กลยทธแหง จเลยส ซซาร พลเดช ปนประทป 12 สงหาคม 2561

1. จดก าเนดกรงโรม

บรเวณทตงและภมประเทศของกรงโรม ตงอยทางตอนกลางของคาบสมทรอตาล เปนหบเขาขนาดใหญ มเนอทประมาณ 3 ตารางไมล ประกอบดวยเนนเขา 7 ลกและแมน า 2 สายมาบรรจบกน มชมชนขนาดใหญตงอยบนฝงแมน าไทเบอร Tiber และแมน าอานอาเน Aneane หางจากฝงทะเลเมดเตอรเรเนยน 24 กโลเมตร การศกษาทางโบราณคดยนยนวาในบรเวณนเคยมมนษยตงถนฐานอยมานานตงแตครงดกด าบรรพ ไมต ากวา 14,000 ป ตามต านานกลาววา กรงโรมตงขนเมอ 753 ป กอนครสตกาล โดยพนองฝาแฝดชอ รอมวรสและรมส ซงเปนบตรของเทพเจามาร ซงเปนเทพเจาแหงสงคราม เมอตอนเปนทารกทงสองถกลงจบลอยน าในแมน าไทเบอร เพอใหจมน าตาย แตหมาปาไดชวยเหลอและน าไปเลยงด เมอทงสอง เจรญเตบโตขนจงกลบมาฆาลงและสรางกรงโรม นกประพนธ ชอซเซโร บรรยายจดเรมตนของกรงโรมไวดงน “ในทสดแลวดเหมอนวารอมวรสคงไดนมตจากสวรรคตงแตแรกวาเมองนในวนหนงจะเปนทตงและเปนบานของจกรวรรดทยงใหญ เพราะมนอยนกทเมองจะตงอยในต าแหนงใดๆ ของอตาลทจะท าใหการบ ารงรกษาดนแดนในการปกครองอนกวางใหญไพศาลของเราในปจจบนท าไดอยางงายดายไปกวาน”

ตอมาบานเมองเจรญขน จงมผคนเขามาตงรกรากสมทบขนเรอยๆ จนกลายเปนเมอง กรงโรม ศนยกลางของอ านาจการปกครองจกรวรรดโรมนทยงใหญในประวตศาสตรโลก มบนทกวากรงโรมกอตงในวนท 21 เมษายน ป -752 B.C. หรอ 752 ปกอนค.ศ. มประชากรอาศยอยในบรเวณรอบๆนนประมาณ 2.5-4.3 ลานคน กรงโรม ในประเทศอตาล ครงหนงเคยมกษตรยปกครอง ตอมา 509 กอนครสตกาล กษตรยทาควน ผ เยอหยงถกขบออกจากเมองท าใหโรมกลายเปนสาธารณรฐ ตงแตนนมาโรมกเขมแขงขนและมอ านาจปกครองประเทศเพอนบาน จากนนจกรวรรดโรมนกขยายอาณาเขตไปทวทงยโรป แอฟรกาเหนอและทวทงเอเชย ปจจบนการใชก าลงเพอยดครองประเทศอนถอเปนสงทไมถกตอง แตชาวโรมนเชอวาการน าเอาอารยธรรมไปสคนปาเถอน

2. การปกครองของอาณาจกรโรมน

แมวาจะไมสามารถระบไดวา ระบอบการปกครองโรมเรมตงแตเมอไรและผปกครองคนแรกคอใคร แตกลาวกนวา กรงโรมครงหนงเคยมกษตรยปกครอง ตอมา 509 ป กอนครสตกาล กษตรยทาควน ผ เยอหยงถกขบออกจากเมองท าใหโรมกลายเปนสาธารณรฐ ตงแตนนมาโรมกเขมแขงขนและมอ านาจปกครองประเทศเพอนบาน จากนนจกรวรรดโรมนกขยายอาณาเขตไปทวทงยโรป แอฟรกาเหนอและทวทงเอเชย ปจจบนการใชก าลงเพอยดครองประเทศอนถอเปนสงทไมถกตอง แตชาวโรมนเชอวาเปนการน าเอาอารยธรรมไปสคนปาเถอน ระบอบราชาธปไตยของกรงโรมมาสนสดในป -509 กอนครสตกาล (B.C.) เมอกรงโรมเปลยนมาเปนระบอบสาธารณรฐ (republic) ปกครองโดยสภา senate หรอ วฒสภา อนเปนคณะพรรคทประกอบดวยตวแทนจากกลมผปกครองทเปนชนชนสง ซงจะเขามาใชอ านาจบรหารและปกปองผลประโยชนของชนชนสงและสวนรวม และยคของสาธารณรฐของโรมน ซงประชาธปไตยของชนชนสงและคณะพรรค กมาสนสดลงจากการจดประกายและขบเคลอนการเปลยนแปลงของบรษผ มชอวา จเลยส ซซาร ในป -44 B.C. เมอเขาไดประกาศตนเปนผ เผดจการ dictator ตลอดพระชนมชพ ตามมาดวยการถกลอบสงหารและ

การพายแพของมารค แอนโทน ผ เปนทายาททางการเมอง ทสมรภมแอคตาวอม และการประกาศของสภาซเนท สถาปนาออกตาวอส ผชนะสงครามกลางเมอง เปนจกรพรรดออกสตสพระองคแรกในป -27 B.C. นบเปนจดเปลยน จากสาธารณรฐสยคจกรวรรดโรมน จกรวรรดโรมนทมกรงโรมเปนศนยกลางอ านาจ ไดครองความยงใหญเรอยมาจนถงศตวรรษท 5 จงเปลยนไปเปนจกรวรรดไบแซนไทมและยายเมองหลวงไปอยทกรงคอนสแตนตโนเปล ซงยงคงความเจรญรงเรองตอมาอกหนงพนปจนถงศตวรรษท 15 กถกจกรวรรดออตโตมานของชาวเตรกเขามาแทนท (ค.ศ.1453)

สภาพสงคมโรมน

กรงโรมมพลเมองมากกวา 1 ลานคน ชาวโรมเปนทาสเสยประมาณรอยละ 5 พวกชนชนสงสด ไดแก ตระกลเซเนเตอร มความเปนอยโออา คนจนมความเปนอยแรนแคน ชาวโรมนนยมทอาบน าสาธารณะและการกฬา กฬาทนยมกนมากไดแกการแขงขนรถศกท CircusMaximus ซงเปนสถานทจคนดประมาณ 150,000 คน

กฬาทนยมกนแตถอวาปาเถอนคอการตอสแบบกลาดเอเตอร ตามสนามแขงขนสนามใหญทสดไดแก โคลอสเซยมในกรงโรม ในการบนเทงแบบนมการตอสระหวางสตวกบนกส ถออาวธ หรอแมแตชายกบหญงมอเปลาซงถกตดสนประหารชวตแลวตอสกนถงตาย

Circus Maximus

3. จเลยส ซซาร จเลยส ซซาร เปนวรบรษนกรบทยงใหญของอาณาจกรโรมนในสมยโบราณ ชอเสยงของซซารถกเลาขานและบนทกไวในประวตศาสตรโลกกวา 2000 ปมาแลว ขอมลจากวกพเดยระบวา จเลยส ซซาร (Julius Caesar) เปนทงรฐบรษ แมทพ และผประพนธรอยแกวอนเลองชอชาวโรมน เขามบทบาทส าคญในเหตการณอนน าไปสการสนสดสาธารณรฐโรมนและความเจรญของจกรวรรดโรมน ในยค 60 ปกอนครสตศกราช ชยชนะของซซารในสงครามกอล ท าใหสามารถขยายดนแดนของโรมนไปจนถงชองแคบองกฤษและแมน าไรน ซซารเปนแมทพโรมนคนแรกทสรางสะพานขามแมน าไรนและบกครองบรเตน ความส าเรจเหลานท าใหเขามอ านาจทางทหารซงไมมผใดเทยม แตเมอสงครามกอลยต วฒสภาสงซซารใหลงจากต าแหนงบงคบบญชาทหารของเขาและกลบกรงโรม

ซซารปฏเสธค าสงนนและทาทายโดยการขามรบคอนพรอมดวยทหารหนงลเจยน ทงมณฑลของเขาและเขาอตาลภายใตอาวธอยางมชอบดวยกฎหมายจงเกดสงครามกลางเมองตามมาและชยชนะของซซารในสงครามท าใหเขามฐานะอ านาจและอทธพลโดยไรคแขง

หลงเขาควบคมรฐบาล ซซารเรมโครงการปฏรปสงคมและรฐบาล รวมทงการสถาปนาปฏทนจเลยน เขารวมระบบขาราชการประจ าของสาธารณรฐเขาสศนยกลางและสดทายประกาศตนเปน "ผเผดจการตลอดชพ" ท าใหเขายงมอ านาจมากขนไปอก แตความขดแยงทางการเมองใตน ายงไมสงบ

ในทสด ซซารถกกลมสมาชกวฒสภากบฏลอบสงหาร มบรตส บตรบญธรรมของเขารวมอยดวย จงปรากฏค าพดของเขาเปนประโยคสดทาย ทถกจารกในประวตศาสตร เปนภาษาละตนวา "Et tu Brute" (เจาเองหรอ บรตส)

คนรจกชวตสวนมากของซซารจากบนทกการทพของเขาเองและจากแหลงขอมลรวมสมยอน สวนใหญเปนจดหมายและสนทรพจนของกแกโรและงานเขยนประวตศาสตรของแซลลสต (Sallust) นกประวตศาสตรหลายคนถอซซารเปนผบญชาการทหารทยงใหญทสดในประวตศาสตรคนหนงนามของซซารถกใชในความหมายถงสงทยงใหญและเปนแรงบนดาลใจทน าไปใชเรยกต าแหนงจกรพรรดซารร แหงจกรวรรดรสเซย และจกรพรรดไกเซอร แหงจกรวรรดปรสเซยหรอเยอรมน

จเลยส ซซาร มกลยทธอะไร และสามารถสรางความยงใหญเชนน ขนมาไดอยางไร

จเลยส ซซาร เปนลกผ ด เปนชนชนปกครองของกรงโรม แตตองมาตกอบเพราะผ เปนพอเลอกขางผดในสงครามกลางเมองของโรมในยคนน เมอพายแพจงท าใหถกยดทรพยสนทงหมด ครอบครวถกดถกเหยยดหยาม สทน รบสภาพความขมขน และยากล าบากจนถงทสด ซซาร ในวย 16 ป มความเจบแคน ขมขนฝงลกอยในจตใจ และมความทะเยอทะยานทจะฟนคนชอเสยง เกยรตภมของวงศตระกลอยตลอดเวลา เมอบวกกบลกษณะนสยทมความกลาหาญเดดเดยว เขาเลอกเสนทางสรางความส าเรจโดยผานการเปนนกรบทหาวหาญในกองทพโรมน และไตเตาขนมาจากทหารชนเลว เมออาย 26 ป เขามผลงานการรบมากมายจนไดรบการยอมรบและไววางใจ รบแตงตงใหเปนนายทหารผกมกองก าลง พอดในชวงนนมสถานการณกบฏทาสทางภาคใต ทก าลงคกคามความมนคงของกรงโรม เปนเหตการณประวตศาสตรทโดงดงมาก น าโดยสปารตาคส วรบรษนกรบของชนชนทาสยคโบราณ

4. กบฏทาส กองทพโรมน เปนเครองจกรสงครามททรงพลานภาพมาก ส าหรบการรกรานและขยายอาณาจกร ท าใหอ านาจกรงโรมขยายออกไป จากพนท 3 ตารางไมลในหบเขา กลายเปน 720,000 ตารางไมลในยคแรก และ 3.2 ลานตารางไมลรอบฝงทะเลเมดเตอรเรเนยบนจนถงตะวนออกกลาง ในระยะตอมา นอกจากทรพยสนสงครามทปลนสะดมกลบมาเขาทองพระคลง และทดนท ากนทน ามาแจกจายเปนรางวลแกบรรดาแมทพ นายกองและทหารทไปรวมรบแลว ยงมเชลยสงครามและชาวบานฝายตรงขามทถกกวาดตอนมาเปนทาส อกราว 2 ลานคน ทาสเหลาน เมอมาอยทกรงโรม มงานในสามอยางทใหท า คอ 1) เปนคนรบใช เปนทาสรบใชในบาน 2) เปนแกลดเอเตอร รบใชสงคมดวยการสรางความบนเทง เพอแลกกบชวตและอสรภาพ 3)เปนแรงงานกอสรางโบสถ วหาร บานเมองและถนนหนทาง

ถนนเปนโครงสรางพนฐานส าคญของอาณาจกร กองทพโรมนไดใชก าลงแรงงานทาสในการสรางถนน เพอใชเปนเสนทางยทธศาสตรในการเคลอนพลออกรบ สงกองก าลงทหารไปควบคมดแล และใชขนสงพชพนธธญญาหารสงมาหลอเลยงกรงโรม กลาวกนวาวศวกรรมการสรางถนนแบบโรมนมความกาวหนามาก สามารถสรางถนนไดโดยไมตองปรบพน ซงประมาณวา ถนนทกองทพโรมนไดสรางไวเพอการเหลาน มความยาวรวมทงสนถง 50,000 ไมลเลยทเดยว 81 ปกอนครสตกาล ทาสกลมหนงททนตอการกดขขมเหงไมไหว ลกฮอขนมากอกบฏ มผน าเปนทาสนกตอสแกลดเอเตอรทเกงฉกาจ ชอสปารตาคส การลกขนสของกองทพทาสไดปลกเราใหทาสคนอนๆลกขนมารวมตอส เพออสรภาพและศกดศรความเปนมนษย กองก าลงจงเพมขนเรอยๆ จนมก าลงรวมราว 100,000 คน จนเปนทหวาดผวาของบรรดาทหารโรมน กองทพกบฏทาส เรมกอตวจากคาบสมทรอตาลตอนใต ขยายพนทการตอสออกไป ยกก าลงเขาโจมตกองทหารโรมนจนแตกพายครงแลวครงเลา มจดมงหมายรกคบหนามงเขาสกรงโรมดวยความฮกเหม แตทวาระหวางทางยงมกองทพโรมน 35,000 คนขวางทางอย มแมทพใหญคอแครกซส Craxus สวนจเลยส ซซาร กเปนทหารประจ าการในระดบนายกอง

5. การศกทไซลารอส 73 ปกอนครสตกาล กองทพทาสไดรกคบมาถงเมอง Silalius ฝายทหารโรมนซงก าลงขวญเสยจากการพายแพฝายกบฏอยางตอเนอง ก าลงตองตดสนใจเลอกวา จะตงมนปะทะกองทพทาสเพอสกดกนไวทนน ปองกนไมใหบกเขาถงกรงโรมกบการยกก าลงถอยกลบไปสมทบก าลง รวมกนปกปองกรงโรมจากการบกเขาตเมองหลวงของกองทพทาส

แมทพใหญ แครกซส เรยกประชมแมทพนายกอง สวนใหญเหนวาคงสกองทพทาสไมไหว ควรถอยกลบไปตงหลกปองกนกรงโรม รวมทงแครกซสดวยทเหนเชนนน แตซซารกลบเหนตาง โดยใหเหตผลวา “ ทผานมาโรมนรบในเกมทสปารตาคสก าหนด เราตองเปลยนเปนฝายรกเขาโจมตบาง” เขาจงเสนอยทธวธใหม ใหเขาโจมตกองทพกบฏแบบสายฟาแลบ แบบไมทนใหตงตว พรอมกนนนกเสนอตวทจะขอเปนผน ากองก าลงทแขงแกรงจ านวนนอย บกเขาจโจมในเวลากลางดก ดวยเคยเหนในผลงานและความหาวหาญของซซาร ท าใหแมทพแครกซสเปลยนใจ ยอมท าตามยทธวธของซซาร จงเปนทมาของศกครงส าคญทจารกไวในประวตศาสตรทชอ Silalius Battle

กอนออกปฏบตการรบ ซซาร ผ มภรรยาและลกสาวสดทรกอาย 15 ป รออยทบาน ไดกลาวปลกขวญทหารวา “ กองทพทาสไมมอะไรจะสญเสย แตพวกเรามภรรยา ลกสาว และครอบครวอยทโรมเปนเดมพน ถาเราแพ พวกเขาจะถกขมเหง ทกขทรมานถงทสด พวกเจาจะไปสกบขาไหม เราจะสเพอภรรยาของเรา ลกสาวของเรา และกรงโรมของเรา” และแลว ซซารไดเคลอนก าลงอยางเงยบเชยบในเวลากลางคน บกเขาจโจมกองทพของสปารตาคสแบบไมใหตงตวทน ในเวลากอนรงสาง จนกองทพทาสแตกพาย บาดเจบลมตายจ านวนมาก ทเหลอถกจบกมเปนเชลย สวนสปารตาคสถกฆาตายแตไมมใครเหนศพเขา จงมขาวลอหนาหวาเขา

สามารถหนรอดไปได ทหารโรมนพยายามคนหาตวเทาไร เคนถามนกรบทาสคนไหน ตางกบอกวาตวเองคอ สปารตาคสทงสน เมอจนปญญาทจะหาตวสปารตาคสมาลงโทษ ดงนนเพอเปนการลงโทษทณฑ ตดรากสปารตาคส และขมขมใหพวกกบฏทงหลายเอาเยยงอยาง แครกซสจงสงใหประหารนกรบทาสทกคนทจบตวได ดวยการตอกแขนขาตรงไมกางเขนไปตลอดเสนทางทเขาสกรงโรม จ านวน 6,000 คน เวนระยะหางทก 100 ฟต เปนระยะทางยาว 60 ไมลพอด เรองนซซารเหนตาง แตขดแครกซสไมได

6. การเมองในกรงโรม ยงมแมทพใหญอกคนหนง คมกองทพโรมนทางภาคตะวนออก ชอปอมปย แมกนส Pompey Maxnus เขาผ นกมเปาหมายทอยากจะสรางผลงานเพอเปนกงสลแหงกรงโรม(นายกรฐมนตร) เปนคแขงกบแครกซส เมอทราบขาววาสปารตาคสแตกพายแลว และมทหารทาสจ านวนหนงแตกทพออกมา ปอมปยจงสงใหทหารรบสบขาวและสงก าลงไปตามตซ า เขนฆาและจบกมทหารทาสไวไดจ านวนหนง จากนนจงรบควาเปนผลงานแลวยกกองทพกลบเขากรงโรม เคลมวาตนเปนผปราบปรามกบฏทาสไดส าเรจ สามารถรกษาโรมไวไดขอใหจดงานเฉลมฉลอง เมอแครกซสและซซารกลบมาถงกรงโรม ทราบขาวถกปลนชยชนะ แครกซสเดอดดาลเปนทสดจนเกอบจะเปดศกฆากนกลางงาน แตซซารเหนวาเปนฝายเสยเปรยบจงหามศกไวทน และตองเลนบทคนกลางเจรจา mediator ระหวางแมทพผทรงอ านาจทงสองของกรงโรม เปนทมาของศกการเมองส าคญในวฒสภา senate ในยคนน จากชยชนะทางการทหารไซลารอส เมอประกอบเขากบการเปนตวกลางระหวางพยคฆสองตวในศกการเมองในศนยกลางอ านาจของอาณาจกรโรมน ท าใหซซารสามารถฟนสถานะของตวเองและวงศตระกลขนมาไดอกครง

7. อ านาจสามเสา ระบอบสาธารณรฐแหงโรม เปนระบอบทปกครองโดยมวฒสภา หรอ senate เปนองคกรปกครองสงสด ซงสมาชกประกอบไปดวยตวแทนของชนชนสง ผปกครอง ผ มอนจะกน และขนศกแมทพของโรม เปนศนยกลางอ านาจบรหาร ซงผดกบระบอบราชาธปไตยทอ านาจทกอยางอยทพระบรมมหาราชวง โดยพระมหากษตรยเปนผ ถออ านาจเดดขาดแตเพยงผ เดยว การแตงตงแมทพโรมน เพอออกไปท าศก หรอ ไปดแลรกษาดนแดนอาณานคม จะตองผานการน าเสนอ อภปรายและมมตแตงตงจากสภาsenate แมทพทไดรบการแตงตงจะมสถานะเปนสมาชกไปดวย หรอ สวนใหญมกจะเปนสมาชกอยแลว แมทพแครกซส เปนผมงคง มธรกจการคาขายมากมายอยในกรงโรม เขามงหวงทจะใหวฒสภาออกกฎหมายลดภาษใหกบธรกจของตน แตท าไมส าเรจเพราะในรฐสภาแบงเปนสองขวชดเจน เชนเดยวกบแมทพปอมปย ซงตองการออกกฎหมายจดสรรทดนท ากนในดนแดนทรบชนะมา เพอใหเปนรางวลตอบแทนครอบครวทหารทรวมรบกท าไมไดเพราะอกฝายจะคอยคดคาน จนท าใหการเมองมาถงทางตน ถงขนทแครกซสตดสนใจจะกอสงครามกลางเมองกบฝายปอมปยเพอตดสนชขาด จงยนค าขาดกบซซารวา “เจาจะอยขางใด” ซซาร บดนนมเครดตในทางการเมองขนมาแลว ในวนพธศพของภรรยาสดทรกซงเกดปวยและเสยชวตลงอยางกะทนหน ทงแครกซสและปอมปยตางมารวมงานศพดวย ซซารจงเกดแรงบนดาลใจทจะผาทางตนทางการเมองในครงนนดวยวถทางของตน เขาเขยนจดหมายลบถงแตละคน โดยนดหมายใหมาพบกบเขากลางดกในทลบแหงหนง โดยไมบอกวาเปนเรองอะไร เมอเสอสองตวมาถงจดนด เหนอกฝายหนงเขากตกใจ ซซารจงเผยความในใจถงสภาพทางตนทางการเมองของทกฝาย พรอมกบขอเสนอวา “ ขนสกนตอไปจะมแตสญเสย และไมมใครไดอะไรเลย...สมารวมกนแกปญหาและจดสรรผลประโยชนใหลงตวจะดกวา”

จากจดนนเอง จงเปนทมาของยค “อ านาจสามเสา” triumvirate ประกอบดวย ปอมปย แครกซส และซซาร โดยมซซารเปนคนกลางไกลเกลย mediator จนท าใหสามารถคลคลายวกฤตทางการเมอง หลกเลยงสงครามกลางเมองมาไดหวดหวด ในขณะทตวซซารเองกมบทบาท สถานะและความมงคงกลบคนมาอกครง ภายหลงความพายแพลมเหลวในยคพอ

8. กงสลแหงโรม

เมอจดการความขดแยงทางการเมองระหวางสองเสอกรงโรมไดแลว ซซารยงมความทะเยอทะยานทจะขนสต าแหนงอ านาจบรหารสงสด เขาขอรองใหสองเสอสนบสนนใหเขาไดเปนกงสลแหงโรม เพอทจะชวยผลกดนกฎหมายของทงสองฝายใหผานรฐสภาไดสะดวกขน ระบบอ านาจการปกครองของโรมในสมยนน ประกอบดวย 3 อ านาจใหญทคอยถวงดลกน ไดแก

1) รฐสภา senate เปนสภาขนนาง ขนศกและชนชนสงของโรม เปนสภาตวแทนของคณะพรรค ทกลมอ านาจตางๆ สงคนเขามาดแลรกษาผลประโยชนของพวกเขาทเปนสวนประชากร 10% ของกรงโรม ม สว.จ านวน 300 คน

2) สภาสามญ pleabian council เปนสภาตวแทนของพวกชนชนลาง ซงเปนตวแทนสวน 90% ของประชากรโรม สภานมสมาชกเพยงแค 10 คนเทานน แตมอ านาจในการวโตกฎหมายและการแตงตงกงสล

3) กงสล consul เปนหวหนาฝายบรหาร คอนายกรฐมนตรนนเอง ม 2 คน เปนระบบใหสามารถดล-คานกนได

ในทสด เมอซซารไดรบการแตงตงเปนกงสลแหงโรมจรง เขาพยายามเสนอกฎหมายเพอชวยแครกซส แตไมส าเรจ เสนอกฎหมายเพอชวยปอมปย กมเสยงคดคานตลอดเวลา ทงสองเสอซงอยในรฐสภาดวยกนกเรมท าใจได แตซซารบอก “ขามวธแกปญหาของขาเอง” ซซารเลอกใชวถอนธพาลการเมอง โดยสงนกเลงไปขมข ซอมและท ารายรางกายบรรดา สว .ทคดคาน จนถงขนคางเหลอง ในทสดการประชมพจารณากฎหมายของสองเสอในครงตอๆมาจงผานฉลย

แตจากจดนนเปนตนมา ชอเสยงและภาพลกษณของซซารกกลายเปนผ เผดจการและนกเลงอนธพาล เขามศตรในรฐสภาเพมขนอยางรวดเรว แตเขากไมกลว เพราะมทงก าลงกองทพและอ านาจกงสลอยในมอแลว

9. แมทพปราบกอล เมอจเลยส ซซาร เรมมอ านาจมากขน มความมงคงกลบคนมา ภรรยากเสยชวต เขาไดยกลกสาวสดทรกใหแตงงานกบปอมปยเปนการผกสมพนธทางสายเลอด เขาจงอยโดดเดยว มความสมพนธกบสตรมากหลาย รวมทงกบภรรยาผ อน โดยเฉพาะนางเซอรวเลย Servilia ซงเปนนกการเมองสตร ผ มบทบาททางการเมองหลงฉากในกรงโรม ในทสดไดมาอยดวยกนอยางเปดเผยพรอมกบลกชายทตดมาดวยคนหนง ซงกลายมาเปนบตรบญธรรมของเขา ชอ บรตส Brutus (ผ นเปนผซงเขารวมการลอบสงหารซซารในภายหลง) เมอศตรทางการเมองในรฐสภามมากขน ทกคนทกฝาย รวมทงแครกซสและปอมปย ตางกกลววาซซารจะมอ านาจมากเกนและเปนเผดจการอนธพาลทควบคมไมได ในทสดจงใชอ านาจรฐสภาบบใหเขาพนต าแหนงกงสลแหงโรม โดยออกไปรบผดชอบสรางกองทพอยนอกเมอง มภารกจขยายอาณาจกรไปทางภาคเหนอ อนเปนพนททก าลงมปญหากบชนเผากอล Gaul หรอ ชาวฝรงเศส เขายอมรบสภาพแตโดยด ตดสนใจออกไปตงกองทพทางทศเหนอของโรม ดวยก าลงทหาร 20,000 คน แบงเปน 4 กองทพ รบภารกจบกดนแดนทยากทสดในเวลานน เพอปราบกองก าลงของพวกกอล ชนเผาทเปนอรกบกองทพโรมนมาอยางยาวนานและทหารโรมนกกลวพวกกอลอยในกระแสเลอดหรอจตใตส านก ขอมลจากวกพเดยระบวา ปรกตกองทพโรม 1 กองทพหรอ legion จะมก าลงรบประมาณ 5,000 คน แตละลเจยนจะมผบญชาการคอ legate และม tribune ถกเลอกใหเปนผบงคบบญชากองทพอกหกคน ทหารลเจยนนจะตองเปนพลเมองโรมนแทและรบราชการอย 20 ปเมอลาออกกจะไดบ าเหนจเปนดนแดนทตนตได

กองทหารลเจยน ถอเปนกระดกสนหลงของกองทพ พวกทหารเหลานจะไดรบการฝกฝนอยางด นอกจากถอดาบและใสเสอเกราะแลว พวกนยงจะตองถอหอกซดอกคนละสองอน ซงจะไดรบการฝกหดใหขวางไดทงสองอนภายใน 30 วนาท นอกจากนพวกนกจะไดรบการฝกหดวธการตรวจสอบภมประเทศ สรางถนนและสะพาน รวมทงการเพาะปลกและเกบเกยวพชผลดวย ชาตพนธกอล เปนชนเผาทแยกกระจายกนอยเปนแควนๆ ม 30 ชนเผา ทหารโรมนกลวพวกกอลเปนพนฐาน ซซารใชยทธวธ ”ตทละเผา” หรอ “กนทละค า” จนพวกกอลรวมตวกนไมตด ผ เชยวชาญทางประวตศาสตรถงกบสรปไววา ยทธวธนของซซาร เปนตนต ารบของกลยทธ”แบงแยกแลวปกครอง” ของโลกในปจจบน

10. การศกทอเลกเซย หลงจากถกแยกตจนเสยขบวน ชาวกอลเรมรวมตวกนได โดยมแมทพชอเวอรซนเกอเรรกซ Verzingerarux เปนผน า ชาวกอลเรมตโตดวยการดกซมโจมตกองทพโรมน ท าใหเปนอปสรรค สกนไปมาอยางนจนกระทงในทสดกองก าลงของชาวกอลกถกไลตอนไปรวมกนอยทเมองอเลกเซย Alesia จงเปนทมาของการศกครงส าคญทชขาดแพชนะระหวางโรมนกบฝรงเศส ทเรยกวา Alesia Battle แมทพเวอรซนใชยทธศาสตรตงรบ โดยยดเมองอเลกเซยเอาไว ใชยทธวธ”อดเอาไวในนาน 1 ป “ เพราะรดวาซซารมจดออนอยทไมเคยสนใจการสงเสบยงของกองทพจากแนวหลง เพราะมนใจวากองทพสามารถ ”ตไป สะสมเสบยงไป” กเพยงพอแลว กลยทธตงมน 1 ปของเวอรซนจงมเปาหมายใหกองทพซซารตองอดตาย ยอมแพ หรอ ถอยทพกลบบานไปมอเปลา ฝายซซาร ซงมกจะเปนคนคดแบบนอกกรอบ สวนกระแส และท าสงทคนอนคดไมถงอยเสมอ เขาใชยทธวธ “กอก าแพง ปดลอมเมองทงเมอง”อยางแขงแรง มบนทกไววา ก าแพงทซซารสรางมความยาวถง 11 ไมล เปาหมายคอไมใหใครเขา-ออกเมองไดเลย

เวอรซน มก าลงทหารอยในเมอง 60,000 คน เปนจ านวนทเทาๆกบทหารโรมนของซซาร จงตองสงขาวไปและรอคอยเวลาทกองทพกอลสวนอนๆจะมาหนน ในทสดกองก าลงของเผากอลกมาจรง มจ านวนมากถง 230,000 คน แตแทนทจะตกใจกลว ซซารกลบสงใหทหารโรมนตงก าแพงขนอกชนหนง ปดลอมเมองอเลกเซยไวเปนวงทสอง โดยมชองวางระหวางวงขนาดกวางครงไมล และมทหารโรมน 60,000 คนอยระหวางก าแพงสองวงนน

ซซาร น าการรบในสภาวะทถกขนาบดวยก าลงฝายกอลทงสองดานไดอยางไร

ซซารใชยทธวธตงมนอยภายในก าแพง ใชก าแพงเปนเกราะก าบงและใชพลธนเปนแนวตานทานทงสองฝาก แตในทสดกองทพกอลดานนอก สามารถพบจดออนของก าแพงและบกทะลวงเขามาไดส าเรจ ในนาทนนซซารตดสนใจใชกลยทธกองก าลง “ทหารมาอจฉรยะ” บกตฝาออกไป แลววกกลบมาตตลบหลงทหารกอลจากดานหลง จนแตกพายและยอมจ านนทงหมด จากชยชนะในการรบทอเลกเซย ท าใหซซารสามารถเอาชนะชนเผากอลทเหลอไดทงหมด ณ จดเดยว ท าใหสามารถแผขยายดนแดนยดครองไปจรดมหาสมทรแอตแลนตคและเกาะองกฤษ รวมเนอท 230,000 ตารางไมล ในสมรภมกอล ไดเกดแมทพคใจของซซารทโดดเดนขนมาอกคนหนง ชอมารค แอนโทน Mark Antony ทางฝายแครกซส กถกรฐสภาบบใหออกไปตงกองทพนอกเมองเชนกน เขาเลอกไปทางภาคตะวนออกและตะวนออกกลาง ทเปนฐานเดมของปอมปย แตประสบความพายแพหลายครง สญเสยทหารไปถง 20,000 คน จนควบคมกองทพไมได ถกทหารของตนจบตวไวดวยความเคยดแคน เอาทองหลอมละลายเทกรอกใสปาก จนถงแกความตายอยางนาอเนจอนาจ

11. นกรบ นกสอสาร เปนทนาสงเกตวา ในต าราประวตศาสตรโลก นอกจากสรรเสรญซซารในฐานะวระบรษนกรบ และความเปนนกการเมองแหงกรงโรมแลว ยงไดระบสถานภาพของจเลยส ซซาร ไวอกบทบาทหนง ทคนมกไมจดจ า คอเปน ”นกกวรอยแกว” เนองเพราะเขาเปนผใชการเขยนเลาเรองราวจากแนวหนา สงขาวมาใหชาวเมองในกรงโรมไดตดตามรบรอยอยางตอเนอง ดานหนงเปนการสรางสมพนธภาพผกพนกบประชาชนทอยแนวหลง อกดานหนง เปนการเขยนบนทกประวตศาสตรและเรองราวการท างานดวยตวเอง บทรายงานขาวสถานการณจากแนวหนา มกมเรองราวทนาสนใจใหชาวบานชาวเมองตดตาม มากกวาเรองราวทจ าเจของนกการเมองในกรงโรม ขาวชยชนะทเลามาจากแนวรบปราบปราบพวกกอลกลมตางๆ ปญหาอปสรรคและการผจญภย รวมทงเรองราวแปลกๆของชาวบานในตางเมอง สงเหลานลวนมผลท าใหซซารไดรบความนยมจากประชาชนชาวโรมเพมขนเรอยๆ นคออกกลยทธหนงของซซาร ทนาสนใจ เปนกลยทธทางการสอสารสาธารณะ public communication เมอยค 2500 ปลวงมาแลว

12. ปอมปยทงกรงโรม ขางฝายปอมปย เสออกตวผ ไดรบแตงตงเปนกงสล ครองอ านาจอยในโรม คมก าลงทหารในโรมทงหมดไวในมอ ในขณะทสองเสอถกผลกออกไปท าสงครามอยภายนอก เขาโนมนาวใหรฐสภาโรมลงมตเปนเอกฉนทตามขอเสนอของเขา ทใหปลดจเลยส ซซาร ออกจากการคมกองทพ โดยตงขอกลาวหามากมาย และสงใหกลบมารบโทษในกรงโรม ซงในเกมน บรตส บตรบญธรรมของซซาร กเลอกทจะอยขางปอมปย

ในเชงก าลงอ านาจ ปอมปย ในฐานะกงสลแหงโรม เปนผ มอ านาจสงสด เขามจ านวนทหารมากกวาซซารถง 3 เทาตว แตใหเกดหวนไหว เกรงกลววาซซารจะกลบมาคดบญชแคนและยดกรงโรม เขาจงเรยกประชมแมทพ เพอประเมนสถานการณและวางแผนรบมอกบกองทพของซซาร ในทสด ดวยเหตผลความเปนวระบรษสงครามหมาดๆและนสยความหาวหาญของซซาร ท าใหปอมปยตองตดสนใจ “ทงเมอง” โดยถอยก าลงทหารสวนส าคญออกจากกรงโรม นบเปนกลยทธ “ทงโรม”อนลอลน ทไดรบการจารกไวในประวตศาสตรโรมนอกเชนกน ทางดานซซาร เมอไดรบทราบค าสงปลดและเรยกตวใหกลบไปรบโทษ ในฐานทกอศกสงครามโกลไปโดยพลการ ทงๆทรฐสภายงไมไดมมตใหท ากระท าการ ซซารรตวดวาอะไรก าลงเกดขนกบตน เขาจงยกพลเคลอนกลบกรงโรม จนไดมาถงแมน ารบคอน Rubicon ทางตอนเหนอของโรม หางออกไป 200 ไมล และหยดตงสตตรงฝงแมน าดงกลาว ในขณะทเขาตงทพชวคราวอยทรมฝงแมน า ในใจตองเผชญกบทางสองแพรงของชวต ทางหนงคอการหยดอยทฝงแมน านน เพอหลกเลยงสงครามกลางเมองระหวางทหารโรมนทงสองฝาย สวนอกแพรงหนง เปนการยกพลขามแมน ารบคอน มงเขาสกรงโรม อนจะเปนการเปดฉากสงครามกลางเมอง ท าศกยดกรงโรม และตงตวเปนจกรพรรด ฝายปอมปย เมอหนหลงทงโรมแลว มแผนมงหนาขามทะเลไปปกหลกทกรซและท าการสงการกองทพอยนอกโรม และเรยกระดมกองทพโรมนจากสวนภมภาคอนๆ ใหมารวมตวสกบซซาร แตซซารรทน จงรบน าก าลงเคลอนทเรว เดนทางทงวนทงคน ใชเวลาสามเดอนเตมๆ จงมาถงเมองทาบรนดเซย Brundesia จดทจะขามทะเลไปฝงกรซ แตไปไมทนปอมปยเสยแลว

13. ศกโรมส โรม

ปอมปยเปนฝายขามฟากไปไดกอน มาตงมนอยทเมองฟาซารลส Phasalus เขาสงค าสงเรยกกองทพโรมนทวภมภาคใหมาสมทบก าลง ระหวางนนกฝกทหารเตรยมท าศกแตกหก

ฝายซซาร สงใหมารก แอนโทน เรงตอเรอ แลวยกก าลงไปตามตจนถงฝงกรซ มทหารตดตามไปดวย 22,000 คน โดยใหมารค แอนโทน ตงทพรออยทนน ปอมปย เมอชงก าลงดแลว เขามทหาร 45,000-65,000 คน ซงมากกวาซซาร ในสดสวน 3:1 แตกคดวาคงกนกนไมลง เพราะทหารซซารแมจะมจ านวนนอยกวา แตกมระเบยบวนยสง ยงเพงชนะศกใหญมาหมาดๆ ขวญสรบจงสงกวากนมาก จงเสนอเจรจา แตสดทายการเจรจาครงนนลมเหลว เพราะตางฝายตางไมยอมกน ศกโรมส โรมจงระเบดขนทนน เรยก Phasalus Battle ในดานยทธวธ ยกแรกปะทะกนโดยตรง ซซารเปนฝายมชย พอยกสองปอมปยเปลยนกลยทธมาใชก าลงทหารมา 2,000 คน บกเขาตจากดานขาง แตซซารพลกเกมส ดวยการใชกองก าลงอกปกหนง ใหเคลอนมาโอบลอม เหมอนกบบานประตทหนบเขามา ในทสดซซารเปนฝายชนะศก ปอมปยสญเสยชวตทหารไป 50,000 คน ถกจบอก 20,000 คน ในจ านวนนน มบรตส ลกบญธรรมของซซารถกจบมาดวย สวนปอมปยสามารถหนไปทเมองอเลกซารนเดรย เมองหลวงของอยปต และถกฆาตายในสถานการณศกแยงชงอ านาจภายในของทนน เมอซซารไดรบชยชนะเหนอปอมปยทสมรภมฟาซารลส ไดกลาวค าพดทโดงดง เปนวาทะทางประวตศาสตรวา “ ขามาถง ขาไดเหน และขไดชยชนะ” ซซารเปนหวงเหตการณในกรงโรม จงสงการให มารก แอนโทน กลบไปคมสถานการณไวกอน สวนตนเองคมกองทพไลลาปอมปยไปถงอยปต ทกรงโรม เมอขาดอ านาจรฐปกครอง บานเมองอยในสภาพไรขอแป อยภายใตอทธพลของกลมนกเลงอนธพาล ประชาชนอดอยาก ขาดอาหาร เกดจราจลปลนจกนทกวน มารค แอนโทนไมสามารถปกครองได เพราะขาดประสบการณทางการเมองและชอบใชก าลงควบคมแบบทหาร จนท าใหสถานการณยงเลวรายลงไปอก

14. ตดหลมศกภายในอยปต

จเลยส ซซาร สงการใหไวชวตบรตส กอนทจะยกก าลงตามตปอมปยไปจนถงเมองอเลกซารนเดรย แตแลวตองตดหลมอยทนน ดวยสถานการณศกแยงชงอ านาจกนเองระหวางพสาวกบนองชายในอาณาจกรอยปต อยปตเปนอาณาจกรโบราณ มอารยธรรมความเจรญมาเกาแกกวาโรมและเปน

ประเทศเพอนบานทพงพาอาศยกนมานาน พชพนธธญญาหารทหลอเลยงชาวกรงโรม ลวนน าเขามาจากทนน กษตรยอยปตในขณะนนชอ ปโตเลม Ptoleme อายเพยง 14 ป ขนครองราชยคกนกบพสาว คอพระนางคลโอพตรา ทงคแตงงานกนระหวางพนองตามราชประเพณโบราณ แตตอมาเกดแตกแยกและก าลงตอสแยงชงอ านาจกนเอง เมอปอมปยไปถงกอน ไดเขาเฝาปโตเลม จงทลขอก าลงทหารอยปตมาชวยรบกบซซาร แตปโตเลมกลบรทนวา ปอมปยคอผ ทเคยปลนชยชนะในสงครามปราบทาสสปารตาคส และเพงพายแพศกทฟาซารลสแตกหนมา จงสงใหจบตวไว แลวตดหวเอามาสงมอบใหซซาร เพอหวงเอาใจและขอแรงชวยปราบคลโอพตรา แตซซารไมยอมรวมมอ จงถกกกตวไวเปนเวลาเนนนาน ตอมาคลโอพตรา ไดสงคนบกเขาไปชวยเอาตวซซารออกมาจากทกกบรเวณ ซซารจงตดสนใจชวยคลโอพตราปราบกษตรยปโตเลมลงไดส าเรจ พระนางคลโอพตราไดเสดจขนครองราชยแทน เปนพระราชนคลโอพตรา และดวยเสนหทเยายวนขององคราชน พระนางคลโอพตรา สองคนจงไดครองรกครองบลลงกรวมกนอยทอยปต จนกระทง ไดรบทราบขาวจากกรงโรมวา ทนนเกดเหตการณจลาจลวนวายอยางตอเนอง จนมารค แอนโทน ไมสามารถจดการได ซซารจงขอตวกลบกรงโรมเพอแกปญหา

15. ผ เผดจการแหงโรม เมอซซารกลบถงโรมแลว เรองแรกทเขาตองท าคอการฟนอ านาจการปกครองของระบบรฐสภา senate เพอเปนกลไกการบรหารบานเมองและขบเคลอนระบอบสาธารณรฐ เขาตงตนเองเปนกงสลแหงโรมและตอมาไดสถาปนาตนเองเปนผ เผดจการถาวรตลอดชพ นบเปนการสรางระบอบจกรพรรด(emperor)ขนมาแทนทระบอบสาธารณรฐ(republic)เดม ทใชปกครองยาวนานเกอบ 500 ป

ในระบอบสาธารณรฐของโรมน โดยปกตรฐธรรมนญของเขาจะออกแบบใหมกงสลระบบค คอมกงสล 2 คนในเวลาเดยวกน เพอใหสามารถถวงดล-คานอ านาจและเกอหนนกนได แตบางคราว ในยามทเกดวกฤต รฐสภาสามารถตงกงสล คนใดคนหนง ใหเปนต าแหนงผ เผดจการ dictator แตกเปนเพยงระยะสนๆเทานน คอ 6 เดอน หรอ มกงสลเพยงคนเดยว แตซซารไมหยดอยแคนน เขากลบใหรฐสภาแตงตงเขาเปนผ เผดจการทยดยาวออกไปเรอย เปน 10 ปและเปนตลอดชพในทสด นจงเปนสาเหตหนง ทท าใหกลมคนทมอดมการณแหงระบอบสาธารณรฐจะเกดความหวาดระแวงวาจะเปนการท าลายระบอบสาธารณะ ซงบรตส ลกบญธรรมของเขา กรวมอยในจ านวนนนดวย

16. การปฏรปของซซาร ตอค าถามทนาสนใจวา ในชวงการเปลยนแปลงดงกลาว ผ เผดจการถาวร จเลยส ซซาร ในฐานะรฏฐาธปตยแหงโรม ซงสามารถออกกฎหมายไดทกชนดโดยไมตองผานรฐสภา ชวงนนเขาไดสรางอะไรทเปนชนเปนอนบางหรอไม

เรองน นกวชาการดานประวตศาสตรคอนขางผดหวงทไมคอยเหนผลงานอะไรมากนก แตกไมถงกบจะไมมมรดกตกทอดอะไรเสยเลย เพราะสงทนกประวตศาสตรรวบรวมไวเรองใหญๆและสามารถหยบยกมาเปนตวอยางได กเชน

1) แกปญหาความยากจนในชวงสงครามกลางเมองและยคบานเมองเกดจลาจล 2) การใหแวนแควนบรวารทงหลาย มการปกครองและการบรหารจดการทเปนอสระ 3) สรางบานแปลงเมองขนานใหญ มการขบเคลอนโครงการกอสรางขนาดใหญเพอจางงานประชาชน 4) การออกกฎหมายทจ าเปน

5) การใชมหกรรมการตอสของเหลาทาสแกลดเอเตอร เพอเปนเครองมอสรางความบนเทง ประชานยม และสรางประชามตหนนระบอบการปกครอง 6) เปลยนระบบปฏทนจากจนทรคต มาเปนสรยคต ปฏทนจเลยน

17. จดจบของซซาร

1 ปหลงจากทซซารกลบกรงโรม พระนางคลโอพตราไดเดนทางมาเยยมพระสวาม พรอมดวยพระราชบตรทเกดดวยซซาร ชอซซารเรยน เหตการณครงนนไดเปลยนสถานการณความขดแยงภายในโรมใหยงเลวรายลงไปอก จนถงขนท สว.กลมหนงทนตอไปไมไหว เดนหนารวมก าลง วางแผนอยางจรงจง เพอลอบสงหารซซารและยตสถานการณ สาเหตทตองวางแผนฆา เพราะยงนานวนเขา คะแนนนยมของซซารยงเพมมากขน จนวฒสมาชก หรอ สว.เรมพากนรอนรน อยไมเปนสข เพราะมนหมายถง การลดทอนอ านาจของรฐสภาและจ ากดระบอบอภสทธชนของพวกเขาไปในตว จงตองหาทางก าจดซซารใหจงได

บรตส บตรบญธรรมของเขากเปนหนงในพวกอดมการณสาธารณรฐนยม ทตองการโคนลมระบอบเผดจการถาวรหรอระบอบจกรพรรดของซซาร อนอยตรงขามกบระบอบสาธารณรฐของพวกเขา ซซารเองเสยอก ทเปนฝายใหความรกและฝากความหวงไวทตวบรตส ในฐานะเปนทายาททางการเมองของเขา ในดานหนง คงเปนเพราะซซารไมมลกชาย สวนหลานตาของเขาทเกดจากลกสาวกบปอมปย แมทราบวาเปนผชายแตกไมเคยไดเหนหนากน อกดานหนงนาจะเปนเพราะความรกผกพนทมตอนางเซอรวเลย แมของบรตส ในวนทเขาประกาศเปนผ เผดจการตลอดชพหรอนยหนงจกรพรรดแหงโรม นนเอง โรคลมชกหรอลมบาหม epilepsy เกดก าเรบขนกระทนหน ซซารมอาการชกกระตกตอหนาทประชมรฐสภา เปนการเผยจดออนแอตอหนาศตรและสาธารณชน ท าใหฝายตอตานมนใจวา ใกลถงกาลอวสานของเขาแลว ตอมาในวนท 15 มนาคม ป 44 กอนครสตกาล ซซารมแผนทจะประกาศสงครามบกตะวนออกกลาง จงเรยกประชมรฐสภา เพอจะใหมมตสงทหารบกฟาเถยน Phatian ซงเปนดนแดนในอาณาจกรแถบเอเชยกลางวนนนจงกลายเปนวนทนดหมายปฏบตการ D-Day ของเหลาบรรดาวฒสมาชกฝายตรงขาม ในขณะทเขาก าลงเดนเขาสหองประชมรฐสภา กลม สว.ทเตรยมอาวธซอนตดตวมา พากนรมกนจวงแทงซซารดวยมดปลายแหลม คนละหมบละหมบ รวม 23 แผล จนถงแกความตาย ซงบรตสกลงมอกบเขาดวย เปนทมาของประโยคสดทายของซซารทกลาววา “บรตส เจากเอากบเขาดวยร” เหตการณรมสงหารซซารในวนนน สงผลใหเกดสญญากาศขนอกครงในกรงโรม เหตการณเลวรายลงจนรฐสภาไมสามารถแกปญหาได บรตส กบ มารก แอนโทน ตอสกนอยางหนกทงตอหนาและลบหลง ในทสดบรตสเปนฝายแพ จนตองฆาตวตายหนความอปยศ สวนโรมเขาสยคอ านาจสามเสาอกครง คราวนม”เสอสามตว”ชด

ใหม เขามาอยในสมการอ านาจ คอ Mark Antony, Lapidus และ Octavius ซงคนหลงนเปนหลานของซซารเอง

ออกตาวอส มเชอสายมาจากสายขนนางเกาแกและมงคง เดมเปนตระกลสามญชน มศกดเปนหลานตาของซซาร กลาวกนวาเมอซซารถกลอบสงหาร ออกตาวอสไดรบการแตงตงใหเปนบตรบญธรรมและทายาททางการเมองตามพนยกรรมของซซาร

ออกตาวอส เขารวมกองก าลงกบมารก แอนโทน และมารกส แลปดส ในการปกครองระบอบเผดจการทหารซงรจกกนในชอคณะผส าเรจราชการชดทสอง

ในฐานะทเปนหนงในคณะผส าเรจราชการ ออกตาวอสมอ านาจปกครองเหนอโรมและอกหลายจงหวดของสาธารณรฐ แตในทสดคณะผส าเรจราชการดงกลาวกลมสลายลงเพราะความทะเยอทะยานของผ รวมคณะทงสามเอง

Mark Antony พลาดทาเสยทจนตองหนไปอยทอยปตและไดแตงงานกบพระนางคลโอพตรา รวบรวมกองทพกลบมาตอสใหม แตในทสดกลบมาพายแพสงครามทางทะเลครงใหญตอกองทพโรมทอยภายใตบญชาการของ Octavius ทสมรภม แอคตาวอม Actavium ประเทศกรซ จนท าใหตองฆาตวตายสงเวยความพายแพไปดวยกนทงค สวนลกชายของซซารกบคลโอพตรา ทชอซซารเรยน ไดขนครองราชยแตเยาววย แตอยไดเพยง 2 สปดาหกถก Octavius ส าเรจโทษ สวนแลปดส เสออกตวหนง กถกเนรเทศไปแลว ดงนน เมอฝาย Octavius มชยชนะแบบเบดเสรจแลว จงไดรบการสถาปนาอยางเปนทางการโดยสภาซเนท senate ใหขนด ารงต าแหนงเปนจกรพรรดองคแรกของจกรวรรดโรมน เรยกต าแหนงนวา ออกสตส Augustus จากเหตการณการเปลยนแปลงในชวงน นกประวตศาสตรเกดความเหนทไมลงตววา ยคจกรวรรดโรมนควรเรมนบตงแตปไหน ระหวางป 44 กอนครสตศกราช ทซซารประกาศตนเปนผ เผดจการ

ถาวร หรอป 31 กอนครสตศกราช 2 กนยายน ทออกตาวอส มชยชนะเหนอมารก แอนโทน ในการศกทแอคตาวอม หรอป 27 กอนครสตศกราช 16 มกราคม ทสภาซเนทมพธประกาศสถาปนาออกตาวอส เปนจกรพรรดหรอออกสตสพระองคแรก

ในชวงเวลาทออกตาวอสปกครองโรมน สภาซเนตไดมอบชอออกสตสใหเขา พรอมกบต าแหนง อมเพอเรเตอร หรอ "จอมทพ" ดวย ซงตอมาภายหลงไดกลายเปน เอมเพอเรอร' หรอ "จกรพรรด" ในทสด

ต าแหนงออกสตสมก จะถกเรยกแทนวา ซซาร ซงเปนนามสกลของเขา นอกจากนน ค าวาซซารยงถกใชเรยกจกรพรรดในราชวงศอนๆ ในภายหลง เชน ราชวงศจลโอ-คลอเดยน ราชวงศฟลาเวยน จกรพรรดเวสปาเซยน จกรพรรดททส และจกรพรรโดมเชยนดวย และยงเปนรากศพทของค าวา ซารร (รสเซย:czar) และ ไกเซอร (เยอรมน:kaiser)

18. สรปประเดนกลยทธทนาศกษา จากเรองราวโดยสงเขปของจเลยส ซซาร ตามทเลามา มประเดนมมมองสวนตวในเชงกลยทธ หรอ ยทธศาสตร-ยทธวธของนกรบนกปกครองยคโบราณหนงเดยวคนนทมความยงใหญมาก ดงน

1.ตงเปาหมายชวตไวสง ทะเยอทะยานไมลดละ

มองในดานหนง นอาจเปนเพยงแคบคลกนสยสวนตวของซซาร ทเกดจากความรสกเกบกดสวนตว อนเปนผลมาจากชะตาชวตของครอบครวทพลกผนจากความพายแพของรนพอ ในเกมการตอสทางการเมองในกรงโรม แตในอกแงหนง การใครสกคนตงเปาหมายชวตทางการเมองเอาไวสงและมงมนทจะไปใหถงนน ยอมมความหมายตอยทธศาสตร-ยทธวธการท างานและการใชชวตของเขาผนนดวยเชนกน เพราะการก าหนดเปาหมายทมความยงใหญ ทาทายและอยในวสยทเปนไปได ยอมท าใหเกดความใฝฝน ความหวง และแรงบนดาลใจทจะไปใหถง เมอประกอบเขากบความทะเยอทะยานทไมลดละ ไมจ านน ไมยอมแพ กยงเปนปจจยของความส าเรจ

2.คดนอกกรอบ ท าสวนกระแส

ซซาร เปนคนทชอบคดนอกกรอบ จงท าใหเขาประเมนสงตางๆในมมมองทแตกตางไปจากคนอน ยงไปกวานน เขายงชอบท าอะไรในสงทดเหมอนจะเปนการสวนกระแส คนทวไป โดยเฉพาะคตอสจงมกคาดการณเขาไดยาก กรณเสนอกลยทธกลวธปรามกองทพทาสทก าลงแขงแกรง หรอกรณนดหมายปอมปยกบแครกซสมาเจรจาตกลงยตศก หรอกรณการตงก าแพงปดลอมเมองฟาซารลสและการตงรบกองทพกอลตขนาบในเวลาเดยวกน

3.โจมตแบบสายฟาแลบ ท าลายจดแขงคตอส

ตวอยางการศกทไซลาลอส ดวยความทซซารเชอมนในกลยทธการโจมตแบบสายฟาแลบและความแขงแกรงของกองทหารมาของตน เมอลงมอปฏบตการ จงท าใหเขาสามารถบกทะลวงถงศนยบญชาการของสปารตาคสโดยไมทนใหตงตว ท าเอานกรบแกลดเอเตอรทเกงฉกาจในการตอสแบบประชดตว ไมสามารถพลกเกมสไดเลย กองทพจงแตกพายกระเจดกระเจงแบบไมเปนทา

4.มรก มถอย ยดหยนพลกแพลง

ในชวตการตอส ทงในสนามรบและในเวททางการเมอง ซซารมกประเมนสถานการณไดแมนย า เขามความกลาหาญเดดเดยว แตไมใชคนมทะลดดน ในคราวทถกปอมปยปลนชงชยชนะตอกองทพกบฏทาส แครกซสเกบความแคนไมไหว จะเปดศกฆาแกงกลางงานเลยงฉลอง แตซซารเปนฝายทหามปรามและบอกใหยอมถอย

หรอ เมอตอนทเปนกงสลโรมชวงแรก เมอรตววาเปนทเกลยดชงและหวาดระแวงของนกการเมองในสภาซเนท จนถกบบใหพนจากต าแหนง และใหออกไปตงกองทพทางภาคเหนอเพอปราบพวกชาตพนธกอลและขยายดนแดน เขายอมรบความพายแพทางการเมองในสภา ถอยไปอยนอกเมองแตโดยด แตเขาไมลดเปาหมายสงสดของตน มงหนาบกเบกงานกองทพจนประสพความส าเรจทยงใหญในอกแนวรบหนง กอนทจะหวนกลบมากรงโรมในสถานะใหม

5.ถอดลในอ านาจสามเสา

ในสภาวะของอ านาจสามเสา ดานหนงเปนแครกซส ผร ารวย มกองทพอยในมอ และเปนผบงคบบญชาเกา กบอกดานหนงคอปอมปย ผ เปนแมทพเกรยงไกรจากภาคตะวนออกและทรงอทธพลในโรม ซซาร เปนตวกลาง เปนกนชน และเปนผคอยถวงดลระหวางสองขวอ านาจ

แตดวยความท เปนผ เขาใจในบทบาทของคนกลางและสามารถแสดงบทถวงดลไดอยางเหมาะเจาะ เขาจงเตบโตแขงแรงขนทกวน จนในทสดกลายเปนผ ถอดลอ านาจขนมาในระดบทเสมอกนหรอเปนฝายทเหนอกวา

6.กลาได กลาเสย

กลาได กลาเสย เปนเรองของการตดสนใจ ในสถานการณปกต คนสวนใหญมกตดสนใจเมอมความมนใจและความแนนอนในระดบทสง แตเมออยในสถานการณทมความไมแนนอน กมกจะไมกลาเสยง แตซซารไมใชคนแบบนน ความกลาไดกลาเสยนาจะเปนนสยสวนตวของเขาอยแลว ดจากทเขาสามารถไตเตาขนมาจากพลทหารเลวในกองทพของแครกซสไดกเพราะนสยทกลาไดกลาเสยในการตดสนใจ เมอบวกกบความหาวหาญและทกษะฝมอการตอส รวมทงความสามารถในการน ากองทหารเขาสรบ จงสงใหเขามความกาวหนาในต าแหนงขนมาอยางรวดเรว

7. เขยนประวตศาสตรดวยตวเอง

ในประวตศาสตร นอกจากบนทกวาซซารเปนวระบรษนกรบแลว ยงระบวาเขาเปนกวรอยแกวอกดวย แตคนมกไมสงเกตหรอจดจ าเขาในเรองหลงเอาเสยเลยกวาได

กวรอยแกว คอการเปนศลปน ประเภทนกเขยนเรองราว เปนนกสอสาร เปนนกบนทกเหตการณ

เขาใชวธการเขยนเลาเรองราวของชมชน สงคม วถชวตวฒนธรรม สงแวดลอม ฯลฯในบานเมอง ในแนวหนา ทเขาเคลอนกองทพผานไป โดยสงมาถงกรงโรมเพอใหชาวโรมไดอานไดตดตามสถานการณทกองทพบกขยายดนแดนออกไป

ในคราวทเขาถกสภาซเนทบบใหออกไปท าศกปราบพวกชนเผากอลทางภาคเหนอ เรองราวจากแนวหนาของเขาทรายงานตรงตอสาธารณชน ชวยท าใหเขาสามารถรกษาคะแนนนยมในกรงโรมเอาไว และยงเมอไดรบชยชนะครงใหญๆกยงมกระแสสนบสนนเพมขน

การเขยนเรองเลาจากชวตจรง ในสถานการณจรง ดานหนงเปนการสอสารสาธารณะ สวนอกดานหนงเปนการบนทกประวตศาสตรในสวนทตนเกยวของดวยตนเอง แทนทจะรอใหใครมาบนทกใหและเกดความบดเบยวไปตามขอจ ากดของคนทอยนอกวงและสวนใหญจะมอคตสวนตวของผ เขยนมาเจอปน

8. สอสารสาธารณะ

การสอสาร หมายความวา การสงขอมลหรอสาร จากผสงสาร ผานสอและชองทางหรอเครองมอการสอสาร ไปสผ รบสาร ซงผ รบสารกมปฏกรยาสะทอนกลบมายงผสงสารไดดวย

การสอสารสงคม หมายความวา การสอสารระหวางบคคล หรอกลมคน ซงมผ รเรมเปดประเดนและโนมนาวใหผ อนคลอยตามไปในทศทางใดทศทางหนง

การสอสารสาธารณะ หมายความวา การสอสารกบกลมคนขนาดใหญ กวางขวาง หรอเปนสอสารทางไกล โดยผานเครองมอหรอเทคโนโลยการสอสารทเหมาะสม

ซซาร เปนนกสอสารทมทงศาสตรและศลป เขาสามารถสอสารสงคมและสอสารสาธารณะไดอยางมประสทธผล เขาเปนคนทมวาทศลปมาก ดจากการทเขาพดกบนกรบโรมนทอยใตบงคบบญชากอนออกรบ ทงพดในทประชมของแมทพนายกองและการพดปลกระดมคนทงกองทพ เขาสามารถเลอกใชค าพดทกนใจ สรางความฮกเหม แรงบลดาลใจและพลงสรบไปพรอมๆกน

สวนเรองการเปนนกเขยนเลาเรองราวชวตความเปนอยและสถานการณจากแนวหนานน สะทอนถงความเปนนกสอสารสาธารณะทมทกษะพนฐานทด มความรอบรในเรองทจะสอ และมความเชยวชาญในการเลอกใชเทคโนโลยและชองทางการสอสารไดอยางเหมาะสมกบยคสมย

9.กนทละค า แบงแยกแลวปกครอง

กลาวกนวา การปราบชนเผากอล 30 เผา ทกระจดกระจายอยเปนหยอมๆ ดวยวธการตกนไปทละเผา เขาปกครองทละหยอม นบเปนยคแรกของกลยทธศาสตร “แบงแยก แลวปกครอง” ทซซารน ามาใชกอนเปนยคแรกๆ การตดแบงทละสวน ท าใหชนเผากอลรวมตวกนไมตด กวาจะรตวกถกยดครองไปมากแลว การยดครองทละสวนของซซารยงท าใหเขาสามารถสะสมก าลงและเสบยงอาหารเพอรกไปขางหนาไดอกดวย เพราะวสยของซซาร เขาจะไมคดเรองการสงก าลงบ ารงไปจากโรม เขาไปหาเอาขางหนาทงสน

10. ตงรบแรงกระหนาบ ดวยวงแหวนสองชน

ในคราวศกทอเลกเซย กลยทธทเอาชนะศกของซซารนาสนใจมาก จะเปนการวางแผนแบบรลวงหนา ท านายสถานการณไดถกตองแมนย า หรอวาเปนการไหลตามสถานการณ กสดคาดเดา แตเขาเอาชนะการศกครงนนมาได และน ามาสการชนะสงครามปราบชนเผากอลไดทงหมดจากจดเดยว เมอแมทพเวอรซนของเผากอล เขาไปปกหลกในเมองอเลกเซยได และใชปจจยดานเสบยงอาหารทไดเปรยบ มาเปนตวแปรกดดนกองทพโรมนทไรระบบสงก าลงบ ารงใหอดอยากและพายแพ แตซซารกลบใชกลยทธตงก าแพงปดลอมเมองไวทงเมอง ไมใหมใครเลดลอดออกไปได

ระหวางนนตางฝายตางหาวธทจะเอาชนะกน ทางเวอรซนรบสงขาวใหกองทหารกอลจากเมองตางๆเขามาชวย หวงเขาตกระหนาบ ซงเมอทหารกอลจากเมองอนมาสมทบจรงตามนดหมายและมจ านวนมากเสยดวย ซซารกลบสงใหสรางก าแพงวงแหวนลอมอกชน โดยทหารโรมนอยระหวางนนและใชก าแพงเปนทก าบงศาสตราวธ ส ดวยอาวธธนเปนหลก จนเมอก าแพงแตก ขาศกบกเขามาได จงตดสนใจสงกองทหารมาทแขงแกรงตฝาออกไป แลวกลบมาตตลบหลง กองทพกอลไมทนตอกลศกของซซารจงเปนฝายปราชย ทงทมก าลงพลเหนอกวามาก

19. จกรวรรดโรมน หลงยคจเลยส ซซาร

Octavius ไดครองอ านาจเปนจกรพรรดแหงโรม หรอ ออกสตส อยนานถง 41 ป ในยคของออกสตส ไดรบการยกยองวาเปนยคทองของโรมน ฐานะของจกรพรรดไดรบการยกยองเชดชขนเปนเหมอนกษตรย มสทธเลอกรชทายาทดวยพระองคเอง ในรชสมยของออกสตสพระองคน ในมณฑลจเดยมเหตการณส าคญอนหนงเกดขนคอ พระเยซครสตประสต ทนครเบธเลเฮม โรมมงคงขนมากในสมยออกสตส มความสงบสขทวทงจกรวรรดเปนเวลาประมาณ 200 ป กษตรยออกสตสไดทรงจดวางระเบยบการเงนอนมประสทธภาพ สงเสรมการลงทนการคา สรางถนนใหม เพมจ านวนประชาชนโรมน (citizenship )และก าหนดใหมองคการดานต ารวจและการดบเพลงขน จกรวรรดโรมน มการสบสนตตวงศเรอยมา จากจกรวรรดโรมนท 1 ทมกรงโรมเปนศนยกลาง มาเปนจกรวรรดโรมนท 2 หรอ ไบแซนไทม ทมศนยกลางอยทกรงคอนสแตนตโนเปล ตอมาในป A.D.1453 กถกโคนลงและแทนทโดยจกรวรรดOttoman ของชาวเตรก

ขอมลในวกพเดยระบไววา จกรวรรดโรมนเคยมดนแดนอยในการครอบครองมากมาย ไดแก องกฤษและเวลส ยโรปสวนใหญ (ฝงตะวนตกของแมน าไรนและทางใตของเทอกเขาแอลป) ชายฝงของแอฟรกาเหนอ บรเวณมณฑลใกลเคยงของอยปต แถบบอลขาน ทะเลด า เอเชยไมเนอร และสวนใหญของบรเวณลแวนท ซงดนแดนเหลานจากตะวนตกสตะวนออกในปจจบนไดแก โปรตเกส สเปน องกฤษ ฝรงเศส อตาล แอลเบเนยและกรซ แถบบอลขาน ตรก ภาคตะวนออกและภาคตะวนตกของเยอรมน ทางภาคใตจกรวรรดโรมนไดรวบรวมตะวนออกกลางไวซงในปจจบนกไดแกซเรย เลบานอนอสราเอล จอรแดน จากนนในภาคตะวนตกเฉยงใต จกรวรรดไดรวบรวมอยปตโบราณไวทงหมด และไดท าการยดครองตอไปทางตะวนตกซงเปนบรเวณชายฝงทะเลซงในปจจบนคอประเทศลเบย ตนเซย แอลจเรยและโมรอกโก จนถงตะวนตกของยบรอลตาร ประชาชนทวไปทอาศยอยในจกรวรรดโรมนเรยกวาชาวโรมน และด าเนนชวตภายใตกฎหมายโรมน การขยายอ านาจของโรมนไดเรมมานานตงแตกอนทจะเปลยนแปลงการปกครองเปนระบบสมบรณาญาสทธราชย และเรองอ านาจสงสดในสมยจกรพรรดทราจน ดวยชยชนะเหนอดาเซย (ปจจบนคอประเทศโรมาเนยและมอลโดวา และสวนหนงของประเทศฮงการ บลแกเรยและยเครน) ในป ค.ศ.106 และเมโสโปเตเมยในป ค.ศ. 116 (ซงภายหลงสญเสยดนแดนนไปในสมยจกรพรรดฮาเดรยน) ถงจดน จกรวรรดโรมนไดครอบครองแผนดนประมาณ 5,900,000 ตร.กม. (2,300,000 ตร.ไมล) และหอมลอมทะเลเมดเตอรเรเนยน ซงชาวโรมนเรยกทะเลนวา mare nostrum “ทะเลของเรา” อทธพลของโรมนไดสงผลตอการพฒนาทางดานภาษา ศาสนา สถาปตยกรรม ปรชญา กฎหมายและระบบการเมองมาจนถงทกวนน

จกรวรรดถกแบงออกเปนฝงตะวนตกและฝงตะวนออกในสมยของจกรพรรดไดโอคลเชยน และถอวาจกรวรรดโรมนลมสลายลงในชวงเวลาประมาณวนท 4 กมภาพนธ ค.ศ. 476 เมอจกรพรรดโรมวลส ออกสตสจกรพรรดพระองคสดทายของจกรวรรดโรมนตะวนตกถกขบไลและเกดการจลาจลขนในโรม อยางไรกตาม จกรวรรดโรมนตะวนออกหรอทรจกกนในชอจกรวรรดไบแซนไทน กไดรกษากฎหมาย ขนบธรรมเนยมประเพณแบบกรก-โรมน รวมถงศาสนาครสตนกายออโธดอกซไวไดในอกสหสวรรษตอมา จนถงการลมสลายเมอเสยกรงคอนแสตนตโนเปลใหกบจกรวรรดออตโตมน ในปค.ศ. 1453.

20. เปรยบเทยบยคกรก จกรวรรดโรมนขณะมความเจรญสงสดนนมประชากรประมาณ 75,000,000 คน ไมเคยปรากฏมากอนหนานวาคนจ านวนมากขนาดนจะสามารถอยรวมกนอยางด นบเปนประวตศาสตรการเกดสากลรฐ ซงประกอบดวยชนหลายชาต อยกนโดยสนตและราบรน นบเปนความส าเรจอนยงยอด

ทสดของโรม อารยธรรมโรมน สบทอดตอมาจากอารยธรรมกรกในหลายๆ ดาน โดยมการพฒนาตอยอดกนมา กองทพโรมนสบทอดวธการรบโดยใชหอกยาวและการจดก าลงรบแบบกองทหารฟาลงสของกรก ตอมาเปลยนมาเปนกองทหารลเจยนแทนในชวงราว 405 ปกอนครสตกาล ถง 395 กอนครสตกาล

กองทหารฟาลงส ทหาร 256 คนเขาแถวเปนรปสเหลยม อาจจะรบตามล าพงหรออาจจะเปนสวนหนงของกองทหารฟาลงสทมจ านวนหลายพนกได เวลารบนบ 5 แถวแรกขางหนาจะยนหอกออกไปขางหนา สวนพวกขางหลงทเหลออยกจะยกหอกของตนขนประสานกน เปนการคมกนลกธนใหกบพวกทอยขางหนาดวย พระเจาฟลปท II ไดน าเอากองทพแบบนมาใชเพอเปดทางใหกบพวกทหารมา

ลกษณะของโรมนเปรยบเทยบกบกรก โรมนจะเคารพในอ านาจ เขมงวดเรองความยตธรรม การลงโทษอยางโหดราย ไมคอยมเมตตา สวนกรกจะบชาเหตผล กรกจะเรยกรองความรสกสวนตวและสทธเสรภาพสวนบคคล แตโรมนจะใหความส าคญพเศษในเรองความสารถควบคมตวเอง และความอยในระเบยบแบบแผน กรกจะเปนนกทฤษฎและศลปนทปราดเปรอง ในขณะทโรมนสนใจทางนตธรรมศาสตรและทฤษฎรฐศาสตร โรมนเปนผวางรากฐานการปกครองใหกบยโรปตะวนตกปจจบน กลาวคอ เขตปกครองในยโรปมตนตอมาจาก Rome เชน province นอกจากน กมค าวา fiscal, senate, plebiscite, citizen, municipal, census เปนตน นอกจากนนยงม ทฤษฎสญญาสงคม (ทวารฐบาลถอก าเนดจากการตกลงโดยสมครใจในหมประชาชน) และความคดเกยวกบอธปไตยของปวงชน หลกทวาดวยการแบงอ านาจ (ดงเชนในรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา) และ ความคดทวากฎหมายเปนหลกสงสดในการปกครองประเทศ