1

Caktimi standard i kostos: Një qasje e kontrollit të bazuar në funksion

Kontabiliteti menaxherial

7

Objektiva mësimore 1

të përshkruhet se si zhvillohen standardet

për njësitë e prodhimit, si dhe të shpjegohen

arsyet pse zbatohen sistemet standarde të

kostos

• Faqe 378 - 380

2

2

Objektiva mësimore 2

Të shpjegohet qëllimi i tabelës së kostos standarde

Figura 9-2

• Faqe 380 - 382

3

Objektiva mësimore 3

të llogariten dhe të regjistrohen mospërputhjet e materialeve direkte dhe punës direkte, si dhe të shpjegohen se si përdoren ato për kontroll.

Figura 9-4, 9-5, 9-6 • Faqe 382 - 390

4

3

Objektiva mësimore 4

të llogariten mospërputhjet e kostove indirekte në tri mënyra të ndryshme dhe të shpjegohet kontabiliteti i kostos indirekte.

Figura 9-7, 9-8, 9-9, 9-10, 9-11 • Faqe 391 - 399

5

Çfarë është llogaritja kostove

standarde?

Kostoja standarde është një kosto për njësi e vlerësuar dhe e paracaktuar, e cila përdoret për vlerësimin e vlerës së stoqeve dhe kontrollin e tyre.

Themelet e llogaritjes së kostove standarde janë vetë kostot standarde

• Zakonisht vendosen në kartelat (tabelat) e kostove standarde dhe tregon detajet e plota të kostove standarde për secilin produkt.

6

4

Çfarë është llogaritja kostove

standarde?

Kostot standarde totale ndërtohen prej

standardit të secilit element të kostos:

• sasisë standarde të materialeve me çmime

standarde,

• sasisë standarde të kohës së punës me një

normë standarde të pagesës etj.

• Shpenzimet e përgjithshme të buxhetuara

dhe vëllimet e buxhetuara të aktiviteteve

7

Përdorimet e llogaritjes së kostove

standarde

Përdorimet më të gjera dhe më të dobishme të

llogaritjeve të kostove standarde janë:

• Për të vlerësuar stoqet dhe kostot e prodhimit

për qëllim të kontabilitetit të kostos.

• Si një mjet i kontrollit i cili nëpërmjet analizës së

variancave thekson aktivitetet të cilat nuk janë në

përputhje me planet,

kjo e lajmëron menaxhmentin drejt atyre fushave të

cilat janë jashtë kontrollit dhe që kërkojnë veprime

korrigjuese.

8

5

Llogaritja e kostove standarde

Llogaritja e kostove standarde është një teknikë

e kontrollit e cila krahason kostot standarde dhe

të hyrat nga shitja me rezultatet aktuale për të

përftuar variancat, të cilat përdoren për të

përmirësuar performancën.

9

Çmimet e materialeve direkte

Çmimet e materialeve direkte do të duhet të

vlerësohen prej departamentit të blerjeve duke

pasur parasysh njohuritë për çështjet e mëposhtme.

• Kontratat për blerje të nënshkruara tashmë

• Diskutimet për çmime me furnitorët e rregullt

• Lëvizjet e parashikuara të çmimeve në treg

• Disponueshmëria e zbritjeve për blerje të

produkteve me shumicë

Inflacioni i çmimeve mund të krijojë vështirësi në

vendosjen e çmimeve standarde reale

10

6

Normat e pagesës së punës direkte

Norma e pagesës për orë të punës direkte

duhet të vendoset nëpërmjet

• diskutimeve me departamentin e burimeve

njerëzore

• duke iu referuar pagave dhe të gjitha

marrëveshjeve për rritje të pagave.

Për secilin lloj të punës / gradë të punësimit duhet

të vendoset një normë për orë ose javë e veçantë

dhe e caktuar.

11

Zhvillimi i standardeve të njësive

hyrëse

Çmimi standard specifikon se sa duhet të

paguhet për sasinë e njësisë hyrëse të përdorur

Sasia standarde specifikon se sa janë input-et

që duhet përdorur për njësi të output-eve

Kostoja standarde për njësi është produkt i

këtyre dy standardeve:

Çmimi standard x Sasia standarde (SP SQ)

12

7

Variancat

Varianca është diferenca midis kostos standarde

dhe kostos aktuale që ka ndodhur.

Krahasime të njëjta mund të bëhen për shitjet.

13

Variancat

Procesi nëpërmjet të cilit analizohen diferencat

totale midis rezultateve standarde dhe aktuale

njihet si analizat e variancave.

• Në rastet kur rezultatet aktuale janë më të mira se

sa rezultatet e pritura, kemi një variancë të

favorshme (F).

• Në rast se, nga ana tjetër, rezultatet aktuale janë

më të këqija se rezultatet e pritura, kemi një

variancë të pafavorshme (P)

14

8

Grupet e variancave

Variancat mund të ndahen në tre grupe

kryesore.

• Variancat në kostot variabile (MD, PD, ShPP

variabile)

• Variancat në ShPP-në fikse

• Variancat në shitje.

15

Variancat në kostot e materialeve

direkte

Variancat në kostot totale të lëndëve të para

direkte ndahen në

• variancat në çmimin e materialeve direkte dhe

• variancat në përdorimin e materialeve direkte

16

9

Variancat në kostot e punës direkte

Variancat në kostot totale të punës direkte

mund të ndahen në

• varianca në normat e pagesës së punës direkte,

• varianca në efikasitetin e punës direkte.

17

Varianca në ShPP-të variabile

Varianca totale e shpenzimeve të

përgjithshme variabile të prodhimit mund të

ndahet në

• varianca në ShPP-ve variabile dhe

• varianca në efikasitetin e ShPP-ve variabile

(duke u bazuar mbi orët aktuale PD)

18

10

Variancat në ShPP-të fikse

Variancat në ShPP-të fikse bëhen në mes të

ShPP-së standarde dhe ShPP-së aktuale.

19

Variancat në shitje

Variancat në shitje ndahen në

• variancat në çmimin e shitjes dhe

• variancat në sasinë (numrin e njësive) të

shitura

20

11

Shembull

Më poshtë kemi të dhëna në kosto standarde për

njësi të produkteve për ndërmarrjen ABC:

• Materialet: €5 x 2kg/njësi

• Puna: €5 x 4orë/njësi

• ShPP Variabile të bazuara në punë : 4orë x €2.50/njësi

• ShPP fikse: €20,000

• Prodhimtaria e planifikuar 1,000 njësi

• Çmimi i shitjes €100

Plani Mujor

Materialet 1,000*5*2 (10,000)

Puna 1,000*5*4 (20,000)

ShPP Variabile 1,000*4*2.5 (10,000)

Gjithsej Shpenzime Variabile (40,000)

ShPP Fikse (20,000)

Gjithsej shpenzime (60,000)

12

Aktuale gjatë muajit

Materialet 2,200*4.9 (10,780)

Puna 3,800*5.37 (20,406)

ShPP Variabile 3,800*2.68 (10,184)

Gjithsej Shpenzime Variabile (41,370)

ShPP Fikse (22,500)

Gjithsej Shpenzime (63,870)

Materialet: çmimi dhe përdorimi

Mospërputhjet e çmimit dhe përdorimit të

materialit

• Mospërputhjet në çmimet e materialit 220 F

Sasia aktuale * Çmimi aktual 2,200 * 4.90 10,780

Sasia aktuale * Çmimi standard 2,200 * 5.00 11,000

• Mospërputhjet në përdorim të materialit 1,000 PF

Sasia aktuale * Çmimi standard 2,200 * 5.00 11,000

Sasia standarde * Çmimi standard 2,000 * 5.00 10,000

13

25

Materialet: çmimi dhe përdorimi

MPV = (AP – SP) x AQ MUV = (AQ – SQ) x SP

SA x ÇA 2,200 x €4.90

€10,780

SA x ÇS 2,200 x €5.00

€11,000

SS x ÇS 2,000 x €5.00

€10,000

Varianca e Çmimit SA x (ÇA – ÇS)

€220 F

Varianca e Përdorimit ÇS x (SA – SS) €1,000 PF

Varianca totale (SA x ÇA) x (SS – ÇS)

€780 PF

Mospërputhjet e çmimit dhe përdorimit të materialit

Puna: norma dhe efektiviteti

Mospërputhjet e normës dhe efektivitetit

në punë • Mospërputhjet e normës për punëtorë 1,406 PF

Orët aktuale PD * Norma aktuale 3,800 * 5.37 20,406

Orët aktuale PD * Norma standarde 3,800 * 5.00 19,000

• Mospërputhjet e efektivitetit të punëtorëve 1,000 F

Orët aktuale PD * Norma standarde 3,800 * 5.00 19,000

Orët standarde DP * Norma standarde 4,000 * 5.00 20,000

14

27

Puna: norma dhe efektiviteti

LRV = (AR – SR) x AH LEV = (AH – SH) x SR

SA x ÇA 3,800 x €5.37

€20,406

SA x ÇS 3,800 x €5.00

€19,000

SS x ÇS 4,000 x €5.00

€20,000

Varianca e Normës SA x (ÇA – ÇS) €1,406 PF

Varianca e Efektivitetit ÇS x (SA – SS)

€1,000 F

Varianca totale (SA x ÇA) x (SS – ÇS)

€406 PF

Mospërputhjet e normës dhe efektivitetit në punë

ShPP Variabile dhe Fikse

Mospërputhjet e ShPP Variabile dhe

efektivitetit të tyre

• Mospërputhjet e ShPP Variabile 684 PF

Orët aktuale * Norma aktuale 3,800 * 2.68 10,184

Orët aktuale * Norma standarde 3,800 * 2.50 9,500

• Mospërputhjet e efektivit. të ShPP variabile 500F

Orët aktuale * Norma standarde 3,800 * 2.50 9,500

Orët standarde * Norma standarde 4,000 * 2.50 10,000

15

29

ShPP Variabile dhe Fikse

SA x ÇA 3,800 x €2.68

€10,184

SA x ÇS 3,800 x €2.50

€9,500

SS x ÇS 4,000 x €2.50

€10,000

Varianca e Normës SA x (ÇA – ÇS)

€684 PF

Varianca e Efektivitetit ÇS x (SA – SS)

€500 F

Varianca totale (SA x ÇA) x (SS – ÇS)

€184 PF

Mospërputhjet e ShPP Variabile dhe efektivitetit të tyre

ShPP Variabile dhe Fikse

Mospërputhjet e ShPP fikse

• Mospërputhjet e ShPP fikse 2,500 PF

ShPP fikse aktuale 22,500

ShPP fikse standarde 20,000

16

Shitjet: çmimi dhe sasia

Shitjet aktuale

• Numri i njësive të shitura 950 njësi

• Çmimi i shitjes €90 njësi

Mospërputhjet e çmimit dhe sasisë shitës

• Mospërputhjet e çmimit shitës 9,500 PF

Sasia aktuale * Çmimi aktual 950 * 90 85,500

Sasia aktuale * Çmimi standard 950 * 100 95,000

• Mospërputhjet e sasisë shitëse 5,000 PF

Sasia aktuale * Çmimi standard 950 * 100 95,000

Sasia standard * Çmimi standard 1,000 * 100 100,000

Harmonizimi i fitimit të buxhetuar me atë

aktual

Fitimi i buxhetuar 40,000 Mospërputhjet e shitjes Çmimi (9,500) Sasia (5,000) Mospërputhjet e shpenzimeve të drejtpërdrejta: Materiali Çmimi 220 Përdorimi (1,000) Punëtorët Norma (1,406) Efektiviteti 1,000 Mospërputhjet e ShPP: Variabile Shpenzimet (684) Efektiviteti 500 Fikse Shpenzimet (2,500) Fitimi aktual 21,630

17

Detyra 2

Informacionet e më poshtme kanë të bëjnë me

kompaninë ABC për muajin Janar:

Materiali (Buxhetimi) Puna (Buxhetimi)

Shpenzimet e materialit €220,000 Çmimi i punës €21 për orë

Numri i njësive 21,000 Koha e prodhimit 41,200 orë

Kg/për njësi 4 kg Koha për njësi 2.6 orë

Materiali (Aktuale) Puna (Aktuale)

Shpenzimet e materialit €210,000 Pagat e paguara €710,000

Çmimi/Kg €3 Njësit e prodhuara 17,000 njësi

Njësit aktuale 19,000 Total i orëve të punës 50,000 orë

Kërkesa: Cilat janë variancat e punës dhe materialit?

Detyra 2 - Materialet: çmimi dhe përdorimi

Varianca e çmimit të materialit SA x ÇA

? x 3€ = €210,000

SA x ÇS

(210,000/3) x 220,000/(21,000x4) = €183,333

€26,667 P

Varianca e përdorimit të materialit SA x ÇS

(210,000/3 ) x €2.619 = €183,333

SS x ÇS

(19,000 x 4 kg) x €2.619 = €199,044 €15,718 F

Varianca e materialit - gjithsej €26,667 P - €15,718 F = €10,949 F

18

Detyra 2 – Puna: norma dhe efektiviteti

Varianca e çmimit të punës SA x ÇA

50,000 orë x ? = €710,000

SA x ÇS

50,000 orë x €21 = €1,050,000

€340,000 F

Varianca e efikasitetit të punës SA x ÇS

50,000 orë x €21 = €1,050,000

SS x ÇS

(17,000 orë x 2.6) x €21 = €928,200

€121,800 P

Varianca e punës - gjithsej €340,000 F - €121,800 P = €218,200 F

36