1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

คมอการจดการเรยนการสอน “รเทาทนสอ”

ค าน า

คมอการจดการเรยนการสอนรเทาทนสอฉบบน จดท าขนจากการสงเคราะหการจดการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอของสถาบนอดมศกษา 13 แหง ตามโครงการการสงเสรมการน าเรองรเทาทนสอวทย-โทรทศนไปใชในระดบอดมศกษา ซงเปนโครงการความรวมมอระหวางส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต กบ มหาวทยาลยสวนดสต เนอหาสาระของคมอ เปนการน าเสนอหลกสตร ระยะสน เรอง “รเทาทนสอ”จ านวนครงการเรยน 4 ครง ๆ ละ 3 ชวโมง รวม 12 ชวโมง ประกอบดวยดานเนอหา ดานเทคนค/วธการสอน สอการสอน และกจกรรมการเรยนการสอน เพอเปนแนวทางส าหรบอาจารยผสอนสาขาวชาตาง ๆ ทงดานนเทศศาสตรหรอสอสารมวลชน ดานครศาสตรหรอศกษาศาสตรและสาขาวชาอน ๆ ในสถาบนอดมศกษาสามารถน าไปจดการเรยนการสอน โดยอาจสอดแทรกเขาไปในรายวชาทตนรบผดชอบ ทงน เพอใหนสตนกศกษามความร เขาใจ เรองรเทาทนสอ สามารถพฒนาทกษะการรเทาทนสอและผลตสออยางสรางสรรคและมจรยธรรม ทงยงกอใหเกดการขยายผลการพฒนาความสามารถในการรเทาทนสอของนสตนกศกษาอยางตอเนอง คณะผจดท าขอขอบคณ ส านกงานคมครองผบรโภคในกจการกระจายเสยงและโทรทศน ส านกงาน กสทช. ทใหการสนบสนนดานงบประมาณ และสถาบนอดมศกษา 13 แหง ไดแก มหาวทยาลยอตรดตถ มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยกรงเทพธนบร และมหาวทยาลยสวนดสต ทรวมเปนเครอขายน ารองด าเนนการจดการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอ คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวาคมอฉบบนจะเปนแนวทางใหกบอาจารยผสอนในสาขาตาง ๆ เพอพฒนาการเรยนการสอนใหนสตนกศกษาไดตระหนกถงความส าคญของการรเทาทนสออนจะเปนประโยชนตอตนเอง สงคม สบไป มหาวทยาลยสวนดสต

กมภาพนธ 2561

ก

สารบญ หนา

ค าน า ก สารบญ ข ขอมลของหลกสตร 1 จดมงหมายของหลกสตร 1 แผนการสอน 1 การวดและการประเมนผลการเรยนร 4 แหลงขอมลคนควา 5 ขอคดการเรยนร “รเทาทนสอ” 6 การจดการเรยนการสอนรเทาทนสอภายใตโครงการการสงเสรม การน าเรองรเทาทนสอวทย-โทรทศนไปใชในระดบอดมศกษา 8 การถอดบทเรยนและสงเคราะหการจดการเรยนการสอน 9

ขอมลของหลกสตร 1. หลกสตรระยะสน เรอง “รเทาทนสอ” 2. จ านวนครง/ชวโมงการเรยน 4 ครง ๆ ละ 3 ชวโมง รวม 12 ชวโมง

จดมงหมายของหลกสตร 1. เพอใหนสตนกศกษามความร ความเขาใจ เกยวกบการรเทาทนสอ 2. เพอใหนสตนกศกษาสามารถพฒนาทกษะการรเทาทนสอเพอน าไปใช

ประโยชนตอตนเองและสงคม 3. เพอใหนสตนกศกษาสามารถสรางสรรคสอทมคณภาพไดอยางมจรยธรรม

แผนการสอน

ครง ท

เนอหา จ านวน ชวโมง

เทคนค/ วธการสอน สอการสอน

กจกรรม ผลการเรยนร

1 แนวคดเกยวกบสอ 1. สอมวลชน ประกอบดวย ประเภทของสอมวลชน ความส าคญและบทบาทของสอมวลชน 2. สอใหม ประกอบดวย ประเภทของสอใหม ความส าคญและบทบาทของสอใหม 3. อทธพลและผลกระทบของสอ ประกอบดวย อทธพลของสอมวลชนและสอใหม ผลกระทบของสอมวลชนและสอใหมตอเดกและเยาวชน

3 -บรรยายประกอบสอ -กรณศกษา -การมอบหมายงาน -การน าเสนอและ อภปราย -Problem-based Learning -ต ารารเทาทนสอ บทท 1, 2 , 5 และ 6 ตวอยางสอ -มหาวทยาลยสงขลา นครนทร วทยาเขตปตตาน เรองซรสฮอรโมนดาบสองคมทคนควรรและการตนเหมาะส าหรบเดกจรงหรอ

-กจกรรมกลม ศกษาคนควา น าเสนอและ อภปราย แลกเปลยน เรยนร โดย ใหนสต นกศกษา คนควา ประเดน ปญหา เกยวกบ อทธพล ผลกระทบ จรยธรรม

-ความรและความ เขาใจเกยวกบ สอมวลชน สอใหม -ความรและความ เขาใจอทธพลและ ผลกระทบของสอ -ความรและความ เขาใจจรยธรรม

ข 1

ครง ท

เนอหา จ านวน ชวโมง

เทคนค/ วธการสอน สอการสอน

กจกรรม ผลการเรยนร

ผลกระทบของสอมวลชนและสอใหมตอผบรโภคและประชาชน ผลกระทบของสอตอสงคม 4. จรยธรรมและความรบผดชอบของสอ ประกอบดวย จรยธรรมของสอมวลชนและสอใหม ความรบผดชอบของสอมวลชนและสอใหม ประเดนปญหาทางจรยธรรมของสอ

และความรบผดชอบของสอจากสอมวลชนและสอใหม

และความ รบผดชอบของสอ

2 แนวทางการรเทาทนสอ 1. แนวคดเกยวกบการรเทาทนสอ ประกอบดวย ความหมายและความส าคญของการรเทาทนสอ องคประกอบของการรเทาทนสอ 2. การพฒนาทกษะรเทาทนสอ ประกอบดวย คณลกษณะของการรเทาทนสอ ทกษะการเขาถง ทกษะการวเคราะห ทกษะการประเมนสอ ทกษะการสรางสรรค

3 -บรรยายประกอบสอ -การอภปราย -การสอนเชง วเคราะหวพากษ -กรณศกษา -ต ารารเทาทนสอ บทท 4 และ 7 ตวอยางสอ -มหาวทยาลยสวนดสต สอ Motion Graphic -มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช คลปวดโอเรองหลกการรเทาทนสอ เทาทนละคร เทาทนขาว เทาทนโฆษณา

-กจกรรม ศกษา ตวอยาง รายการขาว ละคร โฆษณา เกม โชวทาง โทรทศน โดย ใหนสต นกศกษาชม รายการ ตาง ๆ ทาง โทรทศน -กจกรรมกลม วพากษและ

-ความรเกยวกบ การรเทาทนสอ -ความเขาใจ เกยวกบทกษะ รเทาทนสอ -ความเขาใจ เกยวกบการรเทา ทน ขาว ละคร โฆษณา เกมโชว การตลาด

ครง ท

เนอหา จ านวน ชวโมง

เทคนค/ วธการสอน สอการสอน

กจกรรม ผลการเรยนร

3. การรเทาทนรายการทางวทย-โทรทศนประกอบดวยการรเทาทนขาว การรเทาทนละคร การรเทาทนโฆษณา การรเทาทนเกมโชว การรเทาทนการตลาด

- มหาวทยาลยราชภฏ วไลยอลงกรณ คลปวดโอเรองรเทาทนสอ - มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม คลปวดโอเรองรเทาทนสอ - มหาวทยาลยกรงเทพธนบร คลปวดโอ Before/After

อภปราย ตวอยาง รายการขาวละคร โฆษณา เกม โชวทไดชม ทางโทรทศน

3 การวเคราะหสารและสอ 1. การวเคราะหสารและภาษายอมส ประกอบดวย การวเคราะหเนอหาสารในสอ ขอเทจจรง ความจรง และความคดเหน การวเคราะหภาษายอมสจากสอ 2. การวเคราะหสอ ประกอบดวย การประกอบสรางของสอ ความนาเชอถอของสอ 3. การใชประโยชนจากสอ ประกอบดวย การเลอกเปดรบสอ การเลอกแสวงหาขาวสารจากสอ การใชประโยชนจากเนอหาขาวสาร การใชประโยชนเพอการด าเนนชวตทมคณภาพ

3 -บรรยายประกอบสอ -การสอนเชง วเคราะหวพากษ -ตวอยางสอและสาร ในสอวทย-โทรทศน -ต ารารเทาทนสอ บทท 8 ตวอยางสอ -มหาวทยาลยอบลราชธานเรองการวเคราะหสอโฆษณา -มหาวทยาลยนเรศวร คลปวดโอเรอง The Myth of The Mask -มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา คลปวดโอเรองการประกนคณภาพการศกษา

-กจกรรม วเคราะหและ น าเสนอ ตวอยางสอ และสารในสอ วทย-โทรทศน -กจกรรมกลม น าเสนอการ เลอกใช ประโยชนจาก สอ โดยให นสต นกศกษา น าเสนอ ตวอยางของ สอท เหมาะสมและประโยชนท ไดรบจากสอ

-ความเขาใจ เกยวกบสารและ สอ -ความสามารถใน การวเคราะหสาร และสอ -ความสามารถใน การเลอกใช ประโยชนจากสอ

2 3

ครง ท

เนอหา จ านวน ชวโมง

เทคนค/ วธการสอน สอการสอน

กจกรรม ผลการเรยนร

4 การสรางสรรคสออยางมจรยธรรม 1. การสรางสรรคเนอหาสารในสอ ประกอบดวย การก าหนดกลมเปาหมาย และจดมงหมาย การออกแบบเนอหาสารทมคณภาพ 2. การผลตสออยางมจรยธรรม ประกอบดวย วธการผลตสอ การประเมนคณภาพสอ การน าสอไปใช

3 -บรรยายประกอบ -Active Learning -การมอบหมายงาน ฝกปฏบต ตวอยางสอ -มหาวทยาลย ราชภฏอตรดถต สอ Infographic -มหาวทยาลยรงสต คลปวดโอเรองรเทาทนสอ -มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ คลปวดโอ 5 ชด -มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา สอออนไลน Moodle รเทาทนสอ

-กจกรรมกลม ฝกปฏบต (Workshop) สรางสรรค เนอหาและ ผลตสอ โดย ใหนสต นกศกษา น าความร ความเขาใจ เรองรเทาทน สอประยกต ในการ สรางสรรค และผลตสอท ดและม คณภาพ

ความสามารถในการสรางสรรคและผลตสออยางมจรยธรรม

การวดและประเมนผลการเรยนร

1. การสงเกตเจตคตในการเรยน 2. การสงเกตพฤตกรรมการท ากจกรรมในชนเรยน 3. การทดสอบดวยขอสอบและกรณศกษา 4. การประเมนผลจากการรายงานการศกษาคนควาและการน าเสนอ 5. การประเมนจากผลงานการสรางสรรคและผลตสอ

แหลงขอมลคนควา

แผนงานสอสรางสขภาวะเยาวชน. (2554). รวมบทความ แนวคดทฤษฎ เทคนคและ ประสบการณดานการรเทาทนสอ. กรงเทพฯ: บรษท ออฟเซทครเอชน.

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต และคณะ. (2557). รเทาทนสอ. กรงเทพฯ: หลกสตรนเทศศาสตร มหาวทยาลยสวนดสต.

ยทบ www.youtube.com สถานโทรทศนไทยพบเอส http://www.thaipbs.or.th สวนงานคมครองผบรโภคในกจการกระจายเสยงกระจายเสยงและกจการโทรทศน.

(2555). 100 เรองนาร ผบรโภคสอวทย-โทรทศน. กรงเทพฯ: ส านกงาน กสทช.

ส านกขาวอศรา http://www.isranews.org ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม

แหงชาต (กสทช.). (2557). คมอจรยธรรมและก ากบดแลกนเองในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม แหงชาต http://www.nbtc.go.th

4 5

กจกรรมส าหรบนสตนกศกษาในการตงค าถามจากสอกอนทจะตดสนใจเชอ

ขอคดการเรยนร “รเทาทนสอ” คนสวนใหญรบสอโดยไมเคยคดหรอตงค าถาม จงรไมเทาทนตวเองและไมเทาทนสอ สอทงหลายลวนแตถกประกอบสรางขนดวยเทคนค กลวธตาง ๆ โดยเปนแหลงสรางภาพ ความเปนจรง (ทอาจไมเปนจรงเสมอไป) ทงนเพอหวงผลทางการคา ธรกจ และก าไร การเรยนรทจะวเคราะหและตงค าถาม จงเปนการรเทาทนตนเอง เชน มสงใดทไดน าเสนอ หรอ สงใดทน าเสนอเกนความเปนจรง หรอเปนเทจ เวนการวเคราะหและคนหาค าตอบจากประเดนงาย ๆ เหลานจะน าไปสการใชสออยางมสต รตว และตนตว ดงปรากฏตามภาพหนา 7

6 7

การจดการเรยนการสอนรเทาทนสอ ภายใตโครงการการสงเสรมการน าเรองรเทาทนสอวทย-โทรทศน

ไปใชในระดบอดมศกษา

เกรนน า ขอมลและเนอหาของการน าเสนอน เปนทมาของการจดท าคมอการจดการเรยน

การสอน “รเทาทนสอ” Media Literacy เกดขนภายใตโครงการ “การสงเสรมการน าเรองรเทาทนสอวทย-โทรทศน ไปใชในระดบอดมศกษา” ซงเปนการบรณาการการจดการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอใหกบนสตนกศกษาดานนเทศศาสตรหรอสอสารมวลชน และดานครศาสตรหรอศกษาศาสตร โดยมสถาบน อดมศกษาเปนเครอขาย 4 ภาค รวม 13 แหง ทรวมน ารองในการบรณาการการจดการเรยนการสอน เรองรเทาทนสอ ไดแก มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยกรงเทพธนบร และมหาวทยาลยสวนดสต ซงเปนคณะผจดท า

ขอมลดงกลาวประกอบดวยดานเนอหา ดานเทคนค/วธการสอน สอการสอน ดานกจกรรม ตลอดจนการวดผลการเรยนรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ซงนอกจากจะเปนการ บรณาการการจดการเรยนการสอนแลว ยงเปนการพฒนาการเรยนการสอนใหนสตนกศกษาไดตระหนกถงความส าคญของการรเทาทนสอ อนจะเปนประโยชนตอตนเอง สงคม สบไป

การถอดบทเรยนและสงเคราะหการจดการเรยนการสอน

จากการถอดบทเรยนและสงเคราะหการจดการเรยนการสอนตามทสถาบนอดมศกษา 13 แหง ไดด าเนนการจดการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอ มหาวทยาลยสวนดสตไดสรปขอมลการจดการเรยนการสอนดงกลาวไว 5 ดาน ดงน 1. ดานเนอหา เนอหาทน ามาใชในการจดการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอ เปนเนอหาในรายวชาทงดานนเทศศาสตรหรอสอสารมวลชน และดานครศาสตรหรอศกษาศาสตร ซงสามารถน ามาเชอมโยงในการจดการเรยนการสอนไดอยางกลมกลนและเหมาะสม เนองจากอาจารยผสอนไดสอดแทรกสถานการณ และสภาพแวดลอมปจจบน ใหนสตนกศกษารวมคดวเคราะห กอใหเกดความรความเขาใจและทนตอเหตการณ 2. ดานเทคนค/วธการสอน สอการสอน การใชเทคนค/วธการสอน และสอการสอนในจดการเรยนการสอนรเทาทนสอ อาจารยผสอนใชเทคนคการสอนทหลากหลายวธดวยกน เชน การวเคราะห วพากษ กรณศกษา การบรรยาย Active Learning Outcome – based Learning การน าเสนอ การสอนแบบมสวนรวม ฯลฯ โดยอาจารยผสอนพจารณาตามความเหมาะสมของเนอหา สอทใช ระยะเวลา ตลอดจนบรบทของนสตนกศกษา และสถาบนอดมศกษาแตละแหง 3. ดานกจกรรม การจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ จ าเปนตองมการจดกจกรรมเสรมในชน เรยน การจดกจกรรมนอกจากจะเปนสวนหนงส าหรบการประเมนความร ความเขาใจ ของนสตนกศกษาแลว นสตนกศกษายงสามารถน ากจกรรมตาง ๆ มาประยกตใชกบการด าเนนชวตประจ าวน สามารถคดวเคราะห วพากษ บนพนฐานของความร ความเขาใจทสงผานกจกรรม ทงยงเปนพนฐานทดใหกบนสตนกศกษาในการน าไปใชประกอบวชาชพไดอยางเหมาะสม 4. ดานการผลตสอรเทาทนสอ การผลตสอรเทาทนสอมจดมงหมายเพอใหอาจารยผสอนผลตสอส าหรบใชในการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอ โดยอาจารยผสอนแตละแหงไดผลตสอหลากหลายรปแบบ ใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายนสตนกศกษา เชน คลปวดโอ หนงสน Motion Graphic Infographic มลตมเดย เปนตน นอกจากนอาจารยผสอนยงสรางการตระหนกถงจรยธรรมการผลตสออนสงผลตอการประกอบอาชพดานสอสารมวลชน และวชาชพดานการศกษาตอไป

8 9

5. ผลการเรยนรการบรณาการการจดการเรยนการสอน

ผลการเรยนรการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอผานเนอหา เทคนค/วธการสอน สอการสอน ตลอดจนกจกรรมทสงเสรมความร ความเขาใจของนสตนกศกษา ท าใหนสตนกศกษามความร เขาใจเรอง รเทาทนสอ สามารถคดวเคราะหวพากษสอ ตลอดจนสรางสรรคและผลตสออยางมจรยธรรม สงผลใหเกดการเขาถงสอไดหลากหลาย เขาใจคดวเคราะหสอได และเขารวมรองเรยนสอไมด ชนชมและผลตสอด ๆ

อยางไรกตามจากขอมลการถอดบทเรยนและการสงเคราะหการเรยนการสอนเรองรเทาทนสอในระดบอดมศกษาทง 13 สถาบนขางตน น ามาสแนวทางการพฒนาการสงเสรมเรองการร เทาทนสอ ประกอบดวย 4 ดาน ไดแก ดานเนอหา ดานเทคนค/วธการสอน ดานสอการสอน และดานกจกรรม เพอนสตนกศกษาสามารถใชประโยชนจากการรเทาทนสอ ทงยงขยายสระบบการศกษาในวงกวาง มหาวทยาลยสวนดสตจงไดเสนอกลยทธเพอขบเคลอนการรเทาทนสอ ใหเกดการตระหนกถงการรเทาทนสอ อนกอใหเกดประโยชนในการน าไปใชในชวตประจ าวนและวชาชพกบประชาชนทกระดบในสงคม

เนอหาทสอดแทรกเรองรเทาทนสอไปใชในรายวชาตาง ๆ ทงดานนเทศศาสตร หรอสอสารมวลชน และดานครศาสตรหรอศกษาศาสตร

10 11

เทคนค / วธการสอน สอการสอนทมความหลากหลายโดยอาจารยผสอน 13 สถาบนน ามาใชในการจดการเรยนการสอน

กจกรรมทใชในการจดการเรยนการสอน เพอสรางการตระหนงถงการมสวนรวมใน

การรเทาทนสอ

12 13

อาจารยผสอน 13 สถาบน ผลตสอรเทาทนสอเพอใชประกอบการจดการเรยนการสอน

ทมความหลากหลายรปแบบ

ผลการเรยนรกอใหเกดการเขาถง เขาใจ และเขารวม

14 15

ขอขอบคณ

รศ.ดร.ศโรจน ผลพนธน อธการบดมหาวทยาลยสวนดสต

ดร.รมดา จรนทพยพทกษ ผอ านวยการส านกคมครองผบรโภค

ในกจการกระจายเสยงและโทรทศน ส านกงาน กสทช.

ดร.ตร บญเจอ

คณราตร จลคร

คณณฐกานต หวานแกว

เครอขายสถาบนอดมศกษา 13 แหง

- มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ

- มหาวทยาลยนเรศวร

- มหาวทยาลยอบลราชธาน

- มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

- มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช

- มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

- มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

- มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

- มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ

- มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

- มหาวทยาลยรงสต

- มหาวทยาลยกรงเทพธนบร

และคณะท างานมหาวทยาลยสวนดสต

16 17