05 zgjedhja konsumatore dhe kerkesa
TRANSCRIPT
ZGJEDHJA KONSUMATORE DHE KËRKESA
Albulenë KASTRATI, PhD Kandidate
UNIVERSITETI AAB-RIINVESTMIKROEKONOMI 1
2
Zgjedhja Konsumatore
Teoria e zgjedhjes konsumatore mund të shfrytëzohet për të ndihmuar t’i përgjigjemi shumë pyetjeve
Teoria e zgjedhjes konsumatore
Sqarimi si i alokojnë konsumatorët të ardhurat e tyre për blerjen e të mirave dhe shërbimeve të ndryshme
3
Zgjedhja Konsumatore
Dobia TotaleDobia totale = Shuma e dobive marxhinaleDobia Marxhinale Zgjedhja Konsumatore përcaktohet nga
dobia marxhinale.Ligji i Dobisë marxhinale rënëse: Kur rritet
sasia e konsumit e një të mire, në kushtet kur faktorët tjerë nuk ndryshojnë, dobia marxhinale vjen duke rënë.
(Fig. 4.1.)
4
Teprica e konsumatorit
TEPRICA E KONSUMATORIT
Fig. 4.3.
Tejkalimi i përfitimit total (shumës së dobive marxhinale) ndaj kostove totale (sasia e blerë x çmimi) quhet tepricë e konsumatorit.
Ulja e çmimit e rritë dobishmërinë marxhinale dhe sasinë e kërkuar
5
Si e masim MU?Kurbat e dobisë totale dhe marxhinale
Figura 4.1.
Konsumatori do të vazhdojë të blejë, derisa MU e njësisë së fundit të blerë është e barabartë me çmimin e produktit (P
pra
Dobia marxhinale paraqet çmimin e njësisë së fundit të blerë.
MU=P
6
Zgjedhja Konsumatore
Dobia marxhinale për 1 Euro të shpenzuar = Dobia marxhinale e produktit A / Çmimi i produktit A
Për të maksimizuar dobishmërinë TU:
zgjedhja konsumatore shprehet si: Dobia marxhinale e produktit A / Çmimi i produktit A
= Dobia marxhinale e produktit B / Çmimi i produktit B
OSE:
Dobia marxhinale e produktit A / Dobia marxhinale e produktit B
= Çmimi i produktit A / Çmimi i produktit B
7
Cka marrim parasysh?
Në analizën e zgjedhjes konsumatore janë të përfshirë tre hapa:
1. Preferencat e konsumatorëve Përshkrimi se pse individët preferojnë një
të mirë apo një tjetër
2. Kufizimet Buxhetore Njerëzit kanë të ardhura të kufizuara
8
Zgjedhja Konsumatore
3. Me preferenca të dhëna dhe të ardhura të kufizuara, çfarë lloji dhe sasie të të mirave do të blihen?
Cilin kombinim të të mirave do ta blejnë konsumatorët në mënyrë që të maksimizojnë kënaqësinë e tyre?
9
Preferencat e konsumatorëve
Preferencat e konsumatorëve mund të prezantohen grafikisht duke shfrytëzuar kurbat e indiferencës
Kurbat e indiferencës përfaqësojnë të gjitha kombinimet e shportës konsumatore për të cilat konsumatori është indiferent. Individi do të jetë njësoj i kënaqur me secilin
kombinim të të mirave përgjatë kurbës
10
•Indiferent mes B, A, & D•E preferohet ndaj U1
•U1
preferohet ndaj H & G
Kurbat e indiferencës: Një shembull
Ushqim (X)
10
20
30
40
10 20 30 40
Veshmbathje (Y)
50
U1
G
D
A
EH
B
11
Kurbat e indiferencës
Çdo shportë e tregut mbi kurbën e indiferencës preferohet ndaj çdo shporte të tregut që gjendet në kurbën e indiferencës.
Pikat në kurbë preferohen ndaj pikave nën kurbë
12
U2
U3
Harta e Indiferencës
Ushqim (X)
Veshmbathje (Y)
U1
ABD
Shporta Apreferohet ndaj B.Shporta B preferohet D.
13
Kurba e indiferencësFormat e kurbave të indiferencës përshkruajnë
se si një konsumator është në gjendje të zëvendësojë një të mirë me të mirën tjetër Prej A në B, i jep 6 njësi veshmbathje për 1 njësi
ushqimPrej D në E, i jep 2 njësi veshmbathje për 1 njësi
ushqim
Sa më shumë veshmbathje e më pak ushqime të ketë një person, më shumë veshmbathje do të në jenë në gjendje të zëvendësonë këmbim me ushqim
14
A
B
D
EG
-1
-6
1
1
-4
-21
1
Sasia e veshmbathjes prej të cilave hiqet dorë për 1 njësi ushqim, zbret nga 6 në 1
Kurbat e Indiferencës
Ushqim (X)
Veshmbathje (Y)
2 3 4 51
2
4
6
8
10
12
14
16
15
Kurbat e Indiferencës
Sesi një person zëvendëson një të mirë me një tjetër e masim me normën marxhinale të zëvendësimit (MRS) E kuantifikon sasinë e një të mirë që një
konsumator do ta jepte për më shumë njësi nga e mira tjetër.
Matet me pjerrësinë e kurbës së indiferencës.
16
Norma marxhinale e zëvendësimit
Ushqim (X)2 3 4 51
Veshmbathje (Y)
2
4
6
8
10
12
14
16 A
B
D
EG
-6
1
1
11
-4
-2-1
MRS = 6
MRS = 2
xyMRS
17
Norma marxhinale e zëvendësimit
Kurbat e indiferencës janë konvekse ndaj origjinësSa më shumë që konsumohet një e mirë,
konsumatori do të preferojë të heq dorë nga më pak njësi prej të mirës së dytë që të marrë njësi shtesë nga e para.
MRS paraqet raportin e dobive marxhinale të dy produkteve
18
Norma marxhinale e zëvendësimit
MRS zvogëlohet kur lëvizim poshtë përgjatë kurbës së indiferencës MRS ka rënë prej 6 në 4 dhe pastaj në 1.
19
Dobia - Shembull
Shportat për secilin nivel të dobisë mund të paraqiten grafikisht që të japin një kurbë indiferenceQë të gjejmë një kurbë indiference për
dobinë 25, mund të ndryshojmë kombinimet e ushqimit dhe veshmbathjeve që të na japin dobinë 25.
20
Dobia - Shembull
Ushqim (X)10 155
5
10
15
0
Veshmbathje (Y)
U1 = 25
U2 = 50
U3 = 100A
B
C
Shporta U = XY C 25 = 2.5(10) A 25 = 5(5) B 25 = 10(2.5)
21
Kufizimi Buxhetor
Vija Buxhetore Paraqet të gjitha kombinimet e dy të mirave
për të cilat sasia e përgjithshme e parave të shpenzuara barazohet me buxhetin total.
Supozojmë që konsumohen vetëm dy të mira, kështu që nuk konsiderojmë se ka kursime.
22
Vija Buxhetore
X le të jetë sasia e ushqimit, dhe Y sasia e veshmbathjeve.
Çmimi i ushqimit= Px dhe çmimi i veshmbathjeve = Py
Atëherë Px * X është sasia e parave të shpenzuara për ushqim, dhe Py * Y sasia e parave të shpenzuara për veshmbathje.
23
mPyYPxX
Vija buxhetore
Vija buxhetore mund të shkruhet si:
Të gjitha të hyrat janë të alokuara për ushqim (X) ose për veshmbathje (Y)
24
Px
Py
X
Y-
2
1- Pjerresia
Vija buxhetore
10
20
A
B
D
E
G
(m/Py) = 40
Ushqim (X)40 60 80 = (m/Px)20
10
20
30
0
Veshmbathje (Y)
25
Vija buxhetore
Përderisa konsumi lëvizë përgjatë vijës buxhetore prej interceptit (prerjes me boshtin y), konsumatori shpenzon më pak për njërën të mirë dhe më shumë për tjetrën.
Pjerrësia e vijës e matë koston relative të ushqimit dhe veshmbathjes.
Pjerrësia është raporti negativ i çmimit të dy të mirave.
26
Vija buxhetore
Pjerrësia paraqet normën me të cilën dy të mira mund të zëvendësohen pa ndryshuar sasinë e parave të shpenzuara.
Mund të riaranzhojmë ekuacionin e vijës buxhetore që kjo të jetë më e qartë.
27
Vija buxhetore - Ndryshimet
Efekti i ndryshimit të të ardhuraveNjë rritje e të ardhurave ndikon në lëvizjen e
vijës buxhetore djathtas, paralelisht me pozicionin origjinal (duke mbajtur çmimet konstante).
Me rritjen e të ardhurave, mund të blejmë më shumë nga të dy të mirat.
28
Zgjedhja konsumatore
Me preferenca të dhëna dhe buxhet të kufizuar, si zgjedhin konsumatorët për blerjet e tyre?
Konsumatorët zgjedhin një kombinim të të mirave që e maksimizon kënaqësinë e tyre, duke marrë parasysh buxhetin e kufizuar që kanë në dispozicion.
29
Zgjedhja konsumatore
Shporta e tregut që e maksimizon kënaqësinë e konsumatorit duhet të plotësojë:
1. Duhet të jetë në vijën buxhetore. Ata i shpenzojnë të gjitha të ardhurat – sa
më shumë produkte më mirë
2. Duhet t’i jap konsumatorit kombinimin më të preferuar të të mirave dhe shërbimeve.
30
Zgjedhja konsumatore
U3
D
U2
C
(X) Ushqim (njësi në javë)40 8020
(Y) Veshmbathje(njësi në javë)
20
30
40
0
U1
A
B
•A, B, C në vijën buxhetore•D dobia më e alrtë por e paarritshme•C dobia më e lartë e arritshme•Konsumatori zgjedhë kombinimin në pikën C
31
Zgjedhja konsumatore
Konsumatori do të zgjedhë kurbën më të lartë të indiferencës në vijën buxhetore
Në grafikun paraprak, pika C është pika ku kurba e indiferencës është tangjente me vijën buxhetore
Pjerrësia e vijës buxhetore është e barabartë me pjerrësinë e kurbës së indiferencës në këtë pikë.
32
Efekti i të ardhurave dhe zëvendësimit
Efekti i zëvendësimit dhe të ardhurave
(Shih figurën 4.9)Ndryshimi i sasisë blerëse (sasisë së
kërkuar) si rezultat i ndryshimit të çmimit, duke mbajtur konstant të ardhurat reale paraqet efektin e zëvendësimit.
Ndryshimi i kërkesës (sasia e blerë e produktit) si rezultat i ndryshimit të fuqisë blerëse (të ardhurat reale) paraqet efektin e të ardhurave.
33
PYETJE?