03 / 2018 industrie veiligheid

WETGEVING EN NORMALISATIEInterview met Harold Pauwels over normalisatie en wetgeving | pagina 6

Nieuwe IEC 60204-1 is goedgekeurd. Wat zijn de wijzigingen? | pagina 12

03 / 2018

Industrie & Veiligheid Dit magazine is een uitgave van NEN | November 2018

3337_NEN_vakblad Industrie_Veiligheid_3_2018_V6.indd 1 14-11-18 12:14

2

AGENDA2018/19

COLOFON

NENIndustrie&Veiligheid wordt een brede groep van vakmensen geïnformeerd over ontwikkelingen en veranderingen op gebied van Wet- en regelgeving en normontwikkeling op gebied van industriële veiligheid. Onderwerpen zoals Arboveiligheid, veiligheid in de transportsector en chemische industrie komen ruim aan bod .Verder wordt de lezer bediend met analyses en interviews gerelateerd aan normalisatie en het wettelijk kader.

UitgeverNederlands Normalisatie-instituut (NEN)Vlinderweg 6, 2623 AX Delft, Postbus 5059, 2600 GB Delft, telefoon: (015) 2 690 180, Fax: (015) 2 690 207, e-mail: [email protected]: www.nen.nl

AbonnementenDe online versie van NEN-Industrie & Veiligheid is gratis. U kunt ook een betaald abonnement nemen op de papier versie. Hiervoor geldt het onderstaande.

Wijzigingen, klachten over bezorging en opgave nieuwe abonnementen: NEN-Klantenservice (015) 2 690 391.

Opgave voor een abonnement kan ook via onze website www.nen.nl/industrieleveiligheid

Opzeggingen uitsluitend schriftelijk met een opzeg-termijn van een kalendermaand (dus voor 1 december van het lopende jaar). Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.Een jaarabonnement kost € 50,- exclusief BTW voor 4 nummers en kan worden gecombineerd met het lidmaatschap van de Adviespunt Machinebouw.Leveringsvoorwaarden zie http://www.nen.nl/web/ Mijn-NEN/Leveringsvoorwaarden.htm

AdvertentiesNEN-Industrie&Veiligheid, Vlinderweg 6, 2623 AX Delft, Postbus 5059, 2600 GB Delft,telefoon: (015) 2 690 180, fax: (015) 2 690 207, e-mail: [email protected]

Redactie NEN Industrie & VeiligheidSaskia Ham, Jeannette Leenders en Robby Veders Vlinderweg 6, 2623 AX Delft, Postbus 5059, 2600 GB Delft, telefoon: (015) 2 690 180, fax (015) 2 690 207,E-mail: [email protected]

Aan dit nummer hebben meegewerktMartijn Drost, Silvia van Etten, John Fullard, Elma Hagen, Dennis van Loon, Harold Pauwels, Bert Severijnen, en Johan van Velthoven

VormgevingBuro Eigen, Delfgauw, www.buro-eigen.nl

DrukkerijGrafia Multimedia, Pijnacker, www.grafia.nl

ReprorechtclausuleHet auteursrecht voor de redactionele inhoud van dit vaktijdschrift wordt voorbehouden. Ongeautoriseerde verveelvoudiging en/of openbaarmaking van het geheel of gedeelten daarvan of op welke wijze ook is verboden.

© Copyright 2006. De opgave van prijzen en technische gegevens vindt plaats buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.

Agenda

Training Machineveiligheid en CE-markering:

Zelf CE-markeren

27 november 2018, Delft

www.nen.nl/trainingcemarkeren

Training Functional safety in de machinebouw

29-30 november 2018, Utrecht

www.nen.nl/trainingfunctionalsafety

Training CE markeren van producten volgens

ATEX 114

04 december 2018, Utrecht

www.nen.nl/trainingatex114

Training Europese regelgeving productveiligheid

06 december 2018, Utrecht

www.nen.nl/trainingproductveiligheid

Training Wet- en regelgeving machines

17 januari 2019, Utrecht

www.nen.nl/trainingmachineveiligheid

Training Risicobeoordeling Machines

31 januari 2019, Utrecht

www.nen.nl/trainingrisicobeoordeling

Training NEN-EN-IEC 60204-1: Elektrische

uitrusting van machines

07 februari 2019, Utrecht

www.nen.nl/trainingnen60204elektrische-

machines

Training ATEX-richtlijnen en explosieveiligheid:

introductie

12 februari 2019, Eindhoven

www.nen.nl/trainingatexintroductie

NEN organiseert tweemaal per jaar een bijeen-

komst Platform Industrie & Veiligheid.

Tijdens de bijeenkomst wordt er ingegaan op de

milestones van de Machinerichtlijn, de waarde

van normalisatie in de praktijk en de ontwik-

kelingen binnen de verschillende pijlers van

Industriële Veiligheid. Naast het leggen van de

link tussen de verschillende pijlers verbindt het

Platform onder andere ontwikkelingen binnen

normcommissies met Wetgeving en praktijk

ervaringen van de deelnemers van het Platform.

Heeft u interesse of wilt u zich inschrijven?

Kijk voor de eerstvolgende bijeenkomst en

uitgebreide informatie op www.nen.nl/

platformindustrie of neem contact op

met onze adviseurs, telefoon: 015-2690180,

e-mail: [email protected]

Platform Industrie & Veiligheid ‘Het verbindend Platform waarin Wetgeving, normalisatie en de praktijk samenkomen’


3NENIndustrie & Veiligheid 3 / 2018

REDACTIE

Redactie & In dit nummer…

Dit nummer en de volgende editie van NEN Industrie en Veilig-

heid gaan over de relatie tussen wetgeving en normalisatie. Een

belangrijk onderwerp, waarover de algemeen gedachte is dat wet-

geving abstracte doelen voorschrijft en normen concrete invulling

geven aan deze doelen. De praktijk is vaak ingewikkelder. Zo is

er wetgeving die heel specifiek voorschrijft waaraan bijvoorbeeld

een bepaald product moet voldoen. Omgekeerd is het zo dat door

de koppeling van (geharmoniseerde) normen aan wetgeving soms

een wettelijke werking uitgaat van een norm.

Een andere complexiteit is de werking van normen in een systeem

van gedeeltelijke zelfregulering - zoals bijvoorbeeld in onze EU

productregelgeving. Is het wenselijk dat de markt haar eigen

regels opstelt of moeten deze juist veel meer top down door de

overheid worden vastgesteld? Over dit en veel meer leest u in dit

en komende nummer.

Namens de hele redactie wensen wij u veel leesplezier,

Saskia Ham, Jeannette Leenders en Robby Veders

Uw aanspreekpunt 4

De nieuwste onderwerpen voor normontwikkeling! 5

Overzicht nieuwe normen 10

Column 8, 15

Normalisatie en wetgeving 06Interview met Harold Pauwels

06 Vaste rubrieken

IN DIT NUMMER…

Nieuwe IEC 60204-1 is goedgekeurd voor harmonisatie. Wat zijn de wijzigingen? 12Achtergrond

‘De CE-markering is vooral een kwestie van doen’ 16Trainer en deskundige Henrie Verwey

VHL Veiligheidsdag 18Normontwikkeling


In de eerste plaats is er het taalgebruik. Niet iedereen

spreekt, schrijft en leest vloeiend “Juridisch”, ik tenminste

niet. Toch is dit de taal waarin onze wetten worden vastge-

legd, en als leek is het soms lastig om goed te begrijpen wat

de wetgever nou precies bedoelt.

Een tweede factor is de enorme hoeveelheid aan weten

regelgeving die van toepassing is. Vaak zie je door de

bomen het bos niet meer. Overal moet rekening mee worden

gehouden. Wet- en regelgeving betreft o.a. veiligheid, milieu

en privacy, en raakt aan ontwerp, gebruik en afdanken van

producten, het functioneren als werkgever of werknemer,

kortom: teveel om op te noemen.

Gelukkig staan we hier niet alleen voor. Vele lotgenoten wor-

stelen hiermee, en samen kunnen we er wel wat aan doen.

Door met elkaar in gesprek te blijven bijvoorbeeld; het delen

van voorbeelden en ervaringen is een krachtig instrument

om onze eigen weerbaarheid in het juridische landschap te

vergroten.

NEN draagt hier graag zijn steentje aan bij. In de eerste

plaats wederom door deze editie van ons vakblad, maar

ook door verschillende andere producten en diensten

zoals het platform-overleg “Industrie&Veiligheid” en een

CE-regelgeving check/Wegwijzer CE-markering machines.

Ook onze normcommissies zijn in dit kader het vermelden

waard. Deelname aan dergelijke netwerken vol deskundi-

gen en meepraten over “de stand der techniek” binnen het

vakgebied is een vorm van “Education Permanente” met een

onschatbare waarde.

Mocht u naar aanleiding van dit vakblad meer informatie

willen over Normalisatie of andere producten of diensten van

NEN, neem gerust contact met mij op. Ik bied u graag een

luisterend oor.

Meer informatieJohan van Velthoven, clustermanager Industrie & Veiligheid

Email: [email protected]

Telefoon: 015 2690 337 of 06 33333 882

4

“Iedere Nederlander behoort de wet te kennen, zo ook u en ik”. “Natuurlijk” hoor ik u zeggen, maar zo eenvoudig is dat meestal niet.

Uw aanspreekpunt

NEN Industrie & Veiligheid:

UW AANSPREEKPUNTJohan van Velthoven

SCHAKEL TUSSEN WET EN WERKELIJKHEID


NENIndustrie & Veiligheid 3 / 2018 5

Overzicht nieuwste onderwerpen

DE NIEUWSTE ONDERWERPEN VOOR NORMONTWIKKELING!(in de periode 13 april tot en met 19 september 2018)

Arbo veiligheid

prEN 813 rev

Personal fall protection equipment - Sit harnesses

prEN 12841 rev

Personal fall protection equipment - Rope access

systems - Rope adjustment devices

prEN 13274-2 rev

Respiratory protective devices - Methods of test -

Part 2: Practical performance tests

prEN 14183rev

Step stools

Logistiek

prEN 13852-1 rev

Cranes - Offshore cranes - Part 1: General-purpose

offshore cranes

prEN16839 rev

Railway applications - Rolling stock - Head stock

layout

Machineveiligheid

prEN 12110 rev

Tunnelling machines - Air locks -

Safety requirements

prEN 14620-1 rev

Design and manufacture of site built, vertical,

cylindrical, flat bottomed, steel tanks for the storage

of refrigerated, liquefied gases with operating

temperatures between -5 °C and -196 °C -

Part 1: General

prEN 14620-2 rev





Part 2: Metallic components

prEN 14620-3 rev





Part 3: Concrete components

prEN 15609 rev

LPG equipment and accessories - LPG propulsion

systems for boats, yachts and other craft

prEN 16191 rev

Tunnel boring machines - Safety requirements

Meer weten? Of interesse in een oriënterend gesprek?

Neem contact op

Johan van Velthoven,

clustermanager

NEN Industrie & Veiligheid

telefoon: (015) 2 690 180

email: [email protected]

U kunt ook meer informatie vinden

op onze website: www.nen.nl/

Normontwikkeling.htm

Ook u kunt ontwikkelingen rechtstreeks volgen en actief beïnvloeden door lid te worden van een NEN-normcommissie. Daardoor bent u als de eerste op de hoogte en krijgt u toegang tot een groot netwerk. Hieronder vindt u geselecteerde items van de nieuwste onderwerpen waarvoor normontwikkeling gestart gaat worden:

MEEDOEN AAN NORMONTWIKKELING?


NORMALISATIE EN WETGEVING

Om op voornoemde vraag een antwoord te vinden spreekt NEN Industrie en

Veiligheid met Harold Pauwels, business unit manager standards bij NEN.

Pauwels is opgeleid als scheikundig technoloog aan de technische universi-

teit van Eindhoven. In het begin van zijn carrière heeft hij functies uitge-

voerd in het bedrijfsleven op het gebied van polymeer- en milieutechnolo-

gie. Bij één van deze bedrijven heeft hij meegewerkt bij het opzetten van

een kwaliteitsmanagementsysteem, waarin normen een grote rol spelen.

Onder meer door zijn destijds gewekte interesse voor normen is hij bij NEN

terecht gekomen en heeft daar zeer ruime ervaring opgedaan als secretaris

in ISO commissies, projecten op het gebied van energie, schemabeheer en

als manager van verschillende sectorclusters bij NEN. Als business unit

manager standards staat hij aan het hoofd van een groot deel van NEN dat

zich bezighoudt met normontwikkeling en schemabeheer. Bijna onontbeer-

lijk voor het uitvoeren van deze functie, geeft hij leiding aan de business

unit standards vanuit een sterk geloof in de kracht van zelfregulering om

markten te reguleren en te laten functioneren.

Europees kader voor zelfreguleringHoewel voorstander van zelfregulering, geeft Pauwels aan dat zelfregulering

alleen kan werken binnen bepaalde kaders en omstandigheden. Om het

grotere geheel aan te duiden waarbinnen zelfregulering kan functioneren

gebruikt hij de term kwaliteitsinfrastructuur. Een goed voorbeeld van een

kwaliteitsinfrastructuur -voor markten- is het regelgevend kader van de

Europese Unie voor producten.

Dit kader, de zogenaamde New Approach, is bedoeld als instrument om het

vrij verkeer van producten op de Europese markt te bevorderen en tegelijk

een hoog niveau van veiligheid te garanderen. In plaats van de in de lidsta-

ten voorheen vaak gedetailleerde en technische productwetgeving geven de

New Approach richtlijnen de essentiële veiligheids- en gezondheidsvereis-

ten weer. Deze eisen zijn ruim van opzet en borgen vanuit algemeen belang

primair de veiligheid en gezondheid van personen.

De technische invulling van de productveiligheidsrichtlijnen wordt vastge-

legd in geharmoniseerde normen. Door te voldoen aan de geharmoniseerde

normen ontstaat een vermoeden van overeenstemming met de essentiële

eisen uit de productrichtlijnen. Over geharmoniseerde normen bestaat vaak

het idee dat het wetgeving betreft, maar het gebruik van deze normen is

vrijwillig. Fabrikanten kunnen namelijk ook op een andere wijze conformiteit

aantonen. (Geharmoniseerde) normen worden opgesteld door stakeholders

vanuit de markt en zijn te omschrijven als één van de meest geïnstitutio-

naliseerde vormen van zelfregulering. Voor bepaalde risicocategorieën in

de productrichtlijnen is een conformiteitsbeoordeling door een aangewezen

keuringsinstantie verplicht, voor andere categorieën volstaat een zelfbeoor-

deling.

Pauwels geeft aan dat deze New Approach in 2008 verder is ontwikkeld tot

het New Legislative Framework (NLF), met als grote wijziging onder meer

een versterkte rol voor accreditatie verankerd in richtlijn EU 765/2008. Door

deze richtlijn heeft iedere lidstaat nu één onafhankelijke en publieke Raad

van Accreditatie die erop toeziet dat de aangewezen conformiteitsbeoorde-

lende instellingen over de benodigde kwalificaties beschikken en conformi-

teitsbeoordeling uitvoeren zoals alle andere aangewezen instanties. Volgens

Pauwels heeft deze wijziging ertoe geleid dat het vertrouwen in het systeem

en daarmee de veiligheid en kwaliteit van producten die op de Europese

markt verschijnen verder is toegenomen.

6

Interview

Harold Pauwels,

Business Unit Manager Standards

bij NEN

Een van de belangrijkste thema’s op het gebied van normalisatie is de koppeling van normen aan wetgeving. Om daar eens goed bij stil te staan zijn zowel dit nummer als de volgende editie van NEN Industrie en Veiligheid aan dit thema gewijd. Centraal in het interview van deze editie staat de relatie tussen een wettelijk kader, de fase van ontwikkeling van markten, en de mate van effectieve zelfregulering. Zelfregulering is een niet omstreden begrip dat regelmatig onder vuur ligt en voor maatschappelijke beroering kan zorgen op het moment dat er misstanden ontstaan of ongelukken gebeuren. Echter in een steeds complexere wereld is zelfregulering ook een onmisbaar instrument. Onder welke omstandigheden functioneert zelfregulering op zijn best en wat zijn daartoe voorwaarden?



Interview

Omstandigheden en voorwaarden voor zelfregulering Op de vraag of het NLF goed werkt geeft Pauwels aan dat dat zeker

het geval is, met name wanneer er sprake is van een volwassen en

stabiele markt. In zo’n markt heeft niemand belang bij falen op het

gebied van veiligheid of kwaliteit en is er een drijfveer om middels

zelfregulering waaronder normalisatie het niveau hoog te houden om

zo de stabiliteit te continueren. Ook het toezicht op een volwassen en

stabiele markt werkt goed, juist vanwege de drijfveer van de markt

om het kwaliteits- en veiligheidsniveau hoog te houden. Hierdoor kan

toezicht gericht worden op die marktpartijen waar het grootste risico

bestaat op het niet aan de regelgeving voldoen.

Voor nieuwe of instabiele markten is er een groter risico dat een

kwaliteitsinfrastructuur op basis van zelfregulering niet goed werkt.

In nieuwe markten is te veel in ontwikkeling om de contouren van

kwaliteits- of veiligheidseisen vast te leggen. Bovendien is er een

risico in nieuwe markten dat er freeriders ontstaan, partijen die een

snelle winst willen behalen door te speculeren op het ontbreken van

een uitgewerkt regelgevend kader. In instabiele markten daarentegen

is het zo dat bestaande sectoren onder druk komen te staan door

innovaties of verschuivingen en de gevestigde partijen moeite krijgen

aan het regelkader te kunnen blijven voldoen, omdat ze financieel

onder druk staan.

Een derde type complicatie voor een kwaliteitsinfrastructuur op basis

van gedeeltelijke zelfregulering zijn misstanden of ongelukken. Op

het moment dat er bijvoorbeeld een groot ongeluk gebeurt met een

product in een verder goed werkende markt ontstaat er maatschap-

pelijke druk op een zelfregulerend kader, ongeacht of dat terecht is.

Dat heeft er alles mee te maken dat een functionerende markt en

dus ook het regulerend kader werkt op basis van vertrouwen. Om

dat vertrouwen te herstellen zullen oorzaken aan het licht moeten

komen, moeten regels strenger worden en moet het toezicht worden

verscherpt. Op zichzelf is dat geen slecht mechanisme omdat zo het

veiligheidsniveau binnen een sector verder verhoogd wordt. Echter,

het kan eveneens negatief werken en een sector verlammen.

Pauwels merkt op dat een volledig zelfregulerend systeem eigenlijk

nooit voor eeuwig kan functioneren. Er is altijd een waakhond nodig

die marktspelers scherp houdt en het vertrouwen in markten be-

schermt. Het omgekeerde geldt even goed, in een steeds complexere

maatschappij is een volledig vanuit de overheid voorgeschreven

technisch reglement onbereikbaar en zal de rol van normalisatie,

certificering en accreditatie alleen maar verder toenemen.

In aanvulling op de omstandigheden waarin zelfregulering goed en

minder goed werkt en welke voorwaarden daarbij nodig zijn, vraagt

NEN industrie en Veiligheid Pauwels naar verbeterpunten om een

systeem van gedeeltelijke zelfregulering nog beter te laten functione-

ren. Pauwels stelt dat in ieder geval op het gebied van normalisatie

de Nederlandse overheid meer betrokken zou kunnen zijn in het

directe normalisatiewerk, maar vooral in de kaderstellende beleids-

commissies. De overheid is als vertegenwoordiger van het algemene

belang een belangrijke stakeholder. Echter, de ervaring is dat de

overheid zich de laatste tien jaar steeds meer heeft teruggetrokken

als directe belanghebbende. Dat heeft er veel mee te maken dat

de overheid naast de rol van vertegenwoordiger van het algemene

belang ook toezichthouder is. Als toezichthouder kan het voor de

overheid lastig zijn zich te committeren aan een bepaalde norm of

stand der techniek. Aan de andere kant is de betrokkenheid van de

overheid voor de kwaliteit van normen juist bevorderlijk, aangezien zij

kan zorgen dat normen goed aansluiten op wettelijke kaders.

Tot slotAls afsluiting hebben we het nog kort over potentiële dreigingen voor

het systeem van zelfregulering. Volgens Pauwels moeten we vooral

beducht zijn voor het nationalisme en protectionisme dat door

verschillende mogendheden in toenemende mate wordt toegepast:

“Voor de markt is globalisering een feit. Dat landen uit nationalisti-

sche en protectionistische redenen dan een eigen regelgevend kader

willen opstellen waardoor er wereldwijd een lappendeken ontstaat, is

niet bevorderlijk voor veelal gedeelde waarden als veiligheid en

duurzaamheid.”


8

Column

Column

WETGEVING EN NORMALISATIE: WAAR MOET JE BEGINNEN?In het dagelijkse leven in vooral de moderne westerse wereld is wetgeving

en normalisatie een rode draad geworden. Een gewone dag start vanwege

een verwachtingspatroon, dat gebaseerd is op normen. Het is ‘normaal’

om te gaan werken, en dat binnen kaders, die zijn gegroeid tot standaard-

gebruiken, verplichtingen gebaseerd op afspraken, die weer zijn ontstaan

om daarmee te kunnen voorzien in enkele oorspronkelijke primaire

behoeften zoals eten en veiligheid.

Hoe is het ontstaan?Sinds het ontstaan van onze hedendaagse samenleving is er al vroeg

een structuur ontstaan met wetmatigheden, afgedwongen op basis van

onder andere overlevingsdrang. Het voortplanten was voorbehouden aan

de sterkste, een natuurwet. Het opbouwen van een verdediging tegen

de elementen en andere natuurverschijnselen was vooral een zaak van

intelligentie, ook een selectievorm voor overleven. En dat werd geperfecti-

oneerd, met als uitgangspunt de bewezen methoden en successen.

Kortom, leven met wetmatigheden is er altijd geweest. Niet dat het zo

benoemd is, hoewel: natuurwetten is een oude term.

Zo ook het verschijnsel ‘standaarden’ – heden ten dage normen genoemd

- die ons in staat hebben gesteld vanuit opgedane kennis te groeien in

prestaties en het herhalen en zelfs het verbeteren van die prestaties.

Terug naar de dag, opstaan en aan het werk: vandaag naar een klant,

ongeveer 65 km rijden. Dat gaat met de auto een uur duren. In deze

simpele dagelijkse gang van zaken wordt al onbewust uitgegaan van

zowel wetgeving als normalisatie: de wetgeving heeft bepaald welke

snelheden er op het traject gereden mogen worden, uitgedrukt in een

standaard voor tijd en afstand. Op basis van opgedane kennis van het

traject en de geldende wettelijk bepaalde snelheden is de schatting ont-

staan voor de tijd die nodig is voor het traject. Zo is er een norm ontstaan

waarmee rekening te houden is, voor de volgende reis.

Dit is een voorbeeld van jarenlang diep ingesleten en breed bekende

wetgeving. De norm voor de reistijd is een onbewust ontstane waarde.

Wellicht herkenbaar is, dat wanneer de reis door omstandigheden een

kwartier langer duurt, er een gevoel van onbehagen ontstaat. Terwijl een

kortere reistijd bijna garantie is voor een goed humeur. In het eerste geval

is een norm overschreden, de tweede situatie voelt als een fraaie presta-

tie, beter dan de norm!

Maar dan de vraag, waarom de woorden wetgeving en normalisatie bij

velen werken als de spreekwoordelijke rode lap op een stier? Een norm

halen, soms iets beter presteren dan de norm enthousiasmeert in

het algemeen.

En dat is waar ik probeer in mijn dagelijks werk mee te spelen.

In de industrie worden veel eigen normen gehanteerd: voor het produce-

ren van aantallen goederen staan normtijden per product, voor logistieke

processen worden normen voor levertijd en aantallen gehanteerd, voor

een ontwerptraject zijn doorlooptijdnormen en voor kosten van alle pro-

cessen zijn zeker normen!

Wetgeving en normalisatie in het ontwerpprocesWanneer ik betrokken ben bij het ontwerpproces van nieuwe machines,

is er bij de meeste leden van het projectteam wel weet van het bestaan

van de Machinerichtlijn, maar dat die de kracht van wet heeft, is vaak

een verrassing. In de naam zit ‘richtlijn’ en dat woord heeft vooral in onze

taal helaas iets vrijblijvends. Ook zijn de meeste teamleden wel bekend

met normen, maar het daadwerkelijk gebruiken is een ander verhaal. De

beleving is dat het vooral veel en moeilijk leeswerk betekent en veel inte-

ressanter is het nadenken over en schetsen van de meest ingewikkelde

constructies en processen.

En in die context kan de kracht van zowel wetgeving als normalisatie

perfect worden ingezet. Maar zoals met alles is het uiterst belangrijk om

te komen tot intrinsieke motivatie. Het beste middel om dat te bereiken is

het aantonen van de voordelen, de winst, het plezier voor het teamlid, het

gevoel creëren goed bezig te zijn.

Op basis van die intrinsieke motivatie zal de nieuwsgierigheid ontstaan om

te onderzoeken wat in de Machinerichtlijn of in een bepaalde norm staat,

waarmee voordeel behaald kan worden.

Bert Severijnen

Senior adviseur veiligheid TCPM Advies



Column

E U C H N E R ( B E N E L U X ) B V I P O S T B U S 119 I N L- 3 3 5 0 A C PA P E N D R E C H T I +31 ( 0 )78 615 47 6 6 I I N F O @ E U C H N E R . N L

w w w . e u c h n e r . n l

CEM-AR-C40 Veiligheidsvergrendeling met transpondercodering

Houdkracht 600N

Houdkrachtcontrole

Serieschakeling tot 20 sensoren

Veiligheidsniveau PLe, Categorie 4

Gedetailleerde diagnose

Connectoraansluiting

Beschermingsgraad IP65/IP67

V e i l i g h e i d s t e c h n i e k v o o r d e M a c h i n e b o u w

Dus, aangekomen bij de klant, aan de slag.

Een constructeur begint aan een ontwerp voor aangedreven afscherming.

De eerste schetsen zijn gemaakt en er is een mooie oplossing met vol-

doende speling door ruimte te houden tussen bepaalde onderdelen.

De constructeur is na het volgen van een basistraining Risicobeoorde-

ling bekend met enkele elementaire zaken, zoals het uitvoeren van een

risicobeoordeling op het ontwerp.

Echter omdat het altijd zoveel papierwerk is, is het zelf doen er nog niet

van gekomen. Dus eerst maar het hele ontwerp afronden, een prototype

bouwen en voor het geheel werd een risicobeoordeling uitvoeren.

Maar nu niet: na de uitleg hoe het ontwerp bedoeld is, wat zoal kan bewe-

gen, maar ook wat afgeschermd wordt, is het in elk geval mijn bedoeling

om door goede vragen te stellen, de constructeur richting het gebruik van

de Machinerichtlijn en normen te sturen.

Na een paar vragen komt een eerste kans: ‘Waar moet ik dat van weten?’

en ‘Waar staat dat dan’…

Dan is het cursusboek van de basistraining even handig, waarin onder

andere de tekst van de Machinerichtlijn zit: ‘oh ja, Bijlage I’, en inderdaad

‘die tabel uit NEN-EN-ISO 13857’!

Er volgt nog wat gesputter van de aard ‘ er is nooit tijd om dit eerst al-

lemaal te gaan lezen’ en ‘we moeten altijd eerst een prototype maken om

het proces te testen’.

Dit biedt de tweede kans: de factor tijdbesteding en beleving.

Iets waar bijna elk mens een slecht gevoel van krijgt is het verschijnsel

opnieuw beginnen, iets dat voelt als afkeuring: denk even mee terug aan

Monopoly en de strafkaart ‘Ga terug naar Dorpsstraat (Ons Dorp)’ of erger

nog ‘Ga direct naar de gevangenis. Ga niet langs “Start”, u ontvangt geen

ƒ 200!

Met de tabel voor veiligheidsafstanden op tafel ziet de constructeur zelf,

dat wanneer hij de initiële speling verkleint – wat zonder meer mogelijk

blijkt te zijn – direct voldaan wordt aan de in de norm beschreven veilig-

heidsafstand. Onmiddellijk volgt de opmerking dat een prototype bouwen

met de initiële speling geleid zou hebben tot het opnieuw construeren. En

dus een extra tijdbesteding en zeker een onprettige emotie. Nu dus het

omgekeerde in de vorm van een aha-erlebnis ‘het kan in één keer goed!’

een eerste stap in de richting van intrinsieke motivatie.

De waarde van deze exercitie is dat deze constructeur zelf heeft ervaren

hoe - door gebruik te maken van wetgeving en normen - tijd en kosten

gespaard kunnen worden in het ontwerpproces. Goed voor de veiligheid

en goed voor de concurrentiepositie en werkgelegenheid.

Dus, waar moet je beginnen, bij de bron!


10

Normen die onder de Machinerichtlijn vallen

Type C normenNormen op het gebied van veiligheidsspecifi ca-

ties voor bepaalde (groepen) machines.

Bouwindustrie (machines voor de -)

NEN-EN-ISO 13766-1:2018 en

Grondverzet- en bouwmachines - Elektromag-

netische compatibiliteit (EMC) van machines

met inwendige elektrische voedingen - Deel 1:

algemene EMC eisen onder specifi eke elektro-

magnetische omgevingscondities

NEN-EN-ISO 13766-2:2018 en

Grondverzet- en bouwmachines - Elektromag-

netische compatibiliteit (EMC) van machines met

inwendige elektrische voedingen - Deel 2: aan-

vullende EMC eisen voor functionele veiligheid

Brandweer- en reddingsmaterieel

NEN-EN 16712-4:2018 en

Draagbare armaturen voor het opbrengen van

blusmiddelen geleverd door brandbluspompen -

Draagbare schuimarmaturen - Deel 4: Licht-

schuim generatoren PN 16

Houtbewerkingsmachines

NEN-EN-ISO 19085-1:2017/C11:2018 en

Houtbewerkingsmachines - Veiligheid - Deel 1:

Algemene eisen

NEN-EN-ISO 19085-4:2018 en

Houtbewerkingsmachines - Veiligheid - Deel 4:

Vertikale cirkelzaagmachines voor panelen

Hijsmachines (Kranen)

NEN-EN 13001-3-8:2018 Ontw. en

Hijskranen - Algemeen ontwerp - Deel

3-8:Grenstoestanden en bewijs van geschiktheid

van machines – Assen

NEN-EN 13135:2013+A1:2018 en

Hijskranen - Veiligheid - Ontwerp - Eisen voor de

uitrusting

NEN-EN 14439:2018 Ontw. en

Hijskranen - Torenkranen

Land- en bosbouwmachines

NEN-EN-ISO 4254-8:2018 en

Landbouwmachines - Veiligheid - Deel 8: Strooi-

ers voor vaste meststoffen

NEN-EN 12965:2018 2e Ontw. en

Trekkers en machines voor landen bosbouw

- Aftaktussenassen en hun beschermkappen –

Veiligheid

NEN-EN 13684:2018 en

Tuingereedschap - Lopend bediende grasmatbe-

luchters en verticuteermachines – Veiligheid

NEN-EN 16952:2018 en

Landbouwwerktuigen - ruw-terrein werk

platforms voor boomgaard werkzaamheden –

veiligheid

Luchtvracht- en grondafhandelingsapparatuur

NEN-EN 12312-8:2018 en

Grondafhandelingsapparatuur voor vliegtuigen

- Bijzondere eisen - Deel 8: Onderhoudstrappen

en -platforms

Oppervlaktebehandelingsapparatuur

NEN-EN 17059:2018 en

Plateren en anodiseren van kabels – Veilig-

heidseisen

Ontploffi ngsgevaar

NEN-EN-ISO/IEC 80079-38:2016/A11:2018 en

Explosieve atmosferen - Deel 38: Materieel

en componenten in explosieve atmosferen in

ondergrondse mijnen

Pompen en compressoren

NEN-EN 1829-1:2018 Ontw. en

Hogedrukreinigers met een waterstraal - Veilig-

heidseisen - Deel 1: Machines

Transportvoertuigen (industriële -)

NEN-EN 1459-4:2018 Ontw. en

Terreintransportwerktuigen - Veiligheidseisen

en verifi catie - Deel 4: Aanvullende eisen voor

transportwerktuigen met variabele reikwijdte voor

het behandelen van vrijhangende lasten

NEN-EN 1459-5:2018 2e Ontw. en

Terreintransportwerktuigen - Veiligheidseisen en

verifi catie - Deel 5: Voorzetstukken en bijbeho-

rende interface

NEN-EN 16842-1:2018 en

Gemotoriseerde transportwerktuigen - Zichtveld

- Beproevingsmethoden en verifi catie - Deel 1:

Algemene eisen

NEN-EN 16842-2:2018 en

Gemotoriseerde transportwerktuigen - Zichtveld

- Beproevingsmethoden en verifi catie - Deel 2:

Transportwerktuigen met zittende bestuurder met

contragewicht en terreintransportwerktuigen met

mast met hefvermogen tot en met 10 000 kg

OVERZICHT NIEUWE NORMEN EN NORMONTWERPENSelectie gepubliceerde normen en normontwerpen, periode 13 april 2018 t/m 20 september 2018

10

Overzicht nieuwe Normen



Overzicht nieuwe Normen

Normen voor Machineveiligheid

NEN-EN 12493:2013+A2:2018

LPG equipment and accessories - Welded steel

pressure vessels for LPG road tankers - Design

and manufacture

NEN-EN-ISO 19085-1:2017/C11:2018

Woodworking machines - Safety - Part 1: Com-

mon requirements

ISO 7714:2018

Agricultural irrigation equipment - Volumetric

valves - General requirements and test methods

ISO 10625:2018

Equipment for crop protection - Sprayer nozzles -

Colour coding for identification

ISO 6787:2018

Assembly tools for screws and nuts - Adjustable

wrenches

ISO 7714:2018

Agricultural irrigation equipment - Volumetric

valves - General requirements and test methods

ISO 14955-2:2018

Machine tools - Environmental evaluation of

machine tools - Part 2: Methods for measuring

energy supplied to machine tools and machine

ISO 20112-1:2018

Tractors and machinery for agriculture and

forestry - Camera interface between tractor and

implement - Part 1: Analogue camera interface

Normen voor Arbo-veiligheid

NEN-EN 144-1

Respiratory protective devices - Gas cylinder

valves - Part 1: Inlet connections

NEN-EN 144-2

Respiratory protective devices - Gas cylinder

valves - Part 2: Outlet connections

NEN-EN-ISO 374-1:2016/A1:2018

Protective gloves against dangerous chemicals

and micro-organisms - Part 1: Terminology and

performance requirements for chemical risks

NEN-EN 14325:2018

Protective clothing against chemicals - Test me-

thods and performance classification of chemical

protective clothing materials, seams, joins and

assemblages

NEN-EN 14458:2018

Personal eye-equipment - High performance

visors intended only for use with protective

helmets

NEN-EN 14593-1:2018

Respiratory protective devices - Compressed air

line breathing devices with demand valve - Part

1: Devices with a full face mask - Requirements,

testing and marking

NEN-EN 14594:2018

Respiratory protective devices - Continuous flow

compressed air line breathing devices - Require-

ments, testing and marking

ISO 15384:2018

Protective clothing for firefighters - Laboratory

test methods and performance requirements for

wildland firefighting clothing

Normen voor Logistiek

NEN-EN 81-28:2018

Safety rules for the construction and installation

of lifts - Lifts for the transport of persons and

goods - Part 28: Remote alarm on passenger

and goods passenger lifts

NEN-EN 81-70:2018


of lifts - Particular applications for passenger and

goods passenger lift - Part 70: Accessibility to

lifts for persons including persons with disability

NEN-EN 81-71:2018


of lifts - Particular applications to passenger lifts

and goods passenger lifts - Part 71: Vandal

resistant lifts


12

NIEUWE IEC 60204-1 IS GOEDGEKEURD VOOR HARMONISATIE. WAT ZIJN DE WIJZIGINGEN?

De ‘nieuwe IEC 60204-1’ is inmiddels alweer de zesde versie van één van de

meest gebruikte machineveiligheidsnormen wereldwijd. IEC 60204-1 beschrijft

de eisen met betrekking tot de elektrische uitrusting van machines (met uitzon-

dering van handgereedschap) welke moeten leiden tot:

• Veiligheid van personen

• Consistentie in besturing

• Bedienings- en onderhoudsgemak

IEC 60204-1 is van toepassing op de complete elektrische installatie van

een machine. Dit wordt beschouwd vanaf het punt waar de binnenkomende

voedingskabel kan worden aangesloten op de klemmen of hoofdschakelaar

van de machine.

Belangrijkste wijzigingenNaast tekstuele updates en het actualiseren van referenties naar andere

normen, hebben de belangrijkste wijzigingen betrekking op de onderstaande

onderwerpen:

• Applicaties welke gebruik maken van ‘Power Drive Systems’ (PDS) zoals

frequentie omvormers (met Safe Torque Off);

• Elektromagnetische Compatibiliteit (EMC);

• Bepaling kortsluitstroom;

• Potentiaalvereffening;

• Documentatie.

Stop categorieën en Safe Torque Off (STO)In de vorige versie van de norm waren reeds drie ‘stop-categorieën’ gedefini-

eerd:

• Stop categorie 0 (stoppen van bewegingen door meteen de voeding ‘power’

af te schakelen)

• Stop categorie 1 (gecontroleerd tot stilstand brengen (aftoeren, remmen,

enz.) en daarna de voeding afschakelen)

• Stop categorie 2 (gecontroleerd tot stilstand brengen waarbij de energie

beschikbaar mag blijven.

Hierbij is het voor een noodstopfunctie enkel toegestaan om deze uit te voeren

in stop categorie 0 of 1. Dit zijn beide stop-categorieën waarbij de voeding

naar de actuatoren (uiteindelijk) afgeschakeld wordt.

De laatste jaren is er wat discussie ontstaan in welke situaties je gebruik kunt

maken van een STO functie van een frequentie omvormer. Eén van de deze

discussiepunten was of een STO gebruikt mocht worden als een ‘categorie 0

stop’. Deze discussie kwam voort uit de definitie van ‘voeding’ (‘power’ in de

Engelstalige versie). Dit omdat een STO enkel garandeert dat een motor geen

koppel / kracht meer kan leveren, wat niet wil zeggen dat er geen spanning

meer op de wikkelingen kan staan. Deze onduidelijkheid resulteerde er soms

in dat men naast de STO ook een (extra) magneetschakelaar in de voeding van

de frequentieomvormer plaatste om daarmee zeker te stellen dat ‘de voeding’

daadwerkelijk afgeschakeld werd.

In de nieuwe IEC 60204-1 is nu expliciet opgenomen dat het afschakelen van

koppel/kracht beschouwd mag worden als het afschakelen van ’de voeding’

(power). Hierbij staat concreet aangegeven dat dit gerealiseerd kan worden

door een ‘Power Drive System’ zoals een frequentie omvormer met STO.

Er waren ook in de vorige versie van de norm reeds mogelijkheden om een

werkschakelaar ‘in de stuurstroom’ te schakelen. In lijn hiermee is nu ook het

afschakelen van een motor middels een frequentie omvormer (PDS) expliciet

vermeldt als één van mogelijkheden om gebruikt te worden als beveiliging te-

gen onverwacht opstarten. Hieraan zijn echter strenge voorwaarden verbonden

aangezien het veiligstellen in de stuurstroom (d.m.v. bijvoorbeeld een magneet-

schakelaar) geen scheidingsfunctie vervult. Enkel korte werkzaamheden zoals

inspectie en afstellen zijn in deze situatie toegestaan!

Sinds eind 2016 is de nieuwste versie van de norm voor de elektrische uitrusting van machines (IEC 60204-1:2016) gepubliceerd. Afgelopen oktober is de norm goedgekeurd voor harmonisatie onder de Machine- en laagspanningsrichtlijn. In dit artikel wordt ingegaan op de belangrijkste inhoudelijke wijzigingen van de norm.

Achtergrond



Concreet: Het activeren van de STO functie van een frequentie omvormer mag beschouwd worden als een ‘categorie 0 stop’ en kan daarmee gebruikt worden om bij een noodstop een beweging te stoppen 1.

Elektromagnetische compatibiliteit (EMC)Het onderwerp EMC is niet nieuw in deze versie van de norm. Ook in de vorige

versie van de norm werden reeds eisen gesteld aan de elektrische installatie

gerelateerd aan EMC. De installatie moet een bepaalde mate van ongevoelig-

heid hebben voor ‘stoorsignalen’ van buitenaf en moet aan de andere kant

waarborgen dat de installatie zelf niet teveel verstoring genereert voor de

omgeving van de machine. Dit is op zichzelf niet veranderd. Wel stonden er in

de norm maatregelen en ‘best practices’ beschreven welke genomen moesten

worden om de machine aan de EMC-eisen te kunnen laten voldoen. Deze

maatregelen zijn nu opgenomen in een veel uitgebreidere informatieve en

praktische bijlage van de norm waarin onder andere concrete voorbeelden en

aansluitprincipe gegeven worden.

Een belangrijke toevoeging in de nieuwe norm is dat EMC immuniteit- en emis-

sie testen verplicht worden tenzij:

• de toegepaste elektrische componenten al voldoen aan de betreffende

EMC-eisen voor dat type component (meestal CE-markering op basis van

o.a. de EMC richtlijn 2014/35/EU), en

• de elektrische componenten, installatie en bedrading/bekabeling in over-

eenstemming met de betreffende gebruiksvoorschriften van de fabrikanten

van deze componenten is gerealiseerd (of wanneer er geen relevante EMC

voorschriften zijn, de maatregelen uit de nieuwe EMC bijlage toegepast zijn).

Kortsluitstroom en overstroombeveiligingWaar het vaak al wel gebruikelijk was om de kortsluitvastheid (‘kA-waarde’)

van een machine te bepalen, is in de nieuwe versie van de norm aangegeven

dat er een drietal methoden zijn waarmee de kortsluitstroom bepaald kan

worden. Dit zijn:

• het gebruik maken van standaard ontwerpregels

• Kortsluitstroom berekeningen

• Uitvoeren van Kortsluittesten

In principe is het toepassen van de IEC 61439-1 (norm voor laagspanningsver-

deling) voor de elektrische installatie van een machine volgens de laatste ver-

sie van de IEC 60204-1 niet noodzakelijk en dekt IEC 60204-1 alle relevante

aspecten van de elektrische installatie in de machine af. Voor het bepalen van

de kortsluitvastheid van een installatie wordt nog wel verwezen naar o.a. IEC

61439-1 als één van de normen die hiervoor toegepast zou kunnen worden.

De update van de norm vereist dat frequentie omvormers voorzien moeten zijn

van een beveiliging die de uitgaande voeding automatisch afschakelt wanneer

een fout gedetecteerd wordt. Wanneer een frequentie omvormer hier niet in voor-

ziet, zal de fabrikant van de frequentie omvormer in de gebruiksaanwijzing aan

moeten geven welke aanvullende maatregelen de gebruiker alsnog moet nemen.

Potentiaalvereffening Er zijn twee vormen van potentiaalvereffening te onderscheiden namelijk:

• Beschermende potentiaalvereffening

(bescherming tegen aanraking van een geleidend deel dat door een fout

onder spanning is komen te staan)

• Functionele potentiaalvereffening

(bescherming van de (werking van de) machine tegen isolatiefouten, EMC

en zoals toegevoegd in de nieuwe norm ook tegen de eventuele invloed van

bliksem)

Ondanks dat in de vorige versie van de norm de eisen met betrekking tot

potentiaalvereffening al uitgebreid beschreven waren, is dit hoofdstuk in de

nieuwe norm voor een groot gedeelte herschreven. Hierbij is getracht om dui-

delijker en meer expliciet te specificeren aan welke eisen voldaan moet worden

en welke delen van de machine met welke vereffeningsleiding verbonden moet

worden.

De beschermingsketen (ten behoeve van de beschermende potentiaalveref-

fening) bestaat uit:

• PE-aansluitklemmen

Achtergrond

1 Wanneer een beweging bijvoorbeeld een grote massatraagheid heeft, is een categorie 1 stop

wenselijk om daarmee zo snel mogelijk tot stilstand te komen. Daarna kan dan eventueel alsnog

met een STO functie de energie naar de motor afgeschakeld worden.


14

Achtergrond

• de beschermingsleidingen van de uitrusting van de machine met inbegrip

van glijcontacten, waar deze deel uitmaken van deze beschermingsketen;

• de aanraakbare geleidende delen en geleidende constructieve delen van de

elektrische uitrusting;

Voorheen werd dit overzicht compleet gemaakt met ‘alle vreemde geleidende

delen die de structuur van de machine vormen’. In de praktijk bleek dat soms

niet duidelijk was wat hiermee bedoeld werd. In de nieuwe norm is dit laatste

punt vervangen door:

• geleidende constructieve delen van de machine;

Ook zijn de eisen met betrekking tot de minimale diameter van beschermings-

leidingen gewijzigd/verduidelijkt. Voor beschermingsleidingen welke geen

onderdeel uitmaken van een kabel en die niet binnen een schakelkast blijven,

gelden nu de bovenstaande eisen.

Ook in de vorige versie van de norm waren reeds voorbeelden van geleidende

delen van de elektrische installatie en de machine zelf genoemd die verbonden

moesten worden met de beschermingsketen (potentiaalvereffening). In de

nieuwe versie van de norm is nu een lijst opgenomen met delen die verbonden

moeten worden met de beschermingsketen welke samen te vatten zijn tot:

• Geleidende constructieve delen van de machine (met een aanraakbaar op-

pervlakte groter dan 50mmx50mm of waar een risico bestaat dat door een

fout dat deel van de machine onder spanning kan komen te staan)

• Metalen draadgoten, kabelgoten, kabelladders, kabelkokers, installatiebui-

zen (al dan niet flexibel uitgevoerd)

• Metalen kabelwapening of afscherming

• Metalen leidingwerk bedoeld voor brandbare (vloei)stoffen of gassen

DocumentatieEen groot deel van het documentatiehoofdstuk is in de nieuwe versie van de

norm compleet herschreven. Dit heeft geresulteerd in een completere en meer

gestructureerde set aan documentatie-eisen. Hieronder zijn een aan aantal van

deze nieuw te documenteren onderwerpen opgesomd:

• voor elke inkomende voeding dient de kortsluitvastheid (‘kA-waarde’) van

de elektrische installatie gespecificeerd te zijn;

• de gespecificeerde minimale benodigde ruimte voor onderhoud aan de

elektrische installatie;

• alle relevante parameters, instellingen, DIP-switch settings enzovoort

• alle relevante informatie voor eventuele periodieke testen van veilig-

heidsfuncties en informatie voor validatie van veiligheidsfuncties na

reparatie of modificaties;

• instructies met betrekking tot het vereffenen van vreemd geleidende delen

in/rondom de machine die zich bijvoorbeeld binnen de 2,5m van elkaar

bevinden (aanraakbaar door spreiden beide armen) zoals:

- leidingwerk

- afschermingen en/of hekwerken

- ladders

- leuningwerk

ConclusieInhoudelijk is het niet zo dat de zesde editie van IEC 60204-1 een compleet

nieuwe en herschreven norm is. De hoofdstukindeling is bijvoorbeeld zoveel

mogelijk gelijk gehouden en veel paragrafen zijn gelijk gebleven of zijn enkel

voorzien van enkele nuances. Er is daarnaast op een aantal onderwerpen zeker

meer duidelijkheid gegeven. Een voorbeeld hiervan is de compleet nieuwe

bijlage H welke praktische oplossingen en voorbeeld geeft van maatregelen in

het kader van EMC.

Daarnaast zijn een aantal onderwerpen zoals het gebruik van ‘Power Drive

Systems’ (met STO) en potentiaal vereffening toegevoegd of aangepast.

Kortom, de nieuwe versie van de norm heeft een goede upgrade naar de

huidige stand der techniek gehad en geeft meer duidelijkheid en/of praktische

oplossingsrichtingen. De norm zal binnenkort gepubliceerd worden in het offici-

ele EU publicatieblad en daarmee zijn geharmoniseerd. Het kan daarom zeker

geen kwaad om alvast te bekijken wat deze nieuwe norm voor uw machines

kan betekenen.

Dennis van Loon

D&F Consulting B.V.

Minimale aderdoordiameter beschermingsleiding (mm2)Geleider beschermd* tegen mechanische beschadigingen Geleider niet beschermd* tegen mechanische beschadigingen

Koperen geleider Aluminium geleider Koperen geleider Aluminium geleider

2,5mm2 16mm2 4mm2 16mm2

* wanneer een beschermingsleiding in een kabelgoot, kabelkoker, draadgoot of iets soortgelijks is gelegd, mag dit beschouwd worden als ‘voldoende beschermd

tegen mechanische beschadigingen’.


NENIndustrie & Veiligheid 3 / 2018

Column

Column

KUNNEN NORMEN DE ‘STAND DER TECHNIEK’ BIJHOUDEN?

De ontwikkeling in de techniek staat niet stil. Fabrikanten

van machines kunnen inmiddels complete machineonder-

delen printen op 3D-printers. Wie had dat tien jaar geleden

gedacht? Normen geven de stand van de techniek aan,

maar die stand verandert anno 2018 razendsnel. Veilig-

heid wordt een steeds belangrijker onderdeel binnen onze

maatschappij, niet alleen het beschermen van de persoon

tegen ongevallen alsook cyberveiligheid. Maar ook het

zelflerende effect van kunstmatige intelligentie, heeft een

enorme impact. Alles praat met elkaar, de machines in

de productie tot de koffieautomaat die zelf aangeeft dat

de bonen op zijn en deze laat aanvullen. Kan normalisatie

die snelle technologische ontwikkeling bijhouden? Of gaat

normalisatie die ontwikkeling afremmen?

Interessante vraag, vind ik persoonlijk. Het streven binnen

normalisatie is om elke vijf jaar een norm te herzien. Kij-

kend naar opvolging in technieken, zou dat sneller moeten

gaan? En als dat antwoord ja is, kan dat dan wel? Een

norm schrijven kost veel tijd, niet het feitelijke schrijven

zelf, maar vooral de discussie die ontstaat binnen het co-

mité. Iedereen moet op dezelfde lijn zitten. Wat accepteren

we en waar ligt de grens. Door de diversiteit binnen een

comité van fabrikanten tot eindgebruikers ontstaat er een

degelijke norm die uiteindelijk past bij wat kan en wat

moet. Het is een consensus tussen verschillende partijen.

Die consensus toont de stand der techniek van dat

moment. Daar zit de kracht van normen in. Een algemene

acceptatie rondom een stuk techniek en veiligheid.

Door de verandering in technieken zowel conventioneel

als binnen veiligheid voldoen normen stomweg niet meer

en lopen ze achter de feiten aan. Gelukkig is onder de

machinerichtlijn het gebruik niet verplicht, dat maakt dat

er altijd ruimte is om af te wijken. Als er betere technieken

zijn kunnen die dus worden toegepast.

Door die verandering moet je je afvragen of je het proces

van herziening soms moet versnellen. Ik denk dat dat

gezien de complexiteit van de ontwikkeling van een norm,

niet lukt. ISO 17305, opvolger van de PL en SIL is door de

grootte van de groep/complexiteit van het onderwerp en

veel verschillende personen waarschijnlijk ook gestrand.

Dan kun je je afvragen of normen misschien minder detail

moeten bevatten, algemener moeten worden. Dan komt

de vraag, komt de norm dan weer dicht in de buurt van

de kaders van de richtlijn? Ofwel, heeft een norm dan

nog een zeker nut? Wordt een norm te algemeen dan zal

die niet meer worden gebruikt en gaat het werk verloren.

Zonde, toch?

Wat moet het dan wel worden? Ik heb het antwoord niet,

maar misschien moeten we het zoeken in normen die we

sneller kunnen updaten. Kortere varianten van normen?

Misschien een breder pallet aan normen die specifiek op

machines of machineonderdelen ingaan? Normen zijn en

blijven een krachtig middel. We zullen snel op zoek moeten

gaan om de techniek bij te blijven.

Martijn Drost,

Drost Safety Consultancy

15


16

TRAINER EN DESKUNDIGE HENRIE VERWEY

‘DE CE-MARKERING IS VOORAL EEN KWESTIE VAN DOEN’

‘Veel mensen vergeten dat het hoogste doel van de CE-

markering eigenlijk de uniformering van productveiligheid

is binnen de interne markt voor de Europese Unie’, vertelt

Verwey. ‘Hiervoor had elk land eigen technische eisen, zoals

de Duitsers DIN-normen en wij NEN-normen. Dankzij de CE-

markering en de Machinerichtlijn gelden nu overal binnen de

Europese Unie dezelfde eisen.’

Achthonderd normenMachines zijn er in honderden soorten en maten. Daarom

is er een globale wetgeving in de vorm van de Machine-

richtlijn. Verwey: ‘En hieruit volgen de normen. Een norm is

strikt genomen geen juridisch dwingend document. Het is

een praktisch hulpmiddel om aan aspecten van de wet te

voldoen. Normen helpen mensen dus aan de wet te voldoen.

Maar aan de Machinerichtlijn zijn er wel zo’n achthonderd

gekoppeld; het is dus best een zoektocht om de juiste

richtlijn en norm te vinden’, erkent Verwey. Om fabrikanten

te ondersteunen biedt NEN allerlei praktische hulpmiddelen.

Zo staat er op de nieuwe website Wegwijzer CE-markering

machines informatie over de normen, praktische tools en

checklists. Maar ook artikelen, handige overzichten, voor-

beeldformulieren en natuurlijk de CE-regelgeving Check, die

fabrikanten met twaalf eenvoudige ja- en neevragen de juiste

richting opstuurt.

Opleiding en trainingOok is er aandacht voor opleiding en training op de website.

Verwey begeleidt de leergang machineveiligheid. Verwey:

‘Je kunt praktisch aan de slag en maakt kennis met de

Machinerichtlijn. Ik merk dat mensen angst hebben voor

de Machinerichtlijn, maar dat het achteraf best meevalt. Ik

probeer die angst weg te nemen. De CE-markering is vooral

een kwestie van gewoon doen. Zorgen dat je basiskennis

hebt en weet waar je moet zoeken. In drie dagen gaan we

de normen praktisch toepassen, oplossingen verzinnen en

krijgen deelnemers casussen voorgelegd.’

WettekstBelangrijk onderdeel is de wettekst zelf. ‘Je hoort mensen

van alles roepen over de Machinerichtlijn. Wij gaan gewoon

naar de bron zelf, lezen de wettekst en zorgen dat mensen

snappen wat er staat. De eerste dag van de leergang is

gericht op het gehele proces van CE-markering. Wat moet

je nu als fabrikant doen? Wat houdt het stappenplan in? We

bespreken praktische problemen en oplossingen en brengen

structuur aan in de achthonderd normen die er bestaan. Het

belangrijkste is de norm niet als een probleem te zien, maar

juist als iets wat je enorm kan helpen. Neem bijvoorbeeld

NEN-EN-ISO-13850, die noodstopsystemen voor machines

16

Achtergrond

Henrie Verwey

Ing. H.G. (Henrie) Verwey is actief als opleider en consultant op het gebied van CE-

markering, machineveiligheid, functionele veiligheid, procesveiligheid en elektrische

veiligheid. In 2009 startte hij met Verwey Safety Services, een klein, onafhankelijk

advies- en ingenieursbureau. Verwey is lid van de NEN-normcommissie voor machine-

veiligheid, Platform NEN 1010 en het NEN SIL-platform. Voor NEN geeft hij diverse trai-

ningen, zoals de NEN-leergang machineveiligheid en de training NEN-EN-IEC 60204-1

over elektrische uitrusting van machines.

Sinds eind 2016 is de nieuwste versie van de norm voor de elektrische uitrusting van machines (IEC 60204-1:2016) gepubliceerd. We zijn inmiddels meer dan een jaar verder waarbij het opvalt dat veel machinefabrikanten nog de versie uit 2006 toepassen (EN-IEC 60204-1:2006). In dit artikel, dat is opgesplitst in twee delen, wordt toegelicht waarom deze nieuwe versie van de norm nog niet massaal door machinefabrikanten is omarmd (deel 1) en wordt verder ingegaan op de belangrijkste inhoudelijke wijzigingen van de norm (deel 2).


CE-Regelgeving Check wordt Wegwijzer CE-markering machines

Sinds kort staat de Wegwijzer CE-markering machines online, een praktische

website om machinebouwers en fabrikanten te ondersteunen bij het vinden van de

juiste normen.

Vorige jaar bracht NEN de CE-Regelgeving Check uit. Een praktische tool met twaalf

vragen, die machinebouwers en fabrikanten ondersteunt bij hun zoektocht naar

normen voor CE-markering. De vraag ernaar was zo groot dat NEN besloot de tool uit

te breiden naar de Wegwijzer CE-markering machines.

De nieuwe website staat boordevol (gratis) informatie over de richtlijnen en normen.

Daarnaast is er een betaald gedeelte met praktische tools, checklists, artikelen,

handige overzichten van voorbeeldformulieren. Ook is er aandacht voor opleiding

en training en maakt een online learning tool onderdeel uit van de Wegwijzer. NEN

blijft de website ontwikkelen om nog beter aan te sluiten bij de vragen uit de markt.

Registreren is gratis!


Achtergrond

behandelt. De norm beschrijft hoe je een noodstopsysteem

moet ontwerpen en waar noodstopdrukkers geplaatst moe-

ten worden. Of NEN-EN-ISO-10218 over industriële robots.

Deze norm geeft informatie over hoe je robots moet beveili-

gen. Als machineontwerper is een norm dus een uitstekend

startpunt en hulpmiddel.’

GrowthEen andere goede tip volgens Verwey is de website Growth

(https://ec.europa.eu/growth), de officiële website van de

Europese Unie met informatie over de interne markt. Hierop

staat alle geldende regelgeving rondom CE-markering.

Verwey: ‘CE-markering is geen eenvoudige kost, maar het is

wel een wettelijke vereiste. De veiligheid is goed geregeld in

Nederland en de EU. Onze producten en machines staan

wereldwijd wat betreft veiligheid hoog aangeschreven. Je ziet

dat CE-markering zo langzamerhand gemeengoed is.’


Bewust veilig werken van levensbelang voor uw Medewerkers.

De Veiligheidsladder (VHL) is een instrument om te meten wat

de houding en gedrag van de medewerkers en de cultuur van

de organisatie ten aanzien van veiligheid zijn. Met certifi catie

op de VHL maakt u voor anderen, waaronder opdrachtgevers,

aantoonbaar hoe bewust uw organisatie omgaat met veiligheid.

Waarom moet mijn organisatie aan de slag met de Veiligheids-

ladder en welke opdrachtgevers vragen ernaar? Hoe gaan

ProRail en TenneT hiermee om? Wat is het verschil met VCA

en ISO 45001? Welke stappen moet ik nemen om gecerti-

fi ceerd te worden, hoe pak ik dit praktisch aan en wat is de

doorlooptijd? Hoe werk ik aan het bereiken van trede 4 of zelfs

trede 5? Wat kost het en wat levert het op?

Om een antwoord te krijgen op bovenstaande vragen organi-

seert NEN, schemabeheerder van de Veiligheidsladder, op 27

november 2018 de VHL Veiligheidsdag.

Hoe ziet de dag eruit?In de ochtend zijn er plenaire lezingen door

vooraanstaande sprekers.

• Frank Guldenmund, TU Delft - Is veiligheidscultuur wel

te meten?

• Harmen Willemse, NEN - Status internationale uitrol van

de Veiligheidsladder?

• Menno Rook, ProRail - Hoe heeft ProRail de ladder opge-

steld en waar liepen zij tegenaan bij de implementatie?

In de middag staan er verschillende workshops op het

programma,die handvatten geven om aan de slag te gaan met

certifi catie of tips geven over hoe u een hogere trede op de

VHL kunt bereiken. De workshops worden gegeven door certifi -

cerende instellingen en erkende kennispartners van de VHL.

InformatiemarktTijdens de Veiligheidsdag wordt een informatiemarkt georga-

niseerd. Hier staan Ladder Certifi cerende Instellingen,erkende

kennispartners, TenneT en het team van de Veiligheidsladder

van NEN klaar om met u in gesprek te gaan en vragen te

beantwoorden. De markt biedt ook gelegenheid om contacten

te leggen met andere organisaties en te netwerken.

18

Normontwikkeling

VHL VEILIGHEIDSDAG 27 NOVEMBER 2018 IN DELFT


19

Erkende Kennispartners op de informatiemarkt:• Adviesbureau D&F

• Safety Improvement Company

• Samurai at Work, Hubcreations

• Apollo 13 en KWA bedrijfsadviseurs.

Ladder certificerende instellingen op de informatiemarkt:• KIWA

• Aboma

• NCI

• TUV

• DNV GL

• Lloyds

• SGS

Voor wie is deze dag bedoeld?NEN organiseert deze dag voor medewerkers die verantwoor-

delijk zijn voor de veiligheid of kwaliteit binnen een organisatie.

Praktische informatieDatum en tijden: 27 november 2018, 9.30-16.45 uur.

Locatie: NEN, Vlinderweg 6, Delft

Kosten deelname: € 125,-

Wilt u meer informatie over deze dag?

Neem contact op met Kaat van der Haar, 015 2 690 456 of via

e-mail [email protected]. Inschrijven voor deze dag

kan via onze website veiligheidsladder.org.


Normontwikkeling

VHL VEILIGHEIDSDAG 27 NOVEMBER 2018 IN DELFT


Inhoud

• De CE-regelgeving check met de mogelijkheid

uw checks op te slaan

• Algemene informatie over normen en de

Machine richtlijn

• Informatie over CE- trainingsmogelijkheden

• Machinerichtlijn 2006/42/EG

• Guide to application of the Machine Directory

• Samenvattingen van 25 essentiële normen

• De e-learning Machineveiligheid

• Korting op de leergang CE-markeren en

Machine veiligheid

• Hét overzicht van de ruim 800 Europese

machine richtlijnnormen: UIT 78

Hier komen steeds meer hulpmiddelen bij, zoals

tabellen, checklists en achtergrondartikelen.

WEGWIJZER CE-MARKERING MACHINES Heeft u een CE-markering voor een machine

nodig? De GRATIS website Wegwijzer CE-markering

machines ondersteunt uw zoektocht naar relevante

regelgeving en normen.

Alles te vinden op: www.wegwijzercemarkering.nl

NIEUW!

A4 Wegwijzer CE-markering.indd 1 07-08-18 15:263337_NEN_vakblad Industrie_Veiligheid_3_2018_V6.indd 20 14-11-18 12:14

03 / 2018 industrie veiligheid

Documents