงใบรบของคลงสนคา มาตรา 793 ถาจำานวนเงนสทธทขายทอดตลาดไดไมพอชำาระหนแกผทรงประทวน

สนคาไซร นายคลงสนคาตองคนประทวนสนคาแกเขา กบจดบอกจำานวนเงนทไดชำาระลงไวในประทวนสนคานนแลวจดลงไวในสมดบญชของตนดวย มาตรา 794 ผทรงประทวนสนคามสทธจะไลเบยเอาจำานวนเงนทยงคางชำาระนนแกผสลกหลงคนกอน ๆ ทงหมด หรอแตคนใดคนหนงไดแตตองไดขายทอดตลาดภายในเดอนหนงนบแตวนคดคาน อนง ทานหามมใหฟองไลเบยเมอพนเวลาปหนงนบแตวนขายทอดตลาด มาตรา 795 บทบญญตทงหลายในประมวลกฎหมายนอนวาดวยตวเงนนนทานใหใชไดถงประทวนสนคา และใบรบของคลงสนคาซงไดสลกหลงอยางประทวนสนคานนดวยเพยงทไมขดกบบทบญญตทงหลายในลกษณะน มาตรา 796 ถาเอกสารมทงใบรบของคลงสนคาและประทวนสนคาหรอแตอยางหนงอยางใดสญหายไป เมอผทรงเอกสารนน ๆ ใหประกนตามสมควรแลวจะใหนายคลงสนคาออกใหใหมกได ในกรณเชนนนายคลงสนคาตองจดหมายลงไวในตนขวเปนสำาคญ ลกษณะ 15 ตวแทน หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 797 อนวาสญญาตวแทนนน คอสญญาซงใหบคคลคนหนงเรยกวาตวแทน มอำานาจทำาการแทนบคคลอกคนหนง เรยกวาตวการและตกลงจะทำาการดงนน อนความเปนตวแทนนนจะเปนโดยตงแตงแสดงออกชด หรอโดยปรยายกยอมได มาตรา 798 กจการอนใดทานบงคบไวโดยกฎหมายวาตองทำาเปนหนงสอ การตงตวแทนเพอกจการอนนนกตองทำาเปนหนงสอดวย กจการอนใดทานบงคบไววาตองมหลกฐานเปนหนงสอ การตงตวแทนเพอกจการอนนนกตองมหลกฐานเปนหนงสอดวย มาตรา 799 ตวการคนใดใชบคคลผไรความสามารถเปนตวแทนทานวาตวการคนนนยอมตองผกพนในกจการทตวแทนกระทำา มาตรา 800 ถาตวแทนไดรบมอบอำานาจแตเฉพาะการ ทานวาจะทำาการแทนตวการไดแตเพยงในสงทจำาเปน เพอใหกจอนเขาไดมอบหมายแกตนนนสำาเรจลลวงไป มาตรา 801 ถาตวแทนไดรบมอบอำานาจทวไป ทานวาจะทำากจใดๆในทางจดการแทนตวการกยอมทำาไดทกอยาง แตการเชนอยางจะกลาวตอไปน ทานวาหาอาจจะทำาไดไม คอ (1) ขายหรอจำานองอสงหารมทรพย

(2) ใหเชาอสงหารมทรพยกวาสามปขนไป (3) ให (4) ประนประนอมยอมความ (5) ยนฟองตอศาล (6) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการพจารณา มาตรา 802 ในเหตฉกเฉน เพอจะปองกนมใหตวการตองเสยหายทานใหสนนษฐานไวกอนวาตวแทนจะทำาการใด ๆ เชนอยางวญญชนจะพงกระทำา กยอมมอำานาจจะทำาไดทงสน มาตรา 803 ตวแทนไมมสทธจะไดรบบำาเหนจ เวนแตจะไดมขอตกลงกนไวในสญญาวามบำาเหนจ หรอทางการทคสญญาประพฤตตอกนนนเปนปรยายวามบำาเหนจ หรอเคยเปนธรรมเนยมมบำาเหนจ มาตรา 804 ถาในสญญาอนเดยวตวการคนเดยวตงตวแทนหลายคนเพอแกการอนเดยวกนไซร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาตวแทนจะตางทำาการนนๆ แยกกนไมได มาตรา 805 ตวแทนนน เมอไมไดรบความยนยอมของตวการจะเขาทำานตกรรมอนใดในนามของตวการทำากบตนเอง ในนามของตนเองหรอในฐานเปนตวแทนของบคคลภายนอกหาไดไม เวนแตนตกรรมนนมเฉพาะแตการชำาระหน

มาตรา 806 ตวการซงมไดเผยชอจะกลบแสดงตนใหปรากฏและเขารบเอาสญญาใดๆซงตวแทนไดทำาไวแทนตนกได แตถาตวการผใดไดยอมใหตวแทนของตนทำาการออกหนาเปนตวการไซร ทานวาตวการผนนหาอาจจะทำาใหเสอมเสยถงสทธของบคคลภายนอกอนเขามตอตวแทนและเขาขวนขวายไดมาแตกอนทรวาเปนตวแทนนนไดไม หมวด 2 หนาทและความรบผดของตวแทนตอตวการ

มาตรา 807 ตวแทนตองทำาการตามคำาสงแสดงออกชดหรอโดยปรยายของตวการเมอไมมคำาสงเชนนน กตองดำาเนนตามทางทเคยทำากนมาในกจการคาขายอนเขาใหตนทำาอยนน อนง บทบญญตมาตรา 659 วาดวยการฝากทรพยนน ทานใหนำามาใชดวยโดยอนโลมตามควร มาตรา 808 ตวแทนตองทำาการดวยตนเอง เวนแตจะมอำานาจใชตวแทนชวงทำาการได มาตรา 809 เมอตวการมประสงคจะทราบความเปนไปของการทไดมอบหมายแกตวแทนนนในเวลาใด ๆ ซงสมควรแกเหต ตวแทนกตองแจงใหตวการทราบ อนง เมอการ

เปนตวแทนนนสนสดลงแลว ตวแทนตองแถลงบญชดวย มาตรา 810 เงนและทรพยสนอยางอนบรรดาทตวแทนไดรบไวเกยวดวยการเปนตวแทนนน ทานวาตวแทนตองสงใหแกตวการจงสน อนง สทธทงหลายซงตวแทนขวนขวายไดมาในนามของตนเอง แตโดยฐานททำาการแทนตวการนน ตวแทนกตองโอนใหแกตวการจงสน มาตรา 811 ถาตวแทนเอาเงนซงควรจะไดสงแกตวการ หรอซงควรจะใชในกจของตวการนนไปใชสอยเปนประโยชนตนเสย ทานวาตวแทนตองเสยดอกเบยในเงนนนนบแตวนทไดเอาไปใช มาตรา 812 ถามความเสยหายเกดขนอยางใดๆ เพราะความประมาทเลนเลอของตวแทนกด เพราะไมทำาการเปนตวแทนกดหรอเพราะทำาการโดยปราศจากอำานาจหรอนอกเหนออำานาจกด ทานวาตวแทนจะตองรบผด มาตรา 813 ตวแทนผใดตงตวแทนชวงตามทตวการระบตวใหตง ทานวาตวแทนผนนจะตองรบผด แตเพยงในกรณทตนไดรวาตวแทนชวงนนเปนผทไมเหมาะแกการหรอเปนผทไมสมควรไววางใจแลวและมไดแจงความนนใหตวการทราบหรอมไดเลกถอนตวแทนชวงนนเสยเอง

มาตรา 814 ตวแทนชวงยอมรบผดโดยตรงตอตวการฉนใดกลบกนกฉนนน หมวด 3 หนาทและความรบผดของตวการตอตวแทน

มาตรา 815 ถาตวแทนมประสงคไซร ตวการตองจายเงนทดรองใหแกตวแทนตามจำานวนทจำาเปน เพอทำาการอนมอบหมายแกตวแทนนน มาตรา 816 ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนนตวแทนไดออกเงนทดรองหรอออกเงนคาใชจายไป ซงพเคราะหตามเหตควรนบวาเปนการจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกเอาเงนชดใชจากตวการ รวมทงดอกเบยนบแตวนทไดออกเงนไปนนดวยกได ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนนตวแทนตองรบภาระเปนหนขนอยางหนงอยางใด ซงพเคราะหตามเหตควรนบวาเปนการจำาเปนไดไซร ทานวาตวแทนจะเรยกใหตวการชำาระหนแทนตนกได หรอถายงไมถงเวลากำาหนดชำาระหน จะใหตวการใหประกนอนสมควรกได ถาในการจดทำากจการอนเขามอบหมายแกตนนน เปนเหตใหตวแทนตองเสยหาย

อยางหนงอยางใด มใชเปนเพราะความผดของตนเองไซรทานวาตวแทนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนจากตวการกได มาตรา 817 ในกรณทมบำาเหนจตวแทนถาไมมขอสญญาตกลงกนไวเปนอยางอนทานวาบำาเหนจนนพงจายใหตอเมอการเปนตวแทนไดสดสนลงแลว มาตรา 818 การในหนาทตวแทนสวนใดตวแทนไดทำามชอบในสวนนนทานวาตวแทนไมมสทธจะไดบำาเหนจ มาตรา 819 ตวแทนชอบทจะยดหนวงทรพยสนอยางใด ๆ ของตวการอนตกอยในความครอบครองของตน เพราะเปนตวแทนนนเอาไวไดจนกวาจะไดรบเงนบรรดาคางชำาระแกตนเพราะการเปนตวแทน หมวด 4 ความรบผดของตวการและตวแทนตอบคคลภายนอก

มาตรา 820 ตวการยอมมความผกพนตอบคคลภายนอกในกจการทงหลาย อนตวแทนหรอตวแทนชวงไดทำาไปภายในขอบอำานาจแหงฐานตวแทน มาตรา 821 บคคลผใดเชดบคคลอกคนหนงออกแสดงเปนตวแทนของตนกด รแลวยอมใหบคคลอกคนหนงเชดตวเขาเองออกแสดงเปนตวแทนของตนกด ทานวาบคคลผนนจะ

ตองรบผดตอบคคลภายนอกผสจรตเสมอนวาบคคลอกคนหนงนนเปนตวแทนของตน มาตรา 822 ถาตวแทนทำาการอนใดเกนอำานาจตวแทน แตทางปฏบตของตวการทำาใหบคคลภายนอก มมลเหตอนสมควรจะเชอวาการอนนนอยภายในขอบอำานาจของตวแทนไซร ทานใหใชบทบญญตมาตรากอนนเปนบทบงคบ แลวแตกรณ มาตรา 823 ถาตวแทนกระทำาการอนใดอนหนงโดยปราศจากอำานาจกดหรอทำานอกทำาเหนอขอบอำานาจกด ทานวายอมไมผกพนตวการเวนแตตวการจะใหสตยาบนแกการนน ถาตวการไมใหสตยาบน ทานวาตวแทนยอมตองรบผดตอบคคลภายนอกโดยลำาพงตนเอง เวนแตจะพสจนไดวาบคคลภายนอกนนไดรอยวาตนทำาการโดยปราศจากอำานาจหรอทำานอกเหนอขอบอำานาจ มาตรา 824 ตวแทนคนใดทำาสญญาแทนตวการซงอยตางประเทศและมภมลำาเนาในตางประเทศ ทานวาตวแทนคนนนจะตองรบผดตามสญญานนแตลำาพงตนเอง แมทงชอของตวการจะไดเปดเผยแลว เวนแตขอความแหงสญญาจะแยงกนกบความรบผดของตวแทน

มาตรา 825 ถาตวแทนเขาทำาสญญากบบคคลภายนอกโดยเหนแกอามสสนจางเปนทรพยสนอยางใด ๆ หรอประโยชนอยางอน อนบคคลภายนอกไดใหเปนลาภสวนตวกดหรอใหคำามนวาจะใหกด ทานวาตวการหาตองผกพนในสญญา ซงตวแทนของตนไดทำานนไมเวนแตตวการจะไดยนยอมดวย หมวด 5 ความระงบสนไปแหงสญญาตวแทน

มาตรา 826 อนสญญาตวแทนยอมระงบสนไปดวยตวการถอนตวแทนหรอดวยตวแทนบอกเลกเปนตวแทน อนง สญญาตวแทนยอมระงบสนไป เมอคสญญาฝายใดฝายหนงตายหรอตกเปนผไรความสามารถ หรอลมละลาย เวนแตจะปรากฏวาขดกบขอสญญาหรอสภาพแหงกจการนน มาตรา 827 ตวการจะถอนตวแทน และตวแทนจะบอกเลกเปนตวแทนเสยในเวลาใดๆกไดทกเมอ คสญญาฝายซงถอนตวแทน หรอบอกเลกเปนตวแทนในเวลาทไมสะดวกแกอกฝายหนงจะตองรบผดตอคสญญาฝายนนในความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนน เวนแตใน

กรณทเปนความจำาเปนอนมอาจจะกาวลวงเสยได มาตรา 828 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวการตายกด ตวการตกเปนผไรความสามารถหรอลมละลายกด ทานวาตวแทนตองจดการอนสมควรทกอยางเพอจะปกปกรกษาประโยชนอนเขาไดมอบหมายแกตนไป จนกวาทายาทหรอผแทนของตวการจะอาจเขาปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได มาตรา 829 เมอสญญาตวแทนระงบสนไปเพราะตวแทนตายกด ตวแทนตกเปนผไรความสามารถหรอลมละลายกด ทานวาทายาทหรอบคคลผรบหนาทดแลทรพยมรดกของตวแทน โดยชอบดวยกฎหมายตองบอกกลาวแกตวการและจดการเพอปกปกรกษาประโยชนของตวการไปตามสมควรแกพฤตการณจนกวาตวการอาจเขาปกปกรกษาประโยชนนน ๆ ได มาตรา 830 อนเหตททำาใหสญญาตวแทนระงบสนไปนนจะเกดแตตวการหรอตวแทนกตาม ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสคสญญาอกฝายหนง จนกวาจะไดบอกกลาวเหตนน ๆ ไปยงคสญญาฝายนนแลว หรอจนกวาคสญญาฝายนนจะไดทราบเหตแลว มาตรา 831 อนความระงบสนไปแหงสญญาตวแทนนนทานหามมใหยกขนเปนขอ

ตอสบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรต เวนแตบคคลภายนอกหากไมทราบความนนเพราะความประมาทเลนเลอของตนเอง มาตรา 832 ในเมอสญญาตวแทนระงบสนไป ตวการชอบทจะเรยกใหเวนคนหนงสอมอบอำานาจอยางใด ๆ อนไดใหไวแกตวแทนนนได หมวด 6 ตวแทนคาตาง

มาตรา 833 อนวาตวแทนคาตาง คอบคคลซงในทางคาขายของเขายอมทำาการซอหรอขายทรพยสน หรอรบจดทำากจการคาขายอยางอนในนามของตนเองตางตวการ มาตรา 834 ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอน ทานวาตวแทนคาตางชอบทจะไดรบบำาเหนจโดยอตราตามธรรมเนยมเพอกจการคาขายอนตนไดจดการใหตกลงไปนนทกรายไป มาตรา 835 บทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนอนวาดวยตวแทนนนทานใหใชบงคบถงตวแทนคาตางดวยเพยงทไมขดกบบทบญญตในหมวดน มาตรา 836 บคคลผไรความสามารถหาอาจจะทำาการเปนตวแทนคาตางไดไมเวนแตไดรบอำานาจโดยชอบใหทำาได

มาตรา 837 ในการทตวแทนคาตางทำาการขายหรอซอหรอจดทำากจการคาขายอยางอนตางตวการนน ทานวาตวแทนคาตางยอมไดซงสทธอนมตอคสญญาอกฝายหนงในกจการเชนนน และตวแทนคาตางยอมเปนผตองผกพนตอคสญญาฝายนนดวย มาตรา 838 ถาคสญญาอกฝายหนงไมชำาระหนไซร ทานวาตวแทนคาตางหาตองรบผดตอตวการเพอชำาระหนนนเองไม เวนแตจะไดมขอกำาหนดในสญญา หรอมปรยายแตทางการทตวการกบตวแทนประพฤตตอกน หรอมธรรมเนยมในทองถนวาจะตองรบผดถงเพยงนน อนง ตวแทนคาตางคนใดเขารบประกนการปฏบตตามสญญา โดยนยดงกลาวมาในวรรคกอนนนไซร ทานวาตวแทนคนนนชอวาเปนตวแทนฐานประกนชอบทจะไดรบบำาเหนจพเศษ มาตรา 839 ถาตวแทนคาตางไดทำาการขายเปนราคาตำาไปกวาทตวการกำาหนดหรอทำาการซอเปนราคาสงไปกวาทตวการกำาหนดไซรหากวาตวแทนรบใชเศษทขาดเกนนนแลว ทานวาการขายหรอการซออนนนตวการกตองรบขายรบซอ มาตรา 840 ถาตวแทนคาตางไดทำาการขายไดราคาสงกวาทตวการกำาหนด หรอทำาการ

ซอไดราคาตำากวาทตวการกำาหนดไซร ทานวาตวแทนหาอาจจะถอเอาเปนประโยชนของตนไดไม ตองคดใหแกตวการ มาตรา 841 ตวแทนคาตางทำาการไปอยางไรบางทานใหแถลงรายงานแกตวการ และเมอไดทำาการคาเสรจลงแลว กใหแจงแกตวการทราบมใหชกชา มาตรา 842 เมอใดเขามอบหมายทรพยสนไวแกตวแทนคาตาง ทานใหนำาบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายน ลกษณะฝากทรพยมาใชบงคบ อนโลมตามควร อนง ในกรณทเปนความจำาเปนอนมกาวลวงเสยได ทานวาตวแทนคาตางจะจดการแกทรพยสนนนตามวธการดงบญญตไวในมาตรา 631 วาดวยรบขนนนกได มาตรา 843 ตวแทนคาตางคนใดไดรบคำาสงใหขายหรอซอทรพยสนอนมรายการขานราคาของสถานแลกเปลยน ทานวาตวแทนคนนนจะเปนผซอหรอผขายเองกได เวนแตจะมขอหามไวชดแจงโดยสญญา ในกรณเชนนน ราคาอนจะพงใชเงนแกกนกพงกำาหนดตามรายการขานราคาทรพยสนนน ณ สถานแลกเปลยนในเวลาเมอตวแทนคาตางใหคำาบอกกลาววาตนเปนผซอหรอผขาย เมอตวการรบคำาบอกกลาวเชนนน ถาไมบอกปดเสยในทนททานใหถอวาตวการเปน

อนไดสนองรบการนนแลว อนง แมในกรณเชนนน ตวแทนคาตางจะคดเอาบำาเหนจกยอมคดได มาตรา 844 ในระหวางตวการกบตวแทนคาตาง ทานใหถอวากจการอนตวแทนไดทำาใหตกลงไปนน ยอมมผลเสมอนดงวาไดทำาใหตกลงไปในนามของตวการโดยตรง ลกษณะ 16 นายหนา

มาตรา 845 บคคลผใดตกลงจะใหคาบำาเหนจแกนายหนา เพอทชชองใหไดเขาทำาสญญากด จดการใหไดทำาสญญากนกด ทานวาบคคลผนนจะตองรบผดใชคาบำาเหนจกตอเมอสญญานนไดทำากนสำาเรจเนองแตผลแหงการทนายหนาไดชชองหรอจดการนนถาสญญาทไดทำากนไวนนมเงอนไขเปนเงอนบงคบกอนไซร ทานวาจะเรยกรองบำาเหนจคานายหนายงหาไดไม จนกวาเงอนไขนนสำาเรจแลว นายหนามสทธจะไดรบชดใชคาใชจายทไดเสยไป กตอเมอไดตกลงกนไวเชนนนความขอนทานใหใชบงคบแมถงวาสญญาจะมไดทำากนสำาเรจ มาตรา 846 ถากจการอนไดมอบหมายแกนายหนานน โดยพฤตการณเปนทคาดหมาย

ไดวา ยอมทำาใหแตเพอจะเอาคาบำาเหนจไซร ทานใหถอวาไดตกลงกนโดยปรยายวามคาบำาเหนจนายหนา คาบำาเหนจนนถามไดกำาหนดจำานวนกนไว ทานใหถอวาไดตกลงกนเปนจำานวนตามธรรมเนยม มาตรา 847 ถานายหนาทำาการใหแกบคคลภายนอกดวยกดหรอไดรบคำามนแตบคคลภายนอกเชนนนวาจะใหคาบำาเหนจอนไมควรแกนายหนาผกระทำาการโดยสจรตกด เปนการฝาฝนตอการทตนเขารบทำาหนาทไซร ทานวานายหนาหามสทธจะไดรบคาบำาเหนจหรอรบชดใชคาใชจายทไดเสยไปไม มาตรา 848 ตวนายหนาไมตองรบผดไปถงการชำาระหนตามสญญาซงไดทำาตอกนเพราะตนเปนสอ เวนแตจะมไดบอกชอของฝายหนงใหรถงอกฝายหนง มาตรา 849 การรบเงนหรอรบชำาระหนอนจะพงชำาระตามสญญานนทานใหสนนษฐานไวกอนวานายหนายอมไมมอำานาจทจะรบแทนผเปนคสญญา ลกษณะ 17 ประนประนอมยอมความ

มาตรา 850 อนวาประนประนอมยอมความนน คอสญญาซงผเปนคสญญาทงสองฝาย

ระงบขอพพาทอนใดอนหนงซงมอย หรอจะมขนนนใหเสรจไปดวยตางยอมผอนผนใหแกกน มาตรา 851 อนสญญาประนประนอมยอมความนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอฝายทตองรบผดหรอลายมอชอตวแทนของฝายนนเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม มาตรา 852 ผลของสญญาประนประนอมยอมความนน ยอมทำาใหการเรยกรองซงแตละฝายไดยอมสละนนระงบสนไป และทำาใหแตละฝายไดสทธตามทแสดงในสญญานนวาเปนของตน ลกษณะ 18 การพนนและขนตอ

มาตรา 853 อนการพนนหรอขนตอ ทานวาหากอใหเกดหนไม สงทไดใหกนไปในการพนนหรอขนตอกจะทวงคนไมได เพราะเหตหามลหนอยางหนงอยางใดมได ขอบญญตทกลาวน ทานใหใชตลอดถงขอตกลงเปนมลหนอยางหนงอยางใดอนฝายขางเสยพนนขนตอ หากทำาใหแกอกฝายหนงเพอจะใชหนเงนพนนหรอขนตอนนดวย

มาตรา 854 อนการออกสลากกนแบงกด ออกสลากกนรวบกด ทานวาเปนสญญาอนจะผกพน ตอเมอรฐบาลไดใหอำานาจหรอใหสตยาบนแกการนนเฉพาะราย นอกนนทานใหบงคบตามบทบญญตมาตรา 853 มาตรา 855 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 312 และ 916 ตวเงนหรอเอกสารอยางอนทกฉบบซงออกใหเตมจำานวน หรอแตโดยสวนเพอแทนเงนใด ๆ อนไดแตชนะพนนหรอขนตอกด ออกใหเพอใชเงนทยมมาใชในการพนนหรอขนตอเชนวานนกดทานวาไมสมบรณ เพอประโยชนแหงบทบญญตน เงนรายใดใหยมแกบคคลกำาลงเลนการพนนหรอขนตอในเวลาหรอ ณ สถานทเลนเชนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเงนนนไดใหยมไปเพอเลนการพนนหรอขนตอ ลกษณะ 19 บญชเดนสะพด

มาตรา 856 อนวาสญญาบญชเดนสะพดนน คอสญญาซงบคคลสองคนตกลงกนวาสบแตนนไป หรอในชวเวลากำาหนดอนใดอนหนง ใหตดทอนบญชหนทงหมดหรอแต

บางสวนอนเกดขนแตกจการในระหวางเขาทงสองนนหกกลบลบกน และคงชำาระแตสวนทเปนจำานวนคงเหลอโดยดลภาค มาตรา 857 การนำาตวเงนลงเปนรายการในบญชเดนสะพดนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวา ไดลงดวยเงอนไขวาจะมผชำาระเงนตามตวนนถาและตวนนมไดชำาระเงนไซรจะเพกถอนรายการอนนนเสยกได มาตรา 858 ถาคสญญามไดกำาหนดกนไววาใหหกทอนบญชโดยระยะเวลาอยางไรไซรทานใหถอเอาเปนกำาหนดหกเดอน มาตรา 859 คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและใหหกทอนบญชกนเสยในเวลาใด ๆ กได ถาไมมอะไรปรากฏเปนขอขดกบทกลาวมาน มาตรา 860 เงนสวนทผดกนอยนนถายงมไดชำาระ ทานใหคดดอกเบยนบแตวนทหกทอนบญชเสรจเปนตนไป ลกษณะ 20 ประกนภย หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 861 อนวาสญญาประกนภยนน คอสญญาซงบคคลคนหนงตกลงจะใชคา

สนไหมทดแทน หรอใชเงนจำานวนหนงใหในกรณวนาศภยหากมขน หรอในเหตอยางอนในอนาคตดงไดระบไวในสญญาและในการนบคคลอกคนหนงตกลงจะสงเงนซงเรยกวาเบยประกนภย มาตรา 862 ตามขอความในลกษณะน คำาวา "ผรบประกนภย" ทานหมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะใชคาสนไหมทดแทน หรอใชเงนจำานวนหนงให คำาวา "ผเอาประกนภย" ทานหมายความวา คสญญาฝายซงตกลงจะสงเบยประกนภย คำาวา "ผรบประโยชน" ทานหมายความวา บคคลผจะพงไดรบคาสนไหมทดแทนหรอรบจำานวนเงนใชให อนง ผเอาประกนภยและผรบประโยชนนน จะเปนบคคลคนหนงคนเดยวกนกได มาตรา 863 อนสญญาประกนภยนน ถาผเอาประกนภยมไดมสวนไดเสยในเหตทประกนภยไวนนไซร ทานวายอมไมผกพนคสญญาแตอยางหนงอยางใด มาตรา 864 เมอคสญญาประกนภยยกเอาภยใดโดยเฉพาะขนเปนขอพจารณาในการวางกำาหนดจำานวนเบยประกนภย และภยเชนนนสนไปหามไมแลว ทานวาภายหนาแตนนไปผเอาประกนภยชอบทจะไดลดเบยประกนภยตามสวน

มาตรา 865 ถาในเวลาทำาสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกดหรอในกรณประกนชวตบคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รอยแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรงซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอกหรอใหบอกปดไมยอมทำาสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความนนเปนความเทจไซรทานวาสญญานนเปนโมฆยะ ถามไดใชสทธบอกลางภายในกำาหนดเดอนหนงนบแตวนทผรบประกนภยทราบมลอนจะบอกลางไดกด หรอมไดใชสทธนนภายในกำาหนดหาปนบแตวนทำาสญญากด ทานวาสทธนนเปนอนระงบสนไป มาตรา 866 ถาผรบประกนภยไดรขอความจรงดงกลาวใน มาตรา 865 นนกด หรอรวาขอแถลงความเปนความเทจกด หรอควรจะไดรเชนนนหากใชความระมดระวงดงจะพงคาดหมายไดแตวญญชนกดทานใหฟงวาสญญานนเปนอนสมบรณ มาตรา 867 อนสญญาประกนภยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอฝายทตองรบผด หรอลายมอชอตวแทนของฝายนนเปนสำาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม

ใหสงมอบกรมธรรมประกนภย อนมเนอความตองตามสญญานนแกผเอาประกนภยฉบบหนง กรมธรรมประกนภย ตองลงลายมอของผรบประกนภยและมรายการดงตอไปน (1) วตถทเอาประกนภย (2) ภยใดซงผรบประกนภยรบเสยง (3) ราคาแหงมลประกนภย ถาหากไดกำาหนดกนไว (4) จำานวนเงนซงเอาประกนภย (5) จำานวนเบยประกนภย และวธสงเบยประกนภย (6) ถาหากสญญาประกนภยมกำาหนดเวลา ตองลงเวลาเรมตน และเวลาสนสดไวดวย (7) ชอหรอยหอของผรบประกนภย (8) ชอหรอยหอของผเอาประกนภย (9) ชอของผรบประโยชน ถาจะพงม (10) วนทำาสญญาประกนภย (11) สถานทและวนทไดทำากรมธรรมประกนภย มาตรา 868 อนสญญาประกนภยทะเล ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงกฎหมายทะเล หมวด 2 ประกนวนาศภย สวนท 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 869 อนคำาวา "วนาศภย" ในหมวดน ทานหมายรวมเอาความเสยหายอยางใด ๆ บรรดาซงจะพงประมาณเปนเงนได มาตรา 870 ถาไดทำาสญญาประกนภยเปนสองรายหรอกวานนพรอมกนเพอความวนาศภยอนเดยวกน และจำานวนเงนซงเอาประกนภยรวมกนทงหมดนนทวมจำานวนทวนาศจรงไซร ทานวาผรบประโยชนชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทนเพยงเสมอจำานวนวนาศจรงเทานน ผรบประกนภยแตละคนตองใชเงนจำานวนวนาศจรงแบงตามสวนมากนอยทตนไดรบประกนภยไว อนสญญาประกนภยทงหลาย ถาลงวนเดยวกน ทานใหถอวาไดทำาพรอมกน ถาไดทำาสญญาประกนภยเปนสองราย หรอกวานนสบเนองเปนลำาดบกน ทานวาผรบประกนภยคนแรกจะตองรบผดเพอความวนาศภยกอนถาและจำานวนเงนซงผรบประกนภยคนแรกไดใชนนยงไมคมจำานวนวนาศภยไซร ผรบประกนภยคนถดไปกตองรบผดในสวนทยงขาดอยนนตอ ๆ กนไปจนกวาจะคมวนาศ มาตรา 871 ถาไดทำาสญญาประกนภยเปนสองรายหรอกวานนพรอมกนกด หรอสบเนองเปนลำาดบกนกด ทานวาการทยอมสละสทธอนมตอผรบประกนภยรายหนงนน

ไมกระทบกระทงถงสทธและหนาทของผรบประกนภยรายอน ๆ มาตรา 872 กอนเรมเสยงภย ผเอาประกนภยจะบอกเลกสญญาเสยกได แตผรบประกนภยชอบทจะไดเบยประกนภยกงจำานวน มาตรา 873 ถาในระหวางอายสญญาประกนภยนน มลประกนภยไดลดนอยถอยลงไปหนกไซร ทานวาผเอาประกนภยชอบทจะไดลดจำานวนเงนซงเอาประกนภยไวและลดจำานวนเงนเบยประกนภย การลดจำานวนเบยประกนนน ใหเปนผลตอในอนาคต มาตรา 874 ถาคสญญาไดกำาหนดราคาแหงมลประกนภยไวผรบประกนภยชอบทจะไดลดจำานวนคาสนไหมทดแทน กแตเมอพสจนไดวาราคาแหงมลประกนภยตามทไดตกลงกนไวนนเปนจำานวนสงเกนไปหนก และคนจำานวนเบยประกนภยใหตามสวนกบทงดอกเบยดวย มาตรา 875 ถาวตถอนไดประกนภยไวนน เปลยนมอไปจากผเอาประกนภยโดยพนยกรรมกด หรอโดยบญญตกฎหมายกด ทานวาสทธอนมอยในสญญาประกนภยกยอมโอนตามไปดวย ถาในสญญามไดกำาหนดไวเปนอยางอน เมอผเอาประกนภยโอนวตถทเอาประกนภย

และบอกกลาวการโอนไปยงผรบประกนภยไซรทานวาสทธอนมอยในสญญาประกนภยนนยอมโอนตามไปดวย อนงถาในการโอนเชนนชองแหงภยเปลยนแปลงไปหรอเพมขนหนกไซรทานวาสญญาประกนภยนนกลายเปนโมฆะ มาตรา 876 ถาผรบประกนภยตองคำาพพากษาใหเปนคนลมละลาย ผเอาประกนภยจะเรยกใหหาประกนอนสมควรใหแกตนกได หรอจะบอกเลกสญญาเสยกได ถาผเอาประกนภยตองคำาพพากษาใหเปนคนลมละลายทานใหใชวธเดยวกนนบงคบตามควรแกเรอง แตกระนนกด ถาเบยประกนภยไดสงแลวเตมจำานวนเพออายประกนเปนระยะเวลามากนอยเทาใดไซรทานหามมใหผรบประกนภยบอกเลกสญญากอนระยะเวลานนสดลง มาตรา 877 ผรบประกนภยจำาตองใชคาสนไหมทดแทนดงจะกลาวตอไปน คอ (1) เพอจำานวนวนาศภยอนแทจรง (2) เพอความบบสลายอนเกดแกทรพยสน ซงไดเอาประกนภยไว เพราะไดจดการตามสมควรเพอปองปดความวนาศภย (3) เพอบรรดาคาใชจายอนสมควร ซงไดเสยไปเพอรกษาทรพยสนซงเอาประกนภยไวนนมใหวนาศ

อนจำานวนวนาศจรงนน ทานใหตราคา ณ สถานทและในเวลาซงเหตวนาศภยนนไดเกดขน อนงจำานวนเงนซงไดเอาประกนภยไวนนทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนหลกประมาณอนถกตองในการตราคาเชนวานน ทานหามมใหคดคาสนไหมทดแทนเกนไปกวาจำานวนเงนซงเอาประกนภยไว มาตรา 878 คาใชจายในการตราคาวนาศภยนน ทานวาผรบประกนภยตองเปนผออกใช มาตรา 879 ผรบประกนภยไมตองรบผดในเมอความวนาศภยหรอเหตอนซงไดระบไวในสญญานนไดเกดขนเพราะความทจรต หรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกนภยหรอผรบประโยชน ผรบประกนภยไมตองรบผดในความวนาศภยอนเปนผลโดยตรงมาแตความไมสมประกอบในเนอแหงวตถทเอาประกนภย เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอน มาตรา 880 ถาความวนาศภยนนไดเกดขนเพราะการกระทำาของบคคลภายนอกไซรผรบประกนไดใชคาสนไหมทดแทนไปเปนจำานวนเพยงใด ผรบประกนภยยอมเขารบชวงสทธของผเอาประกนภย และของผรบประโยชนซงมตอบคคลภายนอกเพยงนน

ถาผรบประกนภย ไดใชคาสนไหมทดแทนไปแตเพยงบางสวนไซร ทานหามมใหผรบประกนภยนน ใชสทธของตนใหเสอมเสยสทธของผเอาประกนภย หรอผรบประโยชนในการทเขาจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนจากบคคลภายนอกเพอเศษแหงจำานวนวนาศนน มาตรา 881 ถาความวนาศเกดขนเพราะภยมขนดงผรบประกนภยตกลงประกนภยไวไซร เมอผเอาประกนภยหรอผรบประโยชนทราบความวนาศนนแลวตองบอกกลาวแกผรบประกนภยโดยไมชกชา ถามไดปฏบตตามบทบญญตทกลาวมาในวรรคกอน ผรบประกนภยอาจเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการนนไดเวนแตอกฝายหนงจะพสจนไดวาไมสามารถทจะปฏบตได มาตรา 882 ในการเรยกใหใชคาสนไหมทดแทน ทานหามมใหฟองคดเมอพนกำาหนดเวลาสองปนบแตวนวนาศภย ในการเรยกใหใชหรอใหคนเบยประกนภย ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาสองปนบแตวนซงสทธจะเรยกใหใชหรอคนเบยประกนภยถงกำาหนด สวนท 2 วธเฉพาะการประกนภยในการรบขน

มาตรา 883 อนสญญาประกนภยในการรบขนนน ยอมคมถงความวนาศภยทกอยางซงอาจเกดแกของทขนสงในระหวางเวลาตงแตผขนสงไดรบของไป จนไดสงมอบของนนแกผรบตราสง และจำานวนคาสนไหมทดแทนนนยอมกำาหนดตามทของซงขนสงนนจะไดมราคาเมอถงตำาบลอนกำาหนดใหสง มาตรา 884 ถาของซงขนสงนนเอาประกนภยเมออยในระหวางสงเดนทางไป ทานใหคดมลประกนภยในของนนนบรวมทงราคาของ ณ สถานทและในเวลาทผขนสงไดรบของ และใหเพมคาระวางสงของไปยงสถานทสงมอบแกผรบตราสง กบทงคาใชจายอน ๆ เนองดวยการสงของไปนนเขาดวย กำาไรอนจะพงไดในเวลา เมอสงมอบของนนยอมจะคดรวมเขาเปนมลประกนภยไดตอเมอไดมขอตกลงกนไวเชนนนชดแจง มาตรา 885 อนสญญาประกนภยในการรบขนนน ถงแมการขนสงจะตองสะดดหยดลงชวขณะ หรอจะตองเปลยนทางหรอเปลยนวธขนสงอยางหนงอยางใดโดยเหตจำาเปนในระหวางสงเดนทางกด ทานวาสญญานนกยอมคงเปนอนสมบรณอย เวนแตจะไดระบไวในสญญาเปนอยางอน

มาตรา 886 อนกรมธรรมประกนภยในการรบขนนน นอกจากทไดระบไวแลวในมาตรา 867 ตองมรายการเพมขนอกดงจะกลาวตอไปนคอ (1) ระบทางและวธขนสง (2) ชอหรอยหอของผขนสง (3) สถานทซงกำาหนดใหรบและสงมอบของ (4) กำาหนดระยะเวลาขนสงตามแตม สวนท 3 ประกนภยคำาจน

มาตรา 887 อนวาประกนภยคำาจนนน คอสญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะใชคาสนไหมทดแทนในนามของผเอาประกนภยเพอความวนาศภยอนเกดขนแกบคคลอกคนหนง และซงผเอาประกนภยจะตองรบผดชอบ บคคลผตองเสยหายชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทนตามทตนควรจะไดนนจากผรบประกนภยโดยตรง แตคาสนไหมทดแทนเชนวานหาอาจจะคดเกนไปกวาจำานวนอนผรบประกนภยจะพงตองใชตามสญญานนไดไม ในคดระหวางบคคลผตองเสยหายกบผรบประกนภยนน ทานใหผตองเสยหายเรยกตวผเอาประกนภยเขามาในคดดวย อนง ผรบประกนภยนนแมจะไดสงคาสนไหมทดแทนใหแกผเอาประกนภยแลว

กยงหาหลดพนจากความรบผดตอบคคลผตองเสยหายนนไม เวนแตตนจะพสจนไดวาสนไหมทดแทนนนผเอาประกนภยไดใชใหแกผตองเสยหายแลว มาตรา 888 ถาคาสนไหมทดแทนอนผรบประกนภยไดใชไปโดยคำาพพากษานนยงไมคมคาวนาศภยเตมจำานวนไซร ทานวาผเอาประกนภยกยงคงตองรบใชจำานวนทยงขาดเวนไวแตบคคลผตองเสยหายจะไดละเลยเสยไมเรยกตวผเอาประกนภยเขามาสคดดวย ดงกลาวไวในมาตรากอน หมวด 3 ประกนชวต

มาตรา 889 ในสญญาประกนชวตนน การใชจำานวนเงนยอมอาศยความทรงชพ หรอมรณะของบคคลคนหนง มาตรา 890 จำานวนเงนอนจะพงใชนน จะชำาระเปนเงนจำานวนเดยวหรอเปนเงนรายปกได สดแลวแตจะตกลงกนระหวางคสญญา มาตรา 891 แมในกรณทผเอาประกนภยมไดเปนผรบประโยชนเองกดผเอาประกนภยยอมมสทธทจะโอนประโยชนแหงสญญานนใหแกบคคลอกคนหนงได เวนแตจะไดสงมอบกรมธรรมประกนภยใหแกผรบประโยชนไปแลว และผรบประโยชนไดบอกกลาว

เปนหนงสอไปยงผรบประกนภยแลววาตนจำานงจะถอเอาประโยชนแหงสญญานน ถากรมธรรมประกนภยไดทำาเปนรปใหใชเงนตามเขาสงแลว ทานใหนำาบทบญญตมาตรา 309 มาใชบงคบ มาตรา 892 ในกรณบอกลางสญญาตามความในมาตรา 865 ผรบประกนภยตองคนคาไถถอนกรมธรรมประกนภยใหแกผเอาประกนภย หรอทายาทของผนน มาตรา 893 การใชเงนอาศยเหตความทรงชพ หรอมรณะของบคคลผใด แมไดแถลงอายของบคคลผนนไดคลาดเคลอนไมถกตองเปนเหตใหไดกำาหนดจำานวนเบยประกนภยไวตำาไซร ทานใหลดจำานวนเงนอนผรบประกนภยจะพงตองใชนนลงตามสวน แตถาผรบประกนภยพสจนไดวา ในขณะททำาสญญานนอายทถกตองแทจรงอยนอกจำากดอตราตามทางคาปกตของเขาแลว ทานวาสญญานนเปนโมฆยะ มาตรา 894 ผเอาประกนภยชอบทจะบอกเลกสญญาประกนภยเสยในเวลาใด ๆ กไดดวยการงดไมสงเบยประกนภยตอไป ถาและไดสงเบยประกนภยมาแลวอยางนอยสามปไซร ทานวาผเอาประกนภยชอบทจะไดรบเงนคาเวนคนกรมธรรมประกนภย หรอรบกรมธรรมใชเงนสำาเรจจากผรบประกนภย

มาตรา 895 เมอใดจะตองใชจำานวนเงนในเหตมรณะของบคคลคนหนงคนใดทานวาผรบประกนภยจำาตองใชเงนนนในเมอมรณภยอนนนเกดขน เวนแต (1) บคคลผนนไดกระทำาอตวนบาตดวยใจสมครภายในปหนงนบแตวนทำาสญญา หรอ (2) บคคลผนนถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา ในกรณท 2 นทานวาผรบประกนภยจำาตองใชเงนคาไถถอนกรมธรรมใหแกผเอาประกนภยหรอใหแกทายาทของผนน มาตรา 896 มรณภยเกดขนเพราะความผดของบคคลภายนอก ผรบประกนภยอาจจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนจากบคคลภายนอกนนไดไม แตสทธของฝายทายาทแหงผมรณะ ในอนจะไดคาสนไหมทดแทนจากบคคลภายนอกนนหาสญสนไปดวยไม แมทงจำานวนเงนอนพงจะใชตามสญญาประกนชวตนนจะหวนกลบมาไดแกตนดวย มาตรา 897 ถาผเอาประกนภยไดเอาประกนภยไวโดยกำาหนดวาเมอตนถงซงความมรณะใหใชเงนแกทายาททงหลายของตนโดยมไดเจาะจงระบชอผหนงผใดไวไซรจำานวนเงนอนจะพงใชนน ทานใหฟงเอาเปนสนทรพยสวนหนงแหงกองมรดกของผเอาประกนซงเจาหนจะเอาใชหนได

ถาไดเอาประกนภยไว โดยกำาหนดวาใหใชเงนแกบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะเจาะจงทานวาเฉพาะแตจำานวนเงนเบยประกนภย ซงผเอาประกนภยไดสงไปแลวเทานน จดเปนสนทรพยสวนหนงแหงกองมรดกของผเอาประกนภยอนเจาหนจะเอาใชหนได ลกษณะ 21 ตวเงน หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 898 อนตวเงนตามความหมายแหงประมวลกฎหมายนมสามประเภท ๆ หนงคอ ตวแลกเงน ประเภทหนงคอ ตวสญญาใชเงน ประเภทหนงคอเชค มาตรา 899 ขอความอนใดซงมไดมบญญตไวในประมวลกฎหมายลกษณะน ถาเขยนลงในตวเงน ทานวาขอความอนนนหาเปนผลอยางหนงอยางใดแกตวเงนนนไม มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะไดรบผดตามเนอความในตวเงนนน ถาลงเพยงแตเครองหมายแตอยางหนงอยางใด เชน แกงได หรอลายพมพนวมออางเอาเปนลายมอชอในตวเงนไซร แมถงวาจะมพยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหา

ใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงนนนไม มาตรา 901 ถาบคคลคนใดลงลายมอชอของตนในตวเงน และมไดเขยนแถลงวากระทำาการแทนบคคลอกคนหนงไซร ทานวาบคคลคนนนยอมเปนผรบผดตามความในตวเงนนน มาตรา 902 ถาตวเงนลงลายมอชอของบคคลหลายคน มทงบคคลซงไมอาจจะเปนคสญญาแหงตวเงนนนไดเลย หรอเปนไดแตไมเตมผลไซร ทานวาการนยอมไมกระทบกระทงถงความรบผดของบคคลอน ๆ นอกนน ซงคงตองรบผดตามตวเงน มาตรา 903 ในการใชเงนตามตวเงน ทานมใหใหวนผอน มาตรา 904 อนผทรงนน หมายความวา บคคลผมตวเงนไวในครอบครองโดยฐานเปนผรบเงน หรอเปนผรบสลกหลง ถาและเปนตวเงนสงจายใหแกผถอ ๆ กนบวาเปนผทรงเหมอนกน มาตรา 905 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 1008 บคคลผไดตวเงนไวในครอบครอง ถาแสดงใหปรากฏสทธดวยการสลกหลงไมขาดสาย แมถงวาการสลกหลงรายทสดจะเปนสลกหลงลอยกตามทานใหถอวาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย เมอใดรายการสลกหลงลอยมสลกหลงรายอนตามหลง ไปอกทานใหถอวาบคคลผทลงลายชอ

ในการสลกหลงรายทสดนนเปนผไดซงตวเงนดวยการสลกหลงลอย อนง คำาสลกหลงเมอขดฆาเสยแลว ทานใหถอวาเสมอนวามไดมเลย ถาบคคลผหนงผใดปราศจากตวเงนไปจากครอบครอง ทานวาผทรงซงแสดงใหปรากฏสทธของตนในตวตามวธการดงกลาวมาในวรรคกอนนน หาจำาตองสลกตวเงนไม เวนแตจะไดมาโดยทจรต หรอไดมาดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง อนง ขอความในวรรคกอนน ใหใชบงคบตลอดถงผทรงตวเงนสงจายใหแกผถอดวย มาตรา 906 คำาวาคสญญาคนกอน ๆ นน รวมทงผสงจายหรอผออกตวเงนและผสลกหลงคนกอน ๆ ดวย มาตรา 907 เมอใดไมมทในตวเงนซงจะสลกหลงไดตอไปไซร ทานอนญาตใหเอากระดาษแผนหนงผนกตอเขากบตวเงนเรยกวาใบประจำาตอนบเปนสวนหนงแหงตวเงนนน การสลกหลงในใบประจำาตอครงแรกตองเขยนคาบบนตวเงนเดมบางบน ใบประจำาตอบาง หมวด 2 ตวแลกเงน สวนท 1 การออกและการสลกหลงตวแลกเงน

มาตรา 908 อนวาตวแลกเงนนน คอหนงสอตราสาร ซงบคคลคนหนงเรยกวาผสงจายสงบคคลอกคนหนง เรยกวาผจายใหใชเงนจำานวนหนงแกบคคลคนหนง หรอใหใชตามคำาสงของบคคลคนหนง ซงเรยกวาผรบเงน มาตรา 909 อนตวแลกเงนนน ตองมรายการดงกลาวตอไปน คอ (1) คำาบอกชอวาเปนตวแลกเงน (2) คำาสงอนปราศจากเงอนไขใหจายเงนเปนจำานวนแนนอน (3) ชอหรอยหอผจาย (4) วนถงกำาหนดใชเงน (5) สถานทใชเงน (6) ชอหรอยหอผรบเงน หรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ (7) วนและสถานทออกตวเงน (8) ลายมอชอผสงจาย มาตรา 910 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบบงคบไวในมาตรากอนน ยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน เวนแตกรณดงจะกลาวดงตอไปน คอ ตวแลกเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวาพงใชเงนเมอไดเหน ถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวแลกเงน ทานใหถอเอาภมลำาเนาของผจายเปนสถานทใชเงน ถาตวแลกเงนไมแสดงใหปรากฏสถานทออกตว ทานใหถอวาตวเงนนนไดออก ณ

ภมลำาเนาของผสงจาย ถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย คนหนงคนใดทำาการโดยสจรต จะจดวนทถกตองแทจรงลงกได มาตรา 911 ผสงจายจะเขยนขอความกำาหนดลงไววาจำานวนเงนอนจะพงใชนนใหคดดอกเบยดวยกได และในกรณเชนนน ถามไดกลาวลงไวเปนอยางอน ทานวาดอกเบยยอมคดแตวนทลงในตวเงน มาตรา 912 อนตวแลกเงนนนจะออกสงใหใชเงนตามคำาสงของผสงจายกได อนง จะสงจายเอาจากตวผสงจายเอง หรอสงจายเพอบคคลภายนอกกได มาตรา 913 อนวนถงกำาหนดของตวแลกเงนนน ทานวายอมเปนอยางใดอยางหนงดงกลาวตอไปน คอ (1) ในวนใดวนหนงทกำาหนดไว หรอ (2) เมอสนระยะเวลาอนกำาหนดไวนบแตวนทลงในตวนน หรอ (3) เมอทวงถาม หรอเมอไดเหน หรอ (4) เมอสนระยะเวลาอนกำาหนดไวนบแตไดเหน มาตรา 914 บคคลผสงจายหรอสลกหลงตวแลกเงนยอมเปนอนสญญาวาเมอตวนนไดนำายนโดยชอบแลวจะมผรบรอง และใชเงนตามเนอความแหงตวถาและตวแลกเงนนน

เขาไมเชอถอโดยไมยอมรบรองกดหรอไมยอมจายเงนกด ผสงจายหรอผสลกหลงกจะใชเงนแกผทรงหรอแกผสลกหลงคนหลงซงตองถกบงคบใหใชเงนตามตวนน ถาหากวาไดทำาถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนนนแลว มาตรา 915 ผสงจายตวแลกเงนและผสลกหลงคนใด ๆ กดจะจดขอกำาหนดซงจะกลาวตอไปนลงไวชดแจงในตวนนกได คอ (1) ขอกำาหนดลบลาง หรอจำากดความรบผดของตนเองตอผทรงตวเงน (2) ขอกำาหนดยอมลดละใหแกผทรงตวเงนซงหนาททงหลาย อนผทรงจะพงตองมแกตนบางอยางหรอทงหมด มาตรา 916 บคคลทงหลายผถกฟองในมลตวแลกเงนหาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกน เฉพาะบคคลระหวางตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอน ๆ นนไดไม เวนแตการโอนจะไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล มาตรา 917 อนตวแลกเงนทกฉบบ ถงแมวาจะมใชสงจายใหแกบคคลเพอเขาสงกตาม ทานวายอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ เมอผสงจายเขยนลงในดานหนาแหงตวแลกเงนวา "เปลยนมอไมได" ดงนกดหรอเขยนคำาอนอนไดความเปนทำานองเชนเดยวกนนนกด ทานวาตวเงนนนยอม

จะโอนใหกนไดแตโดยรปการและดวยผลอยางการโอนสามญ อนง ตวเงนจะสลกหลงใหแกผจายกได ไมวาผจายจะไดรบรองตวนนหรอไม หรอจะสลกหลงใหแกผสงจาย หรอใหแกคสญญาฝายใดแหงตวเงนนนกได สวนบคคลทงหลายเหลานกยอมจะสลกหลงตวเงนนนตอไปอกได มาตรา 918 ตวแลกเงนอนสงใหใชเงนแกผถอนน ทานวายอมโอนไปเพยงดวยสงมอบใหกน มาตรา 919 คำาสลกหลงนนตองเขยนลงในตวแลกเงนหรอใบประจำาตอ และตองลงลายมอชอผสลกหลง การสลกหลงยอมสมบรณแมทงมไดระบชอผรบประโยชนไวดวย หรอแมผสลกหลงจะมไดกระทำาอะไร ยงไปกวาลงลายมอชอของตนทดานหลงตวแลกเงนหรอทในประจำาตอกยอมฟงเปนสมบรณดจกนการสลกหลงเชนนทานเรยกวา "สลกหลงลอย" มาตรา 920 อนการสลกหลงยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแตตวแลกเงน ถาสลกหลงลอย ผทรงจะปฏบตดงกลาวตอไปนประการหนงประการใดก ได คอ (1) กรอกความลงในทวางดวยเขยนชอของตนเอง หรอชอบคคลอนผใดผหนง

(2) สลกหลงตวเงนตอไปอกเปนสลกหลงลอย หรอสลกหลงใหแกบคคลอนผใดผหนง (3) โอนตวเงนนนใหไปแกบคคลภายนอก โดยไมกรอกความลงในทวาง และไมสลกหลงอยางหนงอยางใด มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอนนยอมเปนเพยงประกน(อาวล) สำาหรบผสงจาย มาตรา 922 การสลกหลงนนตองใหเปนขอความอนปราศจากเงอนไขถาและวางเงอนไขบงคบลงไวอยางใด ทานใหถอเสมอนวาขอเงอนไขนนมไดเขยนลงไวเลย อนง การสลกหลงโอนแตบางสวน ทานวาเปนโมฆะ มาตรา 923 ผสลกหลงคนใดระบขอความหามสลกหลงสบไปลงไวแลวผสลกหลงคนนนยอมไมตองรบผดตอบคคล อนเขาสลกหลงตวแลกเงนนนใหไปในภายหลง มาตรา 924 ถาตวแลกเงนสลกหลงตอเมอสนเวลาเพอคดคานการไมรบรอง หรอการไมใชเงนนนแลวไซร ทานวาผรบสลกหลงยอมไดไปซงสทธแหงการรบรองตามแตมตอผจาย กบสทธไลเบยเอาแกบรรดาผซงสลกหลงตวเงนนนภายหลงทสนเวลาเชนนน แตถาตวเงนนนไดมคดคานการไมรบรอง หรอการไมใชเงนมาแตกอนสลกหลงแลว

ไซร ทานวาผรบสลกหลงยอมไดไปแตเพยงสทธของผซงสลกหลงใหแกตนอนมตอผรบรอง ตอผสงจาย และตอบรรดาผทสลกหลงตวเงนนนมากอนยอนขนไปจนถงเวลาคดคานเทานน มาตรา 925 เมอใดความทสลกหลงมขอกำาหนดวา "ราคาอยทเรยกเกบ" กด "เพอเรยกเกบ" กด "ในฐานจดการแทน" กด หรอความสำานวนอนใดอนเปนปรยายวาตวแทนไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธทงปวงอนเกดแตตวนนกยอมไดทงสน แตวาจะสลกหลงไดเพยงในฐานเปนตวแทน ในกรณเชนน คสญญาทงหลายซงตองรบผดอาจจะตอสผทรงไดแตเพยงดวยขอตอสอนจะพงใชไดตอผสลกหลงเทานน มาตรา 926 เมอใดความทสลกหลงมขอกำาหนดวา "ราคาเปนประกน"กด "ราคาเปนจำานำา" กด หรอขอกำาหนดอยางอนใดอนเปนปรยายวาจำานำาไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธทงปวงอนเกดแตตวนนกยอมไดทงสน แตถาผทรงสลกหลงตวนน ทานวาการสลกหลงยอมใชไดเพยงในฐานเปนคำาสลกหลงของตวแทน คสญญาทงหลายซงตองรบผดหาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอส อนอาศยความ

เกยวพนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสลกหลงนนไดไมเวนแตการสลกหลงจะไดมขนดวยคบคดกนฉอฉล สวนท 2 การรบรอง

มาตรา 927 อนตวแลกเงนนนจะนำาไปยนแกผจาย ณ ทอยของผจาย เพอใหรบรองเมอไร ๆ กได จนกวาจะถงเวลากำาหนดใชเงน และผทรงจะเปนผยน หรอเพยงแตผทไดตวนนไวในครอบครองจะเปนผนำาไปยนกได ในตวแลกเงนนน ผสงจายจะลงขอกำาหนดไววาใหนำายนเพอรบรองโดยกำาหนดเวลาจำากดไวใหยน หรอไมกำาหนดเวลากได ผสงจายจะหามการนำาตวแลกเงนยนเพอรบรองกได เวนแตในกรณทเปนตวเงนอนไดออกสงใหใชเงนเฉพาะ ณ สถานทอนใดอนมใชภมลำาเนาของผจาย หรอไดออกสงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนง นบแตไดเหน อนง ผสงจายจะลงขอกำาหนดไววายงมใหนำาตวยนเพอใหรบรองกอนถงกำาหนดวนใดวนหนงกได ผสลกหลงทกคนจะลงขอกำาหนดไววา ใหนำาตวเงนยนเพอรบรองโดยกำาหนดเวลา

จำากดไวใหยน หรอไมกำาหนดเวลากได เวนแตผสงจายจะไดหามการรบรอง มาตรา 928 ผทรงตวแลกเงนอนสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลากำาหนดอยางใดอยางหนงนบแตไดเหนนน ตองนำาตวเงนยนเพอใหรบรองภายในหกเดอนนบแตวนทลงในตวเงนหรอภายในเวลาชาเรวกวานนตามแตผสงจายจะไดระบไว มาตรา 929 ภายในบงคบบทบญญตมาตรา 927 ผทรงตวแลกเงนมสทธทจะยนตวเงนแกผจายไดในทนใดเพอใหรบรอง ถาและเขาไมรบรองภายในเวลายสบสชวโมงไซร ผทรงกมสทธทจะคดคาน มาตรา 930 ในการยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองนน ผทรงไมจำาตองปลอยตวนนใหไวในมอผจาย อนง ผจายจะเรยกใหยนตวแลกเงนอกเปนครงทสองในวนรงขนแตวนทยนครงแรกนนกได ทานหามมใหคกรณทมสวนไดเสยยกเอาการทมอนวรรตนตามคำาเรยกอนนขนเปนขอตอส เวนแตการเรยกนนไดระบในคำาคดคาน มาตรา 931 การรบรองนนพงกระทำาดวยเขยนลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงนเปนถอยคำาสำานวนวา "รบรองแลว" หรอความอยางอนทำานองเชนเดยวกนนน และลงลายมอ

ชอของผจาย อนงแตเพยงลายมอชอของผจายลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงน ทานกจดวาเปนคำารบรองแลว มาตรา 932 ตวแลกเงนฉบบใดเขยนสงใหใชเงนในกำาหนดระยะเวลาอยางใดอยางหนงนบแตวนทลงในตวเงนนน แตหากมไดลงวนไวกด หรอตวเงนฉบบใดสงใหใชเงนในกำาหนดระยะเวลาอยางใดอยางหนง นบแตไดเหน แตหากคำารบรองตวนนมไดลงวนไวกดตวแลกเงนเชนวามานทานวาผทรงจะจดวนออกตวหรอวนรบรองลงตามทแทจรงกไดแลวพงใหใชเงนตามนน อนง ทานบญญตไววา ในกรณทผทรงทำาการโดยสจรตแตลงวนคลาดเคลอนไปดวยสำาคญผด และในกรณลงวนผดทกสถาน หากวาในภายหลงตวเงนนนตกไปยงมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายแลว ตวเงนจะเสยไปเพราะเหตกหาไม ทานใหคงเปนตวเงนทใชไดและพงใชเงนกนเสมอนดงวาวนทไดจดลงนนเปนวนทถกตองแทจรง มาตรา 933 ถาการรบรองมไดลงวน ทานใหถอเอาวนสดทายแหงระยะเวลาอนกำาหนดไวเพอรบรองนนเปนวนรบรอง มาตรา 934 ถาผจายเขยนคำารบรองลงในตวแลกเงนแลว แตหากกลบขดฆาเสยกอน

ตวเงนนนหลดพนไปจากมอตนไซร ทานใหถอเปนอนวาไดบอกปดไมรบรอง แตถาผจายไดแจงความเปนหนงสอไปยงผทรง หรอคสญญาฝายอนซงไดลงนามในตวเงนวาตนรบรองตวเงนนนกอนแลวจงมาขดฆาคำารบรองตอภายหลงไซร ทานวาผจายกคงตองผกพนอยตามเนอความทตนไดเขยนรบรองนนเอง มาตรา 935 อนการรบรองนนยอมมไดสองสถาน คอรบรองตลอดไป หรอรบรองเบยงบาย การรบรองตลอดไป คอยอมตกลงโดยไมแกแยงคำาสงของผสงจายแตอยางหนงอยางใดเลย สวนการรบรองเบยงบายนน กลาวเปนเนอความทำาผลแหงตวเงนใหแผกไปจากทเขยนสงไว กลาวโดยเฉพาะกคอวา ถาคำารบรองมเงอนไขกด หรอรบรองแตเพยงบางสวนกดทานวาเปนรบรองเบยงบาย มาตรา 936 คำารบรองเบยงบายนน ผทรงตวแลกเงนจะบอกปดเสยกได และถาไมไดคำารบรองอนไมเบยงบาย จะถอเอาตวเงนนนเปนอนขาดความเชอถอรบรองกได ถาผทรงรบเอาคำารบรองเบยงบาย และผสงจายหรอผสลกหลงมไดใหอำานาจแกผทรง

โดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายใหรบเอาคำารบรองเบยงบายเชนนนกดหรอไมยนยอมดวยในภายหลงกด ทานวาผสงจายหรอผสลกหลงนนๆยอมหลดพนจากความรบผดตามตวเงนนน แตบทบญญตทงนทานมใหใชไปถงการรบรองแตบางสวน ซงไดบอกกลาวกอนแลวโดยชอบ ถาผสงจายหรอผสลกหลงตวเงนรบคำาบอกกลาวการรบรองเบยงบายแลวไมโตแยงไปยงผทรงภายในเวลาอนสมควร ทานใหถอวาผสงจายหรอผสลกหลงนนเปนอนไดยนยอมดวยกบการนนแลว มาตรา 937 ผจายไดทำาการรบรองตวแลกเงนแลวยอมตองผกพนในอนจะจายเงนจำานวนทรบรองตามเนอความแหงคำารบรองของตน สวนท 3 อาวล

มาตรา 938 ตวแลกเงนจะมผคำาประกนรบประกนการใชเงนทงจำานวนหรอแตบางสวนกได ซงทานเรยกวา "อาวล" อนอาวลนนบคคลภายนอกคนใดคนหนงจะเปนผรบ หรอแมคสญญาแหงตวเงนนนฝายใดฝายหนงจะเปนผรบกได

มาตรา 939 อนการรบอาวลยอมทำาใหกนดวยเขยนลงในตวแลกเงนนนเอง หรอทใบประจำาตอ ในการนพงใชถอยคำาสำานวนวา "ใชไดเปนอาวล" หรอสำานวนอนใดทำานองเดยวกนนนและลงลายมอชอผรบอาวล อนง เพยงแตลงลายมอชอของผรบอาวลในดานหนาแหงตวเงนทานกจดวาเปนคำารบอาวลแลว เวนแตในกรณทเปนลายมอชอของผจายหรอผสงจาย ในคำารบอาวลตองระบวารบประกนผใด หากมไดระบ ทานใหถอวารบประกนผสงจาย มาตรา 940 ผรบอาวลยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบบคคลซงตนประกน แมถงวาความรบผดใชเงนอนผรบอาวลไดประกนอยนน จะตกเปนใชไมไดดวยเหตใด ๆ นอกจากเพราะทำาผดแบบระเบยบ ทานวาขอทสญญารบอาวลนนกยงคงสมบรณ เมอผรบอาวลไดใชเงนไปตามตวแลกเงนแลว ยอมไดสทธในอนจะไลเบยเอาแกบคคลซงตนไดประกนไว กบทงบคคลทงหลายผรบผดแทนตวผนน สวนท 4 การใชเงน

มาตรา 941 อนตวแลกเงนนน ยอมจะพงใชเงนในวนถงกำาหนดและถงกำาหนดวนใด

ผทรงตองนำาตวเงนไปยนเพอใหใชเงนในวนนน มาตรา 942 อนจะบงคบใหผทรงตวแลกเงนรบใชกอนตวเงนถงกำาหนดนน ทานวาหาอาจจะทำาไดไม อนง ผจายคนใดใชเงนไปแตกอนเวลาตวเงนถงกำาหนด ทานวายอมทำาเชนนนดวยเสยงเคราะหของตนเอง มาตรา 943 อนการถงกำาหนดแหงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนเมอสนระยะเวลาอนใดอนหนงนบแตวนไดเหนนน ทานใหกำาหนดนบแตวนรบรองหรอวนคดคาน ถาไมมคำาคดคาน และคำารบรองมไดลงวน ทานใหถอวาผรบรองไดใหคำารบรองนนในวนทายแหงกำาหนดเวลาซงจำากดไวตามกฎหมายหรอตามสญญาเพอการยนตวนน มาตรา 944 อนตวแลกเงนซงใหใชเงนเมอไดเหนนน ทานวายอมจะพงใชเงนในวนเมอยนตว ทงนตองยนใหใชเงนภายในกำาหนดเวลาซงบงคบไว เพอการยนใหรบรองตวเงนชนดใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนงภายหลงไดเหนนน มาตรา 945 การใชเงนจะเรยกเอาไดตอเมอเวนตวแลกเงนใหผใชเงนจะใหผทรงลงลายมอชอรบเงนในตวเงนนนกได มาตรา 946 อนตวแลกเงนนน ถาเขาจะใชเงนใหแตเพยงบางสวน ทานวาผทรงจะ

บอกปดเสยไมยอมรบเอากได ถาและรบเอาเงนทเขาใชแตเพยงบางสวน ผทรงตองบนทกขอความนนลงไวในตวเงนและสงมอบใบรบใหแกผใชเงน มาตรา 947 ถาตวแลกเงนมไดยนเพอใหใชเงนในวนถงกำาหนดไซร ทานวาผรบรองจะเปลองตนใหพนจากความรบผด โดยวางจำานวนเงนทคางชำาระตามตวนนไวกได มาตรา 948 ถาผทรงตวแลกเงนยอมผอนเวลาใหแกผจายไซรทานวาผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผเปนคสญญาคนกอน ๆ ซงมไดตกลงในการผอนเวลานน มาตรา 949 ภายในบงคบแหงบทบญญตมาตรา 1009 บคคลผใชเงนในเวลาถงกำาหนดยอมเปนอนหลดพนจากความรบผด เวนแตตนจะไดทำาการฉอฉลหรอมความประมาทเลนเลออยางรายแรง อนง บคคลซงกลาวนจำาตองพสจนใหเหนจรงวาไดมการสลกหลงตดตอกนเรยบรอยไมขาดสาย แตไมจำาตองพสจนลายมอชอของเหลาผสลกหลง สวนท 5 การสอดเขาแกหนา

มาตรา 950 ผสงจายหรอผสลกหลงจะระบบคคลผหนงผใดกไวกไดเปนผจะรบรอง

หรอใชเงนยามประสงค ณ สถานทใชเงน ภายในเงอนบงคบดงจะกลาวตอไปขางหนา บคคลผหนงผใดจะรบรองหรอใชเงนตามตวแลกเงน ในฐานเปนผสอดเขาแกหนาบคคลใดผลงลายมอชอในตวนนกได ผสอดเขาแกหนานนจะเปนบคคลภายนอกกได แมจะเปนผจายหรอบคคลซงตองรบผดโดยตวเงนนนอยแลวกได หามแตผรบรองเทานน ผสอดเขาแกหนาจำาตองใหคำาบอกกลาวโดยไมชกชา เพอใหคสญญาฝายซงตนเขาแกหนานนทราบการทตนเขาแกหนา (1) การรบรองเพอแกหนา

มาตรา 951 การรบรองดวยสอดเขาแกหนา ยอมมไดในบรรดากรณซงผทรงมสทธไลเบยไดกอนถงกำาหนดตามตวเงน อนเปนตวสามารถจะรบรองได การรบรองดวยสอดเขาแกหนานน ผทรงจะบอกปดเสยกได แมถงวาบคคลผซงบงไววาจะเปนผรบรอง หรอใชเงนยามประสงคนน จะเปนผเสนอเขารบรองกบอกปดได ถาผทรงยอมใหเขารบรองแลว ผทรงยอมเสยสทธไลเบยกอนถงกำาหนดเอาแกคสญญาทงหลายซงตองรบผดตอตน มาตรา 952 อนการรบรองดวยสอดเขาแกหนานน ยอมทำาดวยเขยนระบความลงบน

ตวแลกเงน และลงลายมอชอของผสอดเขาแกหนาเปนสำาคญอนงตองระบลงไววาการรบรองนนทำาใหเพอผใดถามไดระบไวเชนนนทานใหถอวาทำาใหเพอผสงจาย มาตรา 953 ผรบรองดวยสอดเขาแกหนายอมตองรบผดตอผทรงตวเงนนน และรบผดตอผสลกหลงทงหลายภายหลงคสญญาฝายซงตนเขาแกหนาอยางเดยวกนกบทคสญญาฝายนนตองรบผดอยเอง (2) การใชเงนเพอแกหนา

มาตรา 954 อนการใชเงนเพอแกหนายอมมไดในบรรดากรณซงผทรงมสทธไลเบยเมอตวเงนถงกำาหนดหรอกอนถงกำาหนด การใชเงนนน ทานวาอยางชาทสดตองทำาในวนรงขนแตวนทายแหงกำาหนดเวลาซงจำากดอนญาตไวใหทำาคำาคดคานการไมใชเงน มาตรา 955 ถาตวแลกเงนไดรบรองเพอแกหนาแลวกด หรอไดมตวบคคลระบวาเปนผจะใชเงนยามประสงคแลวกด ผทรงตองยนตวเงนนนตอบคคลนน ๆ ณ สถานทใชเงน และถาจำาเปนกตองจดการทำาคำาคดคานการไมใชเงนอยางชาทสดในวนรงขนแตวนทายแหงกำาหนดเวลาอนจำากดไว เพอทำาคำาคดคาน

ถาไมคดคานภายในกำาหนดเวลานน ทานวาคสญญาฝายทไดระบตวผใชเงนยามประสงค หรอคสญญาฝายซงไดมผรบรองตวเงนใหแลวนนกบทงบรรดาผสลกหลงในภายหลงยอมเปนอนหลดพนจากความรบผด มาตรา 956 การใชเงนเพอแกหนานน ใชเพอคสญญาฝายใดตองใชจงเตมจำานวนอนคสญญาฝายนนจะตองใช เวนแตคาชกสวนลดดงบญญตไวในมาตรา 968 (4) ผทรงคนใดบอกปดไมยอมรบเงนอนเขาใชให ทานวาผทรงคนนนยอมเสยสทธในอนจะไลเบยเอาแกบคคลทงหลายเหลานน ซงพอทจะไดหลดพนจากความรบผดเพราะการใชเงนนน มาตรา 957 การใชเงนเพอแกหนาตองทำาใหเปนหลกฐานดวยใบรบเขยนลงในตวแลกเงน ระบความวาไดใชเงนเพอบคคลผใด ถามไดระบตวไวดงนน ทานใหถอวาการใชเงนนนไดทำาไปเพอผสงจาย ตวแลกเงนกบทงคำาคดคานหากวาไดทำาคดคาน ตองสงใหแกบคคลผใชเงนเพอแกหนา มาตรา 958 บคคลผใชเงนเพอแกหนายอมรบชวงสทธทงปวงของผทรงอนมตอคสญญาฝายซงตนไดใชเงนแทนไป และตอคสญญาทงหลายผตองรบผดตอคสญญา

ฝายนน แตหาอาจจะสลกหลงตวแลกเงนนนอกตอไปไดไม อนง บรรดาผซงสลกหลงภายหลงคสญญาฝายซงเขาไดใชเงนแทนไปนน ยอมหลดพนจากความรบผด ในกรณแขงกนเขาใชเงนเพอแกหนา ทานวาการใชเงนรายใดจะใหผลปลดหนมากรายทสด พงนยมเอารายนนเปนดยง ถาไมดำาเนนตามวธดงกลาวน ทานวาผใชเงนทงทรเชนนนยอมเสยสทธในอนทจะไลเบยเอาแกบคคลทงหลาย ซงพอทจะไดหลดพนจากความรบผด สวนท 6 สทธไลเบยเพราะเขาไมรบรองหรอไมใชเงน

มาตรา 959 ผทรงตวแลกเงนจะใชสทธไลเบยเอาแกบรรดาผสลกหลง ผสงจาย และบคคลอน ๆ ซงตองรบผดตามตวเงนนนกไดคอ ก) ไลเบยไดเมอตวเงนถงกำาหนดในกรณไมใชเงน ข) ไลเบยไดแมทงตวเงนยงไมถงกำาหนดในกรณดงจะกลาวตอไปน คอ (1) ถาเขาบอกปดไมรบรองตวเงน (2) ถาผจายหากจะไดรบรองหรอไมกตาม ตกเปนคนลมละลายหรอไดงดเวนการใชหน แมการงดเวนใชหนนนจะมไดมคำาพพากษาเปนหลกฐานกตาม หรอถาผจายถกยดทรพยและการยดทรพยนนไรผล

(3) ถาผสงจายตวเงนชนดไมจำาเปนตองใหผใดรบรองนน ตกเปนคนลมละลาย มาตรา 960 การทตวแลกเงนขาดรบรองหรอขาดใชเงนนน ตองทำาใหเปนหลกฐานตามแบบระเบยบดวยเอกสารฉบบหนง เรยกวาคำาคดคาน คำาคดคานการไมใชเงนตองทำาในวนซงจะพงใชเงนตามตวนน หรอวนใดวนหนงภายในสามวนตอแตนนไป คำาคดคานการไมรบรองตองทำาภายในจำากดเวลาซงกำาหนดไว เพอการยนตวเงนใหเขารบรอง หรอภายในสามวนตอแตนนไป เมอมคำาคดคานการไมรบรองขนแลวกเปนอนไมตองยนเพอใหใชเงนและและไมตองทำาคำาคดคานการไมใชเงน ในกรณทงหลายซงกลาวไวในมาตรา 959 ข) (2) นน ทานวาผทรงยงหาอาจจะใชสทธไลเบยไดไม จนกวาจะไดยนตวเงนใหผจายใชเงนและไดทำาคำาคดคานขนแลว ในกรณทงหลายดงกลาวไวในมาตรา 959 ข) (3) นน ทานวาถาเอาคำาพพากษาซงสงใหผสงจายเปนคนลมละลายออกแสดง กเปนการเพยงพอทจะทำาใหผทรงสามารถใชสทธไลเบยได มาตรา 961 คำาคดคานนนใหนายอำาเภอ หรอผทำาการแทนนายอำาเภอหรอทนายความ

ผไดรบอนญาตเพอการนเปนผทำา เสนาบดกระทรวงยตธรรมมอำานาจออกกฎขอบงคบเพอปฏบตการใหเปนไปตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนอนวาดวยการออกใบอนญาตและการทำาคำาคดคาน รวมทงกำาหนดอตราคาฤชาธรรมเนยมอนเกยวกบการนน มาตรา 962 ในคำาคดคานนนนอกจากชอ ตำาแหนง และลายมอชอของผทำา ตองมสำาเนาตวเงนกบรายการสลกหลงทงหมดตรงถอยตรงคำากบระบความดงจะกลาวตอไปนคอ (1) ชอ หรอยหอของบคคลผคดคานและผถกคดคาน (2) มล หรอเหตทตองทำาคำาคดคานตวเงน การทวงถามและคำาตอบถาม หรอขอทวาหาตวผจายหรอผรบรองไมพบ (3) ถามการรบรอง หรอใชเงนเพอแกหนา ใหแถลงลกษณะแหงการเขาแกหนาทงชอหรอยหอของผรบรองหรอผใชเงนเพอแกหนา และชอ บคคลซงเขาเขาแกหนานนดวย (4) สถานทและวนทำาคำาคดคาน ใหผทำาคำาคดคานสงมอบคำาคดคานแกผรองขอใหทำา และใหผทำาคำาคดคานรบสงคำาบอกกลาวการคดคานนนไปยงผถกคดคาน ถาทราบภมลำาเนากใหสงโดยจดหมาย

ลงทะเบยนไปรษณย หรอสงมอบไว ณ ภมลำาเนาของผนนกไดถาไมทราบภมลำาเนากใหปดสำาเนาคำาคดคานไวยงทซงเหนไดงาย ณ ทวาการอำาเภอประจำาทองทอนผถกคดคานมถนทอยครงหลงทสด มาตรา 963 ผทรงตองใหคำาบอกกลาวการทเขาไมรบรองตวแลกเงนหรอไมใชเงนนนไปยงผสลกหลงถดตนขนไปกบทงผสงจายดวยภายในเวลาสวนตอจากวนคดคาน หรอตอจากวนยนตวในกรณทมขอกำาหนดวา "ไมจำาตองมคำาคดคาน" ผสลกหลงทก ๆ คนตองใหคำาบอกกลาวไปยงผสลกหลงถดตนขนไปภายในสองวนใหทราบคำาบอกกลาวอนตนไดรบ จดแจงใหทราบชอและสำานกของผทไดใหคำาบอกกลาวมากอน ๆ นนดวย ทำาเชนนตดตอกนไปโดยลำาดบจนกระทงถงผสงจาย อนงจำากดเวลาซงกลาวมานน ทานนบแตเมอคนหนง ๆ ไดรบคำาบอกกลาวแตคนกอน ถาผสลกหลงคนหนงคนใดมไดระบสำานกของตนไวกด หรอไดระบแตอานไมไดความกด ทานวาสดแตคำาบอกกลาวไดสงไปยงผสลกหลงคนกอนกเปนอนพอแลว บคคลผจะตองใหคำาบอกกลาว จะทำาคำาบอกกลาวเปนรปอยางใดกไดทงสน แมเพยงแต

ดวยสงตวแลกเงนคนกใชได อนงตองพสจนไดวาไดสงคำาบอกกลาวภายในเวลากำาหนด ถาสงคำาบอกกลาวเปนหนงสอจดทะเบยนไปรษณย หากวาหนงสอนนไดสงไปรษณยภายในเวลากำาหนดดงกลาวมานนไซร ทานใหถอวาคำาบอกกลาวเปนอนไดสงภายในจำากดเวลาบงคบแลว บคคลซงมไดใหคำาบอกกลาวภายในจำากดเวลาดงไดวามานนหาเสยสทธไลเบยไม แตจะตองรบผดเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตความประมาทเลนเลอของตน แตทานมใหคดคาสนไหมทดแทนเกนกวาจำานวนในตวแลกเงน มาตรา 964 ดวยขอกำาหนดเขยนลงไววา "ไมจำาตองมคำาคดคาน" กด"ไมมคดคาน"กด หรอสำานวนอนใดทำานองนนกด ผสงจายหรอผสลกหลงจะยอมปลดเปลองผทรงจากการทำาคำาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงนกได เพอตนจะไดใชสทธไลเบย ขอกำาหนดอนน ยอมไมปลดผทรงใหพนจากหนาทนำาตวเงนยนภายในเวลากำาหนดหรอจากหนาทใหคำาบอกกลาวตวเงนขาดความเชอถอแกผสลกหลงคนกอนหรอผสงจายอนงหนาทนำาสบวาไมปฏบตใหเปนไปตามกำาหนดเวลาจำากดนน ยอมตกอยแกบคคลผแสวงจะใชความขอนนเปนขอตอสผทรงตวแลกเงน

ขอกำาหนดอนน ถาผสงจายเปนผเขยนลงไปแลว ยอมเปนผลตลอดถงคสญญาทงปวงบรรดาทไดลงลายมอชอในตวเงนนน ถาและทงมขอกำาหนดดงนแลว ผทรงยงขนทำาคำาคดคานไซร ทานวาผทรงตองเปนผออกคาใชจายเพอการนน หากวาขอกำาหนดนนผสลกหลงเปนผเขยนลงและถามคำาคดคานทำาขนไซร ทานวาคาใชจายในการคดคานนนอาจจะเรยกเอาใชไดจากคสญญาอน ๆ บรรดาทไดลงลายมอชอในตวแลกเงนนน มาตรา 965 ในกรณตวเงนภายในประเทศ ถาผจายบนทกลงไวในตวแลกเงนเปนขอความบอกปดไมรบรองหรอไมยอมใชเงน ทงลงวนทบอกปดลงลายมอชอไวดวยแลวทานวาคำาคดคานนนกเปนอนไมจำาเปนตองทำา และผทรงตองสงคำาบอกกลาวขาดความเชอถอไปยงบคคลซงตนจำานงจะไลเบยภายในสวนตอจากวนเขาบอกปดไมรบรองนน มาตรา 966 คำาบอกกลาวขาดความเชอถอในกรณไมรบรองหรอไมใชเงนนน ตองมรายการคอ วนทลงในตวแลกเงน ชอหรอยหอของผสงจายและของผจาย จำานวนเงนในตวเงน วนถงกำาหนดใชเงน ชอหรอยหอและสำานกของผทรงตวเงน วนทคดคาน

หรอวนทบอกปดไมรบรองหรอไมใชเงน กบขอความวาเขาไมรบรองหรอไมใชเงนตามตวเงนนน มาตรา 967 ในเรองตวแลกเงนนน บรรดาบคคลผสงจายกดรบรองกดสลกหลงกดหรอรบประกนดวยอาวลกด ยอมตองรวมกนรบผดตอผทรง ผทรงยอมมสทธวากลาวเอาความแกบรรดาบคคลเหลานเรยงตว หรอรวมกนกไดโดยมพกตองดำาเนนตามลำาดบทคนเหลานนมาตองผกพน สทธเชนเดยวกนน ยอมมแกบคคลทกคนซงไดลงลายมอชอในตวเงนและเขาถอเอาตวเงนนน ในการทจะใชบงคบเอาแกผทมความผกพนอยแลวกอนตน การวากลาวเอาความแกคสญญาคนหนง ซงตองรบผดยอมไมตดหนทางทจะวากลาวเอาความแกคสญญาคนอน ๆ แมทงจะเปนฝายอยในลำาดบภายหลงบคคลทไดวากลาวเอาความมากอน มาตรา 968 ผทรงจะเรยกรองเอาเงนใชจากบคคลซงตนใชสทธไลเบยนนกได คอ (1) จำานวนเงนในตวแลกเงนซงเขาไมรบรอง หรอไมใชกบทงดอกเบยดวย หากวามขอกำาหนดไววาใหคดดอกเบย (2) ดอกเบยอตรารอยละหาตอปนบแตวนถงกำาหนด (3) คาใชจายในการคดคาน และในการสงคำาบอกกลาวของผทรงไปยงผสลกหลงถด

จากตนขนไปและผสงจาย กบทงคาใชจายอน ๆ (4) คาชกสวนลดซงถาไมมขอตกลงกนไว ทานใหคดรอยละ 1/6 ในตนเงนอนจะพงใชตามตวเงน และไมวากรณจะเปนอยางไร ทานมใหคดสงกวาอตราน ถาใชสทธไลเบยกอนถงกำาหนด ทานใหหกลดจำานวนเงนในตวเงนลงใหรอยละหา มาตรา 969 คสญญาฝายซงเขาถอเอาและใชเงนตามตวแลกเงนอาจจะเรยกเอาเงนใชจากคสญญาทงหลายซงตองรบผดตอตนได คอ (1) เงนเตมจำานวนซงตนไดใชไป (2) ดอกเบยในจำานวนเงนนน คดอตรารอยละหาตอปนบแตวนทไดใชเงนไป (3) คาใชจายตาง ๆ อนตนตองออกไป (4) คาชกสวนลดจากตนเงนจำานวนในตวแลกเงน ตามทกำาหนดไวในมาตรา 968อนมาตรา (4) มาตรา 970 คสญญาทกฝายซงตองรบผดและถกไลเบย หรออยในฐานะจะถกไลเบยไดนน อาจจะใชเงนแลวเรยกใหเขาสละตวเงนใหแกตนได รวมทงคำาคดคานและบญชรบเงนดวย ผสลกหลงทกคนซงเขาถอและใชเงนตามตวแลกเงนแลวจะขดฆาคำาสลกหลงของตนเองและของเหลาผสลกหลงภายหลงตนนนเสยกได

มาตรา 971 ผสงจายกด ผรบรองกด ผสลกหลงคนกอนกดซงเขาสลกหลงหรอโอนตวแลกเงนใหอกทอดหนงนน หามสทธจะไลเบยเอาแกคสญญาฝาย ซงตนยอมตองรบผดตอเขาอยกนกอนแลวตามตวเงนนนไดไม มาตรา 972 ในกรณใชสทธไลเบยภายหลงการรบรองแตบางสวน ทานวาคสญญาฝายซงใชเงนอนเปนจำานวนเขาไมรบรองนน อาจจะเรยกใหจดระบความทใชเงนนลงไวในตวเงน และเรยกใหทำาใบรบใหแกตนได อนงผทรงตวเงนตองใหสำาเนาตวเงนอนรบรองวาถกตองแกคสญญาฝายนน พรอมทงคำาคดคานดวย เพอใหเขาสามารถใชสทธไลเบยในภายหลงไดสบไป มาตรา 973 เมอกำาหนดเวลาจำากดซงจะกลาวตอไปนไดลวงพนไปแลวคอ (1) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวแลกเงนชนดใหใชเงนเมอไดเหน หรอในระยะเวลาอยางใดอยางหนงภายหลงไดเหน (2) กำาหนดเวลาสำาหรบทำาคำาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงน (3) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวเพอใหใชเงน ในกรณทมขอกำาหนดวา "ไมจำาตองมคำาคดคาน"

ทานวาผทรงยอมสนสทธทจะไลเบยเอาแกเหลาผสลกหลง ผสงจายและคสญญาอน ๆ ผตองรบผด เวนแตผรบรอง อนง ถาไมยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองภายในเวลาจำากดดงผสงจายไดกำาหนดไวทานวาผทรงยอมเสยสทธทจะไลเบยทงเพอการทเขาไมใชเงน และเพอการทเขาไมรบรองเวนแตจะปรากฏจากขอกำาหนดวาผสงจายหมายเพยงแตจะปลดตนเองใหพนจากประกนการรบรอง ถาขอกำาหนดจำากดเวลายนตวแลกเงนนนมอยทคำาสลกหลงทานวาเฉพาะแตผสลกหลงเทานนจะอาจเอาประโยชนในขอกำาหนดนนได มาตรา 974 การยนตวแลกเงนกด การทำาคำาคดคานกด ถามเหตจำาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดมาขดขวางมใหทำาได ภายในกำาหนดเวลาจำากดสำาหรบการนนไซรทานใหยดกำาหนดเวลาออกไปอกได เหตจำาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดดงวามานน ผทรงตองบอกกลาวแกผสลกหลงคนถดตนขนไปโดยไมชกชา และคำาบอกกลาวนนตองเขยนระบลงในตวเงน หรอใบประจำาตอ ตองลงวนและลงลายมอชอของผทรงการอน ๆ นอกจากทกลาวน ทานใหบงคบตามบทบญญตมาตรา 963

เมอเหตจำาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดนนสดสนลงแลว ผทรงตองยนตวเงนใชเขารบรองหรอใชเงนโดยไมชกชา และถาจำาเปนกทำาคำาคดคานขน ถาเหตจำาเปนอนมอาจกาวลวงเสยไดนน ยงคงมอยตอไปจนเปนเวลากวาสามสบวนภายหลงตวเงนถงกำาหนดไซร ทานวาจะใชสทธไลเบยกไดและถาเชนนนการยนตวเงนกด การทำาคำาคดคานกด เปนอนไมจำาเปนตองทำา ในสวนตวเงนชนดทใหใชเงนเมอไดเหน หรอใหใชเงนในระยะเวลาอยางหนงอยางใดภายหลงไดเหนนน กำาหนดสามสบวนเชนวามาน ทานใหนบแตวนทผทรงไดใหคำาบอกกลาวเหตจำาเปน อนมอาจกาวลวงเสยไดนนแกผสลกหลงถดตนขนไป และถงแมวาจะเปนการกอนลวงกำาหนดเวลายนตวเงน กใหนบเชนนน สวนท 7 ตวแลกเงนเปนสำารบ

มาตรา 975 อนตวแลกเงนนน นอกจากชนดทสงจายแกผถอแลวจะออกไปเปนคฉกความตองกนสองฉบบ หรอกวานนกอาจจะออกได คฉกเหลานตองมหมายลำาดบลงไวในตวตราสารนนเอง มฉะนนคฉกแตละฉบบยอมใชไดเปนตวแลกเงนฉบบหนง ๆ แยกเปนตวเงนตางฉบบกน บคคลทกคนซงเปนผทรงตวเงนอนมไดระบวาไดออกเปนตวเดยวนน จะเรยกใหสง

มอบคฉกสองฉบบหรอกวานนแกตนกได โดยยอมใหคดคาใชจายเอาแกตน ในการนผทรงตองวากลาวไปยงผสลกหลงคนถดตนขนไป และผสลกหลงคนนนกจำาตองชวยผทรงวากลาวไปยงผทสลกหลงใหแกตนตอไปอก สบเนองกนไปเชนนตลอดสายจนกระทงถงผสงจาย อนงผสลกหลงทงหลายจำาตองเขยนคำาสลกหลงของตนเปนความเดยวกนลงในฉบบคฉกใหมแหงตวสำารบนนอกดวย มาตรา 976 ถาผทรงตวแลกเงนสำารบหนงสลกหลงคฉกสองฉบบหรอกวานนใหแกบคคลตางคนกน ทานวาผทรงยอมตองรบผดตามคฉกเชนวานนทก ๆ ฉบบ และผสลกหลงภายหลงผทรงทก ๆ คนกตองรบผดตามคฉกอนตนเองไดสลกลงไปนน เสมอนดงวาคฉกทวานนแยกเปนตวเงนตางฉบบกน มาตรา 977 ถาคฉกสองฉบบหรอกวานนในสำารบหนงไดเปลยนมอไปยงผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตางคนกนไซร ในระหวางผทรงเหลานนดวยกนคนใดไดเปนสทธกอนทานใหถอวาคนนนเปนเจาของอนแทจรงแหงตวเงนนนแตความใด ๆ ในบทมาตรานไมกระทบกระทงถงสทธของบคคลผทำาการโดยชอบดวยกฎหมายรบรอง หรอใชเงนไปตามคฉกฉบบซงเขายนแกตนกอน

มาตรา 978 คำารบรองนนจะเขยนลงในคฉกฉบบใดกได และจะตองเขยนลงในคฉกแตเพยงฉบบเดยวเทานน ถาผจายรบรองลงไปกวาฉบบหนง และคฉกซงรบรองเชนนนตกไปถงมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตางคนกนไซร ทานวาผจายจะตองรบผดตามคฉกนน ๆ ทกฉบบเสมอนดงวาแยกเปนตวเงนตางฉบบกน มาตรา 979 ถาผรบรองตวเงนซงออกเปนสำารบใชเงนไปโดยมไดเรยกใหสงมอบคฉกฉบบซงมคำารบรองของตนนนใหแกตน และในเวลาตวเงนถงกำาหนด คฉกฉบบนนไปตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนใดคนหนงไซร ทานวาผรบรองจะตองรบผดตอผทรงคฉกฉบบนน มาตรา 980 ภายในบงคบแหงบทบญญตทงหลายซงกลาวมากอนนน ถาคฉกฉบบใดแหงตวเงนออกเปนสำารบไดหลดพนไปดวยการใชเงน หรอประการอนฉบบหนงแลวทานวาตวเงนทงสำารบกยอมหลดพนไปตามกน มาตรา 981 คสญญาซงสงคฉกฉบบหนงไปใหเขารบรองตองเขยนแถลงลงในคฉกฉบบอนวาคฉกฉบบโนนอยในมอบคคลชอไร สวนบคคลคนนนกจำาตองสละตวใหแกผทรงโดยชอบดวยกฎหมายแหงคฉกฉบบอนนน

ถาบคคลคนนนบอกปดไมยอมให ทานวาผทรงยงจะใชสทธไลเบยไมไดจนกวาจะไดทำาคดคานระบความดงตอไปน คอ (1) วาคฉกฉบบซงไดสงไปเพอรบรองนน เขาไมสละใหแกตนเมอทวงถาม (2) วาไมสามารถจะใหเขารบรองหรอใชเงนดวยคฉกฉบบอนได หมวด 3 ตวสญญาใชเงน

มาตรา 982 อนวาตวสญญาใชเงนนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผออกตว ใหคำามนสญญาวาจะใชเงนจำานวนหนงใหแกบคคลอกคนหนง หรอใชใหตามคำาสงของบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบเงน มาตรา 983 ตวสญญาใชเงนนน ตองมรายการดงจะกลาวตอไปน คอ (1) คำาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน (2) คำามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจำานวนแนนอน (3) วนถงกำาหนดใชเงน (4) สถานทใชเงน (5) ชอ หรอยหอของผรบเงน (6) วนและสถานทออกตวสญญาใชเงน (7) ลายมอชอผออกตว

มาตรา 984 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบบงคบไวในมาตรากอนน ยอมไมสมบรณเปนตวสญญาใชเงน เวนแตในกรณดงจะกลาวตอไปน คอ ตวสญญาใชเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวาพงใชเงนเมอไดเหน ถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวสญญาใชเงน ทานใหถอเอาภมลำาเนาของผออกตราสารนนเปนสถานทใชเงน ถาตวสญญาใชเงนไมระบสถานทออกตว ทานใหถอวาตวนนไดออก ณ ภมลำาเนาของผออกตว ถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมายคนหนงคนใดทำาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได มาตรา 985 บทบญญตทงหลายในหมวด 2 วาดวยตวแลกเงนดงจะกลาวตอไปนทานใหยกมาบงคบในเรองตวสญญาใชเงนเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดนคอบทมาตรา 911,913,916,917,919,92O,922 ถง 926,938 ถง 947,949,950,954 ถง959,967 ถง 971 ถาเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนำาบทบญญตตอไปนมาใชบงคบดวย คอบทมาตรา 960 ถง 964,973,974

มาตรา 986 ผออกตวสญญาใชเงนยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบผรบรองตวแลกเงน ตวสญญาใชเงนซงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนง ภายหลงไดเหนนนตองนำายนใหผออกตวจดรบรภายในจำากดเวลาดงกำาหนดไวในมาตรา 928 กำาหนดเวลานใหนบแตวนจดรบรซงลงลายมอชอผออกตวถาผออกตวบอกปดไมยอมจดรบรและลงวนไซรการทเขาบอกปดเชนนทานวาตองทำาใหเปนหลกฐานขนดวยคำาคดคาน และวนคดคานนนใหถอเปนวนเรมตนในการนบกำาหนดเวลาแตไดเหน หมวด 4 เชค

มาตรา 987 อนวาเชคนน คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนงเรยกวาผสงจายสงธนาคารใหใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามใหแกบคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคำาสงของบคคลอกคนหนงอนเรยกวาผรบเงน มาตรา 988 อนเชคนน ตองมรายการดงกลาวตอไปน คอ (1) คำาบอกชอวาเปนเชค (2) คำาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนเปนจำานวนแนนอน (3) ชอ หรอยหอและสำานกของธนาคาร (4) ชอ หรอยหอของผรบเงน หรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ

(5) สถานทใชเงน (6) วนและสถานทออกเชค (7) ลายมอชอผสงจาย มาตรา 989 บทบญญตทงหลายในหมวด 2 อนวาดวยตวแลกเงนดงจะกลาวตอไปนทานใหยกมาบงคบในเรองเชคเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน คอบทมาตรา910,914 ถง 923,925,926,938 ถง 940,945,946,959,967,971 ถาเปนเชคทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนำาบทบญญตดงตอไปนมาใชบงคบดวยคอบทมาตรา 924,960 ถง 964,973 ถง 977,980 มาตรา 990 ผทรงเชคตองยนเชคแกธนาคารเพอใหใชเงน คอวาถาเปนเชคใหใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชค ตองยนภายในเดอนหนงนบแตวนออกเชคนน ถาเปนเชคใหใชเงนทอนตองยนภายในสามเดอน ถามฉะนน ทานวาผทรงสนสทธทจะไลเบยเอาแกผสลกหลงทงปวง ทงเสยสทธอนมตอผสงจายดวยเพยงเทาทจะเกดความเสยหายอยางหนงอยางใดแกผสงจายเพราะการทละเลยเสยไมยนเชคนน อนง ผทรงเชคซงผสงจายหลดพนจากความรบผดไปแลวนน ทานใหรบชวงสทธของผสงจายคนนนอนมตอธนาคาร

มาตรา 991 ธนาคารจำาตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตนเวนแตในกรณดงกลาวตอไปน คอ (1) ไมมเงนในบญชของผเคยคาคนนนเปนเจาหนพอจะจายตามเชคนนหรอ (2) เชคนนยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชค หรอ (3) ไดมคำาบอกกลาววาเชคนนหายหรอถกลกไป มาตรา 992 หนาทและอำานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคอนเบกแกตนนนทานวาเปนอนสดสนไปเมอกรณเปนดงจะกลาวตอไปน คอ (1) มคำาบอกหามการใชเงน (2) รวาผสงจายตาย (3) รวาศาลไดมคำาสงรกษาทรพยชวคราว หรอคำาสงใหผสงจายเปนคนลมละลายหรอไดมประกาศโฆษณาคำาสงเชนนน มาตรา 993 ถาธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอบนเชค เชน คำาวา "ใชได" หรอ"ใชเงนได" หรอคำาใด ๆ อนแสดงผลอยางเดยวกนทานวาธนาคารตองผกพนในฐานเปนลกหนชนตนในอนจะตองใชเงนแกผทรงตามเชคนน ถาผทรงเชคเปนผจดการใหธนาคารลงขอความรบรองดงวานน ทานวาผสงจายและผสลกหลงทงปวงเปนอนหลดพนจากความรบผดตามเชคนน

ถาธนาคารลงขอความรบรองดงนนโดยคำาขอรองของผสงจาย ทานวาผสงจายและปวงผสลกหลงกหาหลดพนไปไม มาตรา 994 ถาในเชคมเสนขนานคขดขวางไวขางดานหนา กบมหรอไมมคำาวา "และบรษท" หรอคำายออยางใด ๆ แหงของความนอยในระหวางเสนทงสองนนไซรเชคนนชอวาเปนเชคขดครอมทวไป และจะใชเงนตามเชคนนไดแตเฉพาะใหแกธนาคารเทานน ถาในระหวางเสนทงสองนน กรอกชอธนาคารอนหนงอนใดลงไวโดยเฉพาะ เชคเชนนนชอวาเปนเชคขดครอมเฉพาะ และจะใชเงนตามเชคนนไดเฉพาะใหแกธนาคารอนนน มาตรา 995 (1) เชคไมมขดครอม ผสงจายหรอผทรงคนใดคนหนงจะเรยกขดครอมเสยกได และจะทำาเปนขดครอมทวไปหรอขดครอมเฉพาะกได (2) เชคขดครอมทวไป ผทรงจะทำาใหเปนขดครอมเฉพาะเสยกได (3) เชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะกด ผทรงจะเตมคำาลงวา "หามเปลยนมอ"กได (4) เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารใด ธนาคารนนจะซำาขดครอมเฉพาะใหไปแกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได

(5) เชคไมมขดครอมกด เชคขดครอมทวไปกด สงไปยงธนาคารใดเพอใหเรยกเกบเงนธนาคารนนจะลงขดครอมเฉพาะใหแกตนเองกได มาตรา 996 การขดครอมเชคตามทอนญาตไวในมาตรากอนนนทานวาเปนสวนสำาคญอนหนงของเชค ใครจะลบลางยอมไมเปนการชอบดวยกฎหมาย มาตรา 997 เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารกวาธนาคารหนงขนไปเมอนำาเบกเอาแกธนาคารใด ทานใหธนาคารนนบอกปดเสยอยาใชเงนให เวนแตทขดครอมใหแกธนาคารในฐานเปนตวแทนเรยกเกบเงน ธนาคารใดซงเขานำาเชคเบกขนใชเงนไปตามเชคทขดครอมอยางวามานนกด ใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมทวไปเปนประการอนนอกจากใชใหแกธนาคารอนใดอนหนงกดใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมเฉพาะเปนประการอนนอกจากใชใหแกธนาคาร ซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะหรอแกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารนนกดทานวาธนาคารซงใชเงนไปดงกลาวน จะตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนนในการทเขาตองเสยหายอยางใด ๆ เพราะการทตนใชเงนไปตามเชคดงนน

แตหากเชคใดเขานำายนเพอใหใชเงน และเมอยนไมปรากฏวาเปนเชคขดครอมกดหรอไมปรากฏวามรอยขดครอมอนไดลบลางหรอแกไขเปลยนแปลงเพมเตมเปนประการอนนอกจากทอนญาตไวโดยกฎหมายกด เชคเชนนถาธนาคารใดใชเงนไปโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ ทานวาธนาคารนนไมตองรบผดหรอตองมหนาทรบใชเงนอยางใด ๆ มาตรา 998 ธนาคารใดซงเขานำาเชคขดครอมเบกเงนใชเงนไปตามเชคนนโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ กลาวคอวาถาเปนเชคขดครอมทวไปกใชเงนใหแกธนาคารอนใดอนหนง ถาเปนเชคขดครอมเฉพาะกใชใหแกธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะหรอใชใหแกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารนนไซร ทานวาธนาคารซงใชเงนไปตามเชคนนฝายหนง กบถาเชคตกไปถงมอผรบเงนแลว ผสงจายอกฝายหนงตางมสทธเปนอยางเดยวกน และเขาอยในฐานอนเดยวกนเสมอนดงวาเชคนนไดใชเงนใหแกผเปนเจาของอนแทจรงแลว มาตรา 999 บคคลใดไดเชคขดครอมของเขามาซงมคำาวา "หามเปลยนมอ" ทานวา

บคคลนนไมมสทธในเชคนนยงไปกวาและไมสามารถใหสทธในเชคนนตอไปไดดกวาสทธของบคคลอนตนไดเชคของเขามา มาตรา 1000 ธนาคารใดไดรบเงนไวเพอผเคยคาของตนโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ อนเปนเงนเขาใชใหตามเชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะใหแกตนกด หากปรากฏวาผเคยคานนไมมสทธหรอมสทธเพยงอยางบกพรองในเชคนนไซรทานวาเพยงแตเหตทไดรบเงนไวหาทำาใหธนาคารนนตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคนนแตอยางหนงอยางใดไม หมวด 5 อายความ

มาตรา 1001 ในคดฟองผรบรองตวแลกเงนกด ผออกตวสญญาใชเงนกด ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวนน ๆ ถงกำาหนดใชเงน มาตรา 1002 ในคดทผทรงตวเงนฟองผสลกหลงและผสงจาย ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาปหนงนบแตวนทไดลงในคำาคดคานซงไดทำาขนภายในเวลาอนถกตองตามกำาหนด หรอนบแตวนตวเงนถงกำาหนด ในกรณทมขอกำาหนดไววา "ไมจำาตองมคำาคดคาน"

มาตรา 1003 ในคดผสลกหลงทงหลายฟองไลเบยกนเอง และไลเบยเอาแกผสงจายแหงตวเงน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงน หรอนบแตวนทผสลกหลงนนเองถกฟอง มาตรา 1004 เมออายความสะดดหยดลงเพราะการอนหนงอนใดซงกระทำาแกคสญญาแหงตวเงนฝายใดฝายหนง ทานวายอมมผลสะดดหยดลงเพยงแตแกคสญญาฝายนน มาตรา 1005 ถาตวเงนไดทำาขนหรอไดโอนหรอสลกหลงไปแลวในมลหนอนหนงอนใด และสทธตามตวเงนนนมาสญสนไปเพราะอายความกด หรอเพราะละเวนไมดำาเนนการใหตองตามวธใด ๆ อนจะพงตองทำากด ทานวาหนเดมนนกยงคงมอยตามหลกกฎหมายอนแพรหลายทวไปเทาทลกหนมไดตองเสยหายแตการนน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน หมวด 6 ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก และตวเงนหาย

มาตรา 1006 การทลายมอชออนหนงในตวเงนเปนลายมอปลอมยอมไมกระทบกระทงถงความสมบรณแหงลายมอชออน ๆ ในตวเงนนน

มาตรา 1007 ถาขอความในตวเงนใด หรอในคำารบรองตวเงนรายใดมผแกไขเปลยนแปลงในขอสำาคญโดยทคสญญาทงปวงผตองรบผดตามตวเงนมไดยนยอมดวยหมดทกคนไซร ทานวาตวเงนนนกเปนอนเสยเวนแตยงคงใชไดตอคสญญาซงเปนผทำาการแกไขเปลยนแปลงนน หรอไดยนยอมดวยกบการแกไขเปลยนแปลงนนกบทงผสลกหลงในภายหลง แตหากตวเงนใดไดมผแกไขเปลยนแปลงในขอสำาคญ แตความเปลยนแปลงนนไมประจกษ และตวเงนนนตกอยในมอผทรงโดยชอบดวยกฎหมายไซรทานวาผทรงคนนนจะเอาประโยชนจากตวเงนนนกได เสมอนดงวามไดมการเปลยนแปลงเลย และจะบงคบการใชเงนตามเนอความแหงตวนนกได กลาวโดยเฉพาะ การแกไขเปลยนแปลงเชนจะกลาวตอไปน ทานถอวาเปนการแกไขเปลยนแปลงในขอสำาคญ คอการแกไขเปลยนแปลงอยางใดๆ แกวนทลงจำานวนเงนอนจะพงใช เวลาใชเงน สถานทใชเงน กบทงเมอตวเงนเขารบรองไวทวไป ไมเจาะจงสถานทใชเงนไปเตมความระบสถานทใชเงนเขาโดยทผรบรองมไดยนยอมดวย

มาตรา 1008 ภายในบงคบแหงบทบญญตทงหลายในประมวลกฎหมายน เมอใดลายมอชอในตวเงนเปนลายมอปลอมกด เปนลายมอชอลงไวโดยทบคคลซงอางเอาเปนเจาของลายมอชอนนมไดมอบอำานาจใหลงกด ทานวาลายมอชอปลอมหรอลงปราศจากอำานาจเชนนนเปนอนใชไมไดเลย ใครจะอางองอาศยแสวงสทธอยางหนงอยางใดเพอยดหนวงตวเงนไวกด เพอทำาใหตวนนหลดพนกด หรอเพอบงคบการใชเงนเอาแกคสญญาแหงตวนนคนใดคนหนงกด ทานวาไมอาจจะทำาไดเปนอนขาด เวนแตคสญญาฝายซงจะพงถกยดหนวง หรอถกบงคบใชเงนนนจะอยในฐานเปนผตองตดบทมใหยกขอลายมอชอปลอม หรอขอลงลายมอชอปราศจากอำานาจนนขนเปนขอตอส แตขอความใด ๆ อนกลาวมาในมาตราน ทานมใหกระทบกระทงถงการใหสตยาบนแกลายมอชอซงลงไว โดยปราศจากอำานาจแตหากไมถงแกเปนลายมอปลอม มาตรา 1009 ถามผนำาตวเงนชนดจะพงใชเงนตามเขาสงเมอทวงถามมาเบกตอธนาคารใด และธนาคารนนไดใชเงนใหไปตามทางคาปกตโดยสจรตและปราศจาก

ประมาทเลนเลอไซร ทานวาธนาคารไมมหนาทจะตองนำาสบวาการสลกหลงของผรบเงนหรอการสลกหลงในภายหลงรายใด ๆ ไดทำาไปดวยอาศยรบมอบอำานาจแตบคคลซงอางเอาเปนเจาของคำาสลกหลงนนและถงแมวารายการสลกหลงนนจะเปนสลกหลงปลอม หรอปราศจากอำานาจกตาม ทานใหถอวาธนาคารไดใชเงนไปถกระเบยบ มาตรา 1010 เมอผทรงตวเงนซงหายหรอถกลกทราบเหตแลวในทนใดนนตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจาย ผสมอางยามประสงคผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวล ตามแตมเพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวเงนนน มาตรา 1011 ถาตวเงนหายไปแตกอนเวลาลวงเลยกำาหนดใชเงนทานวาบคคลซงไดเปนผทรงตวเงนนน จะรองขอไปยงผสงจายใหใหตวเงนเปนเนอความเดยวกนแกตนใหมอกฉบบหนงกได และในการนถาเขาประสงคกวางประกนใหไวแกผสงจายเพอไวทดแทนทเขาหากจะตองเสยหายแกผหนงผใดในกรณทตวเงนซงวาหายนนจะกลบหาได อนง ผสงจายรบคำาขอรองดงวามานนแลว หากบอกปดไมยอมใหตวเงนคฉบบเชนนนอาจจะถกบงคบใหออกใหกได

ลกษณะ 22 หนสวนและบรษท หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 1012 อนวาสญญาจดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากน เพอกระทำากจการรวมกนดวยประสงคจะแบงปนกำาไรอนจะพงไดแตกจการททำานน มาตรา 1013 อนหางหนสวนหรอบรษทนน ทานกำาหนดเปนสามประเภท คอ (1) หางหนสวนสามญ (2) หางหนสวนจำากด (3) บรษทจำากด มาตรา 1014 บรรดาสำานกงานสำาหรบจดทะเบยนหางหนสวนและบรษททงหลายนนใหเสนาบดเจากระทรวงซงบญชาการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษทเปนผออกกฎขอบงคบจดตงขน มาตรา 1015 หางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนตามบญญตแหงลกษณะนแลว ทานจดวาเปนนตบคคลตางหากจากผเปนหนสวนหรอผถอหนทงหลายซงรวมเขากนเปนหนสวนหรอบรษทนน

มาตรา 1016 การจดทะเบยนนน หางหนสวนหรอบรษทตงสำานกงานแหงใหญทำากจการอย ณ ตำาบลใดในพระราชอาณาจกร ทานใหจดทะเบยน ณ หอทะเบยนสำาหรบตำาบลนน การแกไขขอความทไดจดทะเบยนประการหนงประการใดในภายหลงกดกบทงแกไขการอนอยางหนงอยางใดอนบทบญญตแผนกนบงคบหรออนญาตใหจดทะเบยนกด กตองจด ณ หอทะเบยนแหงเดยวกนนน มาตรา 1017 ถาขอความทจะจดทะเบยน หรอประกาศโฆษณาเกดขนในตางประเทศไซร ทานใหนบกำาหนดเวลาสำาหรบการจดทะเบยนหรอประกาศโฆษณาขอความนนตงแตเวลาเมอคำาบอกกลาวการนนมาถงตำาบลทจะจดทะเบยนหรอตำาบลทจะประกาศโฆษณานนเปนตนไป มาตรา 1018 ในการจดทะเบยน ทานใหเสยคาธรรมเนยมตามกฎขอบงคบซงเสนาบดเจากระทรวงตงไว มาตรา 1019 ถาคำาขอจดทะเบยนหรอเอกสารซงตองจดทะเบยนไมมรายการบรบรณตามทบงคบไวในลกษณะนวาใหจดแจงกด หรอถารายการอนใดซงจะแจงในคำาขอหรอ

ในเอกสารนนขดกบกฎหมายกด หรอถาเอกสารใด ซงกำาหนดไววาใหสงดวยกนกบคำาขอจดทะเบยนยงขาดอยมไดสงใหครบกด หรอถาไมปฏบตตามเงอนไขขออนซงกฎหมายบงคบไวกดนายทะเบยนจะไมยอมรบจดทะเบยนกได จนกวาคำาขอจดทะเบยนหรอเอกสารนนจะไดทำาใหบรบรณหรอแกไขใหถกตอง หรอไดสงเอกสารซงกำาหนดไวนนครบทกสงอนหรอไดปฏบตตามเงอนไขขอนนแลว มาตรา 1020 บคคลทกคนเมอไดเสยคาธรรมเนยมตามกำาหนดในกฎขอบงคบของเสนาบดเจากระทรวงแลวชอบทจะตรวจเอกสารซงนายทะเบยนเกบรกษาไวได หรอจะขอใหนายทะเบยนทำาใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนหางหนสวนหรอบรษทใด ๆใหกได หรอจะขอใหคดสำาเนาหรอเนอความในเอกสารฉบบใด ๆ พรอมดวยคำารบรองวาถกตองมอบใหกได มาตรา 1021 นายทะเบยนทกคนจะตองแตงยอรายการซงไดลงทะเบยนสงไปลงพมพโฆษณาในหนงสอราชกจจานเบกษาเปนคราวๆตามแบบซงเสนาบดเจากระทรวงจะไดกำาหนดให มาตรา 1022 เมอไดพมพโฆษณาดงนนแลว ทานใหถอวาบรรดาเอกสารและขอความ

ซงลงทะเบยน อนไดกลาวถงในยอรายการนนเปนอนรแกบคคลทงปวงไมเลอกวาเปนผเกยวของดวยหางหนสวนหรอดวยบรษทนนหรอทไมเกยวของ มาตรา 1023 ผเปนหนสวนกด หางหนสวนกด หรอบรษทกดจะถอเอาประโยชนแกบคคลภายนอกเพราะเหตทมสญญา หรอเอกสารหรอขอความอนบงคบใหจดทะเบยนตามลกษณะน ยงไมไดจนกวาจะไดลงพมพโฆษณาดงกลาวแลว แตฝายบคคลภายนอกจะถอเอาประโยชนเชนวานนได แตถงกระนนกด ผเปนหนสวน ผถอหน หางหนสวน หรอบรษทซงไดรบชำาระหนกอนโฆษณานนยอมไมจำาตองคน มาตรา 1024 ในระหวางผเปนหนสวนดวยกนกด หรอในระหวางผถอหนดวยกนกดผถอหนกบบรษทกด ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบรรดาสมด บญชเอกสารของหางหนสวนหรอบรษท หรอของผชำาระบญชหางหนสวนใดๆนนยอมเปนพยานหลกฐานอนถกตองตามขอความทไดบนทกไวในนนทกประการ หมวด 2 หางหนสวนสามญ สวนท 1 บทวเคราะห

มาตรา 1025 อนวาหางหนสวนสามญนน คอหางหนสวนประเภทซงผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกน เพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจำากด สวนท 2 ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนดวยกนเอง มาตรา 1026 ผเปนหนสวนทกคนตองมสงหนงสงใดมาลงหนดวยในหางหนสวน สงทนำามาลงดวยนน จะเปนเงนหรอทรพยสนสงอนหรอลงแรงงานกได มาตรา 1027 ในเมอมกรณเปนขอสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาสงซงนำามาลงหนดวยกนนนมคาเทากน มาตรา 1028 ถาผเปนหนสวนคนใดไดลงแตแรงงานของตนเขาเปนหนและในสญญาเขาหนสวนมไดตราคาคาแรงไว ทานใหคำานวณสวนกำาไรของผทเปนหนสวนดวยลงแรงงานเชนนนเสมอดวยสวนถวเฉลยของผเปนหนสวนซงไดลงเงนหรอลงทรพยสนเขาหนในการนน มาตรา 1029 ถาผเปนหนสวนคนหนงเอาทรพยสนมาใหใชเปนการลงหนดวยไซรความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด

ความรบผดเพอชำารดบกพรองกดความรบผดเพอการรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยเชาทรพย มาตรา 1030 ถาผเปนหนสวนคนหนงใหกรรมสทธในทรพยสนอนใดอนหนงเปนการลงหนดวยไซร ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด ความรบผดเพอชำารดบกพรองกดความรบผดเพอความรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยซอขาย มาตรา 1031 ถาผเปนหนสวนคนใดละเลยไมสงมอบสวนลงหนของตนเสยเลยทานวาตองสงคำาบอกกลาวเปนจดหมายจดทะเบยนไปรษณยไปยงผเปนหนสวนคนนนใหสงมอบสวนลงหนของตนมาภายในเวลาอนสมควร มฉะนนผเปนหนสวนคนอนๆจะลงเนอเหนพรอมกนหรอโดยเสยงขางมากดวยกนสดแตขอสญญา ใหเอาผเปนหนสวนคนนนออกเสยได มาตรา 1032 หามมใหเปลยนแปลงขอสญญาเดมแหงหางหนสวนหรอประเภท

แหงกจการ นอกจากดวยความยนยอมของผเปนหนสวนหมดดวยกนทกคน เวนแตจะมขอตกลงกนไวเปนอยางอน มาตรา 1033 ถาผเปนหนสวนมไดตกลงกนไวในกระบวนจดการหางหนสวนไซรทานวาผเปนหนสวนยอมจดการหางหนสวนนนไดทกคน แตผเปนหนสวนคนหนงคนใดจะเขาทำาสญญาอนใด ซงผเปนหนสวนอกคนหนงทกทวงนนไมได ในกรณเชนน ทานใหถอวาผเปนหนสวนยอมเปนหนสวนผจดการทกคน มาตรา 1034 ถาไดตกลงกนไววาการงานของหางหนสวนนนจกใหเปนไปตามเสยงขางมากแหงผเปนหนสวนไซร ทานใหผเปนหนสวนคนหนงมเสยงเปนคะแนนหนงโดยไมตองคำานงถงจำานวนทลงหนดวยมากหรอนอย มาตรา 1035 ถาไดตกลงกนไววาจะใหผเปนหนสวนหลายคนจดการหางหนสวนไซรหนสวนผจดการแตละคนจะจดการหางหนสวนนนกได แตหนสวนผจดการคนหนงคนใดจะทำาการอนใดซงหนสวนผจดการอกคนหนงทกทวงนนไมได มาตรา 1036 อนหนสวนผจดการนน จะเอาออกจากตำาแหนงไดตอเมอผเปนหนสวนทงหลายอนยนยอมพรอมกน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน

มาตรา 1037 ถงแมวาผเปนหนสวนทงหลายไดตกลงใหผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนเปนผจดการหางหนสวนกด ผเปนหนสวนทกคนนอกจากผจดการยอมมสทธทจะไตถามถงการงานของหางหนสวนทจดอยนนไดทกเมอและมสทธทจะตรวจและคดสำาเนา สมด บญช และเอกสารใด ๆ ของหนสวนไดดวย มาตรา 1038 หามมใหผเปนหนสวนประกอบกจการอยางหนงอยางใดซงมสภาพดจเดยวกน และเปนการแขงขนกบกจการของหางหนสวนนน ไมวาทำาเพอประโยชนตนหรอประโยชนผอนโดยมไดรบความยนยอมของผเปนหนสวนคนอน ๆ ถาผเปนหนสวนคนใดทำาการฝาฝนตอบทบญญตมาตรานไซร ผเปนหนสวนคนอนๆชอบทจะเรยกเอาผลกำาไรซงผนนหาไดทงหมดหรอเรยกเอาคาสนไหมทดแทน เพอการทหางหนสวนไดรบความเสยหายเพราะเหตนน แตทานหามมใหฟองเรยกเมอพนเวลาปหนงนบแตวนทำาการฝาฝน มาตรา 1039 ผเปนหนสวนจำาตองจดการงานของหางหนสวนดวยความระมดระวงใหมากเสมอนกบจดการงานของตนเองฉะนน มาตรา 1040 หามมใหชกนำาเอาบคคลผอนเขามาเปนหนสวนในหางหนสวน โดย

มไดรบความยนยอมของผเปนหนสวนหมดดวยกนทกคน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน มาตรา 1041 ถาผเปนหนสวนคนใดคนหนงโอนสวนกำาไรของตนในหางหนสวนทงหมดกดหรอแตบางสวนกด ใหแกบคคลภายนอกโดยมไดรบความยนยอมของผเปนหนสวนทงหลายอนไซร ทานวาบคคลภายนอกนนจะกลายเปนเขาหนสวนดวยกหามได มาตรา 1042 ความเกยวพนระหวางหนสวนผจดการกบผเปนหนสวนทงหลายอนนนทานใหบงคบดวยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยตวแทน มาตรา 1043 ถาผเปนหนสวนมไดเปนผจดการเออมเขามาจดการงานของหางหนสวนกด หรอผเปนหนสวนซงเปนผจดการกระทำาลวงขอบอำานาจของตนกด ทานใหบงคบดวยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยจดการงานนอกสง มาตรา 1044 อนสวนกำาไรกด สวนขาดทนกด ของผเปนหนสวนทก ๆ คนนน ยอมเปนไปตามสวนทลงหน มาตรา 1045 ถาหนสวนของผใดไดกำาหนดแตเพยงขางฝายกำาไรวาจะแบงเอาเทาไรหรอกำาหนดแตเพยงขางขาดทนวาจะยอมขาดเทาไรฉะนไซรทานใหสนนษฐานไวกอนวาหนสวนของผนนมสวนกำาไรและสวนขาดทนเปนอยางเดยวกน

มาตรา 1046 ผเปนหนสวนไมวาคนหนงคนใดหามสทธจะไดรบบำาเหนจเพอทไดจดการงานของหางหนสวนนนไม เวนแตจะไดมความตกลงกนไวเปนอยางอน มาตรา 1047 ถาชอของผเปนหนสวนซงออกจากหนสวนไปแลวยงคงใชเรยกขานตดเปนชอหางหนสวนอย ทานวาผเปนหนสวนนนชอบทจะเรยกใหงดใชชอของตนเสยได มาตรา 1048 ผเปนหนสวนคนหนงจะเรยกเอาสวนของตนจากหนสวนอน ๆ แมในกจการคาขายอนใดซงไมปรากฏชอของตนกได สวนท 3 ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกบบคคลภายนอก

มาตรา 1049 ผเปนหนสวนจะถอเอาสทธใด ๆ แกบคคลภายนอกในกจการคาขายซงไมปรากฏชอของตนนนหาไดไม มาตรา 1050 การใด ๆ อนผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดจดทำาไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนนทานวาผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในการนน ๆ ดวย และจะตองรบผดรวมกนโดยไมจำากดจำานวนในการชำาระหนอนไดกอใหเกดขน เพราะจดการไปเชนนน

มาตรา 1051 ผเปนหนสวนซงออกจากหนสวนไปแลวยงคงตองรบผดในหนซงหางหนสวนไดกอใหเกดขนทตนไดออกจากหนสวนไป มาตรา 1052 บคคลผเขาเปนหนสวนในหางหนสวนยอมตองรบผดในหนใด ๆ ซงหางหนสวนไดกอใหเกดขนกอนทตนเขามาเปนหนสวนดวย มาตรา 1053 หางหนสวนซงมไดจดทะเบยนนน ถงแมจะมขอจำากดอำานาจของหนสวนคนหนงในการทจะผกพนผเปนหนสวนคนอน ๆ ทานวาขอจำากดเชนนนกหามผถงบคคลภายนอกไม มาตรา 1054 บคคลใดแสดงตนวาเปนหนสวนดวยวาจากดดวยลายลกษณอกษรกดดวยกรยากด ดวยยนยอมใหเขาใชชอตนเปนชอหางหนสวนกด หรอรแลวไมคดคานปลอยใหเขาแสดงวาตนเปนหนสวนกด ทานวาบคคลนนยอมตองรบผดตอบคคลภายนอกในบรรดาหนของหางหนสวนเสมอนเปนหนสวน ถาผเปนหนสวนคนหนงคนใดตายไปแลว และหางหนสวนนนยงคงคาตอไปในชอเดมของหาง ทานวาเหตเพยงทคงใชชอเดมนนกด หรอใชชอของหนสวนผตายควบอยดวยกด หาทำาใหความรบผดมแกกองทรพยมรดกของผตายเพอหนใด ๆ อนหางหนสวนไดกอใหเกดขนภายหลงมรณะนนไม

สวนท 4 การเลกและชำาระบญชหางหนสวนสามญ

มาตรา 1055 หางหนสวนสามญยอมเลกกนดวยเหตดงกลาวตอไปน (1) ถาในสญญาทำาไวมกำาหนดกรณอนใดเปนเหตทจะเลกกนเมอมกรณนน (2) ถาสญญาทำาไวเฉพาะกำาหนดกาลใด เมอสนกำาหนดกาลนน (3) ถาสญญาทำาไวเฉพาะเพอทำากจการอยางหนงอยางใดแตอยางเดยวเมอเสรจการนน (4) เมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงใหคำาบอกกลาวแกผเปนหนสวนคนอนๆ ตามกำาหนดดงบญญตไวในมาตรา 1056 (5) เมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงตาย หรอลมละลายหรอตกเปนผไรความสามารถ มาตรา 1056 ถาหางหนสวนไดตงขนไมมกำาหนดกาลอยางหนงอยางใดเปนยตทานวาจะเลกไดตอเมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงบอกเลกเมอสนรอบปในทางบญชเงนของหางหนสวนนน และผเปนหนสวนนนตองบอกกลาวความจำานงจะเลกลวงหนาไมนอยกวาหกเดอน มาตรา 1057 ถาผเปนหนสวนคนใดรองขอเมอมกรณอยางใดอยางหนงดงจะกลาวตอไปน ศาลอาจสงใหหางหนสวนสามญเลกกนเสยกไดคอ

(1) เมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงนอกจากผรองฟองนน ลวงละเมดบทบงคบใด ๆอนเปนขอสาระสำาคญซงสญญาหนสวนกำาหนดไวแกตน โดยจงใจหรอเลนเลออยางรายแรง (2) เมอกจการของหางหนสวนนนจะทำาไปกมแตขาดทนอยางเดยวและไมมหวงจะกลบฟ นตวไดอก (3) เมอมเหตอนใด ๆ ทำาใหหางหนสวนนนเหลอวสยทจะดำารงคงอยตอไปได มาตรา 1058 เมอเหตอนใดอนหนงเกดขนเกยวดวยผเปนหนสวนคนหนงซงตามความในมาตรา 1057 หรอมาตรา 1067 เปนเหตใหผเปนหนสวนทงหลายนอกนนมสทธจะเรยกใหเลกหางหนสวนไดไซร ในเมอผเปนหนสวนเหลานนยนคำารอง ทานวาศาลจะสงใหกำาจดหนสวนผตนเหตนนออกเสยจากหางหนสวนแทนสงใหเลกหางหนสวนกได ในการแบงทรพยสนระหวางหางหนสวนกบผเปนหนสวนซงถกกำาจดนนทานใหตราคาทรพยสนของหางหนสวนตามราคาทเปนอยในเวลานนแรกยนคำารองขอใหกำาจด มาตรา 1059 ถาเมอสนกำาหนดกาลซงไดตกลงกนไว และผเปนหนสวนทงหลาย

หรอผเปนหนสวนซงเคยไดจดการอยในระหวางกำาหนดนนยงคงดำาเนนการคาของหางหนสวนอยตอไปโดยมไดชำาระบญช หรอชำาระเงนกนใหเสรจไปไซร ทานใหถอวาผเปนหนสวนทงปวงไดตกลงคงทำาการเปนหนสวนกนสบไปโดยไมมกำาหนดกาล มาตรา 1060 ในกรณอยางใดอยางหนงซงกลาวไวในมาตรา 1055 อนมาตรา (4)หรออนมาตรา (5) นน ถาผเปนหนสวนทยงอยรบซอหนของผทออกจากหนสวนไปไซรทานวาสญญาหนสวนนนกยงคงใชไดตอไปในระหวางผเปนหนสวนทยงอยดวยกน มาตรา 1061 เมอหางหนสวนเลกกนแลวกใหจดการชำาระบญช เวนแตจะไดตกลงกนใหจดการทรพยสนโดยวธอนในระหวางผเปนหนสวนดวยกนหรอวาหางหนสวนนนศาลไดพพากษาใหลมละลาย ถาการเลกหางหนสวนนนไดเปนไปโดยทเจาหนเฉพาะตวของผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดใหคำาบอกกลาวกด หรอโดยทผเปนหนสวนคนใดคนหนงลมละลายกด ทานวาจะงดการชำาระบญชเสยไดตอเมอเจาหนคนนนหรอเจาพนกงานรกษาทรพยยนยอมดวย การชำาระบญชนน ใหผเปนหนสวนทงหมดดวยกนจดทำา หรอใหบคคลอนซงผเปน

หนสวนไดตงแตงขนนนเปนผจดทำา การตงแตงผชำาระบญช ใหวนจฉยชขาดโดยคะแนนเสยงขางมากของผเปนหนสวน มาตรา 1062 การชำาระบญช ใหทำาโดยลำาดบดงน คอ (1) ใหชำาระหนทงหลายซงคางชำาระแกบคคลภายนอก (2) ใหชดใชเงนทดรองและคาใชจายซงผเปนหนสวนไดออกของตนไปเพอจดการคาของหาง (3) ใหคนทนทรพยซงผเปนหนสวนแตละคนไดลงเปนหน ถายงมทรพยเหลออยอกเทาไรกใหเฉลยแจกเปนกำาไรในระหวางผเปนหนสวน มาตรา 1063 ถาเมอไดชำาระหนซงคางชำาระแกบคคลภายนอกและชดใชเงนทดรองและคาใชจายแลว สนทรพยทยงอยไมพอจะคนแกผเปนหนหนสวนใหครบจำานวนทลงหนไซร สวนทขาดนคอขาดทนซงตองคดเฉลยชวยกนขาด สวนท 5 การจดทะเบยนหางหนสวนสามญ

มาตรา 1064 อนหางหนสวนสามญนน จะจดทะเบยนกได การจดทะเบยนนน ทานบงคบใหมรายการดงน คอ (1) ชอหางหนสวน (2) วตถทประสงคของหางหนสวน (3) ทตงสำานกงานแหงใหญและสาขาทงปวง

(4) ชอและทสำานกกบทงอาชวะของผเปนหนสวนทก ๆ คน ถาผเปนหนสวนคนใดมชอยหอ กใหลงทะเบยนทงชอและยหอดวย (5) ชอหนสวนผจดการในเมอไดตงแตงใหเปนผจดการแตเพยงบางคน (6) ถามขอจำากดอำานาจของหนสวนผจดการประการใดใหลงไวดวย (7) ตราซงใชเปนสำาคญของหางหนสวน ขอความซงลงทะเบยนนน จะลงรายการอน ๆ อกอนคสญญาเหนสมควรจะใหประชาชนทราบดวยกได การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคน และตองประทบตราของหางหนสวนนนดวย ใหพนกงานทะเบยนทำาใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหางหนสวนนนฉบบหนง มาตรา 1065 ผเปนหนสวนอาจถอเอาประโยชนแกบคคลภายนอกในบรรดาสทธอนหางหนสวนจดทะเบยนนนไดมา แมในกจการซงไมปรากฏชอของตน มาตรา 1066 หามมใหผเปนหนสวนคนหนงคนใดในหางหนสวนจดทะเบยนประกอบกจการอยางหนงอยางใดอนมสภาพเปนอยางเดยวกนและเปนการแขงขนกบกจการของ

หางหนสวนนน ไมวาทำาเพอประโยชนตนหรอเพอประโยชนผอน หรอไปเขาเปนหนสวนไมจำากดความรบผดในหางหนสวนอน ซงประกอบกจการอนมสภาพเปนอยางเดยวกนและแขงขนกบกจการของหางหนสวนจดทะเบยนนนเวนไวแตจะไดรบคำายนยอมของผเปนหนสวนอนทงหมด แตขอหามเชนวามาน ทานวาจะไมพงใชได ถาหากผเปนหนสวนทงหลายไดรอยแลวในเวลาเมอลงทะเบยนหางหนสวนนนวา ผเปนหนสวนคนหนงไดทำากจการ หรอเขาเปนหนสวนอยในหางหนสวนอนอนมวตถทประสงคอยางเดยวกน และในสญญาเขาหนสวนททำาไวตอกนนนกไมไดบงคบใหถอนตวออก มาตรา 1067 ถาผเปนหนสวนคนใดกระทำาฝาฝนตอบทบญญตในมาตรากอนนไซรทานวาหางหนสวนซงจดทะเบยนนนชอบทจะเรยกเอาผลกำาไรอนผนนหาไดทงหมดหรอเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายซงหางหนสวนไดรบเพราะเหตนน แตทงนทานหามมใหฟองเรยกเมอพนเวลาปหนง นบแตวนทำาการฝาฝน อนง บทบญญตมาตรานไมลบลางสทธของผเปนหนสวนทงหลายนอกนน ในอนจะเรยกใหเลกหางหนสวน

มาตรา 1068 ความรบผดของผเปนหนสวนในหางหนสวนจดทะเบยนอนเกยวแกหนซงหางหนสวนไดกอใหเกดขนกอนทตนออกจากหนสวนนนยอมมจำากดเพยงสองปนบแตเมอออกจากหนสวน มาตรา 1069 นอกจากในกรณทงหลายทบญญตไวในมาตรา 1055 ทานวาหางหนสวนจดทะเบยนยอมเลกกนเมอหางหนสวนนนลมละลาย มาตรา 1070 เมอใดหางหนสวนซงจดทะเบยนผดนดชำาระหน เมอนนเจาหนของหางหนสวนนนชอบทจะเรยกใหชำาระหนเอาแต ผเปนหนสวนคนใดคนหนงกได มาตรา 1071 ในกรณทกลาวไวในมาตรา 1070 นน ถาผเปนหนสวนนำาพสจนไดวา (1) สนทรพยของหางหนสวนยงมพอทจะชำาระหนไดทงหมดหรอบางสวนและ (2) การทจะบงคบเอาแกหางหนสวนนนไมเปนการยากฉะนไซร ศาลจะบงคบใหเอาสนทรพยของหางหนสวนนนชำาระหนกอนกไดสดแตศาลจะเหนสมควร มาตรา 1072 ถาหางหนสวนซงจดทะเบยนยงมไดเลกกนตราบใด เจาหนของผเปนหนสวนเฉพาะตวยอมใชสทธไดแตเพยงในผลกำาไร หรอเงนซงหางหนสวนคางชำาระ

แกผเปนหนสวนคนนนเทานน ถาหางหนสวนนนเลกกนแลว เจาหนยอมใชสทธไดตลอดจนถงหนของผเปนหนสวนคนนนอนมในสนทรพยของหางหนสวน สวนท 6 การควบหางหนสวนจดทะเบยนเขากน

มาตรา 1073 หางหนสวนจดทะเบยนหางหนงจะควบเขาเปนอนเดยวกบหางหนสวนจดทะเบยนอกหางหนงกได โดยความยนยอมของผเปนหนสวนทงหมด เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน มาตรา 1074 เมอหางหนสวนจดทะเบยนหางใดปลงใจจะควบเขากนกบหางอนหางหนสวนนนตองโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทนนสองครงเปนอยางนอย และสงคำาบอกกลาวความประสงคทจะควบเขากนนนแกบรรดาผซงหางหนสวนรวาเปนเจาหน และขอใหเจาหนผมขอคดคานอยางใดอยางหนงในการทจะทำานนสงคำาคดคานไปภายในสามเดอนนบแตวนบอกกลาว ถาไมมใครคดคานภายในกำาหนดเวลาเชนวานน กใหพงถอวาไมมคดคาน ถามคดคานไซร ทานมใหหางหนสวนจดการควบเขากน เวนแตจะไดใชหนท

เรยกรองหรอใหประกนเพอหนนนแลว มาตรา 1075 เมอหางไดควบเขากนแลว ตางหางกตางมหนาทจะตองนำาความนนไปจดลงทะเบยน วาไดควบเขากนเปนหางหนสวนขนใหม มาตรา 1076 หางหนสวนใหมนยอมไดไปทงสทธ ทงตองอยในความรบผดของหางหนสวนเดมทไดควบเขากนนนทงสน หมวด 3 หางหนสวนจำากด

มาตรา 1077 อนหางหนสวนจำากดนน คอหางหนสวนประเภทหนง ซงมผเปนหนสวนสองจำาพวก ดงจะกลาวตอไปน คอ (1) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคน ซงมจำากดความรบผดเพยงไมไมเกนจำานวนเงนทตนรบจะลงหนในหางหนสวนนนจำาพวกหนง และ (2) ผเปนหนสวนคนเดยวหรอหลายคนซงตองรบผดรวมกน ในบรรดาหนของหางหนสวนไมมจำากดจำานวนอกจำาพวกหนง มาตรา 1078 อนหางหนสวนจำากดนน ทานบงคบวาตองจดทะเบยน การลงทะเบยนนน ตองมรายการดงตอไปน คอ (1) ชอหางหนสวน (2) ขอแถลงความวาเปนหางหนสวนจำากด และวตถทประสงคของหางหนสวนนน

(3) ทตงสำานกงานแหงใหญและสำานกงานสาขาทงปวง (4) ชอ ยหอ สำานก และอาชวะของผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผด และจำานวนเงนซงเขาเหลานนไดลงหนดวยในหางหนสวน (5) ชอ ยหอ สำานก และอาชวะของผเปนหนสวนจำาพวกไมจำากดความรบผด (6) ชอหนสวนผจดการ (7) ถามขอจำากดอำานาจหนสวน ผจดการอนจะผกพนหางหนสวนนนประการใดใหลงไวดวย ขอความซงลงทะเบยนนน จะลงรายการอน ๆ อกอนคสญญาเหนสมควรจะใหประชาชนทราบดวยกได การลงทะเบยนนน ตองลงลายมอชอของผเปนหนสวนทกคน และตองประทบตราของหางหนสวนนนดวย ใหพนกงานทะเบยนทำาใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกหางหนสวนนนฉบบหนง มาตรา 1079 อนหางหนสวนจำากดนน ถายงมไดจดทะเบยนอยตราบใด ทานใหถอวาเปนหางหนสวนสามญ ซงผเปนหนสวนทงหมดยอมตองรบผดรวมกนในบรรดาหนของหางหนสวน โดยไมมจำากดจำานวนจนกวาจะไดจดทะเบยน

มาตรา 1080 บทบญญตวาดวยหางหนสวนสามญขอใดๆ หากมไดยกเวนหรอแกไขเปลยนแปลงไปโดยบทบญญตแหงหมวด 3 น ทานใหนำามาใชบงคบแกหางหนสวนจำากดดวย ถาผเปนหนสวนจำาพวกไมจำากดความรบผดนนมอยหลายคนดวยกนทานใหใชบทบญญตสำาหรบหางหนสวนสามญ เปนวธบงคบในความเกยวพนระหวางคนเหลานนเองและความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนเหลานนกบหางหนสวน มาตรา 1081 หามมใหเอาชอของผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดมาเรยกขานระคนเปนชอหาง มาตรา 1082 ถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดคนใดยนยอมโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายใหใชชอของตนระคนเปนชอหางไซร ทานวาผเปนหนสวนคนนนจะตองรบผดตอบคคลภายนอกเสมอนดงวาเปนหนสวนจำาพวกไมจำากดความรบผดฉะนน แตในระหวางผเปนหนสวนกนเองนน ความรบผดของผเปนหนสวนเชนนทานใหคงบงคบตามสญญาหนสวน มาตรา 1083 การลงหนของผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดนนทานวาตองใหลงเปนเงนหรอทรพยสนอยางอน ๆ

มาตรา 1084 หามมใหแบงเงนปนผลหรอดอกเบยใหแกผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผด นอกจากผลกำาไรซงหางหนสวนทำามาคาได ถาทนของหางหนสวนลดนอยลงไปเพราะถาขายขาดทน ทานหามมใหแบงเงนปนผลหรอดอกเบยใหแกผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดจนกวาทนซงขาดไปนนจะไดคนมาเตมจำานวนเดม แตถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดคนใดไดรบเงนปนผลหรอดอกเบยไปแลวโดยสจรต ทานวาหาอาจจะบงคบใหเขาคนเงนนนไดไม มาตรา 1085 ถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดไดแสดงดวยจดหมายหรอใบแจงความหรอดวยวธอยางอนใหบคคลภายนอกทราบวาตนไดลงหนไวมากกวาจำานวนซงไดจดทะเบยนเพยงใด ทานวาผนนจะตองรบผดเทาถงจำานวนเพยงนน มาตรา 1086 ขอซงตกลงกนในระหวางผเปนหนสวนทงหลาย เพอจะเปลยนแปลงประเภททรพยสนทลงหน หรอเพอจะลดจำานวนลงหนแหงผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดคนหนงคนใดนน ทานวายงไมเปนผลแกบคคลภายนอกจนกวาจะไดจดทะเบยน เมอไดจดทะเบยนแลวไซร ขอตกลงนน ๆ กยอมมผลแตเพยงเฉพาะแกหนอน

หางหนสวนไดกอใหเกดขน ภายหลงเวลาทไดจดทะเบยนแลวเทานน มาตรา 1087 อนหางหนสวนจำากดนน ทานวาตองใหแตเฉพาะผเปนหนสวนจำาพวกไมจำากดความรบผดเทานนเปนผจดการ มาตรา 1088 ถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดผใดไดเขาไปเกยวของจดการงานของหางหนสวน ทานวาผนนจะตองรบผดรวมกนในบรรดาหนทงหลายของหางหนสวนนนโดยไมจำากดจำานวน แตการออกความเหนและแนะนำากด ออกเสยงเปนคะแนนนบในการตงและถอดถอนผจดการตามกรณทมบงคบไวในสญญาหนสวนนนกด ทานหานบวาเปนสอดเขาเกยวของจดการงานของหางหนสวนนนไม มาตรา 1089 ผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดนน จะตงใหเปนผชำาระบญชของหางหนสวนกได มาตรา 1090 ผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดจะประกอบการคาขายอยางใด ๆ เพอประโยชนตนหรอเพอประโยชนบคคลภายนอกกได แมวาการงานเชนนนจะมสภาพเปนอยางเดยวกนกบการคาขายของหางหนสวนกไมหาม มาตรา 1091 ผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดจะโอนหนของตนปราศจากความยนยอมของผเปนหนสวนอนๆ กโอนได

มาตรา 1092 การทผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดตายกด ลมละลายหรอตกเปนคนไรความสามารถกด หาเปนเหตใหหางหนสวนจำากดตองเลกกนไม เวนแตจะไดมขอสญญากนไวเปนอยางอน มาตรา 1093 ถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดผใดตาย ทานวาทายาทของผนนยอมเขาเปนหนสวนแทนทผตาย เวนแตจะไดมขอสญญากนไวเปนอยางอน มาตรา 1094 ถาผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดผใดลมละลาย ทานวาตองเอาหนของผนนในหางหนสวนออกขายเปนสนทรพยในกองลมละลาย มาตรา 1095 ตราบใดหางหนสวนจำากดยงมไดเลกกนตราบนน เจาหนของหางยอมไมมสทธจะฟองรองผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดได แตเมอหางหนสวนนนไดเลกกนแลว เจาหนของหางมสทธฟองรองผเปนหนสวนจำาพวกจำากดความรบผดไดเพยงจำานวนดงน คอ (1) จำานวนลงหนของผเปนหนสวนเทาทยงคางสงแกหางหนสวน (2) จำานวนลงหนเทาทผเปนหนสวนไดถอนไปจากสนทรพยของหางหนสวน (3) จำานวนเงนปนผลและดอกเบยซงผเปนหนสวนไดรบไปแลวโดยทจรตและฝาฝนตอบทมาตรา 1084 หมวด 4

บรษทจำากด สวนท 1 สภาพและการตงบรษทจำากด

มาตรา 1096 อนวาบรษทจำากดนน คอบรษทประเภทซงตงขนดวยแบงทนเปนหนมมลคาเทา ๆ กน โดยผถอหนตางรบผดจำากดเพยงไมเกนจำานวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถอ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพง และพาณชย (ฉบบท 11) พ.ศ.2535 มาตรา 1096 ทว (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 11) พ.ศ.2535 มาตรา 1097 บคคลใด ๆ ตงแตเจดคนขนไปจะเรมกอและตงเปนบรษทจำากดกไดดวยเขากนทำาหนงสอบรคณหสนธ และกระทำาการอยางอนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน มาตรา 1098 หนงสอบรคณหสนธนน ตองมรายการดงตอไปนคอ (1) ชอบรษทอนคดจะตงขน ซงตองมคำาวา"จำากด"ไวปลายชอนนดวยดวยเสมอไป

(2) ทสำานกงานของบรษทซงบอกทะเบยนนนจะตงอย ณ ทใดในพระราชอาณาเขต (3) วตถทประสงคทงหลายของบรษท (4) ถอยคำาสำาแดงวา ความรบผดของผถอหนจะมจำากด (5) จำานวนทนเรอนหนซงบรษทคดกำาหนดจะจดทะเบยนแบงออกเปนหนมมลคากำาหนดหนละเทาไร (6) ชอ สำานก อาชวะและลายมอชอของบรรดาผเรมกอการทงจำานวนหนซงตางคนตางเขาชอซอไวคนละเทาใด มาตรา 1099 หนงสอบรคณหสนธนน ทานใหทำาเปนตนฉบบไวไมนอยกวาสองฉบบและใหลงลายมอชอของบรรดาผเรมกอการและลายมอชอทงปวงนนใหมพยานลงชอรบรองดวยสองคน หนงสอบรคณหสนธซงไดทำานน ทานบงคบใหนำาฉบบหนงไปจดทะเบยนและมอบไวณ หอทะเบยนในสวนพระราชอาณาเขตซงบงไววาจะบอกทะเบยนตงสำานกงานของบรษทนน มาตรา 1100 ผเรมกอการทกคนตองลงชอซอหน ๆ หนงเปนอยางนอย มาตรา 1101 บคคลซงเปนกรรมการของบรษทจำากดจะรบผดโดยไมจำากดกได ถา

กรณเชนนนไซร ทานวาตองจดแถลงความรบผดเชนนนลงไวในหนงสอบรคณหสนธดวย อนความรบผดโดยไมจำากดของผเปนกรรมการนนยอมถงทสด เมอลวงเวลาสองปนบแตวนทตวเขาออกจากตำาแหนงกรรมการ มาตรา 1102 หามมใหชชวนประชาชนใหซอหน มาตรา 1103 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1104 จำานวนหนทงหมดซงบรษทคดจะจดทะเบยนนน ตองมผเขาชอซอหรอออกใหกนเสรจกอนการจดทะเบยนของบรษท มาตรา 1105 อนหนนน ทานหามมใหออกโดยราคาตำาไปกวามลคาของหนทตงไว การออกหนโดยราคาสงกวามลคาของหนทตงไวนนหากวาหนงสอบรคณหสนธใหอำานาจไว กใหออกได และในกรณเชนนนตองสงใชจำานวนทลำามลคาพรอมกนไปกบการสงใชเงนคราวแรก อนง เงนสงใชคาหนคราวแรกนน ตองมใหนอยกวารอยละยสบหาแหงมลคาของหนทตงไว

มาตรา 1106 การทเขาชอซอหนนนยอมผกพนผเขาชอโดยเงอนไขวาถาบรษทตงขนแลวจะใชจำานวนเงนคาหนนน ๆ ใหแกบรษทตามหนงสอชชวนและขอบงคบของบรษท มาตรา 1107 เมอหนชนดซงจะตองลงเงนนนไดมผเขาชอซอหมดแลวผเรมกอการตองนดบรรดาผเขาชอซอหนมาประชมกนเปนการประชมใหญโดยไมชกชา ประชมอนนใหเรยกวาประชมตงบรษท อนง ใหผเรมกอการสงรายงานการตงบรษทมคำารบรองของตนวาถกตองและมขอความทเกยวแกกจการอนจะพงกระทำาในทประชมตงบรษททก ๆขอตามความในมาตราตอไปน ไปยงผเขาชอซอหนทกคนอยางนอยเจดวนกอนวนนดประชม เมอไดสงรายงานตงบรษทแกผเขาชอซอหนแลว ผเรมกอการตองจดสงสำาเนารายงานอนมคำารบรองวาถกตองตามทบงคบไวในมาตรานไปยงนายทะเบยนบรษทโดยพลน อนง ใหผเรมกอการจดใหมบญชแถลงรายชอ ฐานะ และสำานกของผเขาชอซอหนกบจำานวนหนซงตางคนไดลงซอไวเพอเสนอตอทประชมนนดวย บทบญญตทงหลายแหงมาตรา 1176,1187,1188,1189,1191,1192 และ 1195 นนทานใหนำามาใชบงคบแกการประชมตงบรษทดวยโดยอนโลม

มาตรา 1108 กจการอนจะพงทำาในทประชมตงบรษทนน คอ (1) ทำาความตกลงตงขอบงคบตาง ๆ ของบรษท (2) ใหสตยาบนแกบรรดาสญญาซงผเรมกอการไดทำาไว และคาใชจายอยางหนงอยางใดซงเขาตองออกไปในการเรมกอบรษท (3) วางกำาหนดจำานวนเงนซงจะใหแกผเรมกอการ ถาหากมเจตนาวาจะให (4) วางกำาหนดจำานวนหนบรมสทธ ทงกำาหนดสภาพและบรมสทธแหงหนนน ๆ วาเปนสถานใดเพยงใด ถาหากจะมหนเชนนนในบรษท (5) วางกำาหนดจำานวนหนสามญ หรอหนบรมสทธซงออกใหเหมอนหนงวาไดใชเตมคาแลวหรอไดใชแตบางสวนแลว เพราะใชใหดวยอยางอนนอกจากตวเงน และกำาหนดวาเพยงใดซงจะถอวาเอาเปนวาไดใชเงนแลวถาหากจะมหนเชนนนในบรษท ใหแถลงในทประชมโดยเฉพาะวา ซงจะเอาหนสามญหรอหนบรมสทธใหเหมอนหนงวาไดใชเงนแลวเชนนน เพอแทนคณแรงงานหรอตอบแทนทรพยสนอยางใด ใหพรรณนาจงชดเจนทกประการ (6) เลอกตงกรรมการและพนกงานสอบบญชอนเปนชดแรกของบรษทและวางกำาหนดอำานาจของคนเหลานดวย

มาตรา 1109 ผเรมกอการหรอผเขาชอซอหนจะออกเสยงลงคะแนนไมได ถาตนมสวนไดเสยโดยพเศษในปญหาทยกขนวนจฉยนน อนง มตของทประชมตงบรษทยอมไมสมบรณ เวนแตทประชมจะไดลงมตโดยเสยงขางมาก อนมคะแนนของผเขาชอซอหนรวมกนไมนอยกวากงจำานวนผเขาชอซอหนทงหมดซงมสทธลงคะแนนได และคดตามจำานวนหนรวมกนไมนอยกวากงจำานวนหนของผถอหนนน ๆ ทงหมดดวยกน มาตรา 1110 เมอไดประชมตงบรษทแลว ใหผเรมกอการบรษทมอบการทงปวงใหแกกรรมการของบรษท เมอกรรมการไดรบการแลว กใหลงมอจดการเรยกใหผเรมกอการและผเขาชอซอหนทงหลายใชเงนในหนซงจะตองใชเปนตวเงน เรยกหนหนงไมนอยกวารอยละยสบหาตามทไดกำาหนดไวในหนงสอชชวนบอกกลาวกลาวปาวรองหรอหนงสอชวนใหซอหน มาตรา 1111 เมอจำานวนเงนซงวาไวในมาตรา 1110 ไดใชเสรจแลว กรรมการตองไปขอจดทะเบยนบรษทนน คำาขอและขอความทลงในทะเบยนนน ใหระบรายการตามทไดตกลงกนในทประชมตงบรษท ดงตอไปน คอ

(1) จำานวนหนทงสนซงไดมผเขาชอซอ หรอไดจดออกใหแลวแยกใหปรากฏวาเปนชนดหนสามญเทาใด หนบรมสทธเทาใด (2) จำานวนหนสามญหรอหนบรมสทธ ซงออกใหเหมอนหนงวาไดใชเตมคาแลวหรอไดใชแตบางสวนแลว นอกจากทใชเปนตวเงนและหนทไดใชแตบางสวนนน ใหบอกวาไดใชแลวเพยงใด (3) จำานวนเงนทไดใชแลวหนละเทาใด (4) จำานวนเงนทไดรบไวเปนคาหนรวมทงสนเทาใด (5) ชอ อาชวะ และทสำานกของกรรมการทกคน (6) ถาใหกรรมการตางมอำานาจจดการของบรษทไดโดยลำาพงตวใหแสดงอำานาจของกรรมการนน ๆ วาคนใดมเพยงใด และบอกจำานวนหรอชอกรรมการซงจะลงชอเปนสำาคญผกพนบรษทไดนนดวย (7) ถาตงบรษทขนชวกาลกำาหนดอนหนง ใหบอกกาลกำาหนดอนนนดวย (8) ทตงสำานกงานแหงใหญและสาขาทงปวง การลงทะเบยนจะมรายการอยางอนซงกรรมการเหนสมควรจะใหทราบแกประชาชนกลงได ในการขอจดทะเบยนนน ถาไดทำาขอบงคบของบรษทไวประการใดบางตองสงสำาเนา

ขอบงคบนน ๆ ไปดวยกบทงสำาเนารายงานการประชมตงบรษทหนงสอทงสองนกรรมการตองลงลายมอชอรบรองคนหนงเปนอยางนอย ในเวลาเดยวกนนน กรรมการตองนำาฉบบตพมพแหงหนงสอบรคณหสนธและขอบงคบถาหากม มอบไวแกหอทะเบยนอยางละสบฉบบ ใหพนกงานทะเบยนทำาใบสำาคญแสดงการจดทะเบยน สงมอบใหแกบรษทฉบบหนง มาตรา 1112 ถาการจดทะเบยนมไดทำาภายในสามเดอนนบแตประชมตงบรษทไซรทานวาบรษทนนเปนอนไมไดตงขน และบรรดาเงนทไดรบไวจากผเขาชอซอหนนนตองใชคนเตมจำานวนมใหลดเลย ถามจำานวนเงนเชนวานนคางอยมไดคนในสามเดอนภายหลงการประชมตงบรษทไซรทานวากรรมการของบรษทตองรบผดรวมกนทจะใชทงตนเงนและดอกเบยคดตงแตเวลาสนกำาหนดสามเดอนนน แตถากรรมการคนใดพสจนไดวา การทเงนขาดหรอทใชคนชาไปมไดเปนเพราะความผดของตนไซร กรรมการคนนนกไมตองรบผดในการใชตนเงนหรอดอกเบย มาตรา 1113 ผเรมกอการบรษทตองรบผดรวมกนและโดยไมจำากดในบรรดาหนและ

การจายเงนซงทประชมตงบรษทมไดอนมต และแมจะไดมอนมตกยงคงตองรบผดอยเชนนนไปจนกวาจะไดจดทะเบยนบรษท มาตรา 1114 เมอบรษทไดจดทะเบยนแลว ผเขาชอซอหนจะรองฟองขอใหศาลเพกถอนการทตนไดเขาชอซอ โดยยกเหตวาสำาคญผดหรอตองขมขหรอถกลวงลอฉอฉลนน ทานวาหาอาจทำาไดไม มาตรา 1115 ถาหากวาชอบรษทซงตงไวในหนงสอบรคณหสนธพองกบชอบรษทอนซงไดจดทะเบยนแลวกด หรอพองกบชอซงตงไวในหนงสอบรคณหสนธฉบบอนอนไดจดทะเบยนแลวกด หรอคลายคลงกบชอเชนกลาวนนจนนาจะลวงใหมหาชนหลงไปไดกดทานวาบคคลผทมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะฟองเรยกเอาคาสนไหมทดแทนแกผเรมกอการบรษทกไดและจะรองขอใหศาลสงบงคบใหเปลยนชอนนเสยใหมกได เมอศาลมคำาสงเชนนนแลว กตองบอกชอซงเปลยนใหมนนจดลงทะเบยนแทนชอเกาและตองแกใบสำาคญการจดทะเบยนดวยตามกนไป มาตรา 1116 บคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงปรารถนาจะไดสำาเนาหนงสอบรคณหสนธ และขอบงคบบรรดามในบรษทหนงบรษทใดกชอบทจะเรยกไดจาก

บรษทนน ในการนบรษทจะเรยกเอาเงนไมเกนฉบบละบาทหนงกได สวนท 2 หนและผถอหน

มาตรา 1117 อนมลคาของหน ๆ หนงนน มใหตำากวาหาบาท มาตรา 1118 อนหนนน ทานวาจะแบงแยกหาไดไม ถาบคคลมจำานวนแตสองคนขนไปถอหน ๆ เดยวรวมกน ทานวาตองตงใหคนใดคนหนงในจำานวนนนแตคนเดยวเปนผใชสทธในฐานเปนผถอหน อนง บคคลทงหลายซงถอหน ๆ เดยวรวมกน ตองรวมกนรบผดตอบรษทในการสงใชมลคาของหน มาตรา 1119 หนทก ๆ หนจำาตองใหใชเปนเงนจนเตมคา เวนแตหนซงออกตามบทบญญตมาตรา 1108 อนมาตรา (5) หรอ มาตรา 1221 ในการใชเงนเปนคาหนนน ผถอหนจะหกหนกบบรษทหาไดไม มาตรา 1120 บรรดาเงนคาหนซงยงจะตองสงอกนน กรรมการจะเรยกใหผถอหนสงใชเสยเมอใดกได เวนแตทประชมใหญจะไดวนจฉยเปนอยางอน มาตรา 1121 การเรยกเงนคาหนแตละคราวนน ทานบงคบวาใหสงคำาบอกกลาวลวงหนา ไมตำากวายสบเอดวนดวยจดหมายสงลงทะเบยนไปรษณยและผถอหนทกคนจะตองใชเงนตามจำานวนทเรยกนนสดแตกรรมการจะไดกำาหนดไปวาใหสงไปยงผใด ณ

ทใด และเวลาใด มาตรา 1122 ถาและเงนอนจะพงสงใชเปนคาหนตามเรยกนน ผถอหนคนใดมไดสงใชตามวนกำาหนดไซร ผนนจำาตองเสยดอกเบยนบแตวนทกำาหนดใหสงใชจนถงวนทไดสงเสรจ มาตรา 1123 ถาผถอหนคนใดละเลยไมสงใชเงนทเรยกคาหนตามวนกำาหนดกรรมการจะสงคำาบอกกลาวดวยจดหมายสงลงทะเบยนไปรษณยไปยงผนนใหสงใชเงนทเรยกกบทงดอกเบยดวยกได ในคำาบอกกลาวอนน ใหกำาหนดเวลาไปพอสมควรเพอใหใชเงนทเรยกกบทงดอกเบย และตองบอกไปดวยวาใหสงใช ณ สถานทใด อนงในคำาบอกกลาวนนจะแจงไปดวยกไดวา ถาไมใชเงนตามเรยก หนนนอาจจะถกรบ มาตรา 1124 ถาในคำาบอกกลาวมขอแถลงความถงการรบหนดวยแลวหากเงนคาหนทเรยกกบทงดอกเบยยงคงคางชำาระอย ตราบใดกรรมการจะบอกรบหนนน ๆเมอใดกได มาตรา 1125 หนซงรบแลวนนใหเอาออกขายทอดตลาดโดยไมชกชาไดจำานวนเงนเทาใดใหเอาหกใชคาหนทเรยกกบดอกเบยคางชำาระ ถายงมเงนเหลอเทาใดตอง

สงคนใหแกผถอหนนน มาตรา 1126 แมวาวธการรบหนขายหนจะไมถกตองดวยระเบยบกด ทานวาหาเหตใหสทธของผซอหนซงรบนนเสอมเสยไปอยางไรไม มาตรา 1127 ใหบรษททำาใบหน คอใบสำาคญสำาหรบหนใบหนงหรอหลายใบ มอบใหเปนคมอแกผถอหนจงทก ๆ คน เมอมอบใบหนนน จะเรยกคาธรรมเนยมกได สดแตกรรมการจะกำาหนดแตมใหเกนหาสบสตางค มาตรา 1128 ในใบหนทก ๆ ใบ ทานใหกรรมการลงลายมอชอเองคนหนงเปนอยางนอย และประทบตราของบรษทเปนสำาคญ ในใบหนนนตองมขอความตอไปน คอ (1) ชอบรษท (2) เลขหมายหนทกลาวถงในใบหนนน (3) มลคาหนหนงเปนเงนเทาใด (4) ถาและเปนหนทยงไมไดใชเงนเสรจ ใหจดลงวาไดใชเงนคาหนแลวหนละเทาใด (5) ชอผถอหน หรอคำาแถลงวาไดออกใบหนนนใหแกผถอ มาตรา 1129 อนวาหนนนยอมโอนกนไดโดยมตองไดรบความยนยอมของบรษทเวนแตเมอเปนหนชนดระบชอลงในใบหนซงมขอบงคบของบรษทกำาหนดไวเปนอยางอน

การโอนหนชนดระบชอลงในใบหนนน ถามไดทำาเปนหนงสอและลงลายมอชอของผโอนกบผรบโอน มพยานคนหนงเปนอยางนอยลงชอรบรองลายมอนน ๆ ดวยแลวทานวาเปนโมฆะ อนงตราสารอนนนตองแถลงเลขหมายของหนซงโอนกนนนดวย การโอนเชนนจะนำามาใชแกบรษทหรอบคคลภายนอกไมได จนกวาจะไดจดแจงการโอนทงชอและสำานกของผรบโอนนนลงในทะเบยนผถอหน มาตรา 1130 หนใดเงนทเรยกคาหนยงคางชำาระอย หนนนบรษทจะไมยอมรบจดทะเบยนใหโอนกได มาตรา 1131 ในระหวางสบสวนกอนการประชมใหญสามญ บรษทจะปดสมดทะเบยนพกการโอนหนเสยกได มาตรา 1132 ในเหตบางอยางเชนผถอหนตายกด หรอลมละลายกด อนเปนเหตใหบคคลอนเปนผมสทธจะไดหนขนนน หากวาบคคลนนนำาใบหนมาเวนคน เมอเปนวสยจะทำาได ทงไดนำาหลกฐานอนสมควรมาแสดงดวยแลว กใหบรษทรบบคคลนนลงทะเบยนเปนผถอหนสบไป มาตรา 1133 หนซงโอนกนนนถาเปนหนอนยงมไดสงเงนใชเตมจำานวนคาหน

ทานวาผโอนยงคงตองรบผดในจำานวนเงนทยงมไดสงใชไมครบถวนนน แตวา (1) ผโอนไมตองรบผดในหนอนหนงอนใดของบรษทซงไดกอใหเกดขนภายหลงโอน (2) ผโอนไมตองรบผดออกสวนใชหน เวนแตความปรากฏขนแกศาลวาบรรดาผทยงถอหนของบรษทอยนนไมสามารถออกสวนใชหนอนเขาจะพงตองออกใชนนได ในขอความรบผดเชนวามานน ทานหามมใหฟองผโอนเมอพนสองปนบแตไดจดแจงการโอนนนลงในทะเบยนผถอหน มาตรา 1134 ใบหนออกใหแกผถอนน จะออกไดกแตเมอมขอบงคบของบรษทอนญาตไว และจะออกใหไดแตเฉพาะเพอหนซงไดใชเตมคาแลว ในกรณเชนวาน ผทรงใบหนชนดระบชอยอมมสทธจะไดรบใบหนชนดออกใหแก ผถอ เมอเวนคนใบหนชนดระบชอนนใหขดฆาเสย มาตรา 1135 หนชนดทมใบหนออกใหแกผถอนน ยอมโอนกนไดเพยงดวยสงมอบใบหนแกกน มาตรา 1136 ผทรงใบหนชนดออกใหแกผถอยอมมสทธจะมาขอเปลยนเอาใบหนชนดระบชอไดเมอเวนคนใบหนฉบบออกใหแกผถอนนใหขดฆาเสย

มาตรา 1137 ถาขอบงคบของบรษทมกำาหนดไวเปนองคคณอนหนงสำาหรบผจะเปนกรรมการ วาจำาจะตองเปนผถอหนเปนจำานวนเทาหนงเทาใดไซรหนเชนนทานวาตองเปนหนระบชอ มาตรา 1138 บรษทจำากดตองมสมดทะเบยนผถอหน มรายการดงตอไปนคอ (1) ชอและสำานก กบอาชวะ ถาวาม ของผถอหน ขอแถลงเรองหนของผถอหนคนหนง ๆ แยกหนออกตามเลขหมายและจำานวนเงนทไดใชแลว หรอทไดตกลงกนใหถอวาเปนอนไดใชแลวในหนของผถอหนคนหนง ๆ (2) วนเดอนปซงไดลงทะเบยนบคคลผหนง ๆ เปนผถอหน (3) วนเดอนปซงบคคลคนใดคนหนงขาดจากเปนผถอหน (4) เลขหมายใบหนและวนทลงในใบหนชนดออกใหแกผถอและเลขหมายของหนซงไดลงไวในใบหนนน ๆ (5) วนทไดขดฆาใบหนชนดระบชอ หรอชนดออกใหแกผถอ มาตรา 1139 สมดทะเบยนผถอหนเรมแตวนจดทะเบยนบรษทนน ใหรกษาไว ณสำานกงานของบรษทแหงทไดจดทะเบยนไว สมดทะเบยนนใหเปดใหแกผถอหนทงหลายดได ในระหวางเวลาทำาการโดยไมเรยกคาธรรมเนยมอยางหนงอยางใด แตกรรมการ

จะจำากดเวลาลงไวอยางไรพอสมควรกได หากไมนอยกวาวนละสองชวโมง ใหเปนหนาทของกรรมการ ทจะสงสำาเนาบญชรายชอผทยงคงเปนผถอหนอยทงหมดในเวลาทประชม และรายชอผทขาดจากเปนผถอหนจำาเดมแตวนประชมสามญครงทแลวมานน ไปยงนายทะเบยนอยางนอยปละครงและมใหชากวาวนทสบส นบแตการประชมสามญบญชรายชอนใหมรายการบรรดาทระบไวในมาตรากอนนนทกประการ มาตรา 1140 ผถอหนชอบทจะเรยกใหสงมอบสำาเนาทะเบยนเชนวานนหรอแตตอนหนงตอนใดแกตนได เมอเสยคาคดสำาเนาหาสบสตางคตอรอยคำา มาตรา 1141 สมดทะเบยนผถอหนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนพยานหลกฐานอนถกตองในขอกระทงความบรรดาทกฎหมายบงคบหรอใหอำานาจใหเอาลงในทะเบยนนน มาตรา 1142 ถาบรษทไดออกหนบรมสทธไปแลว ไดกำาหนดไววาบรมสทธจะมแกหนนน ๆ เปนอยางไร ทานหามมใหแกไขอกเลย มาตรา 1143 หามมใหบรษทจำากดเปนเจาของถอหนของตนเอง หรอรบจำานำาหนของตนเอง สวนท 3

วธจดการบรษทจำากด 1.บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 1144 บรรดาบรษทจำากด ใหมกรรมการคนหนงหรอหลายคนดวยกนจดการตามขอบงคบของบรษท และอยในความครอบงำาของทประชมใหญแหงผถอหนทงปวง มาตรา 1145 จำาเดมแตไดจดทะเบยนบรษทแลว ทานหามมใหตงขอบงคบขนใหมหรอเพมเตมเปลยนแปลงขอบงคบหรอขอความในหนงสอบรคณหสนธแตอยางหนงอยางใด เวนแตจะไดมการลงมตพเศษ มาตรา 1146 บรรดาขอบงคบอนไดตงขนใหม หรอไดเพมเตมเปลยนแปลงนน เปนหนาทของบรษททจะจดใหไปจดทะเบยนภายในกำาหนดสบสวนนบแตวนทไดมการลงมตพเศษ มาตรา 1147 บรรดาขอบงคบอนไดตงขนใหม หรอหนงสอบรคณหสนธหรอขอบงคบซงไดเปลยนแปลงนนใหบรษทสงมอบฉบบตพมพ ไว ณ หอทะเบยนอยางละสบฉบบในเวลาเดยวกบทขอจดทะเบยน มาตรา 1148 บรรดาบรษทจำากด ตองมสำานกงานบอกทะเบยนไวแหงหนงซงธรการตดตอและคำาบอกกลาวทงปวงจะสงถงบรษทได ณ ทนน

คำาบอกกลาวสถานทตงแหงสำานกงานทไดบอกทะเบยนไวกด หรอเปลยนยายสถานทกด ใหสงแกนายทะเบยนบรษท และใหนายทะเบยนจดขอความนนลงในทะเบยน มาตรา 1149 ตราบใดหนทงหลายยงมไดชำาระเงนเตมจำานวน ทานวาตราบนนบรษทจะลงพมพหรอแสดงจำานวนตนทนของบรษท ในหนงสออยางหนงอยางใดเชนในคำาบอกกลาวปาวรองกด ในตวเงนและบญชสงของกด ในจดหมายกด ตองแสดงไวใหชดเจนดวยในทเดยวกน จำานวนเงนตนทนไดชำาระแลวเพยงกสวน 2.กรรมการ

มาตรา 1150 ผเปนกรรมการจะพงมจำานวนมากนอยเทาใดและจะพงไดบำาเหนจเทาใดใหสดแลวแตทประชมใหญจะกำาหนด มาตรา 1151 อนผเปนกรรมการนน เฉพาะแตทประชมใหญเทานนอาจจะตงหรอถอนได มาตรา 1152 ในเมอมการประชมสามญครงแรกภายหลงแตจดทะเบยนบรษทกดและในเมอมการประชมสามญครงแรกในปทก ๆ ปตอไปกด ผเปนกรรมการตองออก

จากตำาแหนงโดยจำานวนหนงในสามเปนอตราถาและจำานวนกรรมการจะแบงออกใหตรงเปนสวนสามไมได ใหออกโดยจำานวนใกลทสดกบสวนหนงในสาม มาตรา 1153 ตวกรรมการทจะตองออกจากตำาแหนงในปแรก และปทสองภายหลงจดทะเบยนบรษทนน ถากรรมการมไดตกลงกนไวเองเปนวธอนไซร กใหจบสลากกนสวนปหลง ๆ ตอไปใหกรรมการคนทไดอยในตำาแหนงนานทสดนนเปนผตองออก กรรมการผออกไปนนจะเลอกเขารบตำาแหนงอกกได มาตรา 1154 ถากรรมการคนใดลมละลาย หรอตกเปนผไรความสามารถไซรทานวากรรมการคนนนเปนอนขาดจากตำาแหนง มาตรา 1155 ถาตำาแหนงวางลงในสภากรรมการเพราะเหตอนนอกจากถงคราวออกตามเวรไซร ทานวากรรมการจะเลอกผอนตงขนใหมใหเตมทวางกได แตบคคลทไดเปนกรรมการใหมเชนนน ใหมเวลาอยในตำาแหนงไดเพยงเทากำาหนดเวลาทกรรมการผออกไปนนชอบทจะอยได มาตรา 1156 ถาทประชมใหญถอนกรรมการผหนงออกกอนครบกาลกำาหนดของเขาและตงคนอนขนไวแทนทไซร ทานวาบคคลทเปนกรรมการใหมนนใหอยในตำาแหนงไดเพยงเทากำาหนดเวลาทกรรมการผถกถอนนนชอบทจะอยได

มาตรา 1157 การตงกรรมการขนใหมนน ตงใครเมอใดทานใหนำาความไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทตงจงทกครง มาตรา 1158 นอกจากจะมขอบงคบของบรษทไวเปนอน ทานวากรรมการมอำานาจดงพรรณนาไวในหกมาตราตอไปน มาตรา 1159 ในจำานวนกรรมการนน แมตำาแหนงจะวางไปบางกรรมการทมตวอยกยอมทำากจการได แตถาในเวลาใดจำานวนกรรมการลดนอยลงกวาจำานวนอนจำาเปนทจะเปนองคประชมไดตลอดเวลาเชนนน กรรมการทมตวอยยอมทำากจการไดเฉพาะแตในเรองทจะเพมกรรมการขน ใหครบจำานวนหรอนดเรยกประชมใหญของบรษทเทานนจะกระทำากจการอยางอนไมได มาตรา 1160 กรรมการจะวางกำาหนดไวกไดวา จำานวนกรรมการเขาประชมกคนจงจะเปนองคประชมทำากจการได ถาและมไดกำาหนดไวดงนนไซร(เมอจำานวนกรรมการเกนกวาสามคน) ทานวาตองมกรรมการเขาประชม สามคนจงจะเปนองคประชมได มาตรา 1161 ขอปรกษาซงเกดเปนปญหาในทประชมกรรมการนนใหชขาดตดสนเอาเสยงขางมากเปนใหญ ถาและคะแนนเสยงเทากนใหผเปนประธานเปนผออกเสยง

ชขาด มาตรา 1162 กรรมการคนหนงคนใดจะนดเรยกใหประชมกรรมการเมอใดกได มาตรา 1163 กรรมการจะเลอกกรรมการคนหนงขนเปนประธานทประชม และจะกำาหนดเวลาวาใหอยในตำาแหนงเพยงใดกได แตถาหากมไดเลอกกนไวเชนนน หรอผเปนประธานไมมาประชมตามเวลาทไดนดหมายไซรกรรมการทมาประชมนนจะเลอกกนคนหนงขนเปนประธานในการประชมเชนนนกได มาตรา 1164 กรรมการจะมอบอำานาจอยางหนงอยางใดของตนใหแกผจดการ หรอใหแกอนกรรมการซงตงขนจากผทเปนกรรมการดวยกนกได ในการใชอำานาจซงไดมอบหมายเชนนน ผจดการทกคนหรออนกรรมการทกคนตองทำาตามคำาสง หรอขอบงคบซงกรรมการทงหลายไดกำาหนดใหทกอยางทกประการ มาตรา 1165 ถาการมอบอำานาจมไดกำาหนดไวเปนอยางอนไซรขอปรกษาซงเกดเปนปญหาขนในทประชมอนกรรมการทงหลายใหตดสนเอาเสยงขางมากเปนใหญ ถาและคะแนนเสยงเทากน ใหผเปนประธานชขาด มาตรา 1166 บรรดาการซงกรรมการคนหนงไดทำาไปแมในภายหลงความปรากฏวา

การตงแตงกรรมการคนนนมขอบกพรองอยบางกด หรอเปนผบกพรองดวยองคคณควรแกตำาแหนงกรรมการกด ทานวาการทไดทำานนยอมสมบรณเสมอนดงวาบคคลผนนไดรบการแตงตงโดยถกตอง และบรบรณดวยองคคณของกรรมการ มาตรา 1167 ความเกยวพนกนในระหวางกรรมการและบรษท และบคคลภายนอกนน ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยตวแทน มาตรา 1168 ในอนทจะประกอบกจการของบรษทนนกรรมการตองใชความเออเฟ อสอดสองอยางบคคลคาขายผประกอบดวยความระมดระวง วาโดยเฉพาะ กรรมการตองรบผดชอบรวมกนในประการตาง ๆ ดงจะกลาวตอไปนคอ (1) การใชเงนคาหนนน ไดใชกนจรง (2) จดใหมและรกษาไวใหเรยบรอย ซงบรรดาสมดบญชและเอกสารทกฎหมายกำาหนดไว (3) การแจกเงนปนผลหรอดอกเบยใหเปนไปโดยถกตองตามทกฎหมายกำาหนดไว (4) บงคบการใหเปนไปโดยถกตองตามมตของทประชมใหญ อนง ทานหามมใหผเปนกรรมการประกอบการคาขายใด ๆ อนมสภาพเปนอยาง

เดยวกน และเปนการแขงขนกบการคาขายของบรษทนน ไมวาทำาเพอประโยชนตนหรอเพอประโยชนผอน หรอไปเขาหนสวนไมจำากดความรบผดในหางคาขายอนซงประกอบกจการมสภาพเปนอยางเดยวกน และแขงขนกบกจการของบรษท โดยมไดรบความยนยอมของทประชมใหญของผถอหน บทบญญตทกลาวมาขางบนนใหใชบงคบตลอดถงบคคลซงเปนผแทนของกรรมการดวย มาตรา 1169 ถากรรมการทำาใหเกดเสยหายแกบรษท บรษทจะฟองรองเรยกเอาสนไหมทดแทนแกกรรมการกได หรอในกรณทบรษทไมยอมฟองรอง ผถอหนคนหนงคนใดจะเอาคดนนขนวากได อนง การเรยกรองเชนน เจาหนของบรษทจะเปนผเรยกบงคบกไดเทาทเจาหนยงคงมสทธเรยกรองแกบรษทอย มาตรา 1170 เมอการซงกรรมการคนใดไดทำาไปไดรบอนมตของทประชมใหญแลวทานวากรรมการคนนนไมตองรบผดในการนนตอผถอหนซงไดใหอนมตหรอตอบรษทอกตอไป ทานหามมใหผถอหนซงมไดใหอนมตดวยนนฟองคด เมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทประชมใหญใหอนมตแกการเชนวานน

3.ประชมใหญ

มาตรา 1171 ใหมการประชมผถอหนทวไปเปนประชมใหญภายในหกเดอนนบแตวนทไดจดทะเบยนบรษท และตอนนไปกใหมการประชมเชนนครงหนงเปนอยางนอยทกระยะเวลาสบสองเดอน การประชมเชนน เรยกวาประชมสามญ การประชมใหญคราวอนบรรดามนอกจากน เรยกวาประชมวสามญ มาตรา 1172 กรรมการจะเรยกประชมวสามญเมอใดกไดสดแตจะเหนสมควร ถาบรษทขาดทนลงถงกงจำานวนตนทน กรรมการตองเรยกประชมวสามญทนทเพอแจงใหผถอหนทราบการทขาดทนนน มาตรา 1173 การประชมวสามญจะตองนดเรยกใหมขนในเมอผถอหนมจำานวนหนรวมกนไมนอยกวาหนงในหาแหงจำานวนหนของบรษทไดเขาชอกนทำาหนงสอรองขอใหเรยกประชมเชนนน ในหนงสอรองขอนนตองระบวาประสงคใหเรยกประชมเพอการใด มาตรา 1174 เมอผถอหนยนคำารองขอใหเรยกประชมวสามญ ดงทกลาวมาในมาตรากอนนแลว ใหกรรมการเรยกประชมโดยพลน

ถาและกรรมการมไดเรยกประชมภายในสามสบวนนบแตวนยนคำารองไซรผถอหนทงหลายซงเปนผรอง หรอผถอหนคนอน ๆ รวมกนไดจำานวนดงบงคบไวนนจะเรยกประชมเองกได มาตรา 1175 คำาบอกกลาวเรยกประชมใหญทกคราวนน ใหลงพมพโฆษณาอยางนอยสองคราวในหนงสอพมพแหงทองทฉบบหนงกอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวน หรอสงทางไปรษณยไปยงผถอหนทกคนบรรดามชอในทะเบยนของบรษทกอนวนนดประชมไมนอยกวาเจดวน ในคำาบอกกลาวนน ใหระบสถานท วน เวลา และสภาพแหงกจการทจะไดประชมปรกษากนนนดวย มาตรา 1176 ผถอหนทวทกคนมสทธจะเขาประชมในทประชมใหญไดเสมอ ไมวาจะเปนประชมชนดใดคราวใด มาตรา 1177 วธดงบญญตไวในมาตราตอ ๆ ไปน ทานใหใชบงคบแตการประชมใหญ เวนแตจะมขอบงคบของบรษทกำาหนดไวเปนขอความขดกน มาตรา 1178 ในการประชมใหญ ถาไมมผถอหนมาเขาประชมรวมกนแทนหนไดถงจำานวนหนงในสแหงทนของบรษทเปนอยางนอยแลวทานวาทประชมอนนนจะปรกษา

กจการอนใดหาไดไม มาตรา 1179 การประชมใหญเรยกนดเวลาใด เมอลวงเวลานดนนไปแลวถงชวโมงหนงจำานวนผถอหนซงมาเขาประชมยงไมครบถวนเปนองคประชมดงบญญตไวในมาตรา 1178นนไซร หากวาการประชมใหญนนไดเรยกนดเพราะผถอหนรองขอ ทานใหเลกประชม ถาการประชมใหญนนมใชชนดซงเรยกนดเพราะผถอหนรองขอไซรทานใหเรยกนดใหมอกคราวหนงภายในสบสวน และการประชมใหญครงหลงนทานไมบงคบวาจำาตองครบองคประชม มาตรา 1180 ในการประชมผถอหนทวไปเปนประชมใหญทก ๆ ครง ใหผเปนประธานในสภากรรมการนงเปนประธาน ถาประธานกรรมการเชนวานไมมตวกด หรอไมมาเขาประชมจนลวงเวลานดไปแลวสบหานาทกด ใหผถอหนทงหลายซงอยในทนนเลอกผถอหนคนหนงในจำานวนซงมาประชมขนนงเปนประธาน มาตรา 1181 ผนงเปนประธานจะเลอนการประชมใหญใด ๆ ไปเวลาอนโดยความยนยอมของทประชมกได แตในทประชมซงไดเลอนมานนทานมใหปรกษากจการอนใดนอกไปจากทคางมาแตวนประชมกอน

มาตรา 1182 ในการลงคะแนนโดยวธชมอนน ทานใหนบวาผถอหนทกคนทมาประชมเอง หรอมอบฉนทะใหผอนมาประชมแทนมเสยงหนงเปนคะแนน แตในการลงคะแนนลบทานใหนบวาผถอหนทกคนมคะแนนเสยง เสยงหนงตอหนหนงทตนถอ มาตรา 1183 ถามขอบงคบของบรษทวางเปนกำาหนดไววา ตอเมอผถอหนเปนผมหนแตจำานวนเทาใดขนไปจงใหออกเสยงเปนคะแนนไดไซร ทานวาผถอหนทงหลายซงไมมหนถงจำานวนเทานน ยอมมสทธทจะเขารวมกนใหไดจำานวนหนดงกลาว แลวตงคนหนงในพวกของตนใหเปนผรบฉนทะออกเสยงแทนในการประชมใหญใด ๆ ได มาตรา 1184 ผถอหนคนใดยงมไดชำาระเงนคาหนซงบรษทไดเรยกเอาแตตนใหเสรจสน ทานวาผถอหนคนนนไมมสทธออกเสยงเปนคะแนน มาตรา 1185 ผถอหนคนใดมสวนไดเสยเปนพเศษในขออนใดซงทประชมจะลงมตทานหามมใหผถอหนคนนนออกเสยงลงคะแนนดวยในขอนน มาตรา 1186 ผทรงใบหนชนดออกใหแกผถอหาอาจออกเสยงเปนคะแนนไดไมเวนแตจะไดนำาใบหนของตนนนมาวางไวแกบรษทแตกอนเวลาประชม มาตรา 1187 ผถอหนทกคนจะมอบฉนทะใหผอนออกเสยงแทนตนกได แตการมอบ

ฉนทะเชนนตองทำาเปนหนงสอ มาตรา 1188 หนงสอตงผรบฉนทะนน ใหลงวนและลงลายมอชอผถอหนและใหมรายการดงตอไปน คอ (1) จำานวนหนซงผมอบฉนทะนนถออย (2) ชอผรบฉนทะ (3) ตงผรบมอบฉนทะนนเพอการประชมครงคราวใด หรอตงไวชวระยะเวลาเพยงใด มาตรา 1189 อนหนงสอตงผรบฉนทะนน ถาผมชอรบฉนทะประสงคจะออกเสยงในการประชมครงใด ตองนำาไปวางตอผเปนประธานแตเมอเรม หรอกอนเรมประชมครงนน มาตรา 1190 ในการประชมใหญใด ๆ ขอมตอนเสนอใหลงคะแนนทานใหตดสนดวยวธชมอ เวนแตเมอกอนหรอในเวลาทแสดงผลแหงการชมอนนจะไดมผถอหนสองคนเปนอยางนอยตดใจรองขอใหลงคะแนนลบ มาตรา 1191 ในการประชมใหญใด ๆเมอผเปนประธานแสดงวามตอนใดนบคะแนนชมอเปนอนวาไดหรอตกกด และไดจดลงไวในสมดรายงานประชมของบรษทดงนนแลวทานใหถอเปนหลกฐานเพยงพอทจะฟงไดตามนน ถามผตดใจรองขอใหลงคะแนนลบไซร ทานใหถอวาผลแหงคะแนนลบนนเปนมตของทประชม

มาตรา 1192 ถามผตดใจรองขอโดยชอบใหลงคะแนนลบ การลงคะแนนเชนนนจะทำาดวยวธใดสดแลวแตผเปนประธานจะสง มาตรา 1193 ถาคะแนนเสยงเทากน จะเปนในการชมอกด หรอในการลงคะแนนลบกดใหผเปนประธานในทประชมมคะแนนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด มาตรา 1194 ถาทประชมใหญไดลงมตอนใดเปนลำาดบกนสองครงประชมแลว มตอนนนทานใหถอวาเปนมตพเศษ เมอไดทำาใหเปนไปโดยวธดงจะกลาวตอไปน คอ ขอความทจะนำาเสนอใหลงมตนน ไดจดลงในคำาบอกกลาวนดประชมใหญครงแรก ทประชมครงแรกไดลงมต โดยคะแนนเสยงขางมากไมตำากวาสามในสสวนของจำานวนเสยงทงหมด การประชมใหญครงหลงนน ไดนดเรยกและไดประชมกนในเวลาไมนอยกวาสบสวนและไมมากกวาหกสปดาหภายหลงการประชมครงแรก ขอความอนทประชมครงแรกไดลงมตนน ไดจดลงไวเตมสำานวนในคำาบอกกลาวนดประชมครงหลงดวย ทประชมครงหลงไดลงมตยนตามมตของทประชมครงแรกโดยคะแนนเสยงขางมากนบไดไมนอยกวาสองในสามสวนของจำานวนเสยงทงหมด

มาตรา 1195 การประชมใหญนนถาไดนดเรยกหรอไดประชมกน หรอไดลงมตฝาฝนบทบญญตในลกษณะนกด หรอฝาฝนขอบงคบของบรษทกดเมอกรรมการหรอผถอหนคนหนงคนใดรองขนแลวใหศาลเพกถอนมตของทประชมใหญอนผดระเบยบนนเสยแตตองรองขอภายในกำาหนดเดอนหนงนบแตวนลงมตนน 4.บญชงบดล

มาตรา 1196 อนบญชงบดลนน ทานวาตองทำาอยางนอยครงหนงทกรอบสบสองเดอน คอเมอเวลาสดรอบสบสองเดอนอนจดวาเปนขวบปในทางบญชเงนของบรษทนน อนง งบดลตองมรายการยอแสดงจำานวนสนทรพยและหนสนของบรษทกบทงบญชกำาไรและขาดทน มาตรา 1197 งบดลนนตองจดใหมผสอบบญชคนหนงหรอหลายคนตรวจสอบแลวนำาเสนอเพออนมตในทประชมใหญภายในสเดอนนบแตวนทลงในงบดลนน อนง ใหสงสำาเนางบดลไปยงบคคลทกคนบรรดามชอในทะเบยนผถอหนของบรษทแตกอนวนนดประชมใหญลวงหนาไมนอยกวาสามวน นอกจากนนใหมสำาเนางบดลเปดเผยไวในสำานกงานของบรษทในระหวางเวลาเชนวานน

เพอใหผทรงใบหนชนดออกใหแกผถอนนตรวจดไดดวย มาตรา 1198 ในเมอเสนองบดล กรรมการตองเสนอรายงานตอทประชมใหญ แสดงวาภายในรอบปซงพจารณากนอยนนการงานของบรษทไดจดทำาไปเปนประการใด มาตรา 1199 บคคลใดปรารถนาจะไดสำาเนางบดลฉบบหลงทสดจากบรษทใด ๆ กชอบทจะซอเอาไดโดยราคาไมเกนกวาฉบบละหาสบสตางค ใหเปนหนาทของกรรมการทจะสงสำาเนางบดลทกฉบบไปยงนายทะเบยนไมชากวาเดอนหนงนบแตวนซงงบดลนนไดรบอนมตในทประชมใหญ 5.เงนปนผลและเงนสำารอง

มาตรา 1200 การแจกเงนปนผลนน ตองคดตามสวนจำานวน ซงผถอหนไดสงเงนแลวในหนหนง ๆ เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนในเรองหนบรมสทธ มาตรา 1201 หามมใหประกาศอนญาตเงนปนผล นอกจากโดยมตของทประชมใหญ กรรมการอาจจายเงนปนผลระหวางกาลใหแกผถอหน ไดเปนครงเปนคราว ในเมอปรากฏแกกรรมการวาบรษทมกำาไรสมควรพอทจะทำาเชนนน หามมใหจายเงนปนผลจากเงนประเภทอนนอกจากเงนกำาไร ถาหากบรษทขาดทนหามมใหจายเงนปนผลจนกวาจะไดแกไขใหหายขาดทนเชนนน

มาตรา 1202 ทกคราวทแจกเงนปนผล บรษทตองจดสรรเงนไวเปนทนสำารองอยางนอยหนงในยสบสวนของจำานวนผลกำาไร ซงบรษททำามาหาไดจากกจการของบรษท จนกวาทนสำารองนนจะมจำานวนถงหนงในสบของจำานวนทนของบรษทหรอมากกวานน แลวแตจะไดตกลงกำาหนดไวในขอบงคบของบรษท ถาไดออกหนโดยคดเอาราคาเกนกวาทปรากฏในใบหนเทาใด จำานวนทคดเกนนทานใหบวกทบเขาในทนสำารองจนกวาทนสำารองจะมจำานวนเทาถงทกำาหนดไวในวรรคกอน มาตรา 1203 ถาจายเงนปนผลไปโดยฝาฝนความในมาตราทงสองซงกลาวมาไซรเจาหนทงหลายของบรษทชอบทจะเรยกเอาเงนจำานวนซงไดแจกไปคนมายงบรษทไดแตวาถาผถอหนคนใดไดรบเงนปนผลไปแลวโดยสจรต ทานวาจะกลบบงคบใหเขาจำาคนนนหาไดไม มาตรา 1204 การบอกกลาววาจะปนผลอยางใดๆ อนไดอนญาตใหจายนนทานใหโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทฉบบหนงสองครงเปนอยางนอย หรอมฉะนนใหมจดหมายบอกกลาวไปยงตวผถอหนบรรดา ปรากฏชออยใน

ทะเบยนผถอหนจงทกคน มาตรา 1205 เงนปนผลนน แมจะคางจายอย ทานวาหาอาจจะคดเอาดอกเบยแกบรษทไดไม 3. สมดและบญช

มาตรา 1206 กรรมการตองจดใหถอบญชซงกลาวตอไปนไวใหถกถวนจรง ๆ คอ (1) จำานวนเงนทบรษทไดรบและไดจาย ทงรายการอนเปนเหตใหรบหรอจายเงนทกรายไป (2) สนทรพยและหนสนของบรษท มาตรา 1207 กรรมการตองจดใหจดบนทกรายงานการประชมและขอมตทงหมดของทประชมผถอหน และของทประชมกรรมการลงไวในสมดโดยถกตอง สมดนใหเกบรกษาไว ณ สำานกงานทไดจดทะเบยนของบรษท บนทกเชน นนอยางหนงอยางใดเมอไดลงลายมอชอของผเปนประธานแหงการประชม ซงไดลงมตหรอซงไดดำาเนนการงานประชมกด หรอไดลงลายมอชอของผเปนประธานแหงการประชมถดจากครงนนมากด ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนหลกฐานอนถกตองแหงขอความท

ไดจดบนทกลงในสมดนน ๆ และใหสนนษฐานไวกอนวาการลงมตและการดำาเนนของทประชมอนไดจดบนทกไวนนไดเปนไปโดยชอบ ผถอหนคนใดจะขอตรวจเอกสารดงกลาวมาขางตนในเวลาใดเวลาหนงระหวางเวลาทำาการงานกได สวนท 4 การสอบบญช

มาตรา 1208 ผสอบบญชนน จะเปนผถอหนของบรษทกไดแตบคคลผมสวนไดเสยในการงานทบรษททำาโดยสถานอนอยางหนงอยางใด นอกจากเปนแตผถอหนในบรษทเทานนแลว ทานวาจะเลอกเอามาเปนตำาแหนงผสอบบญชหาไดไม กรรมการกด หรอผอนซงเปนตวแทนหรอเปนลกจางของบรษทกดเวลาอยในตำาแหนงนนๆกจะเลอกเอามาเปนตำาแหนงผสอบบญชของบรษทหาไดไม มาตรา 1209 ผสอบบญชนน ใหทประชมสามญเลอกตงทกปผสอบบญชคนซงออกไปนนจะเลอกกลบเขารบตำาแหนงอกกได มาตรา 1210 ผสอบบญชควรจะไดสนจางเทาใด ใหทประชมใหญกำาหนด

มาตรา 1211 ถามตำาแหนงวางลงในจำานวนผสอบบญช ใหกรรมการนดเรยกประชมวสามญ เพอใหเลอกตงขนใหมใหครบจำานวน มาตรา 1212 ถามไดเลอกตงผสอบบญชโดยวธดงกลาวมา เมอผถอหนไมนอยกวาหาคนรองขอ กใหศาลตงผสอบบญชประจำาปนนและกำาหนดสนจางใหดวย มาตรา 1213 ใหผสอบบญชทกคนเขาตรวจสอบสรรพสมดและบญชของบรษทในเวลาอนสมควรไดทกเมอ และในการอนเกยวดวยสมดและบญชเชนนนใหไตถามสอบสวนกรรมการ หรอผอน ๆ ซงเปนตวแทน หรอเปนลกจางของบรษทไดไมวาคนหนงคนใด มาตรา 1214 ผสอบบญชตองทำารายงานวาดวยงบดลและบญชยนตอทประชมสามญ ผสอบบญชตองแถลงในรายงานเชนนนดวยวา ตนเหนวางบดลไดทำาโดยถกถวนควรฟงวาสำาแดงใหเหนการงานของบรษททเปนอยตามจรง และถกตองหรอไม สวนท 5 การตรวจ

มาตรา 1215 เมอผถอหนในบรษทมจำานวนรวมกนไมนอยกวาหนงในหาของจำานวนหนทงหมด ทำาเรองราวรองขอไซร ใหเสนาบดเจาหนาทตงผตรวจอนทรงความสามารถจะเปนคนเดยวหรอหลายคนกตามไปตรวจการงานของบรษทจำากดนนและทำารายงานยนใหทราบ กอนทจะตงผตรวจเชนนน เสนาบดจะบงคบใหคนทงหลายผยนเรองราววางประกนเพอรบออกเงนคาใชสอยในการตรวจนนกได มาตรา 1216 กรรมการกด ลกจางและตวแทนของบรษทกด จำาตองสงสรรพสมดเอกสารทงปวงซงตนเกบรกษา หรออยในอำานาจแหงตนนนใหแกผตรวจ ผตรวจคนหนงคนใดจะใหกรรมการ ลกจาง และตวแทนของบรษทสาบานตวแลวสอบถามคำาใหการในเรองอนเนองดวยการงานของบรษทนนกได มาตรา 1217 ผตรวจตองทำารายงานยน และรายงานนนจะเขยนหรอตพมพสดแตเสนาบดเจาหนาทจะบญชา สำาเนารายงานนนใหเสนาบดสงไปยงสำานกงานบรษทซงไดจดทะเบยนไว กบทงสงแกผถอหนซงยนเรองราวขอใหตรวจนนดวย มาตรา 1218 คาใชสอยในการตรวจเชนน ผยนเรองราวขอใหตรวจตองใชทงสน

เวนแตถาบรษทในคราวประชมใหญครงแรกเมอตรวจสำาเรจลงแลวไดยนยอมวาจะจายจากสนทรพยของบรษทนน มาตรา 1219 เสนาบดเจาหนาทโดยลำาพงตนเอง จะตงผตรวจคนเดยวหรอหลายคนใหไปตรวจการของบรษท เพอทำารายงานยนตอรฐบาลกได การตงผตรวจเชนวามานจะพงมเมอใดสดแลวแตเสนาบดจะเหนสมควร สวนท 6 การเพมทนและลดทน

มาตรา 1220 บรษทจำากดอาจเพมทนของบรษทขนไดดวยออกหนใหมโดยมตพเศษของประชมผถอหน มาตรา 1221 บรษทจำากดจะออกหนใหมใหเสมอนหนงวาไดใชเตมคาแลว หรอไดใชแตบางสวนแลวดวยอยางอนนอกจากใหใชเปนตวเงนนนไมไดเวนแตจะทำาตามมตพเศษของประชมผถอหน มาตรา 1222 บรรดาหนทออกใหมนน ตองเสนอใหแกผถอหนทงหลายตามสวนจำานวนหนซงเขาถออย คำาเสนอเชนน ตองทำาเปนหนงสอบอกกลาวไปยงผถอหนทก ๆ คนระบจำานวนหน

ใหทราบวาผนนชอบทจะซอไดกหน และใหกำาหนดวนวาถาพนวนนนไปมไดมคำาสนองมาแลวจะถอวาเปนอนไมรบซอ เมอวนทกำาหนดลวงไปแลวกด หรอผถอหนไดบอกมาวาไมรบซอหนนนกดกรรมการจะเอาหนเชนนนขายใหแกผถอหนคนอนหรอจะรบซอไวเองกได มาตรา 1223 หนงสอบอกกลาวทเสนอใหผถอหนซอหนใหมนน ตองลงวนเดอนปและลายมอชอของกรรมการ มาตรา 1224 บรษทจำากดจะลดทนของบรษทลงดวยลดมลคาแตละหน ๆ ใหตำาลงหรอลดจำานวนหนใหนอยลงโดยมตพเศษของประชมผถอหนกได มาตรา 1225 อนทนของบรษทนนจะลดลงไปใหถงตำากวาจำานวนหนงในสของทนทงหมดหาไดไม มาตรา 1226 เมอบรษทประสงคจะลดทน ตองโฆษณาความประสงคนนในหนงสอพมพแหงทองทเจดครงเปนอยางนอย และตองมหนงสอบอกกลาวไปยงบรรดาผซงบรษทรวาเปนเจาหนของบรษทบอกใหทราบรายการซงประสงคจะลดทนลงและขอใหเจาหนผมขอคดคานอยางหนงอยางใดในการลดทนนนสงคำาคดคานไปภายในสามเดอนนบแตวนทบอกกลาวนน

ถาไมมใครคดคานภายในกำาหนดเวลาสามเดอน กใหพงถอวาไมมคดคาน ถาหากมเจาหนคดคาน บรษทจะจดการลดทนลงไมได จนกวาจะไดใชหนหรอใหประกนเพอหนรายนน มาตรา 1227 ถามเจาหนคนหนงคนใดละเลยเสยมไดคดคานในการทบรษทจะลดทนลง เพราะเหตวาตนไมทราบความและเหตทไมทราบนนมไดเปนเพราะความผดของเจาหนคนนนแตอยางใดไซร ทานวาผถอหนทงหลายบรรดาทไดรบเงนคนไปตามสวนทลดหนลงนน ยงคงจะตองรบผดตอเจาหนเชนนนเพยงจำานวนทไดรบทนคนไปชวเวลาสองป นบแตวนทไดจดทะเบยนการลดทนนน มาตรา 1228 มตพเศษซงอนญาตใหเพมทนหรอลดทนนน บรษทตองจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทไดลงมตนน สวนท 7 หนก

มาตรา 1229 บรษทจะออกหนกไมได

หมายเหต แกไขเพมเตมโดยมาตรา 9 แหง พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521

โปรดสงเกตดวยวา ความตามมาตรา 1229 บรษทจะออกหนกไมได เปนการควบคมการประกอบการประเภทบรษทจำากด เพอมใหเกดความเสยหายตอประชาชนทวไป มาตรา 1230 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1231 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1232 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1233 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต

ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1234 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 มาตรา 1235 (ยกเลกทงมาตรา)

หมายเหต ถกยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 9) พ.ศ. 2521 สวนท 8 เลกบรษทจำากด

มาตรา 1236 อนบรษทจำากดยอมเลกกนดวยเหตดงจะกลาวตอไปน คอ (1) ถาในบงคบของบรษทมกำาหนดกรณอนใดเปนเหตทจะเลกกน เมอกรณนน (2) ถาบรษทไดตงขนไวเฉพาะกำาหนดกาลใด เมอสนกำาหนดกาลนน (3) ถาบรษทไดตงขนเฉพาะเพอทำากจการอยางหนงอยางใดแตอยางเดยว เมอ

เสรจการนน (4) เมอมมตพเศษใหเลก (5) เมอบรษทลมละลาย มาตรา 1237 นอกจากนศาลอาจสงใหเลกบรษทจำากดดวยเหตตอไปน คอ (1) ถาทำาผดในการยนรายงานประชมตงบรษท หรอทำาผดในการประชมตงบรษท (2) ถาบรษทไมเรมทำาการภายในปหนงนบแตวนจดทะเบยนหรอหยดทำาการปหนงเตม (3) ถาการคาของบรษททำาไปกมแตขาดทนอยางเดยว และไมมทางหวงวาจะกลบฟ นตวได (4) ถาจำานวนผถอหนลดนอยลงจนเหลอไมถงเจดคน แตอยางไรกด ในกรณทำาผดในการยนรายงานประชมตงบรษทหรอทำาผดในการประชมตงบรษท ศาลจะสงใหยนรายงานประชมตงบรษทหรอใหมการประชมตงบรษทแทนสงใหเลกบรษทกได แลวแตจะเหนควร

หมายเหต มาตรา 1237 ในอำานาจแกศาลในการสงใหเลกบรษทจำากด รวม 4 ประการดวยกนนำากฎหมายใชคำาวาอาจสงใหเลก แสดงใหเหนวาเปนดลพนจของศาลทจะสงใหเลกบรษทหรอไมกได

การเลกบรษทจำากดตามมาตรา 1237 นจะตองรองขอตอศาลเพอใหศาลมคำาสงใหเลกบรษทจำากดนน ทางปฏบตศาลจะตองนดไตสวนคำารอง มขอพงสงเกตวาการเลกบรษทจำากดตามมาตรา 1236 และ 1237 นจะตองพจารณาบทบญญตอนประกอบดวยเชน มาตรา 1249 ระบวาหางหนสวนกดบรษทกด แมจะไดเลกกนแลว กใหพงถอวายงคงตงอยตราบเทาเวลาทจำาเปนเพอการชำาระบญช สวนท 9 การควบบรษทจำากดเขากน

มาตรา 1238 อนบรษทจำากดนนจะควบเขากนมได เวนแตจะเปนไปโดยมตพเศษ มาตรา 1239 มตพเศษซงวนจฉยใหควบบรษทจำากดเขากนนนบรษทตองนำาไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบตงแตวนลงมต มาตรา 1240 บรษทตองโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทเจดครงเปนอยางนอยและสงคำาบอกกลาวไปยงบรรดาผซงบรษทรวาเปนเจาหนของบรษท ดวยจดหมายลงทะเบยนไปรษณย บอกใหทราบรายการทประสงคจะควบบรษทเขากน และขอให

เจาหนผมขอคดคานอยางหนงอยางใดในการการควบบรษทเขากนนนสงคำาคดคานไปภายในหกเดอนนบแตวนทบอกกลาว ถาไมมใครคดคานภายในกำาหนดเวลาเชนวานน กใหพงถอวาไมมคดคาน ถาหากมเจาหนคดคาน บรษทจะจดการควบเขากนมได จนกวาจะไดใชหนหรอไดใหประกนเพอหนรายนน มาตรา 1241 บรษทไดควบเขากนแลวเมอใด ตางบรษทตองนำาความไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทควบเขากน และบรษทจำากดอนไดตงขนใหมดวยควบเขากนนน กตองจดทะเบยนเปนบรษทใหม มาตรา 1242 จำานวนทนเรอนหนของบรษทใหมนน ตองเทากบยอดรวมจำานวนทนเรอนหนของบรษทเดมอนมาควบเขากน มาตรา 1243 บรษทใหมนยอมไดไปทงสทธและความรบผดบรรดามอยแกบรษทเดมอนไดมาควบเขากนนนทงสน สวนท 10 หนงสอบอกกลาว

มาตรา 1244 อนหนงสอบอกกลาวซงบรษทจะพงสงถงผถอหนนน ถาวาไดสงมอบ

ใหแลวถงตวกด หรอสงไปโดยทางไปรษณยสลกหลงถงสำานกอาศยของผถอหนดงทปรากฏในทะเบยนของบรษทแลวกด ทานใหถอวาเปนอนไดสงชอบแลว มาตรา 1245 หนงสอบอกกลาวใด ๆ เมอไดสงโดยทางไปรษณยสลกหลงถกตองแลวทานใหถอวาเปนอนไดสงถงมอผรบในเวลาทหนงสอเชนนนจะควรไปถงไดตามทางการปกตแหงไปรษณย สวนท 11 การถอนทะเบยนบรษทราง

มาตรา 1246(1) เมอใดนายทะเบยนบรษทมมลเหตอนสมควรจะเชอวาบรษทใดมไดทำาการคาขายหรอประกอบการงานแลว ทานใหนายทะเบยนมจดหมายสงทางไปรษณยไปยงบรษทนนเพอไตถามวายงทำาการคาขาย หรอประกอบการงานอยประการใด หรอหาไม (2) ถานายทะเบยนสงจดหมายไปแลว มไดรบตอบภายในเวลาเดอนหนงไซร เมอสนเวลาเดอนหนงนนแลว ภายในสบสวนตอแตนนไปใหนายทะเบยนมจดหมายอกฉบบหนงสงจดทะเบยนไปรษณยไปยงบรษทอางเทาความถงจดหมายฉบบแรก และแถลง

วายงมไดรบตอบหนงสอนนกบวามไดรบตอบจดหมายฉบบทสองนภายในเดอนหนงนบแตวนทลงในจดหมายนนแลว จะไดออกแจงความโฆษณาเพอการขดชอบรษทนนออกเสยจากทะเบยน (3) ถานายทะเบยนไดรบตอบจากบรษทวา บรษทมไดทำาการคาขายหรอประกอบการงานแลวกด หรอมไดรบตอบจดหมายฉบบทสองนนเปนประการหนงประการใดภายในเดอนหนงนบแตวนทสงไปกด นายทะเบยนจะโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทและใหคำาบอกกลาวเปนหนงสอจดทะเบยนไปรษณยไปยงบรษทกได วาเมอลวงเวลาสามเดอนนบแตวนบอกกลาวบรษทนนจะถกขดชอออกจากทะเบยนและจะตองเลกเวนแตจะแสดงเหตใหเหนเปนอยางอน (4) ถาในกรณทกำาลงชำาระสะสางบญชเลกบรษท นายทะเบยนมมลเหตอนสมควรจะเชอวาไมมตวผชำาระบญชทำาการอยกด หรอการงานของบรษทไดชำาระสะสางตลอดแลวแตรายงานแถลงบญชอนทานบงคบไววาผชำาระบญชจะพงตองทำานน ยงมไดทำาขนสำาหรบระยะเวลาหกเดอนอนนบแตวนนายทะเบยนทำาคำาบอกกลาวเรยกเอารายงานบญช

และสงทางไปรษณยไปยงบรษท หรอสงไปยงผชำาระบญช ณ สถานทอนปรากฏเปนสำานกงานชนทสดของเขานนกด ทานวานายทะเบยนจะโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองท และสงคำาบอกกลาวไปยงบรษทเชนอยางทไดกลาวมาในอนมาตรากอนนกได (5) เมอสนกำาหนดเวลาดงจดแจงไปในคำาบอกกลาวนนแลว ถาบรษทมไดแสดงมลเหตมาเปนอยางอนกอนนน ทานวานายทะเบยนจะขดชอบรษทออกเสยจากทะเบยนกได และในการนใหออกแจงความโฆษณาในหนงสอราชกจจานเบกษา และบรษทนนกใหเปนอนเลกกนตงแตเมอโฆษณาแจงความในหนงสอราชกจจานเบกษานน แตวาความรบผดของกรรมการ ของผจดการและของผถอหนทก ๆ คนมอยเทาไร กใหคงมอยอยางนนและพงเรยกบงคบไดเสมอนดงวาบรษทยงมไดเลก (6) ถาบรษท หรอผถอหน หรอเจาหนใด ๆ ของบรษทรสกวาตองเสยหายมเปนธรรมเพราะการทบรษทถกขดชอจากทะเบยนนนไซร เมอบรษทหรอผถอหนหรอเจาหนยนคำารองตอศาล และศาลพจารณาไดความเปนทพอแกใจวา ในขณะทขดชอบรษทจากทะเบยนนนบรษทยงทำาการคาขายหรอยงประกอบการงานอยกด หรอมฉะนนเหนเปน

การยตธรรมในการทจะใหบรษทนนไดกลบคนขนทะเบยนกด ทานวาศาลจะสงใหกลบจดชอบรษทคนเขาสทะเบยนกได และถาเชนนนทานใหถอวาบรษทนนไดคงตงยนยงตลอดมาเสมอนดงวามไดมการขดชอออกเลย อนง ดวยคำาสงอนนนศาลจะสงและวางขอกำาหนดไวเปนประการใด ๆ ตามทเหนเปนยตธรรมดวยกได เพอจดใหบรษทและบรรดาบคคลอน ๆ เขาสฐานอนใกลทสดกบฐานเดมเสมอนดงวาบรษทนนมไดถกขดชอออกจากทะเบยนเลย หมวด 5 การชำาระบรษทหางหนสวนจดทะเบยน หางหนสวนจำากด และบรษทจำากด

มาตรา 1247 การชำาระบญชหางหนสวนจดทะเบยนหรอหางหนสวนจำากดหรอบรษทจำากดซงลมละลายนน ใหจดทำาไปตามบทกฎหมายลกษณะลมละลายทคงใชอยตามแตจะทำาได รฐมนตรเจาหนาทจะออกกฎกระทรวงวาดวยการชำาระบญช หางหนสวนและบรษทและกำาหนดอตราคาฤชาธรรมเนยมกออกได มาตรา 1248 เมอกลาวถงประชมใหญในหมวดน ทานหมายความดงตอไปน คอ

(1) ถาเกยวกบหางหนสวนจดทะเบยนและหางหนสวนจำากดกคอการประชมหนสวนทงปวงซงอาศยคะแนนเสยงขางมากเปนใหญในการวนจฉย (2) ถาเกยวกบบรษทจำากด กคอการประชมใหญตามทไดบญญตไวในมาตรา 1171 มาตรา 1249 หางหนสวนกด บรษทกด แมจะไดเลกกนแลวกใหพงถอวายงคงตงอยตราบเทาเวลาทจำาเปนเพอการชำาระบญช มาตรา 1250 หนาทของผชำาระบญช คอชำาระสะสางการงานของหางหนสวนหรอบรษทนนใหเสรจไป กบจดการใชหนเงนและแจกจำาหนายสนทรพยของหางหนสวนหรอบรษทนน มาตรา 1251 หางหนสวนกด บรษทกด ในเมอเลกกนเพราะเหตอนนอกจากลมละลาย หนสวนผจดการหางหรอกรรมการของบรษทยอมเขาเปนผชำาระบญชเวนไวแตขอสญญาของหาง หรอขอบงคบของบรษทจะมกำาหนดไวเปนสถานอน ถาไมมผชำาระบญชดงวามาน และเมอพนกงานอยการหรอบคคลอนผมสวนไดเสยในการนรองขอ ทานใหศาลตงผชำาระบญช มาตรา 1252 หนสวนผจดการ หรอกรรมการบรษทมอำานาจโดยตำาแหนงเดมฉนใดเมอเปนผชำาระบญชกยงคงมอำานาจอยฉนนน

มาตรา 1253 ภายในสบสวนนบแตไดเลกหางเลกบรษท หรอถาศาลไดตงผชำาระบญชนบแตวนทศาลตง ผชำาระบญชตองกระทำาดงจะกลาวตอไปนคอ (1) บอกกลาวแกประชาชนโดยประกาศโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองทสองครงเปนอยางนอย วาหางหนสวนนน หรอบรษทนนไดเลกกนแลว และใหผเปนเจาหนทงหลายยนคำาทวงหนแกผชำาระบญช (2) สงคำาบอกกลาวอยางเดยวกนเปนจดหมายลงทะเบยนไปรษณย ไปยงเจาหนทงหลายทก ๆ คน บรรดามชอปรากฏในสมดบญช หรอเอกสารของหางหรอบรษทนน มาตรา 1254 การเลกหนสวนหรอบรษทนน ผชำาระบญชตองนำาบอกใหจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทเลกกน และในการนตองระบชอผชำาระบญชทก ๆ คนใหจดลงทะเบยนไวดวย มาตรา 1255 ผชำาระบญชตองทำางบดลขนโดยเรวทสดทเปนวสยจะทำาได สงใหผสอบบญชตรวจสอบลงสำาคญวาถกตอง แลวตองเรยกประชมใหญ มาตรา 1256 ธรการอนทประชมใหญจะพงทำานน คอ (1) รบรองใหหนสวนผจดการหรอกรรมการบรษทคงเปนผชำาระบญชตอไป หรอเลอกตงผชำาระบญชใหมขนแทนท และ (2) อนมตบญชงบดล

อนง ทประชมใหญจะสงใหผชำาระบญชทำาบญชตราคาทรพยสน หรอใหทำาการใด ๆกไดสดแตทประชมจะเหนสมควร เพอชำาระสะสางกจการของหางหนสวนหรอบรษทใหเสรจไป มาตรา 1257 ผชำาระบญชซงมใชเปนขนเพราะศาลตงนน ทานวาจะถอนเสยจากตำาแหนงและตงผอนแทนทกได ในเมอผเปนหนสวนทงหลายออกเสยงเปนนำาหนงใจเดยวกน หรอทประชมใหญของผถอหนไดลงมตดงนน แตศาลยอมสงถอนผชำาระบญชจากตำาแหนงและตงผอนแทนทได ไมเลอกวาจะเปนผชำาระบญชซงศาลตงหรอมใชศาลตงในเมอมคำารองขอของผเปนหนสวนในหางคนใดคนหนง หรอของผถอหนในบรษทมหนรวมกนนบไดถงหนงในยสบแหงทนของบรษท โดยจำานวนทสงใชเงนเขาทนแลวนน มาตรา 1258 เมอมการเปลยนตวผชำาระบญชใหมครงใด ผชำาระบญชตองนำาความจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทไดเปลยนตวกนนน มาตรา 1259 ผชำาระบญชทงหลายยอมมอำานาจดงจะกลาวตอไปน คอ (1) แกตางวาตางในนามของหางหนสวนหรอบรษทในอรรถคดพพาทอนเปนแพงหรออาญาทงปวง และทำาประนประนอมยอมความ

(2) ดำาเนนกจการของหางหนสวนหรอบรษทตามแตจำาเปนเพอการชำาระสะสางกจการใหเสรจไปดวยด (3) ขายทรพยสนของหางหนสวนหรอบรษท (4) ทำาการอยางอน ๆ ตามแตจำาเปนเพอชำาระบญชใหเสรจไปดวยด มาตรา 1260 ขอจำากดอำานาจของผชำาระบญชอยางใด ๆ จะอางเปนสมบรณตอบคคลภายนอกหาไดไม มาตรา 1261 ถามผชำาระบญชหลายคนการใด ๆ ทผชำาระบญชกระทำายอมไมเปนอนสมบรณนอกจากผชำาระบญชทงหลายจะไดทำารวมกน เวนแตทประชมใหญหรอศาลจะไดกำาหนดอำานาจไวเปนอยางอนในเวลาตงผชำาระบญช มาตรา 1262 ถามมตของทประชมใหญหรอคำาบงคบของศาลใหอำานาจผชำาระบญชใหทำาการแยกกนได ทานวาตองนำาความจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนลงมตหรอออกคำาบงคบนน มาตรา 1263 คาธรรมเนยม คาภารตดพน และคาใชจายซงตองเสยโดยควรในการชำาระบญชนน ทานวาผชำาระบญชตองจดการใชกอนหนเงนรายอน ๆ มาตรา 1264 ถาเจาหนคนใดมไดมาทวงถามใหใชหน ผชำาระบญชตองวางเงนเทา

จำานวนหนนน ตามบทแหงประมวลกฎหมายน วาดวยวางทรพยสนแทนชำาระหน มาตรา 1265 ผชำาระบญชจะเรยกใหผเปนหนสวนหรอผถอหนสงใชเงนลงหนอนเปนสวนยงคางชำาระอยนนกได และเงนทคางชำาระนถงแมจะไดตกลงกนไวกอนโดยสญญาเขาหนสวน หรอโดยขอบงคบของบรษทวาจะไดเรยกตอภายหลงกตาม เมอเรยกเชนนแลว ทานวาตองสงใชทนท มาตรา 1266 ถาผชำาระบญชมาพจารณาเหนวา เมอเงนลงทนหรอเงนคาหนไดใชเสรจหมดแลว สนทรพยกยงไมพอกบหนสนไซร ผชำาระบญชตองรองขอตอศาลทนทเพอใหออกคำาสงวาหางหนสวนหรอบรษทนนลมละลาย มาตรา 1267 ผชำาระบญชตองทำารายงานยนไว ณ หอทะเบยนทกระยะสามเดอนครงหนงวาไดจดการไปอยางใดบาง แสดงใหเหนความเปนไปของบญชทชำาระอยนนและรายงานนใหเปดเผยแกผเปนหนสวน และผถอหนและเจาหนทงหลายตรวจดไดโดยไมตองเสยคาธรรมเนยม มาตรา 1268 ถาการชำาระบญชนนยงคงทำาอยโดยกาลกวาปหนงขนไปผชำาระบญชตองเรยกประชมใหญในเวลาสนปทกปนบแตเรมทำาการชำาระบญชและตองทำารายงาน

ยนทประชมวาไดจดการไปอยางไรบางทงแถลงใหทราบความเปนไปแหงบญชโดยละเอยด มาตรา 1269 อนทรพยสนของหางหนสวนหรอของบรษทนนจะแบงคนใหแกผเปนหนสวน หรอผถอหนไดแตเพยงเทาทไมตองเอาไวใชในการชำาระหนของหางหนสวนหรอบรษทเทานน มาตรา 1270 เมอการชำาระบญชกจการของหางหนสวนหรอบรษทสำาเรจลง ผชำาระบญชตองทำารายงานการชำาระบญชแสดงวาการชำาระบญชนนไดดำาเนนไปอยางใด และไดจดการทรพยสนของหางหนสวนหรอบรษทนนไปประการใด แลวใหเรยกประชมใหญเพอเสนอรายงานนน และชแจงกจการตอทประชม เมอทประชมใหญไดใหอนมตรายงานนนแลว ผชำาระบญชตองนำาขอความทไดประชมกนนนไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนประชม เมอไดจดทะเบยนแลวดงนใหถอวาเปนทสดแหงการชำาระบญช มาตรา 1271 เมอเสรจการชำาระบญชแลว ทานใหมอบบรรดาสมดบญชและเอกสารทงหลายของหางหนสวนหรอบรษท ซงไดชำาระบญชนนไวแกนายทะเบยนภายในกำาหนดสบสวนดงกลาวไวในมาตรากอน และใหนายทะเบยนรกษาสมดและบญช และ

เอกสารเหลานนไวสบปนบแตวนถงทสดแหงการชำาระบญช สมดและบญชและเอกสารเหลาน ใหเปดใหแกบรรดาบคคลผมสวนไดเสยตรวจดไดโดยไมเรยกคาธรรมเนยมอยางหนงอยางใด มาตรา 1272 ในคดฟองเรยกหนสนซงหางหนสวนหรอบรษทหรอผเปนหนสวนหรอผถอหน หรอผชำาระบญชเปนลกหนอยในฐานเชนนนทานหามมใหฟองเมอพนกำาหนดสองปนบแตวนถงทสดแหงการชำาระบญช มาตรา 1273 บทบญญตแหงมาตรา 1172 ถงมาตรา 1193 กบมาตรา 1195 มาตรา1207 เหลาน ทานใหใชบงคบแกการประชมใหญซงมขนในระหวางชำาระบญชดวยโดยอนโลม ลกษณะ 23 สมาคม

มาตรา 1274 อนวาสญญาตงสมาคมนน คอสญญาซงบคคลหลายคนตกลงเขากนเพอทำาการอนใดอนหนงรวมกนอนมใชเปนการหาผลกำาไรแบงปนกน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1275 บรรดาสมาคมตองมขอบงคบและตองจดทะเบยน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1276 อนขอบงคบของสมาคมนน อยางนอยตองระบขอความทกลาวตอไปนคอ (1) ชอสมาคม (2) วตถทประสงคของสมาคม (3) ทตงสำานกงานแหงใหญของสมาคม (4) ระเบยบวธรบสมาชกเขาสมาคม และระเบยบวธกำาจดสมาชกออกจากสมาคม (5) ระเบยบวธจดการสมาคม โดยมกรรมสมปาทกหรอกรรมการหรอวธอนอยางใด

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1277 การขอจดทะเบยนสมาคมนน ตองทำาเปนหนงสอและตองมสมาชกของสมาคมลงลายมอชอไมนอยกวาสามคน กบตองมขอบงคบของสมาคมสงไปดวยสามฉบบ

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ. 2535

มาตรา 1278 การจดทะเบยนนน สมาคมตงสำานกงานแหงใหญทำากจการอย ณทองทแหงใดในพระราชอาณาเขต ทานใหจดทะเบยน ณ หอทะเบยนสำาหรบทองทแหงนน ตอไปภายหลงจะแกไขขอความทไดจดทะเบยนไวอยางหนงอยางใดกด จะจดทะเบยนขอความใด ๆ อนบงคบไวในลกษณะนวาใหจดทะเบยนกด กตองจด ณหอทะเบยนแหงเดยวกนนน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวในบรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1279 ในการจดทะเบยน ทานบงคบวาตองจดระบขอความซงกลาวตอไปนคอ (1) ชอสมาคม (2) วตถทประสงคของสมาคม (3) ทตงสำานกงานแหงใหญของสมาคม (4) ชอ สำานก และอาชวะ ของบรรดาบคคลซงไดรบมอบหมายเปนผจดการ

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535

มาตรา 1280 ในการขอจดทะเบยนนน ถาไดแสดงเอกสารและขอความดงกลาวไวในมาตรา 1276 และมาตรา 1279 และถาปรากฏวาบคคลซงไดรบมอบหมายเปนผจดการของสมาคมนน เปนคนมหลกฐานสมควรแกวตถทประสงคและฐานะของสมาคมนนแลว กใหอนญาตจดทะเบยนได แตถาปรากฏวาวตถทประสงคหรอกจการของสมาคมใด นาจะเปนภยอนตรายตอสนตภาพของประชาชนกด หรออาจจะกอใหเกดความไมสงบในบานเมองกด นายทะเบยนไมรบจดทะเบยนสมาคมนนได เมอนายทะเบยนปฏเสธไมรบจดทะเบยน ใหนายทะเบยนมหนงสอแจงไปยงผขอตงสมาคม ถาผขอตงสมาคมไมพอใจในคำาวนจฉยของนายทะเบยนใหอทธรณคำาสงนนไปยงรฐมนตรเจาหนาทในการนไดภายในสบหาวน นบแตวนทไดรบแจงความคำาวนจฉยของรฐมนตรนนทานวาเปนทสด

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1281 บคคลทงปวงจะตรวจดเอกสารของสมาคมใด ๆ ทนายทะเบยนเกบ

รกษาไวกด หรอตองการใบสำาคญการจดทะเบยนหรอสำาเนาเอกสารอนอยางหนงอยางใดของสมาคม ซงจะขอใหนายทะเบยนคดเปนสำาเนาเตมความมคำารบรองหรอคดยอแตเนอความสงมอบใหกด เมอไดเสยคาธรรมเนยมตามขอบงคบซงเสนาบดผรบผดชอบในการปกครองทองทกำาหนดไวแลวกใหตรวจและขอได

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1282 เมอใดไดจดทะเบยนสมาคมแลว แตนนสมาคมกชอวาไดตงขนเปนนตบคคลตางหากจากบคคลทงหลายทรวมเขาอยในนน ใหพนกงานทะเบยนทำาใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนสงมอบใหแกสมาคมฉบบหนง

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1283 ถามไดมขอบงคบของสมาคมบญญตไวเปนอยางอน หามมใหแกไขเปลยนแปลงหรอเพมเตมขอบงคบของสมาคม นอกจากทประชมสมาชกของสมาคมจะไดลงมตแกการนนเปนเสยงขางมาก

อนง ตองสงสำาเนาขอบงคบทแกไขเปลยนแปลงหรอเพมเตมใหมเชนนนสามฉบบไปจดทะเบยนภายในสบสวนนบตงแตวนทไดลงมต

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1284 การเปลยนตวบคคลซงไดรบมอบหมายเปนผจดการสมาคมนนตองแจงแกนายทะเบยนเพอจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทไดเปลยน ถานายทะเบยนไมพอใจวาผจดการใหมนนเปนบคคลอนมหลกฐานสมควรดงวาไวในมาตรา 1280 จะไมยอมรบจดทะเบยนการเปลยนแปลงนนกได

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1285 บรรดาบคคลซงไดรบมอบหมายใหเปนผจดการนน ไดชอวาเปนผแทนของสมาคมในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535

มาตรา 1286 ความเกยวพนในระหวางสมาคมกบบคคลซงไดรบมอบหมายเปนผจดการกด กบบคคลภายนอกกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยตวแทน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1287 สมาชกของสมาคมทกคนชอบทจะตรวจตราความเปนอยแหงกจการและทรพยสนของสมาคมได

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1288 ถามระเบยบจะพงสงเงนคาบำารงเปนระยะเวลาอยางไร ทานวาเงนคาบำารงนนถงกำาหนดจะตองใชเตมจำานวนเมอเรมตนระยะเวลาบำารงนนทกครงไป

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1289 สมาชกทกคนจะออกจากสมาคมเมอใดกชอบทจะออกไดแตตองใช

เงนคาบำารงและหนสนอยางอนทคางชำาระอยในขณะนนใหเสรจ

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1290 นอกจากจะไดมขอบงคบบญญตไวเปนอยางอนแลว ทานวาความรบผดของสมาชก ในสมาคมแตละคนจำากดเพยงจำานวนเงนคาบำารงทสมาชกนนคางชำาระอย

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1291 ถาสมาคมลงมตโดยฝาฝนตอขอบงคบของสมาคมเองกดหรอฝาฝนตอกฎหมายกด เมอสมาชกคนหนงคนใดหรอพนกงานอยการรองขอทานใหศาลเพกถอนมตนนเสย แตการทสมาชกจะรองขอตอศาลเชนน ตองรองอยาใหเนนชาเกนกวาหนงเดอนนบแตวนทไดลงมตนน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535

มาตรา 1291 ทว เมอมเหตสงสยวาสมาคมใดจะดำาเนนการไมชอบดวยกฎหมายหรอเปนภยอนตรายตอสนตภาพของประชาชนนายทะเบยนอาจสงใหสมาคมนนแจงวนเวลาประชมทกคราวมาใหทราบลวงหนา ไมนอยกวายสบสชวโมง สมาคมใดมไดปฏบตตามคำาสงของนายทะเบยน ทานวานายทะเบยนมอำานาจสงใหปดประชมสมาคมนนได แตครงหนงไมใหเกนสามเดอน ในกรณหลงน ผจดการสมาคมอาจอทธรณคำาสงปดประชมนนไปยงคณะกรรมาธการซงรฐมนตรเจาหนาทจะไดแตงตงขนเพอการน คณะกรรมาธการนน ประกอบดวยผพพากษาหนงนาย อยการหนงนาย และผทไมใชขาราชการประจำาการหนงนาย ใหผพพากษาเปนประธาน

หมายเหต มาตรา 1291 ทว น บญญตเพมขนโดยมาตรา 5 แหง พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พทธศกราช 2477 มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1292 สมาคมยอมเลกกนดวยเหตอยางใดอยางหนงซงกลาวตอไปน คอ

(1) ถามขอบงคบของสมาคมกำาหนดไวใหเลกในกรณอนใดเมอมกรณอนนน (2) ถาตงสมาคมขนโดยมกำาหนดกาลอนใด เมอสนกำาหนดกาลอนนน (3) ถาสมาคมไดตงขนเพอทำากจการอนหนงอนเดยว เมอการอนนนสำาเรจแลว (4) เมอทประชมใหญแหงสมาคมไดลงมตใหเลก (5) เมอสมาคมตองลมละลาย (6) เมอศาลสงใหเลก (7) โดยนายทะเบยนขดชอออกจากทะเบยน

หมายเหต อนมาตรา (7) ของมาตรา 1292 น บญญตเพมขนโดยมาตรา 3 แหงพ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 7) พ.ศ.2496 มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1293 ในกรณอนใดอนหนงซงจะกลาวตอไปน เมอพนกงานอยการหรอบคคลใด ๆ ผมสวนไดเสยรองขอ ศาลจะสงใหเลกสมาคมและตงผชำาระบญชขนคนหนงหรอหลายคนกได คอวา (1) ถาวตถทประสงคของสมาคมผดตอกฎหมาย หรอกลายเปนผดตอกฎหมาย

(2) ถาจะจดการสมาคมนนตอไปอกไมได ไมวาเพราะเหตใด ๆ (3) ถาปรากฏวาผซงจดการสมาคมนน เปนบคคลอนมใชผจดการทไดจดทะเบยนไว

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1293 ทว ถาปรากฏวาวตถทประสงคหรอกจการของสมาคมใดกลายเปนภยอนตรายตอสนตภาพของประชาชนกด หรอนาจะกอใหเกดความไมสงบในบานเมองกด นายทะเบยนอาจสงใหขดชอสมาคมนนออกเสยจากทะเบยน

หมายเหต มาตรา 1293 ทว บญญตเพมขนโดยมาตรา 5 แหง พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 7) พ.ศ. 2496 มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1293 ตร ในเมอนายทะเบยนสงใหขดชอสมาคมใดออกจากทะเบยนตามบทบญญตมาตรา 1293 ทว ใหนายทะเบยนมหนงสอแจงไปใหผจดการสมาคมทราบถาผจดการสมาคมไมพอใจในคำาวนจฉยของนายทะเบยนใหอทธรณคำาสงนนไปยง

รฐมนตรเจาหนาทในการนไดภายในสบหาวน นบแตวนทไดรบแจงความ คำาวนจฉยของรฐมนตรใหนบวาเปนทสด

หมายเหต มาตรา 1293 ตร บญญตเพมขนโดยมาตรา 6 แหง พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 7) พ.ศ. 2496 มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1294 บทบญญตทงหลายในลกษณะ 22 หมวด 5 อนวาดวยการชำาระบญชเลกหางหนสวนและบรษทนน ทานใหนำามาใชบงคบในการชำาระบญชสมาคมดวยโดยอนโลม

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1295 เมอไดชำาระบญชแลว ถามสนทรพยเหลออยเทาใด จะแบงใหแกสมาชกของสมาคมนนไมได สนทรพยทงนนจะตองโอนไปใหแกนตบคคลอน ตามทไดระบไวในขอบงคบของสมาคม หรอถาไมไดระบไวกตามแตสมาคมจะตกลงในทประชมใหญ

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1296 ถาในขอบงคบของสมาคมหรอทประชมใหญมไดระบนตบคคลใดไวใหเปนผรบสนทรพยทเหลอไซร ทานวาสนทรพยทเหลอนนตกเปนของแผนดน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 มาตรา 1297 เสนาบดผรบผดชอบในการปกครองทองทมอำานาจทจะออกกฎขอบงคบเพอตงสำานกงานจดทะเบยน และเพอกำาหนดคาธรรมเนยมทจะตองเสยในการจดทะเบยน อนง เสนาบดนนมอำานาจทจะอนญาตยกเวนคาธรรมเนยมการจดทะเบยนแกสมาคมใด ๆ ไดดวย เมอปรากฏวาเปนสมาคมตงขนเพอสาธารณประโยชน เชนวาเปนสมาคมทำาการกศล หรอการศาสนาเปนตน

หมายเหต มาตรานไดถกยกเลกไปไวใน บรรพ 1 วาดวย "สมาคม" ตงแตมาตรา 78-109 ตาม พ.ร.บ.ใหใช ป.พ.พ. บรรพ 1 พ.ศ.2535 บรรพ 4

ทรพยสน ลกษณะ 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 1298 ทรพยสทธทงหลายนน ทานวาจะกอตงขนไดแตดวยอาศยอำานาจในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน มาตรา 1299 ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนทานวาการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารม-ทรพยนนไมบรบรณ เวนแตนตกรรมจะไดทำาเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท ถามผไดมาซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรม สทธของผไดมานน ถายงมไดจดทะเบยนไซรทานวาจะมการเปลยนแปลงทางทะเบยนไมได และสทธอนยงมไดจดทะเบยนนน มใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว มาตรา 1300 ถาไดจดทะเบยนการโอนอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบ

อสงหารมทรพยเปนทางเสยเปรยบแกบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอนไซร ทานวาบคคลนนอาจเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนนนได แตการโอนอนมคาตอบแทน ซงผรบโอนกระทำาการโดยสจรตนนไมวากรณจะเปนประการใดทานวาจะเรยกใหเพกถอนทะเบยนไมได มาตรา 1301 บทบญญตแหงสองมาตรากอนน ทานใหใชบงคบถงการเปลยนแปลงระงบ และกลบคนมาแหงทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนดวยโดยอนโลม มาตรา 1302 บทบญญตแหงสามมาตรากอนน ทานใหใชบงคบถงเรอกำาป น หรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนต มระวางตงแตหาตนขนไป ทงแพและสตวพาหนะดวยโดยอนโลม มาตรา 1303 ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกนโดยอาศยหลกกรรมสทธตางกนไซร ทานวาทรพยสนตกอยในครอบครองของบคคลใดบคคลนนมสทธยงกวาบคคลอน ๆ แตตองไดทรพยนนมาโดยมคาตอบแทนและไดการครอบครองโดยสจรต ทานมใหใชมาตรานบงคบถงสงหารมทรพยซงระบไวในมาตรากอน และในเรอง

ทรพยสนหาย กบทรพยสนทไดมาโดยการกระทำาผด มาตรา 1304 สาธารณสมบตของแผนดนนน รวมทรพยสนทกชนดของแผนดนซงใชเพอสาธารณประโยชน หรอสงวนไวเพอประโยชนรวมกน เชน (1) ทดนรกรางวางเปลา และทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอน ตามกฎหมายทดน (2) ทรพยสนสำาหรบพลเมองใชรวมกน เปนตนวา ทชายตลง ทางนำาทางหลวงทะเลสาบ (3) ทรพยสนใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ เปนตนวา ปอมและโรงทหารสำานกราชการบานเมอง เรอรบ อาวธยทธภณฑ มาตรา 1305 ทรพยสนซงเปนสาธารณสมบตของแผนดนนนจะโอนแกกนมได เวนแตอาศยอำานาจแหงบทกฎหมายเฉพาะหรอพระราชกฤษฎกา มาตรา 1306 ทานหามมใหยกอายความขนเปนขอตอสกบแผนดนในเรองทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน มาตรา 1307 ทานหามมใหยดทรพยสนของแผนดน ไมวาทรพยสนนนจะเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอไม ลกษณะ 2 กรรมสทธ หมวด 1

การไดมาซงกรรมสทธ

มาตรา 1308 ทดนแปลงใดเกดทงอกรมตลง ทงอกยอมเปนทรพยสนของเจาของทดนแปลงนน มาตรา 1309 เกาะทเกดในทะเลสาบ หรอในทางนำา หรอในเขตนานนำาของประเทศกด และทองทางนำาทเขนขนกด เปนทรพยสนของแผนดน มาตรา 1310 บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดยสจรตไซรทานวาเจาของทดนเปนเจาของโรงเรอนนน ๆ แตตองใชคาแหงทดนเพยงทเพมขนเพราะสรางโรงเรอนนนใหแกผสราง แตถาเจาของทดนสามารถแสดงไดวา มไดมความประมาทเลนเลอจะบอกปดไมยอมรบโรงเรอนนนและเรยกใหผสรางรอถอนไป และทำาทดนใหเปนตามเดมกได เวนไวแตถาการนจะทำาไมไดโดยใชเงนพอควรไซร ทานวาเจาของทดนจะเรยกใหผสรางซอทดนทงหมดหรอแตบางสวนตามราคาตลาดกได มาตรา 1311 บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดยไมสจรตไซรทานวาบคคลนนตองทำาทดนใหเปนตามเดมแลวสงคนเจาของ เวนแตเจาของจะเลอกใหสงคนตาม

ทเปนอย ในกรณเชนนเจาของทดนตองใชราคาโรงเรอนหรอใชคาแหงทดนเพยงทเพมขนเพราะสรางโรงเรอนนน แลวแตจะเลอก มาตรา 1312 บคคลใดสรางโรงเรอนรกลำาเขาไปในทดนของผอนโดยสจรตไซรทานวาบคคลนนเปนเจาของโรงเรอนทสรางขน แตตองเสยเงนใหแกเจาของทดนเปนคาใชทดนนน และจดทะเบยนสทธเปนภารจำายอม ตอภายหลงถาโรงเรอนนนสลายไปทงหมด เจาของทดนจะเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนเสยกได ถาบคคลผสรางโรงเรอนนนกระทำาการโดยไมสจรต ทานวาเจาของทดนจะเรยกใหผสรางรอถอนไป และทำาทดนใหเปนตามเดมโดยผสรางเปนผออกคาใชจายกได มาตรา 1313 ถาผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขสรางโรงเรอนในทดนนน และภายหลงทดนตกเปนของบคคลอนตามเงอนไขไชร ทานใหนำาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบ มาตรา 1314 ทานใหใชบทบญญตมาตรา 1310,1311 และ 1313 บงคบตลอดถงการกอสรางใด ๆ ซงตดทดนและการเพาะปลกตนไมหรอธญชาตดวยโดยอนโลม

แตขาวหรอธญชาตอยางอนอนจะเกบเกยวรวงผลไดคราวหนงหรอหลายคราวตอปเจาของทดนตองยอมใหบคคลผกระทำาการโดยสจรต หรอผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขซงไดเพาะปลกลงไวนนคงครองทดนจนกวาจะเสรจการเกบเกยวโดยใชเงนคำานวณตามเกณฑคาเชาทดนนน หรอเจาของทดนจะเขาครอบครองในทนทโดยใชคาทดแทนใหแกอกฝายหนงกได มาตรา 1315 บคคลใดสรางโรงเรอน หรอทำาการกอสรางอยางอนซงตดทดน หรอเพาะปลกตนไมหรอธญชาตในทดนของตนดวยสมภาระของผอนทานวาบคคลนนเปนเจาของสมภาระ แตตองใชคาสมภาระ มาตรา 1316 ถาเอาสงหารมทรพยของบคคลหลายคนมารวมเขากนจนเปนสวนควบหรอแบงแยกไมไดไซร ทานวาบคคลเหลานนเปนเจาของรวมแหงทรพยทรวมเขากนแตละคนมสวนตามคาแหงทรพยของตนในเวลาทรวมเขากบทรพยอน ถาทรพยอนหนงอาจถอไดวาเปนทรพยประธานไซร ทานวาเจาของทรพยนนเปนเจาของทรพยทรวมเขากนแตผเดยว แตตองใชคาแหงทรพยอน ๆ ใหแกเจาของทรพยนน ๆ

มาตรา 1317 บคคลใดใชสมภาระของบคคลอนทำาสงใดขนใหมไซรทานวาเจาของสมภาระเปนเจาของสงนนโดยมตองคำานงวาสมภาระนนจะกลบคนตามเดมไดหรอไมแตตองใชคาแรงงาน แตถาคาแรงงานเกนกวาคาสมภาระทใชนนมากไซร ทานวาผทำาเปนเจาของทรพยททำาขน แตตองใชคาสมภาระ มาตรา 1318 บคคลอาจไดมาซงกรรมสทธแหงสงหารมทรพยอนไมมเจาของโดยเขาถอเอา เวนแตการเขาถอเอานนตองหามตามกฎหมายหรอฝาฝนสทธของบคคลอนทจะเขาถอเอาสงหารมทรพยนน มาตรา 1319 ถาเจาของสงหารมทรพยเลกครอบครองทรพยดวยเจตนาสละกรรมสทธไซร ทานวาสงหารมทรพยนนไมมเจาของ มาตรา 1320 ภายในบงคบแหงกฎหมายเฉพาะและกฎขอบงคบในเรองนน ทานวาสตวปาไมมเจาของตราบเทาทยงอยอสระสตวปาในสวนสตวและปลาในบอ หรอในทนำาซงเจาของกนไวนน ทานวาไมใชสตวไมมเจาของ สตวปาทคนจบไดนน ถามนกลบคนอสระและเจาของไมตดตามโดยพลนหรอเลกตดตามเสยแลว ฉะนทานวาไมมเจาของ สตวซงเลยงเชองแลว ถามนทงทไปเลย ทานวาไมมเจาของ

มาตรา 1321 ภายในบงคบแหงกฎหมายเฉพาะและกฎขอบงคบในเรองนน ผใดจบสตวปาไดในทรกรางวางเปลา หรอในทนำาสาธารณะกด หรอจบไดในทดน หรอทนำามเจาของโดยเจาของมไดแสดงความหวงหามกด ทานวาผนนเปนเจาของสตว มาตรา 1322 บคคลใดทำาใหสตวปาบาดเจบแลวตดตามไปและบคคลอนจบสตวนนไดกด หรอสตวนนตายลงในทดนของบคคลอนกด ทานวาบคคลแรกเปนเจาของสตว มาตรา 1323 บคคลเกบไดซงทรพยสนหาย ตองทำาอยางหนงอยางใดดงตอไปน (1) สงมอบทรพยสนนนแกผของหายหรอเจาของ หรอบคคลอนผมสทธจะรบทรพยสนนน หรอ (2) แจงแกผของหายหรอเจาของ หรอบคคลอนผมสทธจะรบทรพยสนนนโดยมชกชา หรอ (3) สงมอบทรพยสนนนแกตำารวจนครบาล หรอพนกงานเจาหนาทอนภายในสามวนและแจงพฤตการณตามททราบอนอาจเปนเครองชวยในการสบหาตวบคคลผมสทธจะรบทรพยสนนน แตถาไมทราบตวผของหาย เจาของ หรอบคคลอนผมสทธจะรบทรพยสนกด หรอ

บคคลดงระบนนไมรบมอบทรพยสนกด ทานใหดำาเนนการตามวธอนบญญตไวในอนมาตรา (3) ทงน ทานวาผเกบไดซงทรพยสนหายตองรกษาทรพยสนนนไวดวยความระมดระวงอนสมควรจนกวาจะสงมอบ มาตรา 1324 ผเกบไดซงทรพยสนหาย อาจเรยกรองเอารางวลจากบคคลผมสทธจะรบทรพยสนนนเปนจำานวนรอยละสบแหงคาทรพยสนภายในราคาพนบาท และถาราคาสงกวานนขนไป ใหคดใหอกรอยละหาในจำานวนทเพมขนแตถาผเกบไดซงทรพยสนหายไดสงมอบทรพยสนแกตำารวจนครบาล หรอพนกงานเจาหนาทอนไซร ทานวาใหเสยเงนอกรอยละสองครงแหงคาทรพยสนเปนคาธรรมเนยมแกทบวงการนน ๆ เพมขนเปนสวนหนงตางหากจากรางวลซงใหแกผเกบได แตคาธรรมเนยมนทานจำากดไวไมใหเกนรอยบาท ถาผเกบไดซงทรพยสนหายมไดปฏบตตามบทบญญตในมาตรากอนไซรทานวาผนนไมมสทธจะรบรางวล มาตรา 1325 ถาผเกบไดซงทรพยสนหายไดปฏบตตามบทบญญตมาตรา 1323 แลว

และผมสทธจะรบทรพยสนนนมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนทเกบไดไซร ทานวากรรมสทธตกแกผเกบได แตถาทรพยสนซงไมมผเรยกเอานนเปนโบราณวตถไซร กรรมสทธแหงทรพยสนนนตกแกแผนดน แตผเกบไดมสทธจะไดรบรางวลรอยละสบแหงคาทรพยสนนน มาตรา 1326 การเกบไดซงทรพยสนอนตกหรอทงทะเล หรอทางนำาหรอนำาซดขนฝงนน ทานใหบงคบตามกฎหมายและกฎขอบงคบวาดวยการนน มาตรา 1327 ภายในบงคบแหงกฎหมายอาญา กรรมสทธแหงสงใด ๆ ซงไดใชในการกระทำาผด หรอไดมาโดยการกระทำาผดหรอเกยวกบการกระทำาผดโดยประการอนและไดสงไวในความรกษาของกรมในรฐบาลนน ทานวาตกเปนของแผนดน ถาเจาของมไดเรยกเอาภายในหนงปนบแตวนสง หรอถาไดฟองคดอาญาตอศาลแลวนบแตวนทคำาพพากษาถงทสด แตถาไมทราบตวเจาของ ทานใหผอนเวลาออกไปเปนหาป ถาทรพยสนเปนของเสยงาย หรอถาหนวงชาไวจะเปนการเสยงความเสยหายหรอคาใชจายจะเกนสวนกบคาของทรพยสนนนไซร ทานวากรมในรฐบาลจะจดใหเอาออก

ขายทอดตลาดกอนถงกำาหนดกได แตกอนทจะขายใหจดการตามควรเพอบนทกรายการอนเปนเครองใหบคคลผมสทธจะรบทรพยสนนน อาจทราบวาเปนทรพยสนของตนและพสจนสทธได เมอขายแลวไดเงนเปนจำานวนสทธเทาใดใหถอไวแทนตวทรพยสน มาตรา 1328 สงหารมทรพยมคาซงซอนหรอฝงไวนน ถามผเกบไดโดยพฤตการณซงไมมผใดสามารถอางวาเปนเจาของไดไซร ทานวากรรมสทธตกเปนของแผนดน ผเกบไดตองสงมอบทรพยนนแกตำารวจนครบาล หรอพนกงานเจาหนาทอน แลวมสทธจะไดรบรางวลหนงในสามแหงคาทรพยนน มาตรา 1329 สทธของบคคลผไดมาซงทรพยสนโดยมคาตอบแทนและโดยสจรตนนทานวามเสยไป ถงแมวาผโอนทรพยสนใหจะไดทรพยสนนนมาโดยนตกรรมอนเปนโมฆยะ และนตกรรมนนไดถกบอกลางภายหลง มาตรา 1330 สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามคำาสงศาล หรอคำาสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนน ทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจำาเลยหรอลกหนโดยคำาพพากษา หรอผลมละลาย

มาตรา 1331 สทธของบคคลผไดเงนตรามาโดยสจรตนนทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาเงนนนมใชของบคคลซงไดโอนใหมา มาตรา 1332 บคคลผซอทรพยสนมาโดยสจรตในการขายทอดตลาด หรอในทองตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนน ไมจำาตองคนใหแกเจาของแทจรง เวนแตเจาของจะชดใชราคาทซอมา มาตรา 1333 ทานวากรรมสทธนน อาจไดมาโดยอายความตามทบญญตไวในลกษณะ3 แหงบรรพน มาตรา 1334 ทดนรกรางวางเปลา และทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอนตามกฎหมายทดนนน ทานวาบคคลอาจไดมาตามกฎหมายทดน หมวด 2 แดนแหงกรรมสทธ และการใชกรรมสทธ

มาตรา 1335 ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนทานวาแดนแหงกรรมสทธทดนนนกนทงเหนอพนพนดนและใตพนดนดวย มาตรา 1336 ภายในบงคบแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจำาหนาย

ทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎหมาย มาตรา 1337 บคคลใดใชสทธของตนเปนเหตใหเจาของอสงหารมทรพยไดรบความเสยหาย หรอเดอดรอนเกนทควรคดหรอคาดหมายไดวาจะเปนไปตามปกต และเหตอนควรในเมอเอาสภาพและตำาแหนงทอยแหงทรพยสนนนมาคำานงประกอบไซร ทานวาเจาของอสงหารมทรพยมสทธจะปฏบตการเพอยงความเสยหายหรอเดอดรอนนนใหสนไป ทงนไมลบลางสทธทจะเรยกเอาคาทดแทน มาตรา 1338 ขอจำากดสทธแหงเจาของอสงหารมทรพยซงกฎหมายกำาหนดไวนนทานวาไมจำาตองจดทะเบยน ขอจำากดเชนน ทานวาจะถอนหรอแกใหหยอนลงโดยนตกรรมไมได นอกจากจะไดทำานตกรรมเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท ขอจำากดซงกำาหนดไวเพอสาธารณประโยชนนน ทานวาจะถอนหรอแกใหหยอนลงมไดเลย มาตรา 1339 เจาของทดนจำาตองรบนำาซงไหลตามธรรมดาจากทดนสงมาในทดน

ของตน นำาไหลตามธรรมดามายงทดนตำา และจำาเปนแกทดนนนไซร ทานวาเจาของทดนซงอยสงกวาจะกนเอาไวไดเพยงทจำาเปนแกทดนของตน มาตรา 1340 เจาของทดนจำาตองรบนำาซงไหลเพราะระบายจากทดนสงมาในทดนของตน ถากอนทระบายนนนำาไดไหลเขามาในทดนของตนตามธรรมดาอยแลว ถาไดรบความเสยหายเพราะการระบายนำา ทานวาเจาของทดนตำาอาจเรยกรองใหเจาของทดนสงทำาทางระบายนำาและออกคาใชจายในการนนเพอระบายนำาไปใหตลอดทดนตำาจนถงทางนำา หรอทอนำาสาธารณะ ทงนไมลบลางสทธแหงเจาของทดนตำาในอนจะเรยกเอาคาทดแทน มาตรา 1341 ทานมใหเจาของอสงหารมทรพยทำาหลงคาหรอการปลกสรางอยางอนซงทำาใหนำาฝนตกลงยงทรพยสนซงอยตดตอกน มาตรา 1342 บอ สระ หลมรบนำาโสโครก หรอหลมรบปยหรอขยะมลฝอยนน ทานวาจะขดในระยะสองเมตรจากแนวเขตทดนไมได คหรอการขดรองเพอวางทอนำาใตดนหรอสงอนซงคลายกนนน ทานวาจะทำาใกลแนวเขตทดนกวาครงหนงแหงสวนลกของคหรอรองนนไมไดแตถาทำาหางแนวเขตหนงเมตร

หรอกวานน ทานวาทำาได ถากระทำาการดงกลาวไวในสองวรรคกอนใกลแนวเขตไซร ทานวาตองใชความระมดระวงตามควร เพอปองกนมใหดนหรอทรายพงลง หรอมใหนำาหรอสงโสโครกซมเขาไป มาตรา 1343 หามมใหขดดนหรอบรรทกนำาหนกบนทดนเกนควรจนอาจเปนเหตอนตรายแกความอยมนแหงทดนตดตอ เวนแตจะจดการเพยงพอเพอปองกนความเสยหาย มาตรา 1344 รว กำาแพง รวตนไม ค ซงหมายเขตทดนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของทดนทงสองขางเปนเจาของรวมกน มาตรา 1345 เมอรวตนไม หรอคซงมไดใชเปนทางระบายนำาเปนของเจาของทดนทงสองขางรวมกน ทานวาเจาของขางใดขางหนงมสทธทจะตดรวตนไม หรอถมคนนไดถงแนวเขตทดนของตน แตตองกอกำาแพง หรอทำารวตามแนวเขตนน มาตรา 1346 ถามตนไมอยบนแนวเขตทดน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของทดนทงสองขางเปนเจาของตนไมรวมกน ดอกผลเปนของเจาของทดนคนละสวนเสมอกน และถาตดตนลงไซร ไมนนเปนของเจาของทดนคนละสวนดจกน

เจาของแตละฝายจะตองการใหขดหรอตดตนไมกได คาใชจายในการนนตองเสยเทากนทงสองฝาย แตถาเจาของอกฝายหนงสละสทธในตนไมไซรฝายทตองการขดหรอตดตองเสยคาใชจายฝายเดยว ถาตนไมนนเปนหลกเขตและจะหาหลกเขตอนไมเหมาะเหมอนทานวาฝายหนงฝายใดจะตองการใหขดหรอตดไมได มาตรา 1347 เจาของทดนอาจตดรากไมซงรกเขามาจากทดนตดตอและเอาไวเสย ถากงไมยนลำาเขามา เมอเจาของทดนไดบอกผครอบครองทดนตดตอใหตดภายในเวลาอนสมควรแลว แตผนนไมตด ทานวาเจาของทดนตดเอาเสยได มาตรา 1348 ดอกผลแหงตนไมทหลนตามธรรมดาลงในทดนตดตอแปลงใด ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนดอกผลของทดนแปลงนน มาตรา 1349 ทดนแปลงใดมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนจะผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะได

ทดนแปลงใดมทางออกไดแตเมอตองขามสระ บง หรอทะเลหรอมทชนอนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมากไซร ทานวาใหใชความในวรรคตนบงคบ ทและวธทำาทางผานนนตองเลอกใหพอควรแกความจำาเปนของผมสทธจะผาน กบทงใหคำานงถงทดนทลอมอยใหเสยหายแตนอยทสดทจะเปนได ถาจำาเปนผมสทธจะผานจะสรางถนนเปนทางผานกได ผมสทธจะผานตองใชคาทดแทนใหแกเจาของทดนทลอมอย เพอความเสยหายอนเกดแตเหตทมทางผานนน คาทดแทนนนนอกจากคาเสยหายเพราะสรางถนน ทานวาจะกำาหนดเปนเงนรายปกได มาตรา 1350 ถาทดนแบงแยกหรอแบงโอนกนเปนเหตใหแปลงหนงไมมทางออกไปสทางสาธารณะไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนมสทธเรยกรองเอาทางเดนตามมาตรากอนไดเฉพาะบนทดนแปลงทไดแบงแยกหรอแบงโอนกนและไมตองเสยคาทดแทน มาตรา 1351 เจาของทดน เมอบอกลวงหนาตามสมควรแลวอาจใชท

ดนตดตอเพยงทจำาเปนในการปลกสราง หรอซอมแซมรว กำาแพงหรอโรงเรอน ตรงหรอใกลแนวเขตของตน แตจะเขาไปในเรอนทอยของเพอนบานขางเคยงไมได เวนแตไดรบความยนยอม ถาไดกอความเสยหายใหเกดขนไซร ทานวาเพอนบานขางเคยงจะเรยกเอาคาทดแทนกได มาตรา 1352 ทานวาถาเจาของทดนไดรบคาทดแทนตามสมควรแลวตองยอมใหผอนวางทอนำา ทอระบายนำา สายไฟฟา หรอสงอนซงคลายกนผานทดนของตน เพอประโยชนแกทดนตดตอ ซงถาไมยอมใหผานกไมมทางจะวางได หรอถาจะวางไดกเปลองเงนมากเกนควร แตเจาของทดนอาจใหยกเอาประโยชนของตนขนพจารณาดวย เมอมเหตผลพเศษ ถาจะตองวางเหนอพนดนไซร ทานวาเจาของทดนอาจเรยกใหซอทดนของตนบางสวนตามควรทจะใชในการนน โดยราคาคมคาทดนและคาทดแทนความเสยหาย ซงอาจมเพราะการขายนนดวย ถาพฤตการณเปลยนไป เจาของทดนอาจเรยกใหยายถอนสงทวางนนไปไว ณ สวนอนแหงทดนของตนตามแตจะเหมาะแกประโยชนแหงเจาของทดน

คายายถอนนนเจาของทดนตดตอเปนผเสย แตถามพฤตการณพเศษไซรทานวาจะใหเจาของทดนอกฝายหนงชวยเสยคายายถอนตามสวนอนควรกได มาตรา 1353 บคคลอาจพาปศสตวของตนผานหรอเขาไปในทดนของผอนซงมไดกนเพอไปเลยง และอาจเขาไปเอานำาในบอหรอสระในทเชนวานนมาใชได เวนแตทดนเปนทเพาะปลก หรอเตรยมเพอเพาะปลกหวาน หรอมธญชาตขนอยแลว แตทานวาเจาของทดนยอมหามไดเสมอ มาตรา 1354 ถามจารตประเพณแหงทองถนใหทำาได และถาเจาของไมหาม บคคลอาจเขาไปในทปา ทดง หรอในทมหญาเลยงสตวซงเปนทดนของผอน เพอเกบฟน หรอผลไมปา ผก เหดและสงเชนกน มาตรา 1355 เจาของทดนรมทางนำา หรอมทางนำาผาน ไมมสทธจะชกเอานำาไวเกนกวาทจำาเปนแกประโยชนของตนตามควรใหเปนเหตเสอมเสยแกทดนแปลงอนซงอยตามทางนำานน หมวด 3 กรรมสทธรวม

มาตรา 1356 ถาทรพยสนเปนของบคคลหลายคนรวมกน ทานใหใช

บทบญญตในหมวดนบงคบ เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน มาตรา 1357 ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผเปนเจาของรวมกนมสวนเทากน มาตรา 1358 ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของรวมมสทธจดการทรพยสนรวมกน ในเรองจดการตามธรรมดา ทานวาพงตกลงโดยคะแนนขางมากแหงเจาของรวม แตเจาของรวมคนหนง ๆ อาจทำาสงใดสงหนงในทางจดการตามธรรมดาได เวนแตฝายขางมากไดตกลงไวเปนอยางอน แตเจาของรวมคนหนง ๆ อาจทำาการเพอรกษาทรพยสนไดเสมอ ในเรองจดการอนเปนสารสำาคญ ทานวาตองตกลงกนโดยคะแนนขางมากแหงเจาของรวม และคะแนนขางมากนนตองมสวนไมตำากวาครงหนงแหงคาทรพยสน การเปลยนแปลงวตถทประสงคนน ทานวาจะตกลงกนไดกแตเมอเจาของรวมเหนชอบทกคน มาตรา 1359 เจาของรวมคนหนง ๆ อาจใชสทธอนเกดแตกรรมสทธ

ครอบไปถงทรพยสนทงหมดเพอตอสบคคลภายนอก แตในการเรยกรองเอาทรพยสนคนนน ทานวาตองอยในบงคบแหงเงอนไขทระบไวในมาตรา 302แหงประมวลกฎหมายน มาตรา 1360 เจาของรวมคนหนง ๆ มสทธใชทรพยสนได แตการใชนนตองไมขดตอสทธแหงเจาของรวมคนอน ๆ ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของรวมคนหนง ๆ มสทธไดดอกผลตามสวนของตนทมในทรพยสนนน มาตรา 1361 เจาของรวมคนหนง ๆ จะจำาหนายสวนของตนหรอจำานอง หรอกอใหเกดภารตดพนกได แตตวทรพยสนนนจะจำาหนาย จำานำา จำานอง หรอกอใหเกดภารตดพนไดกแตดวยความยนยอมแหงเจาของรวมทกคน ถาเจาของรวมคนใดจำาหนาย จำานำา จำานอง หรอกอใหเกดภารตดพนทรพยสนโดยมไดรบความยนยอมแหงเจาของรวมทกคน แตภายหลงเจาของรวมคนนนไดเปนเจาของทรพยสนแตผเดยวไซร ทานวานตกรรมนนเปนอนสมบรณ

มาตรา 1362 เจาของรวมคนหนง ๆ จำาตองชวยเจาของรวมคนอน ๆ ตามสวนของตนในการออกคาจดการ คาภาษอากร และคารกษากบทงคาใชทรพยสนรวมกนดวย มาตรา 1363 เจาของรวมคนหนง ๆ มสทธเรยกใหแบงทรพยสนไดเวนแตจะมนตกรรมขดอย หรอถาวตถทประสงคทเปนเจาของรวมกนนนมลกษณะเปนการถาวร กเรยกใหแบงไมได สทธเรยกใหแบงทรพยสนนน ทานวาจะตดโดยนตกรรมเกนคราวละสบปไมได ทานวาเจาของรวมจะเรยกใหแบงทรพยสนในเวลาทไมเปนโอกาสอนควรไมได มาตรา 1364 การแบงทรพยสนพงกระทำาโดยแบงทรพยสนนนเองระหวางเจาของรวม หรอโดยขายทรพยสนแลวเอาเงนทขายไดแบงกน ถาเจาของรวมไมตกลงกนวาจะแบงทรพยสนอยางไรไซร เมอเจาของรวมคนหนงคนใดขอ ศาลอาจสงใหเอาทรพยสนนนออกแบง ถาสวนทแบงใหไมเทากนไซร จะสงใหทดแทนกนเปนเงนกได ถาการแบงเชนวานไมอาจทำาไดหรอจะเสยหายมากนกกด ศาลจะสงใหขายโดยประมลราคากนระหวางเจาของรวมหรอขายทอดตลาดกได

มาตรา 1365 ถาเจาของรวมตองรบผดรวมกนตอบคคลภายนอกในหนอนเกยวกบทรพยสนรวม หรอในหนซงไดกอขนใหมเพอชำาระหนเดมดงวานนกด ในเวลาแบง เจาของรวมคนหนงๆจะเรยกใหเอาทรพยสนรวมนนชำาระหนเสยกอน หรอใหเอาเปนประกนกได ถาเจาของรวมคนหนงตองรบผดตอเจาของรวมคนอนในหน ซงเกดจากการเปนเจาของรวม หรอในหนซงไดกอขนใหมเพอชำาระหนเดมดงวานนกด ในเวลาแบง เจาของรวมผเปนเจาหนจะเรยกใหเอาสวนซงจะไดแกลกหนของตนในทรพยสนรวมนนชำาระหนเสยกอนหรอใหเอาเปนประกนกได สทธทกลาวมาขางตนนอาจใชแกผรบโอน หรอผสบกรรมสทธในสวนของเจาของรวมนน ถาจำาเปนจะตองขายทรพยสนรวมไซร ทานใหนำาบทบญญตมาตรากอนมาใชบงคบ มาตรา 1366 เจาของรวมคนหนง ๆ ตองรบผดตามสวนของตนเชนเดยวกบผขายในทรพยสนซงเจาของรวมคนอน ๆ ไดรบไปในการแบง ลกษณะ 3

ครอบครอง

มาตรา 1367 บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน ทานวาบคคลนนไดซงสทธครอบครอง มาตรา 1368 บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยผอนยดถอไวให มาตรา 1369 บคคลใดยดถอทรพยสนไว ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนยดถอเพอตน มาตรา 1370 ผครอบครองนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาครอบครองโดยสจรตโดยความสงบและโดยเปดเผย มาตรา 1371 ถาพสจนไดวาบคคลใดครอบครองทรพยสนเดยวกนสองคราว ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนไดครอบครองตดตอกนตลอดเวลา มาตรา 1372 สทธซงผครอบครองใชในทรพยสนทครอบครองนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสทธซงผครอบครองมตามกฎหมาย มาตรา 1373 ถาทรพยสนเปนอสงหารมทรพยทไดจดไวในทะเบยนทดนทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลผมชอในทะเบยนเปนผมสทธครอบครอง มาตรา 1374 ถาผครอบครองถกรบกวนในการครอบครองทรพยสนเพราะมผสอด

เขาเกยวของโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะใหปลดเปลองการรบกวนนนได ถาเปนทนาวตกวาจะยงมการรบกวนอก ผครอบครองจะขอตอศาลใหสงหามกได การฟองคดเพอปลดเปลองการรบกวนนน ทานวาตองฟองภายในปหนงนบแตเวลาถกรบกวน มาตรา 1375 ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมายไซรทานวาผครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครองเวนแตอกฝายหนงมสทธเหนอทรพยสนดกวาซงจะเปนเหตใหเรยกคนจากผครอบครองได การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในปหนงนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง มาตรา 1376 ถาจะตองสงทรพยสนคนแกบคคลผมสทธเอาคนไซร ทานใหนำาบทบญญตมาตรา 412 ถง 418 แหงประมวลกฎหมายนวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1377 ถาผครอบครองสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทรพยสนตอไปไซรการครอบครองยอมสดสนลง

ถาเหตอนมสภาพเปนเหตชวคราวมมาขดขวางมใหผครอบครองยดถอทรพยสนไซรทานวาการครอบครองไมสดสนลง มาตรา 1378 การโอนไปซงการครอบครองนนยอมทำาไดโดยสงมอบทรพยสนทครอบครอง มาตรา 1379 ถาผรบโอนหรอผแทนยดถอทรพยสนอยแลวทานวาการโอนไปซงการครอบครองจะทำาเพยงแสดงเจตนากได มาตรา 1380 การโอนไปซงการครอบครองยอมเปนผล แมผโอนยงยดถอทรพยสนอย ถาผโอนแสดงเจตนาวาตอไปจะยดถอทรพยสนนนแทนผรบโอน ถาทรพยสนนนผแทนของผโอนยดถออย การโอนไปซงการครอบครองจะทำาโดยผโอนสงผแทนวา ตอไปใหยดถอทรพยสนไวแทนผรบโอนกได มาตรา 1381 บคคลใดยดถอทรพยสนอยในฐานะเปนผแทนผครอบครองบคคลนนจะเปลยนลกษณะแหงการยดถอได กแตโดยบอกกลาวไปยงผครอบครองวาไมเจตนาจะยดถอทรพยสนแทนผครอบครองตอไป หรอตนเองเปนผครอบครองโดยสจรตอาศยอำานาจใหมอนไดจากบคคลภายนอก มาตรา 1382 บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดย

เปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ มาตรา 1383 ทรพยสนอนไดมาโดยการกระทำาผดนน ทานวาผกระทำาผดหรอผรบโอนไมสจรตจะไดกรรมสทธโดยอายความกแตเมอพนกำาหนดอายความอาญา หรอพนเวลาทกำาหนดไวในมาตรากอน ถากำาหนดไหนยาวกวา ทานใหใชกำาหนดนน มาตรา 1384 ถาผครอบครองขาดยดถอทรพยสนโดยไมสมครและไดคนภายในเวลาปหนงนบตงแตวนขาดยดถอ หรอไดคนโดยฟองคดภายในกำาหนดนนไซร ทานมใหถอวาการครอบครองสะดดหยดลง มาตรา 1385 ถาโอนการครอบครองแกกน ผรบโอนจะนบเวลาซงผโอนครอบครองอยกอนนนรวมเขากบเวลาครอบครองของตนกได ถาผรบโอนนบรวมเชนนน และถามขอบกพรองในระหวางครอบครองของผโอนไซร ทานวาขอบกพรองนนอาจยกขนเปนขอตอสผรบโอนได มาตรา 1386 บทบญญตวาดวยอายความในประมวลกฎหมายนทานใหใชบงคบ

ในเรองอายความไดสทธอนกลาวไวในลกษณะนโดยอนโลม ลกษณะ 4 ภารจำายอม

มาตรา 1387 อสงหารมทรพยอาจตองตกอยในภารจำายอมอนเหนเหตใหเจาของตองยอมรบกรรมบางอยางซงกระทบถงทรพยสนของตนหรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธ ทรพยสนนนเพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน มาตรา 1388 เจาของสามยทรพยไมมสทธทำาการเปลยนแปลงในภารยทรพยหรอในสามยทรพยซงทำาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพย มาตรา 1389 ถาความตองการแหงเจาของสามยทรพยเปลยนแปลงไปทานวาความเปลยนแปลงนนไมใหสทธแกเจาของสามยทรพยทจะทำาใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพยได มาตรา 1390 ทานมใหเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใด ๆ อนจะเปนเหตใหประโยชนแหงภารจำายอมลดไปหรอเสอมความสะดวก มาตรา 1391 เจาของสามยทรพยมสทธทำาการทกอยางอนจำาเปนเพอรกษาและใชภารจำายอม แตตองเสยคาใชจายของตนเองในการนเจาของสามยทรพยจะกอให

เกดความเสยหายแกภารยทรพยไดกแตนอยทสดตามพฤตการณ เจาของสามยทรพยตองเสยคาใชจายของตนเองรกษาซอมแซมการทไดทำาไปแลวใหเปนไปดวยด แตถาเจาของภารยทรพยไดรบประโยชนดวยไซรทานวาตองออกคาใชจายตามสวนแหงประโยชนทไดรบ มาตรา 1392 ถาภารจำายอมแตะตองเพยงสวนหนงแหงภารยทรพย เจาของทรพยนนอาจเรยกใหยายไปยงสวนอนกได แตตองแสดงไดวาการยายนนเปนประโยชนแกตนและรบเสยคาใชจาย ทงนตองไมทำาใหความสะดวกของเจาของสามยทรพยลดนอยลง มาตรา 1393 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในนตกรรมอนกอใหเกดภารจำายอมไซรทานวาภารจำายอมยอมตดไปกบสามยทรพยซงไดจำาหนายหรอตกไปในบงคบแหงสทธอน ทานวาจะจำาหนาย หรอทำาใหภารจำายอมตกไปในบงคบแหงสทธอนตางหากจากสามยทรพยไมได มาตรา 1394 ถามการแบงแยกภารยทรพย ทานวาภารจำายอมยงคงมอยทกสวนทแยกออก แตถาในสวนใดภารจำายอมนนไมใชและใชไมไดตามรปการ ทานวาเจาของสวนนนจะเรยกใหพนจากภารจำายอมกได

มาตรา 1395 ถามการแบงแยกสามยทรพย ทานวาภารจำายอมยงคงมอยเพอประโยชนแกทกสวนทแยกออกนน แตถาภารจำายอมนนไมใชและใชไมไดตามรปการเพอประโยชนแกสวนใดไซร ทานวาเจาของภารยทรพยจะเรยกใหพนจากภารจำายอมอนเกยวกบทรพยสวนนนกได มาตรา 1396 ภารจำายอมซงเจาของรวมแหงสามยทรพยคนหนงไดมาหรอใชอยนนทานใหถอวาเจาของรวมไดมาหรอใชอยดวยกนทกคน มาตรา 1397 ถาภารยทรพยหรอสามยทรพยสลายไปทงหมดทานวาภารจำายอมสนไป มาตรา 1398 ถาภารยทรพยและสามยทรพยตกเปนของเจาของคนเดยวกนทานวาเจาของจะใหเพกถอนการจดทะเบยนภารจำายอมกได แตถายงมไดเพกถอนทะเบยนไซร ภารจำายอมยงคงมอยในสวนบคคลภายนอก มาตรา 1399 ภารจำายอมนน ถามไดใชสบป ทานวายอมสนไป มาตรา 1400 ถาภารจำายอมหมดประโยชนแกสามยทรพยไซร ทานวาภารจำายอมนนสนไป แตถาความเปนไปมทางใหกลบใชภารจำายอมไดไซรทานวาภารจำายอมนนกลบมขนอก แตตองยงไมพนอายความทระบไวในมาตรากอน

ถาภารจำายอมยงเปนประโยชนแกสามยทรพยอยบาง แตเมอเทยบกบภาระอนตกอยแกภารยทรพยแลว ประโยชนนนนอยนกไซร ทานวาเจาของภารยทรพยจะขอใหพนจากภารจำายอมทงหมด หรอแตบางสวนกได แตตองใชคาทดแทน มาตรา 1401 ภารจำายอมอาจไดมาโดยอายความ ทานใหนำาบทบญญตวาดวยอายความไดสทธอนกลาวไวในลกษณะ 3 แหงบรรพนมาใชบงคบโดยอนโลม ลกษณะ 5 อาศย

มาตรา 1402 บคคลใดไดรบสทธอาศยในโรงเรอน บคคลนนยอมมสทธอยในโรงเรอนนนโดยไมตองเสยคาเชา มาตรา 1403 สทธอาศยนน ทานวาจะกอใหเกดโดยมกำาหนดเวลาหรอตลอดชวตของผอาศยกได ถาไมมกำาหนดเวลา ทานวาสทธนนจะเลกเสยในเวลาใด ๆ กได แตตองบอกลวงหนาแกผอาศยตามสมควร ถาใหสทธอาศยโดยมกำาหนดเวลา กำาหนดนนทานมใหเกนสามสบปถากำาหนดไวนานกวานน ใหลดลงมาเปนสามสบป การใหสทธอาศยจะตออายกได แตตองกำาหนด

เวลาไมเกนสามสบปนบแตวนทำาตอ มาตรา 1404 สทธอาศยนนจะโอนกนไมไดแมโดยทางมรดก มาตรา 1405 สทธอาศยนนถามไดจำากดไวชดแจงวาใหเพอประโยชนแกผอาศยเฉพาะตวไซร บคคลในครอบครวและในครวเรอนของผอาศยจะอยดวยกได มาตรา 1406 ถาผใหอาศยมไดหามไวชดแจง ผอาศยจะเกบเอาดอกผลธรรมดาหรอผลแหงทดน มาใชเพยงทจำาเปนแกความตองการของครวเรอนกได มาตรา 1407 ผใหอาศยไมจำาตองบำารงรกษาทรพยสนใหอยในความซอมแซมอนด ผอาศยจะเรยกใหชดใชคาใชจาย ซงไดออกไปในการทำาใหทรพยสนดขนหาไดไม มาตรา 1408 เมอสทธอาศยสนลง ผอาศยตองสงทรพยสนคนแกผใหอาศย มาตรา 1409 ทานใหนำาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยหนาทและความรบผดของผเชาอนกลาวไวในมาตรา 552 ถง 555 มาตรา 558, 562 และ 563มาใชบงคบโดยอนโลม ลกษณะ 6 สทธเหนอพนดน

มาตรา 1410 เจาของทดนอาจกอใหเกดสทธเหนอพนดนเปนคณแกบคคลอน โดย

ใหบคคลนนมสทธเปนเจาของโรงเรอน สงปลกสรางหรอสงเพาะปลก บนดนหรอใตดนนน มาตรา 1411 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในนตกรรมอนกอใหเกดสทธเหนอพนดนไซร ทานวาสทธนนอาจโอนไดและรบมรดกกนได มาตรา 1412 สทธเหนอพนดนนนจะกอใหเกดโดยมกำาหนดเวลา หรอตลอดชวตเจาของทดน หรอตลอดชวตผทรงสทธเหนอพนดนนนกได ถากอใหเกดสทธเหนอพนดนโดยมกำาหนดเวลาไซร ทานใหนำาบทบญญตมาตรา1403 วรรค 3 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1413 ถาสทธเหนอพนดนนนไมมกำาหนดเวลาไซร ทานวาคกรณฝายใดจะบอกเลกเสยในเวลาใดกได แตตองบอกลวงหนาแกอกฝายหนงตามสมควร ถามคาเชาซงจำาตองใหแกกนไซร ทานวาตองบอกลวงหนาปหนง หรอใหคาเชาปหนง มาตรา 1414 ถาผทรงสทธเหนอพนดนละเลยไมปฏบตตามเงอนไขอนเปนสารสำาคญซงระบไวในนตกรรมกอตงสทธนนกด หรอถามคาเชาซงจะตองใหแกกน แตผทรงสทธเหนอพนดนละเลยไมชำาระถงสองปตด ๆ กนกดทานวาคกรณอกฝายหนงจะบอกเลกสทธเหนอพนดนกได

มาตรา 1415 สทธเหนอพนดนไมสนไปโดยเหตทโรงเรอนสงปลกสรางหรอสงเพาะปลกสลายไป แมการสลายนนจะเปนเพราะเหตสดวสย มาตรา 1416 เมอสทธเหนอพนดนสนไป ผทรงสทธจะรอถอนโรงเรอนสงปลกสรางสงเพาะปลกของตนไปกได แตตองทำาใหทดนเปนตามเดม แตถาเจาของทดนจะไมยอมใหรอถอนไป และบอกเจตนาจะซอตามราคาทองตลาดไซร ทานวาผทรงสทธเหนอพนดนจะไมยอมขายไมได เวนแตจะมเหตอนสมควร ลกษณะ 7 สทธเกบกน

มาตรา 1417 อสงหารมทรพยอาจตองตกอยในบงคบสทธเกบกน อนเปนเหตใหผทรงสทธนนมสทธครอบครอง ใช และถอเอาซงประโยชนแหงทรพยสนนน ผทรงสทธเกบกนมอำานาจจดการทรพยสน ผทรงสทธเกบกนในปาไม เหมองแร หรอทขดหน มสทธทำาการแสวงประโยชนจากปาไม เหมองแร หรอทขดหนนน มาตรา 1418 สทธเกบกนนน จะกอใหเกดโดยมกำาหนดเวลาหรอตลอดชวตแหงผทรงสทธกได

ถาไมมกำาหนดเวลา ทานใหสนนษฐานไวกอนวาสทธเกบกนมอยตลอดชวตผทรงสทธ ถามกำาหนดเวลา ทานใหนำาบทบญญตมาตรา 1403 วรรค 3 มาใชบงคบโดยอนโลม ถาผทรงสทธเกบกนถงแกความตาย ทานวาสทธนนยอมสนไปเสมอ มาตรา 1419 ถาทรพยสนสลายไปโดยไมไดคาทดแทนไซร ทานวาเจาของไมจำาตองทำาใหคนด แตถาเจาของทำาใหทรพยสนคนดขนเพยงใด ทานวาสทธเกบกนกกลบมขนเพยงนน ถาไดคาทดแทนไซร ทานวาเจาของหรอผทรงสทธเกบกน ตองทำาใหทรพยสนคนดเพยงทสามารถทำาไดตามจำานวนเงนคาทดแทนทไดรบ และสทธเกบกนกลบมขนเพยงททรพยสนกลบคนด แตถาพนวสยทจะทำาใหกลบคนดได สทธเกบกนกเปนอนสนไปและคาทดแทนนนตองแบงกนระหวางเจาของทรพยสน และผทรงสทธเกบกนตามสวนแหงความเสยหายของตน วธนใหใชบงคบโดยอนโลมถงกรณซงทรพยสนถกบงคบซอและกรณซงทรพยสนสลายไปแตบางสวน หรอการทำาใหคนดนนพนวสยในบางสวน

มาตรา 1420 เมอสทธเกบกนสนลง ผทรงสทธตองสงทรพยสนคนแกเจาของ ถาทรพยสนสลายไป หรอเสอมราคาลง ผทรงสทธเกบกนตองรบผด เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายนนมไดเกดขนเพราะความผดของตน ถาผทรงสทธเกบกนใชทรพยสนสนเปลองไปโดยมชอบ ทานวาตองทำาใหมมาแทน ถาทรพยสนเสอมราคาเพราะการใชตามควรไซร ทานวาผทรงสทธเกบกนไมจำาตองใชคาทดแทน มาตรา 1421 ในการใชสทธเกบกนนน ผทรงสทธตองรกษาทรพยสนเสมอกบทวญญชนพงรกษาทรพยสนของตนเอง มาตรา 1422 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในนตกรรมอนกอใหเกดสทธเกบกนไซรทานวาผทรงสทธจะโอนการใชสทธของตนใหบคคลภายนอกกได ในกรณเชนนนเจาของทรพยสนอาจฟองรองผรบโอนโดยตรง มาตรา 1423 เจาของทรพยสนจะคดคานมใหใชทรพยสนในทางอนมชอบดวยกฎหมาย หรอมสมควรกได ถาเจาของพสจนไดวาสทธของตนตกอยในภยนตราย ทานวาจะเรยกใหผทรงสทธเกบกนหาประกนใหกได เวนแตในกรณซงผใหทรพยสนสงวนสทธเกบกนในทรพยสน

นนไวเพอตนเอง ถาผทรงสทธเกบกนละเลยไมหาประกนมาใหภายในเวลาอนควร ซงกำาหนดใหเพอการนน หรอถาผทรงสทธเกบกนมนำาพาตอคำาคดคานแหงเจาของยงคงใชทรพยสนนนในทางอนมชอบดวยกฎหมาย หรอมสมควรไซร ทานวาศาลจะตงผรกษาทรพยเพอจดการทรพยสนแทนผทรงสทธเกบกนกได แตเมอหาประกนมาใหแลว ศาลจะถอนผรกษาทรพยทตงขนไวนนกได มาตรา 1424 ผทรงสทธเกบกนจำาตองสงวนภาวะแหงทรพยสนมใหเปลยนไปในสารสำาคญ กบตองบำารงรกษาปกตและซอมแซมเลกนอยดวย ถาจำาเปนตองซอมแซมใหญ หรอมการสำาคญอนตองทำาเพอรกษาทรพยสนไซรทานวาผทรงสทธเกบกนตองแจงแกเจาของทรพยสนโดยพลน และตองยอมใหจดทำาการนน ๆ ไป ถาเจาของทรพยสนละเลยเสยทานวาผทรงสทธเกบกนจะจดทำาการนนไปโดยใหเจาของทรพยสนออกคาใชจายกได มาตรา 1425 คาใชจายอนเปนการจรนน ทานวาเจาของตองเปนผออก แตเพอจะออกคาใชจายเชนวาน หรอคาใชจายตามความในมาตรากอนเจาของจะจำาหนาย

ทรพยสนบางสวนกได เวนแตผทรงสทธเกบกนจะเตมใจทดรองเงนตามทจำาเปนโดยไมคดดอกเบย มาตรา 1426 ในระหวางทสทธเกบกนยงมอย ผทรงสทธตองออกคาใชจายในการจดการทรพยสนตลอดจนเสยภาษอากร กบทงตองใชดอกเบยหนสนซงตดพนทรพยสนนน มาตรา 1427 ถาเจาของทรพยสนตองการ ผทรงสทธเกบกนจำาตองเอาทรพยสนประกนวนาศภยเพอประโยชนแกเจาของทรพยสน และถาทรพยสนนนไดเอาประกนภยไวแลว ผทรงสทธเกบกนตองตอสญญาประกนนนเมอถงคราวตอ ผทรงสทธเกบกนตองเสยเบยประกนภยระหวางทสทธของตนยงมอย มาตรา 1428 คดอนเกยวกบสทธเกบกนในระหวางเจาของทรพยสนกบผทรงสทธเกบกน หรอผรบโอนนน ทานหามมใหฟองเมอเกนปหนงนบแตวนสทธเกบกนสดสนลงแตในคดทเจาของทรพยสนเปนโจทกนนถาเจาของไมอาจรวาสทธเกบกนสดสนลงเมอใดทานใหนบอายความปหนงนบตงแตเวลาทเจาของทรพยสนไดร หรอควรรวาสทธเกบกนสนสดลง ลกษณะ 8 ภารตดพนในอสงหารมทรพย

มาตรา 1429 อสงหารมทรพยอาจตองตกอยในภารตดพนอนเปนเหตใหผรบประโยชนมสทธไดรบการชำาระหนเปนคราว ๆ จากทรพยสนนน หรอไดใชและถอเอาซงประโยชนแหงทรพยสนตามทระบไว มาตรา 1430 ภารตดพนในอสงหารมทรพยนน จะกอใหเกดโดยมกำาหนดเวลาหรอตลอดชวตแหงผรบประโยชนกได ถาไมมกำาหนดเวลา ทานใหสนนษฐานไวกอนวาภารตดพนในอสงหารมทรพยมอยตลอดชวตผรบประโยชน ถามกำาหนดเวลา ทานใหนำาบทบญญตมาตรา 1403 วรรค 3 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1431 ถามไดกำาหนดไวเปนอยางอนในนตกรรมอนกอใหเกดภารตดพนไซรทานวาภารตดพนในอสงหารมทรพยนนจะโอนกนไมไดแมโดยทางมรดก มาตรา 1432 ถาผรบประโยชนละเลยไมปฏบตตามเงอนไขอนเปนสารสำาคญซงระบไวในนตกรรมกอตงภารตดพนนนไซร ทานวาคกรณอกฝายหนงจะบอกเลกสทธของผรบประโยชนเสยกได มาตรา 1433 ถาเจาของทรพยสนมไดชำาระหนตามภารตดพนไซร ทานวานอกจาก

ทางแกสำาหรบการไมชำาระหน ผรบประโยชนอาจขอใหศาลตงผรกษาทรพยเพอจดการทรพยสนและชำาระหนแทนเจาของ หรอสงใหเอาทรพยสนออกขายทอดตลาดและเอาเงนทขายไดจายใหผรบประโยชนตามจำานวนทควรได เพราะเจาของทรพยสนไมชำาระหน กบทงคาแหงภารตดพนดวย ถาเจาของทรพยสนหาประกนมาใหแลว ศาลจะไมออกคำาสงตงผรกษาทรพย หรอคำาสงขายทอดตลาด หรอจะถอนผรกษาทรพยทตงขนไวนนกได มาตรา 1434 ทานใหนำามาตรา 1388 ถง 1395 และมาตรา 1397 ถง 1400 มาใชบงคบถงภารตดพนในอสงหารมทรพยโดยอนโลม บรรพ 5 ครอบครว ลกษณะ 1 การสมรส หมวด 1 การหมน

มาตรา 1435 การหมนจะทำาไดตอเมอชายและหญงมอายสบเจดปบรบรณแลว การหมนทฝาฝนบทบญญตวรรคหนงเปนโมฆะ มาตรา 1436 ผเยาวจะทำาการหมนไดตองไดรบความยนยอมของบคคลดงตอไปน (1) บดาและมารดา ในกรณทมทงบดามารดา (2) บดาหรอมารดา ในกรณทมารดาหรอบดาตายหรอถกถอนอำานาจปกครอง

หรอไมอยในสภาพหรอฐานะทอาจใหความยนยอม หรอโดยพฤตการณผเยาวไมอาจขอความยนยอมจากมารดาหรอบดาได (3) ผรบบตรบญธรรม ในกรณทผเยาวเปนบตรบญธรรม (4) ผปกครอง ในกรณทไมมบคคลซงอาจใหความยนยอมตาม (1)(2)และ (3) หรอมแตบคคลดงกลาวถกถอนอำานาจปกครอง การหมนทผเยาวทำาโดยปราศจากความยนยอมดงกลาวเปนโมฆยะ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1437 การหมนจะสมบรณเมอฝายชายไดสงมอบหรอโอนทรพยสนอนเปนของหมนใหแกหญง เพอเปนหลกฐานวาจะสมรสกบหญงนน เมอหมนแลวใหของหมนตกเปนสทธแกหญง สนสอด เปนทรพยสนซงฝายชายใหแกบดามารดา ผรบบตรบญธรรมหรอผปกครองฝายหญง แลวแตกรณ เพอตอบแทนการทหญงยอมสมรสถาไมมการสมรสโดยมเหตสำาคญอนเกดแกหญง หรอโดยมพฤตการณซงฝายหญงตองรบผดชอบ ทำาใหชายไมสมควรหรอไมอาจสมรสกบหญงนน ฝายชายเรยกสนสอดคนได

ถาจะตองคนของหมนหรอสนสอดตามหมวดน ใหนำาบทบญญตมาตรา 412 ถงมาตรา418 แหงประมวลกฎหมายน วาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบโดยอนโลม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1438 การหมนไมเปนเหตทจะรองขอใหศาลบงคบใหสมรสไดถาไดมขอตกลงกนไววาจะใหเบยปรบในเมอผดสญญาหมนขอตกลงนนเปนโมฆะ มาตรา 1439 เมอมการหมนแลว ถาฝายใดผดสญญาหมนอกฝายหนงมสทธเรยกใหรบผดใชคาทดแทน ในกรณทฝายหญงเปนฝายผดสญญาหมนใหคนของหมนแกฝายชายดวย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1440 คาทดแทนนนอาจเรยกได ดงตอไปน (1) ทดแทนความเสยหายตอกายหรอชอเสยงแหงชายหรอหญงนน (2) ทดแทนความเสยหายเนองจากการทคหมน บดามารดาหรอบคคลผกระทำาการ

ในฐานะเชนบดามารดาไดใชจายหรอตองตกเปนลกหน เนองในการเตรยมการสมรสโดยสจรตและตามสมควร (3) ทดแทนความเสยหายเนองจากการทคหมนไดจดการทรพยสน หรอการอนอนเกยวแกอาชพหรอทางทำามาหาไดของตนไปโดยสมควรดวยการคาดหมายวาจะไดมการสมรส ในกรณทหญงเปนผมสทธไดคาทดแทน ศาลอาจชขาดวาของหมนทตกเปนสทธแกหญงนนเปนคาทดแทนทงหมด หรอเปนสวนหนงของคาทดแทนทหญงพงไดรบ หรอศาลอาจใหคาทดแทนโดยไมคำานงถงของหมนทตกเปนสทธแกหญงนนกได มาตรา 1441 ถาคหมนฝายหนงตายกอนสมรส อกฝายหนงจะเรยกรองคาทดแทนมได สวนของหมนหรอสนสอดนน ไมวาชายหรอหญงตาย หญงหรอฝายหญงไมตองคนใหแกฝายชาย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1442 ในกรณมเหตสำาคญอนเกดแกหญงคหมนทำาใหชายไมสมควรสมรสกบ

หญงนน ชายมสทธบอกเลกสญญาหมนไดและใหหญงคนของหมนแกชาย มาตรา 1443 ในกรณมเหตสำาคญอนเกดแกชายคหมนทำาใหหญงไมสมควรสมรสกบชายนน หญงมสทธบอกเลกสญญาหมนไดโดยมตองคนของหมนแกชาย มาตรา 1444 ถาเหตอนทำาใหคหมนบอกเลกสญญาหมนเปนเพราะการกระทำาชวอยางรายแรงของคหมนอกฝายหนงซงไดกระทำาภายหลงการหมนคหมนผกระทำาชวอยางรายแรงนน ตองรบผดใชคาทดแทนแกคหมนผใชสทธ บอกเลกสญญาหมนเสมอนเปนผผดสญญาหมน มาตรา 1445 ชายคหมนอาจเรยกคาทดแทนจากชายอนซงไดรวมประเวณกบหญงคหมนโดยรหรอควรจะรวาหญงไดหมนกบชายคหมนนนแลวได เมอชายคหมนไดบอกเลกสญญาหมนตามมาตรา 1442 แลว มาตรา 1446 ชายคหมนอาจเรยกคาทดแทนจากชายอนซงไดขมขนกระทำาชำาเราหรอพยายามขมขนกระทำาชำาเราหญงคหมนโดยรหรอควรจะรวาหญงไดหมนแลวไดโดยไมจำาตองบอกเลกสญญาหมน มาตรา 1447 คาทดแทนอนจะพงชดใชแกกนตามหมวดนใหศาลวนจฉยตามควร

แกพฤตการณ สทธเรยกรองคาทดแทนตามหมวดนนอกจากคาทดแทนตามมาตรา 1440 (2) ไมอาจโอนกนไดและไมตกทอดไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวเปนหนงสอ หรอผเสยหายไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1447/1 สทธเรยกรองคาทดแทนตามมาตรา 1439 ใหมอายความหกเดอนนบแตวนทผดสญญาหมน สทธเรยกรองคาทดแทนตามมาตรา 1444 ใหมอายความหกเดอนนบแตวนร หรอควรรถงการกระทำาชวอยางรายแรงอนเปนเหตใหบอกเลกสญญาหมน แตตองไมเกนหาปนบแตวนกระทำาการดงกลาว สทธเรยกรองคาทดแทนตามมาตรา 1445 และมาตรา 1446 ใหมอายความหกเดอนนบแตวนทชายคหมนรหรอควรรถงการกระทำาของชายอนอนจะเปนเหตใหเรยกคาทดแทนและรตวผจะพงใชคาทดแทนนน แตตองไมเกนหาปนบแตวนทชายอนไดกระทำาการดงกลาว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1447/2 สทธเรยกคนของหมนตามมาตรา 1439 ใหมอายความหกเดอนนบแตวนทผดสญญาหมน สทธเรยกคนของหมนตามมาตรา 1442 ใหมอายความหกเดอนนบแตวนทไดบอกเลกสญญาหมน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 หมวด 2 เงอนไขแหงการสมรส

มาตรา 1448 การสมรสจะทำาไดตอเมอชายและหญงมอายสบเจดปบรบรณแลวแตในกรณทมเหตอนสมควร ศาลอาจอนญาตใหทำาการสมรสกอนนนได มาตรา 1449 การสมรสจะกระทำามไดถาชายหรอหญงเปนบคคลวกลจรตหรอเปนบคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ มาตรา 1450 ชายหญงซงเปนญาตสบสายโลหตโดยตรงขนไปหรอลงมากด เปน

พนองรวมบดามารดาหรอรวมแตบดาหรอมารดากด จะทำาการสมรสกนไมได ความเปนญาตดงกลาวมานใหถอตามสายโลหตโดยไมคำานงวาจะเปนญาตโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม มาตรา 1451 ผรบบตรบญธรรมและบตรบญธรรมจะสมรสกนไมได มาตรา 1452 ชายหรอหญงจะทำาการสมรสในขณะทตนมคสมรสอยไมได มาตรา 1453 หญงทสามตายหรอทการสมรสสนสดลงดวยประการอนจะทำาการสมรสใหมไดตอเมอการสนสดแหงการสมรสไดผานพนไปแลวไมนอยกวาสามรอยสบวนเวนแต (1) คลอดบตรแลวในระหวางนน (2) สมรสกบคสมรสเดม (3) มใบรบรองแพทยประกาศนยบตรหรอปรญญาซงเปนผประกอบการรกษาโรคในสาขาเวชกรรมไดตามกฎหมายวามไดมครรภหรอ (4) มคำาสงของศาลใหสมรสได มาตรา 1454 ผเยาวจะทำาการสมรสใหนำาความในมาตรา 1436 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1455 การใหความยนยอมใหทำาการสมรสจะกระทำาไดแตโดย

(1) ลงลายมอชอในทะเบยนขณะจดทะเบยนสมรส (2) ทำาเปนหนงสอแสดงความยนยอมโดยระบชอผจะสมรสทงสองฝายและลงลายมอชอของผใหความยนยอม (3) ถามเหตจำาเปน จะใหความยนยอมดวยวาจาตอหนาพยานอยางนอยสองคนกได ความยนยอมนน เมอใหแลวถอนไมได มาตรา 1456 ถาไมมผทมอำานาจใหความยนยอมตามมาตรา 1454 หรอมแตไมใหความยนยอมหรอไมอยในสภาพทอาจใหความยนยอม หรอโดยพฤตการณผเยาวไมอาจขอความยนยอมได ผเยาวอาจรองขอตอศาลเพออนญาตใหทำาการสมรส มาตรา 1457 การสมรสตามประมวลกฎหมายนจะมไดเฉพาะเมอไดจดทะเบยนแลวเทานน มาตรา 1458 การสมรสจะทำาไดตอเมอชายหญงยนยอมเปนสามภรยากน และตองแสดงการยนยอมนนใหปรากฏโดยเปดเผยตอหนานายทะเบยนและใหนายทะเบยนบนทกความยนยอมนนไวดวย มาตรา 1459 การสมรสในตางประเทศระหวางคนทมสญชาตไทยดวยกน หรอฝายใดฝายหนงมสญชาตไทย จะทำาตามแบบทกำาหนดไวตามกฎหมายไทยหรอ

กฎหมายแหงประเทศนนกได ในกรณทคสมรสประสงคจะจดทะเบยนตามกฎหมายไทย ใหพนกงานทตหรอกงสลไทยเปนผรบจดทะเบยน มาตรา 1460 เมอมพฤตการณพเศษซงไมอาจทำาการจดทะเบยนสมรสตอนายทะเบยนได เพราะชายหรอหญงฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายตกอยในอนตรายใกลความตาย หรออยใน ภาวะการรบหรอสงครามถาชายและหญงนนไดแสดงเจตนาจะสมรสกนตอหนาบคคลซงบรรลนตภาวะทอย ณ ทนนแลวใหบคคลดงกลาวจดแจงการแสดงเจตนาขอทำาการสมรสของชายและหญงนนไวเปนหลกฐานและตอมาชายหญงไดจดทะเบยนสมรสกนภายในเกาสบวนนบแตวนทอาจทำาการจดทะเบยนตอนายทะเบยนได โดยแสดงหลกฐานตอนายทะเบยนและใหนายทะเบยนจดแจงวน เดอน ป สถานททแสดงเจตนาขอทำาการสมรสและพฤตการณพเศษนนไวในทะเบยนสมรส ใหถอวาวนแสดงเจตนาขอทำาการสมรสตอบคคลดงกลาวเปนวนจดทะเบยนสมรสตอนายทะเบยนแลว ความในมาตรานมใหใชบงคบถาหากจะมการสมรสในวนแสดงเจตนาขอทำาการ

สมรส การสมรสนนจะตกเปนโมฆะ

หมวด 3 ความสมพนธระหวางสามภรยา

มาตรา 1461 สามภรยาตองอยกนดวยกนฉนสามภรยา สามภรยาตองชวยเหลออปการะเลยงดกนตามความสามารถและฐานะของตน มาตรา 1462 ถาการอยรวมกนจะเปนอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอทำาลายความผาสกอยางมากของสามหรอภรยา ฝายทจะตองรบอนตรายหรอความเสยหายอาจรองตอศาลขอใหสงอนญาตใหตนอยตางหากในระหวางทเหตนน ๆ ยงมอยกได ในกรณเชนนศาลจะกำาหนดจำานวนคาอปการะเลยงดใหฝายหนงเสยใหอกฝายหนงตามควรแกพฤตการณกได มาตรา 1463 ในกรณทศาลสงใหสามหรอภรยาเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ ภรยาหรอสามยอมเปนผอนบาลหรอผพทกษ แตเมอผมสวนไดเสยหรออยการรองขอ และถามเหตสำาคญศาลจะตงผอนเปนผอนบาลหรอผพทกษกได มาตรา 1464 ในกรณทคสมรสฝายใดฝายหนงเปนคนวกลจรตไมวาศาลจะไดสงให

เปนคนไรความสามารถหรอไม ถาคสมรสอกฝายหนงไมอปการะเลยงดฝายทวกลจรตตามมาตรา 1461 วรรคสอง หรอกระทำาการหรอไมกระทำาการอยางใด อนเปนเหตใหฝายทวกลจรตตกอยในภาวะอนนาจะเกดอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอตกอยในภาวะอนนาจะเกดความเสยหายทางทรพยสนถงขนาด บคคลตามทระบไวในมาตรา29 หรอผอนบาลอาจฟองคสมรสอกฝายหนงเรยกคาอปการะเลยงดใหแกฝายทวกลจรตหรอขอใหศาลมคำาสงใด ๆ เพอคมครองฝายทวกลจรตนนได ในกรณฟองเรยกคาอปการะเลยงดตามวรรคหนง ถายงมไดมคำาสงของศาลวาคสมรสซงวกลจรตเปนคนไรความสามารถ กใหขอตอศาลในคดเดยวกนใหศาลมคำาสงวาคสมรสซงวกลจรตนนเปนคนไรความสามารถ โดยขอใหตงตนเองหรอผอนทศาลเหนสมควรเปนผอนบาล หรอถาไดมคำาสงของศาลแสดงวาคสมรสซงวกลจรตเปนคนไรความสามารถอยแลว จะขอใหถอดถอนผอนบาลคนเดมและแตงตงผอนบาลคนใหมกได ในการขอใหศาลมคำาสงใด ๆ เพอคมครองคสมรสฝายทวกลจรตโดยมไดเรยกคา

อปการะเลยงดดวยนน จะไมขอใหศาลมคำาสงใหคสมรสฝายทวกลจรตนนเปนคนไรความสามารถ หรอจะไมขอเปลยนผอนบาลกได แตถาศาลเหนวาวธการคมครองทขอนนจำาตองมผอนบาลหรอเปลยนผอนบาล ใหศาลมคำาสงใหจดการทำานองเดยวกบทบญญตไวในวรรคสอง แลวจงมคำาสงคมครองตามทเหนสมควร

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1464/1 ในระหวางการพจารณาคดตามมาตรา 1464 ถามคำาขอศาลอาจกำาหนดวธการชวคราวเกยวกบการอปการะเลยงดหรอการคมครองคสมรสฝายทวกลจรตไดตามทเหนสมควร และหากเปนกรณฉกเฉนใหนำาบทบญญต เรองคำาขอในเหตฉกเฉนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 หมวด 4 ทรพยสนระหวางสามภรยา

มาตรา 1465 ถาสามภรยามไดทำาสญญากนไวในเรองทรพยสนเปนพเศษกอนสมรสความสมพนธระหวางสามภรยาในเรองทรพยสนนน ใหบงคบตามบทบญญตในหมวดน ถาขอความใดในสญญากอนสมรสขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอระบใหใชกฎหมายประเทศอนบงคบเรองทรพยสนนน ขอความนน ๆ เปนโมฆะ มาตรา 1466 สญญากอนสมรสเปนโมฆะ ถามไดจดแจงขอตกลงกนเปนสญญากอนสมรสนนไวในทะเบยนสมรสพรอมกบการจดทะเบยนสมรส หรอมไดทำาเปนหนงสอลงลายมอชอคสมรสและพยานอยางนอยสองคนแนบไวทายทะเบยนสมรส และไดจดไวในทะเบยนสมรสพรอมกบการจดทะเบยนสมรสวาไดมสญญานนแนบไว มาตรา 1467 เมอสมรสแลวจะเปลยนแปลงเพกถอนสญญากอนสมรสนนไมได นอกจากจะไดรบอนญาตจากศาล เมอไดมคำาสงของศาลถงทสดใหเปลยนแปลงเพกถอนสญญากอนสมรสแลวใหศาลแจงไปยงนายทะเบยนสมรสเพอจดแจงไวในทะเบยนสมรส มาตรา 1468 ขอความในสญญากอนสมรสไมมผลกระทบกระเทอนถงสทธของบคคล

ภายนอกผทำาการโดยสจรตไมวาจะไดเปลยนแปลงเพกถอนโดยคำาสงของศาลหรอไมกตาม มาตรา 1469 สญญาทเกยวกบทรพยสนใดทสามภรยาไดทำาไวตอกนในระหวางเปนสามภรยากนนน ฝายใดฝายหนงจะบอกลางเสยในเวลาใดทเปนสามภรยากนอยหรอภายในกำาหนดหนงปนบแตวนทขาดจากการเปนสามภรยากนกได แตไมกระบทกระเทอนถงสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรต มาตรา 1470 ทรพยสนระหวางสามภรยา นอกจากทไดแยกไวเปนสนสวนตว ยอมเปนสนสมรส มาตรา 1471 สนสวนตวไดแกทรพยสน (1) ทฝายใดฝายหนงมอยกอนสมรส (2) ทเปนเครองใชสอยสวนตว เครองแตงกาย หรอเครองประดบกายตามควรแกฐานะหรอเครองมอเครองใชทจำาเปนในการประกอบอาชพหรอวชาชพของคสมรสฝายใดฝายหนง (3) ทฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรสโดยการรบมรดก หรอโดยการใหโดยเสนหา (4) ทเปนของหมน มาตรา 1472 สนสวนตวนน ถาไดแลกเปลยนเปนทรพยสนอนกด ซอทรพยสนอนมากด หรอขายไดเปนเงนมากด ทรพยสนอนหรอเงนทไดมา นนเปนสนสวนตว

สนสวนตวทถกทำาลายไปทงหมดหรอแตบางสวน แตไดทรพยสนอนหรอเงนมาทดแทน ทรพยสนอนหรอเงนทไดมานนเปนสนสวนตว มาตรา 1473 สนสวนตวของคสมรสฝายใดใหฝายนนเปนผจดการ มาตรา 1474 สนสมรสไดแกทรพยสน (1) ทคสมรสไดมาระหวางสมรส (2) ทฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรสโดยพนยกรรมหรอโดยการใหเปนหนงสอเมอพนยกรรมหรอหนงสอยกใหระบวาเปนสนสมรส (3) ทเปนดอกผลของสนสวนตว ถากรณเปนทสงสยวาทรพยสนอยางหนงเปนสนสมรสหรอมใช ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสนสมรส มาตรา 1475 ถาสนสมรสใดเปนจำาพวกทระบไวในมาตรา 456 แหงประมวลกฎหมายน หรอทมเอกสารเปนสำาคญ สามหรอภรยาจะรองขอใหลงชอตนเปนเจาของรวมกนในเอกสารนนกได มาตรา 1476 สามและภรยาตองจดการสนสมรสรวมกนหรอไดรบความยนยอมจากอกฝายหนง ในกรณดงตอไปน (1) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จำานอง ปลดจำานอง หรอโอนสทธจำานองซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจำานองได

(2) กอตงหรอกระทำาใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงภาระจำายอมสทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน หรอภาระตดพนในอสงหารมทรพย (3) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป (4) ใหกยมเงน (5) ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอควรแกฐานานรปของครอบครว เพอการกศลเพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา (6) ประนประนอมยอมความ (7) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย (8) นำาทรพยสนไปเปนประกน หรอหลกประกนตอเจาพนกงานหรอศาล การจดการสนสมรสนอกจากกรณทบญญตไวในวรรคหนง สามหรอภรยาจดการไดมตองไดรบความยนยอมจากอกฝายหนง

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1476/1 สามและภรยาจะจดการสนสมรสใหแตกตางไปจากทบญญตไวในมาตรา 1476 ทงหมดหรอบางสวนไดกตอเมอไดทำาสญญากอนสมรสไวตามทบญญตในมาตรา 1465 และมาตรา 1466 ในกรณดงกลาวนการจดการสนสมรสใหเปนไป

ตามทระบไวในสญญากอนสมรส ในกรณทสญญากอนสมรสระบการจดการสนสมรสไวแตเพยงบางสวนของมาตรา1476 การจดการสนสมรสนอกจากทระบไวในสญญากอนสมรสใหเปนไปตามมาตรา1476

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1477 สามภรยาฝายใดฝายหนงมสทธฟอง ตอส หรอดำาเนนคดเกยวกบการสงวนบำารงรกษาสนสมรส หรอเพอประโยชนแกสนสมรส หนอนเกดแตการฟอง ตอสหรอดำาเนนคดดงกลาว ใหถอวาเปนหนทสามภรยาเปนลกหนรวมกน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1478 เมอฝายใดตองใหความยนยอมหรอลงชอกบอกฝายหนงในเรองจดการทรพยสนแตไมใหความยนยอมหรอไมยอมลงชอ โดยปราศจากเหตผล หรอไมอยในสภาพทอาจใหความยนยอมได อกฝายหนงอาจรองขอตอศาลใหสงอนญาตแทนได

มาตรา 1479 การใดทสามหรอภรยากระทำา ซงตองรบความยนยอมรวมกน และถาการนนมกฎหมายบญญตใหทำาเปนหนงสอหรอใหจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทความยนยอมนนตองทำาเปนหนงสอ มาตรา 1480 การจดการสนสมรสซงตองจดการรวมกน หรอตองไดรบความยนยอมจากอกฝายหนงตามมาตรา 1476 ถาคสมรสฝายหนงไดทำานตกรรมไปแตเพยงฝายเดยว หรอโดยปราศจากความยนยอมของคสมรสอกฝายหนง คสมรสอกฝายหนงอาจฟองใหศาลเพกถอนนตกรรมนนได เวนแตคสมรสอกฝายหนงไดใหสตยาบนแกนตกรรมนนแลว หรอในขณะททำานตกรรมนนบคคลภายนอกไดกระทำาโดยสจรตและเสยคาตอบแทน การฟองใหศาลเพกถอนนตกรรมตามวรรคหนง หามมใหฟองเมอพนหนงปนบแตวนทไดรเหตอนเปนมลใหเพกถอนหรอเมอพนสบปนบแตวนทไดทำานตกรรมนน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533

มาตรา 1481 สามหรอภรยาไมมอำานาจทำาพนยกรรมยกสนสมรสทเกนกวาสวนของตนใหแกบคคลใดได มาตรา 1482 ในกรณทสามหรอภรยามอำานาจจดการสนสมรสแตฝายเดยว คสมรสอกฝายหนงกยงมอำานาจจดการบานเรอนและจดหาสงจำาเปนสำาหรบครอบครวตามสมควรแกอตภาพได คาใชจายในการนยอมผกพนสนสมรสและสนสวนตวของทงสองฝาย ถาสามหรอภรยาจดการบานเรอนหรอจดหาสงจำาเปนสำาหรบครอบครวเปนทเสยหายถงขนาด อกฝายหนงอาจรองขอใหศาลสงหามหรอจำากดอำานาจนเสยได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1483 ในกรณทสามหรอภรยามอำานาจจดการสนสมรสแตฝายเดยว ถาสามหรอภรยาจะกระทำาหรอกำาลงกระทำาการอยางไรอยางหนงในการจดการสนสมรส อนพงเหนไดวาจะเกดความเสยหายถงขนาด อกฝายหนงอาจรองขอใหศาลสงหามมใหกระทำาการนนได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1484 ถาสามหรอภรยาฝายซงมอำานาจจดการสนสมรส (1) จดการสนสมรสเปนทเสยหายถงขนาด (2) ไมอปการะเลยงดอกฝายหนง (3) มหนสนลนพนตว หรอทำาหนเกนกงหนงของสนสมรส (4) ขดขวางการจดการสนสมรสของอกฝายหนงโดยไมมเหตผลอนสมควร (5) มพฤตการณปรากฏวาจะทำาความหายนะใหแกสนสมรส อกฝายหนงอาจรองขอใหศาลสงอนญาตใหตนเปนผจดการสนสมรสแตผเดยว หรอสงใหแยกสนสมรสได ในกรณตามวรรคหนง ถามคำาขอ ศาลอาจกำาหนดวธคมครองชวคราวเพอจดการสนสมรสไดตามทเหนสมควร และหากเปนกรณฉกเฉนใหนำาบทบญญตเรองคำาขอในเหตฉกเฉนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1484/1 ในกรณทศาลไดมคำาสงหามหรอจำากดอำานาจในการจดการสนสมรส

ของสามหรอภรยาตามมาตรา 1482 มาตรา 1483 หรอมาตรา 1484 ถาตอมาเหตแหงการนนหรอพฤตการณไดเปลยนแปลงไปสามหรอภรยาอาจรองขอตอศาลใหยกเลกหรอเปลยนแปลงคำาสงทหามหรอจำากดอำานาจจดการสนสมรสนนได ในการนศาลจะมคำาสงใดๆ ตามทเหนสมควรกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1485 สามหรอภรยาอาจรองขอตอศาลใหตนเปนผจดการสนสมรสโดยเฉพาะอยางใดอยางหนง หรอเขารวมจดการในการนนไดถาการทจะทำาเชนนนจะเปนประโยชนยงกวา มาตรา 1486 เมอศาลไดมคำาพพากษาหรอคำาสงถงทสดตามความในมาตรา 1482วรรคสอง มาตรา 1483 มาตรา 1484 มาตรา 1484/1 หรอมาตรา 1485 อนเปนคณแกผรองขอ หรอตามมาตรา 1491 มาตรา 1492/1 หรอมาตรา 1598/17 หรอเมอสามหรอภรยาพนจากการเปนบคคลลมละลาย ใหศาลแจงไปยงนายทะเบยนเพอจดแจงไวในทะเบยนสมรส

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1487 ในระหวางทเปนสามภรยากน ฝายใดจะยดหรออายดทรพยสนของอกฝายหนงไมได เวนแตเปนการยดหรออายดทรพยสนในคดทฟองรองเพอการปฏบตหนาทหรอรกษาสทธระหวางสามภรยาตามทบญญตไวโดยเฉพาะในประมวลกฎหมายนหรอทประมวลกฎหมายนบญญตไวโดยเฉพาะใหสามภรยาฟองรองกนเองได หรอเปนการยดหรออายดทรพยสนสำาหรบคาอปการะเลยงดและคาฤชาธรรมเนยมทยงมไดชำาระตามคำาพพากษาของศาล

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1488 ถาสามหรอภรยาตองรบผดเปนสวนตวเพอชำาระหนกอไวกอนหรอระหวางสมรส ใหชำาระหนนนดวยสนสวนตวของฝายนนกอน เมอไมพอจงใหชำาระดวยสนสมรสทเปนสวนของฝายนน มาตรา 1489 ถาสามภรยาเปนลกหนรวมกน ใหชำาระหนนนจากสนสมรสและ

สนสวนตวของทงสองฝาย มาตรา 1490 หนทสามภรยาเปนลกหนรวมกนนนใหรวมถงหนทสามหรอภรยากอใหเกดขนในระหวางสมรสดงตอไปน *(1) หนเกยวแกการจดการบานเรอน และจดหาสงจำาเปนสำาหรบครอบครว การอปการะเลยงดตลอดถงการรกษาพยาบาลบคคลในครอบครวและการศกษาของบตรตามสมควรแกอตภาพ (2) หนทเกยวของกบสนสมรส (3) หนทเกดขนเนองจากการงานซงสามภรยาทำาดวยกน (4) หนทสามหรอภรยากอขนเพอประโยชนตนฝายเดยว แตอกฝายหนงไดใหสตยาบน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1491 ถาสามหรอภรยาตองคำาพพากษาใหลมละลาย สนสมรสยอมแยกจากกนโดยอำานาจกฎหมายนบแตวนทศาลพพากษาใหลมละลายนน มาตรา 1492 เมอไดแยกสนสมรสตามมาตรา 1484 วรรคสอง มาตรา 1491 หรอมาตรา 1598/17 วรรคสองแลว ใหสวนทแยกออกตกเปนสนสวนตวของสามหรอภรยา

และบรรดาทรพยสนทฝายใดไดมาในภายหลงไมใหถอเปนสนสมรส แตใหเปนสนสวนตวของฝายนน และสนสมรสทคสมรสไดมาโดยพนยกรรม หรอโดยการใหเปนหนงสอตามมาตรา 1474(2) ในภายหลง ใหตกเปนสนสวนตวของสามและภรยาฝายละครง ดอกผลของสนสวนตวทไดมาหลงจากทไดแยกสนสมรสแลวใหเปนสนสวนตว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1492/1 ในกรณทมการแยกสนสมรสโดยคำาสงศาลการยกเลกการแยกสนสมรสใหกระทำาไดเมอสามหรอภรยารองขอตอศาลและศาลไดมคำาสงใหยกเลกแตถาภรยาหรอสามคดคานศาลจะสงยกเลกการแยกสนสมรสไดตอเมอเหตแหงการแยกสนสมรสไดสนสดลงแลว เมอมการยกเลกการแยกสนสมรสตามวรรคหนง หรอการแยกสนสมรสสนสดลงเพราะสามหรอภรยาพนจากการเปนบคคลลมละลายใหทรพยสนทเปนสนสวนตวอยในวนทศาลมคำาสง หรอในวนทพนจากการเปนบคคลลมละลายยงคงเปน

สนสวนตวตอไปตามเดม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1493 ในกรณทไมมสนสมรสแลว สามและภรยาตองชวยกนออกคาใชสอยสำาหรบการบานเรอนตามสวนมากและนอยแหงสนสวนตวของตน หมวด 5 ความเปนโมฆะของการสมรส

มาตรา 1494 การสมรสจะเปนโมฆะกแตเฉพาะทบญญตไวในหมวดน มาตรา 1495 การสมรสทฝาฝน มาตรา 1449 มาตรา 145O มาตรา 1452 และมาตรา1458 เปนโมฆะ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1496 คำาพพากษาของศาลเทานนทจะแสดงวา การสมรสทฝาฝนมาตรา1449 มาตรา 1450 และมาตรา 1458 เปนโมฆะ คสมรส บดามารดา หรอผสบสนดานของคสมรส อาจรองขอใหศาลพพากษาวา

การสมรสเปนโมฆะได ถาไมมบคคลดงกลาว ผมสวนไดเสยจะรองขอใหอยการเปนผรองขอตอศาลกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1497 การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา 1452 บคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงจะกลาวอางขน หรอจะรองขอใหศาลพพากษาวาการสมรสเปนโมฆะกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1497/1 ในกรณทศาลมคำาพพากษาถงทสดวาการสมรสใดเปนโมฆะ ใหศาลแจงไปยงนายทะเบยนเพอบนทกความเปนโมฆะไวในทะเบยนสมรส

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1498 การสมรสทเปนโมฆะ ไมกอใหเกดความสมพนธทางทรพยสนระหวางสามภรยา

ในกรณทการสมรสเปนโมฆะ ทรพยสนทฝายใดมหรอไดมาไมวากอนหรอหลงการสมรสรวมทงดอกผลคงเปนของฝายนน สวนบรรดาทรพยสนททำามาหาไดรวมกนใหแบงคนละครง เวนแตศาลจะเหนสมควรสงเปนประการอน เมอไดพเคราะหถงภาระในครอบครว ภาระในการหาเลยงชพและฐานะของคกรณทงสองฝาย ตลอดจนพฤตการณอนทงปวงแลว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1499 การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา 1449 มาตรา 1450 หรอมาตรา1458 ไมทำาใหชายหรอหญงผสมรสโดยสจรตเสอมสทธทไดมาเพราะการสมรสกอนมคำาพพากษาถงทสดใหเปนโมฆะ การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา 1452 ไมทำาใหชายหรอหญงผสมรสโดยสจรตเสอมสทธทไดมาเพราะการสมรสกอนทชายหรอหญงนน รถงเหตททำาใหการสมรสเปนโมฆะ แตการสมรสทเปนโมฆะดงกลาวไมทำาใหคสมรสเกดสทธรบมรดกในฐานะทายาทโดยธรรมของคสมรสอกฝายหนง

การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา 1449 มาตรา 1450 หรอมาตรา 1458หรอฝาฝนมาตรา 1452 ถาคสมรสฝายใดไดสมรสโดยสจรตฝายนนมสทธเรยกคาทดแทนได และถาการสมรสทเปนโมฆะนนทำาใหฝายทไดสมรสโดยสจรตตองยากจนลงเพราะไมมรายไดพอจากทรพยสน หรอจากการงานทเคยทำาอยกอนมคำาพพากษาถงทสด หรอกอนทจะไดรวาการสมรสของเปนโมฆะแลวแตกรณ ฝายนนมสทธเรยกคาเลยงชพไดดวยสทธเรยกคาเลยงชพในกรณนใหนำามาตรา 1526 วรรคหนง และมาตรา 1528 มาใชบงคบโดยอนโลม สทธเรยกรองคาทดแทน หรอคาเลยงชพตามวรรคสาม มกำาหนดอายความสองปนบแตวนทมคำาพพากษาถงทสด สำาหรบกรณการสมรสเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา1449 มาตรา 1450 หรอมาตรา 1458 หรอนบแตวนทรถงเหตททำาใหการสมรสเปนโมฆะสำาหรบกรณการสมรสเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา 1452

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533

มาตรา 1499/1 ในกรณทการสมรสเปนโมฆะ ขอตกลงระหวางคสมรสวาฝายใดจะเปนผใชอำานาจปกครองบคคลใด หรอฝายใดหรอทงสองฝายจะเปนผออกเงนคาอปการะเลยงดบตรเปนจำานวนเงนเทาใด ใหทำาเปนหนงสอ หากตกลงกนไมไดใหศาลเปนผชขาด ในการพจารณาชขาดถาศาลเหนวามเหตทจะถอนอำานาจปกครองของคสมรสนนไดตามมาตรา 1582 ศาลจะถอนอำานาจปกครองของคสมรสและสงใหบคคลภายนอกเปนผปกครองกได ทงน ใหศาลคำานงถงความผาสกและประโยชนของบตรนนเปนสำาคญและใหนำาความในมาตรา 1521 มาใชบงคบโดยอนโลม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1500 การสมรสทเปนโมฆะไมกระทบถงสทธของบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรตซงไดมากอนมการบนทกความเปนโมฆะไวในทะเบยนสมรสตามมาตรา 1497/1

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 หมวด 6

การสนสดแหงการสมรส

มาตรา 1501 การสมรสยอมสนสดลงดวยความตาย การหยา หรอศาลพพากษาใหเพกถอน มาตรา 1502 การสมรสทเปนโมฆยะสนสดลงเมอศาลพพากษาใหเพกถอน มาตรา 1503 เหตทจะขอใหศาลพพากษาเพกถอนการสมรสเพราะเหตวาเปนโมฆยะมเฉพาะในกรณทคสมรสทำาการฝาฝนมาตรา 1448 มาตรา 1505 มาตรา 1506 มาตรา1507 และมาตรา 1509 มาตรา 1504 การสมรสทเปนโมฆยะเพราะฝาฝนมาตรา 1448 ผมสวนไดเสยขอใหเพกถอนการสมรสได แตบดามารดาหรอผปกครองทใหความยนยอมแลวจะขอใหเพกถอนการสมรสไมได ถาศาลมไดสงใหเพกถอนการสมรสจนชายหญงมอายครบตามมาตรา 1448 หรอเมอหญงมครรภกอนอายครบตามมาตรา 1448 ใหถอวาการสมรสสมบรณมาตงแตเวลาสมรส มาตรา 1505 การสมรสทไดกระทำาไปโดยคสมรสฝายหนงสำาคญผดตวคสมรส การสมรสนนเปนโมฆยะ

สทธขอเพกถอนการสมรสเพราะสำาคญผดตวคสมรสเปนอนระงบ เมอเวลาไดผานพนไปแลวเกาสบวนนบแตวนสมรส มาตรา 1506 ถาคสมรสไดทำาการสมรสโดยถกกลฉอฉลอนถงขนาดซงถามไดมกลฉอฉลนนจะไมทำาการสมรส การสมรสนนเปนโมฆยะ ความในวรรคหนง ไมใชบงคบในกรณทกลฉอฉลนนเกดขนโดยบคคลทสามโดยคสมรสอกฝายหนงมไดรเหนดวย สทธขอเพกถอนการสมรสเพราะถกกลฉอฉลเปนอนระงบ เมอเวลาไดผานพนไปแลวเกาสบวนนบแตวนทรหรอควรไดรถงกลฉอฉลหรอเมอเวลาไดผานพนไปแลวหนงปนบแตวนสมรส มาตรา 1507 ถาคสมรสไดทำาการสมรสโดยถกขมขอนถงขนาดซงถามไดมการขมขนนจะไมทำาการสมรส การสมรสนนเปนโมฆยะ สทธขอเพกถอนการสมรสเพราะถกขมขเปนอนระงบ เมอเวลาไดผานพนไปแลวหนงปนบแตวนทพนจากการขมข มาตรา 1508 การสมรสทเปนโมฆยะเพราะคสมรสสำาคญผดตวหรอถกกลฉอฉล หรอถกขมข เฉพาะแตคสมรสทสำาคญผดตวหรอถกกลฉอฉลหรอถกขมขเทานนขอเพกถอนการสมรสได

ในกรณทผมสทธขอเพกถอนการสมรสเปนบคคลทถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถใหบคคลซงอาจรองขอตอศาลใหสงใหบคคลวกลจรตเปนคนไรความสามารถ ตามมาตรา29 ขอเพกถอนการสมรสไดดวย แตถาผมสทธขอเพกถอนการสมรสเปนคนวกลจรตทศาลยงไมไดสงใหเปนคนไรความสามารถบคคลดงกลาวจะรองขอเพกถอนการสมรสกไดแตตองขอใหศาลสงใหคนวกลจรตเปนคนไรความสามารถพรอมกนดวย ในกรณทศาลมคำาสงใหยกคำาขอใหศาลสงเปนคนไรความสามารถกใหศาลมคำาสงยกคำาขอการเพกถอนการสมรสของบคคลดงกลาวนนเสยดวย คำาสงศาลใหยกคำาขอเพกถอนการสมรสของบคคลตามวรรคสอง ไมกระทบกระเทอนสทธการขอเพกถอนการสมรสของคสมรส แตคสมรสจะตองใชสทธนนภายในกำาหนดระยะเวลาทคสมรสมอย ถาระยะเวลาดงกลาวเหลออยไมถงหกเดอนนบแตวนทศาลมคำาสงใหยกคำาขอเพกถอนการสมรสของบคคลดงกลาว หรอไมมเหลออยเลยกใหขยายระยะเวลานนออกไปไดใหครบหกเดอนหรออกหกเดอน นบแตวนทศาลมคำาสงใหยกคำาขอเพกถอนการสมรสของบคคลดงกลาวแลวแตกรณ

มาตรา 1509 การสมรสทมไดรบความยนยอมของบคคลดงกลาวในมาตรา 1454การสมรสนนเปนโมฆยะ มาตรา 1510 การสมรสทเปนโมฆยะเพราะมไดรบความยนยอมของบคคลดงกลาวในมาตรา 1454 เฉพาะบคคลทอาจใหความยนยอมตามมาตรา 1454 เทานน ขอใหเพกถอนการสมรสได สทธขอเพกถอนการสมรสตามมาตรานเปนอนระงบ เมอคสมรสนนมอายครบยสบปบรบรณหรอเมอหญงมครรภ การฟองขอเพกถอนการสมรสตามมาตรานใหมอายความหนงป นบแตวนทราบการสมรส มาตรา 1511 การสมรสทไดมคำาพพากษาใหเพกถอนนน ใหถอวาสนสดลงในวนทคำาพพากษาถงทสด แตจะอางเปนเหตเสอมสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรตไมได เวนแตจะไดจดทะเบยนการเพกถอนการสมรสนนแลว มาตรา 1512 ใหนำาบทบญญตวาดวยผลของการหยาโดยคำาพพากษามาใชบงคบแกผลของการเพกถอนการสมรสโดยอนโลม มาตรา 1513 ถาปรากฏวาคสมรสทถกฟองเพกถอนการสมรสไดรเหนเปนใจใน

เหตแหงโมฆยะกรรม คสมรสนนจะตองรบผดใชคาทดแทนความเสยหายซงคสมรสอกฝายหนงไดรบตอกาย ชอเสยงหรอทรพยสน เนองจากการสมรสนนและใหนำามาตรา 1525 มาใชบงคบโดยอนโลม ถาหากการเพกถอนการสมรสตามวรรคหนงทำาใหอกฝายหนงยากจนลงและไมมรายไดพอจากทรพยสนหรอจากการงานตามทเคยทำาอยระหวางสมรสคสมรสทถกฟองนนจะตองรบผดในคาเลยงชพดงทบญญตไวในมาตรา 1526 ดวย มาตรา 1514 การหยานนจะทำาไดแตโดยความยนยอมของทงสองฝายหรอโดยคำาพพากษาของศาล การหยาโดยความยนยอมตองทำาเปนหนงสอและมพยานลงลายมอชออยางนอยสองคน มาตรา 1515 เมอไดจดทะเบยนสมรสตามประมวลกฎหมายนการหยาโดยความยนยอมจะสมบรณตอเมอสามและภรยาไดจดทะเบยนการหยานนแลว มาตรา 1516 เหตฟองหยามดงตอไปน (1) สามอปการะเลยงดหรอยกยองหญงอนฉนภรยาหรอภรยามชอกฝายหนงฟองหยาได (2) สามหรอภรยาประพฤตชว ไมวาความประพฤตชวนนจะเปนความผดอาญาหรอไม ถาเปนเหตใหอกฝายหนง

(ก) ไดรบความอบอายขายหนาอยางรายแรง (ข) ไดรบความดถกเกลยดชงเพราะเหตทคงเปนสามหรอภรยาของฝายทประพฤตชวอยตอไป หรอ (ค) ไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนควร ในเมอเอาสภาพฐานะและความเปนอยรวมกนฉนสามภรยามาคำานงประกอบ อกฝายหนงนนฟองหยาได (3) สามหรอภรยาทำาราย หรอทรมานรางกายหรอจตใจ หรอหมนประมาทหรอเหยยดหยามอกฝายหนงหรอบพการของอกฝายหนง ทงน ถาเปนการรายแรง อกฝายหนงนนฟองหยาได (4) สามหรอภรยาจงใจละทงรางอกฝายหนงไปเกนหนงป อกฝายหนงนนฟองหยาได (4/1) สามหรอภรยาตองคำาพพากษาถงทสดใหจำาคก และไดถกจำาคกเกนหนงปในความผดทอกฝายหนงมไดมสวนกอใหเกดการกระทำาความผดหรอยนยอมหรอรเหนเปนใจในการกระทำาความผดนนดวย และการเปนสามภรยากนตอไปจะเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนควร อกฝายหนงนนฟองหยาได (4/2) สามและภรยาสมครใจแยกกนอยเพราะเหตทไมอาจอยรวมกนฉนสามภรยา

ไดโดยปกตสขตลอดมาเกนสามป หรอแยกกนอยตามคำาสงของศาลเปนเวลาเกนสามปฝายใดฝายหนงฟองหยาได (5) สามหรอภรยาถกศาลสงใหเปนคนสาบสญ หรอไปจากภมลำาเนาหรอถนทอยเปนเวลาเกนสามป โดยไมมใครทราบแนวาเปนตายรายดอยางไร อกฝายหนงฟองหยาได (6) สามหรอภรยาไมใหความชวยเหลออปการะเลยงดอกฝายหนงตามสมควร หรอทำาการเปนปฏปกษตอการทเปนสามหรอภรยากนอยางรายแรงทงน ถาการกระทำานนถงขนาดทอกฝายหนงเดอดรอนเกนควรในเมอเอาสภาพ ฐานะและความเปนอยรวมกนฉนสามภรยามาคำานงประกอบ อกฝายหนงนนฟองหยาได (7) สามหรอภรยาวกลจรตตลอดมาเกนสามป และความวกลจรตนนมลกษณะยากจะหายได กบทงความวกลจรตถงขนาดทจะทนอยรวมกนฉนสามภรยาตอไปไมได อกฝายหนงฟองหยาได (8) สามหรอภรยาผดทณฑบนททำาใหไวเปนหนงสอในเรองความประพฤตอกฝายหนงฟองหยาได (9) สามหรอภรยาเปนโรคตดตออยางรายแรงอนอาจเปนภยแกอกฝายหนงและโรคมลกษณะเรอรง ไมมทางทจะหายได อกฝายหนงนนฟองหยาได

(10) สามหรอภรยามสภาพแหงกายทำาใหสามหรอภรยานน ไมอาจรวมประเวณไดตลอดกาล อกฝายหนงฟองหยาได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1517 เหตฟองหยาตามมาตรา 1516(1) และ (2) ถาสามหรอภรยา แลวแตกรณ ไดยนยอมหรอรเหนเปนใจในการกระทำาทเปนเหตหยานน ฝายทยนยอมหรอรเหนเปนใจนนจะยกเปนเหตฟองหยานนไมได เหตฟองหยาตามมาตรา 1516(10) ถาเกดเพราะการกระทำาของอกฝายหนง อกฝายหนงนนจะยกเปนเหตฟองหยาไมได ในกรณฟองหยาโดยอาศยเหตแหงการผดทณฑบนตามมาตรา 1516(8) นน ถาศาลเหนวาความประพฤตของสามหรอภรยาอนเปนเหตใหทำาทณฑบนเปนเหตเลกนอยหรอไมสำาคญเกยวแกการอยรวมกนฉนสามภรยาโดยปกตสขศาลจะไมพพากษาใหหยากได มาตรา 1518 สทธฟองหยายอมหมดไปในเมอฝายทมสทธฟองหยาไดกระทำาการ

อนแสดงใหเหนวาไดใหอภยในการกระทำาของอกฝายหนงซงเปนเหตใหเกดสทธฟองหยานนแลว มาตรา 1519 ในกรณทคสมรสฝายใดฝายหนงเปนคนวกลจรตและมเหตหยาเกดขนไมวาเหตนนจะไดเกดขนกอนหรอภายหลงการเปนคนวกลจรตใหบคคลซงอาจรองขอตอศาลใหสงใหบคคลวกลจรตเปนคนไรความสามารตามมาตรา 28 มอำานาจฟองคสมรสอกฝายหนงขอใหศาลพพากษาใหหยาขาดจากกนและแบงทรพยสนได ในกรณเชนวานถายงมไดมคำาสงของศาลแสดงวาคสมรสซงวกลจรตเปนคนไรความสามารถ กใหบคคลดงกลาวรองขอตอศาลในคดเดยวกนนนใหศาลมคำาสงวาคสมรสซงวกลจรตนนเปนคนไรความสามารถ เมอบคคลดงกลาวเหนสมควร จะรองขอตอศาลใหมคำาสงตามมาตรา 1526 หรอมาตรา 1530 ดวยกได ในกรณทคสมรสซงถกอางวาเปนคนวกลจรต ยงไมไดถกสงใหเปนคนไรความสามารถหากศาลเหนวาคสมรสนนยงไมเปนคนทควรสงใหเปนคนไรความสามารถกใหยกฟองคดนนเสย ถาเหนวาเปนบคคลทควรสงใหเปนคนไรความสามารถ แตยงไมสมควรจะใหม

การหยา กใหศาลสงใหคสมรสนนเปนคนไรความสามารถโดยจะไมสงเรองผอนบาลหรอจะตงผอนเปนผอนบาลตามมาตรา 1463 กได คงพพากษายกแตเฉพาะขอหยา ในกรณเชนนศาลจะสงกำาหนดคาเลยงชพดวยกได ในกรณทศาลเหนวาคสมรสนนวกลจรตอนควรสงใหเปนคนไรความสามารถ และทงมเหตควรใหหยาดวย กใหศาลสงในคำาพพากษาใหคสมรสนนเปนคนไรความสามารถ ตงผอนบาลและใหหยา ในกรณน ถาศาลเหนวาเหตหยาทยกขนอางในการฟองรองนนไมเหมาะสมแกสภาพของคสมรส ซงเปนคนไรความสามารถทจะหยาจากคสมรสอกฝายหนงกด ตามพฤตการณไมสมควรทจะใหมการหยาขาดจากกนกด ศาลจะพพากษาไมใหหยากได มาตรา 1520 ในกรณหยาโดยความยนยอม ใหสามภรยาทำาความตกลงเปนหนงสอวาฝายใดจะเปนผใชอำานาจปกครองบตรคนใด ถามไดตกลงกนหรอตกลงกนไมไดใหศาลเปนผชขาด ในกรณหยาโดยคำาพพากษาของศาล ใหศาลซงพจารณาคดฟองหยานนชขาดดวยวาฝายใดจะเปนผใชอำานาจปกครองบตรคนใด ในการพจารณาชขาดถาศาลเหนวาม

เหตทจะถอนอำานาจปกครองของคสมรสนนไดตามมาตรา 1582 ศาลจะถอนอำานาจปกครองของคสมรสและสงใหบคคลภายนอกเปนผปกครองกได ทงน ใหศาลคำานงถงความผาสกและประโยชนของบตรนนเปนสำาคญ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1521 ถาปรากฏวาผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองตามมาตรา 1520ประพฤตตนไมสมควรหรอภายหลงพฤตการณไดเปลยนแปลงไป ศาลมอำานาจสงเปลยนตวผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองโดยคำานงถงความผาสกและประโยชนของบตรเปนสำาคญ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1522 ถาสามภรยาหยาโดยความยนยอม ใหทำาความตกลงกนไวในสญญาหยาวาสามภรยาทงสองฝายหรอสามหรอภรยาฝายใดฝายหนงจะออกเงนคาอปการะเลยงดบตรเปนจำานวนเงนเทาใด

ถาหยาโดยคำาพพากษาของศาลหรอในกรณทสญญาหยามไดกำาหนดเรองคาอปการะเลยงดบตรไว ใหศาลเปนผกำาหนด มาตรา 1523 เมอศาลพพากษาใหหยากนเพราะเหตตามมาตรา 1516 (1) ภรยาหรอสามมสทธไดรบคาทดแทน จากสามหรอภรยาและจากหญงอนหรอช แลวแตกรณ สามจะเรยกคาทดแทนจากผซงลวงเกนภรยาไปในทำานองชสาวกไดและภรยาจะเรยกคาทดแทนจากหญงอนทแสดงตนโดยเปดเผย เพอแสดงวาตนมความสมพนธกบสามในทำานองชสาวกได ถาสามหรอภรยายนยอม หรอรเหนเปนใจใหอกฝายหนงกระทำาการตามมาตรา1516(1) หรอใหผอนกระทำาการตามวรรคสอง สามหรอภรยานนจะเรยกคาทดแทนไมได มาตรา 1524 ถาเหตแหงการหยาตามมาตรา 1516(3) (4) หรอ(6) เกดขนเพราะฝายผตองรบผดชอบกอใหเกดขนโดยมงประสงคใหอกฝายหนงไมอาจทนได จงตองฟองหยา อกฝายหนงมสทธไดรบคาทดแทนจากฝายทตองรบผด มาตรา 1525 คาทดแทนตามมาตรา 1523 และมาตรา 1524 นน ใหศาลวนจฉยตาม

ควรแกพฤตการณ โดยศาลจะสงใหชำาระครงเดยวหรอแบงชำาระเปนงวด ๆ มกำาหนดเวลาตามทศาลจะเหนสมควรกได ในกรณทผจะตองชำาระคาทดแทนเปนคสมรสของอกฝายหนง ใหศาลคำานงถงจำานวนทรพยสนทคสมรสนนไดรบไปจากการแบงสนสมรส เพราะการหยานนดวย มาตรา 1526 ในคดหยา ถาเหตแหงการหยาเปนความผดของคสมรสฝายใดฝายหนงแตฝายเดยว และการหยานนจะทำาใหอกฝายหนงยากจนลงเพราะไมมรายไดพอจากทรพยสน หรอจากการงานตามทเคยทำาอยระหวางสมรส อกฝายหนงนนจะขอใหฝายทตองรบผดจายคาเลยงชพใหได คาเลยงชพนศาลอาจใหเพยงใดหรอไมใหกได โดยคำานงถงความสามารถของผใหและฐานะของผรบและใหนำาบทบญญตมาตรา 1598/39มาตรา 1598/40 และมาตรา 1598/41 มาใชบงคบโดยอนโลม สทธเรยกรองคาเลยงชพเปนอนสนสด ถามไดฟองหรอฟองแยงในคดหยานน มาตรา 1527 ถาหยาขาดจากกนเพราะเหตวกลจรตตามมาตรา 1516 (7) หรอเพราะเหตเปนโรคตดตออยางรายแรงตามมาตรา 1516 (9) คสมรสอกฝายหนงตอง

ออกคาเลยงชพใหแกฝายทวกลจรตหรอฝายทเปนโรคตดตอนนโดยคำานวณคาเลยงชพอนโลมตามมาตรา 1526 มาตรา 1528 ถาฝายทรบคาเลยงชพสมรสใหม สทธรบคาเลยงชพยอมหมดไป มาตรา 1529 สทธฟองรองโดยอาศยเหตในมาตรา 1516 (1) (2) (3) หรอ (6) หรอมาตรา 1523 ยอมระงบไปเมอพนกำาหนดหนงปนบแตวนผกลาวอางรหรอควรรความจรงซงตนอาจยกขนกลาวอาง เหตอนจะยกขนฟองหยาไมไดแลวนน อาจนำาสบสนบสนนคดฟองหยาซงอาศยเหตอยางอน มาตรา 1530 ขณะคดฟองหยาอยในระหวางพจารณา ถาฝายใดรองขอ ศาลอาจสงชวคราวใหจดการตามทเหนสมควร เชนในเรองสนสมรส ทพกอาศย การอปการะเลยงดสามภรยาและการพทกษอปการะเลยงดบตร มาตรา 1531 การสมรสทจดทะเบยนตามกฎหมายนน การหยาโดยความยนยอมของคสมรสทงสองฝายมผลนบแตเวลาจดทะเบยนการหยาเปนตนไป การหยาโดยคำาพพากษามผลแตเวลาทคำาพพากษาถงทสด แตจะอางเปนเหตเสอมสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรตไมได เวนแตจะไดจดทะเบยนการ

หยานนแลว มาตรา 1532 เมอหยากนแลวใหจดการแบงทรพยสนของสามภรยา แตในระหวางสามภรยา (ก) ถาเปนการหยากนโดยความยนยอมของทงสองฝาย ใหจดการแบงทรพยสนของสามภรยาตามทมอยในเวลาจดทะเบยนการหยา (ข) ถาเปนการหยาโดยคำาพพากษาของศาล คำาพพากษาสวนทบงคบทรพยสนระหวางสามภรยานน มผลยอนหลงไปถงวนฟองหยา มาตรา 1533 เมอหยากนใหแบงสนสมรสใหชายและหญงไดสวนเทากน มาตรา 1534 สนสมรสทคสมรสฝายใดฝายหนงจำาหนายไปเพอประโยชนตนฝายเดยวกด จำาหนายไปโดยเจตนาทำาใหคสมรสอกฝายหนงเสยหายกด จำาหนายไปโดยมไดรบความยนยอมของคสมรสอกฝายหนงในกรณทกฎหมายบงคบวาการจำาหนายนนจะตองไดรบความยนยอมของอกฝายหนงดวยกด จงใจทำาลายใหสญหายไปกด ใหถอเสมอนวาทรพยสนนนยงคงมอยเพอจดแบงสนสมรสตามมาตรา 1533 และถาคสมรสอกฝายหนงไดรบสวนแบงสนสมรสไมครบตามจำานวนทควรจะได ใหคสมรส

ฝายทไดจำาหนายหรอจงใจทำาลายสนสมรสนนชดใชจากสนสมรสสวนของตนหรอสนสวนตว มาตรา 1535 เมอการสมรสสนสดลง ใหแบงความรบผดในหนทจะตองรบผดดวยกนตามสวนเทากน ลกษณะ 2 บดามารดากบบตร หมวด 1 บดามารดา

มาตรา 1536 เดกเกดแตหญงขณะเปนภรยาชายหรอภายในสามรอยสบวนนบแตวนทการสมรสสนสดลง ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสาม หรอเคยเปนสาม แลวแตกรณ ใหนำาความในวรรคหนงมาใชบงคบแกบตรทเกดจากหญงกอนทไดมคำาพพากษาถงทสดของศาลแสดงวาการสมรสเปนโมฆะ หรอภายในระยะเวลาสามรอยสบวนนบแตวนนน มาตรา 1537 ในกรณทหญงทำาการสมรสใหมนนเปนการฝาฝนมาตรา 1453 และคลอดบตรภายในสามรอยสบวนนบแตวนทการสมรสสนสดลงใหสนนษฐานไวกอนวาเดกทเกดแตหญงนนเปนบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสามคนใหม และหาม

มใหนำาขอสนนษฐานในมาตรา 1536 ทวาเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายของสามเดมมาใชบงคบ ทงนเวนแตมคำาพพากษาของศาลแสดงวาเดกมใชบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสามคนใหมนน มาตรา 1538 ในกรณชายหรอหญงสมรสฝาฝนมาตรา 1452 เดกทเกดในระหวางการสมรสทฝาฝนนน ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสามซงไดจดทะเบยนสมรสครงหลง ในกรณทหญงสมรสฝาฝนมาตรา 1452 ถามคำาพพากษาถงทสดแสดงวาเดกมใชบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสามซงไดจดทะเบยนสมรสครงหลงใหนำาขอสนนษฐานในมาตรา 1536 มาใชบงคบ ใหนำาความในวรรคหนงมาใชบงคบแกเดกทเกดภายในสามรอยสบวนนบแตวนทศาลมคำาพพากษาถงทสดใหการสมรสเปนโมฆะ เพราะฝาฝนมาตรา 1452 ดวย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1539 ในกรณทสนนษฐานวาเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปน

หรอเคยเปนสามตามมาตรา 1536 มาตรา 1537 หรอมาตรา 1538 ชายผเปนหรอเคยเปนสามจะไมรบเดกเปนบตรของตนกได โดยฟองเดกกบมารดาเดกรวมกนเปนจำาเลยและพสจนไดวาตนไมไดอยรวมกบมารดาเดกในระยะเวลาตงครรภ คอระหวางหนงรอยแปดสบวนถงสามรอยสบวนกอนเดกเกด หรอตนไมสามารถเปนบดาของเดกไดเพราะเหตอยางอน แตถาในขณะยนฟองมารดาเดกไมมชวตอย จะฟองเดกแตผเดยวเปนจำาเลยกไดถาเดกไมมชวตอยไมวามารดาของเดกจะมชวตอยหรอไมจะยนคำารองขอใหศาลแสดงวาเดกนนไมเปนบตรกได ในกรณทมารดาของเดกหรอทายาทของเดกยงมชวตอยใหศาลสงสำาเนาคำารองนไปใหดวย และถาศาลเหนสมควร จะสงสำาเนาคำารองไปใหอยการพจารณาเพอดำาเนนคดแทนเดกดวยกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1540 (ยกเลก)

หมายเหต ยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1541 ชายผเปนหรอเคยเปนสามจะฟองคดไมรบเดกเปนบตรตามมาตรา1539 ไมได ถาปรากฏวาตนเปนผแจงการเกดของเดกในทะเบยนคนเกดเองวาเปนบตรของตน หรอจดหรอยอมใหมการแจงดงกลาว มาตรา 1542 การฟองคดไมรบเดกเปนบตร ชายผเปนหรอเคยเปนสามตองฟองภายในหนงปนบแตวนรถงการเกดของเดก แตหามมใหฟองเมอพนสบปนบแตวนเกดของเดก ในกรณทมคำาพพากษาของศาลแสดงวาเดกมใชบตรชอบดวยกฎหมายของชายผเปนสามคนใหมตามมาตรา 1537 หรอชายผเปนสามในการสมรสครงหลงตามมาตรา1538 ถาชายผเปนหรอเคยเปนสามซงตองดวยบทสนนษฐานวาเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายของตนตามมาตรา 1536 ประสงคจะฟองคดไมรบเดกเปนบตร ใหฟองคดภายในหนงปนบแตวนทรวามคำาพพากษาถงทสด

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533

มาตรา 1543 ในกรณทชายผเปนหรอเคยเปนสามไดฟองคดไมรบเดกเปนบตรแลวและตายกอนคดนนถงทสด ผมสทธไดรบมรดกรวมกบเดกหรอผจะเสยสทธรบมรดก เพราะการเกดของเดกนนจะขอเขาเปนคความแทนท หรออาจถกเรยกใหเขามาเปนคความแทนทชายผเปนหรอเคยเปนสามกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1544 การฟองคดไมรบเดกเปนบตร ผมสทธไดรบมรดกรวมกบเดกหรอผจะเสยสทธรบมรดกเพราะการเกดของเดกอาจฟองไดในกรณดงตอไปน (1) ชายผเปนหรอเคยเปนสามตายกอนพนระยะเวลาทชายผเปน หรอเคยเปนสามจะพงฟองได (2) เดกเกดภายหลงการตายของชายผเปนหรอเคยเปนสาม การฟองคดไมรบเดกเปนบตรในกรณ (1) ตองฟองภายในหกเดอนนบแตวนทรถงการตายของชายผเปนหรอเคยเปนสาม การฟองคดไมรบเดกเปนบตรในกรณ (2) ตองฟองภายในหกเดอนนบแตวนทรถงการเกดของเดกแตไมวาเปนกรณใด หามมใหฟอง

เมอพนสบปนบแตวนเกดของเดก ใหนำามาตรา 1539 มาใชบงคบแกการฟองคดไมรบเดกเปนบตรตามวรรคหนงโดยอนโลม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1545 เมอปรากฏขอเทจจรงตอเดกวาตนมไดเปนบตรสบสายโลหตของชายผเปนสามของมารดาตน เดกจะรองขอตออยการใหฟองคดปฏเสธความเปนบตรชอบดวยกฎหมายของชายนนกได การฟองคดตามวรรคหนง ถาเดกไดรขอเทจจรงกอนบรรลนตภาวะวาตนมไดเปนบตรของชายผเปนสามของมารดา หามอยการฟองคดเมอพนหนงปนบแตวนทเดกบรรลนตภาวะ แตถาเดกรขอเทจจรงดงกลาวหลงจากบรรลนตภาวะแลว หามอยการฟองคดเมอพนหนงปนบแตวนทเดกรเหตนน ไมวากรณใด ๆ หามมใหฟองคดปฏเสธความเปนบตรเมอพนสบปนบแตวนทเดกบรรลนตภาวะ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1546 เดกเกดจากหญงทมไดมการสมรสกบชาย ใหถอวาเปนบตรชอบดวยกฎหมายของหญงนน มาตรา 1547 เดกเกดจากบดามารดาทมไดสมรสกน จะเปนบตรชอบดวยกฎหมายตอเมอบดามารดาไดสมรสกนในภายหลง หรอบดาไดจดทะเบยนวาเปนบตรหรอศาลพพากษาวาเปนบตร มาตรา 1548 บดาจะจดทะเบยนเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายไดตอเมอไดรบความยนยอมของเดกและมารดาเดก ในกรณทเดกและมารดาเดกไมไดมาใหความยนยอมตอหนานายทะเบยนใหนายทะเบยนแจงการขอจดทะเบยนของบดาไปยงเดกและมารดาเดก ถาเดกหรอมารดาเดกไมคดคานหรอไมใหความยนยอมภายในหกสบวนนบแตการแจงนนถงเดกหรอมารดาเดก ใหสนนษฐานวาเดกหรอมารดาเดกไมใหความยนยอม ถาเดกหรอมารดาเดกอยนอกประเทศไทยใหขยายเวลานนเปนหนงรอยแปดสบวน ในกรณทเดกหรอมารดาเดกคดคานวาผขอจดทะเบยนไมใชบดา หรอไมใหความยนยอม หรอไมอาจใหความยนยอมได การจดทะเบยนเดกเปนบตรตองมคำาพพากษา

ของศาล เมอศาลไดพพากษาใหบดาจดทะเบยนเดกเปนบตรได และบดาไดนำาคำาพพากษาไปขอจดทะเบยนตอนายทะเบยน ใหนายทะเบยนดำาเนนการจดทะเบยนให

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1549 เมอนายทะเบยนไดแจงการขอจดทะเบยนขอรบเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายไปยงเดกและมารดาเดกตามมาตรา 1548 แลว ไมวาเดกหรอมารดาเดกจะคดคานการจดทะเบยนรบเดกเปนบตรตามมาตรา 1548 หรอไม ภายในกำาหนดเวลาไมเกนเกาสบวนนบแตวนแจงการขอจดทะเบยนถงเดกหรอมารดาเดก เดกหรอมารดาเดกอาจแจงใหนายทะเบยนจดบนทกไวไดวาผขอจดทะเบยนไมสมควรเปนผใชอำานาจปกครองบางสวนหรอ ทงหมด เมอไดมคำาแจงของเดกหรอมารดาเดกดงกลาวในวรรคหนงแลว แมจะไดมการจดทะเบยนรบเดกเปนบตรตามมาตรา 1548 บดาของเดกกยงใชอำานาจปกครองบางสวน

หรอทงหมดตามทเดกหรอมารดาเดกแจงวาบดาไมสมสมควรเปนผใชอำานาจปกครองนนไมได จนกวาศาลจะพพากษาใหบดาของเดกใชอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมดหรอกำาหนดเวลาเกาสบวนนบแตวนทเดกหรอมารดาเดกแจงตอนายทะเบยนวาผขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตร ไมสมควรใชอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมดนนไดลวงพนไป โดยเดกหรอมารดาเดกมไดรองขอตอศาลใหพพากษาวาผขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรไมเปนผสมควรใชอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมด ในคดทศาลพพากษาวาผขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรเปนผไมสมควรใชอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมด ศาลจะพพากษาในคดเดยวกนนนใหผใดเปนผใชอำานาจปกครองหรอเปนผปกครองเพอการปกครองบางสวนหรอทงหมดกได มาตรา 1550 ยกเลก

หมายเหต ยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1551 ในกรณทมการคดคานวาผซงขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรมใชบดา

ของเดก เมอผซงขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรนำาคดไปสศาลขอใหศาลพพากษาวาผขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรเปนบดาของเดก เดกหรอมารดาเดกจะขอใหศาลพพากษาในคดเดยวกนนนกไดวาผขอจดทะเบยนรบเดกเปนบตรแมจะเปนบดาของเดกกเปนผไมสมควรใชอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมด ในกรณเชนวานใหนำาความในวรรคสามของมาตรา 1549 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1552 ในกรณทเดกไมมมารดาหรอมมารดาแตมารดาถกถอนอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมด และศาลไดตงผอนเปนผปกครองบางสวนหรอทงหมดไวกอนมการจดทะเบยนรบเดกเปนบตร บดาซงจดทะเบยนรบเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายแลวจะรองขอตอศาลใหมคำาสงถอนความเปนผปกครองบางสวนหรอทงหมดของผปกครองและใหบดาเปนผใชอำานาจปกครองกไดถาศาลเหนวาบดาอาจใชอำานาจปกครองเพอความผาสกและประโยชนของเดกไดดยงกวาผปกครองศาลจะมคำาสงถอนความเปนผปกครองบางสวนหรอทงหมดของผปกครองและใหบดาเปนผใชอำานาจปกครองกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1553 ยกเลก

หมายเหต ยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1554 ผมสวนไดเสยจะขอใหศาลถอนการจดทะเบยนรบเดกเปนบตร เพราะเหตวาผขอใหจดทะเบยนนนมใชบดากได แตตองฟองภายในสามเดอนนบแตวนทรการจดทะเบยนนน อนง หามมใหฟองเมอพนสบปนบแตวนจดทะเบยน มาตรา 1555 การฟองคดขอใหรบเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายใหมไดแตในกรณตอไปน (1) เมอมการขมขนกระทำาชำาเรา ฉดครา หรอหนวงเหนยวกกขงหญงมารดาโดยมชอบดวยกฎหมายในระยะเวลาซงหญงนนอาจตงครรภได (2) เมอมการลกพาหญงมารดาไปในทางชสาว หรอมการลอลวงรวมประเวณกบหญงมารดาในระยะเวลาซงหญงนนอาจตงครรภได (3) เมอมเอกสารของบดาแสดงวาเดกนนเปนบตรของตน (4) เมอปรากฏในทะเบยนคนเกดวาเดกเปนบตรโดยมหลกฐานวาบดาเปนผแจงเกด

หรอรเหนยนยอมในการแจงนน (5) เมอบดาไดอยกนดวยกนอยางเปดเผยในระยะเวลาซงหญงมารดาอาจตงครรภได (6) เมอไดมการรวมประเวณกบหญงมารดาในระยะเวลาซงหญงนนอาจตงครรภไดและมเหตอนควรเชอไดวาเดกนนมไดเปนบตรของชายอน (7) เมอมพฤตการณทรกนทวไปตลอดมาวาเปนบตร พฤตการณทรกนทวไปตลอดมาวาเปนบตรนน ใหพจารณาขอเทจจรงทแสดงความเกยวของฉนบดากบบตร ซงปรากฏในระหวางตวเดกกบครอบครวทเดกอางวาตนสงกดอย เชน บดาใหการศกษา ใหความอปการะเลยงดหรอยอมใหเดกนนใชชอสกลของตนหรอโดยเหตประการอน ในกรณใดกรณหนงดงกลาวขางตน ถาปรากฏวาชายไมอาจเปนบดาของเดกนนไดใหยกฟองเสย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1556 การฟองคดขอใหรบเดกเปนบตรในระหวางทเดกเปนผเยาว ถาเดกมอายยงไมครบสบหาปบรบรณ ผแทนโดยชอบธรรมของเดกเปนผฟองแทน ในกรณทเดก

ไมมผแทนโดยชอบธรรม หรอมแตผแทนโดยชอบธรรมไมสามารถทำาหนาทได ญาตสนทของเดกหรออยการอาจรองขอตอศาลใหตงผแทนเฉพาะคดเพอทำาหนาทฟองคดแทนเดกกได เมอเดกมอายสบหาปบรบรณ เดกตองฟองเอง ทงน โดยไมจำาตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรม ในกรณทเดกบรรลนตภาวะแลว จะตองฟองคดภายในหนงปนบแตวนบรรลนตภาวะ ในกรณทเดกตายในระหวางทเดกนนยงมสทธฟองคด ขอใหรบเดกเปนบตรอย ผสบสนดานของเดกจะฟองคดขอใหรบเดกเปนบตรกไดถาผสบสนดานของเดกไดรเหตทอาจขอใหรบเดกเปนบตรมากอนวนทเดกนนตาย ผสบสนดานของเดกจะตองฟองภายในหนงปนบแตวนทเดกนนตาย ถาผสบสนดานของเดกไดรเหตทอาจขอใหรบเดกเปนบตรภายหลงทเดกนนตาย ผสบสนดานของเดกจะตองฟองภายในหนงปนบแตวนทร เหตดงกลาว แตทงน ตองไมพนสบปนบแตวนทเดกนนตาย การฟองคดขอใหรบเดกเปนบตรในระหวางทผสบสนดานของเดกเปนผเยาว ใหนำาความในวรรคหนงและวรรคสองมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา 1557 การเปนบตรชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 1547 มผล (1) นบแตวนสมรส ในกรณทบดามารดาสมรสกนภายหลง (2) นบแตวนจดทะเบยน ในกรณทบดาจดทะเบยนเดกเปนบตร (3) นบแตวนมคำาพพากษาถงทสด ในกรณทศาลพพากษาวาเปนบตร แตทงนจะอางเปนเหตเสอมสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรตไมได เวนแตจะไดจดทะเบยนเดกเปนบตรตามคำาพพากษา มาตรา 1558 การฟองคดขอใหรบเดกเปนบตรของผตายทไดฟองภายในกำาหนดอายความมรดก ถาศาลไดพพากษาวาเดกเปนบตรชอบดวยกฎหมายของผตาย เดกนนมสทธรบมรดกในฐานะทายาทโดยธรรม ในกรณทไดมการแบงมรดกไปแลว ใหนำาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยเรองลาภมควรไดมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1559 เมอไดจดทะเบยนเดกเปนบตรแลวจะถอนมได มาตรา 1560 บตรเกดระหวางสมรสซงศาลพพากษาใหเพกถอนภายหลงนนใหถอวาเปนบตรชอบดวยกฎหมาย หมวด 2 สทธและหนาทของบดามารดาและบตร

มาตรา 1561 บตรมสทธไดชอสกลของบดา

ในกรณทบดาไมปรากฏ บตรมสทธใชชอสกลของมารดา มาตรา 1562 ผใดจะฟองบพการของตนเปนคดแพงหรอคดอาญามไดแตเมอผนนหรอญาตสนทของผนนรองขอ อยการจะยกคดขนวากลาวกได มาตรา 1563 บตรจำาตองอปการะเลยงดบดามารดา มาตรา 1564 บดามารดาจำาตองอปการะเลยงดและใหการศกษาตามสมควรแกบตรในระหวางทเปนผเยาว บดามารดาจำาตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะแลว แตเฉพาะทพพลภาพและหาเลยงตนเองมได มาตรา 1565 การรองขอคาอปการะเลยงบตรหรอขอใหบตรไดรบการอปการะเลยงดโดยประการอน นอกจากอยการจะยกคดขนวากลาวตามมาตรา 1562 แลว บดาหรอมารดาจะนำาคดขนวากลาวกได มาตรา 1566 บตรซงยงไมบรรลนตภาวะตองอยใตอำานาจปกครองของบดามารดา อำานาจปกครองอยกบบดาหรอมารดาในกรณดงตอไปน (1) มารดาหรอบดาตาย (2) ไมแนนอนวามารดาหรอบดามชวตอยหรอตาย (3) มารดาหรอบดาถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ (4) มารดาหรอบดาตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลเพราะจตฟ นเฟอน

(5) ศาลสงใหอำานาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา (6) บดาและมารดาตกลงกนตามทมกฎหมายบญญตไวใหตกลงกนได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1567 ผใชอำานาจการปกครองมสทธ (1) กำาหนดทอยของบตร (2) ทำาโทษบตรตามสมควรเพอวากลาวสงสอน (3) ใหบตรทำาการงานตามสมควรแกความสามารถและฐานานรป (4) เรยกบตรคนจากบคคลอนซงกกบตรไวโดยมชอบดวยกฎหมาย มาตรา 1568 เมอบคคลใดมบตรตดมาไดสมรสกบบคคลอนอำานาจปกครองทมตอบตรอยกบผทบตรนนตดมา มาตรา 1569 ผใชอำานาจปกครองเปนผแทนโดยชอบธรรมของบตรในกรณทบตรถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถผใชอำานาจปกครองยอมเปนผอนบาลหรอผพทกษ แลวแตกรณ มาตรา 1569/1 ในกรณทผเยาวถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถและศาลมคำาสงตงบคคลอน ซงมใชผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองเปนผอนบาล ใหคำาสงนนมผล

เปนการถอนผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองทเปนอยในขณะนน ในกรณทบคคลซงบรรลนตภาวะและไมมคสมรสถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ ใหบดามารดาหรอบดาหรอมารดาเปนผอนบาลหรอผพทกษแลวแตกรณ เวนแตศาลจะสงเปนอยางอน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1570 คำาบอกกลาวทผใชอำานาจปกครองตามมาตรา 1566 หรอมาตรา 1568แจงไปหรอรบแจงมา ใหถอวาเปนคำาบอกกลาวทบตรไดแจงไปหรอรบแจงมา มาตรา 1571 อำานาจปกครองนน รวมทงการจดการทรพยสนของบตรดวย และใหจดการทรพยสนนนดวยความระมดระวงเชนวญญชนจะพงกระทำา มาตรา 1572 ผใชอำานาจปกครองจะทำาหนทบตรจะตองทำาเองโดยมไดรบความยนยอมของบตรไมได มาตรา 1573 ถาบตรมเงนได ใหใชเงนนนเปนคาอปการะเลยงดและการศกษากอนสวนทเหลอผใชอำานาจปกครองตองเกบรกษาไวเพอสงมอบแกบตร แตถาผใชอำานาจ

ปกครองไมมเงนไดเพยงพอแกการครองชพตามสมควรแกฐานะ ผใชอำานาจปกครองจะใชเงนนนตามสมควรกได เวนแตจะเปนเงนไดทเกดจากทรพยสนโดยการใหโดยเสนหาหรอพนยกรรมซงมเงอนไขวามใหผใชอำานาจปกครองไดประโยชนจากทรพยสนนน ๆ มาตรา 1574 นตกรรมใดอนเกยวกบทรพยสนของผเยาวดงตอไปนผใชอำานาจปกครองจะกระทำามได เวนแตศาลจะอนญาต (1) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จำานอง ปลดจำานอง หรอโอนสทธจำานองซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจำานองได (2) กระทำาใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงทรพยสทธของผเยาว อนเกยวกบอสงหารมทรพย (3) กอตงภาระจำายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน ภาระตดพนในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนใดในอสงหารมทรพย (4) จำาหนายไปทงหมดหรอบางสวนซงสทธเรยกรองทจะใหไดมาซงทรพยสทธในอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจำานองได หรอสทธเรยกรองทจะใหทรพยสนเชนวานนของผเยาวปลอดจากทรพยสทธทมอยเหนอทรพยสนนน (5) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป (6) กอขอผกพนใด ๆ ทมงใหเกดผลตาม (1) (2) หรอ (3)

(7) ใหกยมเงน (8) ใหโดยเสนหา เวนแตจะเอาเงนไดของผเยาวใหแทนผเยาวเพอการกศลสาธารณะเพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา ทงนพอสมควรแกฐานานรปของผเยาว (9) รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน หรอไมรบการใหโดยเสนหา (10) ประกนโดยประการใด ๆ อนอาจมผลใหผเยาวตองถกบงคบชำาระหน หรอทำานตกรรมอนทมผลใหผเยาวตองรบเปนผรบชำาระหนของบคคลอนหรอแทนบคคลอน (11) นำาทรพยสนไปแสวงหาผลประโยชนนอกจากในกรณทบญญตไว ในมาตรา1598/4 (1) (2) หรอ (3) (12) ประนประนอมยอมความ (13) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1575 ถาในกจการใด ประโยชนของผใชอำานาจปกครอง หรอประโยชนของคสมรสหรอบตรของผใชอำานาจปกครองขดกบประโยชนของผเยาว ผใชอำานาจปกครองตองไดรบอนญาตจากศาลกอนจงทำากจการนนได มฉะนนเปนโมฆะ

มาตรา 1576 ประโยชนของผใชอำานาจปกครอง หรอของคสมรสหรอบตรของผใชอำานาจปกครองตามมาตรา 1575 ใหหมายความรวมถงประโยชนในกจการดงตอไปนดวย คอ (1) ประโยชนในกจการทกระทำากบหางหนสวนสามญทบคคลดงกลาวนนเปนหนสวน (2) ประโยชนในกจการทกระทำากบหางหนสวนจำากดทบคคลดงกลาวนนเปนหนสวนจำาพวกไมจำากดความรบผด มาตรา 1577 บคคลใดจะโอนทรพยสนใหผเยาวโดยพนยกรรมหรอโดยการใหโดยเสนหา ซงมเงอนไขใหบคคลอนนอกจากผใชอำานาจปกครองเปนผจดการจนกวาผเยาวจะบรรลนตภาวะกได ผจดการนนตองเปนผซงผโอนระบชอไว หรอถามไดระบไวกใหศาลสง แตการจดการทรพยสนนนตองอยภายใตบงคบมาตรา 56 มาตรา 57 มาตรา 60 มาตรา 1578 ในกรณทอำานาจปกครองสนไปเพราะผเยาวบรรลนตภาวะ ผใชอำานาจปกครองตองรบสงมอบทรพยสนทจดการและบญชในการนนใหผบรรลนตภาวะเพอรบรองถามเอกสารเกยวกบเรองจดการทรพยสนนนกใหสงมอบพรอมกบบญช

ในกรณทอำานาจปกครองสนไปเพราะเหตอนนอกจากทกลาวในวรรคหนงใหมอบทรพยสน บญช และเอกสารทเกยวกบเรองจดการทรพยสนใหแกผใชอำานาจปกครองถาม หรอผปกครอง แลวแตกรณเพอรบรอง มาตรา 1579 ในกรณทคสมรสฝายหนงถงแกความตายและมบตรทเกดดวยกนและคสมรสอกฝายหนงจะสมรสใหม ถาคสมรสนนไดครอบครองทรพยสนอนเปนสดสวนของบตรไวอยางถกตองแลว จะสงมอบทรพยสนใหแกบตรในเมอสามารถจดการกไดหรอมฉะนนจะเกบรกษาไวเพอมอบใหบตรเมอถงเวลาอนสมควรกได แตถาทรพยสนใดเปนจำาพวกทระบไวในมาตรา 456 หรอทมเอกสารเปนสำาคญ ใหลงชอบตรเปนเจาของรวมในเอกสารนน กอนทจะจดการดงกลาวคสมรสนนจะทำาการสมรสมได ในกรณทมเหตอนสมควร ศาลจะมคำาสงใหคสมรสดงกลาวทำาการสมรสไปกอนกไดคำาสงศาลเชนวาน ใหระบไวดวยวาใหคสมรสปฏบตการแบงแยกทรพยสนและทำาบญชทรพยสน ตามความในวรรคหนงภายในกำาหนดเวลาเทาใดภายหลงการสมรสนนดวย ในกรณทการสมรสไดกระทำาไปโดยมไดปฏบตตามวรรคหนง หรอในกรณทคสมรส

ไมปฏบตตามคำาสงของศาลดงกลาวในวรรคสอง เมอความปรากฏแกศาลเอง หรอเมอญาตของผเยาวหรออยการรองขอศาลมอำานาจสงใหถอนอำานาจปกครองจากคสมรสนนหรอจะมอบใหบคคลหนงบคคลใดทำาบญชและลงชอบตรเปนเจาของรวมในเอกสารดงกลาวแทนโดยใหคสมรสเสยคาใชจายกได เพอประโยชนแหงมาตราน ใหถอวาบตรบญธรรมของคสมรสทตายไปและทมชวตอยทงสองฝายเปนบตรทเกดจากคสมรส มาตรา 1580 ผเยาวซงบรรลนตภาวะแลว ผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองจะใหการรบรองการจดการทรพยสนของผเยาวไดตอเมอไดรบมอบทรพยสน บญชและเอกสารตามมาตรา 1578 แลว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1581 คดเกยวกบการจดการทรพยสนในระหวางผเยาวกบผใชอำานาจปกครองนน หามมใหฟองเมอพนหนงปนบแตเวลาทอำานาจปกครองสนไป ถาอำานาจปกครองสนไปขณะบตรยงเปนผเยาวอย ใหเรมนบอายความในวรรคหนง

ตงแตเวลาทผเยาวบรรลนตภาวะ หรอเมอมผแทนโดยชอบธรรมขนใหม มาตรา 1582 ถาผใชอำานาจปกครองเปนคนไรความสามารถ หรอเสมอนไรความสามารถโดยคำาสงของศาลกด ใชอำานาจปกครองเกยวแกตวผเยาวโดยมชอบกดประพฤตชวรายกด ในกรณเหลานศาลจะสงเองหรอจะสงเมอญาตของผเยาวหรออยการรองขอ ใหถอนอำานาจปกครองเสยบางสวนหรอทงหมดกได ถาผใชอำานาจปกครองลมละลายกด หรอจดการทรพยสนของผเยาวในทางทผดจนอาจเปนภยกด ศาลจะสงตามวธในวรรคหนงใหถอนอำานาจจดการทรพยสนเสยกได มาตรา 1583 ผถกถอนอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมดนนถาเหตดงกลาวไวในมาตรากอนสนไปแลว และเมอตนเองหรอญาตของผเยาวรองขอ ศาลจะสงใหมอำานาจปกครองดงเดมกได มาตรา 1584 การทผใชอำานาจปกครองถกถอนอำานาจปกครองบางสวนหรอทงหมดไมเปนเหตใหผนนพนจากหนาทอปการะเลยงดผเยาวตามกฎหมาย มาตรา 1584/1 บดาหรอมารดายอมมสทธทจะตดตอกบบตรของตนไดตามควรแกพฤตการณ ไมวาบคคลใดจะเปนผใชอำานาจปกครองหรอผปกครองกตาม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 หมวด 3 ความปกครอง

มาตรา 1585 บคคลทยงไมบรรลนตภาวะและไมมบดามารดาหรอบดามารดาถกถอนอำานาจปกครองเสยแลวนน จะจดใหมผปกครองขนในระหวางทเปนผเยาวกได ในกรณทผใชอำานาจปกครองถกถอนอำานาจปกครองบางสานตามมาตรา 1582วรรคหนง ศาลจะตงผปกครองในสวนทผใชอำานาจปกครองถกถอนอำานาจปกครองนนกได หรอในกรณทผใชอำานาจปกครองถกถอนอำานาจจดการทรพยสนตามมาตรา 1582วรรคสอง ศาลจะตงผปกครองเพอจดการทรพยสนกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1586 ผปกครองตามมาตรา 1585 นน ใหตงโดยคำาสงศาลเมอมการรองขอของญาตของผเยาว อยการ หรอผซงบดาหรอมารดาทตายทหลงไดระบชอไวในพนยกรรมใหเปนผปกครอง

ภายใตบงคบมาตรา 1590 การตงผปกครองนน ถามขอกำาหนดพนยกรรมกใหศาลตงตามขอกำาหนดพนยกรรม เวนแตพนยกรรมนนไมมผลบงคบหรอบคคลทระบชอไวในพนยกรรมนนเปนบคคลทตองหามมใหเปนผปกครองตามมาตรา 1587

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1587 บคคลทบรรลนตภาวะแลวอาจถกตงเปนผปกครองได เวนแต (1) ผซงศาลสงวาเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ (2) ผซงเปนบคคลลมละลาย (3) ผซงไมเหมาะสมทปกครองผเยาวหรอทรพยสนของผเยาว (4) ผซงมหรอเคยมคดในศาลกบผเยาว ผบพการหรอพนองรวมบดามารดาหรอรวมแตบดาหรอมารดากบผเยาว (5) ผซงบดาหรอมารดาทตายไดทำาหนงสอระบชอหามไวมใหเปนผปกครอง

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533

มาตรา 1588 หากปรากฏวาบคคลทศาลตงใหเปนผปกครองเปนผตองหามมใหเปนผปกครองตามมาตรา 1587 อยในขณะทศาลตงใหเปนผปกครองโดยปรากฏแกศาลเองหรอผมสวนไดเสยหรออยการรองขอ ใหศาลสงเพกถอนคำาสงตงผปกครองนนเสยและมคำาสงเกยวกบผปกครองตอไปตามทเหนสมควร การเพกถอนคำาสงตงผปกครองตามวรรคหนง ไมกระทบกระเทอนสทธของบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรต เวนแตในกรณการเพกถอนคำาสงตงผปกครองทตองหามตามมาตรา 1587 (1) หรอ (2) การกระทำาของผปกครองไมผกพนผเยาวไมวาบคคลภายนอกจะไดกระทำาการโดยสจรตหรอไม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1589 ยกเลก

หมายเหต ยกเลกโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1590 ผปกครองมไดคราวหนงเพยงคนเดยว แตในกรณมขอกำาหนด

พนยกรรมใหตงผปกครองหลายคน หรอเมอมผรองขอโดยมเหตผลอนสมควร ใหศาลมอำานาจตงผปกครองไดตามจำานวนทศาลเหนวาจำาเปนในกรณทตงผปกครองหลายคน ศาลจะกำาหนดใหผปกครองเหลานนกระทำาการรวมกนหรอกำาหนดอำานาจเฉพาะสำาหรบคนหนง ๆ กได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1591 ความเปนผปกครองนนเรมแตวนทราบคำาสงตงของศาล

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1592 ใหผปกครองรบทำาบญชทรพยสนของผอยในปกครองใหเสรจภายในสามเดอนนบแตวนททราบคำาสงตงของศาล แตผปกครองจะรองตอศาลกอนสนกำาหนดขอใหยดเวลากได บญชนนตองมพยานรบรองความถกตองอยางนอยสองคน พยานสองคนนนตองเปนผบรรลนตภาวะและเปนญาตของผอยในปกครอง แตถาหาญาตไมไดจะใหผอนเปนพยาน

กได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1593 ใหผปกครองยนสำาเนาบญชทรพยสนทตนรบรองวาถกตองตอศาลฉบบหนงภายในสบวนนบแตวนทไดทำาบญชทรพยสนแลว และศาลจะสงใหผปกครองชแจงเพมเตมหรอใหนำาเอกสารมาประกอบ เพอแสดงใหเหนวาบญชนนถกตองแลวกได ถาศาลมไดมคำาสงเปนอยางอนภายในสบหาวนนบแตวนยนบญช หรอวนชแจงเพมเตม หรอวนนำาเอกสารยนประกอบ แลวแตกรณ ใหถอวาศาลยอมรบบญชนนแลว

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1594 ถาผปกครองไมปฏบตเกยวแกการทำาบญชทรพยสน หรอการยนบญชทรพยสนใหถกตองครบถวนตามทบญญตไวในมาตรา 1592 หรอมาตรา 1593 หรอไมปฏบตตามคำาสงศาลซงสงตามมาตรา 1593 หรอศาลไมพอใจในบญชทรพยสนเพราะ

ทำาขนดวยความเลนเลออยางรายแรง หรอไมสจรต หรอเหนไดชดวาผปกครองหยอนความสามารถ ศาลจะสงถอนผปกครองนนเสยกได มาตรา 1595 กอนทศาลยอมรบบญชนน หามมใหผปกครองทำากจการใด เวนแตเปนการเรงรอนและจำาเปน แตจะยกขอหามดงกลาวขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรตและเสยคาตอบแทนไมได มาตรา 1596 ถามหนเปนคณแกผปกครองแตเปนโทษตอผอยในปกครองหรอเปนคณแกผอยในปกครองแตเปนโทษตอผปกครอง ใหผปกครองแจงขอความเหลานนตอศาลกอนลงมอทำาบญชทรพยสน ถาผปกครองรวามหนเปนคณแกตนแตเปนโทษตอผอยในปกครองและมไดแจงขอความนนตอศาล หนของผปกครองนนยอมสญไป ถาผปกครองรวามหนเปนโทษตอตนแตเปนคณแกผอยในปกครอง และมไดแจงขอความนนตอศาล ศาลจะสงถอนผปกครองกได มาตรา 1597 เมอศาลเหนสมควรโดยลำาพง หรอเมอผมสวนไดเสยหรออยการรองขอศาลอาจสงใหผปกครอง (1) หาประกนอนสมควรในการจดการทรพยสนของผอยในปกครองตลอดจนการมอบคนทรพยสนนน

(2) แถลงถงความเปนอยแหงทรพยสนของผอยในปกครอง มาตรา 1598 ในระหวางปกครอง ถาผอยในปกครองไดทรพยสนอนมคามาโดยทางมรดกหรอการใหโดยเสนหา ใหนำามาตรา 1592 ถงมาตรา 1597 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1598/1 ใหผปกครองทำาบญชทรพยสนสงตอศาลปละครงนบแตวนเปนผปกครอง แตเมอศาลไดรบบญชปแรกแลวจะสงใหสงบญชเชนวานนในระยะเวลาเกนหนงปกได มาตรา 1598/2 ผปกครองมสทธและหนาทเชนเดยวกบผใชอำานาจปกครองตามมาตรา1564 วรรคหนง และมาตรา 1567 มาตรา 1598/3 ผปกครองเปนผแทนโดยชอบธรรมของผอยในปกครอง ใหนำามาตรา 1570 มาตรา 1571 มาตรา 1572 มาตรา 1574 มาตรา 1575 มาตรา1576 และมาตรา 1577 มาใชบงคบแกผปกครองและผอยในปกครองโดยอนโลม มาตรา 1598/4 เงนไดของผอยในปกครองนน ผปกครองยอมใชไดตามสมควรเพอการอปการะเลยงดและการศกษาของผอยในปกครอง ถามเหลอใหใชเพอแสวงหาผลประโยชนเฉพาะในเรองตอไปน

(1) ซอพนธบตรรฐบาลไทยหรอพนธบตรทรฐบาลไทยคำาประกน (2) รบขายฝากหรอรบจำานองอสงหารมทรพยในลำาดบแรก แตจำานวนเงนทรบขายฝากหรอรบจำานอง ตองไมเกนกงราคาตลาดของอสงหารมทรพยนน (3) ฝากประจำาในธนาคารทไดตงขนโดยกฎหมายหรอทไดรบอนญาตใหประกอบกจการในราชอาณาจกร (4) ลงทนอยางอนซงศาลอนญาตเปนพเศษ มาตรา 1598/5 ถาผอยในปกครองรจกผดชอบและมอายไมตำากวาสบหาปบรบรณเมอผปกครองจะทำากจการใดทสำาคญ ใหปรกษาหารอผอยในปกครองกอนเทาทจะทำาได การทผอยในปกครองไดยนยอมดวยนนหาคมผปกครองใหพนจากความรบผดไม มาตรา 1598/6 ความปกครองสนสดลงเมอผอยในปกครองตายหรอบรรลนตภาวะ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/7 ความเปนผปกครองสนสดลงเมอผปกครอง (1) ตาย (2) ลาออกโดยไดรบอนญาตจากศาล (3) เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ (4) เปนบคคลลมละลาย

(5) ถกถอนโดยคำาสงศาล

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/8 ใหศาลสงถอนผปกครองในกรณดงตอไปน (1) ผปกครองละเลยไมกระทำาการตามหนาท (2) ผปกครองประมาทเลนเลออยางรายแรงในหนาท (3) ผปกครองใชอำานาจหนาทโดยมชอบ (4) ผปกครองประพฤตมชอบซงไมสมควรแกหนาท (5) ผปกครองหยอนความสามารถในหนาทจนนาจะเปนอนตรายแกประโยชนของผอยในปกครอง (6) มกรณดงบญญตไวในมาตรา 1587 (3) (4) หรอ (5)

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/9 การรองขอใหถอนผปกครองตามมาตรา 1598/8 นนผอยในปกครองซงมอายไมตำากวาสบหาปบรบรณ หรอญาตของผอยในปกครองหรออยการจะเปนผรองขอกได มาตรา 1598/10 ในระหวางพจารณาคำารองขอใหถอนผปกครอง ศาลจะตงผจดการชวคราวใหจดการทรพยสนของผอยในปกครองแทนผปกครองกได

มาตรา 1598/11 ถาความปกครองหรอความเปนผปกครองสนสดลงใหผปกครองหรอทายาทรบสงมอบทรพยสนทจดการแกผอยในปกครอง หรอทายาทหรอผปกครองคนใหม และใหทำาบญชในการจดการทรพยสนสงมอบภายในเวลาหกเดอนและถามเอกสารเกยวกบเรองจดการทรพยสนนน กใหสงมอบพรอมกบบญช แตเมอผปกครองหรอทายาทรองขอ ศาลจะสงใหยดเวลากได ใหนำามาตรา 1580 และมาตรา 1581 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1598/12 นบแตวนสงมอบบญช ใหเรมคดดอกเบยในจำานวนเงนซงผปกครองหรอผอยในปกครองจะตองคนใหแกกน ถาผปกครองใชเงนของผอยในปกครองนอกจากเพอประโยชนของผอยในปกครองแลวใหเสยดอกเบยรอยละสบหาตอปในจำานวนเงนนนตงแตวนใชเปนตนไป มาตรา 1598/13 ผอยในปกครองมบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของผปกครองเพอชำาระหนซงคางอยแกตน บรมสทธนใหอยในลำาดบทหกถดจากบรมสทธสามญอยางอนตามมาตรา 253 แหงประมวลกฎหมายน มาตรา 1598/14 ผปกครองไมมสทธไดรบบำาเหนจ เวนแตในกรณ ตอไปน

(1) มขอกำาหนดไวในพนยกรรมใหผปกครองไดรบบำาเหนจ ในกรณเชนวาน ใหผปกครองไดรบบำาเหนจเทาทกำาหนดในพนยกรรม (2) ในกรณทพนยกรรมไมไดกำาหนดบำาเหนจไว แตไมมขอกำาหนดหามผปกครองรบบำาเหนจ ผปกครองจะรองขอตอศาลใหกำาหนดบำาเหนจในภายหลงกได ศาลจะกำาหนดใหหรอไมเพยงใดกได (3) ในกรณทไมมคำาสงตงผปกครองไวในพนยกรรม และไมมขอกำาหนดหามผปกครองรบบำาเหนจ ศาลจะกำาหนดบำาเหนจใหแกผปกครองในคำาสงตงผปกครองกได หรอถาศาลมไดกำาหนด ผปกครองจะรองขอตอศาลใหกำาหนดบำาเหนจในภายหลงกได ศาลจะกำาหนดใหหรอไมเพยงใดกได ในการพจารณากำาหนดบำาเหนจ ใหศาลพเคราะหถงพฤตการณรายไดและฐานะความเปนอยของผปกครองและผอยในปกครอง ถาผปกครองหรอผอยในปกครองแสดงไดวา พฤตการณรายไดหรอฐานะความเปนอยของผปกครองหรอผอยในปกครองไดเปลยนแปลงไปภายหลงทไดเขารบหนาทผปกครอง ศาลจะสงใหบำาเหนจ งด ลด เพม หรอกลบใหบำาเหนจแกผปกครองอกกได

แลวแตกรณ ทงน ใหใชบงคบแกกรณทมขอกำาหนดหามไวในพนยกรรมมใหผปกครองไดรบบำาเหนจดวย มาตรา 1598/15 ในกรณทศาลสงใหสามหรอภรยาเปนคนไรความสามารถและภรยาหรอสามเปนผอนบาล ใหนำาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผใชอำานาจปกครองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตสทธตามมาตรา 1567 (2) และ (3)

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/16 คสมรสซงเปนผอนบาลของคสมรสทถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถมอำานาจจดการสนสวนตวของคสมรสอกฝายหนงและมอำานาจจดการสนสมรสแตผเดยว แตการจดการสนสวนตวและสนสมรสตามกรณทระบไวในมาตรา 1476วรรคหนง คสมรสนนจะจดการไมได เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/17 ในกรณทศาลสงใหสามหรอภรยาเปนคนไรความสามารถและศาล

เหนไมสมควรใหคสมรสเปนผอนบาล และตงบดาหรอมารดาหรอบคคลภายนอกเปนผอนบาล ในกรณเชนวาน ใหผอนบาลเปนผจดการสนสมรสรวมกนกบคสมรสอกฝายหนง เวนแตถามเหตสำาคญอนจะเกดความเสยหายแกคนไรความสามารถศาลจะสงเปนอยางอนกได อยางไรกตาม เมอมกรณดงกลาวตามวรรคหนง คสมรสอกฝายหนงมสทธรองขอตอศาลใหสงแยกสนสมรสได มาตรา 1598/18 ในกรณทบดามารดาเปนผอนบาลบตรถาบตรนนยงไมบรรลนตภาวะใหนำาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผใชอำานาจปกครองมาใชบงคบโดยอนโลมแตถาบตรนนบรรลนตภาวะแลวใหนำาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผปกครองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตสทธตามมาตรา 1567 (2) และ (3) ในกรณทบคคลอนซงมใชบดามารดาหรอมใชคสมรสเปนผอนบาลใหนำาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผปกครองมาใชบงคบโดยอนโลม แตถาผอยในความอนบาลบรรลนตภาวะแลว จะใชสทธตามมาตรา 1567 (2) และ (3) ไมได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(ฉบบท 10) พ.ศ.2533 หมวด 4 บตรบญธรรม

มาตรา 1598/19 บคคลทมอายไมตำากวายสบหาปจะรบบคคลอนเปนบตรบญธรรมกได แตผนนตองมอายแกกวาผทจะเปนบตรบญธรรมอยางนอยสบหาป

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/20 การรบบตรบญธรรม ถาผทจะเปนบตรบญธรรมมอายไมตำากวาสบปหาป ผนนตองใหความยนยอมดวย มาตรา 1598/21 การรบผเยาวเปนบตรบญธรรมจะกระทำาไดตอเมอไดรบความยนยอมของบดาและมารดาของผจะเปนบตรบญธรรมในกรณท บดาหรอมารดาคนใดคนหนงตายหรอถกถอนอำานาจปกครองตองไดรบความยนยอมของมารดาหรอบดาซงยงมอำานาจปกครอง ถาไมมผมอำานาจใหความยนยอมดงกลาวในวรรคหนง หรอมแตบดาหรอมารดาคนใดคนหนงหรอทงสองคน ไมสามารถแสดงเจตนาใหความยนยอมได หรอไมให

ความยนยอมนนปราศจากเหตผลอนสมควรและเปนปฏปกษตอสขภาพความเจรญหรอสวสดภาพของผเยาว มารดาหรอบดาหรอผประสงคขอรบบตรบญธรรมหรออยการจะรองขอตอศาลใหมคำาสงอนญาตแทนการใหความยนยอม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/22 การรบผเยาวเปนบตรบญธรรมถาผเยาวเปนผถกทอดทงและอยในความดแลของสถานสงเคราะหเดกตามกฎหมายวาดวยการสงเคราะหและคมครองเดกใหสถานสงเคราะหเดกเปนผใหความยนยอมแทนบดาและมารดา ถาสถานสงเคราะหเดกไมใหความยนยอมใหนำาความในมาตรา 1598/21 วรรคสอง มาใชบงคบโดยอนโลม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/23 ในกรณทผเยาวมไดถกทอดทงแตอยในความอปการะเลยงดของสถานสงเคราะหเดกตามกฎหมายวาดวยการสงเคราะห และคมครองเดก บดาและมารดา

หรอบดาหรอมารดาในกรณทมารดาหรอบดาคนใดคนหนงตายหรอถกถอนอำานาจปกครองจะทำาหนงสอมอบอำานาจใหสถานสงเคราะหเดกดงกลาวเปนผมอำานาจใหความยนยอมในการรบผเยาวเปนบตรบญธรรมแทนตนกได ในกรณเชนนนใหนำาความในมาตรา 1598/22มาใชบงคบโดยอนโลม หนงสอมอบอำานาจตามวรรคหนงจะถอนเสยมไดตราบเทาทผเยาวยงอยในความอปการะเลยงดของสถานสงเคราะหเดกนน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/24 ผมอำานาจใหความยนยอมแทนสถานสงเคราะหเดกในการรบบตรบญธรรมตามมาตรา 1598/22 หรอมาตรา 1598/23 จะรบผเยาวซงอยในความดแลหรออยในความอปการะเลยงดของสถานสงเคราะหเดกนนเปนบตรบญธรรมของตนเอง ไดตอเมอศาลไดมคำาสงอนญาตตามคำาขอของผนนแทนการใหความยนยอมของสถานสงเคราะหเดก

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/25 ผจะรบบตรบญธรรมหรอผจะเปนบตรบญธรรม ถามคสมรสอยตองไดรบความยนยอมจากคสมรสกอน ในกรณทคสมรสไมอาจใหความยนยอมไดหรอไปเสยจากภมลำาเนาหรอถนทอยและหาตวไมพบเปนเวลาไมนอยกวาหนงป ตองรองขอตอศาลใหมคำาสงอนญาตแทนการใหความยนยอมของคสมรสนน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/26 ผเยาวทเปนบตรบญธรรมของบคคลใดอยจะเปนบตรบญธรรมของบคคลอนอกในขณะเดยวกนไมได เวนแตเปนบตรบญธรรมของคสมรสของผรบบตรบญธรรม ถาคสมรสฝายหนงจะจดทะเบยนรบผเยาวซงเปนบตรบญธรรมของคสมรสอกฝายหนงเปนบตรบญธรรมของตนดวยจะตองไดรบความยนยอมของคสมรสซงเปนผรบบตรบญธรรมอยแลวและมใหนำามาตรา 1598/21 มาใชบงคบ

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/27 การรบบตรบญธรรมจะสมบรณตอเมอไดจดทะเบยนตามกฎหมายแตถาผจะเปนบตรบญธรรมนนเปนผเยาวตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยการรบเดกเปนบตรบญธรรมกอน

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/28 บตรบญธรรมยอมมฐานะอยางเดยวกบบตรชอบดวยกฎหมายของผรบบตรบญธรรมนน แตไมสญสทธและหนาทในครอบครวทไดกำาเนดมา ในกรณเชนนใหบดามารดาโดยกำาเนดหมดอำานาจปกครองนบแตวนเวลาทเดกเปนบตรบญธรรมแลว ใหนำาบทบญญตในลกษณะ 2 หมวด 2 แหงบรรพนมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1598/29 การรบบตรบญธรรมไมกอใหเกดสทธรบมรดกของบตรบญธรรมในฐานะทายาทโดยธรรมเพราะเหตการณรบบตรบญธรรมนน มาตรา 1598/30 ถาบตรบญธรรมซงไมมคสมรสหรอผสบสนดานตายกอนผรบบตรบญธรรม ผรบบตรบญธรรมมสทธเรยกรองเอาทรพยสนทตนไดใหแกบตรบญธรรมคน

จากกองมรดกของบตรบญธรรมเพยงเทาททรพยสนนนยงคงเหลออยภายหลงทชำาระหนของกองมรดกเสรจสนแลว หามมใหฟองคดเรยกรองสทธตามวรรคหนง เมอพนกำาหนดหนงปนบแตเวลาทผรบบตรบญธรรมไดรหรอควรไดรถงความตายของบตรบญธรรม หรอเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนทบตรบญธรรมตาย มาตรา 1598/31 การเลกรบบตรบญธรรม ถาบตรบญธรรมบรรลนตภาวะแลวจะเลกโดยความตกลงกนในระหวางผรบบตรบญธรรมกบบตรบญธรรมเมอใดกได ถาบตรบญธรรมยงไมบรรลนตภาวะ การเลกรบบตรบญธรรมจะทำาไดตอเมอไดรบความยนยอมของบดาและมารดา และใหนำามาตรา 1598/20 และมาตรา 1598/21มาใชบงคบโดยอนโลม ในกรณทไดรบผเยาวเปนบตรบญธรรมตามมาตรา 1598/21 วรรคสอง มาตรา 1598/22มาตรา 1598/23 มาตรา 1598/24 หรอมาตรา 1598/26 วรรคสอง ถาบตรบญธรรมยงไมบรรลนตภาวะ การเลกรบบตรบญธรรมใหกระทำาไดตอเมอมคำาสงศาลโดยคำารองขอของผมสวนไดเสย หรออยการ

การเลกรบบตรบญธรรมจะสมบรณตอเมอไดจดทะเบยนตามกฎหมาย

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/32 การรบบตรบญธรรมยอมเปนอนยกเลกเมอมการสมรสฝาฝนมาตรา 1451 มาตรา 1598/33 คดฟองเลกการรบบตรบญธรรมนน เมอ (1) ฝายหนงทำาการชวรายไมวาจะเปนความผดอาญาหรอไม เปนเหตใหอกฝายหนงอบอายขายหนาอยางรายแรง หรอถกเกลยดชงหรอไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนควร อกฝายหนงฟองเลกได (2) ฝายหนงหมนประมาทหรอเหยยดหยามอกฝายหนง หรอบพการของอกฝายหนงอนเปนการรายแรง อกฝายหนงฟองเลกได ถาบตรบญธรรมกระทำาการดงกลาวตอคสมรสของผรบบตรบญธรรมใหผรบบตรบญธรรมฟองเลกได (3) ฝายหนงกระทำาการประทษรายอกฝายหนง หรอบพการหรอคสมรสของอกฝายหนงเปนเหตใหเกดอนตรายแกกายหรอจตใจอยางรายแรงและการกระทำานนเปนความผดทมโทษอาญา อกฝายหนงฟองเลกได

(4) ฝายหนงไมอปการะเลยงดอกฝายหนง อกฝายหนงนนฟองเลกได (5) ฝายหนงจงใจละทงอกฝายหนงไปเกนหนงป อกฝายหนงนนฟองเลกได (6) ฝายหนงตองคำาพพากษาถงทสดใหจำาคกเกนสามป เวนแตความผดทกระทำาโดยประมาท อกฝายหนงฟองเลกได (7) ผรบบตรบญธรรมทำาผดหนาทบดามารดา และการกระทำานนเปนการละเมดหรอไมปฏบตตามมาตรา 1564 มาตรา 1571 มาตรา 1573 มาตรา 1574 หรอมาตรา1575 เปนเหตใหเกดหรออาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอบตรบญธรรม บตรบญธรรมฟองเลกได (8) ผรบบตรบญธรรมผใดถกถอนอำานาจปกครองบางสวน หรอทงหมดและเหตทถกถอนอำานาจปกครองนนมพฤตการณ แสดงใหเหนวาผนนไมสมควรเปนผรบบตรบญธรรมตอไป บตรบญธรรมฟองเลกได (9) ยกเลก

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533

มาตรา 1598/34 หามมใหฟองขอเลกการรบบตรบญธรรมเมอพนกำาหนดหนงปนบแตวนทผขอเลกการรบบตรบญธรรมรหรอควรไดรขอเทจจรงอนเปนเหตใหเลกการนนหรอเมอพนกำาหนดสบปนบแตเหตนนเกดขน มาตรา 1598/35 การฟองเลกการรบบตรบญธรรม ถาบตรบญธรรมมอายไมครบสบหาปบรบรณ ใหบดามารดาโดยกำาเนดเปนผมอำานาจฟองแทนแตถาบตรบญธรรมมอายสบหาปบรบรณแลวบตรบญธรรมฟองไดโดยไมตองไดรบความยนยอมจากผใด ในกรณตามวรรคหนง อยการจะฟองคดแทนบตรบญธรรมกได

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 มาตรา 1598/36 การเลกรบบตรบญธรรมโดยคำาพพากษาของศาลยอมมผลแตเวลาทคำาพพากษาถงทสด แตจะอางเปนเหตเสอมสทธของบคคลภายนอกผทำาการโดยสจรตไมได เวนแตไดจดทะเบยนแลว มาตรา 1598/37 เมอมการเลกรบบตรบญธรรม ถาบตรบญธรรมยงไมบรรลนตภาวะใหบดามารดาโดยกำาเนดกลบมอำานาจปกครองนบแตเวลาทจดทะเบยนเลกการรบบตร

บญธรรมตามมาตรา 1598/31 หรอนบแตเวลาทศาลมคำาพพากษาถงทสดใหเลกการรบบตรบญธรรม แตถาไดมการตงผปกครองของผเปนบตรบญธรรมไวกอนการเลกรบบตรบญธรรม ใหผปกครองยงคงมอำานาจหนาทเชนเดมตอไป เวนแตบดามารดาโดยกำาเนดจะรองขอ และศาลมคำาสงใหผรองขอเปนผมอำานาจปกครอง การเปลยนผใชอำานาจปกครอง หรอผปกครองตามวรรคหนงไมเปนเหตใหเสอมสทธทบคคลภายนอกไดมาโดยสจรตกอนจดทะเบยนเลกการรบบตรบญธรรม

หมายเหต แกไขโดย พ.ร.บ. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท 10) พ.ศ.2533 ลกษณะ 3 คาอปการะเลยงด

มาตรา 1598/38 คาอปการะเลยงดระหวางสามภรยา หรอระหวางบดามารดากบบตรนน ยอมเรยกจากกนไดเมอฝายทควรไดรบอปการะเลยงดไมไดรบการอปการะเลยงด หรอไดรบการอปการะเลยงดไมเพยงพอแกอตภาพ คาอปการะเลยงดนศาลอาจใหเพยงใดหรอไมใหกไดโดยคำานงถงความสามารถของผมหนาทตองให ฐานะของผรบและพฤตการณแหงกรณ

มาตรา 1598/39 เมอผมสวนไดเสยแสดงวาพฤตการณรายได หรอฐานะของคกรณไดเปลยนแปลงไป ศาลจะสงแกไขในเรองคาอปการะเลยงดโดยใหเพกถอน ลด เพมหรอกลบใหคาอปการะเลยงดอกกได ในกรณทศาลไมพพากษาใหคาอปการะเลยงด เพราะเหตแตเพยงอกฝายหนงไมอยในฐานะทจะใหคาอปการะเลยงดไดในขณะนน หากพฤตการณรายได หรอฐานะของอกฝายหนงนนไดเปลยนแปลงไป และพฤตการณ รายได หรอฐานะของผเรยกรองอยในสภาพทควรไดรบคาอปการะเลยงด ผเรยกรองอาจรองขอใหศาลเปลยนแปลงคำาสงในคดนนใหมได มาตรา 1598/40 คาอปการะเลยงดนนใหชำาระเปนเงนโดยวธชำาระเปนครงคราวตามกำาหนด เวนแตคกรณจะตกลงกนใหชำาระเปนอยางอน ถาไมมการตกลงกนและมเหตพเศษ เมอฝายใดฝายหนงรองขอและศาลเหนสมควรจะกำาหนดใหคาอปการะเลยงดเปนอยางอนหรอโดยวธอน โดยจะใหชำาระเปนเงนดวยหรอไมกได ในกรณขอคาอปการะเลยงดบตร เมอมเหตพเศษและศาลเหนเปนการสมควรเพอประโยชนแกบตร จะกำาหนดใหบตรไดรบการอปการะเลยงดโดยประการใด ๆ นอกจาก

ทคกรณตกลงกน หรอนอกจากทฝายใดฝายหนงรองขอกได เชนใหไปอยในสถานการศกษาหรอวชาชพโดยใหผทมหนาทตองชำาระคาอปการะเลยงดออกคาใชจายในการน มาตรา 1598/41 สทธทจะไดคาอปการะเลยงดนน จะสละหรอโอนมได และไมอยในขายแหงการบงคบคด บรรพ 6 มรดก ลกษณะ 1 บทเบดเสรจทวไป หมวด 1 การตกทอดแหงทรพยมรดก

มาตรา 1599 เมอบคคลใดตาย มรดกของบคคลนนตกทอดแกทายาท ทายาทอาจเสยไปซงสทธในมรดกไดแตโดยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน มาตรา 1600 ภายใตบงคบของบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน กองมรดกของผตายไดแกทรพยสนทกชนดของผตาย ตลอดทงสทธหนาทและความรบผดตาง ๆเวนแตตามกฎหมายหรอวาโดยสภาพแลวเปนการเฉพาะตวของผตายโดยแท มาตรา 1601 ทายาทไมจำาตองรบผดเกนกวาทรพยมรดกทตกทอดไดแกตน

มาตรา 1602 เมอบคคลใดตองถอวาถงแกความตายตามความในมาตรา 62 แหงประมวลกฎหมายน มรดกของบคคลนนตกทอดแกทายาท ถาพสจนไดวาบคคลนนยงคงมชวตอย หรอตายในเวลาอนผดไปจากเวลาดงระบไวในคำาสงทสงใหเปนคนสาบสญ ใหใชบทบญญตมาตรา 63 แหงประมวลกฎหมายนบงคบแกทายาทของบคคลนน มาตรา 1603 กองมรดกยอมตกทอดแกทายาทโดยสทธตามกฎหมายหรอโดยพนยกรรม ทายาททมสทธตามกฎหมาย เรยกวา "ทายาทโดยธรรม" ทายาททมสทธตามพนยกรรม เรยกวา "ผรบพนยกรรม" หมวด 2 การเปนทายาท

มาตรา 1604 บคคลธรรมดาจะเปนทายาทไดกตอเมอมสภาพบคคลหรอสามารถมสทธไดตามมาตรา 15 แหงประมวลกฎหมายนในเวลาทเจามรดกถงแกความตาย เพอประโยชนแหงมาตราน ใหถอวาเดกทเกดมารอดอยภายในสามรอยสบวนนบแตเวลาทเจามรดกถงแกความตายนน เปนทารกในครรภมารดาอยในเวลาทเจามรดกถงแกความตาย

มาตรา 1605 ทายาทคนใดยกยาย หรอปดบงทรพยมรดกเทาสวนทตนจะไดหรอมากกวานนโดยฉอฉลหรอรอยวาตนทำาใหเสอมประโยชนของทายาทคนอน ทายาทคนนนตองถกกำาจดมใหไดมรดกเลยแตถาไดยกยายหรอปดบงทรพยมรดกนอยกวาสวนทตนจะได ทายาทคนนนตองถกกำาจดมใหไดมรดกเฉพาะสวนทไดยกยายหรอปดบงไวนน มาตรานมใหใชบงคบแกผรบพนยกรรม ซงผตายไดทำาพนยกรรมยกทรพยสนใหเฉพาะสงเฉพาะอยาง ในอนทจะไดรบทรพยสนนน มาตรา 1606 บคคลดงตอไปนตองถกกำาจดมใหรบมรดกฐานเปนผไมสมควร คอ (1) ผทตองคำาพพากษาถงทสดวาไดเจตนากระทำา หรอพยายามกระทำาใหเจามรดกหรอผมสทธไดรบมรดกกอนตนถงแกความตายโดยมชอบดวยกฎหมาย (2) ผทไดฟองเจามรดกหาวาทำาความผดโทษประหารชวตและตนเองกลบตองคำาพพากษาถงทสดวามความผดฐานฟองเทจหรอทำาพยานเทจ (3) ผทรแลววา เจามรดกถกฆาโดยเจตนา แตมไดนำาขอความนนขนรองเรยนเพอเปนทางทจะเอาตวผกระทำาผดมาลงโทษ แตขอนมใหใชบงคบถาบคคลนนมอายยงไม

ครบสบหกปบรบรณ หรอเปนคนวกลจรตไมสามารถรผดชอบหรอถาผทฆานนเปนสามภรยาหรอผบพการหรอผสบสนดานของตนโดยตรง (4) ผทฉอฉลหรอขมขใหเจามรดกทำา หรอเพกถอน หรอเปลยนแปลงพนยกรรมแตบางสวนหรอทงหมดซงเกยวกบทรพยมรดกหรอไมใหกระทำาการดงกลาวนน (5) ผทปลอม ทำาลาย หรอปดบงพนยกรรมแตบางสวนหรอทงหมด เจามรดกอาจถอนขอกำาจดฐานเปนผไมสมควรเสยกได โดยใหอภยไวเปนลายลกษณอกษร มาตรา 1607 การถกกำาจดมใหรบมรดกนนเปนการเฉพาะตวผสบสนดานของทายาททถกกำาจดสบมรดกตอไปเหมอนหนงวาทายาทนนตายแลว แตในสวนทรพยสนซงผสบสนดานไดรบมรดกมาเชนนทายาททวานนไมมสทธทจะจดการและใชดงทระบไวในบรรพ 5 ลกษณะ 2 หมวด 3 แหงประมวลกฎหมายน ในกรณเชนนนใหใชมาตรา 1548บงคบโดยอนโลม หมวด 3 การตดมใหรบมรดก

มาตรา 1608 เจามรดกจะตดทายาทโดยธรรมของตนคนใดมใหรบมรดกกไดแต

ดวยแสดงเจตนาชดแจง (1) โดยพนยกรรม (2) โดยทำาเปนหนงสอมอบไวแกพนกงานเจาหนาท ตวทายาทผถกตดมใหรบมรดกนนตองระบไวใหชดเจน แตเมอบคคลใดไดทำาพนยกรรมจำาหนายทรพยมรดกเสยทงหมดแลว ใหถอวาบรรดาทายาทโดยธรรมผทมไดรบประโยชนจากพนยกรรมเปนผถกตดมใหรบมรดก มาตรา 1609 การแสดงเจตนาตดมใหรบมรดกนน จะถอนเสยกได ถาการตดมใหรบมรดกนนไดทำาโดยพนยกรรม จะถอนเสยไดกแตโดยพนยกรรมเทานน แตถาการตดมใหรบมรดกไดทำาเปนหนงสอมอบไวแกพนกงานเจาหนาท การถอนจะทำาตามแบบใดแบบหนงดงบญญตไวในมาตรา 1608 (1) หรอ (2) กได หมวด 4 การสละมรดกและอนๆ

มาตรา 1610 ถามรดกตกทอดแกผเยาว หรอบคคลวกลจรตหรอบคคลผไมสามารถจะจดทำาการงานของตนเองไดตามความหมายแหงมาตรา 32 แหงประมวลกฎหมายนและบคคลนนยงไมมผแทนโดยชอบธรรม หรอผอนบาลหรอผพทกษ เมอผมสวนไดเสย

หรอพนกงานอยการรองขอ กใหศาลตงผปกครอง ผอนบาล หรอผพทกษ แลวแตกรณ มาตรา 1611 ทายาทซงเปนผเยาว บคคลวกลจรต หรอบคคลผไมสามารถจะจดทำาการงานของตนเองไดตามความหมายแหงมาตรา 32 แหงประมวลกฎหมายน จะทำาการดงตอไปนไมได เวนแตจะไดรบความยนยอมของบดามารดา ผปกครอง ผอนบาลหรอผพทกษแลวแตกรณและไดรบอนมตจากศาลแลว คอ (1) สละมรดก (2) รบมรดกอนมคาภาระตดพนหรอเงอนไข มาตรา 1612 การสละมรดกนน ตองแสดงเจตนาชดแจงเปนหนงสอมอบไวแกพนกงานเจาหนาท หรอทำาเปนสญญาประนประนอมยอมความ มาตรา 1613 การสละมรดกนน จะทำาแตเพยงบางสวน หรอทำาโดยมเงอนไข หรอเงอนเวลาไมได การสละมรดกนน จะถอนเสยมได มาตรา 1614 ถาทายาทสละมรดกดวยวธใดโดยทรอยวาการททำาเชนนนจะทำาใหเจาหนของตนเสยเปรยบ เจาหนมสทธทจะรองขอใหเพกถอนการสละมรดกนนเสยไดแตความขอนมใหใชบงคบ ถาปรากฏวาในขณะทสละมรดกนน บคคลซงเปนผไดลาภ

งอกแตการนนมไดรเทาถงขอความจรงอนเปนทางใหเจาหนตองเสยเปรยบนนดวยแตหากกรณเปนการสละมรดกโดยเสนหาเพยงแตทายาทผสละมรดกเปนผรฝายเดยวเทานนกพอแลวทจะขอเพกถอนได เมอไดเพกถอนการสละมรดกแลว เจาหนจะรองขอใหศาลสงเพอใหตนรบมรดกแทนททายาทและในสทธของทายาทนนกได ในกรณเชนน เมอไดชำาระหนของทายาทนนใหแกเจาหนแลว ถาสวนของทายาทนนยงมเหลออยอก กใหไดแกผสบสนดานของทายาทนนหรอทายาทอนของเจามรดกแลวแตกรณ มาตรา 1615 การททายาทสละมรดกนน มผลยอนหลงไปถงเวลาทเจามรดกตาย เมอทายาทโดยธรรมคนใดสละมรดก ผสบสนดานของทายาทคนนนสบมรดกไดตามสทธของตน และชอบทจะไดรบสวนแบงเทากบสวนแบงทผสละมรดกนนจะไดรบแตผสบสนดานนนตองไมใชผทบดามารดา ผปกครอง หรอผอนบาลแลวแตกรณ ไดบอกสละมรดกโดยสมบรณในนามของผสบสนดานนน มาตรา 1616 ถาผสบสนดานของผสละมรดกไดมรดกมาดงกลาวไวในมาตรา 1615

แลว ผทไดสละมรดกนนไมมสทธในสวนทรพยสนอนผสบสนดานของตนไดรบมรดกมาในอนทจะจดการและใชดงทระบไวในบรรพ 5 ลกษณะ 2 หมวด 3 แหงประมวลกฎหมายนและใหใชมาตรา 1548 บงคบโดยอนโลม มาตรา 1617 ผรบพนยกรรมคนใดสละมรดก ผนนรวมตลอดทงผสบสนดานไมมสทธจะรบมรดกทไดสละแลวนน มาตรา 1618 ถาทายาทโดยธรรมผทไดสละมรดกไมมผสบสนดานทจะรบมรดกไดหรอผรบพนยกรรมไดสละมรดก ใหปนสวนแบงของผทไดสละมรดกนน ๆ แกทายาทอนของเจามรดกตอไป มาตรา 1619 ผใดจะสละหรอจำาหนายจายโอนโดยประการใดซงสทธอนหากจะมในภายหนาในการสบมรดกผทยงมชวตอยนนไมได ลกษณะ 2 สทธโดยธรรมในการรบมรดก หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 1620 ถาผใดตายโดยไมไดทำาพนยกรรมไว หรอทำาพนยกรรมไวแตไมมผลบงคบได ใหปนทรพยมรดกทงหมดแกทายาทโดยธรรมของผตายนนตามกฎหมาย ถาผใดตายโดยไดทำาพนยกรรมไว แตพนยกรรมนนจำาหนายทรพยหรอมผลบงคบ

ไดแตเพยงบางสวนแหงทรพยมรดก ใหปนสวนทมไดจำาหนายโดยพนยกรรม หรอสวนทพนยกรรมไมมผลบงคบใหแกทายาทโดยธรรมตามกฎหมาย มาตรา 1621 เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดแสดงเจตนากำาหนดไวในพนยกรรมเปนอยางอน แมทายาทโดยธรรมคนใดจะไดรบทรพยสนอยางหนงอยางใดตามพนยกรรมทายาทคนนนกยงมสทธทจะเรยกเอาสวนโดยธรรมของตนจากทรพยมรดกสวนทยงไมไดจำาหนายโดยพนยกรรมจนเตมอกกได มาตรา 1622 พระภกษนน จะเรยกรองเอาทรพยมรดกในฐานะทเปนทายาทโดยธรรมไมได เวนแตจะไดสกจากสมณเพศมาเรยกรองภายในกำาหนดอายความตามมาตรา 1754 แตพระภกษนน อาจเปนผรบพนยกรรมได มาตรา 1623 ทรพยสนของพระภกษทไดมาในระหวางเวลาทอยในสมณเพศนนเมอพระภกษนนถงแกมรณภาพ ใหตกเปนสมบตของวดทเปนภมลำาเนาของพระภกษนน เวนไวแตพระภกษนนจะไดจำาหนายไปในระหวางชวตหรอโดยพนยกรรม มาตรา 1624 ทรพยสนใดเปนของบคคลกอนอปสมบทเปนพระภกษทรพยสนนน

หาตกเปนสมบตของวดไม และใหเปนมรดกตกทอดแกทายาทโดยธรรมของบคคลนนหรอบคคลนนจะจำาหนายโดยประการใดตามกฎหมายกได มาตรา 1625 ถาผตายเปนผสมรสแลวการคดสวนแบงและการปนทรพยสนระหวางผตายกบคสมรสทยงมชวตอยนน ใหเปนไปดงน (1) ในเรองสวนแบงในทรพยสนระหวางสามภรยา ใหอยในบงคบของบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยการหยาโดยยนยอมทงสองฝายอนมบทบญญตเพมเตมใหบรบรณในมาตรา 1637 และ 1638 และโดยเฉพาะตองอยในบงคบแหงมาตรา 1513 ถง1517 แหงประมวลกฎหมายนแตการคดสวนแบงนนมผลตงแตวนทการสมรสไดสนไปดวยเหตความตายนน (2) ในเรองสวนแบงในทรพยมรดกของผตาย ใหอยในบงคบของบทบญญตแหงบรรพน นอกจากมาตรา 1637 และ 1638 มาตรา 1626 เมอไดปฏบตตามมาตรา 1625 (1) แลว ใหคดสวนแบงทรพยมรดกระหวางทายาทโดยธรรมดงตอไปน (1) ทรพยมรดกนนใหแบงแกทายาทตามลำาดบและชนตาง ๆ ดงทบญญตไวในหมวด2 แหงลกษณะน

(2) สวนแบงอนจะไดแกทายาทในลำาดบและชนตาง ๆ นนใหแบงในระหวางบรรดาทายาทในลำาดบและชนนน ๆ ดงทบญญตไวในหมวด 3 แหงลกษณะน มาตรา 1627 บตรนอกกฎหมายทบดาไดรบรองแลวและบตรบญธรรมนนใหถอวาเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมายตามความหมายแหงประมวลกฎหมายน มาตรา 1628 สามภรยาทรางกนหรอแยกกนอยโดยยงมไดหยาขาดจากกนตามกฎหมาย มไดสนไปซงสทธโดยธรรมในการสบมรดกซงกนและกน หมวด 2 การแบงทรพยมรดกระหวางทายาท โดยธรรมในลำาดบและชนตาง ๆ

มาตรา 1629 ทายาทโดยธรรมมหกลำาดบเทานน และภายใตบงคบแหงมาตรา 1630วรรค 2 แตละลำาดบมสทธไดรบมรดกกอนหลงดง ตอไปน คอ (1) ผสบสนดาน (2) บดามารดา (3) พนองรวมบดามารดาเดยวกน (4) พนองรวมบดาหรอรวมมารดาเดยวกน (5) ป ยา ตา ยาย (6) ลง ปา นา อา คสมรสทยงมชวตอยนนกเปนทายาทโดยธรรม ภายใตบงคบของบทบญญตพเศษ

แหงมาตรา 1635 มาตรา 1630 ตราบใดทมทายาทซงยงมชวตอยหรอมผรบมรดกแทนทยงไมขาดสายแลวแตกรณในลำาดบหนง ๆ ทระบไวในมาตรา 1629 ทายาทผทอยในลำาดบถดลงไปไมมสทธในทรพยมรดกของผตายเลย แตความในวรรคกอนนมใหใชบงคบในกรณเฉพาะทมผสบสนดานคนใดยงมชวตอยหรอมผรบมรดกแทนทกนแลวแตกรณและมบดามารดายงมชวตอยในกรณเชนนนใหบดามารดาไดสวนแบงเสมอนหนงวาเปนทายาทชนบตร มาตรา 1631 ในระหวางผสบสนดานตางชนกนนน บตรของเจามรดกอนอยในชนสนททสดเทานนมสทธรบมรดก ผสบสนดานทอยในชนถดลงไปจะรบมรดกไดกแตโดยอาศยสทธในการรบมรดกแทนท หมวด 3 การแบงทรพยมรดกของทายาทโดยธรรม ในลำาดบและชนตาง ๆ สวนท 1 ญาต

มาตรา 1632 ภายใตบงคบแหงมาตรา 1629 วรรคสดทายการแบงสวนมรดกของทายาทโดยธรรมในลำาดบญาตใหเปนไปตามบทบญญตในสวนท 1 แหงหมวดน

มาตรา 1633 ทายาทโดยธรรมในลำาดบเดยวกนในลำาดบหนง ๆ ทระบไวในมาตรา1629 นนชอบทจะไดรบสวนแบงเทากน ถาในลำาดบหนงมทายาทโดยธรรมคนเดยวทายาทโดยธรรมคนนนมสทธไดรบสวนแบงทงหมด มาตรา 1634 ระหวางผสบสนดานทรบมรดกแทนทกนในสวนแบงของสายหนง ๆตามบทบญญตในลกษณะ 2 หมวด 4 นนใหไดรบสวนแบงมรดกดงน (1) ถามผสบสนดานตางชนกน บตรของผตายซงอยในชนสนททสดเทานนมสทธรบมรดก ผสบสนดานในชนถดลงไปจะรบมรดกไดกแตโดยอาศยสทธในการรบมรดกแทนท (2) ผสบสนดานในชนเดยวกนไดรบสวนแบงเทากน (3) ถาในชนหนงมผสบสนดานคนเดยว ผสบสนดานคนนนมสทธไดรบสวนแบงทงหมด สวนท 2 คสมรส

มาตรา 1635 ลำาดบและสวนแบงของคสมรสทยงมชวตอยในการรบมรดกของผตายนน ใหเปนไปดงตอไปน (1) ถามทายาทตามมาตรา 1629 (1) ซงยงมชวตอยหรอมผรบมรดกแทนท

แลวแตกรณ คสมรสทยงมชวตอยนนมสทธไดสวนแบงเสมอนหนงวาตนเปนทายาทชนบตร (2) ถามทายาทตามมาตรา 1629 (3) และทายาทนนยงมชวตอยหรอมผรบมรดกแทนท หรอถาไมมทายาทตามมาตรา 1629 (1) แตมทายาทตามมาตรา 1629 (2)แลวแตกรณ คสมรสทยงมชวตอยนนมสทธไดรบมรดกกงหนง (3) ถามทายาทตามมาตรา 1629 (4) หรอ (6) และทายาทนนยงมชวตอย หรอมผรบมรดกแทนท หรอมทายาทตามมาตรา 1629 (5) แลวแตกรณ คสมรสทยงมชวตอยมสทธไดมรดกสองสวนในสาม (4) ถาไมมทายาทดงทระบไวในมาตรา 1629 คสมรสทยงมชวตอยนนมสทธไดรบมรดกทงหมด มาตรา 1636 ถาเจามรดกมภรยาทชอบดวยกฎหมายกอนใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 5 หลายคนยงมชวตอย ภรยาเหลานนทงหมดรวมกนมสทธไดรบมรดกตามลำาดบชนและสวนแบงดงระบไวในมาตรา 1635 แตในระหวางกนเองใหภรยานอยแตละคนมสทธไดรบมรดกกงสวนทภรยาหลวงจะพงไดรบ มาตรา 1637 ถาคสมรสฝายใดทยงมชวตอยเปนผรบประโยชนตามสญญาประกน

ชวต คสมรสฝายนนมสทธรบจำานวนเงนทงหมดทไดตกลงไวกบผรบประกนภย แตจำาตองเอาจำานวนเบยประกนภยเพยงเทาทพสจนไดวาสงกวาจำานวนเงนทผตายจะพงสงใชเปนเบยประกนภยไดตามรายไดหรอฐานะของตนโดยปกตไปชดใชสนเดมของคสมรสอกฝายหนงหรอสนสมรสแลวแตกรณ ถงอยางไรกด จำานวนเงนเบยประกนภยซงจะพงสงคนตามบทบญญตขางตนนนรวมทงสนตองไมเกนจำานวนเงนทผรบประกนภยไดชำาระให มาตรา 1638 เมอคสมรสทงสองฝายไดลงทนออกเงนในการทำาสญญาและตามสญญานนทงสองฝายจะตองไดรบเงนปในขณะทยงมชวตอยรวมกนและเมอฝายหนงฝายใดตายฝายทยงมชวตอยยงจะตองไดรบเงนปตอไปตลอดอาย ฝายทยงมชวตอยจำาตองชดใชสนเดมของอกฝายหนงหรอสนสมรสแลวแตกรณ สดแตวาไดเอาเงนสนเดมหรอสนสมรสไปใชในการลงทนนน เงนทจะตองชดใชสนเดมหรอสนสมรสดงวาน ใหชดใชเทาจำานวนเงนซงผจายเงนรายปจะเรยกใหใชเพมขนเปนพเศษ เพอผจายจะไดเงนรายปใหแกคสมรสฝายทยงมชวตอยนนตอไป หมวด 4 การรบมรดกแทนทกน

มาตรา 1639 ถาบคคลใดซงจะเปนทายาทตามมาตรา 1629(1) (3) (4) หรอ (6) ถงแกความตายหรอถกกำาจดมใหรบมรดกกอนเจามรดกตายถาบคคลนนมผสบสนดานกใหผสบสนดานรบมรดกแทนท ถาผสบสนดานคนใดของบคคลนนถงแกความตายหรอถกกำาจดมใหรบมรดกเชนเดยวกน กใหผสบสนดานของผสบสนดานนนรบมรดกแทนทและใหมการรบมรดกแทนทกนเฉพาะสวนแบงของบคคลเปนราย ๆ สบตอกนเชนนไปจนหมดสาย มาตรา 1640 เมอบคคลใดตองถอวาถงแกความตายตามความในมาตรา 65 แหงประมวลกฎหมายน ใหมการรบมรดกแทนทกนได มาตรา 1641 ถาบคคลใดซงจะเปนทายาทตามมาตรา 1629 (2) หรอ(5) ถงแกความตาย หรอถกกำาจดมใหรบมรดกกอนเจามรดกตายถามทายาทในลำาดบเดยวกนยงมชวตอย กใหสวนแบงทงหมดตกไดแกทายาทนนเทานนหามมใหมการรบมรดกแทนทกนตอไป มาตรา 1642 การรบมรดกแทนทกนนน ใหใชบงคบแตในระหวางทายาทโดยธรรม มาตรา 1643 สทธทจะรบมรดกแทนทกนนนไดเฉพาะแกผสบสนดานโดยตรง

ผบพการหามสทธดงนนไม มาตรา 1644 ผสบสนดานจะรบมรดกแทนทไดตอเมอมสทธบรบรณในการรบมรดก มาตรา 1645 การทบคคลใดสละมรดกของบคคลอกคนหนงนนไมตดสทธของผสละทจะรบมรดกแทนทบคคลอกคนหนงนนในการสบมรดกบคคลอน ลกษณะ 3 พนยกรรม หมวด 1 บทเบดเสรจทวไป

มาตรา 1646 บคคลใดจะแสดงเจตนาโดยพนยกรรมกำาหนดการเผอตายในเรองทรพยสนของตนเอง หรอในการตางๆ อนจะใหเกดเปนผลบงคบไดตามกฎหมายเมอตนตายกได มาตรา 1647 การแสดงเจตนากำาหนดการเผอตายนน ยอมทำาไดดวยคำาสงครงสดทายกำาหนดไวในพนยกรรม มาตรา 1648 พนยกรรมนนตองทำาตามแบบซงระบไวในหมวด 2 แหงลกษณะน มาตรา 1649 ผจดการมรดกซงผตายตงไวยอมมอำานาจและหนาทในอนทจะจดการทำาศพของผตาย เวนแตผตายจะไดตงบคคลอนไวโดยเฉพาะใหจดการดงวานน ถาผตายมไดตงผจดการมรดกหรอบคคลใดไวใหเปนผจดการทำาศพ หรอทายาทมได

มอบหมายตงใหบคคลใดเปนผจดการทำาศพ บคคลผไดรบทรพยมรดกโดยพนยกรรมหรอโดยสทธโดยธรรมเปนจำานวนมากทสดเปนผมอำานาจและตกอยในหนาทตองจดการทำาศพ เวนแตศาลจะเหนเปนการสมควรตงบคคลอนใหจดการเชนนน ในเมอบคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงรองขอขน มาตรา 1650 คาใชจายเกดมหนเปนคณแกบคคลใดในการจดทำาศพนนใหเรยกเอาไดตามบรมสทธทระบไวในมาตรา 253 (2) แหงประมวลกฎหมายน ถาการจดการทำาศพตองชกชาไปดวยประการใด ๆ ใหบคคลผมอำานาจตามความในมาตรากอนกนเงนเปนจำานวนอนสมควรจากสนทรพยแหงกองมรดกเพอใชในการนโดยใหบคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงรองตอศาลไดในกรณทไมตกลงหรอคดคานการกนเงนจำานวนนน กรณจะเปนอยางไรกตาม เงนคาใชจายหรอเงนทกนไวอนเกยวกบการจดการทำาศพนน ใหกนไวไดแตเพยงจำานวนตามสมควรแกฐานะในสมาคมของผตาย แตจะตองไมเปนการเสอมเสยตอสทธของเจาหนของผตาย มาตรา 1651 ภายใตบงคบบทบญญตลกษณะ 4 (1) เมอตามขอกำาหนดพนยกรรม บคคลใดมสทธทจะไดรบทรพยมรดกทงหมดของ

เจามรดก หรอตามเศษสวน หรอตามสวนทเหลอแหงทรพยมรดกซงมไดแยกไวตางหากเปนพเศษจากกองมรดก บคคลนนเรยกวาผรบพนยกรรมลกษณะทวไป และมสทธและความรบผดเชนเดยวกบทายาทโดยธรรม (2) เมอตามขอกำาหนดพนยกรรม บคคลใดมสทธทจะไดรบทรพยสนเฉพาะสงเฉพาะอยาง ซงเจาะจงไวโดยเฉพาะ หรอแยกไวตางหากเปนพเศษจากกองมรดก บคคลนนเรยกวา ผรบพนยกรรมลกษณะเฉพาะ และมสทธและความรบผดทเกยวกบทรพยสนเทานน ในกรณทมขอสงสย ใหสนนษฐานไวกอนวา ผรบพนยกรรมเปนผรบพนยกรรมลกษณะเฉพาะ มาตรา 1652 บคคลผอยในความปกครองนน จะทำาพนยกรรมยกทรพยมรดกของตนใหแกผปกครองหรอคสมรส บพการ หรอผสบสนดาน หรอพนองของผปกครองไมไดจนกวาผปกครองจะไดทำาคำาแถลงการณปกครองตามทบญญตไวในมาตรา 1577 และมาตราตอ ๆ ไปแหงประมวลกฎหมายนเสรจสนแลว มาตรา 1653 ผเขยน หรอพยานในพนยกรรม จะเปนผรบทรพยตามพนยกรรมนนไมได

ใหใชบทบญญตในวรรคกอนบงคบแกคสมรสของผเขยนหรอพยานในพนยกรรมดวย พนกงานเจาหนาทซงไดจดขอความแหงพนยกรรมทพยานนำามาแจง ตามมาตรา1663 ใหถอวาเปนผเขยนพนยกรรมตามความหมายแหงมาตราน มาตรา 1654 ความสามารถของผทำาพนยกรรมนน ใหพจารณาแตในเวลาททำาพนยกรรมเทานน ความสามารถของผรบพนยกรรมนน ใหพจารณาแตในเวลาทผทำาพนยกรรมตายเทานน หมวด 2 แบบพนยกรรม

มาตรา 1655 พนยกรรมนนจะทำาไดกแตตามแบบใดแบบหนงดงทบญญตไวในหมวดน มาตรา 1656 พนยกรรมนน จะทำาตามแบบดงนกได กลาวคอตองทำาเปนหนงสอลงวน เดอน ป ในขณะททำาขน และผทำาพนยกรรมตองลงลายมอชอไวตอหนาพยานอยางนอยสองคนพรอมกน ซงพยานสองคนนนตองลงลายมอชอรบรองลายมอชอของผทำาพนยกรรมไวในขณะนน การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไม

สมบรณ เวนแตจะไดปฏบตตามแบบอยางเดยวกบการทำาพนยกรรมตามมาตราน มาตรา 1657 พนยกรรมนนจะทำาเปนเอกสารเขยนเองทงฉบบกไดกลาวคอ ผทำาพนยกรรมตองเขยนดวยมอตนเองซงขอความทงหมด วน เดอนป และลายมอชอของตน การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดทำาดวยมอตนเอง และลงลายมอชอกำากบไว บทบญญตมาตรา 9 แหงประมวลกฎหมายน มใหใชบงคบแกพนยกรรมททำาขนตามมาตราน มาตรา 1658 พนยกรรมนน จะทำาเปนเอกสารฝายเมองกได กลาวคอ (1) ผทำาพนยกรรมตองไปแจงขอความทตนประสงค จะใหใสไวในพนยกรรมของตนแกกรมการอำาเภอตอหนาพยานอกอยางนอยสองคนพรอมกน (2) กรมการอำาเภอตองจดขอความทผทำาพนยกรรมแจงใหทราบนนลงไว และอานขอความนนใหผทำาพนยกรรมและพยานฟง (3) เมอผทำาพนยกรรมและพยานทราบแนชดวา ขอความทกรมการอำาเภอจดนนเปนการถกตองตรงกนกบทผทำาพนยกรรมแจงไวแลว ใหผทำาพนยกรรมและพยาน

ลงลายมอชอไวเปนสำาคญ (4) ขอความทกรมการอำาเภอจดไวนน ใหกรมการอำาเภอลงลายมอชอและลงวน เดอนป ทงจดลงไวดวยตนเองเปนสำาคญวาพนยกรรมนนไดทำาขนถกตองตามบทบญญตอนมาตรา (1) ถง (3) ขางตน แลวประทบตราตำาแหนงไวเปนสำาคญ การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตผทำาพนยกรรม พยาน และกรมการอำาเภอจะไดลงลายมอชอกำากบไว มาตรา 1659 การทำาพนยกรรมแบบเอกสารฝายเมองนน จะทำานอกทวาการอำาเภอกได เมอมการรองขอเชนนน มาตรา 1660 พนยกรรมนน จะทำาเปนเอกสารลบกได กลาวคอ (1) ผทำาพนยกรรมตองลงลายมอชอในพนยกรรม (2) ผทำาพนยกรรมตองผนกพนยกรรมนนแลวลงลายมอชอคาบรอยผนกนน (3) ผทำาพนยกรรมตองนำาพนยกรรมทผนกนนไปแสดงตอกรมการอำาเภอและพยานอกอยางนอยสองคน และใหถอยคำาตอบคคลทงหมดเหลานนวาเปนพนยกรรมของตนถาพนยกรรมนนผทำาพนยกรรมมไดเปนผเขยนเองโดยตลอดผทำาพนยกรรมจะตองแจงนามและภมลำาเนาของผเขยนใหทราบดวย

(4) เมอกรมการอำาเภอจดถอยคำาของผทำาพนยกรรม และวน เดอน ป ทนำาพนยกรรมมาแสดงไวบนซองนนและประทบตราตำาแหนงแลว ใหกรมการอำาเภอ ผทำาพนยกรรมและพยานลงลายมอชอบนซองนน การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณเวนแตผทำาพนยกรรมจะไดลงลายมอชอกำากบไว มาตรา 1661 ถาบคคลผเปนทงใบและหหนวกหรอผทพดไมไดมความประสงคจะทำาพนยกรรมเปนแบบเอกสารลบ ใหผนนเขยนดวยตนเองบนซองพนยกรรมตอหนากรมการอำาเภอและพยาน ซงขอความวาพนยกรรมทผนกนนเปนของตนแทนการใหถอยคำาดงทกำาหนดไวในมาตรา 1660 (3) และถาหากมผเขยนกใหเขยนชอกบภมลำาเนาของผเขยนพนยกรรมนนไวดวย ใหกรมการอำาเภอจดลงไวบนซองเปนสำาคญวา ผทำาพนยกรรมไดปฏบตตามขอความในวรรคกอนแลวแทนการจดถอยคำาของผทำาพนยกรรม มาตรา 1662 พนยกรรมซงไดทำาเปนแบบเอกสารฝายเมอง หรอเอกสารลบนนกรมการอำาเภอจะเปดเผยแกบคคลอนใดไมไดในระหวางทผทำาพนยกรรมยงมชวตอย

และผทำาพนยกรรมจะเรยกใหกรมการอำาเภอสงมอบพนยกรรมนนแกตนในเวลาใด ๆกรมการอำาเภอจำาตองสงมอบให ถาพนยกรรมนนทำาเปนแบบเอกสารฝายเมอง กอนสงมอบพนยกรรมใหกรมการอำาเภอคดสำาเนาพนยกรรมไวแลวลงลายมอชอ ประทบตราตำาแหนงเปนสำาคญ สำาเนาพนยกรรมนนจะเปดเผยแกบคคลอนใดไมไดในระหวางทผทำาพนยกรรมยงมชวตอย มาตรา 1663 เมอพฤตการณพเศษซงบคคลใดไมสามารถจะทำาพนยกรรมตามแบบอนทกำาหนดไวได เชนตกอยในอนตรายใกลความตาย หรอเวลามโรคระบาด หรอสงคราม บคคลนนจะทำาพนยกรรมดวยวาจากได เพอการน ผทำาพนยกรรมตองแสดงเจตนากำาหนดขอพนยกรรมตอหนาพยานอยางนอยสองคนซงอยพรอมกน ณ ทนน พยานสองคนนนตองไปแสดงตนตอกรมการอำาเภอโดยมชกชาและแจงขอความทผทำาพนยกรรมไดสงไวดวยวาจานน ทงตองแจงวนเดอน ป สถานทททำาพนยกรรมและพฤตการณพเศษนนไวดวย ใหกรมการอำาเภอจดขอความทพยานแจงนนไว และพยานสองคนนนตองลงลายมอ

ชอไว หรอมฉะนนจะใหเสมอกบการลงลายมอชอไดกแตดวยลงลายพมพนวมอโดยมพยานลงลายมอชอรบรองสองคน มาตรา 1664 ความสมบรณแหงพนยกรรมซงทำาขนตามมาตรากอนนนยอมสนไปเมอพนกำาหนดหนงเดอนนบแตเวลาผทำาพนยกรรมกลบมาสฐานะทจะทำาพนยกรรมตามแบบอนทกำาหนดไวได มาตรา 1665 เมอผทำาพนยกรรมจะตองลงลายมอชอตามมาตรา 1656,1658,1660จะใหเสมอกบลงลายมอชอได กแตดวยลงลายพมพนวมอโดยมพยานลงลายมอชอรบรองไวดวยสองคนในขณะนน มาตรา 1666 บทบญญตมาตรา 9 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายนมใหใชบงคบแกพยานผทจะตองลงลายมอชอตามมาตรา 1656,1658,1660 มาตรา 1667 เมอคนในบงคบไทยจะทำาพนยกรรมในตางประเทศ พนยกรรมนนอาจทำาตามแบบซงกฎหมายของประเทศททำาพนยกรรมบญญตไวหรอตามแบบทกฎหมายไทยบญญตไวกได เมอทำาพนยกรรมตามแบบทกฎหมายไทยบญญตไว อำานาจและหนาทของกรมการอำาเภอตามมาตรา 1658,1660,1661,1662,1663 ใหตกแกบคคลดงตอไปน คอ

(1) พนกงานทต หรอกงสลฝายไทย กระทำาการตามขอบอำานาจของตนหรอ (2) พนกงานใด ๆ ซงมอำานาจตามกฎหมายของตางประเทศนน ๆ ทจะรบบนทกขอแจงความไวเปนหลกฐานได มาตรา 1668 ผทำาพนยกรรมไมจำาเปนตองเปดเผยขอความในพนยกรรมนนใหพยานทราบ เวนแตกฎหมายจะไดระบไวเปนอยางอน มาตรา 1669 ในระหวางเวลาทประเทศตกอยในภาวะการรบหรอการสงคราม บคคลทรบราชการทหารหรอทำาการเกยวของอยกบราชการทหารจะทำาพนยกรรมตามแบบทบญญตไวในมาตรา 1658 มาตรา 1660 หรอมาตรา 1663 กได ในกรณเชนวานน ใหนายทหารหรอขาราชการฝายทหารชนสญญาบตรมอำานาจและหนาทเชนเดยวกบกรมการอำาเภอ บทบญญตวรรคกอนใหนำามาใชบงคบแกกรณทบคคลทรบราชการทหารหรอทำาการเกยวของอยกบราชการทหารทำาพนยกรรมในตางประเทศ ในระหวางทปฏบตการเพอประเทศในภาวะการรบหรอการสงครามในตางประเทศโดยอนโลม และในกรณเชนวาน ใหนายทหารหรอขาราชการฝายทหารชนสญญา

บตรมอำานาจและหนาทเชนเดยวกบพนกงานทตหรอกงสลฝายไทย ถาผทำาพนยกรรมตามความในสองวรรคกอนนนปวยเจบหรอตองบาดเจบและอยในโรงพยาบาล ใหแพทยแหงโรงพยาบาลนนมอำานาจและหนาทเชนเดยวกบกรมการอำาเภอหรอพนกงานทต หรอกงสลฝายไทย แลวแตกรณดวย มาตรา 1670 บคคลตอไปนจะเปนพยานในการทำาพนยกรรมไมได (1) ผซงยงไมบรรลนตภาวะ (2) บคคลวกลจรตหรอบคคลซงศาลสงใหเปนผเสมอนไรความสามารถ (3) บคคลทหหนวก เปนใบ หรอจกษบอดทงสองขาง มาตรา 1671 เมอบคคลใดนอกจากผทำาพนยกรรมเปนผเขยนขอความแหงพนยกรรม บคคลนนตองลงลายมอชอของตนทงระบวาเปนผเขยน ถาบคคลนนเปนพยานดวย ใหเขยนขอความระบวาตนเปนพยานไวตอทายลายมอชอของตนเชนเดยวกบพยานอน ๆ มาตรา 1672 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย กลาโหมและตางประเทศมอำานาจและหนาทเทาทเกยวกบกระทรวงนน ๆ ทจะออกกฎกระทรวงเพอใหการ

เปนไปตามประมวลกฎหมายบรรพน รวมทงกำาหนดอตราคาฤชาธรรมเนยมอนเกยวกบการนน หมวด 3 ผลและการตความแหงพนยกรรม

มาตรา 1673 สทธและหนาทใด ๆ อนเกดขนตามพนยกรรมใหมผลบงคบเรยกรองกนไดตงแตผทำาพนยกรรมตายเปนตนไป เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดกำาหนดเงอนไขหรอเงอนเวลาใหมผลบงคบเรยกรองกนไดภายหลง มาตรา 1674 ถาขอกำาหนดพนยกรรมมเงอนไข และเงอนไขนนสำาเรจเสยกอนเวลาทผทำาพนยกรรมตาย หากวาเปนเงอนไขบงคบกอนขอกำาหนดพนยกรรมนนมผลเมอผทำาพนยกรรมตาย หากวาเปนเงอนไขบงคบหลง ขอกำาหนดพนยกรรมนนเปนอนไรผล ถาเงอนไขบงคบกอนสำาเรจภายหลงทผทำาพนยกรรมตาย ขอกำาหนดพนยกรรมมผลตงแตเวลาเงอนไขสำาเรจ ถาเงอนไขบงคบหลงสำาเรจภายหลงทผทำาพนยกรรมตาย ขอกำาหนดพนยกรรมมผลตงแตเวลาทผทำาพนยกรรมตาย แตตกเปนอนไรผลในเมอเงอนไขนนสำาเรจ

แตถาผทำาพนยกรรมไดกำาหนดไวในพนยกรรมวา ในกรณทกลาวมาในสองวรรคกอนนน ใหความสำาเรจแหงเงอนไขมผลยอนหลงไปถงเวลาทผทำาพนยกรรมตาย กใหเปนไปตามเจตนาของผทำาพนยกรรมนน มาตรา 1675 เมอพนยกรรมมเงอนไขบงคบกอน ผรบประโยชนตามขอความแหงพนยกรรมนนจะรองตอศาลขอใหตงผจดการทรพยสนทยกใหโดยพนยกรรมนนจนกวาจะถงเวลาทเงอนไขสำาเรจหรอจนกวาความสำาเรจเงอนไขตกเปนอนพนวสยกได ถาศาลเหนเปนการสมควร จะตงผรองนนเปนผจดการทรพยสนเสยเองและเรยกใหผรองนนวางประกนตามทสมควรกได มาตรา 1676 พนยกรรมจะทำาขนโดยใหบคคลใดตกอยในภาระตดพนทจะตองกอตงมลนธ หรอจะสงจดสรรทรพยสนไวโดยตรง เพอประโยชนอยางใดอยางหนง ตามบทบญญตมาตรา 110 แหงประมวลกฎหมายนกได มาตรา 1677 เมอมพนยกรรมกอตงมลนธขนตามมาตรากอนใหเปนหนาทของทายาทหรอผจดการมรดกแลวแตกรณทจะตองรองขอใหรฐบาลใหอำานาจจดตงขนเปนนตบคคลตามมาตรา 114 แหงประมวลกฎหมายน เวนแตจะไดมขอกำาหนดไวในพนย

กรรมเปนอยางอน ถาบคคลดงกลาวแลวมไดรองขอใหรฐบาลใหอำานาจ บคคลผมสวนไดเสยคนหนงคนใดหรอพนกงานอยการจะเปนผรองขอกได มาตรา 1678 เมอมลนธใดซงกอตงขนโดยพนยกรรมไดตงขนเปนนตบคคลแลวใหถอวาทรพยสนซงผทำาพนยกรรมจดสรรไวเพอการนนตกเปนของนตบคคลนนตงแตเวลาซงพนยกรรมมผล เวนแตจะมขอกำาหนดไวในพนยกรรมเปนอยางอน มาตรา 1679 ถาจดตงมลนธขนไมไดตามวตถทประสงค ใหทรพยสนตกทอดไปตามทระบไวในพนยกรรม ถาพนยกรรมไมไดระบไว เมอทายาทหรอผจดการมรดก หรอพนกงานอยการ หรอบคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงรองขอ ใหศาลจดสรรทรพยสนนนใหแกนตบคคลอนซงปรากฏวามวตถทประสงคใกลชดทสดกบความประสงคของผทำาพนยกรรม ถาหากวาจดสรรทรพยสนอยางนไมไดด หรอวามลนธนนตงขนไมไดเพราะเปนการขดตอกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนของประชาชนกด ขอกำาหนดพนยกรรมในการจดตงมลนธนนเปนอนไรผล

มาตรา 1680 เจาหนของผทำาพนยกรรมมสทธทจะรองขอใหเพกถอนขอกำาหนดพนยกรรมซงกอตงมลนธนนไดเพยงเทาทตนตองเสยประโยชนเนองแตการนน มาตรา 1681 ถาทรพยสนซงเปนวตถแหงพนยกรรมนนไดสญหายทำาลาย หรอบบสลายไป และพฤตการณทงนเปนผลใหไดทรพยสนอนมาแทนหรอไดสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนทรพยสนนน ผรบพนยกรรมจะเรยกใหสงมอบของแทน ซงไดรบมานนหรอจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเสยเองกไดแลวแตกรณ มาตรา 1682 เมอพนยกรรมทำาขนเปนการปลดหนหรอโอนสทธเรยกรอง พนยกรรมนนมผลเพยงจำานวนซงคงคางชำาระอยในเวลาทผทำาพนยกรรมตาย เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดกำาหนดไวเปนอยางอน ถามเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนทปลดให หรอสทธเรยกรองทโอนไปนน กใหสงมอบแกผรบพนยกรรมและใหใชมาตรา 303 ถง 313,340 แหงประมวลกฎหมายนบงคบโดยอนโลม แตถาผทำาพนยกรรมจะตองกระทำาการหรอดำาเนนการอยางใดอยางหนงตามมาตรานน ๆ แลวบคคลผตองจดการตามพนยกรรมหรอผรบพนยกรรมจะกระทำาการหรอดำาเนนการนน ๆ แทนผทำาพนยกรรมกได

มาตรา 1683 พนยกรรมทบคคลทำาใหแกเจาหนคนใดของตนนน ใหสนนษฐานไวกอนวา มไดทำาขนเพอชำาระหนอนคางชำาระแกเจาหนคนนน มาตรา 1684 เมอความขอใดขอหนงในพนยกรรมอาจตความไดเปนหลายนย ใหถอเอาตามนยทจะสำาเรจผลตามความประสงคของผทำาพนยกรรมนนไดดทสด มาตรา 1685 ในกรณทผทำาพนยกรรมไดกำาหนดผรบพนยกรรมไวโดยคณสมบตททราบตวแนนอนได ถามบคคลหลายคนทรงไวซงคณสมบตทจะเปนผรบพนยกรรมตามทผทำาพนยกรรมกำาหนดไวดงนนได ในกรณทมขอสงสยใหถอวาทกคนมสทธทจะไดรบสวนปนเทา ๆ กน หมวด 4 พนยกรรมทตงผปกครองทรพย

มาตรา 1686 อนวาทรสตนน จะกอตงขนโดยตรงหรอโดยทางออมดวยพนยกรรมหรอดวยนตกรรมใด ๆ ทมผลในระหวางชวตกดหรอเมอตายแลวกดหามผลไม มาตรา 1687 ถาผทำาพนยกรรมประสงคจะยกทรพยสนใหแกผเยาวหรอผซงศาลไดสงใหเปนคนไรความสามารถ หรอเสมอนไรความสามารถ หรอแกผซงตองรกษาตว

อยในโรงพยาบาลเพราะเหตวกลจรต แตตองการมอบการเกบรกษาและจดการทรพยสนนนแกบคคลอนนอกจากบดามารดา ผปกครองผอนบาล หรอผพทกษของบคคลเชนนนผทำาพนยกรรมตองตงผปกครองทรพยสนขน การตงผปกครองทรพยน หามมใหตงขนเปนเวลาเกนกวากำาหนดแหงการเปนผเยาวหรอกำาหนดทศาลไดสงใหเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ หรอกำาหนดทตองรกษาตวอยในโรงพยาบาล แลวแตกรณ มาตรา 1688 การตงผปกครองทรพยนน ในสวนทเกยวดวยอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธใด ๆ อนเกยวกบอสงหารมทรพย ยอมไมบรบรณ เวนแตจะไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มาตรา 1689 นอกจากบคคลทระบไวในมาตรา 1547 แหงประมวลกฎหมายนนตบคคล หรอบคคลธรรมดาทมความสามารถบรบรณจะรบตงเปนผปกครองกได มาตรา 1690 ผปกครองทรพยนน ยอมตงขนไดโดย (1) ผทำาพนยกรรม (2) บคคลซงระบไวในพนยกรรมใหเปนผตง มาตรา 1691 เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดกำาหนดไวเปนอยางอนในพนยกรรม

ผปกครองทรพยจะทำาพนยกรรมตงบคคลอนใหทำาการสบแทนตนกได มาตรา 1692 เวนแตผทำาพนยกรรมจะไดกำาหนดไวในพนยกรรมเปนอยางอน ในสวนทเกยวของดวยทรพยสนทไดรบมอบไว ผปกครองทรพยมสทธและหนาทเชนเดยวกบผปกครองตามความหมายในบรรพ 5 แหงประมวลกฎหมายน หมวด 5 การเพกถอนและการตกไปแหงพนยกรรม หรอขอกำาหนดพนยกรรม

มาตรา 1693 ผทำาพนยกรรมจะเพกถอนพนยกรรมของตนเสยทงหมดหรอแตบางสวนในเวลาใดกได มาตรา 1694 ถาจะเพกถอนพนยกรรมฉบบกอนเสยทงหมดหรอแตบางสวนดวยพนยกรรมฉบบหลง การเพกถอนจะสมบรณตอเมอพนยกรรมฉบบหลงนนไดทำาตามแบบใดแบบหนงทกฎหมายบญญตไว มาตรา 1695 ถาพนยกรรมไดทำาเปนตนฉบบแตฉบบเดยวผทำาพนยกรรมอาจเพกถอนพนยกรรมนนทงหมดหรอบางสวนได โดยทำาลายหรอขดฆาเสยดวยความตงใจ

ถาพนยกรรมไดทำาเปนตนฉบบหลายฉบบ การเพกถอนนนไมบรบรณเวนแตจะไดกระทำาแกตนฉบบเหลานนทกฉบบ มาตรา 1696 ถาผทำาพนยกรรมไดโอนไปโดยสมบรณซงทรพยสนอนเปนวตถแหงขอกำาหนดพนยกรรมใดดวยความตงใจ ขอกำาหนดพนยกรรมนนเปนอนเพกถอนไป วธเดยวกนนใหใชบงคบ เมอผทำาพนยกรรมไดทำาลายทรพยสนนนดวยความตงใจ มาตรา 1697 ถาผรบพนยกรรมมไดแสดงเจตนาไวในพนยกรรมเปนอยางอนและปรากฏวาพนยกรรมฉบบกอนกบฉบบหลงขดกน ใหถอวาพนยกรรมฉบบกอนเปนอนเพกถอนโดยพนยกรรมฉบบหลง เฉพาะในสวนทขอความขดกนนนเทานน มาตรา 1698 ขอกำาหนดพนยกรรมนน ยอมตกไป (1) เมอผรบพนยกรรมตายกอนผทำาพนยกรรม (2) เมอขอกำาหนดพนยกรรมเปนผลใชไดกตอเมอเงอนไขอยางใดอยางหนงเสรจสนลงและผรบพนยกรรมตายเสยกอนเงอนไขสำาเรจหรอปรากฏเปนทแนนอนอยแลววาเงอนไขนนไมอาจสำาเรจได (3) เมอผรบพนยกรรมบอกสละพนยกรรม (4) เมอทรพยสนทงหมดทยกใหสญหาย หรอถกทำาลายโดยผทำาพนยกรรมมไดตงใจ

ในระหวางทผทำาพนยกรรมยงมชวตอย และผทำาพนยกรรมมไดไดมาซงของแทน หรอซงสทธทจะเรยกคาทดแทนในการททรพยสนนนสญหายไป มาตรา 1699 ถาพนยกรรม หรอขอกำาหนดในพนยกรรมเกยวกบทรพยสนรายใดเปนอนไรผลดวยประการใด ๆ ทรพยสนรายนนตกทอดแกทายาทโดยธรรม หรอไดแกแผนดนแลวแตกรณ หมวด 6 ความเสยเปลาแหงพนยกรรมหรอ ขอกำาหนดพนยกรรม

มาตรา 1700 ภายใตบงคบแหงบทบญญตในหมวดน บคคลจะจำาหนายทรพยสนใดๆ โดยนตกรรมทมผลในระหวางชวต หรอเมอตายแลว โดยมขอกำาหนดหามมใหผรบประโยชนโอนทรพยสนนนกได แตตองมบคคลใดบคคลหนงนอกจากผรบประโยชนกำาหนดไว สำาหรบเปนผจะไดรบทรพยสนนนเปนสทธเดดขาดในเมอมการละเมดขอกำาหนดหามโอน ผซงกำาหนดขนดงกลาวนนตองเปนผสามารถจะมสทธตาง ๆ ไดอยในขณะทการจำาหนายทรพยสนนนมผลบงคบ ถามไดกำาหนดบคคลทจะเปนผรบทรพยสนในเมอมการละเมดขอกำาหนดหามโอนไว

ใหถอวาขอกำาหนดหามโอนนนเปนอนไมมเลย มาตรา 1701 ขอกำาหนดหามโอนตามมาตรากอนนน จะใหมกำาหนดเวลาหรอตลอดชวตของผรบประโยชนกได ถาไมไดกำาหนดเวลาหามโอนไว ในกรณทผรบประโยชนเปนบคคลธรรมดา ใหถอวาขอกำาหนดหามโอนมระยะเวลาอยตลอดชวตของผรบประโยชน แตในกรณทผรบประโยชนเปนนตบคคล ใหมระยะเวลาเพยงสามสบป ถาไดกำาหนดเวลาหามโอนไว กำาหนดนนมใหเกนสามสบปถากำาหนดไวนานกวานนกใหลดลงมาเปนสามสบป มาตรา 1702 ขอกำาหนดหามโอนอนเกยวกบสงหารมทรพยซงไมอาจจดทะเบยนกรรมสทธไดนน ใหถอวาเปนอนไมมเลย ขอกำาหนดหามโอนอนเกยวกบอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนน ไมบรบรณ เวนแตจะไดทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนการหามโอนตอพนกงานเจาหนาท บทบญญตในวรรคกอนนใหใชบงคบแกเรอกำาปนหรอเรอมระวางตงแตหกตนขนไปเรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไปทงแพและสตวพาหนะดวย

มาตรา 1703 พนยกรรมซงบคคลทมอายยงไมครบสบหาปบรบรณทำาขนนนเปนโมฆะ มาตรา 1704 พนยกรรมซงบคคลผถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถทำาขนนนเปนโมฆะ พนยกรรมซงบคคลผถกอางวาเปนคนวกลจรต แตศาลยงไมไดสงใหเปนคนไรความสามารถทำาขนนน จะเปนอนเสยเปลากแตเมอพสจนไดวาในเวลาททำาพนยกรรมนนผทำาจรตวกลอย มาตรา 1705 พนยกรรมหรอขอกำาหนดพนยกรรมนน ถาไดทำาขนขดตอบทบญญตแหงมาตรา 1652,1653,1656,1657,1658,1660,1661 หรอ 1663 ยอมเปนโมฆะ มาตรา 1706 ขอกำาหนดพนยกรรมเปนโมฆะ (1) ถาตงผรบพนยกรรมไวโดยมเงอนไขวา ใหผรบพนยกรรมจำาหนายทรพยสนของเขาเองโดยพนยกรรมใหแกผทำาพนยกรรม หรอแกบคคลภายนอก (2) ถากำาหนดบคคลซงไมอาจทจะทราบตวแนนอนไดเปนผรบพนยกรรมแตผรบพนยกรรมตามพนยกรรมลกษณะเฉพาะนน อาจกำาหนดโดยใหบคคลใดบคคลหนงเปนผระบเลอกเอาจากบคคลอนหลายคน หรอจากบคคลอนหมใดหมหนง ซงผทำาพนยกรรม

ระบไวกได (3) ถาทรพยสนทยกใหโอนพนยกรรมระบไวไมชดแจงจนไมอาจทจะทราบแนนอนไดหรอถาใหบคคลใดคนหนงกำาหนดใหมากนอยเทาใดตามแตใจ มาตรา 1707 ถาขอกำาหนดพนยกรรมตงผรบพนยกรรมโดยมเงอนไขวาใหผรบพนยกรรมจำาหนายทรพยสนทยกใหโดยพนยกรรมนนแกบคคลอนใหถอวาเงอนไขนนเปนอนไมมเลย มาตรา 1708 เมอผทำาพนยกรรมตายแลว บคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงจะรองขอใหศาลสงเพกถอนพนยกรรมซงไดทำาขนเพราะเหตขมขกได แตหากผทำาพนยกรรมยงมชวตอยตอมาเกนหนงป นบแตผทำาพนยกรรมพนจากการขมขแลว จะมการรองขอเชนวานนไมได มาตรา 1709 เมอผทำาพนยกรรมตายแลว บคคลผมสวนไดเสยคนใดคนหนงจะรองขอใหศาลสงเพกถอนพนยกรรมซงไดทำาขนเพราะสำาคญผดหรอกลฉอฉลไดกตอเมอความสำาคญผดหรอกลฉอฉลนนถงขนาดซงถามไดมความสำาคญผดหรอกลฉอฉลเชนนน พนยกรรมนนกจะมไดทำาขน ความในวรรคกอนน ใหใชบงคบ แมถงวากลฉอฉลนน บคคลซงมใชเปนผรบประโยชน

ตามพนยกรรมไดกอขน แตพนยกรรมซงไดทำาขนโดยสำาคญผดหรอกลฉอฉลยอมมผลบงคบไดเมอผทำาพนยกรรมมไดเพกถอนพนยกรรมนนภายในหนงป นบแตทไดรถงการสำาคญผดหรอกลฉอฉลนน มาตรา 1710 คดฟองขอใหเพกถอนขอกำาหนดพนยกรรมนนมใหฟองเมอพนกำาหนดดงน (1) สามเดอนภายหลงทผทำาพนยกรรมตาย ในกรณทโจทกร เหตแหงการทจะขอใหเพกถอนได ในระหวางทผทำาพนยกรรมมชวตอย หรอ (2) สามเดอนภายหลงทโจทกไดรเหตเชนนนในกรณอนใด แตถาโจทกไมรวามขอกำาหนดพนยกรรม อนกระทบกระทงถงสวนไดเสยของตนแมวาโจทกจะไดรเหตแหงการทจะขอใหเพกถอนไดกด อายความสามเดอนใหเรมนบแตขณะทโจทกรหรอควรจะไดรวามขอกำาหนดพนยกรรมนน แตอยางไรกด หามมใหฟองคดเชนนเมอพนสบปนบแตผทำาพนยกรรมตาย ลกษณะ 4 วธจดการและปนทรพยมรดก หมวด 1 ผจดการมรดก

มาตรา 1711 ผจดการมรดกนนรวมตลอดทงบคคลทตงขนโดยพนยกรรมหรอโดย

คำาสงศาล มาตรา 1712 ผจดการมรดกโดยพนยกรรมอาจตงขนได (1) โดยผทำาพนยกรรมเอง (2) โดยบคคลซงระบไวในพนยกรรม ใหเปนผตง มาตรา 1713 ทายาทหรอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการจะรองตอศาลขอใหตงผจดการมรดกกได ในกรณดงตอไปน (1) เมอเจามรดกตาย ทายาทโดยธรรมหรอผรบพนยกรรมไดสญหายไป หรออยนอกราชอาณาเขต หรอเปนผเยาว (2) เมอผจดการมรดกหรอทายาทไมสามารถ หรอไมเตมใจทจะจดการ หรอมเหตขดของในการจดการ หรอในการแบงปนมรดก (3) เมอขอกำาหนดพนยกรรมซงตงผจดการมรดกไวไมมผลบงคบไดดวยประการใด ๆ การตงผจดการมรดกนน ถามขอกำาหนดพนยกรรม กใหศาลตงตามขอกำาหนดพนยกรรม และถาไมขอกำาหนดพนยกรรม กใหศาลตงเพอประโยชนแกกองมรดกตามพฤตการณ และโดยคำานงถงเจตนาของเจามรดกแลวแตศาลจะเหนสมควร มาตรา 1714 เมอศาลตงใหผใดเปนผจดการมรดกเพอการใดโดยเฉพาะผนนไมจำาตองทำาบญชทรพยมรดก เวนแตจะจำาเปนเพอการนนหรอศาลสงใหทำา

มาตรา 1715 ผทำาพนยกรรมจะตงบคคลคนเดยวหรอหลายคนใหเปนผจดการมรดกกได เวนแตจะมขอกำาหนดไวในพนยกรรมเปนอยางอน ถามผจดการมรดกหลายคนแตผจดการเหลานนบางคนไมสามารถ หรอไมเตมใจทจะจดการ และยงมผจดการมรดกเหลออยแตคนเดยว ผนนมสทธทจะจดการมรดกไดโดยลำาพง แตถามผจดการมรดกเหลออยหลายคนใหสนนษฐานไวกอนวา ผจดการเหลานนแตละคนจะจดการโดยลำาพงไมได มาตรา 1716 หนาทผจดการมรดกทศาลตง ใหเรมนบแตวนทไดฟงหรอถอวาไดฟงคำาสงศาลแลว มาตรา 1717 ในเวลาใด ๆ ภายในหนงปนบแตวนทเจามรดกตาย แตตองเปนเวลาภายหลงทเจามรดกตายแลวสบหาวน ทายาทหรอผมสวนไดเสยคนใดคนหนง จะแจงความถามไปยงผทถกตงเปนผจดการมรดกโดยพนยกรรมวาจะรบเปนผจดการมรดกไมกได ถาผทไดรบแจงความมไดตอบรบเปนผจดการมรดกภายในหนงเดอน นบแตวนรบ

แจงความนน ใหถอวาผนนปฏเสธ แตการรบเปนผจดการมรดกนนจะทำาภายหลงหนงปนบแตวนทเจามรดกตายไมได เวนแตศาลจะอนญาต มาตรา 1718 บคคลตอไปนจะเปนผจดการมรดกไมได (1) ผซงยงไมบรรลนตภาวะ (2) บคคลวกลจรต หรอบคคลซงศาลสงใหเปนผเสมอนไรความสามารถ (3) บคคลซงศาลสงใหเปนคนลมละลาย มาตรา 1719 ผจดการมรดกมสทธและหนาททจะทำาการอนจำาเปน เพอใหการเปนไปตามคำาสงแจงชดหรอโดยปรยายแหงพนยกรรม และเพอจดการมรดกโดยทวไป หรอเพอแบงปนทรพยมรดก มาตรา 1720 ผจดการมรดกตองรบผดตอทายาทตามทบญญตไวในมาตรา 809 ถง812,819,823 แหงประมวลกฎหมายนโดยอนโลมและเมอเกยวกบบคคลภายนอก ใหใชมาตรา 831 บงคบโดยอนโลม มาตรา 1721 ผจดการมรดกไมมสทธทจะไดรบบำาเหนจจากกองมรดกเวนแตพนยกรรม หรอทายาทโดยจำานวนขางมากจะไดกำาหนดใหไว มาตรา 1722 ผจดการมรดกจะทำานตกรรมใด ๆ ซงตนมสวนไดเสยเปนปฏปกษตอกองมรดกหาไดไม เวนแตพนยกรรมจะไดอนญาตไว หรอไดรบอนญาตจากศาล

มาตรา 1723 ผจดการมรดกตองจดการโดยตนเอง เวนแตจะทำาการโดยตวแทนไดตามอำานาจทใหไวชดแจง หรอโดยปรยายในพนยกรรม หรอโดยคำาสงศาล หรอในพฤตการณเพอประโยชนแกกองมรดก มาตรา 1724 ทายาทยอมมความผกพนตอบคคลภายนอกในกจการทงหลายอนผจดการมรดกไดทำาไปภายในขอบอำานาจในฐานะทเปนผจดการมรดก ถาผจดการมรดกเขาทำานตกรรมกบบคคลภายนอก โดยเหนแกทรพยสนอยางใด ๆหรอประโยชนอยางอนใด อนบคคลภายนอกไดให หรอไดใหคำามนวาจะใหเปนลาภสวนตว ทายาทหาตองผกพนไม เวนแตทายาทจะไดยนยอมดวย มาตรา 1725 ผจดการมรดกตองสบหาโดยสมควรซงตวผมสวนไดเสยและแจงไปใหทราบถงขอกำาหนดพนยกรรมทเกยวกบผมสวนไดเสยนน ภายในเวลาอนสมควร มาตรา 1726 ถาผจดการมรดกมหลายคน การทำาการตามหนาทของผจดการมรดกนนตองถอเอาเสยงขางมาก เวนแตจะมขอกำาหนดพนยกรรมเปนอยางอน ถาเสยงเทากนเมอผมสวนไดเสยรองขอ กใหศาลเปนผชขาด มาตรา 1727 ผมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะรองขอใหศาลสงถอนผจดการมรดก

เพราะเหตผจดการมรดกละเลยไมทำาการตามหนาทหรอเพราะเหตอยางอนทสมควรกไดแตตองรองขอเสยกอนทการปนมรดกเสรจสนลง แมถงวาจะไดเขารบตำาแหนงแลวกด ผจดการมรดกจะลาออกจากตำาแหนงโดยมเหตอนสมควรกได แตตองไดรบอนญาตจากศาล มาตรา 1728 ผจดการมรดกตองลงมอจดทำาบญชทรพยมรดกภายในสบหาวน (1) นบแตเจามรดกตาย ถาในขณะนนผจดการมรดกไดรถงการตงแตงตามพนยกรรมทมอบหมายไวแกตน หรอ (2) นบแตวนทเรมหนาทผจดการมรดกตามมาตรา 1716 ในกรณทศาลตงเปนผจดการมรดก หรอ (3) นบแตวนทผจดการมรดกรบเปนผจดการมรดกในกรณอน มาตรา 1729 ผจดการมรดกตองจดทำาบญชทรพยมรดกใหแลวเสรจภายในหนงเดอนนบแตเวลาทระบไวในมาตรา 1728 แตกำาหนดเวลาน เมอผจดการมรดกรองขอกอนสนกำาหนดเวลาหนงเดอนศาลจะอนญาตใหขยายตอไปอกกได บญชนนตองทำาตอหนาพยานอยางนอยสองคน ซงตองเปนผมสวนไดเสยในกองมรดกนนดวย บคคลซงจะเปนพยานในการทำาพนยกรรมไมไดตามมาตรา 1670 จะเปนพยานใน

การทำาบญชใด ๆ ทตองทำาขนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนไมได มาตรา 1730 ใหนำามาตรา 1563,1564 วรรค 1 และ 2 และ 1565 แหงประมวลกฎหมายนมาใชบงคบโดยอนโลม ในระหวางทายาทกบผจดการมรดกโดยพนยกรรมและในระหวางศาลกบผจดการมรดกทศาลตง มาตรา 1731 ถาผจดการมรดกมไดจดทำาบญชภายในเวลาและตามแบบทกำาหนดไวหรอถาบญชนนไมเปนทพอใจแกศาลเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอการทจรต หรอความไมสามารถอนเหนประจกษของผจดการมรดก ศาลจะถอนผจดการมรดกเสยกได มาตรา 1732 ผจดการมรดกตองจดการตามหนาทและทำารายงานแสดงบญชการจดการและแบงปนมรดกใหเสรจภายในหนงป นบแตวนทระบไวในมาตรา 1728เวนแตผทำาพนยกรรม ทายาทโดยจำานวนขางมากหรอศาลจะไดกำาหนดเวลาใหไวเปนอยางอน มาตรา 1733 การใหอนมต การปลดเปลองความรบผดหรอขอตกลงอน ๆ อนเกยวกบรายงานแสดงบญชการจดการมรดกดงทบญญตไวในมาตรา 1732 นน จะสมบรณตอเมอ

รายงานแสดงบญชนนไดสงมอบลวงหนาแกทายาทพรอมดวยเอกสารอนเกยวกบการนนไมนอยกวาสบวนกอนแลว คดเกยวกบการจดการมรดกนน มใหทายาทฟองเกนกวาหาปนบแตการจดการมรดกสนสดลง หมวด 2 การรวบรวมจำาหนายทรพยมรดกเปนตวเงน และการชำาระหนกบแบงปนทรพยมรดก

มาตรา 1734 เจาหนกองมรดกชอบแตจะไดรบการชำาระหนจากทรพยสนในกองมรดกเทานน มาตรา 1735 ทายาทจำาตองบอกทรพยมรดกและหนสนของผตายตามทตนรทงหมดแกผจดการมรดก มาตรา 1736 ตราบใดทเจาหนกองมรดก หรอผรบพนยกรรมทปรากฏตว ยงไมไดรบชำาระหน หรอสวนไดตามพนยกรรมแลวทกคนใหถอวาทรพยมรดกยงคงอยในระหวางจดการ ในระหวางเวลาเชนวานน ผจดการมรดกชอบทจะทำาการใด ๆ ในทางจดการตามทจำาเปนได เชนฟองคดหรอแกฟองในศาลและอน ๆ อนงผจดการมรดกตองทำาการทก

อยางตามทจำาเปน เพอเรยกเกบหนสนซงคางชำาระอยแกกองมรดกภายในเวลาอนเรวทสดทจะทำาได และเมอเจาหนกองมรดกไดรบชำาระหนแลว ผจดการมรดกตองทำาการแบงปนมรดก มาตรา 1737 เจาหนกองมรดกจะบงคบสทธเรยกรองตอทายาทคนใดกได แตถามผจดการมรดก ใหเจาหนเรยกเขามาในคดดวย มาตรา 1738 กอนแบงมรดก เจาหนกองมรดกจะบงคบชำาระหนเตมจำานวนจากกองมรดกกได ในกรณเชนนทายาทคนหนงๆ อาจเรยกใหชำาระหนจากทรพยมรดกของเจามรดก หรอใหเอาเปนประกนกไดจนถงเวลาแบงมรดก เมอแบงมรดกแลว เจาหนอาจเรยกใหทายาทคนใดคนหนงชำาระหนไดเพยงไมเกนทรพยมรดกททายาทคนนนไดรบไป ในกรณเชนนทายาทคนใดซงไดชำาระหนแกเจาหนกองมรดกเกนกวาสวนทตนจะตองเฉลยใชหน ทายาทคนนนมสทธไลเบยจากทายาทคนอนได มาตรา 1739 ใหชำาระหนทกองมรดกคางชำาระตามลำาดบตอไปนและตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยบรมสทธ โดยตองไมเปนทเสอมเสยแกบรรดาเจาหน

ผมบรมสทธพเศษ ตามประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนและบรรดาเจาหนทมประกนโดยการจำานำาหรอการจำานอง (1) คาใชจายเพอประโยชนอนรวมกนของกองมรดก (2) คาใชจายในการทำาศพเจามรดก (3) คาภาษอากรซงกองมรดกคางชำาระอย (4) คาจางซงเจามรดกคางชำาระแกเสมยน คนใชและคนงาน (5) คาเครองอปโภคอนจำาเปนประจำาวนซงสงใหแกเจามรดก (6) หนสนสามญของเจามรดก (7) บำาเหนจของผจดการมรดก มาตรา 1740 เวนแตเจามรดกหรอกฎหมายจะไดกำาหนดไวเปนอยางอน ใหจดสรรทรพยสนของเจามรดกเพอชำาระหนตามลำาดบตอไปน (1) ทรพยสนนอกจากอสงหารมทรพย (2) อสงหารมทรพยซงจดสรรไวชดแจงในพนยกรรมวาสำาหรบชำาระหนถาหากวามทรพยสนเชนนน (3) อสงหารมทรพยซงทายาทโดยธรรมชอบทจะไดรบในฐานะเชนนน (4) อสงหารมทรพยซงเจามรดกทำาพนยกรรมใหแกผใดผหนงโดยมเงอนไขวา ผนนตองชำาระหนของเจามรดก (5) อสงหารมทรพยซงเจามรดกทำาพนยกรรมใหโดยลกษณะทวไปดงบญญตไวในมาตรา 1651

(6) ทรพยสนเฉพาะอยางซงเจามรดกทำาพนยกรรมใหโดยลกษณะเฉพาะดงบญญตไวในมาตรา 1651 ทรพยสนอยางใดอยางหนงซงไดจดสรรไวตามความทกลาวมาแลวขางตนนน ใหเอาออกขายทอดตลาด แตทายาทคนใดคนหนงอาจมใหมการขายเชนวานนได โดยชำาระราคาทรพยสนนนทงหมด หรอแตบางสวนตามทผตราคาซงศาลตงขนไดกำาหนดใหจนพอแกจำานวนทจะชำาระหนใหแกเจาหน มาตรา 1741 เจาหนกองมรดกคนใดคนหนง จะคดคานการขายทอดตลาดหรอการตราคาทรพยสนดงระบไวในมาตรากอน โดยเสยคาใชจายของตนเองกได ถาเจาหนไดรองคดคานแลว ยงไดกระทำาการขายทอดตลาด หรอตราคาไป จะยกการขายทอดตลาดหรอตราคานนขนยนตอเจาหนผรองคดคานแลวนนหาไดไม มาตรา 1742 ถาในการชำาระหนซงคางชำาระอยแกตน เจาหนคนใดคนหนงไดรบตงในระหวางทผตายมชวตอยใหเปนผรบประโยชนในการประกนชวต เจาหนคนนนชอบทจะไดรบเงนทงหมด ซงไดตกลงไวกบผรบประกนอนงเจาหนเชนวานน จำาตองสงเบยประกนภยคนเขากองมรดกกตอเมอเจาหนคนอนพสจนไดวา

(1) การทผตายชำาระหนใหแกเจาหนโดยวธดงกลาวมานน เปนการขดตอบทบญญตมาตรา 237 แหงประมวลกฎหมายน และ (2) เบยประกนภยเชนวานน เปนจำานวนสงเกนสวนเมอเทยบกบรายไดหรอฐานะของผตาย ถงอยางไรกด เบยประกนภยซงจะพงสงคนเขากองมรดกนนตองไมเกนกวาจำานวนเงนทผรบประกนชำาระให มาตรา 1743 ทายาทโดยธรรม หรอผรบพนยกรรมโดยลกษณะทวไปไมจำาตองปฏบตตามขอกำาหนดในพนยกรรมลกษณะเฉพาะเกนกวาจำานวนทรพยมรดกทตนไดรบ มาตรา 1744 ผจดการมรดกไมจำาตองสงมอบทรพยมรดกหรอสวนใดสวนหนงแหงทรพยมรดกใหแกทายาทกอนปหนงนบแตวนทเจามรดกถงแกความตาย เวนแตเจาหนกองมรดกและผรบพนยกรรมทปรากฏตวไดรบชำาระหนและสวนไดตามพนยกรรมแลวทกคน หมวด 3 การแบงมรดก

มาตรา 1745 ถามทายาทหลายคน ทายาทเหลานนมสทธและหนาทเกยวกบ

ทรพยมรดกรวมกนจนกวาจะไดแบงมรดกกนเสรจแลว และใหใชมาตรา 1356 ถงมาตรา 1366 แหงประมวลกฎหมายนบงคบ เพยงเทาทไมขดกบบทบญญตแหงบรรพน มาตรา 1746 ภายใตบงคบแหงกฎหมาย หรอขอความในพนยกรรมถาหากมใหสนนษฐานไวกอนวา ผเปนทายาทดวยกนมสวนเทากนในกองมรดกทยงไมไดแบง มาตรา 1747 การททายาทคนใดไดรบทรพยสนอยางหนงอยางใด หรอประโยชนอยางอนใดจากเจามรดกโดยการให หรอโดยการอยางอนใด ซงทำาใหโดยเสนหาในระหวางเวลาทเจามรดกยงมชวตอยนน หาทำาใหสทธในการแบงปนทรพยมรดกของทายาทคนนน ตองเสอมเสยไปแตโดยประการใดไม มาตรา 1748 ทายาทคนใดครอบครองทรพยมรดกซงยงมไดแบงกน ทายาทคนนนมสทธทจะเรยกรองใหแบงทรพยมรดกนนได แมวาจะลวงพนกำาหนดอายความตามมาตรา 1754 แลวกด สทธจะเรยกใหแบงทรพยมรดกตามวรรคกอน จะตดโดยนตกรรมเกนคราวละสบปไมได มาตรา 1749 ถามคดฟองเรยกทรพยมรดก ผซงอางวาตนเปนทายาทมสทธใน

ทรพยมรดกนน จะรองสอดเขามาในคดกได แตศาลจะเรยกทายาทอน นอกจากคความ หรอผรองสอด ใหเขามารบสวนแบงหรอกนสวนแหงทรพยมรดกไวเพอทายาทอนนนไมได มาตรา 1750 การแบงปนทรพยมรดกนน อาจทำาไดโดยทายาทตางเขาครอบครองทรพยสนเปนสวนสด หรอโดยการขายทรพยมรดกแลวเอาเงนทขายไดมาแบงปนกนระหวางทายาท ถาการแบงปนมไดเปนไปตามวรรคกอน แตไดทำาโดยสญญาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม เวนแตจะมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดหรอตวแทนของฝายนนเปนสำาคญในกรณเชนนใหนำามาตรา 850,852 แหงประมวลกฎหมายนวาดวยประนประนอมยอมความมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 1751 ภายหลงทไดแบงมรดกกนแลว ถาทรพยสนทงหมดหรอบางสวนซงทายาทคนใดคนหนงไดรบตามสวนแบงปนนน หลดมอไปจากทายาทคนนนเนองจากการรอนสทธ ทายาทคนอน ๆ จำาตองใชคาทดแทน หนเชนวานน เปนอนระงบเมอมการตกลงกนไวเปนอยางอน หรอการรอนสทธเปนผลเนองมาจากความผดของทายาทผถกรอนสทธ หรอเนองมาจากเหตซงเกดขน

ภายหลงการแบงปน ทายาทคนอน ๆ ตองใชคาทดแทนใหแกทายาทผถกรอนสทธตามสวนแหงสวนแบงของตน แตใหหกจำานวนทเปนสวนเฉลย ซงทายาทผถกรอนสทธจะตองออกกบเขาดวยนนออกเสย แตถาทายาทคนใดคนหนงเปนคนหนสนลนพนตว ทายาทคนอนๆตองรบผดในสวนของทายาทคนนนตามสวนเฉลยเชนเดยวกน แตใหหกจำานวนทเปนสวนเฉลยซงทายาทผทจะไดรบคาทดแทน จะตองออกแทนทายาทผทมหนสนพนตวนนออกเสย บทบญญตในวรรคกอน ๆ มใหใชบงคบแกผรบพนยกรรมลกษณะเฉพาะ มาตรา 1752 คดฟองใหรบผดเนองจากการรอนสทธตามมาตรา 1751 นน มใหฟองเมอพนกำาหนดสามเดอนนบแตเมอถกรอนสทธ ลกษณะ 5 มรดกทไมมผรบ

มาตรา 1753 ภายใตบงคบแหงสทธของเจาหนกองมรดกเมอบคคลใดถงแกความตายโดยไมมทายาทโดยธรรมหรอผรบพนยกรรมหรอการตงมลนธตามพนยกรรม มรดกของบคคลนนตกทอดแกแผนดน ลกษณะ 6 อายความ

มาตรา 1754 หามมใหฟองคดมรดกเมอพนกำาหนดหนงป นบแตเมอเจามรดกตายหรอนบแตเมอทายาทโดยธรรมไดร หรอควรไดรถงความตายของเจามรดก คดฟองเรยกตามขอกำาหนดพนยกรรม มใหฟองเมอพนกำาหนดหนงป นบแตเมอผรบพนยกรรมไดรหรอควรไดรถงสทธซงตนมอยตามพนยกรรม ภายใตบงคบแหงมาตรา 193/27 แหงประมวลกฎหมายน ถาสทธเรยกรองของเจาหนอนมตอเจามรดกมกำาหนดอายความยาวกวาหนงป มใหเจาหนนนฟองรองเมอพนกำาหนดหนงปนบแตเมอเจาหนไดร หรอควรไดรถงความตายของเจามรดก ถงอยางไรกด สทธเรยกรองตามทวามาในวรรคกอน ๆ นน มใหฟองรองเมอพนกำาหนดสบปนบแตเมอเจามรดกตาย มาตรา 1755 อายความหนงปนน จะยกขนตอสไดกแตโดยบคคลซงเปนทายาทหรอบคคลซงชอบทจะใชสทธของทายาท หรอโดยผจดการมรดก