08. de plaats van het zondvloedverhaal in het gilgamesh .... de plaats van het... · dragen (vgl....
TRANSCRIPT
Dit document vormt een onderdeel van de website www.religies-overzichtelijk.nl
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos (Kristensen,1915) 1
1 Korte samenvatting van het epos en de plaats van het zondvloedverhaal ....................... 2
2 Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos ................................. 3
2.1 Parallelle voorstellingen van het dodenrijk .......................................................... 4
2.1.1 De aardberg .......................................................................................... 5
2.1.2 De wateren des doods .............................................................................. 6
2.1.3 Conclusie t.a.v. de parallelle voorstellingen van het dodenrijk ............................ 7
2.2 De schipper van Utnapishtim ............................................................................ 8
2.3 Conclusie: het verband tussen de zondvloedwateren en de wateren des doods ............... 9
3 Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren ......... 10
3.1 De onderaardse wateren des doods .................................................................. 11
3.2 De zondvloedwateren ................................................................................... 12
3.3 Conclusie t.a.v. de identiteit van de diverse wateren............................................ 13
4 Het zondvloedverhaal ........................................................................................ 14
4.1 Inhoud van de episode .................................................................................. 15
4.2 Het zondvloedverhaal als reis van de lichtgod ..................................................... 16
4.2.1 De identiteit van de zondvloed en andere wateren ......................................... 17
4.2.2 Toespelingen op de reis van de lichtgod ...................................................... 18
4.2.3 De redding van Utnapishtim als mysterie ..................................................... 19
4.2.4 De lichtgod als god der wijsheid ................................................................ 20
5 Eindconclusie: het verband tussen het zondvloedverhaal en de rest van het epos ........... 21
6 Concordantietabel ............................................................................................ 22
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
1 Korte samenvatting van het epos en de plaats van het zondvloedverhaal
a. Na de daden en de vriendschap van Gilgamesh en Enkidu volgt de dood van Enkidu. b. Gilgamesh vat dan het plan op om zijn vader Utnapishtim om raad te vragen ten einde de dood
te overwinnen en onderneemt een reis. c. Gilgamesh vraagt Utnapishtim
1. hoe hij onder de goden is gekomen en 2. hoe hij “het leven heeft gewonnen (of aanschouwd)”.
d. Utnapishtim 1. vertelt het zondvloedverhaal; 2. poogt Gilgamesh onvergankelijkheid te geven.
e. Gilgamesh faalt, omdat hij mens is (hoewel voor eenderde).
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2 Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
Volgens Kristensen is het zondvloedverhaal hecht verankerd in het epos, hoewel de samenhang lijkt te ontbreken. De samenhang blijkt uit de weg die Gilgamesh volgt en die bestaat uit parallelle wegen: 1. de weg door de aardberg 2. de weg over de wateren van het dodenrijk
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.1 Parallelle voorstellingen van het dodenrijk
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.1.1 De aardberg
1. Inhoud der episode:
a. Gilgamesh komt aan bij de berg Mashu, waarvan de poort wordt bewaakt door schorpioenmensen.
b. Deze twee schorpioenmensen i. bewaken de opgang en de ondergang van de zon; ii. staan juist aan de horizon; iii. staan tot hun middel in de onderwereld.
c. Gilgamesh vraagt hun naar de weg naar Utnapishtim, die hem over “dood en leven” moet inlichten.
d. De schorpioenmensen antwoorden: i. Niemand heeft de weg door de berg gevonden. ii. De reis duurt twaalf dubbele uren. iii. De weg is duister en is de weg der zon.
e. Gilgamesh reist door de berg heen, waarna het licht wordt. f. De zon komt op en Gilgamesh bevindt zich (dus) in het oosten. g. Gilgamesh staat nu in de wondertuin der goden, waar bomen vruchten van edelsteen
dragen (vgl. de Hesperiden (Grieks) en de velden des levens (Eg.)).
2. Commentaar: a. De duistere weg is de nachtelijke weg der zon door de aardberg heen. b. De aarde wordt door de Babyloniërs gezien als berg. c. De berg wordt gezien als punt:
i. Het is de plek van zonsop- èn ondergang. ii. De schorpioenmensen waken beiden bij deze plek. iii. Twaalf dubbele uren:
(1) Twaalf duidt op de gehele kringloop der zon, dus dag èn nacht samen, zodat de eigenlijke extra twaalf van de nacht zijn weggevallen in dat ene punt, de berg.
(2) De twaalf dubbele uren juist m.b.t. de nacht kloppen dus niet. d. De schorpioenmensen:
i. Zij zijn het symbool van de dood, want ieder die hen ziet, moet sterven. ii. De weg die zij bewaken, is de weg door het dodenrijk, de aardberg. iii. Door het dodenrijk kan alleen de zon reizen, want “niemand heeft de weg door de berg
gevonden”, d.w.z. niemand kan eruit terugkeren.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.1.2 De wateren des doods
1. Inhoud der episode:
a. Gilgamesh komt vreemd genoeg vervolgens aan bij de oever van de zee. b. Hier bewaakt Sabitu, de maagdelijke godin der wijsheid, een poort, die zij sluit. c. Gilgamesh dreigt haar de poort te verbrijzelen en vraagt haar naar de weg naar
Utnapishtim. d. Ze wijst hem de weg over de zee, die alleen Shamash, de zonnegod, kan begaan, want
“diep zijn de wateren des doods”.
2. Commentaar: a. Identiek zijn
i. de wateren des doods; ii. het dodenrijk; iii. de nachtelijke weg der zon.
b. Het dodenrijk wordt voorgesteld als water en niet als een berg. c. Sabitu:
i. Ze is de godin der onderwereld. ii. Ze komt overeen met Ereshkigal die
(1) door Ishtar (≈ Gilgamesh) bedreigd wordt met het inslaan van de poort; (2) godin der wijsheid is, want de wijsheid hoort in het dodenrijk thuis.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.1.3 Conclusie t.a.v. de parallelle voorstellingen van het dodenrijk
a. Het was in de oude wereld gewoon dat er verscheidene ideeën over de onderwereld naast
elkaar bestonden: de Egyptische Duat is beschreven als een reeks van verschillende dodenrijken, maar toch als samenhangend geheel.
b. Doel ervan was de moed van de bezoeker te benadrukken, omdat deze door veel dodenrijken moest reizen.
c. De twaalf dubbele uren bewijzen dat men de werkelijke aard van de berg niet meer kende.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.2 De schipper van Utnapishtim
1. Inhoud der episode:
Na gezegd te hebben dat alleen de zonnegod de reis kan maken (zie 2.1.2-1.d), geeft Sabitu aan Gilgamesh de raad in de boot van de schipper van Utnapishtim te stappen om hem naar het oosten, waar Utnapishtim woont, te laten brengen.
2. Commentaar: a. De schipper is nauw verbonden of identiek met de zonnegod, die als enige de reis kan
volbrengen. b. De schipper bracht eens Utnapishtim naar de overkant, zodat deze twee eveneens nauw
verbonden zijn. c. De schipper en zijn meester Utnapishtim zijn helden van het licht, zoals Shamash, de
zonnegod. d. Alle drie hebben de reis volbracht, zijn in het oosten verrezen en hebben dus de dood
overwonnen. e. Gilgamesh wil eveneens de dood overwinnen.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos - Het verband van het zondvloedverhaal met de rest van het epos
2.3 Conclusie: het verband tussen de zondvloedwateren en de wateren des doods
a. Het zondvloedverhaal waarin de schipper zijn meester Utnapishtim, de zondvloedheros (≈
Noach), overzet, betreft het water van de vloed. b. Gilgamesh wil de onderaardse wateren des doods oversteken op dezelfde wijze als
Utnapishtim. c. De zondvloed komt dus overeen met de onderaardse wateren des doods, zodat de samenhang
tussen het zondvloedverhaal en de rest van het epos, m.n. de reis van Gilgamesh, is aangetoond.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren
3 Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren
3.1 De onderaardse wateren des doods
Er blijkt een identiteit te bestaan tussen a. de onderaardse wateren en b. de scheppings- of chaoswateren: 1. Beide wateren worden Apsu genoemd. 2. Uit de onderaardse wateren rijst de zon tot nieuw leven (Babylonische afbeelding). 3. Het eerste licht ontstond uit de chaoswateren. 4. Water en duisternis zijn in beide gevallen elementen van de dood, maar ook kiemen van het
leven (Berossos: το παν σκοτος και ύδωρ): a. Apsu als water des doods:
Apsu is de vijand der goden en is door Ea overwonnen. b. Apsu als levenswater:
Siduri-Sabitu is als bewaakster van de wateren des doods toch shedu balati, ‘beschermgeest van het leven’.
5. Beide wateren zijn met wijsheid verbonden: a. Sabitu is de godin der wijsheid. b. Apsu wordt bit nimeki ‘huis der wijsheid’ genoemd.
6. In Egypte gaat zowel bij de schepping als iedere morgen de zon op uit de wateren die Nun heten.
7. De Egyptische ogdoade bestaat uit wezens die water en duisternis (nacht) vertegenwoordigen.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren
3.2 De zondvloedwateren
Er blijkt een identiteit te bestaan tussen a. de scheppings- of chaoswateren en b. de zondvloedwateren. Beide typen worden verbonden door het idee van de overstroming van de rivier: 1. Egypte:
a. De overstromingswateren en de chaoswateren bij de schepping heten beide Nun. b. Zowel het nieuwe land als de aarde bij de schepping wordt geboren uit deze beide wateren,
die dus wateren des doods, maar ook des levens zijn. c. De god Tum: “Vervolgens wil ik alles vernietigen wat ik schiep; de aarde zal door
overstroming tot het chaoswater (Nun) worden, gelijk zij in den beginne was.”
2. Babylonië: Hier heersen dezelfde ideeën: Het zondvloedwater wordt Apsu genoemd, dus a. onderaards water b. chaoswater
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Kosmografische voorstellingen van de wateren des doods en de zondvloedwateren
3.3 Conclusie t.a.v. de identiteit van de diverse wateren
a. De volgende wateren zijn identiek:
1. de scheppings- of chaoswateren uit den beginne 2. de jaarlijkse overstromingswateren 3. de onderaardse, nachtelijke wateren des doods waaruit de zon opgaat
b. Ze zijn met het zondvloedwater in verband gebracht (zie 4.2.1).
c. Ze zijn alle met de scheppingsmythen verbonden.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4 Het zondvloedverhaal
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.1 Inhoud van de episode
a. Gilgamesh ontmoet Utnapishtim. b. De plaats is waarschijnlijk de wondertuin der goden. c. Gilgamesh vraagt hem hoe hij het leven heeft gevonden (of gezien). d. Utnapishtim vertelt over de zondvloed, de ark en de schipper (vergelijk het Noach-verhaal, zie
ook 4.2.2).
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.2 Het zondvloedverhaal als reis van de lichtgod
Volgens Kristensen zijn er drie berichten van de reis van de lichtgod door het dodenrijk: 1. de reis door de aardberg 2. de reis over de wateren des doods 3. de reis tijdens de zondvloed De reizen zijn dus in dit opzicht identiek.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.2.1 De identiteit van de zondvloed en andere wateren
a. De zondvloedwateren worden ‘Apsu’ genoemd, de gewone naam van zowel de onderaardse
wateren als de chaoswateren. b. Nippur-fragment van het epos:
Ea zendt de vloed: “De wateren van Ea overstromen het land.” Ea is de god van Apsu.
c. Sumerisch teken voor ‘zondvloed’: a-ma-tu, ‘water van het schip van de zonsondergang’.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.2.2 Toespelingen op de reis van de lichtgod
a. De ark is onmiddellijk vóór zonsondergang gereed. b. De zonnegod geeft Utnapishtim c.s. het sein van vertrek. c. ’s Avonds valt de regen en is er volkomen duisternis tijdens het stijgen van het water. d. Bij het ophouden van de vloed verschijnt het licht.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.2.3 De redding van Utnapishtim als mysterie
De redding uit de zondvloed is het mysterie van de opgang van het leven uit de dood: a. De redding wordt genoemd:
1. ‘het mysterie der goden’ (2x) 2. ‘een verborgenheid’
b. Het mysterie van de opgang van het leven uit de dood heeft in de Oudheid betrekking op 1. herleving van de vegetatie (vgl. het levenskruid dat ‘een verborgenheid’ wordt genoemd); 2. de dagelijkse opgang van het licht.
c. Het bericht dat de lichtgod zich door de dood weet te redden, hoort Gilgamesh driemaal: 1. van de schorpioenmensen, waarbij de dood ≈ de aardberg; 2. van Sabitu, waarbij de dood ≈ de wateren des doods; 3. van Utnapishtim, waarbij de dood ≈ de zondvloed.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Het zondvloedverhaal
4.2.4 De lichtgod als god der wijsheid
De lichtgod bezit de wijsheid bij uitmuntendheid, nl. de kennis van leven en dood: a. Utnapishtim, de zondvloedheros, wordt de ‘hoogwijze’, Atrahasis, (overigens heet hij Ziusudra
of Ξισουθρος bij Berossos, zie Lijst van Berossos) genoemd.
b. Utnapishtim is ingewijd in het geheim van de opstanding uit de dood (de wijsheid bij uitnemendheid in de Oudheid).
c. Dit geheim of deze wijsheid vormt het verband tussen Utnapishtim, zijn schipper en Ea: 1. De schipper draagt twee namen:
i. Puzur-Amurri: De betekenis heeft twee mogelijkheden: (a) ‘Geheimenis van de god van het westen’ (b) ‘Geheimenis van de god van de grote berg (= de aardberg)’
ii. Urshanabi: ‘De dienaar van Ea’
2. Utnapishtim is de dienaar en beschermeling van Ea (waarmee het verband is gelegd tussen de schipper en Utnapishtim).
3. Ea is de god der onderwereldse wateren en der wijsheid (waarmee het verband is gelegd tussen Ea en de schipper en dus ook met Utnapishtim).
d. Utnapishtim is de lichtgod: 1. Gilgamesh vraagt Utnapishtim naar het geheim van ‘dood en leven’. 2. Alleen de zonnegod, die de weg door het dodenrijk begaat, kent het geheim van dood en
leven.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Eindconclusie
5 Eindconclusie: het verband tussen het zondvloedverhaal en de rest van het epos
1. Dit verband komt tot stand door de connectie tussen Gilgamesh (de ‘rest van het epos’) en
Utnapishtim (het ‘zondvloedverhaal’): a. Gilgamesh en Utnapishtim hebben dezelfde verborgen reis gemaakt en daardoor het
mysterie leren kennen. b. Daarmee wordt de aanhef van het epos duidelijk:
”(Gilgamesh) die alles zag en leerde kennen, die in de diepten der wijsheid (doordrong), die het verborgene en geheimzinnige aanschouwde, die de verre weg wandelde ...”
c. Gilgamesh is dus even ingewijd en wijs als Utnapishtim. d. Gilgamesh is de zoon van Utnapishtim.
2. Gilgamesh is ook anders dan Utnapishtim:
Gilgamesh is ten dele mens en moet dus sterven.
3. Het zondvloedverhaal staat in hecht verband met het epos, doordat het een antwoord is op de vraag naar “dood en leven” door Gilgamesh.
4. Het zondvloedverhaal is een voorstelling van de wijze waarop de lichtgod de dood overwint.
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
6 Concordantietabel
Zoek (nogmaals) uw onderwerp in de rechterkolom, selecteer en kopieer de term(en) in de linkerkolom en zoek hiermee in de tekst (Ctrl-C, Ctrl-home, Ctrl-F, Ctrl-V) 1. Index van namen 2. Index van categorieën en termen 1. Index van namen
Apsu Abzu = Apsu (Mes.) (oergod )
Tum Atum = Tum (Eg.) (god)
Babyloniërs Babylon
Babylonische Babylon
Berossos Berossos (Gr.) (auteur)
Eg. Egypte
Egypte Egypte
Egyptische Egypte
Ea Enki (sum.) = Ea (akk.) (Mes.) (god)
Enkidu Enkidu (Mes.) (myth. fig.)
Ereshkigal Ereshkigal (Mes.) (godin)
Gilgamesh Gilgamesh (Mes.) (myth. fig.)
Grieks Griekenland
Ishtar Inanna = Ishtar (Mes.) (godin)
Kristensen Kristensen (auteur)
Mashu Mashu (Mes.) (berg)
Nippur Nippur (Mes.) (topogr.)
Noach Noach (Isr.) (myth. fig.)
Puzur-Amurri Puzur-Amurri = Urshanabi (Mes.) (myth. fig.)
Urshanabi Puzur-Amurri = Urshanabi (Mes.) (myth. fig.)
Shamash Shamash (Mes.) (god)
Siduri-Sabitu Siduri-Sabitu (Mes.) (godin)
Sumerisch Sumerië
Utnapishtim Utnapishtim (Mes.) (myth. fig.)
‘hoogwijze’, Atrahasis Utnapishtim: ‘Atrahasis’ (Mes.) (zondvloedheros)
Ξισουθρος Ziusudra (= Ξισουθρος) (Mes.) (koning)
Ziusudra Ziusudra (= Ξισουθρος) (Mes.) (koning)
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
2. Index van categorieën en termen
berg Aardhoogte: berg
aardberg Aardhoogte: berg, aard-
nieuwe land Aardhoogte: hoogte (eerste stuk land) na de overstroming
edelsteen Aardmaterie: edelsteen
eerste licht Begin: eerste/oudste licht
beschermeling Beroep en functie: beschermeling
bewaakster Beroep en functie: bewaker
bewaakt Sabitu Beroep en functie: bewaker
bewaken de opgang Beroep en functie: bewaker
bezoeker Beroep en functie: bezoeker aan het dodenrijk
dienaar Beroep en functie: dienaar
dienaar en beschermeling van Ea Beroep en functie: dienaar, gods-: dienaar van Ea (Mes.)
dienaar van Ea Beroep en functie: dienaar, gods-: dienaar van Ea (Mes.)
Urshanabi Beroep en functie: dienaar, gods-: dienaar van Ea: term: urshanabi (‘dienaar van tweederde’) (naam van Utnapishtims schipper) (Mes.)
Urshanabi Beroep en functie: dienaar: term: ur (Mes.)
hoogwijze Beroep en functie: rel. persoon: ziener
‘hoogwijze’, Atrahasis Beroep en functie: rel. persoon: ziener: term: atrahasis (Mes.)
schipper Beroep en functie: schepeling
bomen Boom
boot Boot
schip Boot
huis Bouwwerk: huis
Apsu wordt bit nimeki ‘huis der wijsheid’ Bouwwerk: huis: term: bit nimeki (‘huis der wijsheid’) (oerwateren) (Mes.)
schorpioen Dier: schorpioen
dodenrijk Dodenrijk
Duat Dodenrijk: ‘Duat’ (Eg.)
aardberg Dodenrijk: loc.: aardberg
onderwereld Dodenrijk: loc.: onderwereld
balati Dood en leven: bestaan: term: balatu (vb.) (Mes.)
dood Dood en leven: dood
sterven Dood en leven: dood
leven Dood en leven: leven
kiemen van het Dood en leven: levensbron
onvergankelijkheid Dood en leven: onsterfelijkheid
inslaan Dood en leven: vernietiging
verbrijzelen Dood en leven: vernietiging
vernietigen Dood en leven: vernietiging
drie Drie
Urshanabi Drie: derde, twee-: term: shanabi (Mes.)
eenderde Drie: eenderde
Identiek Eén: identiteit
identiteit Eén: identiteit
Nun Eg. termen: Nun
vader Familierelaties: vader
zoon Familierelaties: zoon
geheim Filosofie: kennis: geheim: mysterie van dood en leven
mysterie Filosofie: kennis: geheim: mysterie van dood en leven
verborgen Filosofie: kennis: geheim: mysterie van dood en leven
Puzur Filosofie: kennis: geheim: term: puzur (Mes.)
Puzur-Amurri Filosofie: kennis: geheim: term: puzur amurri (‘geheimenis van de westerling, i.e. de god van het westen) (naam van Utnapishtims schipper) (Mes.)
wijsheid Filosofie: kennis: wijsheid
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
wijs als Filosofie: kennis: wijsheid
hoogwijze Filosofie: kennis: wijsheid
‘hoogwijze’, Atrahasis Filosofie: kennis: wijsheid: term: atrahasis (adj.) (Mes.)
ideeën Filosofisch aspect: idee
verband Filosofisch aspect: verband
shedu balati, ‘beschermgeest Geest: beschermgeest van het leven
shedu balati Geest: beschermgeest van het leven: shedu balati (typering van Siduri) (Mes.)
Hesperiden Geest: nimf: avondnimf: Hesperide (Έσπεριδες (alleen pl.), ‘dochters van Hesperos’)) (Gr.)
schorpioenmensen Geest: schorpioenmens
shedu Geest: term: shedu (Mes.)
wezens die water en duisternis (nacht) Geest: wezen van het water en de duisternis
maagdelijke Geslacht en rijpheid: maagd, meisje
twaalf Getal: twaalf
god God
god van de grote berg God: aardgod
godin der onderwereld God: aardgodin
lichtgod God: lichtgod
ogdoade God: ogdoade (Eg.) (groep van acht goden)
god der onderwereldse wateren God: onderaardse wateren, ~ der
god van Apsu God: onderaardse wateren, ~ der
god van het westen God: westen, ~ van het
god der onderwereldse wateren en der God: wijsheid, ~ van de
god der wijsheid God: wijsheid, ~ van de
godin der wijsheid God: wijsheid, godin der
zonnegod God: zonnegod
zonnegod, die de weg door het dodenrijk God: zonnegod, nachtelijke
Door het dodenrijk kan alleen de zon God: zonnegod, nachtelijke
ogdoade Godenstelsel: godengroep: 08. ogdoade, Egyptische (Eg.)
Ξισουθρος Griekse termen: Ξισουθρος
το παν σκοτος και ύδωρ Griekse termen: σκοτος: το παν σκοτος και ύδωρ
‘hoogwijze’, Atrahasis Halfgod: ‘Hoog wijze’ (Atrahasis) (Mes.)
zondvloedheros Halfgod: held, zondvloed- of overlevende van de zondvloed
helden van het licht Halfgod: heros, licht-
meester Heerser: leider (meester, baas)
moed Karakter en gedrag: moed
faalt Karakter en gedrag: onbekwaamheid
ark Kist: ark
Kosmografische voorstellingen Kosmografie en geografie
onderaards Kosmografie en geografie: aarde
aarde Kosmografie en geografie: aarde
horizon Kosmografie en geografie: horizon
woont Kosmografie en geografie: plaats, woon- (verblijf-)
punt Kosmografie en geografie: punt (de aardberg en de plaats van zonsop- èn ondergang als punt)
weg Kosmografie en geografie: weg
weg der zon Kosmografie en geografie: weg der zon
oosten Kosmografie en geografie: windstreek: oosten
kringloop der zon Kringloop: hemel: zon, ~ der
afbeelding Kunst en schrift: afbeelding
middel Lichaam: middel
duister Licht en duisternis: duisternis
σκοτος Licht en duisternis: duisternis: term: σκοτος (Gr.)
licht [voorafgegaan door een spatie] Licht en duisternis: licht
nacht Licht en duisternis: nacht
verborgen Licht en duisternis: verborgenheid
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
Gilgamesh-epos Literatuur: Epos van Gilgamesh (Mes.)
Nippur-fragment Literatuur: Epos van Gilgamesh: Nippur-fragment (Mes.)
mens Mens
Amurri Mens: westerling: term: amurru (Mes.)
Apsu Mes. termen: abzu (sum.) = apsu (akk.)
Sumerisch teken voor ‘zondvloed’ Mes. termen: amaru
a-ma-tu Mes. termen: a-ma-tu
Atrahasis Mes. termen: Atrahasis
Apsu wordt bit nimeki ‘huis der wijsheid’ Mes. termen: bit nimeki
Puzur-Amurri Mes. termen: Puzur-Amurri
shedu balati, ‘beschermgeest Mes. termen: shedu balati
Urshanabi Mes. termen: Urshanabi
Noach-verhaal Mythe: Noach en de zondvloed (Isr.)
scheppingsmythe Mythologie: thema: scheppings~ (kosmogonische ~) en vroegste geschiedenis van de mens, ~ van de
zondvloedverhaal Mythologie: thema: zondvloed~
velden des levens Paradijs: ‘Hetep-velden’ (Eg.)
wondertuin der goden Paradijs: ‘Wondertuin der goden’ (Mes.)
poort Poort
reis Reis
reizen Reis
reis van de lichtgod Reis: lichtgod, ~ van de
overzet Reis: varen
vertrek Reis: vertrekken (achterlaten)
wandelde Reis: wandelen
zonnegod, die de weg door het dodenrijk Reis: zonnereis
zon reizen Reis: zonnereis
ingewijd Rite: initiatierite (inwijdingsrite, wijding)
schepping Schepping
schiep Schepping
vijand der goden Strijd en vrede: antagonisme: aartsvijand
bedreigd Strijd en vrede: bedreiging
dreigt Strijd en vrede: bedreiging
bewaakt Strijd en vrede: bewaken (gevangen houden)
bewaken Strijd en vrede: bewaken (gevangen houden)
overwinnen Strijd en vrede: overwinning
overwint Strijd en vrede: overwinning
overwonnen Strijd en vrede: overwinning
vriendschap Strijd en vrede: vriendschap
Zij zijn het symbool van de dood Symboliek: schorpioenmensen als symbool van de dood
epos Taal: epiek: epos
naam Taal: naam (noemen) (alg.)
namen Taal: naam (noemen) (alg.)
raad Taal: raad(geving, -pleging)
episode Taal: tekstgedeelte: episode (passage, verhaalelement)
dag Tijd: dag(indeling)
dagelijks Tijd: dag, elke (dagelijks, overdag)
’s Avonds Tijd: dag: avond
morgen Tijd: dag: ochtend
jaarlijkse Tijd: jaar, elk (jaarlijks)
uren Tijd: uur(indeling)
twee Twee
beiden Twee: dualiteit
dubbele Twee: dualiteit
twee schorpioenmensen Twee: dualiteit
vegetatie Vegetatie
levenskruid Vegetatie: toverkruid: levenskruid (verjongingskruid)
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
tuin Vegetatie: tuin
vruchten van edelsteen Vegetatie: vrucht: edelsteen, ~ gemaakt van
redden Verlossing: type: redding
redding Verlossing: type: redding
de zon op Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
komt op Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
opgang Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
opstanding uit de dood Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
rijst Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
verrezen Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
zon opgaat Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
zonsop- èn ondergang Verrijzenis en wedergeboorte: verrijzenis
herleving Verrijzenis en wedergeboorte: wedergeboorte
opstanding uit de dood Verrijzenis en wedergeboorte: wedergeboorte
ieder die hen ziet Verschijning: alg. verschijningsvorm
kennis van leven en dood Waarneming: zien: inzicht in het geheim van dood en leven
wijsheid Waarneming: zien: inzicht in het geheim van dood en leven
Water Water
kiemen van het Water: levenswater
levenswater Water: levenswater
ύδωρ Water: term: ύδωρ (Gr.)
zee Wateren: oceaan (zee)
dodenrijk wordt voorgesteld als water Wateren: oerwateren
onderaards water Wateren: oerwateren
onderaardse wateren Wateren: oerwateren
water des doods Wateren: oerwateren
wateren des doods Wateren: oerwateren
wateren van het dodenrijk Wateren: oerwateren
chaoswater Wateren: oerwateren
scheppings- of chaoswateren Wateren: oerwateren
Apsu Wateren: oerwateren: ‘Abzu’ (Mes.)
Apsu wordt bit nimeki ‘huis der wijsheid’ Wateren: oerwateren: ‘Abzu’: ‘Bit nimeki’ (‘huis der wijsheid’) (Mes.)
Nun Wateren: oerwateren: ‘Nun’ (Eg.)
rivier Wateren: rivier
overstroming van de rivier Wateren: vloed, overstromingswateren
overstromingswateren Wateren: vloed, overstromingswateren
vloed Wateren: vloed, overstromingswateren
Nun Wateren: vloed, overstromingswateren
de vloed Wateren: zondvloed(wateren) (grote vloed, kosmische overstroming)
water van de vloed Wateren: zondvloed(wateren) (grote vloed, kosmische overstroming)
wateren van Ea Wateren: zondvloed(wateren) (grote vloed, kosmische overstroming)
zondvloed Wateren: zondvloed(wateren) (grote vloed, kosmische overstroming)
overstroming tot het chaoswater Wateren: zondvloed(wateren) (grote vloed, kosmische overstroming)
Apsu Wateren: zondvloed(wateren): ‘Abzu’ (Mes.)
a-ma-tu Wateren: zondvloed(wateren): term: a-ma-ru (Mes.)
regen Wolk en regen: regen
zon; [voorafgegaan door een spatie] Zon
zon. Zon
zon, Zon
zonne Zon
zons Zon
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos
zon [voorafgegaan en gevolgd door een spatie]
Zon
ondergang Zon: zonsondergang
de zon op Zon: zonsopgang
zon komt op Zon: zonsopgang
zon opgaat Zon: zonsopgang
zonsop- Zon: zonsopgang
De plaats van het zondvloedverhaal in het Gilgamesh-epos – Eindnoten auteurs
1 Kristensen 1