ANCIENT CHINESE WOODEN

ARCHITECTURE

ANCIENT CHINESE WOODEN ARCHITECTUREสถาปตยกรรมจนเปนสวนส าคญสวนหนงของอารยธรรมจนอนรงโรจน สถาปตยกรรมจน กบสถาปตยกรรมฝายตะวนตกและสถาปตยกรรมอสลามเปนระบบสถาปตยกรรมอน ส าคญ 3 ระบบในโลก สถาปตยกรรมจนเปนระบบสถาปตยกรรมแตหนงเดยวในโลกทสรางดวยไมเปนสวนใหญและไดแสดงใหเหนอยางลกซงถงทรรศนะทางจารยศาสตร สนทรยศาสตร คานยม และทรรศนะทมตอธรรมชาตของคนจน ลกษณะพเศษของศลปะการกอสรางของจน รวมถง มความโดดเดนอยาง

มากในดานความคดอ านาจจกรพรรดเหนอทกสงทกอยาง และความคดแบงระดบชนชนอยางเขมงวด การวางแผนผงพระราชวงหลวงและเมองหลวงมระดบสงสด ใหความส าคญตอความงามสวนทงหมด สงกอสรางสวนใหญเปน

แบบลานบานทมเสนกลางแบงเขตเปนสองเขตทมสดสวนตรงกน เคารพธรรมชาต ใหความส าคญตอความกลมกลนกบธรรมชาตและความงามแบบแฝงไว

จตรกรรมมววฒนาการมาจากการเขยนตวอกษรจนจารกบนกระดกเสยงทาย เพราะตวอกษรจนมลกษณะเหมอนรปภาพ งานจตรกรรมจนรงเรองมากในสมยราชวงศฮน มการเขยนภาพและสลกบนแผนหน ทนยมมากทสดคอการเขยนบนผาไหม สวนภาพวาดเปนเรองเลาในต าราขงจอ พระพทธศาสนา และภาพธรรมชาต

ประตมากรรมสวนใหญเปนเครองปนดนเผามอายเกาแกตงแตกอนประวตศาสตร ท าจากดนสแดง มลวดลาย แดง ด า และขาวเปนลวดลายแดง ด า และขาวเปนลวดลายเรขาคณตสมยราชวงศชาง มการแกะสลกงาชาง หนออนและหยก ตามความเชอและความนยมของชาวจน ทเชอวา หยก ท าใหเกดความเปนสรมงคล ความสขความสงบ ความรอบร ความกลาหาญ ภาชนะส ารดเปนหมอสามขาสมยราชวงศถง มการพฒนาเครองเคลอบดนเผาเปนเคลอบ 3 สคอ เหลอง น าเงน เขยว สวนสเขยวไขกามชอเสยงมากในสมยราชวงศซง สวนพระพทธรปนยมสรางในสมยราชวงศถง ทงงานหลอส ารดและแกะสลกจากหน ซงมสดสวนงดงาม เปนการผสมผสานระหวางศลปะอนเดยและจนทมลกษณะเปนมนษยมากกวาเทพเจา นอกจากนยงมการปนรปพระโพธสตวกวนอมอกดวย

สถาปตยกรรมสมยราชวงศถงสมยราชวงศถง(ค.ศ.618-907)เปนชวงทเศรษฐกจและวฒนธรรมในสงคมศกดนาพฒนาเรวทสด ลกษณะพเศษของสถาปตยกรรมสมยราชวงศถงคอมขนาดใหญโต ม ระบบระเบยบ ใชสไมคอยมากแตลายชดเจนด ในเมองฉางเมองหลวงสมยราชวงศถง(เมองซอนในปจจบน)และเมองลวหยาง เมองหลวงทางตะวนออกของราชวงศถงตางกเคยสรางวงหลวงอทยานและทท าการเปนจ านวนมาก เมองฉางอนเปนเมองทใหญทสดของโลกในสมยนน วงคาหมงในเมอง ฉางอนใหญมาก เขตซากของวงนกวางกวายอดจ านวนพนทวงตองหามสมยหมงและชงในกรงปกกง 3 เทากวา ๆสถาปตยกรรมทสรางดวยไมในสมยราชวงศถงสวยมาก วหารประธานในวดกวางเขต อไถซานมณฑลซานซกคอสถาปตยกรรมสมยราชวงศถงทเปนแบบฉบบนอกจากน สถาปตยกรรมทสรางดวยอฐและกอนหนในสมยราชวงศถงกไดรบ

การพฒนาอกขนหนง เจดยหานใหญ เจดยหานเลกในเมองซอนและเจดยเชยนสน เมองตาหลตางกเปนเจดยทสรางดวยอฐและกอนหน

สถาปตยกรรมสมยราชวงศซงสมยราชวงศซง (ค.ศ.960-1279) เปนชวงทการเมองและการทหารของจนคอนขางทรดโทรม แตเศรษฐกจ การผลตเครองศลปหตถกรรมและการคาคอนขางพฒนา วทยาศาสตรและเทคโนโลยยงไดรบการพฒนาอยางมาก ลกษณะพเศษของ สถาปตยกรรมในสมยราชวงซงคอ มขนาดไมใหญเทาใดนก แตมรปรางสวยมากสถาปตยกรรมทสรางดวยอฐและกอนหนในสมยราชวงศซงมระดบสงขนเรอย ๆ ท ส าคญคอ เจดยและสะพาน เจดยในวดหลงอนเมองหางโจวและสะพานโหยงทง ในอ าเภอเจาเซยนมณฑลเหอเปย กเปนสถาปตยกรรมทสรางดวยอฐและกอนหนทเปนแบบฉบบในสมยราชวงศซง สงคมศกดนาของจนไดรบการพฒนาอกขนหนง คนจนในสมย ราชวงศซงเรมมความสนใจในการสรางอทยานขน อทยานสมยซงทมลกษณะตวแทนคอ ชงลางถงและตเลอหยวน

สมยราชวงศซงยงไดปรากฎวทยานพนธพเศษเกยวกบเทคโนโลยการกอสรางอยางสมบรณเรองเหยงเจาฝาสอหรอแปลวา กฎเกณฑการกอสราง เปนสญลกษณ ทแสดงใหเหนวา

เทคโนโลยและการควบคมดแลการกอสรางของจนตางกขนสระดบใหม

สถาปตยกรรมสมยราชวงศหยวนราชวงศหยวนเปนราชอาณาจกรอนกวางใหญทสรางขนโดยผปกครองชาวมองโกล เปน ชวงทเศรษฐกจและวฒนธรรมของจนพฒนาชาทสด การกอสรางกตกอยในภาวะ ทรดโทรมในขนพนฐาน สถาปตยกรรมสวนใหญหยาบ ๆเมองตาตเมองหลวงสมยราชวงศหยวน (สวนดานเหนอของกรงปกกงในปจจบน) มขนาดใหญ ทงไดขยายขอบเขตกวางขนอยางตอเนองจนกอรปขนซงกรงปกกงใน ปจจบน เขาหมนปในทะเลสาบไทเย สมยราชวงศหยวนทเหลออยในปจจบนกคอ

สวนสาธารณะเปยไห ในปจจบน เนองจากผปกครองสมยราชวงศหยวนเปนผนบถอศาสนาพทธการสรางวดวาอาราม ในสมยหยวนจงเจรญมาก เจดยขาวในวดเมยวองกรงปกกงเปนวดศาสนาลามะทออกแบบสรางขนโดยนายชางชาวเนปาล

สถาปตยกรรมสมยราชวงศหมงนบตงแตสมยราชวงศหมง (ค.ศ.1368-1644) เปนตนมา จนเรมเขาสชวงปลายสงคม ศกดนา สถาปตยกรรมในสมยนสวนใหญสบทอดลกษณะการกอสรางสมยราชวงศซง ไมมการเปลยนแปลงอยางเดนชด แตมขนาดใหญโตและสงางามสถาปตยกรรมทางการในสมยนสรางขนดวยอฐ กอนหนและไมแขง คลมกระเบอง เคลอบ มภาพและเครองประดบประดาตาง ๆ สวนชาวบานนนสวนมากใชอฐสรางบาน สสานสมยราชวงศหมงในเมองนานกงและกรงปกกงตางกเปนกลม

สถาปตยกรรมทมระดบสงการกอสรางในสมยราชวงศหมงใหความส าคญตอฮวงซยอยางมาก นอกจากน เครองเรอนสมยราชวงศหมงกมชอดงในโลก

สถาปตยกรรมสมยราชวงศชงราชวงศชงเปนราชวงศสดทายในสงคมศกดนาของจนสถาปตยกรรมในสมยนสวนมากสบทอดลกษณะทมมาแตดงเดมของสมยราชวงศหมงแตหรหรากวาสมยราชวงศหมง กรงปกกงเมองหลวงสมยราชวงศชงไดรกษาไวซงสภาพเดมในสมยราชวงศหมง ไดเปดประตเมองทมหอคอยสงใหญโต 20 ประต ประตเจงหยางเหมนเปนประตทส าคญ ทสดและใหญทสดของตวเมองชนใน จกรพรรดสมยราชวงศชงยงไดสรางอทยานราช ส านกทมขนาดใหญ ทสวยทสดและหรหราทสดคอ อทยานหยวนหมงหยวนและอเหอ หยวน สถาปตยกรรมของจนในสมยนยงเรมใชกระจกดวยราชวงศชงยงไดสรางวดวาอารามพทธศาสนานกายธเขตทมลกษณะพเศษจ านวนมาก เชน วดยงเหอในกรงปกกง

และวดพทธศาสนานกายธเบตจ านวนหนงในเมอง เฉงเตอ เปนตน ชวงปลายสมยราชวงศชง ยงไดปรากฏสถาปตยกรรมใหมจ านวนหนงทรวมลกษณะ การกอสรางของจนกบของฝายตะวนตกเขาดวยกน

การสรางพระราชวงหลวงพระราชวงหลวงเปนสงกอสรางทมขนาดใหญและสงางามทจกรพรรดสรางขนเพอเสรมสรางการปกครองและความศกดสทธ เปนสถาปตยกรรมอนรงโรจนและ สงใหญ นบตงแตสมยราชวงศฉนเปนตนมา พระราชวงหลวงกเปนทประทบของจกรพรรดและพระราชส านก ต าหนกกเปนทวาการของจกรพรรด การสรางพระราชวงหลวงม ลกษณะพเศษ คอ มหลงคาใหญมาก ทงคลมดวยกระเบองเคลอบสเหลอง ประดบ ประดาดวยภาพสสวย เพดานลายแผนผงสเหลยมสสนงดงาม ฐานและราวหนออน สขาวตลอดจนอน ๆ แผนผงของพระราชวงหลวงเปนแบบทมเสนกลางแบงเขตเปนสองเขตทมสดสวนตรงกน สงกอสรางบนเสนกลางนนทงสงทงใหญและสงางามมาก สวนสงกอสรางทง สองขางนนจะต ากวาและเลกกวา พระราชวงหลวงนนกแบงเปนสองสวนเชนกน คอ สวนดานหนาและสวนดานหลง สวนดานหนาเปนทวาการและสถานทจดพธส าคญ ๆ ของจกรพรรด สวนดานหลงเปนทประทบของจกรพรรด พระราชนและพระสนมตาง ๆ พระราชวงโบราณแบงเปนสองเขต เขตดานหนาเปนสถานททจกรพรรดวาการและ จดพธส าคญ ๆ ตาง ๆ ทส าคญประกอบดวยต าหนกไทเหอ ต าหนกจงเหอและต าหนก เปาเหอ ซงตางกสรางขนบนฐานหนออนสขาวสง 8 เมตร สงางามมาก เขต

ดานหลง เปนสถานทท าการและทประทบของจกรพรรดและบรรดสนม ทส าคญมวงเฉยนชงวงคนหนงและพระราชอทยาน ซงตางกเปนวงทประกอบดวยสวนประดบ หองอานหนงสอ ศาลาและภเขาหนจ าลอง เปนตน

วงแตละแหงเปนแบบลานบานจนทงนน

การแพทยจนถอเปนศาสตรอกชนดหนงทมความเปนเอกลกษณและประวตอนยาวนานมพฒนาการมาอยางตอเนองของจน เนองจากคนจน แพทยแผนโบราณของจนก าเนดขนบรเวณลมแมน าเหลองของจน หลงจากนนชาวจนกท าการศกษาเกยวกบการแพทยอยางจรงจงจนใหเกดหมอจน พรอมต ารบต าราเกยวกบทางการแพทยเกดขนมากมาย มการบนทกความรทางการแพทยนอกจากในต าราแลวยงมการคนพบต าราเกยวกบทางการแพทยของจนทมอายเกาแกทสดคอต ารา “หวาง ต เนย จง” เปนต าราทางการแพทยทเกาแกทสดของจน

การตอเรอและการเดนเรอจนนบเปนผบกเบกทางดานนเชนกน จนมการสรางเรอใชมานานนบศตวรรษ เรอส าเภาจนเปนเรอชนดแรกๆทสามารถแลนฝาความคลนลมอนแปรปรวนของมหาสมทรได ยงการคมนานคมในสมยอดตตองพงพาทางน าเปนหลก การทจนมเรอทองไปไหนมาไหนไดนนท าใหเกดการคาขายแลกเปลยนสนคาจากแหลงหนงกบอกแหลงหนง

ดาราศาสตรและเขมทศศาสตรแขนงนถกพฒนาควบคมกนมากบการเดนเรอของจน ชนชาวจนศกษาดาราศาสตรโดยเนนไปท การค านวณหาพกดดาวจากเสนศนยสตรซงแตกตางกบการศกษาดาราศาสตรของชนชาวตะวนตกในสมยนนทมงเนน ไปทระบบจกราศแทน แตจนกลบมงศกษาถงการโคจรของดาวแตละดวงไมวาจะเปน ดวงอาทตย ดวงจนทร จนมการบนทกถงเหตการณทางธรรมชาตทเกยวกบดวงดาว หรอระบบสรยจกรวาลไวมากมายไมวาจะเปน การเกดสรยปราคา จนทรยปราคา หรอวามการท าแผนทดาว

กระดาษและการพมพกระดาษเปนสงประดษฐทส าคญอกอยางหนงทเกดจากภมปญญาของชาวจนโบราณ ท าใหเกดการถายทอดองคความรกนไดอยางไมมทสนสด โดยผ ทไดรบการยกยองวาสามารถประดษฐกระดาษทมคณภาพขนมาใชไดคนแรกคอ ไซหลน ขาราชส านกชาวจนในสมยราชวงศฮน