1 dementie & benaderwijzen het bos en de bomen ronald geelen, thebe te breda ronald geelen zc...
TRANSCRIPT
1
DEMENTIE & BENADERWIJZEN DEMENTIE & BENADERWIJZEN HET BOS EN DE BOMENHET BOS EN DE BOMEN
Ronald Geelen, THEBE te BredaRonald Geelen, THEBE te Breda
Ronald Geelen
ZC Oranjehaeve
Breda
2
DEMENTIE =
• Verlies mentale vermogens
• Meestal blijvend
• Vaak progressief
• Door uiteenlopende hersenproblemen
• Steeds anders / persoonlijk
STEL JE VOOR…
• Ik ben hier….maar waar eigenlijk? Waarom? Hoe lang? Wanneer weg?
• Die persoon kent mij, maar waarvan? Hoe kan het dat zij van alles van me weet, en ik niks van haar?
• Mist….De weg kwijt in de vreemde stad….
• Onwerkelijk….Het lijkt alsof mijn partner steeds de meubels verplaatst, hoe ze dat doet weet ik niet… huiskamer steeds anders, onvertrouwd…
• Ongecontroleerde val3
Realiteits-oriëntatie
Herinneringsactivering
Reminiscentie
Validation
Snoezelen
4
BENADERWIJZEN
5
HOUDING / TECHNIEKEN Herinneringsactivering / ROT
• Omgevingsverrijking / prothese• Algemene / bekende feiten – herhalen • Klassikaal / Individueel (formeel-informeel)• Wie wat waar wanneer• Corrigeren / niet confronteren• Selectief bevestigen / onjuistheden negeren• Persoonlijke / onpersoonlijke geschiedenis
6
7
PERSOON & VERLEDEN …Reminiscentie
• Ouderlijk huis• Geboorteplaats• Gelukkige periodes• Familie• Onderwijs, werk• Liefhebberijen• Liefdes / verliefdheden• Godsdienst• Verliezen• Huidige omstandigheden• Coping• Voor en afkeuren
8
VALIDATION: PROFIELSCHETS
• Levensloop, lief & leed• Erkend worden• Niet corrigeren, maar
bevestigen• Met uiteenlopende
gesprekstechnieken
9
HOUDING / TECHNIEKEN Validation
1. Centreren2. Verkennen: wie wat waar wanneer (het gaat om ervaringen /
gevoelens: zonder emotie-vragen)3. Oogcontact, lage/lieve stem, aanraken4. Geen feiten maar gevoelens, niet corrigeren5. Herhalen (intonatie/vragend-bevestigend)6. Parafraseren (kernwoord, sleutelwoord)7. Vaagheid / meerduidigheid (bv: het, zij, hij, iets)8. Spiegelen (imiteren lichaamstaal met gevoel en respect)9. Gedrag koppelen aan onvervulde behoefte (nuttig, geliefd
gekoesterd)10. Nabijheid accepteren / adopteren / huiselijkheid
10
SNOEZELEN: PROFIELSCHETS
• Zien, horen, voelen, proeven, ruiken
• Hier & nu ervaring, ontspannen of “uitstaan naar”
• Individueel of groepsgewijs• Selectief, met verschillende
middelen
www.worldwidesnoezelen.com
11
12
13
14
RESULTATEN
ROT: + Handvat voor begeleiding
+ Specifieke effecten
- Mn beginnend verval + bij motivatie
REM: zeer wisselende uitvoering en resultaten
VAL: Incidenteel positief effect (Finnema, 2000; W. Nooren-
Staal et al, Tijdschrift Gerontologie & Geriatrie, 1995)
Algemeen teleurstellend effect in stemming & gedrag (Alzheimer Europe) (R. Verkaik, www.kennisarc.nl) (APA)
(M. Neal, Cochrane Database Syst Rev (2000) (2): CD001394).
15
SNOEZELEN
• Algemeen: positief effect, in stemming en gedrag (Baker, et al, 1997) (Forumdag 2003 R. Verkaik, Nivel, www.kennisarc.nl)
• Effect is positief maar kortdurend (review J. van Weert, Nivel)
• … en verschilt sterk tussen personen (S. Baillon, Int J Geriatr.Psychiatry, 2004 nov, 19(11): 1047-52).
16
OPVALLEND
Introductie Nederland:
Eerste bij lichte dementie
Van cognitief -> welbevinden -> momenteel welbevinden
Doelen en instrumenten onvergelijkbaar
Bij onderzoek: context niet meegenomen / leefomgeving
Interacties niet meegenomen
Praktijk lessen?
NIET TÉ CEREBRAAL!
17
18
19
20
OMGANG ALGEMEEN• Lichaamstaal kalm & zeker, er-zijn, laat wennen
• Eerst zien, dan horen, dan voelen. Eerst aandacht vangen, dan inhoudelijke boodschap. Praat over wat je ziet.
• Terughoudend met KTG vragen, niet confronteren met falen, in de week leggen. Geen welles/nietes discussies
• Positieve feedback > dan correctie
• Concreet, zichtbaar (of makkelijk bereikbaar voor oudere), kort, geen meerkeuze vragen, één ding tegelijk
• Geen nieuwe dingen -> regelmaat, sluit aan op bekende, vermijd & camoufleer falen. Pauzes, herhalen, kleine stapjes
21
LEEFOMGEVING ALTIJD BEKIJKEN…..
Omgevingsinvloeden Licht en verlichting 1,6 minuut buiten Kleur: Mijn lijkbleke huid in de spiegel Ruis, geluid Enzovoort
Geelen, R. De leefomgeving van opgenomen ouderen (2002). In: Handboek Huisvesting Verzorging & Ouderen, IV, 2.9 1-39, pg 73-112. Amsterdam: Elsevier.
22
INTERACTIEPATRONEN: KIKKER ZIET ALLÉÉN BEWEGING
Waar reageren we op? Gratis aandacht telt dubbel
1. Zomaar (onconditioneel vs: 13 woorden)2. Op onafhankelijk gedrag3. Op afhankelijk gedrag4. Op “storend” gedrag
M Baltes et al (1987). Psychology and Aging, 2 (4), 390-403.M Baltes et al (1991). Annual Review of Gerontology and
Geriatrics, 11, 311-337.R Geelen et al (2005) Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8),
22-24.
23
INTERACTIEPATRONEN: NA KIKKER ÓÓK NOG STRESSKONIJN
WERKRITME vs INDIVIDUELE AANDACHT
BEHOEFTE AAN CONTACT
Het kán anders! (Geelen en van Dongen, Eenvoud loont. Hoe een team kan ontsnappen aan de afdelingsroutine (1998). Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (10), 24-26).
EEN PRAKTISCH VERVOLG
Verdieping in- en afstemming op persoon
Benaderwijzen: gebruik technieken
Wet van effect
Consequent, als team
Uitgaan van het reele, eerst de waarheid
Stapsgewijs invloeden nalopen
Omgevingsfactoren meenemen
Vergeet het gewone niet……24
25
ANDERS KIJKEN NAAR DE OMGANG“NET ALS THUIS”
Ofwel: hoe concreter des te beter
26
Net als thuis ? ……Samen eten: eenvoud loont
Voedingslijst- 2 weken vooraf: vergeten. Begeleidster race-eend als overbelaste huismoeder
Ruim de tijd, aan tafel, dienstbaar – adoptie, keuzemogelijkheden
Kan allemaal óók in groter verpleeghuis!
Geelen & Kokx, Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen (2005). Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.
27
NET ALS THUIS: DOE ES WAT
Geelen R & E Totté (2008). Verpleeghuisbewoners aan het werk. Ervaringen met arbeidsgerelateerde dagbesteding. Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (20), 6-8.
28
29
NET ALS THUIS …
NET ALS THUIS….
Tieners aan de slag
Zomer ontbijt
Geelen, R. (2005). Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen. Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.
30
31
32
DEMENT, MAAR NIET KINDS!
33
34
KORTOM: PROBEER & EVALUEER!KORTOM: PROBEER & EVALUEER!
Ronald Geelen
ZC Oranjehaeve
Breda