PSIHOLOGIJA UČENJA I POUČAVANJAKognitivističke teorije učenjaprof.dr.sc. Tajana Ljubin Golub

dr.sc. Zlatka Kozjak Mikić03/10/2011 1

PSIHOLOGIJA UČENJA I POUČAVANJA

Što je kognitivna psihologija?

Kognitivna psihologija postavlja pitanje: Na kojim se elementarnim operacijama zasniva um?

Problem je što se može mjeriti što nekom ide u glavu (ulaz) i što je posljedica toga (izlaz), ali to ne govori ništa o tome što se događa između. Ili, kao što se kaže: Kako da shvatimo kako funkcionira bez gledanja u program?

Manipuliraju se ulazni podaci i gleda se rezultat

03/10/2011 2PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Biheviorizam vs. asocijacionizam vs. kognitivistički pristupi Kognitivna psihologija proučava složene spoznajne

procese (percepcija, pažnja, učenje, pamćenje, vještinu čitanja, računanja, pisanja, rješavanje problema, odlučivanje)

Koncentrira se na pitanje kako OPAŽAMO i OBRAĐUJEMO podražaje, tj. kako radi naš um

Biheviorizam je proučavao PONAŠANJE, nije priznavao svijest i smatrali su da se psihički procesi ne mogu empirijski istraživati.

Asocijacionizam je smatrao da se kompletno učenje može svesti na stvaranje asocijacija između starih i novih elemenata.

03/10/2011 3PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Kognitivistički pristupi

Geštaltistički zakoni percepcije i pamćenja Geštaltističko proučavanje učenja uvidom

kod majmuna Proučavanje verbalnog učenja Proučavanje pažnje Proučavanje pamćenja

03/10/2011 4PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Kako percipiramo? Doprinos geštaltista Geštaltisti su otkrili da se prilikom percepcije

podražaji tretiraju kao cjelina Otkrili su i principe percepcije:

Načelo zatvorenosti (npr. sami popunjavamo dijelove percepcije koji nedostaju)

Načelo lika i pozadine Načelo blizine Načelo sličnosti

03/10/2011 5PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Wolfgang Köhler (1887-1967), njemački geštalt psiholog

Najpoznatije djelo mu je Mentalitet majmuna.

03/10/2011 6PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Istraživanja Köhlera:

U kavezu gladan Sultan, na plafonu obješena banana. U kavezu su tri drvene kutije nejednake veličine. Do banane može doći samo ako ih složi u stabilnu konstrukciju.

03/10/2011 7PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Istraživanja Köhlera:

U kavezu visi banana, na podu dva štapa koji se uvlačenjem mogu produžiti.

03/10/2011 8PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Faze procesa učenja uvidom

Faza preparacije Faza inkubacije Faza iluminacije (aha doživljaj) Faza verifikacije

U rješavanju problema pojedine faze mogu izostati, izuzev faze verifikacije

03/10/2011 9PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

“Njemačke” i “američke čimpanze”: isti nalaz, različita interpretacija

Harlow u SAD dobio iste rezultate, ali ih je pripisao procesu pokušaja i pogrešaka, smatrajući da životinji nije teško doći do rješenja jer je već odbacila neuspješne pokušaje.

03/10/2011 10PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Primjena geštaltističke teorije u poučavanju Đaci trebaju učiti s razumijevanjem:

Treba im se prvo pobuditi intelektualna aktivnost Zatim se ta intelektualna aktivnost treba voditi i

upravljati prema rješavanju problema Učenje na bazi uvida sastoji se u:

Otkrivanju bitnih veza i odnosa u materijalu Utvrđivanju uporišnih točaka u gradivu Grupiranju dijelova sadržaja prema smislu Logičkom povezivanju tih dijelova (Bujas, 1995)

03/10/2011 11PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Kako pamtimo?

LEGENDA:

PODRAŽAJI SENZORNOPAMĆENJE

KRATKOROČNOPAMĆENJE

DUGOROČNOPAMĆENJE

PAŽNJA STRATEGIJE UČENJAKODIRANJE

PRONALAŽENJE

DOSJEĆANJE

KONTROLNI PROCESI

FAZE/VRSTE PAMĆENJA

03/10/2011 12PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Strategije učenja: alat za pohranu znanja u dugoročno pamćenje PONAVLJANJE (5 g) ORGANIZACIJA: počiva na geštaltističkoj

spoznaji da se organizirane informacije lakše uče i lakše dosjećaju (npr. klasifikacija) (8-9 g)

ELABORACIJA: proširivanje novih inf. dodavanjem ili povezivanjem s onim što već znamo (iza 13.g.)

03/10/2011 13PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Metakognicija: spoznaja o mogućnostima vlastite spoznaje Svijest o razlikovanju opažanja od učenja Svijest o dostupnosti pojedinih strategija

učenja (ponavljanje, organizacija, elaboracija)

Kondicionalno znanje, sposobnost procjene kada primijeniti koju strategiju

Sposobnost praćenja vlastitog napretka u učenju, uključivo i reguliranje učenja, tj. planiranje učenja.

03/10/2011 14PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA

Bloomova taksonomija edukacijskih ciljeva (revidirana verzija, prema Anderson i Krathwohl, 2001)1. znanje (upamćivanje) 2. razumijevanje (prevođenje informacija u vlastite

riječi) 3. primjena (korištenje infor. u novim situacijama) 4. analiza (rastavljanje infor. u sastavne dijelove) 5. evaluacija (davanje vrijednosnog suda podacima; utvrđivanje specifičnog kriterija i zatim procjena po tom kriteriju)6. sinteza (konstruiranje nečeg novog integrirajući različite informacije)

03/10/2011 15PSIHOLOGIJA UČENJA I

POUČAVANJA