1

การใชเครื่องมือขนาดเล็กและการบํารุงรักษา

เครื่องมือขนาดเล็ก เปนเครื่องมือที่จําเปนและควรมีไวสําหรับงานชางกลโรงงานที่ตองอาศัยทักษะ ฝมือและความชํานาญของคน นอกเหนือไปจากการใชเครื่องจักร ซึ่งงานบางประเภทก็ไมเหมาะกับการใชเครื่องจักร เชน งานเลื่อย ตะไบ ขัด ประกอบ ถอดประกอบ เปนตน เครื่องมือขนาดเล็กที่ใชกันมากมีดังนี้

เครื่องมือจับงาน (Clamping Devices) ไดแก--ปากกาหัวโตะ (Bench vise)

ใชสําหรับยึดจับชิ้นงานใหมั่นคงเพื่อประโยชนในการ เล่ือย ตะไบ ทําเกลียว ฯลฯ ถูกติดตั้งบนหัวโตะทํางาน มีดวยกันหลายขนาดโดยวัดจากความกวางของ

ปากจับ ทําจากเหล็กหลอเหนียว สวนของปากจับทํา

2

จากเหล็กแข็งปองกันการสึกกรอน ซึ่งเวลาจับจะทําใหงานเปนรอยไปดวย ดังนั้นควรใชโลหะเนื้อออน เชนอลูมิเนียม ทองแดง รองครอบปากจับไวชั้นหนึ่ง

--กามปู (Clamps) มีแบบ ซี (C-clamp) และ ขนาน (Parallel-clamp) ใชในกรณีจับงานหรือชิ้นงานเขาดวยกัน เคลื่อนที่ได ไม

3

ไดติดกับโตะทํางาน

ขอควรปฏิบัติในการใชงาน1. จับงานใหอยูกึ่งกลางปากกามากที่สุด2. วางสวนที่ตองการทํางานใหอยูใกลปากกามากที่

สุด เพื่อไมใหงานเกิดโมเมนต3. จับงานแนนพอสมควร ไมกวดแนนมากไป

คีม (Pliers)เปนเครื่องมือที่ใชในการ จับ หยิบชิ้นงานขนาดเล็ก

ที่ไมสามารถหยิบจับไดถนัด เชน เล็กเกิน งานรอน บางชนิดอาจจะใชสําหรับการตัดไดดวย มีดวยกันหลายชนิดตามลักษณะการใชงาน ดังนี้

--คีมอเนกประสงค (Combination pliers) เปนคีมที่สามารถใชงานไดหลายอยาง เชน จับคีบงาน

4

ตัดเสนลวด ถาเปนแบบ Slip-joint pliers จะสามารถขยาย

ปากไดดวย--คีมปากจิ้งจก (Nosed pliers) คีมปากจับ

ปลายแหลม เรี ย ว จับงานถอดประกอบในชองแคบๆ เชน งานดานไฟฟา อาจมีหลายรูปแบบ เพื่อเหมาะกับงาน

--คีมตัดเสนลวด (Cutting pliers) ใชตัดเสนล วด โดย เฉพาะ คมตัดอยูดานขาง ตัดเสนลวด หรือสายไฟ ถาตัดลวดแข็งจะมีคมตัดอยูดานบนคลายคีม

ถอนตะปู

5

--คีมถอนตะปู (Pincer) ใชสําหรับถอนตะปู และตัดเสนลวด

--คีมล็อก (Vise grip) เปนคีมที่ใชจับชิ้นงานไดคลายกับแคลมป โดยคลายมือจากคีมได สามารถ

ปรับขนาดความกว างของปากจับงานไดดวย

การคลายสลักเกลียวหรือขันเกลียวที่ทายดามจับขอควรปฏิบัติในการใชงาน1. ไมควรใชคีมกับงานที่มีความรอนสูง เชน งาน

เชื่อม2. ไมใชคีมผิดประเภท โดยใชจับหมุนสกรู3. ไมควรใชคีมตัดเหล็กสปริง4. เวลาตัดเสนลวด อยาใชคอนชวยทุบหัวคีม

6

เลื่อยมือ (Hand hack saw)ใชสําหรับตัดวัสดุออกเปนชิ้นใหไดรูปรางงานอยาง

คราวๆ เพื่อนําไปใชเครื่องมืออื่นในการตัดแตงรูปรางตอ ซึ่งโดยทั่วไปก็คือขั้นตอนที่ตอดวยการตะไบเพื่อใหผิวที่เล่ือยมาเรียบขึ้น เล่ือยมือทั่วไปประกอบดวย

--โครงเลื่อย (Frame) เปนเหล็กแผนหนารูปตัวยู เปนที่สวมใบเลื่อยเขาแลวยึดใหตึง มีดามจับที่ทําจากวัสดุพลาสติกหรือยางใหจับกระชับ

--ใบเล่ือย (Blade) ทําจากเหล็กแข็ง (High speed) ผานการชุบแข็ง จึงทําใหเปราะและหักงาย หนาประมาณ 0.025 นิ้ว ยาว 8,10,12 นิ้ว โดยมีความถี่ของฟ น เ ลื่ อ ย ที่ ใ ช กั น ทั่ ว ไ ป

7

14,18,24,32 ฟนตอนิ้วใบเล่ือยจะติดตั้งใหเอนไปทางดานหนา การกินตัด

งานจึงตองดันใบเล่ือยไปดานหนา ลากใบเล่ือยกลับจะไม

กินงาน โดยจะปรับใหลักษณะการเลื่อยเปนแ บ บ แ น ว ตั้ งหรือแนวขวาง

ได ฟนเลื่อยถูกดัดใหไขวหรือเปนคลื่น เพื่ อให เกิดคมตัดดังรูป จึงสามารถตัดงานไดข า ด โ ด ย เ กิ ดคลองเลื่อยหนากวาตัวเล่ือย

8

การเลือกขนาดใบเลื่อยใหเหมาะสมกับงานโดยทั่วไปมีหลักในการเลือกความถี่ฟนเลื่อยใชงาน

ก็คือ ฟนเลื่อยหยาบหรือหางจะใชเล่ือยวัสดุออน ฟนเล่ือยที่ถี่ข้ึนจะใชเล่ือยวัสดุที่แข็งข้ึน เชน

14 ฟน/นิ้ว สําหรับเหล็กออนเหนียว และชิ้นงานใหญ เล่ือยตั้งอยูบนชิ้นงานที่พอเหมาะ ฟน

เล่ือยถี่เกินไปทําใหคลายเศษโลหะยาก

18 ฟน/นิ้ว สําหรับเหล็กเครื่องมือ เหล็กคารบอนผสมสูง (โลหะแข็ง)

24 ฟน/นิ้ว สําหรับเหล็กเสนหนาตัดรูปรางตางๆ ทอทองเหลือง ทองแดง ทอเหล็ก ซึ่งจะตองมีฟนอยางนอยสองฟนเลื่อยตั้งอยูบนความหนาชิ้นงาน ฟนเล่ือยที่นั่งอยูบนความ

9

หนาชิ้นงานเพียงฟนเดียวจะทําใหเล่ือยกินงานลึก ทําใหฟนหักได

32 ฟน/นิ้ว สําหรับทอบางและงานโลหะแผนหลักในการเลื่อย--จับชิ้นงานดวยปากกาหัวโตะ ใหยื่นออกทางดาน

ขางสูงกวาปากกาเพื่อฟนเลื่อยสัมผัสแนวตัดงานได--ใชใบเล่ือยเลื่อยเบาๆตรงรอยขีดเพื่อใหเกิดรอย

บากโดยใชนิ้วหั ว แ ม มื อ อี กขางคอยยันใบมี ด ไ ม ใ ห ใ บเล่ือยเลื่อนจาก

แนว--หลังจากนั้นจับเล่ือยดวยสองมือที่ดามและหัวคัน

เล่ือยใหไดระดับ กดใบเลื่อยเล็กนอย ดันไปขางหนาใหอยูในรองบาก เล่ือยจะกินเนื้องาน ชวงชักกลับใบเล่ือยจะไมกินงานไมตองออกแรงกด เวลาเล่ือยใหชักใหเต็มความยาวใบเลื่อย อยาใชแรงกดมาก จะทําใหใบเล่ือยบิด รอยเลื่อยจะเอียงจากแนว เฉลี่ยความเร็ว 50 ครั้งตอนาที

10

- -การเลื่อยโลหะบางๆ อาจจะตองใชเศษไมมาประกบงานเพื่อเพิ่มความหนา

ตะไบ (Files)เปนเครื่องมือที่ใชถูผิวหนางานใหเรียบและมีขนาด

เล็กลง สําหรับงานที่ตองการการตบแตงผิว

ตะไบทั่วไปทําจากเหล็กแข็งคารบอนผสมสูงที่ถูกทําใหผิวเปนฟนตัดรูปแบบตางๆ เปนตะไบฟนเดี่ยว ตะไบฟนคู บุง ตะไบฟนโคง เปนตน

11

--ตะไบฟนเดี่ยว (Single cut) เปนฟนตะไบตัดเปนลายเฉียงทิศทางเดียวลักษณะฟนเปนเสนตรงเรียงขนานทํามุมกับขอบตะไบ 65-85 องศา คมตัดกวางตามความกวางตะไบ จึงตัด

ผิวงานออกไดไมลึก ทําใหผิวงานเรียบละเอียด เหมาะกับการทําผิวเรียบขั้นสุดทาย

--ตะไบฟนคู (Double cut) เปนฟนตะไบตัดลายเฉียงสองครั้งขวางกัน ตัดครั้งแรกจะตื้นทํามุม 40-45 องศา ตัดขวางครั้งที่สองจะลึก ทํามุม 70-80 องศา ฟนตัดจึงออกมาเปนรูป

ขนมเปยกปูนทําใหตัดงานไดลึกเอาเนื้องานออกไดมาก เหมาะกับการทําผิวเรียบครั้งแรกที่ตองลดขนาดผิวมากๆ

12

--ตะไบฟนโคง (Curved cut) เปนฟนตะไบตัดลายเปนสวนโคงไมเปนเสนตรงเวาไปทางปลายตะไบ ชวงฟนกวางมาก เหมาะกั บก า รตะ ไบ เนื้ อ วั สดุ อ อน เ ช น อลูมิเนียม ทองแดง ตะกั่ว ซึ่งเศษตะไบจะไมไปอัดในรองได

--ตะไบฟนบุง (Rasp cut) เปนฟนตะไบที่ทําออกมาคลายเกล็ดปลาเล็กๆเรียงกัน กัดไดลึก เหมาะกับการใชกับเนื้อไม

ความหยาบละเอียดตะไบทั้งตะไบฟนเดี่ยวและตะไบฟนคูเปนตะไบที่นิยมใช

กันมาก ขนาดความหยาบละเอียดตะไบขึ้นอยูกับความถี่ของฟนต ะ ไบแบ ง ออก เป น หย าบม า ก ( r o u g h ) หยาบ(coarse) กึ่ง

หยาบ(bastard) กึ่งละเอียด(second cut) ละเอียด(smooth) ละเอียดมาก(dead smooth)

13

รูปรางตะไบ (Shape) สรางข้ึนเพื่อใหเหมาะกับการใชงาน

--ตะไบแบน (Flat file) หนาตัดแบนทั้งสองดาน ปลายเรียว มีทั้งแบบฟนเดี่ยวและฟนคู สันตะไบมีทั้ งแบบมีฟนและไมมีฟน แบบไมมีฟน(Hand file)ใชแตงรองแคบๆที่บาเปนมุมฉาก ยังมีแบบที่สันโคงมน ใชแตงรองงาน

--ตะไบส่ีเหลี่ยม (Square file) หนาตัดเปนรูปส่ีเหลี่ยมจัตุรัส สวนมากเปนฟนคูตัดกัน ใชแตงผิวงานภายในที่มีลักษณะเปนเหลี่ยมมุม

--ตะไบสามเหลี่ยม (Three-square file) หนาตัดเปนรูปสามเหลี่ยมดานเทา มีทั้งฟนเดี่ยวและฟนคู ใชแตงผิวรูหรือรองที่เปนเหลี่ยมที่นอยกวาฉาก และแตงฟนเลื่อยตัดไม

--ตะไบกลม (Round file) หนาตัดรูปกลมเรียวเล็กทางปลาย อาจเรียกวาตะไบหางหนู ใชขยายและแตงรูกลม

14

--ตะไบทองปลิง (Half-round file) หนาตัดรูปโคงหนึ่งดาน อีกดานแบนหรือโคง เปนชนิดฟนคู ใชแตงรูกลมขนาดใหญหรือผิวโคงเปนแอง

--ตะไบมีด (Knife file) หนาตัดคลายใบมีด มีสันดานหนาและไลบางลงอีกดาน หนาตะไบเปนฟนคู สันจะเปนฟนเดี่ยว ใชแตงมุมแหลมของบาและรอง

หลักการใชตะไบและการเก็บรักษาจุดประสงคของการใชตะไบก็เพื่อใหผิวหนางาน

เรียบและแบนเปนระนาบ โดยหลักก็คือวางหนาตะไบใหไดระนาบกับงานแลวผลักตะไบไปดานหนากดหนา

ตะไบเล็กนอยเพื่อใหคมตะไบตัดผิวงานออก ซึ่งตองอาศัยการฝกฝนเพื่อที่จะบังคับตะไบใหหนาตะไบคงอยู

15

ในแนวระนาบเดียวกับผิวหนางานตลอดเวลาการเคลื่อนตะไบกินงานใหได โดยมีหลักดังนี้

--การตะไบขวาง (Cross filing) ใชเมื่อจะเอาเนื้องานออกเร็วในระยะแรกเพื่อทําผิวเรียบระนาบโดยการ

ลากตะไบเปนทิศทางตามรูป มีวิธีการจับตะไบบังคับดวยสองมือ ผลักตะไบไปขางหนาใชแรงกดเพื่อใหตะไบกินงาน มือที่จับปลายตะไบจะเปนมือที่รักษาระดับหนาตะไบใหระนาบไมกดปลายตะไบใหโคงลงซึ่งจะทําใหผิวงานโคงไมเปนระนาบไปดวย

--การลากตะไบ (Draw filing) ใชเพื่อทําใหผิวเรียบละเอียดขึ้นหลังจากตะไปได ระนาบและฉากแลว โดยใชตะไบฟนเดี่ยววางขวางชิ้นงานจับดวยสอง

16

มือใหไดระนาบผลักไปขางหนากดเบาๆแลวลากกลับโดยไมตองยกตะไบผิวงานจะเรียบเปนมัน ขอสําคัญ

หมั่นปดเศษผงตะไบออกจากตะไบดวยแปลงทองเหลือง ไมใหผงตะไบลากขูดผิวงานเปนรอย

ในขณะตะไบงานอาจมีการทดสอบความเรียบ โดยใชขอบของเหล็กฉากหรือบรรทัดเหล็กทาบดูความระนาบของผิวและฉากงาน

ขอควรระวังในการใชตะไบ--เลือกชนิดตะไบใหเหมาะกับงาน--เลิกใชตะไบใชแปรงทองเหลืองทําความสะอาดเศษผงตะไบออกใหหมด--อยาใชตะไบในการงัด ตะไบจะหักงายเนื่องจากความแข็ง--อยากองตะไบอยูรวมกัน แขวนหรือวางแยกใหเรียบรอย

17

เครื่องมือที่ใชสําหรับขัน ไดแก--ไขควง (Screwdrivers)

เปนเครื่องมือพื้นฐานที่มีใชกันทั่วไป ที่ใชสําหรับหมุนขันและคลายสลักเกลียว มีดวยกันหลายชนิด ไดแก

--ชนิดปากแบน(Standard) เปนแบบมาตรฐานที่มีใชอยูทั่วไป

--ชนิดปากสี่แฉก(Phillips type)--ชนิดหกเหลี่ยม(Allen)--ชนิดคลัทช และรูสลัก(Clutch, Spline) ออกแบ

สําหรับงานพิเศษนอกจากนี้ยั งมีแบบหกแฉกที่ ใชกันในเครื่อง

โทรศัพทมือถือ ลักษณะคลายสี่แฉก--ประแจ (Wrenches)

เครื่องมือสําหรับหมุนขัน คลายสลักเกลียวอีกแบบ มีดวยกันหลายชนิด

18

--ประแจปากตาย(Open-end wrench) มีทั้งแบบปากเปดและปากปด แบบดานเดียวและสองดาน

- -ประแจแหวน (Box wrench) ใชขันหรือคลาย

สลักในที่แคบจํากัด รูแหวนทําเปน 6 หรือ 8 เหลี่ยม ยึดตําแ ห น ง เ ห ล่ี ย มสลักไดดีกวา

--ประแจเลื่อน(Adjustable wrench) ปากสามารถเ ล่ื อน เ ข า ออกเพื่อขยายขนาดจับหัวสลักขนาด

ตางๆได มีแบบชนิดที่ ใชงานหนักเ รี ย ก มื อ ลิ ง(Monkey wrench)

19

--ประแจขอ(Hook spanner wrench) ออกแบบไวใชกับแปนเกลียวชนิดกลมโตเซาะรอง

- -ประแจหกเหลี่ ยม (A l l en wrench) ใชขันสกรูหัวหกเหลี่ยม ซึ่งเปนสกรูแบบซอนหัวที่ใชในงานแมพิมพ

--ประแจบ็อกซ(Socket wrench) ใชกับงานที่ตองใชแรงขันมากๆเชนแปนเ ก ลี ย ว ล อ ร ถ ย น ต ประกอบดวยดามและหัวถอดประกอบได

--ประแจจับทอกลม(Pipe wrench) ใชสําหรับจับท อ ป ร ะ ป ากลมหรือเหล็กเสน

20

ในการเลือกใชงาน1. เลือกขนาดพอเหมาะกับรองหัวสกรูหรือสลัก

ไขควงเล็กเกินไปจะทําใหหัวสกรูเยิน ประแจใหญไปหัวสลักก็เยิน

2. เวลาขันไขควงตั้งใหตรงแนวศูนย3. อยาใชไขควงทดแทนในการตอกหรืองัด4. หมุนประแจดึงเขาหาตัวเสมอปองกันอันตราย

จากการลื่นพลาด5. อยาตอดามประแจเกินจําเปน6. อยาใชประแจแทนคอน

ลักษณะการใชงานเครื่องขัน