1. informacje ogólne

Załącznik nr 1 do Uchwały nr …XLIX/409/10……….z dnia …30.09.2010 r………….

MIASTO ŻYRARDÓW

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA ŻYRARDOWA

NA LATA 2010-2013 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2014-2017

(AKTUALIZACJA)

Program Ochrony Środowiska dla Miasta Żyrardowa na lata 2010 – 2017 (aktualizacja)

Styczeń 2010

SPIS TREŚCI

1. INFORMACJE OGÓLNE________________________________________________________________________4

1.1. Podstawa prawna opracowania___________________________________________________________________4

1.2. Cel aktualizacji Programu________________________________________________________________________4

1.3. Zakres programu_______________________________________________________________________________5

1.4. Metodyka opracowania programu i główne uwarunkowania programu__________________________________6

1.5. Okres objęty aktualizacją Programu_______________________________________________________________8

2. DIAGNOZA_______________________________________________________________________________________8

2.1. Podstawowe dane o mieście Żyrardowie____________________________________________________________82.1.1. Położenie geograficzne i struktura administracyjna__________________________________________________82.1.2. Demografia_________________________________________________________________________________92.1.3. Gospodarka Żyrardowa_______________________________________________________________________92.1.4 Struktura użytkowania gruntów______________________________________________________________112.1.5. Infrastruktura drogowa_______________________________________________________________________122.1.6. Infrastruktura społeczna______________________________________________________________________132.1.7. Turystyka i rekreacja________________________________________________________________________132.1.8. Historia i zabytki miasta______________________________________________________________________142.1.9. Organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Żyrardowa_____________________________________16

2.2. Ocena stanu środowiska________________________________________________________________________162.2.1. Warunki klimatyczne________________________________________________________________________162.2.2. Jakość powietrza____________________________________________________________________________182.2.3. Wody powierzchniowe i podziemne____________________________________________________________20

2.2.3.1. Wody powierzchniowe___________________________________________________________________202.2.3.2. Wody podziemne_______________________________________________________________________24

2.2.4. Budowa geologiczna i surowce mineralne________________________________________________________252.2.5. Jakość gleb________________________________________________________________________________262.2.6. Przyroda__________________________________________________________________________________27

2.3. Presje wywierane na środowisko_________________________________________________________________332.3.1. Presje wywierane na powietrze________________________________________________________________332.3.2. Presje wywierane na wody powierzchniowe i podziemne____________________________________________39

2.3.2.1. Pobór wód_____________________________________________________________________________392.3.2.2. Gospodarka ściekowa____________________________________________________________________402.3.2.3. Zanieczyszczenia obszarowe______________________________________________________________432.3.2.4. Zbiorniki wodne________________________________________________________________________43

2.3.3. Odpady___________________________________________________________________________________442.3.4. Hałas_____________________________________________________________________________________472.3.5. Promieniowanie elektromagnetyczne____________________________________________________________492.3.6. Poważne awarie____________________________________________________________________________502.3.7. Gospodarka energią_________________________________________________________________________51

2.4. Wnioski z diagnozy stanu środowiska_____________________________________________________________53

3. KLUCZOWE PROBLEMY EKOLOGICZNE WYMAGAJĄCE ROZWIĄZANIA__________________________54

4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM____________________________________________________________________55

5. PODSTAOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU___________________________________________________________56

5.1. Polityka ekologiczna państwa____________________________________________________________________56

5.2. Strategia rozwoju kraju_________________________________________________________________________61

5.3. Narodowa Strategia Spójności___________________________________________________________________62

Styczeń 2010 2


5.4. Program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r._____________________________________________________________________________63

6. CELE I PRIORYTETOWE DZIAŁANIA EKOLOGICZNE W POWIECIE ŻYRARDOWSKIM____________65

7. PROGRAM ZADANIOWY DLA MIASTA ŻYRARDOWA______________________________________________72

7.1. CEL SZCZEGÓŁOWY: OGRANICZENIE EMISJI SUBSTANCJI I ENERGII_________________________727.1.1. DZIAŁANIA: Osiągnięcie lepszej jakości wód w zakresie badanych parametrów________________________727.1.2. DZIAŁANIE: Osiągnięcie lepszej jakości powietrza_______________________________________________727.1.3. DZIAŁANIE: Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnety-cznego do obowiązujących norm_______737.1.4. DZIAŁANIE: Minimalizacja wytwarzania oraz składowania odpadów, osiągnięcie maksymalnych poziomów odzysku odpadów________________________________________________________________________________747.1.5. DZIAŁANIE: Zapobieganie awariom przemysłowym______________________________________________75

7.2. CEL SZCZEGÓŁOWY: Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu____________________757.2.1. DZIAŁANIE: Ochrona przyrody, krajobrazu i rozwój turystyki z uwzględnieniem wymogów UE__________757.2.2. DZIAŁANIE: Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych_________________________________767.2.3. DZIAŁANIE: Ochrona wód podziemnych______________________________________________________77

7.3. CEL SZCZEGÓŁOWY : Racjonalne gospodarowanie środowiskiem___________________________________777.3.1. DZIAŁANIE: Ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki, zatrzymanie wody w środowisku__________________________________________________________777.3.2. DZIAŁANIE: Wykorzystanie energii odnawialnej do 7,5 % ogółu energii______________________________787.3.3. DZIAŁANIE: Usprawnienie zarządzania środowiskiem____________________________________________78

7.4. CEL SZCZEGÓŁOWY: Wyższa stan aktywności świadomości ekologicznej społeczeństwa___________797.4.1. DZIAŁANIE: Wyższa świadomość ekologiczna społeczeństwa_______________________________________797.4.2. DZIAŁANIE: Większa aktywność społeczeństwa na rzecz środowiska_________________________________79

8. HARMONOGRAM FINANSOWY DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH__________________________________80

9. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU____________________________________________________________838.1. Środki własne przedsiębiorców__________________________________________________________________838.2. Środki z budżetu Państwa______________________________________________________________________838.3. Własne środki samorządu terytorialnego__________________________________________________________838.4. Środki prywatno-publiczne_____________________________________________________________________848.5. Środki funduszy ochrony środowiska_____________________________________________________________848.6. Fundusze Unii Europejskiej____________________________________________________________________858.7. Banki______________________________________________________________________________________88

10.UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU____________________________________________________89

10.1. Zgodność Programu z innymi dokumentami______________________________________________________89

10.2. Rozwiązania prawne__________________________________________________________________________91

10.3 Uwarunkowania przestrzenne___________________________________________________________________93

10.4. Uwarunkowania społeczne_____________________________________________________________________93

11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU_______________________________________________________94

12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM__________________________________________100

1. INFORMACJE OGÓLNE

1.1. Podstawa prawna opracowania

Zgodnie z Art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst

jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami) Prezydent Miasta

Styczeń 2010 3


Żyrardowa zobowiązany jest do sporządzenia gminnego programu ochrony środowiska,

którego celem jest realizacja Polityki Ekologicznej Państwa. Program obejmuje 4 lata

z perspektywą na kolejne 4 lata. Zgodnie z Art.18 ustawy POŚ z wykonania Programu organ

wykonawczy Miasta sporządza co 2 lata Raport, który przedstawiany jest Radzie Miasta.

Pierwszy program ochrony środowiska wraz z Planem gospodarki odpadami dla miasta

Żyrardowa został przyjęty Uchwałą Nr XXX/234/04 Rada Miasta Żyrardowa z 30.12.2004 r.

i obejmował okres lat 2004-2011.

W Programie dokonano oceny stanu środowiska w mieście Żyrardowie i na tej podstawie

określono główne cele i kierunki działań w dziedzinie ochrony środowiska.

W grudniu 2009 r. sporządzono raport z realizacji „Programu ochrony środowiska dla Miasta

Żyrardowa i Planu Gospodarki Odpadami”, który przedstawiono Radzie Miasta Żyrardowa.

W sprawozdaniu określono najważniejsze problemy związane z realizacją Programu, stopień

realizacji założonych celów i działań ekologicznych oraz przedstawiono propozycje zmian

w obowiązującym Programie ochrony środowiska.

Niniejsza aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa” jest

dokumentem programowym określającym zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie

Miasta Żyrardowa na lata 2010-2013 z perspektywą na lata 2014-2017 wykorzystującym

wnioski z realizacji dotychczasowego Programu.

1.2. Cel aktualizacji Programu

Głównym i nadrzędnym celem „Programu ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa na lata

2010-2013 z perspektywą lat 2014-2017” jest wdrożenie Polityki Ekologicznej Państwa na

lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 r. na poziomie miasta. Obowiązujący obecnie Program

ochrony środowiska wymaga aktualizacji ze względu na:

nową Polityką Ekologiczną Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 r.

zmiany w prawodawstwie polskim, głównie wynikające z konieczności

dostosowania przepisów polskich do wymogów Unii Europejskiej,

niezrealizowaniem części zadań określonych w obowiązującym Programie,

głównie ze względu na brak środków finansowych.

Niniejszy program jest spójny z:

Dyrektywami UE,

Styczeń 2010 4


Agendą 21 – Ramowym Programem Działań,

Prawodawstwem polskim,

Politykę Ekologiczną Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016,

Strategią Rozwoju Kraju (2007),

Narodową Strategią Spójności (2007),

Programem ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010

z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.

Programem możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla

województwa mazowieckiego (2006 r.),

Aktualizacją krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami

Programem zwiększania lesistości dla województwa mazowieckiego.

Programem ochrony środowiska dla powiatu żyrardowskiego na lata 2004-2012

Cele programu:

stanowią pochodną celów określonych w Polityce ekologicznej państwa oraz

w „Programie ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-

2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.”

wynikają z weryfikacji priorytetów i zadań określonych w „Raporcie z realizacji

Programu ochrony środowiska dla miasta Żyrardowa za lata 2004-2008”,

uwzględniają wymogi obowiązującego prawa krajowego i UE.

1.3. Zakres programu

Aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa na lata 2010-2013

z perspektywą lat 2014-2017” określa:

- aktualną diagnozę stanu środowiska i główne przyczyny tego stanu,

- główne problemy ekologiczne miasta,

- priorytetowe cele i działania w podziale na krótkoterminowe (lata 2010 – 2013)

i długoterminowe (do roku 2017),

- harmonogram zadań w zakresie poprawy stanu środowiska w mieście,

- instrumenty prawne i ekonomiczne niezbędne do wdrożenia Programu,

- system monitoringu i zarządzania Programem.

Szczegółowym rozwinięcie Programu w zakresie gospodarki odpadami jest Plan gospodarki

odpadami.

Styczeń 2010 5


Zaktualizowany „Program ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa na lata 2010-2013

z perspektywą na lata 2014-2017” będzie wykorzystany do:

strategicznego zarządzania miastem w zakresie ochrony środowiska,

racjonalnej gospodarki przestrzennej i rozwoju społecznego, gospodarczego

zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

tworzenia programów operacyjnych dla Miasta,

planowania budżetu Miasta,

ubiegania się o fundusze celowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej,

działań w zakresie edukacji ekologicznej, informacji i promocji miasta.

Realizacja polityki ekologicznej w Mieście będzie procesem ciągłym, aktualizowanym

stosownie do sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i powiatu oraz zmieniających się

przepisów prawa.

1.4. Metodyka opracowania programu i główne uwarunkowania programu

Opracowanie „Programu ochrony środowiska dla miasta Żyrardowa” zlecono Zakładowi

Ochrony Środowiska „POL-OTTO” w Pruszkowie. Z wykonawcą opracowania

współpracował etatowy pracownik Urzędu Miasta zajmujący się sprawami z zakresu ochrony

środowiska.

Za podstawę aktualizacji „Programu ochrony środowiska Miasta Żyrardowa na lata 2010-

2013 z perspektywą lat 2014-2017” przyjęto:

dostępne opracowania i dokumenty dotyczące m.in. Polityki

Ekologicznej Państwa oraz Programu ochrony środowiska dla województwa

mazowieckiego na lata 2007-2010

z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.,

„Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla Miasta

Żyrardowa za lata 2004-2008”,

analizę prowadzonych aktualnie działań dla poprawy stanu

środowiska,

dane uzyskane z Urzędu Miasta Żyrardowa oraz Starostwa

Powiatowego w Żyrardowie,

dane z WUS za rok 2008 r.,

Styczeń 2010 6


dane zamieszczone na stronie internetowej UM w Żyrardowie

www.zyrardow.pl

Raport o stanie środowiska w woj. mazowieckiego za rok 2008” –

strona internetowa www.wios.warszawa.pl,

Program małej retencji województwa mazowieckiego,

Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla

województwa mazowieckiego.

Jako punkt odniesienia dla Programu przyjęto stan środowiska oraz infrastruktury środowiska

na terenie miasta na koniec 2008 r. lub w przypadku braku danych za rok miniony, informacje

za rok 2007 (głównie w zakresie danych GUS).

W pierwszym etapie pracy nad aktualizacją Programu opracowujący dokument dokonali

analizy posiadanych materiałów oraz przeprowadzili konsultacje z przedstawicielami Urzędu

Miasta. Projekt Programu został przedstawiony zgodnie z ustawą z 3.X.2008 r.

o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227) do

konsultacji społecznych.

Program został opracowywany zgodnie z metodologią właściwą dla planowania

strategicznego polegającego na:

określeniu diagnozy stanu środowiska w mieście Żyrardowie we wszystkich

komponentach środowiska oraz zdefiniowaniu głównych problemów w mieście,

przedstawieniu celów strategicznych służących poprawie stanu środowiska

w mieście oraz wskazaniu kierunków działań wraz z opracowaniem programów

operacyjnych dla realizacji przyjętych celów,

opracowaniu harmonogramu rzeczowo-finansowy realizacji Programu,

przedstawieniu uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań

prawno-instrumentalnych i źródeł finansowania,

określeniu zasad monitorowania efektów wdrażania Programu.

1.5. Okres objęty aktualizacją Programu

Styczeń 2010 7


Aktualizacja Program ochrony środowiska wraz z Planem gospodarki odpadam obejmuje

okres lat 2010-2017. Program zawiera zadania dla dwóch faz:

cele krótkoterminowe – lata 2010 – 2013

cele długoterminowe – lata 2014-2017.

Raport z realizacji zadań Programu wykonywany będzie zgodnie z wymogami ustawy co

2 lata od przyjęcia Programu. Aktualizacja zarówno Programu ochrony środowiska jak i

Planu gospodarki odpadami może nastąpić po upływie 4 lat.

2. DIAGNOZA

2.1. Podstawowe dane o mieście Żyrardowie

2.1.1. Położenie geograficzne i struktura administracyjna

Miasto Żyrardów położone jest w północnej części powiatu żyrardowskiego w odległości

około 45 km od Warszawy w zachodnim rejonie województwa mazowieckiego.

Położenie Miasta Żyrardowa wyznaczają następujące współrzędne geograficzne:

- kraniec północny j = 52° 04’45” szerokości geograficznej północnej

- kraniec południowy j = 52° 01’55” szerokości geograficznej północnej

- kraniec wschodni l = 20° 24’30” długości geograficznej wschodniej

- kraniec zachodni l = 20° 28’35” długości geograficznej wschodniej

Według fizycznogeograficznego podziału Polski obszar Miasta Żyrardowa położony jest

w granicach rozległej jednostki morfologicznej Równiny Łowicko-Błońskiej, która należy do

makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej.

Powierzchnia Miasta Żyrardowa wynosi 14,35 km2 i zamieszkuje ją ok. 41 tys.mieszkańców.

Rozległość Miasta wynosi licząc z północy na południe około 4,5 km, a ze wschodu na

zachód około 4,8 km miasto graniczy:

- na północy i zachodzie z gminą Wiskitki,

- na południu z gminą Radziejowice,

- na wschodzie z gminą Jaktorów (pow. Grodziski, woj. mazowieckie).

Przez teren Żyrardowa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne: z zachodu na wschód linia

kolejowa Warszawa-Wiedeń i droga Nr 719 Skierniewice - Grodzisk Mazowiecki oraz

z północy na południe droga krajowa nr 50 Sochaczew - Grójec.

Styczeń 2010 8


Miasto Żyrardów pełni rolę ośrodka powiatowego, w którym skupione są główne zakłady

przemysłowe powiatu.

2.1.2. Demografia

Liczba mieszkańców Żyrardowa wynosi 41 110 osób. Miasto charakteryzuje się wysokim

zaludnieniem, które wynosi około 3000 osób na km2. Dominującą grupę stanowi ludność w

wieku produkcyjnym. Podobnie jak w całym województwie dominują kobiety. Żyje ich tu o

około 7% więcej niż mężczyzn.

2.1.3. Gospodarka Żyrardowa

Na strukturę gospodarczą miasta składa się obecnie 5 391 jednostek gospodarczych (dane

GUS), z których przeważająca część skupionych jest w sektorze prywatnym.

Do największych przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym należą: TCL Operations Polska

Sp. z o. o., Knauf Plasitcs Sp. z o.o., Ruukki Polska, Sp. z o. o. Stabar Sp. z o.o. j.v. , Arlen

SA, Girard Dupont Sp. z o.o., Polmos Żyrardów Sp. z o.o. Duże sieci handlowe reprezentują:

Kaufland Polska Sp z o.o., Carrefour Polska Sp. z o.o, Lidl Polska Sp. z o.o. W mieście

zlokalizowana jest restauracja firmy McDonald`s Polska Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym zatrudniają w Żyrardowie łącznie około 1,5 tys.

pracowników.

Wśród firm polskich przeważają przedsiębiorstwa budowlane i handlowe.

Tradycje producenta wyrobów z lnu podtrzymuje Fabryka Wyrobów Lnianych Sp. z o.o.,

zlokalizowana na terenie dawnych zakładów lniarskich.

Ważną rolę w działalności gospodarczej odgrywają Spółki miejskie: Przedsiębiorstwo

Gospodarki Komunalnej „Żyrardów” Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

„Żyrardów” Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej „Żyrardów” Sp. z o.o.

Tabela 1. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze sektorów własnościowych w

mieście Żyrardowie w 2008 r. (dane GUS)

Podmioty gospodarczy Jednostki gospodarcze

Ogółem 5 391

Styczeń 2010 9


Podmioty gospodarczy Jednostki gospodarcze

Sektor publiczny

podmioty gospodarki narodowej ogółem 195

Sektor prywatny

podmioty gospodarki narodowej ogółem 5 196

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 4 529

spółki handlowe 161

spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 36

spółdzielnie 22

fundacje 9

stowarzyszenia i organizacje społeczne 71

Żyrardów jest miejscowością bardzo atrakcyjną dla inwestorów. Główne atuty miasta to:

położenie w centrum kraju, między dwoma dużymi rynkami Warszawy i Łodzi,

dobre połączenia komunikacyjne: przez miasto przebiegają dwie krajowe trasy

tranzytowe i linia kolejowa, w pobliżu miasta biegnie trasa szybkiego ruchu

Warszawa - Katowice, blisko jest do lotniska w Warszawie (ok. 45 minut), blisko jest

do planowanego węzła autostrady A2 (5 km).

stale rozwijająca się infrastrukturę techniczna i społeczna,

w mieście skupia się doświadczona kadra potencjalnych pracowników,

opracowana jest Strategię Rozwoju Miasta do 2015 r.,

opracowane jest Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania

Przestrzennego i na bieżąco opracowywane miejscowe plany zagospodarowania

przestrzennego.

stosowanie specjalnych udogodnień dla inwestorów ( Uchwała Rady Miejskiej

o zwolnieniach z podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców, „Program pomocy

publicznej dla przedsiębiorców”),

Styczeń 2010 10

http://n1-robocze.extranet.pl/index.php?strona=909&ukryj=no




działające Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości. Jego bogata oferta stanowi

ciekawą propozycję dla przedsiębiorców, osób chcących rozpocząć własną działalność

oraz dla osób bezrobotnych, szukających zatrudnienia.

Rolnictwo

Gleby obszaru Żyrardowa zostały wykształcone bezpośrednio na podłożu osadów

czwartorzędowych. Praktycznie cały obszar miasta (wyłączając tereny zurbanizowane i nie

klasyfikowane rolniczo z zabudową miejską i infrastrukturą techniczną) zajmują gleby czarne

i szare ziemie wytworzone z glin zwałowych lekkich i piasków gliniastych leżących na

glinach. Rolnictwo w mieście nie odgrywa istotnej roli gospodarczej.

2.1.4 Struktura użytkowania gruntów

Największy obszar miasta zajmują grunty zabudowane i zurbanizowane - 64,9%. Grunty

rolne stanowią 25,8% a pozostałe tereny to 9,3% całej powierzchni miasta Żyrardowa.

GRUNTY (według użytków) – powierzchnia ogółem 1435 ha

Użytki rolne 370 ha

Grunty orne 232

Sady 7

Łąki 65

Pastwiska 43

Grunty rolne zabudowane 17

Grunty pod rowami 6

Grunty leśne oraz zadrzewione 96 ha

Lasy 70

Grunty zadrzewione 26

Grunty zabudowane i zurbanizowane 932 ha

Tereny mieszkaniowe 365

Tereny przemysłowe 98

Inne tereny zabudowane 103

Zurbanizowane tereny niezabudowane 93

Styczeń 2010 11


Tereny rekreacji i wypoczynku 52

Drogi 195

Tereny kolejowe 24

Inne 2

Grunty pod wodami 28 ha

Użytki ekologiczne 2 ha

Nieużytki 1 ha

Tereny różne 6 ha

2.1.5. Infrastruktura drogowa

Dużym atutem Żyrardowa jest lokalizacja miasta w centrum Polski oraz bardzo dobre

połączenia komunikacyjne. Przez miasto przebiegają dwie krajowe trasy tranzytowe i linia

kolejowa, w pobliżu miasta biegnie trasa szybkiego ruchu Warszawa - Katowice, blisko jest

do lotniska w Warszawie (ok. 45 minut) oraz do planowanego węzła autostrady A2

(5 km). Przez Żyrardów i w jego pobliżu przebiegają ważne szlaki komunikacyjne:

trasa tranzytowa TIR - droga krajowa nr 50, z zachodu na wschód Polski,

droga wojewódzka nr 719 Warszawa-Skierniewice,

droga szybkiego ruchu Warszawa-Katowice - w odległości 9 km od Żyrardowa,

linia kolejowa z północy na południe Polski,

węzeł komunikacyjny planowanej autostrady A2 - 7 km od Żyrardowa,

lotnisko Warszawa-Okęcie - oddalone o godzinę jazdy samochodem.

Nadal problemem dróg jest ich niedostateczna nośność oraz zły stan, wymagający ciągłej

modernizacji. Trwają intensywne prace modernizujące nawierzchnię drogową. Dla Miasta

Żyrardowa został opracowany „Program budowy i przebudowy dróg miejskich w latach

2006-2010”, który stanowi załącznik do uchwały Nr L/388/06 Rady Miejskiej Żyrardowa

z dnia 26 października 2006 r. Do chwili obecnej duża część założeń programowych została

zrealizowana.

Bardzo ważną inwestycją drogową będzie budowa obwodnicy Żyrardowa. 21 lipca 2009 r. w

siedzibie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie podpisana została

umowa na budowę obwodnicy Żyrardowa. Wykonawcą będzie konsorcjum DROGBUD

Podkarpacki Holding Budowy Dróg Sp. z o.o. Strzyżów/ Bogl a Krysl k.s. Czechy / Bogl &

Krysl Polska Sp. z o.o. Cieszyn / POL-DRÓG Piła Spółka z o.o. 15-kilometrowa obwodnica

Żyrardowa powstać ma w ciągu 18 miesięcy od daty rozpoczęcia robót (nie licząc

Styczeń 2010 12


3-miesięcznych okresów zimowych). Można więc przyjąć, że realizacja inwestycji zajmie

w sumie około 2 lat.

Żyrardów ma bogatą ofertę środków komunikacji miejskiej. Od 1 września 2009 r. usługi

komunikacji miejskiej na terenie Żyrardowa świadczy Przedsiębiorstwo Komunikacji

Samochodowej z Grodziska Mazowieckiego. Ponadto, na terenie Miasta funkcjonuje spółka

PKS, świadcząca usługi komunikacji podmiejskiej oraz kilka prywatnych firm

taksówkarskich i przedsiębiorców, posiadających busy kursujące na terenie miasta i powiatu

żyrardowskiego. W Żyrardowie jest również dworzec PKP, na którym zatrzymują się pociągi

podmiejskie na trasie Warszawa - Łódź i krajowe dalekobieżne.

2.1.6. Infrastruktura społeczna

Szkolnictwo

W październiku 2008 r., zgodnie z decyzją Rady Miasta Żyrardowa, wprowadzona została

reorganizacja sieci szkół, polegająca na utworzeniu sześciu zespołów szkół publicznych,

na bazie wcześniej istniejących czterech szkół podstawowych i dwóch gimnazjów

utworzonych z dniem 1 września 2008 r. Uchwałami Rady Miasta Żyrardowa Nr 147-152/08

z dnia 28 lutego 2008 r. dwóch szkół podstawowych i czterech gimnazjów. Aktualnie

w każdym zespole szkół publicznych funkcjonuje szkoła podstawowa i gimnazjum.

W mieście funkcjonują również trzy szkoły ponadgimnazjalne oraz Wyższa Szkoła Rozwoju

Lokalnego. Na uczelni działa Wydział Ekonomiczny o specjalnościach: ekonomika ochrony

środowiska, finanse i bankowość komercyjna, gospodarka lokalna, logistyka i marketing.

Opieka zdrowotna

W Żyrardowie rolę zakładu opieki zdrowotnej lecznictwa zamkniętego pełni szpital im.

Zenona Tokarskiego zlokalizowany przy ul. Limanowskiego 30.

Ponadto na terenie Miasta działają Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, m.in.:

NZOZ „ESKULAP” przy ul. Wyspiańskiego 6B i ul. POW 5, NZOZ „NEUROMEDYKA”

przy ul. Okrzei 51 C.

Styczeń 2010 13


2.1.7.Turystyka i rekreacja

Możliwości rekreacji zapewniają tereny zielone i zbiorniki wodne. Najciekawsze

krajobrazowo tereny zielone (parki, skwery) miasta Żyrardowa położone są nad zbiornikami

wodnymi: „Zalew Żyrardowski” i „Ruda”, rzeką Pisią-Gągoliną (park wzdłuż ul. Stanisława

Wyspiańskiego, Park Zabytkowy im. K. Dittricha, „stary park” Ośrodka Sportu i Rekreacji

przy ul. Żeromskiego).

Park im. Karola Augusta Dittricha, położony nad rzeką Pisią, charakteryzuje się łagodnie

ukształtowana rzeźba terenu z naturalistycznym układem cieków wodnych i wieloma

mostkami oraz okazały starodrzew z jedenastoma pomnikami przyrody. Uwagę przykuwają

dwa potężne platany klonolistne (Platanus x hispanica), trzy okazałe olszyny (Alnus) nad

kanałem, trzy wiązy szypułkowe (Ulmus laevis), grab (Carpinus) i dąb szypułkowy (Quercus

rober). Najwyższym z pomników przyrody, mierzącym około 40 m jest potężny orzech

czarny (Juglans nigra) o egzotycznych, strzępiastych liściach. Dzięki zakończonemu w 2007

roku procesowi rewaloryzacji parku udało się w dużej mierze przywrócić jego dawną

świetność, a jednocześnie dostosować do współczesnych potrzeb mieszkańców miasta. Na

tyłach pałacyku Dittricha powstał amfiteatr, gdzie w sezonie letnim odbywają się

cotygodniowe niedzielne koncerty muzyki poważnej. W zachodniej części parku znajduje się

plac zabaw dla dzieci. Obecnie park jest ulubionym miejscem wypoczynku i rekreacji

mieszkańców Żyrardowa i jedną z największych atrakcji turystycznych w mieście.

W Żyrardowie znajdują się także inne tereny zielone, takie jak: park Reymonta, zieleniec przy

ul. Wyspiańskiego czy „stary” park Ośrodka Sportu i Rekreacji.

Doskonałym miejscem wypoczynku i rekreacji jest „Zalew Żyrardowski” .

Baza turystyczna jest jednak niewystarczająca. Brakuje przede wszystkim tanich miejsc

noclegowych oraz tanich noclegowni typu schroniska młodzieżowe, campingów, a także

galerii i podobnych obiektów szeroko rozumianej kultury.

2.1.8. Historia i zabytki miasta

Żyrardów to, bez wątpienia jedno z ciekawszych miast Zachodniego Mazowsza, położone

niemal w połowie drogi między Łodzią a Warszawą, na szlaku dawnej Kolei Warszawsko-

Wiedeńskiej. Powstanie i rozwój Żyrardowa wiąże się z lokalizacją na tym terenie na

początku XIX wieku fabryki lniarskiej. Nazwa miasta pochodzi od nazwiska utalentowanego

francuskiego inżyniera Filipa de Girarda, pierwszego technicznego dyrektora zakładu,

Styczeń 2010 14


a zarazem wynalazcy maszyny do mechanicznego przędzenia lnu, którą po raz pierwszy

zastosowano właśnie w żyrardowskiej fabryce, i która zrewolucjonizowała proces produkcji.

Okres największego rozwoju i rozbudowy Żyrardowa przypada na drugą połowę XIX w.,

kiedy to żyrardowska fabryka trafiła w ręce dwóch niemiecki przemysłowców - Karola

Hiellego i Karola Augusta Dittricha. To za ich sprawą fabryka w krótkim czasie stała się

jednym z największych i najnowocześniejszych zakładów lniarskich ówczesnej Europy.

Dzięki nowym właścicielom wokół fabryki, na pow. 36 ha, powstała też bardzo skrupulatnie

zaprojektowana osada fabryczna, stanowiąca dziś, unikatowe w swym charakterze, centrum

współczesnego Żyrardowa.

Na osadę fabryczną składa się osiedle murowanych z czerwonej cegły domów dla

robotników, dzielnica willowa dla kadry kierowniczej i właścicieli fabryki, a także szereg

budynków użyteczności publicznej - kościoły, szkoły, przedszkole, szpital, resursa, dom

kultury, a także pralnia i łaźnia miejska. Regularna siatka ulic, dużo zieleni, wyraźny podział

na część mieszkaniową oraz przemysłową – to najbardziej charakterystyczne elementy XIX-

wiecznego Żyrardowa, stanowiące o rzeczywistym spełnieniu postulatów idealnego miasta

przemysłowego przełomu wieków.

Do czasów nam współczesnych zachowało się blisko 95% pierwotnej zabudowy, która w

większości przypadków wciąż pełni nadane jej przez budowniczych funkcje. Poszczególne

zabytkowe obiekty stanowią o całości zachowanego w bardzo dobrym stanie unikalnego na

skalę europejską modelowego układu urbanistycznego. W gminnej ewidencji zabytków

widnieje na ten moment ponad 300 obiektów. Ochroną konserwatorską objęty jest obszar

o powierzchni około 70 ha. Świadczy to najdobitniej o niezwykłych walorach i skali

wielkości przestrzennej żyrardowskiej starówki.

Żyrardów ze swoją unikatową architekturą industrialną przeżywa dziś prawdziwy renesans.

Moda na adaptację obiektów pofabrycznych na cele usługowo-mieszkaniowe sprawiła, że

przesiąknięte historią mury dawnej fabryki otrzymują zupełnie nowe funkcje, odzyskując przy

tym, dzięki starannie prowadzonej rewitalizacji, pierwotny, imponujący wygląd.

Miasto na wiele sposobów stara się wyeksponować swój potencjał. Temu służyć ma m.in.

wyznaczenie miejskiego szlaku turystycznego, pod nazwą „Spacer po XIX-wiecznej osadzie

fabrycznej”. Prezentuje on najcenniejsze i najciekawsze z punktu widzenia historii miasta

obiekty żyrardowskiej starówki. Miasto z czerwonej cegły, w którym swoje miejsce znalazła

każda dziedzina ludzkiego życia, do dzisiaj zachwyca swoim rozmachem. Szukającym

atrakcji turystom Żyrardów oferuje jedyne w swoim rodzaju spojrzenie w przeszłość

i przyszłość jednocześnie.

Styczeń 2010 15


Najważniejsze zabytki miasta to: „Plac targowy”, budynek mieszkalny zbudowany w latach

90 - tych XIX w, Ochronka, Babiniec, Budynek magistratu, Budynek szkoły żeńskiej, Dom

Ludowy im. Karola Dittricha tzw. "Ludowiec",Kantoratschule, Kościół p.w. Matki Bożej

Pocieszenia, Nowy świat, Paweł Hulka-Laskowski (1881-1946), Kościół p.w. św. Karola

Boromeusza , Szpital , Przytułek dla starcó,w, Stara Szkoła, Nowa Szkoła – Resursa, Dawna

ul. Wiskicka.

2.1.9. Organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Żyrardowa

Miasto i Organizacje Pozarządowe współpracują ze sobą od wielu lat. Była i jest to

współpraca nie tylko finansowa, ale i pozafinansowa. Na drodze konsultacji społecznych

opracowano: "Kartę współpracy Miasta Żyrardów z Organizacjami Pozarządowymi", która

zawiera podstawowe zasady partnerskiej współpracy. Na stronie internetowej Urzędu Miasta

została umieszczona „Lista Organizacji Pozarządowych”, na której znajduje się

66 organizacji.

Ważną rolę w kształtowaniu postaw proekologicznych odgrywa Fundacja Ochrony

Środowiska Naturalnego Miasta Żyrardowa i Okolic.

2.2. Ocena stanu środowiska

2.2.1. Warunki klimatyczne

Obszar Miasta Żyrardów pod względem regionalizacji klimatycznej (wg A. Wosia, Atlas RP,

1993) sytuuje się w północno-wschodniej części XVII regionu klimatycznego zwanego

Regionem Środkowopolskim. Pod względem klimatycznym obszar ten cechuje się rosnącym

kontynentalizmem w kierunku wschodnim. Obszar charakteryzuje się m.in. wysokimi

rocznymi sumami promieniowania słonecznego (pow. 86,3 kcal/cm2) oraz jednymi

z mniejszych w Polsce sumami rocznymi opadów atmosferycznych. Wartości średnich

rocznych opadów atmosferycznych z wielolecia (1955 - 1995) kształtują się w przedziale od

521 mm/rok (posterunek opadowy – Brwinów) 532 mm/rok (posterunek opadowy –

Miedniewice). Parowanie terenowe waha się w granicach 500 - 520 mm/rok. Przy średnich

opadach atmosferycznych w latach suchych i przeciętnych, występuje deficyt wód w glebie,

Styczeń 2010 16

http://www.zyrardow.pl/index.php?strona=1098

http://www.zyrardow.pl/index.php?strona=1098


gdyż część wody opadowej bierze udział w odpływie powierzchniowym i wgłębnym.

Zróżnicowanie przestrzenne średniej rocznej temperatury powietrza na terenie miasta jest

nieznaczne. Temperatury wahają się od –3o C (luty) do 18,4o C (lipiec) przy średniej rocznej

7,8o C. Najbardziej pogodnymi miesiącami są sierpień i wrzesień, natomiast najwyższe

wartości średniego zachmurzenia notuje się w okresie od listopada do lutego z maksimum

przypadającym w miesiącu grudniu. W związku z ogólną cyrkulacją atmosferyczną na całym

obszarze miasta Żyrardów dominują wiatry o kierunku zachodnim, południowo-zachodnim,

których udział jest największy w lipcu i lutym. Od listopada do stycznia trwa nieprzerwana

dominacja wiatrów północno-zachodnich. Średnie wartości procentowe częstości kierunków

wiatrów i cisz z wielolecia (1951-1970) dla reprezentatywnych stacji meteorologicznych tego

rejonu (Brwinowa) przedstawiono na załączonym wykresie. Na obszarze miasta

zdecydowanie najmniej jest wiatrów północnych i północno-wschodnich. Liczba dni z ciszą

(dla stacji Brwinów) średnio w roku wynosi aż 42 dni.

Tabela 2. Wybrane wartości elementów klimatycznych miasta Żyrardowa

Lp. Element klimatyczny Wartość

1. Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia 1951-1990 7,6 – 8,0 oC

2. Liczba dni zalegania pokrywy śnieżnej 26 – 90 dni

3. Średnia liczba dni zalegania pokrywy śnieżnej 70 dni

4. Pojawianie się pokrywy śnieżnej 25 XI

5. Zanik pokrywy śnieżnej 30 III

6. Czas trwania okresu wegetacyjnego 210 – 220 dni

7. Średnio w roku dni przymrozkowych (t. Min < 0º C) 110 – 130 dni

8. Okres bezprzymrozkowy obejmuje miesiące VI – IX

9. Dni mroźnych 30 – 45

10. Dni mroźnych (max. przypadającym na miesiąc luty) > 10

11. Dni bardzo mroźnych z (t. max.< 10ºC) w ciągu roku 5 – 10

12. Średnia roczna liczba dni gorących (t. max. > 25ºC) 35 – 40

13. Okres występowania dni gorących V – IX

14. Dni upalnych z (t. max. > 30ºC) 8 – 12

Styczeń 2010 17


2.2.2. Jakość powietrzaO stanie jakości powietrza decyduje zawartość w nim różnorodnych substancji, których

koncentracja jest wyższa w stosunku do warunków naturalnych. Wartości stężeń

dopuszczalnych zanieczyszczeń w powietrzu zawarte są w rozporządzeniu Ministra

Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu

(Dz.U. Nr 47, poz. 281).

Wojewódzki inspektor ochrony środowiska co roku dokonuje oceny poziomu substancji

w powietrzu w podlegających mu strefach.

W rozumieniu ustawy strefę stanowi:

aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,

obszar jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego

województwa, niewchodzących w skład aglomeracji.

Wojewódzki Inspektprat Ochrony Środowiska w Warszawie monitoruje stan jakości

powietrza na terenie województwa mazowieckiego w ramach Państwowego Monitoringu

Środowiska. Wyniki pomiarów stanowią podstawę do wykonania rocznej oceny oraz

klasyfikacji stref, która wykonana została w 18 strefach (Aglomeracja Warszawska, cztery

powiaty grodzkie, pięć powiatów ziemskich oraz 8 stref łączonych z kilku powiatów) dla

dwóch kryteriów: ochrona zdrowia i ochrona roślin. Teren Żyrardowa wchodzi w skład strefy

pruszkowsko-żyrardowskiej (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r.

w sprawie stref).

Na terenie miasta, przy ul. Roosvelta zlokalizowana jest automatyczna stacja pomiarów

jakości powietrza. Główne parametry mierzone na stacji to: dwutlenek siarki, dwutlenek

azotu, tlenek azotu, tlenek wegla, ozon, pył zawieszony PM10, prędkość wiatru, kierunek

wiatru, temperatura powietrza, opad atmosferyczny i wilgotność.

W 2008 roku została wykonana siódma roczna ocena jakości powietrza dla zanieczyszczeń

mających określone poziomy dopuszczalne (dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla,

benzen, ołów, pył PM10, arsenu, niklu, kadmu, benzo/a/piranu i ozonu).

Strefa pruszkowsko-żyrardowska została zaliczona do klasy C tj. stężenia zanieczyszczeń na

terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne dla PM10. Pozostałe stężenia

zanieczyszczeń w strefie nie przekraczały wartości dopuszczalnych.

Styczeń 2010 18


Głównymi przyczynami wysokich poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM 10 w Żyrardowie

jest:

stosowanie paliw o wysokiej zawartości popiołu w nieprzystosowanych do tego

paleniskach,

wysoki udział indywidualnego ogrzewania węglowego w zaspokajaniu potrzeb

grzewczych mieszkańców (zwłaszcza w dzielnicach gdzie występują przekroczenia),

stosowanie wyeksploatowanych instalacji energetycznych o małej mocy i niskiej

sprawności,

duże straty energii cieplnej spowodowane złym stanem technicznym budynków.

Mapa 2. Strefy województwa, w których w latach 2002-2008 wystąpiły przekroczenia

poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM10 (źródło: WIOŚ)

W związku z powyższym dla miasta został opracowany „Program obniżenia emisji na terenie

Miasta Żyrardowa w latach 2009-2017”. Podstawą prawną dla opracowania ww. Programu

było Rozporządzenie nr 65 Wojewody Mazowieckiego z dnia 21 grudnia 2007 roku w

sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy powiat żyrardowski z uwagi na

stwierdzone przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10. Dotyczy to

głównie obszaru ograniczonego następującymi ulicami: od północy – ul. Leszno, 1 Maja,

Piękna; od wschodu– ul. Moniuszki, Piaskowa, Bohaterów Warszawy; od południa –

Styczeń 2010 19


ul. Jaktorowska, Radziejowska, Reymonta; od zachodu – ul. Legionów Polskich, Roosevelta,

Żeromskiego.

Głównym celem Programu jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery na terenie

miasta Żyrardowa, a w efekcie uzyskania wymaganych standardów jakości powietrza.

Poważny problem na terenie całego województwa mazowieckiego stanowi występowanie

wysokich stężeń benzo/a/piranu w pyle PM10. Poziom docelowy przekroczony był na

wszystkich stacjach pomiarowych. Wysokie stężenia wielopierścieniowych węglowodorów

aromatycznych, w tym B(a)P jest głównie wynikiem niskiej emisji z indywidualnych palenisk

domowych.

2.2.3. Wody powierzchniowe i podziemne

2.2.3.1. Wody powierzchniowe

Obszar Żyrardowa położony jest w całości w dorzeczu rzeki Bzury, stanowiącej bezpośredni

lewy dopływ Wisły. Zasadniczo teren Żyrardowa w jego środkowej i południowej części jest

odwadniany bezpośrednio przez zlewnię Pisi-Gągoliny (w tym również Kanał Ulgi) oraz

ujściowy odcinek rzeki Okrzeszy, w części zachodniej poprzez rów burzowy „L”, zaś

w części północnej poprzez rowy burzowe „51” i „60”. Natomiast niewielkie wschodnie

rejony miasta są odwadniane poprzez fragmenty zlewni rzeki Wierzbianki.

Na terenie Żyrardowa długości poszczególnych cieków powierzchniowych wynoszą:

rzeka Pisia-Gągolina 5+530 km

Kanał Ulgi 1+070 km

rzeka Wierzbianka 1+750 km

rzeka Okrzesza 0+450 km.

Rzeką o największym znaczeniu gospodarczym i hydrograficznym w mieście jest Pisia

Gągolina. Jest ona głównym źródłem poboru wody w Żyrardowie do celów przemysłowych

i jednocześnie głównym odbiornikiem ścieków z miasta.

Od dnia przystąpienia do Unii Europejskiej tj. od 1 maja 2004 r. Polska zobowiązana jest

wdrażać zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) z dnia 23 października 2000 roku-

dokumentu uznawanego za jeden z najbardziej kompleksowych pakietów dotyczących celów

i zobowiązań w zakresie gospodarki wodnej.

Głównym celem wdrażania jej zapisów jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu

ekologicznego i chemicznego w wodach powierzchniowych oraz dobrego stanu chemicznego

Styczeń 2010 20


i ilościowego w wodach podziemnych. Jednym z narzędzi służących do osiągnięcia celów

Ramowej Dyrektywy Wodnej jest monitoring, który powinien dostarczyć spójnej i pełnej

informacji o stanie ekologicznym i chemicznym wód w obrębie każdego obszaru dorzecza.

Od 2008 roku obowiązuje nowa klasyfikacja rzek. Reguluje ją rozporządzenie Ministra

Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych

części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). W nowej klasyfikacji ocenie

poddane są jednolite części wód na podstawie wyników uzyskanych dla punktu pomiarowo-

kontrolnego zlokalizowanego na zamknięciu lub najbliżej zamknięcia jednolitej części wód.

Wstępna ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych (rzek) wykonana została na

zlecenie GIOŚ przez IMGW w Katowicach. Zgodnie z ustaleniami z rozporządzenia w celu

dokonania klasyfikacji wód dla każdego punktu pomiarowego należy określić stan

ekologiczny, a w przypadku wód sztucznych i silnie zmienionych potencjał ekologiczny oraz

stan chemiczny. Stan jednolitych części wód powierzchniowych ocenia się, porównując

wyniki klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchnio-

wych z wynikami klasyfikacji stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych.

Jeżeli w jednolitej części wód powierzchniowych nie ustanowiono żadnego punktu

pomiarowo – kontrolnego, oceny jej stanu chemicznego dokonuje się na podstawie wyników

uzyskanych dla innej jednolitej części wód powierzchniowych należącej do tej samej

kategorii, typu i będącej pod takim samym wpływem wynikającym z działalności człowieka.

W Żyrardowie w 2008 roku badano dwie jednolite części rzek: Pisię od źródeł do ujścia

ścieków w Żyrardowie i od ujścia ścieków do ujścia do Bzury. Obie jednolite części wód

należą do cieków silnie zmienionych. Pierwsza z nich uzyskała potencjał ekologiczny dobry

i powyżej dobrego, a druga uzyskała potencjał umiarkowany. O takim stanie zadecydowały

wyniki badań fizykochemicznych (głównie azot azotanowy, fosfor ogólny), bowiem stan

elementów biologicznych był dobry i bardzo dobry. W obecnej klasyfikacji nie uwzględ-

niono elementów hydromorfologicznych, bowiem brakuje odpowiednich metodyk. Do czasu

ich opracowania dopuszczalne jest dokonanie klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego

wód z pominięciem tych elementów. Dobry jest również stan chemiczny. Ogólna

klasyfikacja, po porównaniu stanu ekologicznego i chemicznego, pozwoliła na zaliczenie wód

Pisi Gągoliny od źródeł do zrzutu ścieków z Żyrardowa do wód dobrych, a poniżej zrzutu do

wód złej jakości.

Styczeń 2010 21


Tabela 3. Ocena jednolitych części wód w Żyrardowie w roku 2008 (źródło: GIOŚ)

Nazwa części wód Typ cieku Nazwa ppk Rzeka Km

Ocena

Potencjał

ekologiczny

Stan

chemiczny5 Stan ogólny wódelementy

biologiczne

elementy

fizykochemiczn

e

substancje

szczeg. szkodl.

elementy

hydromorfologiczne

Pisia Gągolina od źródeł do zrzutu

ścieków z oczyszczalni17 Radziejowice Pisia 47,20 2 2 0 0

Dobry i pow.

dobrego0 Dobry

Pisia od zrzutu ścieków z oczyszczalni

w Żyrardowie do ujścia19 Boryszew Pisia 1,10 1 3 0 0 Umiarkowany 0 Zły

Objaśnienia do tabeli:

NAZWA KOLUMNY OPIS Wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia (Dz. U. Nr 162, poz. 1008)

Ocena elementy biologiczne

Ocena elementów biologicznych:

cyfry 1 - 5 odpowiadają klasom z 2008r., 0- brak wyników pomiarów wskaźników biologicznych

1 oznacza stan bardzo dobry, 2- stan dobry, 3 – umiarkowany, 4- słaby, 5- zły

Ocena elementy fizykochemiczneOcena elementów fizykochemicznych: cyfry 1 - 3 odpowiadają klasom z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008r.

1- I klasa, 2 – II klasa, 3- wartość pozaklasowa

Ocena substancje szczególnie.

szkodliwych.

Ocena substancji szczególnie szkodliwych ujętych w załączniku 5 rozporządzenia Ministra Środowska z 20 sierpnia 2008r.

0 - oznacza brak przekroczeń, 1 - oznacza przekroczenia.

Ocena elementy

hydromorfologiczne

Ocena elementów hydromorfologicznych. Ze względu na brak danych elementy hydromorfologiczne zostały pominięte przy ocenie

stanu/potencjału ekologicznego.

Stan chemiczny

Wyniki oceny stanu chemicznego JCW. Ocena substancji priorytetowych ujętych w załączniku 8 rozporządzenia Ministra Środowiska z 20

sierpnia 2008r.

0 - oznacza stan dobry, 1 - oznacza nie osiągający stanu dobrego.

Styczeń 2010 22


Decydujące znaczenie dla kształtowania się maksymalnych stanów wody na rzekach tej

części dorzecza Bzury i ekstremalnych przepływów maksymalnych w rzekach mają głównie

wezbrania zimowo-wiosenne o charakterze roztopowym (marzec-kwiecień) oraz intensywne

wezbrania opadowe (maj- lipiec). Niżówki letnie są poprzedzone okresem długotrwałej suszy

atmosferycznej oraz suszy glebowej. Rozpoczynają się wtedy, gdy ustaje praktycznie odpływ

powierzchniowy, a rzeki główne i ich ważniejsze dopływy zasilane są wyłącznie wodami

podziemnymi. Niżówki letnie maja charakter bardziej długotrwały, gdyż czas odbudowy

zasobów wodnych w zlewni, wystarczających do ponownego wystąpienia odpływu

powierzchniowego jest praktycznie zawsze uzależniony od znacznych opadów

atmosferycznych powodujących z reguły sukcesywny zanik zjawisk suszy glebowej i suszy

atmosferycznej. Natomiast niżówki zimowe powstają w następstwie ustania spływu

powierzchniowego, znacznego ograniczenia odpływu wód podziemnych poprzez

zamarznięcie wierzchniej warstwy gruntu oraz zamarznięcie rzeki. Niżówki zimowe

występują z reguły w grudniu i styczniu i mają charakter krótkotrwały ze względu na

cykliczność występowania ociepleń wpływających na zjawisko topnienia pokrywy śnieżnej.

Jedną z niekorzystnych cech klimatu na obszarze miasta Żyrardowa jest częste występowanie

susz glebowych oraz hydrologicznych. Pojawiają się one przeważnie okresowo, w różnych

porach roku i powodują niejednokrotnie poważne straty w środowisku wodnym oraz

gospodarce. Bezpośrednim skutkiem występowania, a następnie trwania suszy jest zakłócenie

naturalnego bilansu wodnego na tym obszarze. W efekcie występuje nadmierne przesuszenie

gleby, obniżenie poziomu zalegania pierwszego poziomu wód gruntowych oraz w dalszej

konsekwencji drastyczne zmniejszenie przepływów wody w rzekach.

Istniejące zasoby wód zlewni rzek Pisi-Gągoliny na obszarze Żyrardowa są użytkowane

głównie dla potrzeb przemysłu, rekreacji i sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb.

Obecna zabudowa hydrotechniczna rzeki Pisi-Gągoliny należy do znaczących w całej zlewni

i jest zgrupowana głównie na odcinku miasta Żyrardowa i powyżej aż do źródeł rzeki.

Na terenie Żyrardowa zlokalizowane są trzy obiekty zabudowy hydrotechnicznej. Potencjalne

zasoby wodne rzeki Pisi-Gągoliny, przy istnieniu tylu zbiorników wodnych, mogą być

z powodzeniem retencjonowane i racjonalnie wykorzystane, poprawiając w istotnym stopniu

bilans wodny dla przemysłu i gospodarki komunalnej miasta Żyrardowa.

Styczeń 2010

23


Tabela 4. Charakterystyka głównych zbiorników retencyjnych zlokalizowanych

w Żyrardowie na rzece Pisi-Gągolinie (źródło, Starostwo Powiatowe w Żyrardowie).

Lp.Nazwa zbiornika

(piętrzenia)

NPP

[m]

n.p.m.

MPP

[m]

n.p.m.

Wysokość

piętrzenia

H w [m]

Powierzchnia

w (ha)

Pojemność

w tys. (m3)

Całkowita Użytkowa

1. Zalew Żyrardowski 123,50 124,00 4,50 13,8 401,0 138,0

2. Zbiornik Ruda 117,25 117,45 2,35 1,23 29,2 22,3

3. Zbiornik Centrala 114,90 115,10 1,47 0,88 23,7 18,0

4. Jaz Luca 111,30 113,50 2,55 - - -

Wszystkie zbiorniki retencyjne na terenie miasta Żyrardowa są eksploatowane w ramach

Systemu Wodno-Gospodarczego rzeki Pisi-Gągoliny, nadzorowanego przez Fundację

Ochrony Środowiska Naturalnego w Żyrardowie.

W systemie zarządzania gospodarką wodną obszar miasta Żyrardowa należy do Regionalnego

Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Monitoring rzek w Żyrardowie realizuje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

w Warszawie Delegatura w Płocku.

2.2.3.2. Wody podziemne

Na terenie miasta Żyrardowa zasadniczym i jedynym zarazem poziomem użytkowym wód

podziemnych powszechnie eksploatowanym i mającym największe znaczenie gospodarcze

jest czwartorzęd.

Główne czwartorzędowe ujęcie wód podziemnych dla potrzeb komunalnych miasta

Żyrardowa, zlokalizowane jest na obszarze tzw. Lasu Sokulskiego, obrębu ewidencyjnego

Działki w południowo-wschodniej części Gminy Wiskitki.

Badania jakości wody surowej ze studni wykonane w latach 1969 - 1998 wykazały, że woda

nie nadaje się do picia i na potrzeby gospodarcze ze względu na nadmierną zawartość

związków żelaza i manganu, z czym związana jest podwyższona barwa i mętność. Taki typ

zanieczyszczenia określany jest jako geogeniczny, tzn. niezależny od wpływów

antropogenicznych. Stan bakteriologiczny wody był dobry. Woda do celów pitnych wymaga

więc uzdatniania, polegającego na wytrącaniu żelaza i manganu w procesie napowietrzania

Styczeń 2010

24


i filtrowania przez złoże piaskowo – żwirowe z odpowiednimi prędkościami. Uzdatnianie

wody odbywa się w Stacji Uzdatniania Wody „Mokra”.

Wody pobierane przez miasto Żyrardów nigdy nie były przedmiotem badań w ramach

monitoringu krajowego, który na obszarze kraju prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny

ani regionalnego prowadzonego przez Delegaturę w Płocku.

W rejonie miasta wg Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP)

w Polsce, wymagających szczególnej ochrony występuje również tzw. główny zbiornik wód

podziemnych (GZWP), do którego należy cały trzeciorzędowy (oligoceński) poziom

wodonośny, zaklasyfikowany do trzeciorzędowego GZWP – 215A (Subniecka Warszawska).

Z uwagi na sprzyjające ochronie warunki hydrogeologiczne tego rejonu, brak rozpoznanych

i udokumentowanych zasobów wód podziemnych tego poziomu wodonośnego, nie zachodziła

w praktyce potrzeba wydzielenia dla trzeciorzędowego poziomu wodonośnego dodatkowych

obszarów (ONO) o najwyższej ochronie, jak i (OWO) o wysokiej ochronie.

Natomiast w przypadku eksploatowanego czwartorzędowego ujęcia wód podziemnych

„Sokule”, które jest aktualnie jedynym czynnym ujęciem komunalnym dla miasta Żyrardowa,

zachodziła konieczność wprowadzenia dla tego ujęcia, rozległej strefy ochrony pośredniej

o izolinii czasu migracji możliwych zanieczyszczeń równej 25 lat. Ustanowiona strefa

ochrony pośredniej terenu ujęcia „Sokule” (obejmująca swoim zasięgiem obszary Lasu

Sokulskiego w obrębie ewidencyjnym Działki, Gmina Wiskitki oraz fragmenty zachodniej

dzielnicy miasta Żyrardowa), została uznana za obszar wymagający najwyższej ochrony.

2.2.4. Budowa geologiczna i surowce mineralne

Pod względem geograficznym obszar Żyrardowa położony jest na granicach rozległej

jednostki morfologicznej - Równiny Łowicko-Błońskiej (318.72), która należy do

makroregionu – Niziny Środkowomazowieckiej (318.7) (J. Kondracki i A. Rychling - Atlas

RP, 1993).

Obszar miasta zlokalizowany jest w zachodniej części depresyjnej formy – Niecki

Warszawskiej (C.2.w) w obrębie Synklinorium Brzeżnego (C.2). Na osadach kredowych, w

stropie których w okresie ruchów laramijskich powstała rozległa depresja (-75 m p.p.m.),

zalega wypełniony osadami eocenu i seriami ilastymi pliocenu (iły pstre – poznańskie)

kompleks osadów trzeciorzędowych, tworząc tzw. Nieckę Mazowiecką. Powierzchnia

Styczeń 2010

25


trzeciorzędowa zalega na rzędnej 48,0 m n.p.m. Ukształtowanie powierzchni trzeciorzędowej

w aspekcie prowadzonych w tym rejonie badań m.in. geoelektrycznych, pozwoliło na

określenie rozpoznanej tu formy morfologicznej jako tzw. „kopalna dolina Kozłowicka”.

W okresie czwartorzędu utwory serii górno-kredowej i trzeciorzędowej zostały pokryte

płaszczem osadów czwartorzędowych, które dla budowy geologicznej i rzeźby terenu

współczesnej powierzchni terenu mają zasadnicze znaczenie. Utwory te osiągają na tym

obszarze miąższość w przedziale 30-70 m i są to głównie osady plejstoceńskie o genezie

lodowcowej i wodnolodowcowej. Serie czwartorzędowe składają się generalnie z dwóch

kompleksów utworów glacjalnych i limnoglacjalnych (glin zwałowych lub mułków i iłów),

deponowanych głównie w okresie zlodowaceń południowopolskich (starsze, niższe) oraz

zlodowaceń środkowopolskich (młodsze, wyższe). Kompleksy te są rozdzielone jedną serią

piaszczysto-żwirową akumulowaną w interglacjale wielkim, pomiędzy ww. zlodowaceniami.

W podłożu utworów powierzchniowych stwierdzono występowanie serii utworów

lodowcowych stadiału Pilicy zlodowacenia Warty, zwietrzałych w stropie do postaci glin

eluwialnych, tworzących serię utworów eluwialnych strefy peryglacjalnej zlodowacenia

Wisły.

W dolinach rzek: Pisi-Gągoliny i Wierzbianki zalegają holoceńskie mułki, piaski i żwiry

rzeczne. Natomiast na przeważającym obszarze miasta z zabudową miejską i szeregu

obiektów infrastruktury technicznej występują warstwy współczesnych osadów

antropogenicznych, zalegających ciągłą warstwą na powierzchni terenu.

Na terenie miasta Żyrardów brak jest udokumentowanych złóż kruszywa naturalnego.

2.2.5. Jakość gleb

Gleby obszaru Żyrardowa zostały wykształcone bezpośrednio na podłożu osadów

czwartorzędowych. Poszczególne typy genetyczne gleb rozwinęły się w silnym związku

zarówno z ukształtowaniem terenu, podłożem mineralnym i stosunkami wodnymi.

Praktycznie cały obszar miasta Żyrardowa (wyłączając tereny zurbanizowane i nie

klasyfikowane rolniczo z zabudową miejską i infrastrukturą techniczną) zajmują gleby czarne

i szare ziemie wytworzone z glin zwałowych lekkich i piasków gliniastych leżących na

glinach. Są to gleby należące do żytniego bardzo dobrego rolniczego kompleksu przydatności

gleb.

Styczeń 2010

26


Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wynosi od 21 do 40%. Gleby Żyrardowa są zasobne

w makroskładniki, tj. magnez, fosfor i potas. Wykazują naturalną zawartość metali ciężkich.

Na terenie miasta Żyrardowa nie zidentyfikowano terenów zdegradowanych w myśl ustawy

z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. 75,

poz. 493).

2.2.6. Przyroda

Formy ochrony przyrody

W rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 92, poz.

880), ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz

odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: dziko występujących roślin, zwierząt

i grzybów objętych ochroną gatunkową; zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia;

siedlisk przyrodniczych; siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich

i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; tworów przyrody żywej i nieożywionej

oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; krajobrazu; zieleni w miastach i wsiach;

zadrzewień.

Na terenie Żyrardowa obszary prawnie chronione zajmują ogółem powierzchnię

4,6 ha, co stanowi tylko 0,003% powierzchni miasta.

Na terenie miasta występują tylko 2 formy ochrony przyrody:

- pomniki przyrody,

- użytki ekologiczne.

Szczegółowy wykaz form ochrony przyrody i bioróżnorodności biologicznej na terenie miasta

Żyrardów zamieszczono w poniższej tabeli 5.

Styczeń 2010

27


Tabela 5. Ochrona przyrody i bioróżnorodności biologicznej na terenie miasta Żyrardowa w 2008 roku

Lp. Gmina

Obszary prawnie chronione (ha)

Pomnikiprzyrodyogółem

rezerwa-typrzyrody

parki krajobrazowe

obszary chronionego krajobrazu

użytkiekologi-czne

zespołyprzyrodniczo-krajobrazowerazem

w tym rezerwaty i pozostałeformy ochronyprzyrody

razem

w tym rezerwaty i pozostałeformy ochronyprzyrody

1. m. Żyrardów 4,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4,6 0,0 19Powiat żyrardowski 32 362,4 299,3 9 877,0 120,3 22 390,4 167,0 83,0 0,0 129

Pomniki przyrody

Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej

wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz

odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów,

okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady,

wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Uznanie obiektu za pomnik przyrody następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo

uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tej formy ochrony przyrody.

Na terenie Miasta Żyrardowa występuje 19 pomników przyrody. Są to głównie pojedyncze

okazy drzew. Większość z nich znajduje się w parku miejskim im. Karola Dittricha:

- 2 platany klonolistne - o obwodach: 302 cm, 225 cm,

- 3 wiązy szypułkowe - o obwodach: 375 cm, 325 cm, 268 cm,

- orzech czarny - o obwodzie 346 cm, mierzący około 40 m o egzotycznych liściach,

- grab pospolity - o obwodzie 284 cm,

- dąb szypułkowy - o obwodzie 342 cm.

Pozostałe pomniki przyrody na terenie Żyrardowa to:

- dąb szypułkowy - o obwodzie 456 cm – cmentarz parafialny,

- klon pospolity - o obwodzie 333 cm – cmentarz parafialny,

- klon pospolity - o obwodzie 269 cm – cmentarz parafialny,

Styczeń 2010

28


- topola biała - o obwodzie 402 cm – cmentarz parafialny.

- dąb szypułkowy – obwód 465 cm – przy ul. Akacjowej 28,

- dąb szypułkowy – obwód 337 cm – przy ul. Młyńskiej 9,

- dąb szypułkowy – obwód 335 cm – przy ul. 1 Maja 52,

- dąb szypułkowy – obwód 347 cm – przy ul. Czystej 5,

- dąb szypułkowy – obwód 310 cm – przy ul. Bohaterów Warszawy 34,

- dąb szypułkowy – obwód 305 cm przy ul. Bohaterów Warszawy 34,

- dąb szypułkowy – obwód 310 cm – teren Skarbu Państwa przyległy do PKP.

Użytki ekologiczne

Są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania

Różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne,

kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności,

starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska

rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca

rozmnażania lub sezonowego przebywania.

Ustanowienie użytku ekologicznego jako formy ochrony przyrody następuje w drodze

uchwały Rady Gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tej formy ochrony przyrody.

Użytki ekologiczne uwzględnia się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

i uwidacznia w ewidencji gruntów.

Na terenie Miasta Żyrardowa użytki ekologiczne zajmują łącznie powierzchnię 4,6 ha, co

stanowi 100% ogólnej powierzchni obszarów prawnie chronionych miasta i tylko 0,0001%

powiatu żyrardowskiego.

Tereny zieleni

W lokalnym krajobrazie dużą rolę odgrywają tereny zieleni jak: parki, zieleńce czy tereny

zieleni osiedlowej. Na terenie Miasta Żyrardowa zajmują one powierzchnię 78,1 ha,

co stanowi 0,05% powierzchni miasta.

W skład terenów zielonych miasta wchodzą 4 parki spacerowo-wypoczynkowe,16 zieleńców,

tereny zieleni osiedlowej oraz zieleń uliczna.

Styczeń 2010

29


Najciekawsze krajobrazowo tereny zielone Miasta Żyrardowa położone są nad zbiornikami

wodnymi: „Zalew Żyrardowski” (dawniej nazywany „Łąki Korytowskie”) i “Ruda”

(tzw. „Zalew Świętego Jana), rzeką Pisią-Gągoliną (zieleniec przy ul. St. Wyspiańskiego,

park miejski im. Karola Dittricha, „stary park” Ośrodka Sportu i Rekreacji) oraz Eko-Park

w Północnej Dzielnicy Mieszkaniowej.

Spośród kilku parków spacerowo-wypoczynkowych Miasta Żyrardowa, na szczególną uwagę

zasługuje zabytkowy park im. Karola Augusta Dittricha.

Park został założony w końcu XIX w. w stylu krajobrazowo-naturalistycznym.

Zaprojektowany przez Karola Sparmania, znanego ogrodnika Warszawskiego Ogrodu

Botanicznego. Park stanowił prywatną własność ówczesnego właściciela fabryki - Karola

Dittricha. Park o powierzchni 6,8 ha, zlokalizowany jest w samym centrum miasta,

w rezydencjonalnej części osady fabrycznej. Park stanowi okazałe otoczenie zbudowanej

w stylu „kostiumu francuskiego” reprezentacyjnej willi jednego z właścicieli fabryki, Karola

Dittricha jr. Dziś zabytkowy pałacyk jest siedzibą Muzeum Mazowsza Zachodniego.

Park, położony nad rzeką Pisią, charakteryzuje łagodnie ukształtowana, swobodna rzeźba

terenu z naturalistycznym układem wodnym dwóch strumieni, z dziewięcioma kamiennymi

mostkami oraz okazały starodrzew z jedenastoma pomnikami przyrody. Przez kanał

przemysłowy dzielący park na dwie części zostały przerzucone dwa mostki. Kolejne dwa

przechodzą nad rzeką Pisią.

W 2007 roku zakończono proces rewaloryzacji parku dzięki, któremu udało się w dużej

mierze przywrócić jego dawną świetność i jednocześnie dostosować do współczesnych

potrzeb mieszkańców miasta. Na tyłach pałacyku Dittricha powstał amfiteatr, gdzie w sezonie

letnim odbywają się cotygodniowe niedzielne koncerty muzyki poważnej. W zachodniej

części parku znajduje się plac zabaw dla dzieci.

Obecnie park jest ulubionym miejscem wypoczynku i rekreacji mieszkańców Żyrardowa

i jedną z największych atrakcji turystycznych miasta.

Ciekawym obiektem przyrodniczym Żyrardowa jest także parafialny cmentarz, głównie stara

jego część pochodząca z XIX wieku. Oryginalne, stare nagrobki cmentarza ewangelickiego

i katolickiego sąsiadują z czterema pomnikami przyrody i aleją platanów.

Styczeń 2010

30


Źródło: wwww.zyrardow.pl

Lasy

Najbardziej naturalną formacją przyrodniczą, nierozerwalnie związaną z krajobrazem są lasy.

Są one naturalnym bogactwem i stanowią niezbędny czynnik równowagi ekologicznej. Od

zarania wieków pełniły one różnorakie funkcje, które były zmienne w czasie, lecz zawsze

ważne dla rozwoju materialnego i kulturalnego, gdyż wywierały ogromny wpływ na

wszystkie dziedziny ludzkiego życia. Lasy spełniają szereg ważnych funkcji, do których

można zaliczyć m.in. funkcję ochronną (kształtowanie klimatu, regulację obiegu wody,

ochrona przed erozją, powodziami) oraz gospodarczą (zdolność do produkcji biomasy). Lasy

są dobrem ogólnospołecznym kształtującym jakość życia człowieka.

Powierzchnia lasów na terenie miasta Żyrardów zajmuje 69,1 ha, co odpowiada 4,8%

lesistości (ogólna powierzchnia lasów w powiecie żyrardowskim wynosi 12 045,4 ha, co

odpowiada 22,6% lesistości).

Styczeń 2010

31


Lasy położone są w południowo-zachodniej części Żyrardowa, łączą się bezpośrednio

z kompleksem leśnym Puszczy Bolimowskiej.

Północno-wschodnia część miasta tzw. lasek międzyborowski stanowi fragment wydmy

międzyborowskiej.

Powierzchnie gruntów leśnych, lasów, zalesienia oraz stopień lesistości na terenie miasta

Żyrardów przedstawia poniższa tabela 6.

Tabela 6. Leśnictwo na terenie miasta Żyrardowa w 2008 roku

Lp. Gmina

Powierzchnia gruntów leśnych (ha) Lasy

ogółem

(ha)

Lasy

ochronne

(ha)

Lesistość

(%)

Zalesienia

ogółem

(ha)ogółem

publiczne

ogółemprywatne

1.Miasto

Żyrardów71,4 69,4 2,0 69,1 0,0 4,8 0,0

Powiat

żyrardowski12 256,9 8 975,9 3 281,0 12 045,4 0,0 22,6 2,0

W strukturze własnościowej gruntów leśnych miasta Żyrardowa dominują grunty leśne

publiczne - 73% ogólnej powierzchni gruntów leśnych, w tym 99,9% to lasy Skarbu Państwa.

Lasy zazwyczaj występują na terenach o najsłabszych glebach.

Ze względu na typy siedliskowe dominuje bór świeży. Głównym gatunkiem lasotwórczym

jest sosna zwyczajna z dębem szypułkowym i bezszypułkowym.

Stan zdrowotny i zagrożenia lasów

Stan zdrowotny lasów jest funkcją czynników biotycznych, abiotycznych

i antropogenicznych. Wpływają one na złożony układ ekosystemu leśnego. Za miernik

kondycji lasów uznaje się poziom redukcji powierzchni asymilacyjnej drzew (defoliacji

koron) w stosunku do drzew zdrowych w danych warunkach siedliskowych i klimatycznych.

Stan zdrowotny i sanitarny lasów ogólnie został określony jako zadowalający i dobry.

Poważniejsze zagrożenia ze strony owadów i grzybów pasożytniczych nie występowały poza

lokalnymi przypadkami.

Poprawa zdrowotności lasów wynika z obniżenia poziomu emisji zanieczyszczeń powietrza

oraz zmniejszenia deficytu wodnego w okresie wegetacji.

Styczeń 2010

32


Do najważniejszych współczesnych zagrożeń dla przyrody polskiej należą:

zmiany cech siedlisk, spowodowane m.in.: eutrofizacją, odwodnieniem, zakwaszeniem

gleby, bądź skażeniem toksycznymi związkami chemicznymi,

przekształcenia struktury krajobrazu i likwidacja siedlisk/ekosystemów na skutek zmian

sposobów użytkowania ziemi,

fragmentacja siedlisk,

negatywna presja człowieka na gatunki postrzegane jako niepożądane,

nadmierna eksploatacja populacji gatunków użytkowych,

zmiany systemu uprawy i hodowli,

inwazja gatunków obcych lub zaplanowane ich introdukcje.

Poważnym zagrożeniem dla środowiska leśnego są pożary.

U podstaw tych zagrożeń leżą:

postawy i aspiracje życiowe znacznej części społeczeństwa wyrażające się wzrastającą

konsumpcją dóbr, w tym zasobów środowiska przyrodniczego,

gwałtowny wzrost motoryzacji i związana z tym rozbudowa układów komunikacyjnych

powodująca zajmowanie nowych obszarów oraz fragmentację i izolację ekosystemów,

zmiany struktury własności ziemi, szczególnie w wyniku prywatyzacji państwowych

gruntów rolnych, co prowadzi do przebudowy przyrodniczych elementów

krajobrazowych,

stosunkowo niska wrażliwość przyrodnicza społeczeństwa - w tym przedstawicieli władz

rządowych i samorządowych,

brak dostatecznych środków na ochronę przyrody.

2.3. Presje wywierane na środowisko

2.3.1. Presje wywierane na powietrze

Zła jakość powietrza na terenie Miasta Żyrardowa jest wynikiem:

1) emisji napływowej spoza województwa mazowieckiego,

2) emisji napływowej z terenu województwa mazowieckiego (emisją napływową występującą

we wschodniej części powiatu żyrardowskiego,

3) emisji z terenu miasta Żyrardowa (głównie emisja z ogrzewania indywidualnego).

Styczeń 2010

33


Z uwagi na rodzaj źródła, emisję można podzielić następująco:

• punktową (wysoką),

• powierzchniową (niską),

• liniową.

1. Emisja punktowa (wysoka)

Emisja punktowa to emisja zorganizowana pochodząca z procesów energetycznych

(elektrownie, elektrociepłownie, ciepłownie) i technologicznych (zakłady przemysłowe).

emisje energetyczne

System ciepłowniczy miasta Żyrardów obsługiwany jest przez Przedsiębiorstwo Energetyki

Cieplnej "ŻYRARDÓW" Spółka z o.o.. PEC "Żyrardów" Sp. z o.o. to jednoosobowa spółka

Gminy Żyrardów. Dostarcza ciepło z następujących źródeł:

Ciepłowni Miejskiej przy ulicy Jodłowskiego 82 wyposażonej w 4 zmodernizowane

kotły wodne przepływowe typu WR-10 o mocy cieplnej 54 MW,

lokalnej kotłowni węglowej przy ulicy Kanałowej 6a i zainstalowanej mocy cieplnej

około 1,2 MW,

lokalnej kotłowni olejowej przy ulicy Kanałowej 6a i zainstalowanej mocy cieplnej

0,92 MW obecnie nie eksploatowanej.

W wyniku energetycznego spalania paliw emitowane są następujące zanieczyszczenia: SO2,

pył, NO2, CO, B(a)P.

Sieć ciepłownicza wysokich parametrów według stanu na styczeń 2009 roku ma długość

26,8 km, w tym: 16,5 km wykonane jest w technologii rurociągów preizolowanych.

Dystrybucja ciepła do odbiorców jest realizowana poprzez system 24 węzłów grupowych

i 157 węzłów indywidualnych. Od 2003 roku wszystkie węzły w PEC są zautomatyzowane.

Na ternie miasta Żyrardowa istnieją również inne, mniejsze źródła emisji energetycznej.

emisje technologiczne

W roku 2007 na podstawie bazy prowadzonej przez Urząd Marszałkowski zebrano

i uszczegółowiono informacje o emisji zanieczyszczeń do powietrza z 122 zakładów

zlokalizowanych w obrębie miasta Żyrardów. W 2007 roku z zakładów przemysłowych na

terenie Żyrardowa wyemitowano ogółem 57 456 Mg zanieczyszczeń, w tym 67 Mg pyłów,

a wśród zanieczyszczeń pozostałych m.in.:

Styczeń 2010

34


dwutlenek siarki 173,5317 Mg/rok

dwutlenek azotu 78,98381 Mg/rok

tlenek węgla 60,10017 Mg/rok

węglowodory alifatyczne do C12 1,500301 Mg/rok

węglowodory aromatyczne 1,011981 Mg/rok,

B(a)P – 0,01011 Mg/rok oraz wiele innych zanieczyszczeń,

Tabela 7. Wykaz firm posiadających pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza z terenu miasta Żyrardowa

Lp. Podmiot Data wydania Data obowiązywania Znak sprawy

1.PEC "Żyrardów" Spółka z o.o. ul. Konarskiego 2Żyrardów

28.10.2005r. 31.12.2016r. Pozwolenie zintegrowane

2.

KNAUF Pack Sp. zo.o.Zakład w Żyrardowie96-300 Żyrardówul. Mickiewicza 31/41

16 czerwca 2006r. 16 czerwca 2016r. OŚ.II.7143/06/06

3.STABAR Sp. zo.o.96-300 Żyrardówul. Jaktorowska 21

10 października 2006 r.

10 października 2016r. OŚ.II.7143/11/06

4.

Kreis Pack Sp. zo.o.64-320 BukNiepruszewoul. Leśna 22Oddział Żyrardów96-300 Żyrardówul. Okrzei 51

23 października 2007r.

25 października 2017r. OŚ.II.7143/18/07

5.

TCL Operations Polska Sp. zo.o.96-300 Żyrardówul. Mickiewicza 31/41

7 stycznia 2008r. 10 stycznia 2018r. OŚ.II.7143/01/08

6.

STRARIFORMEIMMOBILIER Sp. zo.o.96-300 Żyrardówul. Mazowiecka 40-46siedziba główna:00-675 Warszawaul. Koszykowa 54

20 lutego 2008r. 1 marca 2018r. OŚ.II.7143/09/08

2. Emisja powierzchniowa (niska)

Styczeń 2010

35


Emisja powierzchniowa to emisja pochodząca z dużych obszarów np.: z terenów zabudowy

mieszkaniowej ogrzewanej indywidualnie, hałd, wysypisk, oczyszczalni ścieków, obszarów

użytkowanych rolniczo itp. Zanieczyszczeniami wprowadzanymi do powietrza są: SO2, NO2,

CO, CO2, pył oraz odory.

Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych na terenie miasta

Żyrardowa jest emisja zanieczyszczeń z terenu zabudowy mieszkaniowej ogrzewanej

indywidualnie.

Podstawowym nośnikiem energii dla ogrzewania budynków jedno i kilku rodzinnych

zlokalizowanych na terenie dzielnic, gdzie występują przekroczenia stężenia pyłu

zawieszonego PM10 jest paliwo stałe, przede wszystkim węgiel kamienny, w tym również

węgiel złej jakości, np. muł węglowy. Procesy spalania takiego paliwa w urządzeniach małej

mocy, o niskiej sprawności bieżącej i średniorocznej, bez systemów oczyszczania spalin

(piece kaflowe, domowe kotły c.o. i inne), są źródłem emisji substancji szkodliwych dla

środowiska, takich, jak: CO, SO2, NOx, pyły, zanieczyszczenia organiczne, w tym

rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), włącznie z benzo-(α)-

pirenem, dioksyny i furany, oraz węglowodory alifatyczne, aldehydy i ketony, a także metale

ciężkie. Należy również przyjąć, że w okresie zimowym w paleniskach domowych spalane są

niektóre frakcje odpadów komunalnych, które powinny być unieszkodliwiane przez

składowanie lub poddawane procesowi utylizacji biologicznej.

Do emisji niezorganizowanej na terenie miasta Żyrardowa zaliczyć można emisję

zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z obiektów powierzchniowych (np. oczyszczal-

ni ścieków), jak również emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza bez

pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych (dla zakładów nie objętych

systemem opłat prowadzonych przez Urząd Marszałkowski) np. spawanie czy lakierowanie

wykonywane poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi jak wypalanie traw

itp.

3. Emisja liniowa

Źródłem emisji zanieczyszczeń tego typu jest spalanie paliw płynnych w silnikach

spalinowych pojazdów samochodowych, w maszynach rolniczych oraz w kolejnictwie.

Elementem emisji, w tym zakresie jest również emisja powstająca w obrocie paliwami

występująca głównie w czasie tankowania oraz przeładunku.

Styczeń 2010

36


W wyniku emisji liniowej wprowadzane są do powietrza takie zanieczyszczenia jak: SO2,

NO2, CO, CO2, pył oraz odory.

Na wielkość emisji komunikacyjnej mają wpływ:

• stan nawierzchni;

• konstrukcja i stan techniczny silników pojazdów, warunki pracy silników;

• rodzaj paliwa;

• płynność ruchu.

Zgodnie z „Programem obniżenia niskiej emisji na terenie miasta Żyrardowa” roczna emisja

substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu wynosiła w 2008 r. :

CO – 114 298 kg/rok C6H6 – 1 000 kg/rok HC – 22 756 kg/rok

HCal – 15 929 kg/rok HCar – 4 779 kg/rok NOx – 54 241 kg/rok

TSP - 2 988 kg/rok SOx – 4 073 kg/rok Pb – 11 kg/rok CO2 – 9 449 907 kg/rok

4. Sumaryczna emisja zanieczyszczeń na terenie miasta Żyrardowa

Najbardziej szkodliwym źródłem emisji zanieczyszczeń do atmosfery na terenie miasta

Żyrardowa jest niska emisja ze źródeł niezorganizowanych, głównie z osiedli

mieszkaniowych opalanych węglem kamiennym (tabela 8). W największej ilości do

atmosfery emitowane są takie zanieczyszczenia jak: CO, SO2, NOx, pyły, pył PM10,

zanieczyszczenia organiczne, w tym rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne (WWA). Głównym kierunkiem działań w zakresie ograniczenia emisji jest:

wymiana nieefektywnych kotłów i pieców węglowych na źródła opalane paliwami

ekologicznymi, montaż urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii oraz dalsze

przyłączanie budynków miejskich do sieci CO.

Styczeń 2010

37


Tabela 8. Sumaryczna emisja zanieczyszczeń na terenie miasta Żyrardowa w 2008 r. (wg danych zawartych w „Programie obniżenia niskiej

emisji na terenie miasta Żyrardowa”)

SubstancjaJednostka

emisji

Niska emisja

Wysoka emisja

Emisja liniowa

Łączna emisja zanieczyszczeńBudynki

jednorodzinneBudynki

wielorodzinneBudynki handlu, usług i przemysłu

Suma

niskiej emisji

SO2 kg/rok 218 618 181 096 137 726 183 400 183 400 4 073 724 914

NO2 kg/rok 16 373 13 239 21 395 62 200 60 200 54 241 165 448

CO kg/rok 1 365 679 1 132 253 798 781 39 100 39 100 114 298 3 450 112

CO2 kg/rok 29 178 409 23 887 039 22 380 662 47 241 000 47 241 000 9 449 907 132 137 017

pył kg/rok 307 257 254 689 183 262 88 00 88 000 2 988 836 196

Pył PM10 kg/rok 230 457 191 022 137 788 22 000 22 000 2 988 584 255

B(a)P kg/rok 273 226 159 9,0 9,0 0,0 667,4

Emisja zastępcza CO2

Mg/rok 3 547 2 937 2 127 689 689 227 9 528

Styczeń 2010

38


2.3.2. Presje wywierane na wody powierzchniowe i podziemne

Istotnym problemem ekologicznym w województwie mazowieckim jest zanieczyszczenie

wód. Następstwem ich degradacji jest ograniczenie możliwości ich użytkowania do celów

komunalnych, rekreacyjnych oraz przemysłowych, jak również zagrożenie dla stanu

ekosystemów wodnych i od wód zależnych.

Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne,

hydrograficzne, tempo przebiegu procesów biohydrochemicznych w wodach (tzw. zdolność

samooczyszczania się wód), presje antropogeniczne.

Do głównych presji wywieranych na środowisko wodne należą:

pobór wód,

emisja ścieków ze źródeł przemysłowych i komunalnych,

odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych,

niewystarczające skanalizowanie obszarów zurbanizowanych,

niewłaściwy sposób postępowania z wodami opadowymi i roztopowymi,

zanieczyszczenia obszarowe,

niewłaściwa gospodarka odpadami.

2.3.2.1. Pobór wód

Ważnym czynnikiem, który może powodować zagrożenia dla wód podziemnych jest

nieracjonalny pobór wód.

Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w Żyrardowie

w 2008 roku wyniosło 1650,6 dam3. Struktura wykorzystania pobieranej wody przedstawia

się następująco:

przemysł – 39 dam3 (3,4%),

eksploatację sieci wodociągowej – 1611,6 dam3 (97,6 %),

Do celów przemysłowych pobierana jest woda podziemna ze źródeł własnych (29 dam3)

i woda powierzchniowa (8 dam3). Woda zakupiona z wodociągów komunalnych wynosi

2 dam3. Do zaopatrzenia ludności pobierana jest tylko woda podziemna.

Styczeń 2010

39


Tabela 9. Gospodarka wodna w Żyrardowie w 2008 r. (źródło: GUS)

WyszczególnienieWoda dostarczana gospodarstwom domowym (dam3)

Długość sieci wodociągowej (km)

Korzystający z instalacji w % ogółu ludności

Zużycie wody m3/mieszkańca

Żyrardów - miasto 1371,2 89,1 92,4 36,1

Na pobór wód podziemnych Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Żyrardów” Sp. z o.o.

posiada pozwolenie wodno-prawne ważne do 2012 roku.

2.3.2.2. Gospodarka ściekowa

Główną źródłem zanieczyszczenia Pisi Gągoliny w Żyrardowie jest zrzut ścieków

z komunalnej oczyszczalni ścieków.

Oczyszczalnia komunalna dla miasta Żyrardowa eksploatowana jest przez Przedsiębiorstwo

Gospodarki Komunalnej “Żyrardów” w Żyrardowie. Komunalna oczyszczalnia ścieków

zlokalizowana jest w północno - wschodniej, peryferyjnej części miasta przy ul. Czystej 5 nad

rzeką Pisią Gągoliną

Do oczyszczalni dopływają ścieki z miasta Żyrardowa i gminy Jaktorów, jak również taborem

asenizacyjnym dowożone są nieczystości płynne z okolicznych gmin. Oczyszczalnia została

zaprojektowana na maksymalną przepustowość 24 000 m3/dobę. Faktyczna ilość odbieranych

ścieków wynosi obecnie 8000 – 12000 m3/d w zależności od warunków atmosferycznych.

Rezerwy przepustowości oczyszczalni pozwolą na rozbudowę sieci kanalizacyjnej oraz na

podłączenie sieci kanalizacyjnej z okolicznych gmin. Aktualnie obiekt obsługuje 41068

mieszkańców. Projektowana obciążenie oczyszczalni wyrażone równoważną liczbą

mieszkańców RLM wynosi 52800.

Ścieki z oczyszczalni odprowadzane są do Pisi - Gągoliny w 34,0 km biegu rzeki. Są to

ścieki bytowe z obiektów mieszkalnych i usługowych oraz ścieki technologiczne ze

wszystkich zakładów zlokalizowanych w mieście. Udział ścieków przemysłowych wynosi

około 3% ogółu odprowadzanych ścieków z miasta. Oczyszczalnia posiada punkt zlewny, do

którego w roku 2008 trafiło 65 dam3 ścieków, w tym 1 % ścieków przemysłowych.

Na oczyszczalni zlokalizowana jest w pełni zautomatyzowana zlewnia ścieków z szamb

przydomowych wyposażona w sito, prasę do skratek, piaskownik wirowy i układ

automatycznego poboru próbek ścieków. Ścieki ze zlewni dopływają wraz ze ściekami

bytowymi i przemysłowymi z miasta do przepompowni ścieków miejskich wyposażonej Styczeń 2010

40


w kratę hakową i automatyczną prasę skratek, które są przepłukiwane, workowane

i wywożone na składowisko odpadów.

Po mechanicznym oczyszczeniu na kracie ścieki przepływają do napowietrzanego

piaskownika, w którym następuje oddzielenie zawiesiny mineralnej od ścieków. Piasek

z piaskownika wypompowywany jest pompą zatapialną i przez hydrocyklon kierowany do

klasyfikatora piasku skąd oczyszczony piasek usuwany jest podajnikiem ślimakowym do

kontenerów i wywożony na składowisko odpadów.

Z piaskownika ścieki przepływają do osadników wstępnych poziomych

wyposażonych w zgarniacze łopatowe do usuwania zatrzymanych osadów. Osady

z osadników przepompowywane są do zagęszczacza grawitacyjnego.

Z osadników wstępnych ścieki grawitacyjnie dopływają do pompowni głównej, skąd

podawane są do beztlenowej komory defosfatacji, do której doprowadzony jest również osad

recyrkulowany. Następnie ścieki wraz z osadem grawitacyjnie przepływają do komory

denitryfikacji i komór nitryfikacji. Komory nitryfikacji wyposażone są w system

napowietrzania drobnopęcherzykowego za pomocą paneli napowietrzających. Po

biologicznym oczyszczaniu w komorach, ścieki wraz z osadem odprowadzane są do dwóch

osadników radialnych, w których następuje oddzielenie ścieków od osadu w procesie

sedymentacji.

Osady z osadnika odprowadzane są za pomocą lewarów ssawkowych do pompowni osadów

biologicznych, skąd zawracane są częściowo (jako osad recyrkulowany) do komory

defosatacji i denitryfikacji, a częściowo jako osad nadmierny do dwóch zagęszczaczy

grawitacyjnych. Sklarowane ścieki odprowadzane są poprzez dwa końcowe osadniki

klarujące do odbiornika – rzeki Pisi Gągoliny.

Połączone ze sobą osady nadmierne i wstępne z zagęszczaczy grawitacyjnych pompowane są

do wydzielonych, zamkniętych komór fermentacyjnych, w których podczas procesu

fermentacji mezofilowej następuje wydzielanie biogazu. Powstający biogaz kierowany jest

z komór fermentacyjnych poprzez instalację odsiarczania do zbiornika gazu

i wykorzystywany w generatorze energetycznym.

Energia elektryczna wytwarzana przez agregat wykorzystywana jest w całości dla

zaspokojenia potrzeb energetycznych zakładu na potrzeby technologiczne i bytowe natomiast

energia cieplna odzyskana z generatora służy ogrzewaniu technologii i na cele bytowe.

Z komór fermentacyjnych osad ściekowy odprowadzany jest grawitacyjnie do zbiornika

uśredniającego, w którym następuje jego odgazowanie przed odwadnianiem na prasie.

Styczeń 2010

41


Ze zbiornika osad pompowany jest mimośrodową pompą ślimakową bezpośrednio na prasę

taśmową filtracyjną i odwadniany. Odcieki pofiltracyjne z odwadniania osadu kierowane są

do kanalizacji wewnętrznej. Po odwodnieniu na prasie osad odprowadzany jest przy użyciu

przenośnika ślimakowego do rozrzutnika, a następnie wywożony na pola do rolniczego

wykorzystania.

Podczas badań kontrolnych w 2008 roku w odprowadzanych ściekach okresowo stwierdzano

przekroczenia fosforu ogólnego w stosunku do norm obowiązujących w pozwoleniu wodno

prawnym.

W mieście istnieje układ kanalizacji typu rozdzielczego. Łączna długość sieci kanalizacyjnej

w Żyrardowie wynosi 80,1 km, (długość sieci wodociągowej wynosi 89,1 km) co oznacza, że

miasto w dużej części jest skanalizowane.

Tabela 10. Gospodarka ściekowa w Żyrardowie w 2008 r. (źródło: GUS i WIOŚ)

Wyszczególnienie Ilość ścieków (dam3)

Długość sieci

kanalizacyjnej

(km)

Korzystający z

instalacji w % ogółu

ludności

Wielkość

oczyszczalni w

RLMoczy-

szczanych

nieoczy-

szczanych

Żyrardów - miasto 2495,0 2,4 80,1 81,5 52 800

Niebagatelny wpływ na jakość wód powierzchniowych mają wody opadowe pochodzące

z powierzchni szczelnych terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych, centrów

miast, dróg, parkingów, a także z obiektów magazynowych i dystrybucji paliw. Miasto

posiada wydzieloną sieć kanalizacji deszczowej, odbierającą wody opadowe głównie z

powierzchni utwardzonych, gdzie zlokalizowane są wpusty uliczne. Część miasta nie posiada

podziemnego systemu odprowadzania ścieków, a wody opadowe odprowadzane są rowami

otwartymi. Wody opadowe odprowadzane są do naturalnych cieków a więc do rzek Pisi,

Wierzbianki i rowów melioracyjnych niejednokrotnie bez ich uprzedniego oczyszczenia.

Wody te przed wprowadzeniem do odbiorników powinny być podczyszczane

w piaskownikach i separatorach. Niewłaściwa praca tych urządzeń lub ich brak powodują

przedostawanie się zanieczyszczeń do odbiorników. Istotnym problemem jest również brak

ujęcia wód opadowych w systemy kanalizacyjne i ich spływ powierzchniowy do wód i do

ziemi. Zdarzają się przypadki wprowadzania ścieków bytowych do sieci kanalizacyjnej wód

opadowych oraz sytuacje odwrotne.

Styczeń 2010

42


Duże znaczenie dla poprawy jakości wód powierzchniowych w Żyrardowie ma właściwie

prowadzona gospodarka odpadami. Składowanie odpadów powinno odbywać się w sposób

kontrolowany w przygotowanych do tego odpowiednich miejscach tak aby sposób ich

unieszkodliwiania miał jak najmniejszy wpływ na środowisko.

2.3.2.3. Zanieczyszczenia obszarowe

Wody powierzchniowe na teren Żyrardowa wpływają obciążone już zanieczyszczeniami

obszarowymi pochodzącymi z terenów rolniczych. Zanieczyszczenia te odprowadzane są do

wód w sposób niezorganizowany, trudny do określenia pomiarowego. Głównym źródłem

tych zanieczyszczeń są mineralne i organiczne nawozy stosowane pod uprawy oraz

chemiczna ochrona roślin. Transport tych substancji z terenu zlewni odbywa się przez wody

roztopowe, opadowe i infiltracyjne na całej długości rzeki. Powyższy zespół zagrożeń

doprowadza do nadmiernego wzbogacenia wód w substancje biogenne. Przeżyźnienie wód

powoduje nadmierny rozwój organizmów, a ich masowy rozkład obniża parametry

biochemiczne wód.

2.3.2.4. Zbiorniki wodne

Woda jest ważnym elementem środowiska przyrodniczego. Spełnia ona wiele funkcji.

Stanowi podstawowy czynnik rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego oraz kształtuje

zróżnicowanie elementów biologicznych.

Retencja pozwala na zmagazynowanie części odpływu wody w okresach jej nadmiaru oraz

wykorzystanie nagromadzonej wody w okresach posusznych. Jest to równoznaczne ze

zwiększeniem zasobów wodnych czyli poprawą struktury bilansu wodnego.

Na terenie Żyrardowa zlokalizowane są znaczące obiekty zabudowy hydrotechnicznej.

Potencjalne zasoby wodne rzeki Pisi-Gągoliny, przy istnieniu tylu zbiorników wodnych,

mogą być z powodzeniem retencjonowane i racjonalnie wykorzystane, poprawiając

w istotnym stopniu bilans wodny dla przemysłu i gospodarki komunalnej miasta Żyrardowa.

Styczeń 2010

43


Tabela 11. Charakterystyka głównych zbiorników retencyjnych zlokalizowanych w Żyrardowie na rzece Pisi-Gągolinie

Lp. Nazwa zbiornika(piętrzenia)

NPP(m)

n.p.m.

MPP(m)

n.p.m.

Wysokość piętrzenia

H (m)

Powierzchnia(ha)

Pojemność(tys. m3)

całkowita użytkowa

1.Zalew Żyrardowski (tzw. Łąki Korytowkie)

123,50 124,00 4,50 13,8 401,0 138,0

2. Zbiornik Ruda 117,25 117,45 2,35 1,23 29,2 22,33. Zbiornik Centrala 114,90 115,10 1,47 0,88 23,7 18,04. Jaz Luca 111,30 113,50 2,55 - - -5. Próg „Polmos” - - 0,75 - - -Łącznie: - - - 15,91 453,9 178,3Źródło: FOŚNm.ŻiO – Żyrardów, Starostwo Powiatowe w Żyrardowie

Wszystkie zbiorniki retencyjne, jazy oraz stopnie, na terenie miasta Żyrardowa są

eksploatowane w ramach Systemu Wodno-Gospodarczego rzeki Pisi-Gągoliny,

nadzorowanego przez Fundację Ochrony Środowiska Naturalnego m. Żyrardowa i Okolic

w Żyrardowie.

2.3.3. Odpady

Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych na terenie Żyrardowa są:

gospodarstwa domowe, obiekty infrastrukturalne tj.: handel, usługi zakłady rzemieślnicze,

zakłady produkcyjne w części socjalnej, szkolnictwo itp.

W strumieniu odpadów komunalnych zarówno w gospodarstwach domowych, jak i obiektach

infrastruktury wyróżnić należy odpady kuchenne ulegające biodegradacji, odpady zielone,

papier i tektura, tworzywa sztuczne, szkło, metale, materiały tekstylne, odpady niebezpieczne.

Ponadto w skład odpadów komunalnych wchodzą odpady wytwarzane nieregularnie tj.

odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz odpady z remontów

i budowy.

Styczeń 2010

44


Tabela 12. Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie miasta Żyrardowa

w latach 2006 – 2008 (według danych UM Żyrardowa)

Ilość odpadówLata

2006 2007 2008

Mg/rok % Mg/rok % Mg/rok %

Ogółem (Mg) 9 838,2 100 13 858,08 100 12 616,3 100

Przekazywane do składowania (Mg) 9 472,4 96,3 13 076,3 94,4 10519,4 83,4

Odzyskiwanych w wyniku selektywnej zbiórki odpadów (Mg)

365,9 3,7 781,78 5,6 2096,9 16,6

Wytworzonych przez 1 mieszkańca

(kg/M/rok)238 - 344 - 313 -

Na przestrzeni lat 2006-2008 ilość zebranych odpadów komunalnych znacznie wzrosła,

pomimo zmniejszenia się liczby mieszkańców miasta. Jest to wynikiem trudnego do

przewidzenia wzrosty gospodarczego jaki nastąpił w latach 2007-2008 oraz dużej poprawy w

ewidencjonowaniu ilości odbieranych odpadów komunalnych. Ważnym czynnikiem

powodującym wzrost ilości zbieranych odpadów było nałożenie na mieszkańców obowiązku

podpisywania umów z odbiorcami odpadów. Wzrosła w 2008 r. średnia ilość odpadów

komunalnych wytwarzanych przez jednego mieszkańca do 313 kg/mieszkańca/rok.

Nastąpił również systematyczny wzrost ilości odpadów zbieranych selektywnie.

Na przestrzeni ostatnich 3 lat ilość selektywnie zebranych odpadów była ponad

5-krotnie większa niż w roku 2006. Tempo wzrostu ilości zbieranych odpadów komunalnych

jest znacznie mniejsze niż wzrost selektywnej zbiórki odpadów komunalnych co powoduje,

że następuje proporcjonalny wzrost ilości wyselekcjonowanych odpadów w stosunku do

zbieranych ogółem. Jest to tendencja bardzo pozytywna, świadcząca o podjęcie przez władze

miasta dobrego kierunku w zakresie gospodarowania odpadami.

Nadal jednak przeważająca część odpadów komunalnych ulega składowaniu (około 83%).

Główną grupę unieszkodliwianych odpadów komunalnych stanowią niesegregowane odpady

komunalne, które w 2008 roku w całości poddawane były unieszkodliwianiu przez

składowanie.

Styczeń 2010

45


Odpady przemysłowe

Zgodnie z informacjami zgromadzonymi w Bazie Danych Marszałka Województwa

Mazowieckiego w 2008 r. w Żyrardowie wytworzono 19 481 Mg odpadów przemysłowych.

Największą grupę odpadów stanowiły odpady: z procesów termicznych (mieszanki popiołow-

żużlowe o kodzie 10 01 80), z odwadniania separatorów (13 05 02, 13 05 08), opakowaniowe

(papier i tektura 15 01 01), paliwa alternatywne (19 12 10) oraz skratki (19 08 01).

Główni posiadacze odpadów z sektora gospodarczego to:

EMKA” Handel-Usługi Krzysztof Rdest,

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej „Żyrardów” Sp. z o.o.,

POLMOS Żyrardów Sp. z o.o.

TCL Operations Polska Sp z o.o.

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Żyrardów”.

Wszystkie wytwarzane odpady zostały przekazane do uprawnionych odbiorców w celu odzysku lub

unieszkodliwiania.

Główne problemy w gospodarce odpadami to:

na składowiska odpadów trafia ok. 83% wytworzonych w mieście odpadów

komunalnych bez wcześniejszego ich przetwarzania,

nie udało się stworzyć spójnego systemu gospodarowania odpadami. Tylko 80%

mieszkańców objętych jest zorganizowany systemem zbierania odpadów komunalnych,

nie w pełni rozwinięty jest system selektywnej zbiórki odpadów.

nie udało się stworzyć międzygminnego systemu segregacji, kompostowania

i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

nie istnieje system zbierania i unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych

oraz odpadów budowlanych,

nie udało się stworzyć spójnego systemu zbiórki i odzysku odpadów

wielkogabarytowych,

nadal na składowiska odpadów trafiają odpady niebezpieczne,

funkcjonujący system zbierania odpadów opakowaniowych nie w pełni pozwala

na zrealizowanie zakładanych poziomów odzysku,

brak jest systemu zbierania odpadów olejów ze źródeł rozproszonych, głównie

z gospodarstw indywidualnych oraz małych przedsiębiorstw,

Styczeń 2010

46


zbieranie baterii i akumulatorów małogabarytowych funkcjonuje w

niewystarczający sposób,

na terenie miasta brak jest systemu zbierania odpadów budowlanych, głównie

z gospodarstw domowych.

Szczegółowy opis gospodarki odpadami na terenie Miasta został omówiony w „Planie

gospodarki odpadami dla Miasta Żyrardowa na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014 –

2017”.

2.3.4. Hałas

Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska charakteryzującym się mnogością źródeł

i powszechnością występowania. Ze względu na środowisko występowania możemy dokonać

podziału hałasu na trzy podstawowe grupy:

hałas w przemyśle (przemysłowy),

hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej i terenach

wypoczynkowych (komunalny),

hałas od środków transportu (komunikacyjny).

Źródła hałasu ze względu na obszar ich występowania można sklasyfikować w dwóch

grupach:

źródła pojedyncze np. środki komunikacji, transportu i produkcji w obiektach i na

zewnątrz,

źródła zgrupowane na określonej przestrzeni np. drogi lotniska, dworce, zajezdnie,

stacje rozrządowe, obiekty przemysłowe, rozrywkowe, sportowe.

Dominujący wpływ na klimat akustyczny środowiska ma hałas komunikacyjny. Istotną rolę

w kształtowaniu hałasu komunikacyjnego odgrywa: natężenie ruchu pojazdów, ich moc

akustyczna oraz rodzaj, stan i układ dróg.

Ważnymi czynnikami wpływającymi na klimat akustyczny wokół szlaków komunikacyjnych

jest zagospodarowanie otoczenia oraz zastosowane rozwiązania techniczne i budowlane.

Istotny jest również stan nawierzchni drogowej. Duży wpływ na systematyczny wzrost

uciążliwości hałasowej ma wpływ wzrastająca ilość samochodów i to dotyczy również miasta

Styczeń 2010

47


Żyrardowa. Bardzo często są to pojazdy stare, przywożone z krajów Wspólnoty Europejskiej,

przestarzałe technologicznie i o złym stanie technicznym.

Na terenie miasta na hałas komunikacyjny narażone są głównie te ulice, przez które

przebiegają główne drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe, w szczególności: droga nr 50

(Sochaczew – Grójec) oraz nr 719 (Grodzisk Mazowiecki – Skierniewice).

W Żyrardowie występuje również hałas kolejowy. Hałas ten związany jest z przebiegiem

szlaku kolejowego Warszawa – Skierniewice.

Kolejnym istotnym źródłem hałasu, które wpływa na kształtowanie lokalnego klimatu

akustycznego jest hałas przemysłowy.

Poziomy hałasów przemysłowych kształtują się w sposób indywidualny dla każdego obiektu i

zależą od zbioru maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal

przemysłowych oraz prowadzonego procesu technologicznego.

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów można przykładowo podać, że przeciętny poziom

emisji dźwięku dla niektórych urządzeń hałasotwórczych wynosi:

sprężarki - od 72 do 98 dB,

pompownie - od 61 do 80 dB,

wentylatory - od 62 do 95 dB,

skraplacze - od 67 do 73 dB,

kotłownie - od 66 do 82 dB.

Na terenie Miasta Żyrardowa występują źródła hałasu przemysłowego, jednak dla żadnego

z podmiotów gospodarczych nie wydano decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu.

W związku z tym WIOŚ nie prowadził żadnych pomiarów kontrolnych w tym zakresie.

Oprócz wymienionych źródeł hałasu na terenie miasta spotykamy również inne obiekty

emitujące hałas do środowiska, jednak obiekty te nie posiadają decyzji o dopuszczalnym

poziomie hałasu i nie są więc kontrolowane przez służby ochrony środowiska w tym zakresie.

Istotnym problemem jest wzrost liczby obiektów o charakterze usługowym i handlowym

lokalizowanych w pobliżu zabudowy mieszkaniowej i jednocześnie stwarzających wysoką

uciążliwość akustyczną dla mieszkańców. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są

źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają one na warunki klimatu

akustycznego, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu

mogą jednak powodować uciążliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliższym

sąsiedztwie i podlegają ciągłej presji tego zjawiska.

Styczeń 2010

48


2.3.5. Promieniowanie elektromagnetyczne

Promieniowanie elektromagnetyczne towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia i do

niedawna pochodziło głównie z naturalnych źródeł jakimi są Ziemia, Słońce i Wszechświat,

a także z naturalnych wyładowań elektrycznych którymi są pioruny. Do sztucznych źródeł

pola elektromagnetycznego, a także statycznego pola elektrycznego i magnetycznego, które

towarzyszą nam w życiu codziennym, należą: odbiorniki TV i monitory komputerowe,

kuchenki mikrofalowe, telefony bezprzewodowe i komórkowe, bramki w przejściach

sklepów, pralki, lodówki, suszarki do włosów, aparaty CB-radio, pociągi, tramwaje,

samochody, anteny nadawcze radiostacji, radary, linie energetyczne wysokiego napięcia,

urządzenia przemysłowe, jak np. piece indukcyjne, piece łukowe, zgrzewarki do folii,

stanowiska do naprawy TV i monitorów komputerowych itd. Szczególnie powszechnym

obecnie źródłem promieniowania elektromagnetycznego są stacje bazowe telefony

komórkowe.

Stacje bazowe telefonii komórkowej zlokalizowane terenie Miasta Żyrardowa

(według danych Starostwa Powiatowego w Żyrardowie)

L.p. Nazwa Inwestora Lokalizacja Inwestycji Data wydania decyzji

1.Polska Telefonia Cyfrowa Sp.z o.o.

Al. Jerozolimskie 18102-222 Warszawa

Budowa stacji bazowej telefonii cyfrowej sieci ERA

nazwa Żyrardów 28529 dz. nr ew. 6284 ul. Jaktorowska 53

12.05.2008

2. SFERIA S.A.ul. Pawia 55

01-030 Warszawa

Budowa stacji bazowej sieci SFERIA S.A. nr SKI 11009 Żyrardów dz. nr ew. 8199/2

ul. Jodłowskiego 82

03.12.2009

Źródłem pól elektromagnetycznych są również linie energetyczne, urządzenia

elektroenergetyczne. Na terenie miasta Żyrardowa są zlokalizowane stacje elektroenerge-

tycznych i rozdzielnie prądu (2 stacje GPZ 110/15 kV i znaczna ilość rozdzielni 15/0,4 kV).

Przez teren miasta przebiegają natomiast linie elektroenergetyczne. Wokół linii tworzy się (w

razie potrzeby) obszary ograniczonego użytkowania, z tym przypadkiem nie mamy do

czynienia w mieście.

Styczeń 2010

49


Należy mieć na uwadze, że oddziaływanie promieniowania niejonizującego na środowisko

będzie stale wzrastać, co związane jest z postępem cywilizacyjnym.

W celu ograniczenia uciążliwości powodowanej promieniowaniem, należy podjąć niezbędne

działania, w tym:

analizować wpływ na środowisko nowych obiektów emitujących promieniowanie

elektromagnetyczne,

zobowiązać zarządzających instalacjami do pomiaru emitowanego

promieniowania i ewentualnie ograniczenia uciążliwości.

2.3.6. Poważne awarie

Na terenie miasta mogą wystąpić zagrożenia:

naturalne (powodzie, pożary, wichry, susze, gradobicia),

zagrożenia cywilizacyjne (transport materiałów niebezpiecznych, awarie urządzeń

przemysłowych i infrastruktury technicznej).

Transport jest poważnym źródłem zagrożenia środowiska zarówno w skali lokalnej jak

i globalnej. Jest on związany z emisją zanieczyszczeń do powietrza jak i zwiększeniem

natężenia hałasu. W ostatnich latach w Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu

drogowego, prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów. Przez teren miasta

przebiega droga krajowa nr 50 (Sochaczew – Grójec) oraz wojewódzka nr 719 (Grodzisk

Mazowiecki – Skierniewice).

Drogi biegną głównie przez tereny mieszkalne o stosunkowo wysokim stopniu zaludnienia co

zwiększa zagrożenie dla mieszkańców. Drogi obciążone są również transportem substancji

niebezpiecznych, co może być źródłem poważnych awarii.

Wzrost ilości samochodów wiąże się również z powstawaniem ilości odpadów w skutek

wycofywania z ruchu pojazdów już wyeksploatowanych.

Ponadto przez miasto przebiega linia kolejowa Warszawa – Skierniewice. Tą drogą kolejową

również odbywa się transport substancji niebezpiecznych.

Znaczącym zagrożeniem dla środowiska mogą być również zbiorniki magazynowe substancji

znajdujące się na stacjach paliw oraz urządzenia techniczne w zakładach magazynujących lub

Styczeń 2010

50


stosujących w procesie produkcji toksyczne środki przemysłowe (amoniak, chlor, produkty

ropopochodne).

Wymienione zagrożenia mogą w niesprzyjających warunkach przyjąć znamiona poważnych

awarii o znacznym zasięgu.

Istotnym elementem zmniejszającym narażenie mieszkańców miasta na poważne awarie jest

planowana budowa obwodnicy miejskiej.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dn. 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów

i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o

zaliczeniu go do zakładów o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia

poważnych awarii przemysłowych (Dz.U.58 poz.533 ze zmianami) na terenie miasta

Żyrardowa zlokalizowany jest zakład zaliczany do tej grupy. Jest to „GAZGROT” Sp. z o.o.

znajdujący się przy ul. Jaktorowskiej.

Jednym z przyczyn wystąpienia poważnych awarii są pożary. Najczęściej występują one w

rolnictwie, w lokalnych zakładach produkcyjno - usługowych oraz w lasach. Pożary w

pewnych grupach obiektów ulegają sezonowemu nasileniu. W okresie letnim zwiększa się

liczba pożarów na terenach wiejskich, natomiast okres wczesnowiosenny i letni to wzrost

pożarów na obszarach leśnych i nieużytkach.

Innymi zagrożeniami, które mogą wystąpić na terenie miasta są huragany, burze oraz

gwałtowne opady atmosferyczne.

2.3.7. Gospodarka energią

Globalne problemy ekologiczne świata – niekorzystne i zbyt szybkie zmiany klimatu,

zakwaszenie opadów atmosferycznych oraz degradacja chemiczna gleb związane są ze

wzrostem emisji dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu. Głównym

antropogenicznym źródłem emisji tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów

energetycznych. Poziom zużycia energii jest stymulowany przez przemysł i gospodarstwa

domowe. Relatywnie wysoki udział Polski w emisji gazów cieplarnianych ma swoje źródło

w strukturze wykorzystywanych nośników energii. Mimo, że w ostatnich latach uległa ona

istotnej poprawie, to jednak wciąż jeszcze dominującym pierwotnym źródłem energii jest

węgiel kamienny.

Biorąc pod uwagę niepokojące informacje naukowców na temat zmian klimatu, ważne jest,

aby podejmować działania mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystywania Styczeń 2010

51


surowców energetycznych, głównie poprzez zmniejszenie energochłonności procesów

produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw i przyjazne środowisku zachowanie

konsumenckie (poprawa efektywności energetycznej, stosowanie źródeł energii przyjaznych

środowisku). Pożądany jest także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz

bezemisyjnych. Problemy te charakterystyczne są także dla miasta Żyrardowa. Nakłada się na

nie jeszcze problem emisji zanieczyszczeń z procesów spalania w sektorze komunalno–

bytowym, gdzie głównie ze względu na wysokie ceny oleju opałowego i brak dostępności do

sieci gazowych, w ogrzewaniu przeważa jako paliwo węgiel kamienny. W efekcie w sezonie

grzewczym następuje wzrost emisji pyłowo–gazowej na terenach zabudowy mieszkaniowej

nie podłączonej do ogólnych systemów ciepłowniczych. Sporą wagę przywiązuje się do

technologii energooszczędnych w przemyśle i sektorze komunalnym. Dotyczy to

nowoczesnych technologii produkcyjnych, w budownictwie i gospodarce komunalnej. Coraz

bardziej popularna staje się termomodernizacja budynków wykonanych w latach poprzednich.

System ciepłowniczy miasta od 1 maja 2007 roku jest obsługiwany wyłącznie przez

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej "ŻYRARDÓW" Spółka z o.o.. Spółka VT ENERGO z

dniem 30 kwietnia 2007 roku zakończyła działalność ciepłowniczą na terenie Żyrardowa.

Spółka PEC dostarcza ciepło ze swoich dwóch źródeł to jest: Ciepłowni Miejskiej przy ulicy

Jodłowskiego 82 o 4 kotłach wodnych przepływowych typu WR-10 i osiągalnej mocy

cieplnej 54 MW, Lokalnej kotłowni węglowej przy ulicy Kanałowej 6a i osiągalnej mocy

cieplnej 1 MW. Sieć ciepłownicza PEC według stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku ma

długość 16,34 km. Większość sieci (63%) jest wykonana w systemie tradycyjnym. Sieci

wykonane po 1995 roku, są zbudowane w technologii rur preizolowanych z sygnalizacją

stanów alarmowych. Dystrybucja ciepła do odbiorców jest realizowana poprzez system 24

węzłów grupowych i 157 węzłów indywidualnych. Od 2003 roku wszystkie węzły w PEC są

zautomatyzowane.

Tabela 13. Gazyfikacja w mieście Żyrardowie w 2008 r. (dane GUS)Sieć gazowa

długość czynnej sieci ogółem w m m 55 392długość czynnej sieci przesyłowej w m m 0długość czynnej sieci rozdzielczej w m m 55 392czynne połączenia do budynków szt 1 958odbiorcy gazu gosp.dom. 10 796odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp.dom. 1 805zużycie gazu w tys. m3 tys.m3 4 234zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3 tys.m3 3 049ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 26 289

Miasto jest w pełni zelektryfikowane.Styczeń 2010

52


Tabela 14. Elektryfikacja w mieście Żyrardowie w 2008 roku (dane GUS)

Energia elektryczna w gospodarstwach domowych w miastachodbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu osób 18 369zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu MW*h 31 171

2.4. Wnioski z diagnozy stanu środowiska

W następstwie przeprowadzonej oceny stanu środowiska w poszczególnych jego elementach

sformułowano wspólne, strategiczne czynniki, które uznano za ważne dla Miasta przy

określaniu celów, kierunków i przedsięwzięć programowych.

Tabela 15. Uwarunkowania wewnętrzne Żyrardowa

Mocne strony Słabe stronyZasoby jakościowe wód

Gospodarka wodno-ściekowa wysoki stopień zwodociągowania miasta, wysoki stopień skanalizowania miasta,

niezadawalajaca jakość wód powierzchniowych po zrzucie ścieków z Żyrardowa,

część miasta nie posiada kanalizacji ścieków i wód opadowych,

napływ substancji biogennych pochodzenie rolniczego z terenów ościennych,

Zasoby przyrody i krajobrazu wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe

okolic Żyrardowa niski odsetek występowania zieleni,

w niektórych częściach miasta

Powierzchnia ziemi niski stopień degradacji powierzchni ziemi, dobre warunki geotechniczne

niekorzystny stosunek terenów zielonych do powierzchni zabudowy miasta

Powietrze objęcie dużej części miasta siecią

ciepłowniczą, dostępność paliw ekologicznych: gaz

ziemny, olej opałowy, opracowanie „Programu obniżenia emisji na

terenie miasta Żyrardowa w latach 2009-2017”.

zła jakość powietrza, stosowanie paliw o wysokiej zawartości

popiołu w nieprzystosowanych do tego paleniskach,

niekorzystna struktura paliw w systemach grzewczych w gospodarstwach indywidua-alnych,

duże straty ciepła spowodowane złym stanem budynków.

Gospodarka odpadami

Styczeń 2010

53


Mocne strony Słabe strony rozwijanie systemów zbiórki odpadów i

objęcie systemem zbierania odpadów komunalnych coraz większej liczby mieszkańców,

zwiększająca się ilość odpadów komunalnych zbieranych selektywnie,

zmniejszenie się ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie,

dostosowanie składowiska w Słabomierzu-Krzyżówce do wymogów prawa.

nadal składowanie jako dominujący sposób gospodarowania odpadami komunalnymi,

niedostatecznie rozwinięta selektywna zbiórka odpadów, pomimo zwiększenia się ilości odpadów zbieranych selektywnie,

brak spójnego systemu gospodarowania odpadami biodegradowalnymi, budowlanymi, niebezpiecznymi wysegre-gowanymi z odpadów komunalnych

Gospodarka zasobami środowiska wykształcona kadra zatrudniona w

administracji samorządowej, możliwość kształcenia na rzecz

zrównoważonego rozwoju, możliwość pozyskiwania funduszy na

ochronę środowiska

niewystarczająca świadomość ekologiczna, budżet miasta niezaspokajający wymagań

w zakresie ochrony środowiska, brak pełnego monitoringu środowiska

Tabela 16. Uwarunkowania zewnętrzne miasta

Szanse Zagrożenia

integracja europejska i wpływ środków UE, regulacje prawne zobowiązujące do

podniesienia jakości środowiska, postęp techniczny, zainteresowanie turystów terenami cennymi

historycznie i przyrodniczo, możliwość udziału w programach

edukacyjnych podnoszących świadomość ekologiczną społeczeństwa.

niewystarczająca świadomość ekologiczna decydentów i społeczeństwa,

brak spójnych rozwiązań instytucjonalnych w zakresie ochrony środowiska,

ciągła zmiana przepisów prawa ekologicznego,

transport przez miasto substancji niebezpiecznych,

napływ zanieczyszczeń z terenów ościennych,

słaba współpraca z sąsiednimi gminami.

3. KLUCZOWE PROBLEMY EKOLOGICZNE WYMAGAJĄCE ROZWIĄZANIA

Lokalne zanieczyszczenie powietrza przez źródła powierzchniowe

Na teren Żyrardowa występują przekroczenia stężenia pyłu PM10 w powietrzu co w efekcie

doprowadziło do zaliczenia Miasta do strefy C pod względem zanieczyszczenia powietrza.

Dotyczy to głównie niskiej emisji z osiedli domów jednorodzinnych opalanych węglem

kamiennym. W tej sytuacji priorytetowym działaniem jest zmiana stosowanego paliwa na

źródła alternatywne tj. gaz ziemny, olej opałowy lub ciepło sieciowe. Ważna jest również

poprawa termoizolacyjności budynków co ograniczy zużycie paliwa.

Niska jakość wód w rzekach Styczeń 2010

54


Wody powierzchniowe na terenie Miasta są średnio lub znacznie zanieczyszczone. W celu

poprawy jakości wód należy podjąć działania prowadzące do ograniczenia dopływu

zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, w tym dalsze uporządkowanie gospodarki ściekowej,

ze szczególnym uwzględnieniem wód opadowych. Konieczna jest stała kontrola gospodarki

odpadami komunalnymi w mieście, która zapobiegnie tworzeniu się „dzikich wysypisk”.

Brak spójnego systemu gospodarowania odpadami

Gospodarka odpadami komunalnymi w Żyrardowie wymaga podjęcia działań w kierunku

zmniejszenia ilości odpadów komunalnych deponowanych na składowiskach oraz redukcji

składowanych odpadów biodegradowalnych. Nie w pełni wdrożono zorganizowany system

gospodarki odpadami. Nadal brak jest systemu zbierania odpadów biodegradowalnych,

budowlanych, niebezpiecznych wysegregowanych z odpadów komunalnych, medycznych.

Występowanie uciążliwości komunikacyjnej

Ograniczenie uciążliwości akustycznej dotyczy głównie terenów zlokalizowanych przy

głównych trasach komunikacyjnych. Złe nawierzchnie dróg, zły stan pojazdów oraz

wzmożony ruch komunikacyjny powodują dyskomfort mieszkańców. W obszarach

najbardziej narażonych na hałas komunikacyjny można zastosować ekrany akustyczne lub

okna o dużej dźwiękochłonności. Ważnym etapem w ograniczeniu emisji ze środków

transportu będzie zakończenie budowy obwodnicy Żyrardowa.

4. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM

Zarządzanie „Programem Ochrony Środowiska” powinno być realizowane zgodnie

z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających (administracji rządowej,

samorządowej) w układzie odpowiednim do poziomu (województwo, powiat, gmina,

jednostki gospodarcze). Reforma ustrojowa państwa oraz zmiany prawa ekologicznego

spowodowały znaczące zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony środowiska. Struktura ta

jest obecnie niezwykle złożona i generalnie funkcjonuje na czterech poziomach: centralnym,

wojewódzkim, powiatowym i gminnym.

Odrębnie działają sieci branżowe. Nowy podział kompetencji wprowadzony

z dniem 1 stycznia 1999 r., a następnie zmieniony nowymi regulacjami prawa ekologicznego i Styczeń 2010

55


ustawami kompetencyjnymi, stanowi dużą uciążliwość zarówno dla administracji publicznej,

jak i dla wszystkich stron biorących udział w działaniach podejmowanych na rzecz ochrony

środowiska.

Struktura organizacyjna ochrony środowiska nie ma charakteru hierarchicznego. Składają się

na nią odrębne i niezależne od siebie organy rządowe i samorządowe, rządowa administracja

zespolona i niezespolona, a dany szczebel administracji realizuje w zasadzie tylko te zadania,

których nie można realizować na szczeblu niższym.

W zarządzaniu Programem decydującą rolę, oprócz Prezydenta Miasta Żyrardowa, odgrywają

także inne organy administracji rządowej i samorządowej, takie jak: Marszałek Województwa

Mazowieckiego, Wojewoda Mazowiecki, Starosta Powiatu Żyrardowskiego, Generalny

i Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony

Środowiska oraz Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie.

5. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU

5.1. Polityka ekologiczna państwa

Rada Ministrów w dniu 16.12.2008 r. przyjęła projekt Polityki ekologicznej Państwa

w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. Dokument w dniu 22.05.2009 r. został

przyjęty przez Sejm RP i stał się obowiązującym dokumentem strategicznym resortu

środowiska.

Naczelną zasadą „Polityki ekologicznej państwa” jest zasada zrównoważonego rozwoju, która

powinna być realizowana poprzez wdrażanie zasad pomocniczych i uzupełniających.

Cele Polityki ekologicznej państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku zostały

sprecyzowane w 3 grupach zagadnień:

1. kierunków działań systemowych,

2. ochrony zasobów naturalnych,

3. poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

Cele średniookresowe do 2016 r. uwzględniają:

Styczeń 2010

56


1. Kierunki działań systemowych

Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych

Głównym celem strategicznym jest doprowadzenie do sytuacji, w której projekty

dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym

w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki

tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych

wersjach tych dokumentów.

Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska

Głównym celem jest uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i

edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do

świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego. Działania

te powinny objąć pełną internalizację kosztów zewnętrznych związanych z presją na

środowisko.

Zarządzanie środowiskiem

Celem podstawowym jest jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS,

rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści

ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie.

Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska

Głównym celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zgodnie z zasadą

„myśl globalnie, działaj lokalnie”.

Rozwój badań i postęp techniczny

Głównym celem jest zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu

ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz

doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska.

Odpowiedzialność za szkody w środowisku

Celem polityki ekologicznej jest stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu

zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody.

W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej

sprawcy.

Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennymStyczeń 2010

57


W perspektywie średniookresowej jest konieczne przywrócenie właściwej roli planowania

przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych

inwestycji.

2. Ochrona zasobów naturalnych

Ochrona zasobów naturalnych

Podstawowym celem jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody

na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym),

gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umożliwieniem

zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje

z różnorodnością biologiczną.

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów

W perspektywie średniookresowej zakłada się dalsze prace w kierunku racjonalnego

użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej

i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale

zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

Racjonalne gospodarowanie zasobami wody

Głównym celem jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych

i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody

i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki

wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów

wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna

ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem.

Ochrona powierzchni ziemi

Głównymi celami średniookresowymi dla ochrony powierzchni ziemi, a w szczególności dla

ochrony gruntów użytkowanych rolniczo jest:

Styczeń 2010

58


rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju

zrównoważonego,

przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez

czynniki antropogenie,

zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając

im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą.

Gospodarka zasobami geologicznymi

Podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych

w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową

i jakościową degradacją

3. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

Środowisko a zdrowie

Celem działań w obszarze zdrowia środowiskowego jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego

mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia

oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami

awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska.

Jakość powietrza

Najważniejszym zadaniem będzie dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających

z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwóch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, że

emisja z dużych źródeł energii, o mocy powyżej 50 MWc, już w 2008 r. nie powinna być

wyższa niż 454 tys. ton dla SO2 i 254 tys. ton dla NOx.

Limity te dla 2010 r. wynoszą dla SO2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012

wynoszą dla SO2 - 358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton. Trzeba dodać, że są to limity

niezwykle trudne do dotrzymania dla kotłów spalających węgiel kamienny lub brunatny

nawet przy zastosowaniu instalacji odsiarczających gazy spalinowe. Podobnie trudne do

spełnienia są normy narzucone przez Dyrektywę CAFE, dotyczące pyłu drobnego

o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5). Do roku 2016 zakłada

się także całkowitą likwidację emisji substancji niszczących warstwę ozonową przez

wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.

Styczeń 2010

59


Ochrona wód

Do końca 2015 r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu

i fosforu w ściekach komunalnych kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków

i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyżej 2 000 RLM. Osiągnięcie tego

celu będzie oznaczało przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w

całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu Działań dotyczącego walki

z eutrofizacją wód Bałtyku. Naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie

ochrony zasobów wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód,

w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Ten długofalowy

cel powinien być zrealizowany do 2015 r. tak, jak to przewiduje dla wszystkich krajów Unii

Europejskiej Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE, natomiast w polskim prawodawstwie

ustawa - Prawo wodne. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla każdego

wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu

wodno-środowiskowego kraju. W tych dokumentach planistycznych zawarte będą między

innymi informacje na temat działań, które należy podjąć w terminie do końca 2012 r., aby

móc osiągnąć zakładane cele środowiskowe. Plany gospodarowania wodami opracowane

zostaną do grudnia 2009 r. Dokumenty te, zgodnie z ustawą - Prawo wodne, zatwierdzane są

przez Radę Ministrów.

Gospodarka odpadami

Celami średniookresowymi w zakresie gospodarki odpadami są:

utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu

gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań,

dłuższe okresy życia produktów itp.),

znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny

dla środowiska,

zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich

rekultywacja,

sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów

wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na

środowisko (obowiązek wynikający z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10

lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865),

Styczeń 2010

60


eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego

i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów,

pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż

pojazdów wycofanych z eksploatacji,

takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów

komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do

odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych.

Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych

Celem średniookresowym w zakresie ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej

oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do

zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań

związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól

elektromagnetycznych.

Substancje chemiczne w środowisku

Średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest

stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na

rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH.

Nowa Polityka ekologiczna państwa zawiera także w każdym z ww. działań systemowych

kierunki działań na lata 2009-2012, które zostały uwzględnione w projekcie zadaniowym.

5.2. Strategia rozwoju kraju

Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem strategicznym

określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno – gospodarczego Polski oraz

warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Strategia opracowana jest przy uwzględnieniu

zasady zrównoważonego rozwoju, przy równorzędnym traktowaniu trzech podstawowych

filarów: gospodarczego, społecznego i środowiskowego. Dokument ten uwzględnia

jednocześnie najważniejsze trendy rozwoju światowej gospodarki oraz cele, jakie stawia Unia

Europejska w Strategii Lizbońskiej. SRK nadaje priorytet tym działaniom w latach 2007-

2015. Celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski.

Styczeń 2010

61


Wśród pięciu priorytetów SRK na miejscu drugim wymienia „Poprawę infrastruktury

podstawowej: technicznej i społecznej”, w której precyzuje m.in. potrzebę inwestycji z

zakresu ochrony środowiska, w szczególności uwzględniających ochronę zasobów wodnych,

poprawiających czystość i jakość wody oraz powietrza, zapewniających oszczędność energii,

zabezpieczających przed katastrofami naturalnymi itp.

Dokument stanowi podstawę do efektywnego wykorzystania przez Polskę środków

finansowych krajowych, a także z Unii Europejskiej na realizację celów społeczno-

gospodarczych. SRK stanowi bazę odniesienia dla innych strategii i programów rządowych,

jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. jest też podstawową

przesłanką dla Narodowej Strategii Spójności.

5.3. Narodowa Strategia Spójności

Narodowa Strategia Spójności 2007-2013 (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) jest

strategicznym dokumentem określającym priorytety i obszary wykorzystania oraz system

wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),

Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności (FS) na lata 2007-

2013.

Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności polskiej

gospodarki, a także stojących przed nią szans. Narodowa Strategia Spójności jest realizowana

przy pomocy Programów Operacyjnych (PO) zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju

Regionalnego oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) zarządzanych przez

zarządy poszczególnych województw.

Jednym z sześciu programów operacyjnych jest Program Operacyjny Infrastruktura

i Środowisko (PO IiŚ). Głównym celem tego programu jest podniesienie atrakcyjności

inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej, przy

równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowaniu

tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.

W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych jest 15

priorytetów. Są to:

1. Gospodarka wodno-ściekowa;

2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi;

3.Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom. Styczeń 2010

62


4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska;

5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych;

6. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T;

7. Transport przyjazny środowisku;

8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe;

9. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna;

10. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii;

11. Kultura i dziedzictwo kulturowe;

12. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia;

13. Infrastruktura szkolnictwa wyższego

14. Pomoc techniczna Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;

15. Pomoc techniczna - Fundusz Spójności.

5.4. Program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.

Podstawą „Programu ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z

uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. jest zgodność z celami zawartymi w:

Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy do

2010 r.

Projekcie Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem

perspektywy na lata 2011-2014,

Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015,

Narodowej Strategii Spójności 2007-2013,

Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego,

Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego,

Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.

„Programu ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010

z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.” kontynuuje politykę ekologiczną województwa

przyjętą w Programie Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2003-2011

szczególnie w zakresie polityki długoterminowej (uzyskanie poprawy stanu środowiska jest

procesem długotrwałym). Program zawiera cele nadrzędne, główne, cele długoterminowe,

Styczeń 2010

63


cele strategiczne oraz kierunki działań niezbędnych do poprawy stanu środowiska

w województwie mazowieckim.

Mając na uwadze opisane powyżej przesłanki przyjęto, że celem nadrzędnym jest „Ochrona

walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska”.

Cele główne Programu obejmują:

1. Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska

2. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii oraz rozwój

proekologicznych form działalności gospodarczej

3. Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych

4. Zwiększenie lesistości i ochrona lasów

5. Poprawę stanu bezpieczeństwa ekologicznego

6. Podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej.

Misją Programu jest: „Poprawa jakości życia i bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców

województwa mazowieckiego”

Priorytety ekologiczne:

Ochrona zasobów wodnych, ochrona przed powodzią i suszą, gospodarka wodno-ściekowa;

Racjonalna gospodarka odpadami;

Ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami;

Ochrona i zwiększenie zasobów przyrody, w szczególności różnorodności biologicznej.

Poza ww. priorytetami przyjęto jako ważne dla poprawy stanu środowiska, zadania

w Programie dotyczące:

ochrony przed hałasem (głównie drogowym),

ochrony ziemi (gleby i zasobów surowców mineralnych),Styczeń 2010

64


racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym energii odnawialnej),

ochrony przed PEM,

ochrony przed skutkami awarii przemysłowych,

wzmacniania systemu zarządzania środowiskiem i poprawy świadomości ekologicznej

społeczeństwa

6. CELE I PRIORYTETOWE DZIAŁANIA EKOLOGICZNE W POWIECIE ŻYRARDOWSKIM

Cel szczegółowy: Ograniczenie emisji substancji i energii

Cel operacyjny: Osiągnięcie lepszej jakości wód w zakresie badanych parametrów

Działania:

Lata 2004 – 2008:

1. Inwentaryzacja źródeł emisji zanieczyszczeń ścieków w powiecie żyrardowskim (2004-

2005)

2. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji deszczowej i sanitarnej (2004-2006)

3. Modernizacja i rozbudowa istniejących oczyszczalni ścieków (2004-2008)

4. Opracowanie systemu oczyszczania ścieków w gminie Wiskitki i Radziejowice (budowa

nowej oczyszczalni lub podłączenie do sieci kanalizacyjnej Żyrardowa 2004-2008)

5. Opracowanie i wdrożenie programu działań na rzecz ograniczenia spływów

powierzchniowych ze źródeł rolniczych (2004-2008)

Lata 2004 – 2012:

1. Współudział w przygotowaniu i wdrożenie systemu indywidualnego oczyszczania ścieków

w terenach o rozproszonej zabudowie.

2. Dalsza modernizacja, rozbudowa i budowa systemów kanalizacji zbiorczej

3. Opracowanie i wdrożenie programu działań na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń

wprowadzanych z wodami opadowymi (2004-2010)

Cel operacyjny: Osiągnięcie lepszej jakości powietrza, zwłaszcza w zakresie pyłów i odorów Styczeń 2010

65


Działania:

Lata 2004 – 2008:

1. Opracowanie systemu zbierania i gromadzenia danych o emisji zanieczyszczeń do

powietrza we współpracy z WIOŚ i gminami (2004-2005)

2. Modernizacja kotłowni i przebudowa sieci ciepłowniczych (2004-2008)

Lata 2004 – 2012:

1. Kolejny etap modernizacji sieci ciepłowniczych

2. Zmiana sposobu ogrzewania w kotłowniach indywidualnego budownictwa

jednorodzinnego z węglowych na olejowe lub gazowe (2004-2012)

3. Gazyfikacja gospodarstw domowych (2004-2012)

Cel operacyjny: Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego do

obowiązujących norm

Działania:

Lata 2004 – 2008:

1. Inwentaryzacja źródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów objętych

oddziaływaniem tych pól (2004 r.).

2. Poprawa nawierzchni dróg

Lata 2004 – 2012:

1. Wprowadzanie zagadnień akustycznych w planach zagospodarowania przestrzennego.

2. Dalsza modernizacja nawierzchni dróg.

3. Sporządzenie map akustycznych terenów, na których eksploatacja obiektów (droga, linia

kolejowa) może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu

Cel operacyjny: Minimalizacja składowania oraz wytwarzania odpadów oraz osiągnięcie

maksymalnych poziomów odzysku odpadów

Działania:

Lata 2004 – 2008:

1. Objęcie wszystkich mieszkańców selektywną zbiórką odpadów (2006 r.)

2. Pełne wdrożenie systemu zbierania zwłok zwierzęcych (2005 r.),

Styczeń 2010

66


osiągnięcie zakładanych limitów odzysku i recyklingu odpadów: tworzyw – 22%, drewno –

15%, szkła – 35%, papieru – 45%, opakowań wielomateriałowych – 25%, odpadów

wielkogabarytowych – 26%, odpadów budowlanych – 20%, odpadów niebezpiecznych – 22%

(2006 r.),

3. Sukcesywne ograniczanie masy odpadów opakowaniowych deponowanych na

składowiskach (2004–2006),

4. Opracowywanie i wdrożenie systemów zbierania odpadów wielkogabarytowych,

budowlanych i urządzeń elektronicznych (2008 r.). Stworzenie gminnych punktów zbierania

odpadów.

5. Deponowanie na składowiskach nie więcej niż 75% masy wytwarzanych odpadów

komunalnych (2006 r.),

6. Dostosowanie składowisk w Słabomierzu – Krzyżówce i w m. Marki-Świnice do

obowiązujących norm.

7. Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Żyrardowie

i Mszczonowie

Lata 2004 – 2012:

1. Sukcesywne wdrożenie systemu segregacji odpadów, z uwzględnieniem odpadów

opakowaniowych (2010),

2. Wdrożenie obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami (2012 r.),

3. Opracowanie i wdrożenie systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi

występującymi w strumieniu odpadów komunalnych (2004-2010),

4. Zamknięcie i rekultywacja składowiska odpadów komunalnych w Słabomierzu-Krzyżówce

i w miejscowości Marków Świnica.

5. Budowa nowej niecki składowiska.

6. Deponowanie na składowiskach nie więcej niż 60% masy wytwarzanych odpadów

komunalnych i nie więcej niż 75 % odpadów ulegających biodegradacji (2010 r.).

Cel operacyjny: Zapobieganie skutkom awarii przemysłowych

Działania:

Lata 2004 – 2012:

1. Informowanie społeczeństwa o wystąpieniu poważnych awarii (2004 -2012)

2. Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustaleń

w zakresie poważnych awarii (2004-2012)

Styczeń 2010

67


Cel szczegółowy: Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu

Cel operacyjny: Ochrona przyrody i krajobrazu z uwzględnieniem wymogów UE

Działania:

Lata 2004 - 2012:

1. Objęcie ochroną terenów w ramach programu NATURA 2000 (do 2006 r.)

2. Respektowanie przez użytkowników środowiska zasad ekorozwojowych na terenach

cennych przyrodniczo i krajobrazowo (2004-2012)

3. Ochrona starodrzewia, parków podworskich i wiejskich (2004-2012)

4. Motywowania społeczności lokalnych do działań na rzecz utrzymania walorów

przyrodniczych terenów (2004-2012),

5. Opracowania ekofizjograficzne gmin jako podstawa do sporządzania miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego (2004-2012)

Cel operacyjny: Ochrona gleb i terenów zdegradowanych

Działania:

Lata 2004- 2012

1. Inwentaryzacyjnych terenów zdegradowanych (2004-2005).

2. Opracowanie i realizacja powiatowego programu rekultywacji zdegradowanych gleb.

(2005-2012).

Cel operacyjny: Ochrona zasobów wód podziemnych

Działania:

Lata 2004 - 2008:

1. Ograniczanie wykorzystywania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie

ludności w wodę (2004-2008).

2. Modernizacja ujęcia wody „SOKULE” i stacji uzdatniania wody „MOKRA”

3. Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej w gminach

Lata 2004 - 2012:

1. Ochrona wód podziemnych przed ich ilościową i jakościową degradacją

(2004-2012)

Styczeń 2010

68


2. Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego ochrony głównych

zbiorników wód podziemnych (2004-2012)

3. Zagospodarowanie wyrobisk poeksploatacyjnych dla potrzeb składowania odpadów

obojętnych i małej retencji

4. .Dalsza rozbudowa sieci wodociągowej

Cel szczegółowy: Racjonalne gospodarowanie środowiskiem

Cel operacyjny: Ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności

i odpadowości gospodarki, zatrzymanie wody w środowisku

Działania:

Lata 2004 - 2012

1. Egzekwowanie obowiązku rejestracji zużycia wody do celów przemysłowych

w przeliczeniu na jednostkę produkcji (od 2004 r.) w celu osiągnięcia wymogów BAT,

2. Promocja i stosowanie energooszczędnych technik i technologii (od 2004 r.),

3. Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania melioracji wodnych (2004-2012),

4. Wprowadzanie technologii małoopadowych (2004-2012),

5. Wprowadzenie zasady recyklingu wraków samochodowych (2004-2012),

6. Ograniczenie zużycia wody podziemnej (od 2004 r.),

Lata 2004- 2012

1. Działania w kierunku produkcji energii ze źródeł odnawialnych (biomasy, energii słońca,

wody, wiatru (2004 - 2012)

Cel operacyjny: Usprawnienie zarządzania środowiskiem

Działania:

Lata 2004 - 2008:

1. Wzmocnienie (jakościowe i ilościowe) służb ochrony środowiska w powiecie (lata 2004-

2005)

Styczeń 2010

69


2. Rozszerzanie systemu udostępniania informacji o środowisku w/g ustawy Prawo ochrony

środowiska (lata 2004 – 2008)

Lata 2004 - 2012:

1. Przygotowanie służb ochrony środowiska do pełnego wdrażania prawa ekologicznego

i korzystania ze środków finansowych polskich i UE (2004-2012),

2. Doskonalenie współpracy z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi, (2004-2012),

3. Zweryfikowanie lub opracowanie nowych planów zagospodarowania przestrzennego

w celu uwzględnienia wymagań wynikających ze znowelizowanego prawa ekologicznego

(2004–2012).

Cel szczegółowy: zwiększenie aktywności obywatelskiej

Cel operacyjny: Większa aktywność społeczeństwa na rzecz środowiska

Działania:

Lata 2004 - 2008:

1. Współpraca w ramach przygotowania programu wspierania rozwoju usług turystycznych

na obszarach cennych przyrodniczo i krajobrazowo (2005 r.)

2. Organizowanie akcji propagandowych z udziałem mieszkańców Żyrardowa

Lata 2004 - 2012:

1. Wspieranie powstawania tzw. „zielonych miejsc pracy”, w szczególności w ekoturystyce,

ochronie przyrody, gospodarce wodnej, odnawialnych źródłach energii, odzysku odpadów

(2004-2012)

2. Wspieranie przedsięwzięć na rzecz odnawialnych źródeł energii, odzysku odpadów (2004–

2012)

3. Organizowanie konkursów, wystaw, imprez aktywizujących społeczeństwo do troski

o środowisko (lata 2004–2012)

4. Promowanie wszelkich przykładów osiągania znacznych efektów ekologicznych

(od 2004 r.)

5. Aktywizacja społeczeństwa do działań na rzecz ochrony przyrody (lata 2004–2012)

6. Propagowanie najlepszych dostępnych technik BAT (lata 2004-2012).

Styczeń 2010

70


Cel operacyjny: Edukacja ekologiczna

Działania:

Lata 2004 - 2008:

1. Działania w kierunku utworzenia gminnych centrów edukacji ekologicznej (2004–2006)

Lata 2004 - 2012:

1. Konsultacje dla sfery biznesu z zakresu rozwiązywania problemów ekologicznych (2004–

2012),

2. Zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do informacji o środowisku

(2004-2012),

3. Praktyczny wpływ na kształtowanie postaw konsumentów – użytkowników środowiska,

ich zachowań proekologicznych (2004-2012),

4. Szkolenia urzędników, radnych, nauczycieli, sołtysów (2004-2012),

5. Wprowadzanie programów edukacyjnych dla uczniów (2004-2012) i programów

edukacyjnych dla przedsiębiorców (2004-2012),

6. Prezentacja treści ekologicznych w środkach masowego przekazu (2004-2012),

7. Organizacja imprez masowych o tematyce ekologicznej - Dzień Ziemi, Dzień Ochrony

Środowiska, Sprzątanie świata (2004–2012),

8. Organizacja warsztatów, seminariów, konferencji (2004-2012), udział społeczeństwa w

postępowaniu w sprawach ochrony środowiska (2004-2012).

7. PROGRAM ZADANIOWY DLA MIASTA ŻYRARDOWA

Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Środowiska w sprawie opracowania programów ochrony

środowiska w Programie zadaniowym zapisano zadania Miasta Żyrardowa. W rozdziale

8 przedstawiono koszty realizacji Programu.

Styczeń 2010

71


7.1. CEL SZCZEGÓŁOWY: OGRANICZENIE EMISJI SUBSTANCJI I ENERGII

7.1.1. DZIAŁANIA: Osiągnięcie lepszej jakości wód w zakresie badanych parametrów

Tabela 17. Zadania w zakresie ochrony wód

L.p. ZadanieTermin

realizacjiEfekty

1.Przebudowa oczyszczalni ścieków w Żyrardowie

2010-2017 Poprawa jakości wód

2.Przebudowa ujęcia wody „Sokule” i stacji uzdatniania wody „Mokra” w Żyrardowie

2010-2013 Ochrona wód podziemnych

3.Rozbudowa i modernizacja istniejących sieci wodociągowych

2010–2017Zwiększenie liczby ludności zaopatrywanych w wodę o dobrej jakości

4.Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej

2010–2017Zwiększenie liczby ludności korzystającej

z kanalizacji. Poprawa jakości wód

7.1.2. DZIAŁANIE: Osiągnięcie lepszej jakości powietrza

Tabela 18. Zadania w zakresie ochrony powietrza

L.p. ZadanieTermin realizacji

Efekty

1.Realizacja „Programu obniżenia emisji na terenie miasta Żyrardowa w latach 2009-2017”.

2010-2017Ograniczenie emisji zanieczyszczeń, głównie z niskich źródeł

2.Rozbudowa sieci ciepłowniczej i węzłów ciepłowniczych

2010-2017 Ograniczenie emisji SO2,NO2, CO2

3. Rozbudowa systemu komunikacji zbiorowej 2010-2017Ograniczenie emisji pyłu, CO2, węglowodorów, NO2

4.

Uwzględnienie wymogów stosowanie technologii niskoemisyjnych, nie emitujących odorów w decyzjach o środowiskowych uwarunkowaniach

2010-2017Ograniczenie emisji SO2, CO2, pyłu, odorów

Styczeń 2010

72



Efekty

5. Termomodernizacja budynków 2010-2017 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń

6 Budowa obwodnicy w Żyrardowie 2010-2011Ograniczenie emisji SO2, NO2, CO2,, pyłów oraz odorów

7 Poprawa stanu nawierzchni 2010-2011 Ograniczenie emisji pyłów

7.1.3. DZIAŁANIE: Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnety-cznego do obowiązujących norm

Tabela 19. Zadania w zakresie ograniczenia hałasu i promieniowania elektromagnetycznego

L.p. Zadanie Termin realizacji Efekty

1. Budowa obwodnicy w Żyrardowie

2010-2011 Zmniejszenie uciążliwości akustycznej na terenie Miasta

2. Poprawa stanu nawierzchni drogowej

2010-2011

3.

Uwzględnienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego danych o: dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku na terenach chronionych akustycznie, źródłach promieniowania elektromagnetycznego, obszarach ograniczonego użytkowania

2010–2017

Zapobieganie lokalizacji inwestycji uciążliwych akustycznie na terenach chronionych pod katem akustycznym i promieniowaniu elektromagnetycznym przekraczającym dopuszczalne normy.

2. Budowa systemu komunikacji zbiorowej

2009-2016 Mniejszy hałas w środowisku

Styczeń 2010

73


7.1.4. DZIAŁANIE: Minimalizacja wytwarzania oraz składowania odpadów, osiągnięcie maksymalnych poziomów odzysku odpadów

Tabela 20. Zadania w zakresie gospodarki odpadami


Efekty

1Budowa Punktów Dobrowolnego Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych

2010-2012 Eliminacja zagrożeń odpadami niebezpiecznymi

2Budowa Stacji Przeładunkowej Odpadów

2011 Racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi

3Wdrożenie zintegrowanego systemu gospodarowania odpadami

2009-2012Eliminacja zagrożeń wywoływanych przez niewłaściwą gospodarkę odpadami

4Poprawa i doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych

2010-2017Minimalizacja odpadów składowanych na składowisku, dążenie do uzyskania zakładanych limitów odzysku i recyklingu

5Inwentaryzacja i likwidacja dzikich składowisk odpadów

2010-2017 Czyste środowisko

6.Weryfikacja regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminach

2010-2017 Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska

7.Wdrożenie systemu pełnej i wiarygodnej ewidencji zbieranych odpadów komunalnych

2010-2012 Informacja o ilości i przepływie odpadów

8.Objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców Miasta.

2010-2011 Czyste środowisko

9.

Wdrażanie systemów segregacji odpadów występujących w strumieniu odpadów komunalnych ze szczególnym uwzględnieniem selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i zwiększenia stopnia odzysku odpadów biodegradowalnych

2017

Minimalizacja ilości odpadów deponowanych na składowiskach, zwiększenie stopnia odzysku i recyklingu odpadów, tworzenie gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych, w tym odczynników chemicznych ze szkół

10.Opracowanie i wdrożenie systemu gospodarowania odpadami biodegradowalnymi

2017Minimalizacja ilości odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowiskach

Styczeń 2010

74



Efekty

12.Monitoring składowiska odpadów w Słabomierzu-Krzyżówce

2010-2017Kontrola stanu środowiska w rejonie oddziaływania składowiska

13.Rekultywacja i monitoring składowiska odpadów w Słabomierzu-Krzyżówce

2010-2011Zrekultywowanie terenu zdegradowanego, podniesienie walorów krajobrazowych terenu

7.1.5. DZIAŁANIE: Zapobieganie awariom przemysłowym

Tabela 21. Zadania w zakresie poważnych awarii


Efekty

1. Informowanie społeczeństwa o wystąpieniu poważnych awarii przemysłowych

2010-2017Szybkie i rzetelne informowanie mieszkańców

o zaistniałych zdarzeniach

2. Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustaleń w zakresie poważnych awarii

2010-2017Poprawa stanu bezpieczeństwa mieszkańców gminy, ograniczenie ewentualnych strat i zniszczeń

7.2. CEL SZCZEGÓŁOWY: Ochrona zasobów środowiska przyrodniczego i krajobrazu

7.2.1. DZIAŁANIE: Ochrona przyrody, krajobrazu i rozwój turystyki z uwzględnieniem wymogów UE

Tabela 22. Zadania w zakresie ochrony przyrody


Efekty

1.

Uwzględnienie w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie ustawowego zakazu wypalania roślinności na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych

2010-2017Lepsza kondycja zbiorowisk roślinnych i

zwierzęcych

Styczeń 2010

75



Efekty

2.

Prowadzenie działań zapobiegających bezdomności psów i kotów z uwzględnieniem działań w zakresie sterylizacji, adopcji oraz znakowania zwierząt

2010-2017 Mniejsza ilość wałęsających się psów i kotów

3.

Określanie w studium uwarunkowań i kierunkach rozwoju przestrzennego Miasta obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu

2010-2017 Zrównoważony rozwój miasta

4.Ochrona terenów zielonych.

Nasadzenia drzew i krzewów2010-2017 Zwiększenie zadrzewień

5.Urządzenie, utrzymanie i ochrona terenów zielonych

2010-2017 Poprawa komfortu życia mieszkańców miasta

6.

Oznakowanie i wyposażenie w elementy małej infrastruktury (kosze na śmieci, toalety, daszki) szlaków turystyki pieszej, rowerowej, konnej, kwalifikowanej.

2010-2017 Poprawa komfortu życia mieszkańców miasta

7.2.2. DZIAŁANIE: Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych

Tabela 23. Zadania w zakresie ochrony gleb


1.Rekultywacja gleb w przypadku przekroczenia standardów jakości.

2010-2016 Utrzymanie dobrej jakości gleb

2Informacja dla mieszkańców o wynikach monitoringu gleb

2009-2016

Informacja o stanie czystości gleb

i możliwościach produkcji rolnej

Styczeń 2010

76


7.2.3. DZIAŁANIE: Ochrona wód podziemnych

Tabela 24. Zadania w zakresie poprawy jakości wód podziemnych


1. Racjonalne korzystanie z wody 2010-2017 Ochrona zasobów wodnych

2. Przebudowa ujęcia uzdatniania wody „Sokule” i stacji uzdatniania wody

2011-2015 Lepsza jakość wody

3. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oraz terenów do planowanej eksploatacji kopalin 2010–2017

Ochrona poziomu wodonośnego przed zanieczyszczeniami

antropogenicznymi oraz wyznaczenie terenów, na

których mogą występować potencjalne złoża kopalin

7.3. CEL SZCZEGÓŁOWY : Racjonalne gospodarowanie środowiskiem

7.3.1. DZIAŁANIE: Ograniczenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości gospodarki, zatrzymanie wody w środowisku

Tabela 25. Zadania w zakresie racjonalnego gospodarowania środowiskiem

L.p. ZadanieTermin

realizacjiEfekty

1 Analiza zużycia wody podziemnej przez mieszkańców, działalności gospodarcze 2010-2017

Podstawa do zastosowania mechanizmów zmierzających do oszczędzania wody podziemnej

2 Edukacja ekologiczna społeczeństwa na rzecz ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, oszczędzania wody i energii

2009-2016 Mniej wytwarzanych odpadów

3Energooszczędne oświetlenie na ulicach gmin

2009-2016Mniejsze zużycie energii elektrycznej, mniejsza emisja zanieczyszczeń do powietrza

Styczeń 2010

77


7.3.2. DZIAŁANIE: Wykorzystanie energii odnawialnej do 7,5 % ogółu energii

Tabela 26. Zadania w zakresie wykorzystania energii odnawialnej


Efekty

1 Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów możliwych do lokalizacji obiektów wykorzystujących źródeł odnawialnej energii

2010-2017

Tereny o dogodnych warunkach do lokalizacji elektrowni wodnych wiatrowych i innych obiektów źródeł odnawialnej energii

2 Promowanie wśród mieszkańców miasta działań zmierzających do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, głównie kolektorów słonecznych, palenisk wykorzystujących drewno opałowe i słomę.

2009-2016 Zmniejszenie emisji SO2,NO2, CO2, pyłów

7.3.3. DZIAŁANIE: Usprawnienie zarządzania środowiskiem

Tabela 27. Zarządzanie środowiskiem

L.p. Zadania Termin Efekty

1.Rozwój bazy informatycznej o środowisku i jego ochronie

2010-2017Wiarygodna informacja o stanie środowiska

2.

Dostosowanie uchwał Rady Miasta w sprawie utrzymania czystości i porządku w gminie, zaopatrzenia w wodę, odprowadzenie ścieków do wymogów UE i prawa ekologicznego

2010-2017 Lepszy stan środowiska

3.Opracowywanie raportów z Programu ochrony środowiska i sprawozdania z planu gospodarki odpadami

2010-2017 Właściwe zarządzanie środowiskiem

4.Doskonalenie służb ochrony środowiska w zakresie prawa ekologicznego

2010-2017Lepsze wdrażanie przepisów prawa ekologicznego

5.Realizacja Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta Żyrardowa

2010-2017Miasto oczyszczone z wyrobów zawierających azbest

Styczeń 2010

78


7.4. CEL SZCZEGÓŁOWY: Wyższa stan aktywności świadomości ekologicznej społeczeństwa

7.4.1. DZIAŁANIE: Wyższa świadomość ekologiczna społeczeństwa

Tabela 28. Zadania w zakresie podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństwa


Efekty

1.

Rozwijanie różnych form edukacji ekologicznej społeczeństwa dorosłego i młodzieży w szkołach

2010-2017Wyższy stan świadomości ekologicznej, lepsza dbałość o środowisko

2. Edukacja ekologiczna społeczeństwa 2010-2017

7.4.2. DZIAŁANIE: Większa aktywność społeczeństwa na rzecz środowiska

Tabela 29. Zadania w zakresie aktywizacji społeczeństwa


Efekty

1.

Organizowanie akcji lokalnych służących ochronie środowiska:

Międzynarodowy Dzień Ziemi,

Sprzątanie Świata

2010-2017Społeczeństwo zaangażowane w

przedsięwzięciach proekologicznych

2. Organizowanie tzw. zielonych miejsc pracy w zakresie magazynowania, segregacji, odzysku odpadów, utrzymania czystości i porządku w miejscach publicznych, na szlakach turystycznych, campingach, plażach konserwacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych

2010-2017Czyste środowisko (mniej odpadów stałych,

czysta woda, czyste lasy), sprawnie funkcjonujące systemy melioracyjne

3.

Pełne wdrożenie w Mieście systemu informacji o środowisku i jego ochronie, a potem jego uzupełnianie

2010-2017 Rozwój zrównoważony Miasta

Styczeń 2010

79


8. HARMONOGRAM FINANSOWY DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCHHarmonogram działań sporządzono na podstawie ankiet otrzymanych z Urzędu Miasta Żyrardowa oraz innych jednostek Miasta.

Tabela 30. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2010-2017 – zadania Gminy Miasta Żyrardów

Lp. Nazwa zadania Lata realizacji

Przewidywany koszt inwestycji

zł.

Źródłofinansowania

Gospodarka wodno-ściekowa

1. Budowa sieci wodno-kanalizacyjnej 2011 500 000,00 Społeczny Komitet Budowy– 200 000,00 Środki własne – 300 000,00

2. Budowa sieci wodno-kanalizacyjnej 2012 500 000,00 SKB – 200 000,00 Środki własne – 300 000,00






Ochrona powietrza

8. Termomodernizacja budynku użyteczności Publicznej: Szkoły Podst. Nr 3 im. Staszica i LO im. S. Żeromskiego 2010 578 901,98 Środki własne

9. Rewaloryzacja zabytkowych obiektów Resursy i Kręgielni – termomodernizacja 2010 638 927,33 UE – 313 074,39

Środki własne – 325 852,94

10. Termomodernizacja Przedszkola Nr 10 2011 400 000,00 Dofinansowanie – 340 000,00Środki własne – 60 000,00

11. Termomodernizacja hali sportowej Gimnazjum Nr 2 2011 460 000,00 Dofinansowanie – 391 000,00Środki własne – 69 000,00

12. Rewaloryzacja zabytkowego obiektu Przrzedszkola Nr 9 - termomodernizacja 2013/2014 1 000 000,00 Środki własne

Styczeń 2010

80


Lp. Nazwa zadania Lata realizacji

Przewidywany koszt inwestycji

zł.


13. Rewaloryzacja zabytkowego obiektu Kantoru - termomodernizacja 2014/2017 2 000 000,00 Środki własneBudowa dróg

14. Budowa nawierzchni i kanalizacji deszczowej w ul. Dąbrowskiego na odc. od ul. Południowej do ul. Równoległej 2010 2 852 000,00 Środki własne

15. Budowa nawierzchni i kanalizacji deszczowej w ul. Konopnickiej na odc. od ul. Mireckiego do ul. Kościuszki 2010 800 000,00 Środki własne

16. Budowa ul. Wasilewskiego na odc. od ul. Skargi do ul. Bema 2010/2011 518 000,00 Środki własne17. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2011 2 000 000,00 Środki własne18. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2012 2 000 000,00 Środki własne19. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2013 2 000 000,00 Środki własne20. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2014 2 000 000,00 Środki własne21. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2015 2 000 000,00 Środki własne22. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2016 2 000 000,00 Środki własne23. Budowa nowych ulic z kanalizacją deszczową 2017 2 000 000,00 Środki własne

Tabela 31. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2010-2017 – zadania Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej

„Żyrardów” Sp. z o.o.

Lp. Nazwa zadania Lata realizacji Przewidywany koszt inwestycji (tys.PLN) Źródło finansowania

Gospodarka wodno - ściekowa

1. Budowa kolektora sanitarnego "R" w Żyrardowie 2011-2013 8 130,00 PGK

2. Budowa kolektora sanitarnego "D" w Żyrardowie 2011-2013 10 267,00 PGK

3. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz wodociągowej w ul. Ziołowej w Żyrardowie 2012-2013 2 207,00 PGK

4. Budowa sieci wodociągowej w ul. Jaktorowskiej w Żyrardowie 2010-2011 1 268,00 PGK

5. Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Chopina, Wyspiańskiego, Żabiej, Wierzbowej, Legionów Polskich w

2012-2013 1 641,00 PGK

Styczeń 2010

81


Lp. Nazwa zadania Lata realizacji Przewidywany koszt inwestycji (tys.PLN) Źródło finansowania

Żyrardowie

6. Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Andersa w Żyrardowie 2011 862,00 PGK

7. Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. 11-go Listopada w Żyrardowie 2010-2011 629,00 PGK

8. Przebudowa oczyszczalni ścieków 2011-2014 16 021,00 PGK

9. Przebudowa ujęcia wody „Sokule” i stacji uzdatniania wody „Mokra” w Żyrardowie - sprężarkownia 2009-2013 129,00 PGK

10. Przebudowa ujęcia wody „Sokule” i stacji uzdatniania wody „Mokra” w Żyrardowie 2011-2015 8 818,00 PGK

11. Budowa suszarni osadów w Żyrardowie 2011-2015 11 984,00 PGK12. Tłocznia ścieków + montaż 2009-2010 700,00 PGK

Gospodarka odpadami

13. Rekultywacja składowiska odpadów ,,Słabomierz-Krzyżówka” gmina Radziejowice 2009-2011 ok. 8 000,00 środki zewnętrzne/

PGK

14. Stacja Przeładunkowa Odpadów 2010 ok.700,00 (szczegółowe dane po wykonaniu dokumentacji projektowej)

środki zewnętrzne/PGK

Tabela 30. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2009-2016 – zadania Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej

„Żyrardów” Sp. z o.o.

Lp. Nazwa zadania Lata realizacji Przewidywany koszt inwestycji (PLN)


1. Budowa nowego źródła (zmniejszenie emisji CO2)

2010-2011 8.000.000 Środki własne, środki Właściciela, kredyt

2. Modernizacja sieci ciepłowniczych i węzłów miasta Zyrardowa 2010-2014 25.000.000 Dotacja z Funduszu Spójności,

środki własne, środki Właściciela, kredyt,

3. Redukacja niskiej emisji 2010-2015 750.000 Środki własne, ewentualna pożyczka z WFOŚi GW

Styczeń 2010

82


4. Razem w latach 2010-2015 34.500.000

Styczeń 2010

83


9. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU

Finansowania inwestycji ekologicznych może pochodzić z następujących źródeł:

- funduszy własnych inwestorów,

- budżetu Państwa,

- środków własnych samorządu terytorialnego,

- środków prywatno-publicznych,

- Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- Funduszy UE,

- kredytów udzielanych na preferencyjnych warunkach,

- komercyjnych kredytów bankowych.

9.1. Środki własne przedsiębiorcówSą to fundusze przeznaczone przez inwestorów na działania proekologiczne, a kierunek ich

wydatkowania uzależniony jest od:

rodzaju prowadzonej działalności,

aktualnych wymogów prawa,

posiadanych decyzji administracyjnych (w tym karnych),

świadomości ekologicznej przedsiębiorcy.

9.2. Środki z budżetu PaństwaZ budżetu Państwa będą pokrywane koszty ponoszone na działalność statutową prowadzona

przez WIOŚ oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

9.3. Własne środki samorządu terytorialnegoNa realizację części zadań samorząd terytorialny musi przeznaczyć własne środki. Jest to

niezbędne również z tego względu, że do uzyskania niektórych dotacji konieczne jest

zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na wymaganym poziomie. Fundusze te

pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach

stanowiących dochód budżetu państwa.

Styczeń 2010

84


9.4. Środki prywatno-publiczneŚrodki te mogą pochodzić np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy.

9.5. Środki funduszy ochrony środowiska Fundusze ekologiczne są od lat najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji

i preferencyjnych, częściowo umarzanych pożyczek na przedsięwzięcia ekologiczne.

Fundusze posiadają znaczącą wysokość środków finansowych, łatwe warunki udostępniania

środków. Bliskość funduszy i ich wojewódzki charakter ma duże znaczenie w realizacji

Programu. Zasady funkcjonowania narodowego oraz wojewódzkich funduszy ochrony

środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony

środowiska.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Dofinansowanie ze środków finansowych NFOŚiGW przeznacza się na cele określone w

Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2009

r. Nr 25 poz. 150). Udzielone przez NFOŚiGW dofinansowanie nie może przekroczyć 80%

kosztów realizacji przedsięwzięcia. Pożyczki mogą być częściowo umarzane, pod warunkiem

terminowego wykonania zadań i osiągnięcia planowanych w nich efektów. Szczegółowe

zasady udzielania i umarzania pożyczek, udzielania dotacji oraz dopłat do oprocentowania

preferencyjnych kredytów i pożyczek są uchwalane corocznie przez Radę Nadzorczą

Funduszu i wraz z listą priorytetowych programów NFOŚiGW w danym roku

kalendarzowym zamieszczane są na stronie internetowej www.nfosigw.gov.pl.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Podstawą oferty WFOŚiGW w Warszawie są niskooprocentowane pożyczki preferencyjne

z możliwością częściowego ich umorzenia po spłacie połowy zadłużenia. Wysokość pożyczki

może wynieść do 90% kosztu całkowitego przedsięwzięcia. Jej spłata może zostać rozłożona

na okres do 15 lat z możliwością 18 miesięcy karencji w spłacie. Oprocentowanie pożyczki

jest uzależnione od typu podmiotu oraz charakteru realizowanego przedsięwzięcia i wynosi

od 0,2 do 0,8 stopy redyskonta weksli (SRW). Wysokość minimalnego oprocentowania

w stosunku rocznym nie może być jednak niższa niż 3,5 %.

Styczeń 2010

85

http://www.nfosigw.gov.pl/


Fundusz ma również w swojej ofercie dotacje - formę pomocy bezzwrotnej - przeznaczone

głównie na realizację zadań o charakterze nieinwestycyjnym (edukacja ekologiczna, ochrona

przyrody, itp.). Standardowo wynoszą one do 50% kosztów całkowitych przedsięwzięcia, ale

w uzasadnionych przypadkach poziom ten może być wyższy.

Kolejną propozycją są dopłaty do kredytów komercyjnych zaciąganych w bankach. Spłata

takiego kredytu może zostać rozłożona maksymalnie na 8 lat, zaś jego oprocentowanie,

łącznie z dopłatami Funduszu powinno wynosić 0.5 SRW. Także w tym wypadku możliwe

jest uzyskanie 1 roku karencji w spłacie. Istnieją możliwości dofinansowania inwestycji

realizowanych przez osoby fizyczne w formie dopłat do kredytów preferencyjnych z BOŚ

S.A. WFOŚiGW w Warszawie udziela osobom fizycznym pomocy finansowej na realizację

zadań o charakterze proekologicznym w postaci dopłat ze środków Funduszu do

oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Bank Ochrony Środowiska I

Oddział w Warszawie oraz III Oddział w Warszawie. W Płocku znajduje się Oddział

Operacyjny Banku Ochrony Środowiska.

Pomoc ze środków WFOŚ i GW może być udzielana wszystkim podmiotom realizującym

zadania w zakresie ochrony środowiska odpowiadające kryterium wyboru przedsięwzięcia na

wniosek spełniający wymogi formalne. Pełne informacje znajdują się na str. Internetowej:

www.wfosigw.pl

9.6. Fundusze Unii Europejskiej Unia Europejska prowadzi politykę strukturalną, tak aby zwiększyć spójność gospodarczą

i społeczną należących do niej państw, co oznacza zmierzanie do zmniejszenia różnic

w rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami w Unii. Fundusze strukturalne są

instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie

restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten sposób wpływa się na

zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych

sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do

średniego poziomu ekonomicznego w UE.

Ponadto istnieje Fundusz Spójności będący instrumentem finansowym UE, nie należącym do

Funduszy strukturalnych i wdrażany na poziomie wybranych państw a nie regionów. Jego

Styczeń 2010

86

http://www.funduszspojnosci.gov.pl/


celem jest ułatwienie integracji słabiej rozwiniętych krajów poprzez budowę sieci

transportowych oraz obiektów ochrony środowiska o znaczeniu ponadregionalnym.

W latach 2007-2013, w wyniku reformy polityki spójności, liczba Funduszy strukturalnych

została ograniczona do dwóch: Europejski Fundusz Społeczny oraz Europejski Fundusz

Rozwoju Regionalnego. Do głównego nurtu programowania został włączony również

Fundusz Spójności, który w latach 2007-2013 będzie podlegał podobnym zasadom, jak

Fundusze strukturalne.

Fundusze UE w Polsce w latach 2007-2013

Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy na

realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2007-2013 jest Narodowa Strategia

Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Narodowa Strategia Spójności

(NSS) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system

wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz Funduszu Spójności w Polsce w ramach budżetu Wspólnoty na lata

2007–13. Łączna suma środków zaangażowanych w realizację NSS w latach 2007-2013

wyniesie około 85,6 mld euro, z czego 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE.

Narodowa Strategia Spójności będzie realizowana za pomocą 7 programów operacyjnych.

Działania inwestycyjne w kraju w zakresie ochrony środowiska w latach 2007-2013

realizowane będą głównie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

(PO IiŚ).

Decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Operacyjny

Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013. To zwieńczenie wielomiesięcznych prac

nad przygotowaniem największego w historii Unii Europejskiej programu. Wielkość środków

unijnych zaangażowanych w realizację programu wynosi prawie 28 miliardów euro, co

stanowi ok. 42% całości środków polityki spójności.

Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez

rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska,

zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Program

zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO), zatwierdzonymi 7

maja 2007 r. przez Komisję Europejską, stanowi jeden z programów operacyjnych będących

podstawowym narzędziem do osiągnięcia założonych w nich celów przy wykorzystaniu Styczeń 2010

87


środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program

Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest również ważnym instrumentem realizacji

odnowionej Strategii Lizbońskiej, a wydatki na cele priorytetowe UE stanowią w ramach

programu 66,23 proc. całości wydatków ze środków unijnych.

Łączna wielkość środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu

Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wynosi 37,6 mld euro, z czego

wkład unijny to 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro.

Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura

i Środowisko pomiędzy poszczególne sektory przedstawia się następująco:

transport – 19,4 mld euro

środowisko – 4,8 mld euro

energetyka – 1,7 mld euro

szkolnictwo wyższe – 500,0 mln euro

kultura – 490,0 mln euro

zdrowie – 350,0 mln euro

Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidziane zostały

środki na pomoc techniczną (w sumie 581,3 mln euro).

W ramach programu Infrastruktura i Środowisko określono 15 priorytetów.

W ramach tego programu wszystkie priorytety będą realizowane poprzez regionalne

programy operacyjne opracowane dla 16 województw.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM) na lata 2007-

2013

RPO WM będzie stanowił główny instrument służący realizacji celów zaktualizowanej

Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego, przy wykorzystaniu środków

z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jednocześnie wpisuje się w cele

i priorytety Narodowej Strategii Spójności 2007-2013, która jest podstawą przygotowania w

ramach polityki spójności poszczególnych Programów Operacyjnych.

Styczeń 2010

88


Za opracowanie RPO WM na lata 2007-2013 odpowiedzialny jest Zarząd Województwa

Mazowieckiego, który pełni funkcję Instytucji Zarządzającej Programem.

RPO WM jest jednym z 16 programów regionalnych, które realizują Strategię Rozwoju Kraju

2007-2015 oraz Narodową Strategię Spójności 2007-2013. Jednocześnie jest

odzwierciedleniem polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa

Mazowieckiego, której podstawę stanowi Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego

do roku 2020 (SRWM). Program realizuje cele SRWM, których współfinansowanie jest

możliwe z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W RPO WM zostało

określonych 8 priorytetów, z których finansowanie inwestycji w dziedzinie gospodarki

odpadami zaklasyfikowano do Priorytetu IV – Środowisko, zapobieganie zagrożeniom

i energetyka.

9.7. Banki Coraz więcej banków wykazuje zainteresowanie kredytami na przedsięwzięcia

proekologiczne. Szczególną rolę odgrywa Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.), który

oferuje najwięcej środków w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje ofertą dla

samorządów i osób fizycznych. Bank Ochrony Środowiska ma statutowo nałożony

obowiązek kredytowania inwestycji służących ochronie środowiska.

Udziela kredytów między innymi na: budowę ekologicznych źródeł ciepła, oczyszczalni

ścieków, składowisk odpadów i innych obiektów do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

zakup urządzeń związanych z usuwaniem odpadów, zakup sprzętu niezbędnego do

zorganizowania zbiórki i transportu odpadów. Kredyty z BOŚ umożliwiają sfinansowanie

zadania inwestycyjnego w 100%. Środki te są oprocentowane w zależności od rodzaju

udzielonego kredytu. Podobnie zresztą jest z okresem spłaty i karencji. BOŚ udziela również

kredytów ze środków NFOŚiGW i WFOŚiGW. Przedmiotem kredytowania (udzielanego we

współpracy z WFOŚiGW w Warszawie) jest m.in. usuwanie i unieszkodliwianie azbestu.

Wnioski kredytowe na ww. działanie należy składać w Banku. Po pozytywnym rozpatrzeniu

wniosku kwota udzielonego kredytu może wynosić do 70% (w indywidualnych przypadkach

do 90%). Maksymalny okres kredytowania to 8 lat (licząc od zakończenia okresu karencji,

który w tym przypadku może wynosić do 1 roku).

Styczeń 2010

89


Warunki kredytowania:

kwota kredytu: do 70% kosztów zadania (w indywidualnych przypadkach do 90%),

okres kredytowania: do 8 od lat licząc od dnia zawarcia umowy kredytowej,

okres karencji: do 1 roku licząc od dnia zawarcia umowy kredytowej,

oprocentowanie: zmienne, równe aktualnej wysokości oprocentowania w banku (na

podstawie uchwały Zarządu BOŚ S.A.) pomniejszonego o 0,5 s.r.w.

możliwa refundacja wydatków poniesionych przed udzieleniem kredytu-

za zgodą Funduszu

prowizje: zgodnie z tabelą opłat i prowizji BOŚ S.A.

Szczegółowe informacje na temat rodzajów działalności Banku Ochrony Środowiska można

uzyskać ze strony internetowej www.bosbank.pl.

Kredyty komercyjne

Komercyjne kredyty bankowe ze względu na duże koszty finansowe związane

z oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania

inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są

obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do

kredytów jest coraz łatwiejszy. Warunki komercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych

jednostkom samorządu terytorialnego są zazwyczaj każdorazowo negocjowane

indywidualnie.

10.UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU

10.1. Zgodność Programu z innymi dokumentami

Niniejszy Program tworzono głównie w oparciu o „Politykę Ekologiczną Państwa w latach

2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, „Program ochrony środowiska województwa

mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.”, „Program

Styczeń 2010

90

http://www.bosbank.pl/


ochrony środowiska dla powiatu żyrardowskiego” oraz o wymogi prawne obowiązujące w

Polsce i Unii Europejskiej.

Główne cele i kierunki działań określone w aktualizacji Programu ochrony środowiska są

w pełni zgodne z Polityką ekologiczną państwa i Programem ochrony środowiska

województwa mazowieckiego i Programem ochrony środowiska w powiecie żyrardowskim.

Program jest zgodny w układzie hierarchicznym z dokumentami wyższego rzędu.

W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej na nasz kraj nałożono obowiązek

przestrzegania prawa obowiązującego w zjednoczonej Europie. Główne dokument, które mają

powiązania ze zaktualizowanym Programem ochrony środowiska to:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/We z dnia 15 stycznia 2008 r.

dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz.U.L24

z 29.1.2008, str. 8-29)

Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października

2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

(Dz.U. L 327 z 22.12.2000, str. 1—73),

Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed

zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego(Dz.U. L

375 z 31.12.1991, str. 1—8)

Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków

komunalnych (Dz.U. L 135 z 30.5.1991, str. 40—52)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja

2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza w Europie (Dz.U. L 152,

11/06/2008 P. 0001-0044)

Podstawowym dokumentem określającym ramy prawne gospodarki odpadami w Unii

Europejskiej jest Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia

2006 r. w sprawie odpadów. Nakłada ona na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia

odzysku i unieszkodliwiania odpadów w sposób niezagrażający zdrowiu i życiu ludzi i

niepowodujący szkód w środowisku. Ponadto zobowiązuje państwa członkowskie do

zapobiegania tworzeniu się lub ograniczaniu ilości odpadów i ich szkodliwości. Pod uwagę

wzięto również inne dyrektywy regulujące sposób gospodarowania odpadami, w tym:

Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w

sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych(Dz.U. L 365 z 31.12.1994, str. 10-23)

Styczeń 2010

91


Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania

odpadów (Dz.U. L 182 z 16.7.1999, str. 1-19)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r.

w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. L 269 z 21.10.2000, str. 34-43)

Dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r.

w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE) (Dz. U. L

37 z 13.2.2003, str. 24-39)

Dyrektywa 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r.

w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz

uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Dz. U. L 266 z 26.9.2006, str. 1-14)

Dyrektywa Rady z dnia 19 marca 1987 r. w sprawie ograniczania zanieczyszczenia

środowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu (87/217/EWG).

Program ochrony środowiska jest zgodny z prawodawstwem obowiązującym w Unii

Europejskiej i zawiera główne cele i kierunki polityki ekologicznej obowiązujące w krajach

członkowskich.

10.2. Rozwiązania prawne

Realizacja Programu przebiegać będzie zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

w oparciu o kompetencje organów zarządzających środowiskiem.

Składają się na nie w szczególności:

decyzje reglamentacyjne – pozwolenia: zintegrowane, na

wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, decyzje o dopuszczalnym poziomie

hałasu, zgłoszenia emisji pól elektromagnetycznych, wytwarzanie odpadów,

wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

zezwolenia na gospodarowanie odpadami,

decyzje o środowiskowym uwarunkowaniu zgody na realizację

przedsięwzięcia,

pozwolenia wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód,

wykonywanie urządzeń wodnych, wykonywanie innych czynności i robót, budowli,

Styczeń 2010

92


które mają znaczenie

w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wód,

zezwolenia – koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i

górniczego,

cofnięcie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie

ze środowiska,

decyzje naprawcze dotyczące zakresu i sposobu usunięcia przez

podmiot korzystający ze środowiska przyczyn negatywnego oddziaływania na

środowisko i przywrócenia środowiska do stanu właściwego oraz zobowiązujące do

usunięcia uchybień,

opłaty za korzystanie ze środowiska,

administracyjne kary pieniężne,

decyzje zezwalające na usuwanie drzew i krzewów,

programy dostosowawcze dotyczące przywracania standardów

jakości środowiska do stanu właściwego,

decyzje wstrzymujące oddanie do użytku instalacji lub obiektu, a

także wstrzymujące użytkowanie instalacji lub obiektu,

decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu,

kontrole przestrzegania prawa ochrony środowiska i zobowiązań

wynikających

z decyzji.

Wymienione instrumenty prawne będą stosowane przez RDOŚ, Marszałka Województwa

Mazowieckiego, Starostę Żyrardowskiego, Prezydenta Miasta Żyrardowa, Mazowieckiego

Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Dyrektora Regionalnego Zarządu

Gospodarki Wodnej zgodnie z kompetencjami wymienionych organów.

Bardzo istotne są przepisy prawa miejscowego ustalone w szczególności:

przez Samorząd Województwa Mazowieckiego dotyczące ochrony

cennych obiektów przyrodniczych,

Radę Miasta dotyczące miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego, zasad utrzymania czystości i porządku w gminach, zasad zbiorowego

zaopatrzenia w wodę

i zbiorowego odprowadzania ścieków, ochronę niektórych obiektów cennych

przyrodniczo ustalonych przez Radę Miasta.

Styczeń 2010

93


Na każdym stopniu samorządu terytorialnego funkcjonować będą programy ochrony

środowiska będące politykami ekologicznymi: województwa mazowieckiego, powiatu

żyrardowskiego oraz Miasta Żyrardowa. Będą one kompatybilne z polityką ekologiczną

państwa. Programom tym będą towarzyszyć plany gospodarki odpadami.

Wówczas, kiedy będą przekraczane standardy jakości środowiska, tworzone będą programy

naprawcze (programy ochrony powietrza, program działań mających na celu ograniczenie

odpływu związków azotu ze źródeł rolniczych).

Organy przedstawicielskie mogą ustanawiać inne składniki prawa miejscowego,

w szczególności dotyczące gospodarowania środowiskiem i zrównoważonego rozwoju.

Program ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa jest tak skonstruowany, że każdy

z organów może znaleźć swoje miejsce w jego realizacji.

Wymienione instrumenty prawne pomogą w terminowej realizacji Programu ochrony

środowiska pod warunkiem, iż wszystkie w/w organy ochrony środowiska i podmioty

korzystające ze środowiska będą wywiązywać się ze swoich zadań.

W Programie uwzględniono założenia Polityki ekologicznej państwa i województwa

mazowieckiego. Zakłada się, że: RDOŚ, Marszałek Województwa Mazowieckiego,

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska oraz Starosta Żyrardowski będą wspomagać

Miasto w realizacji Programu, wykorzystując w pełni swoje kompetencje.

10.3 Uwarunkowania przestrzenne

Planowanie przestrzenne odgrywa istotną rolę w realizowaniu celów polityki ekologicznej na

każdym poziomie jej stanowienia, dlatego w Polityce ekologicznej państwa wśród celów

i zadań o charakterze systemowym wymienia się ekologizację planowania przestrzennego

i racjonalizację użytkowania terenów. Najważniejszą rolę w opracowaniu Planu

Zagospodarowania Przestrzennego odgrywa Prezydent Miasta.

Planowanie przestrzenne od wielu lat nie funkcjonuje w Polsce w sposób właściwy mimo,

że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym instrumentem

kształtowania ładu przestrzennego w gminach. Obserwuje się przypadki wydawania decyzji

lokalizacyjnych bez uwzględnienia konieczności zachowania ładu przestrzennego

i uporządkowanego rozwoju terenów mieszkaniowych, gospodarczych i rekreacyjnych.

W decyzjach nie zawsze uwzględnia się wymogi ochrony środowiska. Dlatego też podczas

Styczeń 2010

94


lokalizacji inwestycji i obiektów mieszkaniowych należy zwrócić szczególną uwagę na

respektowanie prawa ekologicznego oraz ładu przestrzennego.

10.4. Uwarunkowania społeczne

Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz

o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska podpisana w 1999 r.

w Aarhus została ratyfikowana przez Polskę, a jej tekst został ogłoszony w Dz. U. Nr 78

z 2003 r. Oznacza to, że stanowi ona część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio

stosowana.

Art. 7 Konwencji nakazuje zagwarantowanie udziału społeczeństwa

w przygotowaniu planów i programów mających znaczenie dla środowiska, a więc także

programu ochrony środowiska. Określa też podstawowe obowiązki organów w zakresie

zapewnienia udziału społecznego:

ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji,

ustalenia rozsądnych norm czasowych na poszczególne etapy

konsultacji,

przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wcześnie w toku

procedury decyzyjnej, gdy wszystkie warianty są jeszcze możliwe, a udział społeczeństwa

może być skuteczny,

należyte uwzględnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu

decyzji.

Organy mają swobodę określania szczegółowych sposobów powiadamiania społeczeństwa,

metod zbierania uwag i wniosków, czasu trwania konsultacji.

Program ochrony środowiska dla miasta Żyrardowa został przygotowany z uwzględnieniem

w/w obowiązków wynikających z Konwencji Aarhus, co jest odzwierciedlone

w zrealizowanym harmonogramie prac nad Programem.

Liczymy na aktywny udział społeczeństwa w realizacji zadań Programu. Jednym

z celów operacyjnych jest większy udział społeczeństwa w działaniach proekologicznych.

Wszystkie zadania, działania zapisane w Programie mają doprowadzić do realizacji ważnego

celu strategicznego, tj. „Poprawy stanu środowiska przyrodniczego i ochrony jego zasobów”.

Styczeń 2010

95


11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU

Bezpośrednią odpowiedzialność za wdrażanie programu ponosi Prezydent Miasta Żyrardowa.

Realizacja szeregu zadań wymaga udziału administracji rządowej i samorządowej szczebla

wojewódzkiego, przedsiębiorców. Wymaga także szerokiego wsparcia społecznego, w tym

pozarządowych organizacji ekologicznych. Program ten musi być rozpowszechniony wśród

podmiotów jego realizacji i społeczeństwa poprzez opublikowanie go na stronach

internetowych Urzędu Miasta w Żyrardowie oraz poprzez środki masowego przekazu.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z wykonania Programu Prezydent Miasta

sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Miasta. W 2009 roku sporządzono

sprawozdanie z realizacji „Programu ochrony środowiska dla Miasta Żyrardowa i Planu

Gospodarki Odpadami”, który przedstawiony był Radzie Miasta. W raporcie określono

najważniejsze uwarunkowania realizacji Programu, stopień realizacji założonych celów

i działań ekologicznych oraz przedstawiono propozycje zmian w obowiązującym

dokumentach.

Jednym z ważnych elementów procesu wdrożenia programu jest jego monitorowanie

polegające na ciągłym systemie obserwacji i kontroli realizacji zadań Programu.

Monitoring dostarcza informacji w oparciu o które można ocenić, czy stan środowiska ulega

polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki

środowiskowej.

Głównym celem monitoringu jest:

- wzrost efektywności i skuteczności polityki ochrony środowiska, w tym prowadzonych

inwestycji proekologicznych oraz gromadzenie, analizowanie i wykorzystywanie danych

dotyczących stanu środowiska dla właściwej polityki ochrony środowiska.

Przebieg realizacji „Programu Ochrony Środowiska” musi być systematycznie kontrolowany

(monitorowany). System monitoringu realizacji „Programu Ochrony Środowiska” składa się z

trzech elementów: monitoring środowiska, monitoring „Programu Ochrony Środowiska”,

monitoring społeczny (odczucia i skutki).

Monitoring środowiska

Monitoring ten realizowany jest w regionie przez WIOŚ przy współudziale innych jednostek

organizacyjnych i naukowo-badawczych (np. RZGW, RDLP, Starostę Żyrardowskiego).

Monitoring ten realizowany jest pod nadzorem GIOŚ.

Styczeń 2010

96


Mierniki efektów ekologicznych to wielkości uzyskane podczas pomiarów lub szacunków.

Wyniki monitoringu porównywane są z normatywami jakości środowiska. Normatywy te są

już podstawą odniesienia oceny, ale przede wszystkim określają cele ekologiczne (jakość

środowiska nie może być gorsza od wartości normatywnej). W tym ujęciu monitoring

środowiska jest także narzędziem monitoringu efektów realizacji „Programu Ochrony

Środowiska” (w rozumieniu osiągnięcia celów).

Kryteria normatywne stanu środowiska oraz systemy ocen i pomiarów ulegają obecnie

ewolucji w związku z unifikowaniem systemu krajowego z systemem monitoringu Unii

Europejskiej.

Planowane zmiany systemu wskaźników i normatywów będą wymagały aktualizacji oceny

stanu środowiska w mieście Żyrardowie (w świetle nowych wartości normatywnych oraz

zwiększenia ilości punktów pomiarowych) i rozszerzenia zasięgu merytorycznego pomiarów.

Monitoring „Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Żyrardowa na lata 2010-

2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017”

Realizacja tej części zadań monitoringowych składa się z oceny:

Osiągnięcia celów ekologicznych:

− stopnia realizacji zadań,

− oceny podstaw poszczególnych realizatorów.

Wyniki oceny są podstawą zarządzania „Programem Ochrony Środowiska” w aspekcie

weryfikacji (aktualizacji) celów, modyfikacji mechanizmów niezbędnych do realizacji

poszczególnych zadań oraz do egzekwowania zakresu realizacji od wykonawców

(od urzędów, instytucji i podmiotów gospodarczych).

W monitoringu osiągania celów ekologicznych wykorzystuje się wyniki monitoringu

środowiska a także oceny porównawcze skali osiągnięć z osiągnięciami planowanymi.

W związku z tym głównymi miernikami realizacji celów „Programu Ochrony Środowiska” są

wskaźniki realizacji programu.

Poniżej porównano zmiany wskaźników w okresie 5-cio letnim.

Tabela 33. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Miasta Żyrardowa (dane GUS)

Styczeń 2010

97


L.p. Wskaźniki zrównoważonego rozwojudla miasta Żyrardowa

Wartość wskaźnika

w 2004 rok


w 2008 rok

1 Ilość mieszkańców Żyrardowa 42 300 41 110,0

2 Powierzchnia Żyrardowa (ha) 1435 1435,0

3 Zużycie energii elektrycznej kW*h 718,2 759,0

4 Zużycie wody na cele przemysłowe (dam3) 204,0 39,0

5 Zużycie wody na cele komunalne (dam3) 1441,2 1371,2

6 Zużycie wody w przeliczeniu na 1 mieszkańca/rok 36,6 36,1

7 Długość sieci wodociągowej (km) 78,4 89,1

8 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej (%) 92,0 92,4

9Liczba przyłączy do sieci wodociągowej prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.)

2 479 2 694,0

10 Zasoby dyspozycyjne wody – wg obliczeń szacunkowych (m3/dobę) 12 000 12 000,0

11

Suma zasobów eksploatacyjnych ujęć z utworów czwartorzędowych (m3/h)

- łącznie

- dla Żyrardowa

1034

500

1034,0

500,0

12 Ilość ścieków komunalnych ogółem (dam3) 1580,6 1479,4

13 Ilość ścieków komunalnych oczyszczonych (dam3) 1579,0 1477,0

14 Ilość ścieków komunalnych nieoczyszczonych (dam3) 1,6 2,4

15Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych siecią kanalizacyjną (dam3)

bd 6,0

16Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych bezpośrednio do wód lub do ziemi (dam3)

bd 2,0

17 Procent ludności korzystających z oczyszczalni (%) 63,8 81,5

18 Długość sieci kanalizacyjnej 72,7 80,1

19 Liczba przyłączy do sieci kanalizacyjnych prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.)

1 498 1754,0

20 Wskaźnik udziału gruntów, na których nastąpiło przekroczenie standardów jakości gleby (ha)

0 0

21 Wskaźnik emisji gazów do atmosfery (Mg/rok): bd 136 477 491

22 Wskaźnik emisji pyłów do atmosfery (Mg/rok) bd 836 196

Styczeń 2010

98


L.p. Wskaźniki zrównoważonego rozwojudla miasta Żyrardowa


w 2004 rok


w 2008 rok

22 Wskaźnik emisji pyłów PM10 do atmosfery (Mg/rok) bd 548 255

23 Procent ludności korzystającej z sieci gazowej (%) 63,8 63,9

24 Ilość drzew posadzonych (szt.) 123 207,0

25 Ilość drzew wyciętych (szt.) 452 387,0

26Powierzchnia drzew posadzonych w stosunku do powierzchni drzew wyciętych (szt.)

0,2 0,5

27 Ilość krzewów posadzonych (szt.) 1 578 1 243,0

28 Ilość krzewów wyciętych (szt.) 174 207,0

29Stosunek powierzchnia krzewów posadzonych do powierzchni krzewów wyciętych

9,0 6,0

30 Obszary prawnie chronione (ha) 4,6 4,6

31 Ilość pomników przyrody (szt.) 19 19

32 Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych (kg/mieszkańca/rok) 240 313

33Ilość odpadów komunalnych unieszkodliwianych na składowisku odpadów (%)

98

w roku 200683,4

34Mieszkańcy miasta objęci zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych (%)

70

w roku 200680

35 Ilość odzyskiwanych surowców wtórnych (Mg)356,9

w roku 20062096,9

36 powierzchnia wód płynących (%) 1,6 1,6

37 Ilość instalacji posiadających pozwolenie zintegrowane (szt.) 0 3

38 Ilość posiedzeń rad miasta poświęconych ekologii 2 2

Analizując przedstawione powyżej wskaźniki można stwierdzić, że nastąpiła znaczna

poprawa w gospodarce wodno-ściekowej w mieście Żyrardowie. Zmniejszył się znacznie

pobór wód na cele komunalne i przemysłowe. Było to związane głównie

z opomiarowaniem zużycia wody w gospodarstwach domowych, a także z likwidacją

Styczeń 2010

99


niektórych zakładów oraz zmianami technologii na mniej wodochłonne. Jednocześnie

rozbudowano sieć wodociągową o 10,7 km.

W latach 2004-2008 nastąpił spadek ilości odprowadzanych ścieków przy jednoczesnej

rozbudowie sieci kanalizacyjnej, której długość wzrosła o 7,4 km. Nadal istnieje dysproporcja

pomiędzy liczbą mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.

Z kanalizacji korzysta o około 11% mniej mieszkańców miasta niż z wodociągów.

Na podstawie posiadanych informacji oraz w oparciu o wskaźnik realizacji Programu można

stwierdzić, że głównym źródłem zanieczyszczenia środowiska w Żyrardowie jest emisja

zanieczyszczeń do powietrza, w tym pyłów z osiedli opalanych z własnych kotłowni

lokalnych. Brak jest wskaźników emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w 2004 roku,

jednak emisja oszacowana w 2008 roku była wysoka (dane z Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Mazowieckiego). W związku z tym teren miasta został zaliczony do strefy C,

w której występują przekroczenia wartości dopuszczalnej PM10.

Niepokojącym zjawiskiem jest wzrost ilości wyciętych drzew w stosunku do nasadzeń. Stan

zieleni w mieście poprawił się głównie poprzez rewaloryzacja Parku Dittricha.

Wyraźnie pozytywne tendencje widoczne są w gospodarce odpadami komunalnymi. Wzrosła

ilość zbieranych odpadów komunalnych przy jednoczesnym zmniejszeniu się ilości odpadów

unieszkodliwianych na składowisku odpadów. Znacznemu wzrostowi uległa ilość odpadów

zbieranych w sposób selektywny, głownie odpadów opakowaniowych oraz sprzętu

elektrycznego i elektronicznego. W mieście nie funkcjonuje jednak system gospodarowania

odpadami biodegradowalnymi, budowlanymi oraz niebezpiecznymi wysegregowanymi

z odpadów komunalnych. Nie wszyscy mieszkańcy objęci są systemem zbierania odpadów

komunalnych.

W analizowanym okresie dwie instalacje IPPC z terenu miasta otrzymały pozwolenia

zintegrowane (PEC „Żyrardów” Sp. z o.o.; VT ENERGO Sp. z o.o. Elektrociepłownia

w Żyrardowie). Pozwolenie zintegrowane uzyskało również składowisko odpadów

komunalnych dla miasta Żyrardowa w Słabomierzu.

Monitoring społeczny (odczucia i skutki)

Ważnym miernikiem realizacji „Programu ochrony środowiska” jest monitoring społeczny.

Pozwala ona na analizę stopnia świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez:

aktywne uczestnictwo w postępowaniach z udziałem społeczeństwa,

udział w akcjach proekologicznych organizowanych w mieście,

Styczeń 2010

100


rozwój selektywnej zbiórki odpadów,

promowanie zachowań proekologicznych (np. używanie opakowań

wielorazowego użytku).

12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Prezydent

Miasta Żyrardowa zobowiązany jest do sporządzenia programu ochrony środowiska, którego

celem jest realizacja Polityki Ekologicznej Państwa. Program obejmuje 4 lata z perspektywą

na kolejne 4 lata. Zgodnie z art.18 ustawy POŚ z wykonania Programu organ wykonawczy

Miasta sporządza co 2 lata Raport, który przedstawiany jest Radzie Miasta.

Niniejsza aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla miasta Żyrardowa na lata 2010-

2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017” jest dokumentem programowym określającym

zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie miasta Żyrardowa wykorzystującym

wnioski z realizacji dotychczasowego Programu.

Aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla miasta Żyrardowa na lata 2010-2013

z uwzględnieniem lat 2014-2017” określa:

cele ekologiczne;

priorytety ekologiczne;

rodzaj i harmonogram działań proekologicznych;

środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne

i środki finansowe;

sposób monitorowania przebiegu realizacji Programu.

W Programie ochrony środowiska, jako podstawę do wyznaczenia głównych celów działań

proekologicznych przyjęto aktualny stan środowiska w mieście oraz wskazano na presje

wywoływane na środowisko.

Styczeń 2010

101


Żyrardów leży w centrum Polski, na południowo-zachodnim krańcu województwa

mazowieckiego, w odległości 45 km od Warszawy i 90 km od Łodzi. Powierzchnia miasta

wynosi 1.435 ha. Liczba mieszkańców wynosi ponad 40 tysięcy.

Stan środowiska

Na terenie Żyrardowa zanieczyszczenia do powietrza wprowadzane są przez źródła

przemysłowe energetyczne i technologiczne, kotłownie lokalne osiedli mieszkaniowych

i obiektów użyteczności publicznej oraz kotłownie indywidualne budynków mieszkalnych.

Źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza jest również transport kołowy i kolejowy.

Na podstawie siódmej rocznej oceny jakości powietrza przeprowadzonej przez Wojewódzki

Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie teren miasta Żyrardowa, który wchodzi

w skład strefy pruszkowsko-żyrardowskiej, został zaliczony do klasy C tj. stężenia

zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10.

Dotyczy to głównie obszaru ograniczonego następującymi ulicami: od północy - ul. Leszno,

1 Maja, Piękna; od wschodu - ul. Moniuszki, Piaskowa, Bohaterów Warszawy; od południa-

ul. Jaktorowska, Radziejowska, Reymonta; od zachodu - ul. Legionów Polskich, Roosevelta,

Żeromskiego.

Przyczynami wysokich poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM 10 w Żyrardowie jest:

emisje napływające z terenów sąsiednich,

stosowanie paliw o wysokiej zawartości popiołu w nieprzystosowanych do tego

paleniskach,

wysoki udział indywidualnego ogrzewania węglowego w zaspokajaniu potrzeb

grzewczych

mieszkańców (zwłaszcza w dzielnicach gdzie występują przekroczenia),

stosowanie wyeksploatowanych instalacji energetycznych o małej mocy i niskiej

sprawności,

duże straty energii cieplnej spowodowane złym stanem technicznym budynków.

Pośrednimi przyczynami wysokiego poziomu stężeń w Żyrardowie są:

niski poziom życia części ludności,

niski poziom wiedzy ekologicznej,

niedostateczny poziom wydatków budżetowych na ograniczanie emisji substancji

do powietrza.

Styczeń 2010

102


Pozostałe stężenia zanieczyszczeń w strefie nie przekraczały wartości dopuszczalnych.

W związku z powyższym dla Miasta Żyrardowa został opracowany „Program obniżenia

emisji na terenie Miasta Żyrardowa w latach 2009-2017”.

Poważny problem na terenie całego województwa mazowieckiego stanowi występowanie

wysokich stężeń benzo/a/piranu w pyle PM10. Poziom docelowy przekroczony był na

wszystkich stacjach pomiarowych. Wysokie stężenia wielopierścieniowych węglowodorów

aromatycznych, w tym B(a)P jest głównie wynikiem niskiej emisji z indywidualnych palenisk

domowych.

Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne,

hydrograficzne, tempo przebiegu procesów biohydrochemicznych w wodach (tzw. zdolność

samooczyszczania się wód), presje antropogeniczne. Do głównych presji antropogenicznych

wywieranych na środowisko wodne w mieście Żyrardowie należą:

pobór wód,

emisja ścieków ze źródeł przemysłowych i komunalnych,

odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie czyszczonych,

niewystarczające skanalizowanie obszarów zurbanizowanych,

niewłaściwy sposób postępowania z wodami opadowymi i roztopowymi,

zanieczyszczenia obszarowe,

niewłaściwa gospodarka odpadami.

Obszar Żyrardowa położony jest w całości w dorzeczu rzeki Bzury, stanowiącej bezpośredni

lewy dopływ Wisły. Zasadniczo teren Żyrardowa w jego środkowej i południowej części jest

odwadniany bezpośrednio przez zlewnię Pisi-Gągoliny (w tym również Kanał Ulgi) oraz

ujściowy odcinek rzeki Okrzeszy, w części zachodniej poprzez rów burzowy „L”, zaś

w części północnej poprzez rowy burzowe „51” i „60”. Natomiast niewielkie wschodnie

rejony miasta są odwadniane poprzez fragmenty zlewni rzeki Wierzbianki.

Rzeką o największym znaczeniu gospodarczym i hydrograficznym w mieście jest Pisia-

Gągolina. Jest ona głównym źródłem poboru wody w Żyrardowie do celów przemysłowych

i jednocześnie głównym odbiornikiem ścieków z miasta.

Pisia-Gągolina na odcinku miasta Żyrardowa charakteryzuje się wodami średniej jakości,

przy czym stan rzeki ulega pogorszeniu po zrzucie ścieków z miejskiej oczyszczalni ścieków.

Styczeń 2010

103


O obniżonej jakości wód w granicach miasta zadecydowały wyniki badań fizykochemicznych

(głównie azot azotanowy, fosfor ogólny), bowiem stan elementów biologicznych był dobry

i bardzo dobry.

Największy wpływ na jakość wody w Pisi-Gągoliny, na terenie Miasta, ma zrzut ścieków

z komunalnej oczyszczalni ścieków. Oczyszczalnia eksploatowana jest przez

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej “Żyrardów” w Żyrardowie. Komunalna

oczyszczalnia ścieków dla zlokalizowana jest w północno - wschodniej, peryferyjnej części

miasta przy ul. Czystej 5 nad rzeką Pisią-Gągoliną.

Do oczyszczalni dopływają ścieki z miasta Żyrardowa i gminy Jaktorów, jak również taborem

asenizacyjnym dowożone są nieczystości płynne z okolicznych gmin. Oczyszczalnia została

zaprojektowana na maksymalną przepustowość 24 000 m3/dobę. Faktyczna ilość odbieranych

ścieków wynosi obecnie 8000 – 12000 m3/d w zależności od warunków atmosferycznych.

Rezerwy przepustowości oczyszczalni pozwolą na rozbudowę sieci kanalizacyjnej oraz na

podłączeniem sieci kanalizacyjnej z okolicznych gmin. Aktualnie obiekt obsługuje 41068

mieszkańców. Projektowana obciążenie oczyszczalni wyrażone równoważną liczbą

mieszkańców RLM wynosi 52800.

Ścieki z oczyszczalni odprowadzane są do Pisi - Gągoliny w 34,0 km biegu rzeki. Są to

ścieki bytowe z obiektów mieszkalnych i usługowych oraz ścieki technologiczne ze

wszystkich zakładów zlokalizowanych w mieście. Udział ścieków przemysłowych wynosi

około 3% ogółu odprowadzanych ścieków z miasta. Oczyszczalnia posiada punkt zlewny, do

którego w roku 2008 trafiło 65 dam3 ścieków, w tym 1 % ścieków przemysłowych.

Na terenie miasta Żyrardowa zasadniczym i jedynym zarazem poziomem użytkowym wód

podziemnych powszechnie eksploatowanym i mającym największe znaczenie gospodarcze

jest czwartorzęd.

Główne czwartorzędowe ujęcie wód podziemnych dla potrzeb komunalnych miasta

Żyrardowa, zlokalizowane jest na obszarze tzw. Lasu Sokulskiego, obrębu ewidencyjnego

Działki w południowo-wschodniej części Gminy Wiskitki.

Badania jakości wody surowej ze studni wykonane w latach 1969 - 1998 wykazały, że woda

nie nadaje się do picia i na potrzeby gospodarcze ze względu na nadmierną zawartość

związków żelaza i manganu, z czym związana jest podwyższona barwa i mętność. Taki typ

zanieczyszczenia określany jest jako geogeniczny, tzn. niezależny od wpływów

antropogenicznych. Stan bakteriologiczny wody był dobry. Woda do celów pitnych wymaga

więc uzdatniania, polegającego na wytrącaniu żelaza i manganu w procesie napowietrzania

Styczeń 2010

104


i filtrowania przez złoże piaskowo – żwirowe z odpowiednimi prędkościami. Uzdatnianie

wody odbywa się w Stacji Uzdatniania Wody „Mokra”.

W rejonie miasta wg Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP)

w Polsce, wymagających szczególnej ochrony występuje również tzw. główny zbiornik wód

podziemnych (GZWP), do którego należy cały trzeciorzędowy (oligoceński) poziom

wodonośny, zaklasyfikowany do trzeciorzędowego GZWP – 215A (Subniecka Warszawska).

Z uwagi na sprzyjające ochronie warunki hydrogeologiczne tego rejonu, brak rozpoznanych

i udokumentowanych zasobów wód podziemnych tego poziomu wodonośnego, nie zachodziła

w praktyce potrzeba wydzielenia dla trzeciorzędowego poziomu wodonośnego dodatkowych

obszarów (ONO) o najwyższej ochronie, jak i (OWO) o wysokiej ochronie.

Natomiast w przypadku eksploatowanego czwartorzędowego ujęcia wód podziemnych

„Sokule”, które jest aktualnie jedynym czynnym ujęciem komunalnym dla miasta Żyrardowa,

zachodziła konieczność wprowadzenia dla tego ujęcia, rozległej strefy ochrony pośredniej.

Na terenie miasta nie występują gleb, w których stwierdzono przekroczenie standardów

jakości gleb. Brak również terenów, na których występowałoby stwierdzone przekroczenie

dopuszczalnych wartości natężenia pól elektromagnetycznych.

Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych na terenie miasta Żyrardowa są:

gospodarstwa domowe, obiekty infrastrukturalne tj.: handel, usługi zakłady rzemieślnicze,

zakłady produkcyjne w części socjalnej, szkolnictwo itp. Łącznie w 2008 r. wytworzono

12 616 Mg odpadów komunalnych.

Zgodnie z informacjami zgromadzonymi w Bazie Danych Marszałka Województwa

Mazowieckiego w 2008 r. w Żyrardowie wytworzono 19 481 Mg odpadów przemysłowych.

Największą grupę odpadów stanowiły odpady: z procesów termicznych (mieszanki popiołow-

żużlowe o kodzie 10 01 80), z odwadniania separatorów (13 05 02, 13 05 08), opakowaniowe

(papier i tektura 15 01 01), paliwa alternatywne (19 12 10) oraz skratki (19 08 01).

Główni posiadacze odpadów z sektora gospodarczego to:

„EMKA” Handel-Usługi Krzysztof Rdest,

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej „Żyrardów” Sp. z o.o.,

POLMOS Żyrardów Sp. z o.o.

TCL Operations Polska sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Żyrardów”,

Awas-Serwis Sp. z o.o.

Styczeń 2010

105


Wszystkie wytwarzane odpady zostały przekazane do uprawnionych odbiorców w celu

odzysku lub unieszkodliwiania.

Główne problemy w gospodarce odpadami to:

na składowiska odpadów trafia około 83% wytworzonych w mieście odpadów

komunalnych bez wcześniejszego ich przetwarzania,

nie udało się stworzyć spójnego systemu gospodarowania odpadami. Tylko 80%

mieszkańców objętych jest zorganizowany systemem zbierania odpadów

komunalnych,

nie w pełni rozwinięty jest system selektywnej zbiórki odpadów,

nie udało się stworzyć międzygminnego systemu segregacji, kompostowania

i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

nie istnieje system zbierania i unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych

oraz odpadów budowlanych,

nie udało się stworzyć spójnego systemu zbiórki i odzysku odpadów

wielkogabarytowych,

nadal na składowiska odpadów trafiają odpady niebezpieczne,

funkcjonujący system zbierania odpadów opakowaniowych nie w pełni pozwala

na zrealizowanie zakładanych poziomów odzysku,

brak jest systemu zbierania odpadów olejów ze źródeł rozproszonych, głównie

z gospodarstw indywidualnych oraz małych przedsiębiorstw,

zbieranie baterii i akumulatorów małogabarytowych funkcjonuje

w niewystarczający sposób,

na terenie miasta brak jest systemu zbierania odpadów budowlanych, głównie

z gospodarstw domowych.

Głównym źródłem uciążliwości akustycznej jest hałas komunikacyjny i przemysłowy.

Na terenie miasta na hałas komunikacyjny narażone są głównie te ulice przez, przez które

przebiegają główne drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe, w szczególności: droga nr 50

(Sochaczew – Grójec) oraz nr 719 (Grodzisk Mazowiecki – Skierniewice).

W Żyrardowie występuje również hałas kolejowy. Hałas ten związany jest z przebiegiem

szlaku kolejowego Warszawa – Skierniewice.

Kolejnym istotnym źródłem hałasu, które wpływa na kształtowanie lokalnego klimatu

akustycznego jest hałas przemysłowy. Na terenie Miasta występują źródła hałasu

Styczeń 2010

106


przemysłowego, jednak dla żadnego z podmiotów gospodarczych Starosta Powiatu

Żyrardowskiego nie wydał decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu. W związku z tym

WIOŚ nie prowadził pomiarów kontrolnych w tym zakresie. Istotnym problemem jest wzrost

liczby obiektów o charakterze usługowym i handlowym lokalizowanych w pobliżu zabudowy

mieszkaniowej i jednocześnie stwarzających wysoką uciążliwość akustyczną dla

mieszkańców.

Na terenie Miasta nie były prowadzone badania promieniowania elektromagnetycznego.

Okolice Żyrardowa charakteryzują się dużymi walorami krajobrazowymi. Po zachodniej

stronie granicy miasto otoczone jest lasami, które stykają się z terenami Bolimowskiego

Parku Krajobrazowego. Lasy w obrębie miasta występują w kilku kompleksach. Pierwszy

zich występuje w południowo – zachodniej części miasta, a drugi w sąsiedztwie terenów

leśnych Międzyborowa. Tereny zielone i lasy stanowią zaledwie niespełna 5% pow. Miasta.

Możliwości rekreacji na terenie miasta zapewniają tereny zielone i zbiorniki wodne. Najciekawsze

krajobrazowo tereny zielone (parki, skwery) miasta Żyrardowa położone są nad zbiornikami

wodnymi: „Zalew Żyrardowski” i „Ruda”, rzeką Pisia-Gągoliną (park wzdłuż ul. St.

Wyspiańskiego, park zabytkowy im. K. Dittricha, „stary park” Ośrodka Sportu i Rekreacji).

Baza turystyczna jest jednak niewystarczająca. Brakuje przede wszystkim tanich miejsc

noclegowych oraz tanich noclegowni typu schroniska młodzieżowe a także galerii i podobnych

obiektów szeroko rozumianej kultury.

Kluczowe problemy ochrony środowiska to:

lokalne zanieczyszczenie powietrza przez źródła powierzchniowe, szczególnie

źródła niskiej emisji opalane węglem kamiennym,

niezadawalająca jakość wód w Pisi Gągolinie,

w niewystarczającym stopniu został wdrożony system gospodarki odpadami,

występowanie uciążliwości komunikacyjnej.

Cele przyjęte w Programie

Jako cel strategiczny w Programie przyjęto „Poprawę stanu środowiska przyrodniczego

i ochronę jego zasobów”. Cele szczegółowe to:

ograniczenie emisji substancji i energii do środowisk poprzez ograniczenie emisji

ścieków do wód i do ziemi, pyłów i gazów do powietrza, odorów, hałasu ilości

Styczeń 2010

107


wytwarzanych i składowanych odpadów oraz poprzez zapobieganie poważnym

awariom,

ochrona zasobów środowiska przyrodniczego poprzez ochronę przyrody

i krajobrazu, zwiększenie lesistości powiatu, ochronę ziemi, zasobów kopalin oraz

wód podziemnych,

racjonalne gospodarowanie środowiskiem poprzez ograniczenie

materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności, odpadowości,

wykorzystanie energii odnawialnej oraz usprawnienie zarządzania środowiskiem,

wyższy stan aktywności społecznej poprzez podnoszenie świadomości

ekologicznej społeczeństwa oraz zwiększenie aktywności społecznej.

Realizacja celów będzie się odbywała poprzez wymienione w Programie działania

w okresach: krótkookresowym (lata 2010 – 2013), długoterminowym (lata 2014 – 2017).

Główne cle Programu są zgodne z dokumentami wyższego rzędu, tj.:

Polityką Ekologiczną Państwa,

„Programem ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata 2007-2010

z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r.”,

Krajowym Planem Gospodarki odpadami

„Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007-2011

z uwzględnieniem lat 2012 – 2015 (aktualizacja)” – Warszawa 2007 rok.

W dalszej części Programu określono harmonogram działań długoterminowych wraz

z szacunkiem kosztów. Przedstawiono też możliwości finansowania Programu.

Ważnym elementem Programu jest określenie sposobu i zakresu monitorowania realizacji

założonych celów i przyjętych działań.

Monitoring Programu

Przebieg realizacji „Programu Ochrony Środowiska” musi być systematycznie kontrolowany

(monitorowany). Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z wykonania Programu

Prezydent Miasta sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Miasta, a co 4 lata

Program ochrony środowiska ulega aktualizacji. System monitoringu realizacji „Programu

Ochrony Środowiska” składa się z trzech elementów:

a) monitoring środowiska,

Styczeń 2010

108


b) monitoring „Programu Ochrony Środowiska”,

c) monitoring społeczny (odczucia i skutki).

Monitoring środowiska

Monitoring ten realizowany jest w regionie przez WIOŚ przy współudziale innych jednostek

organizacyjnych i naukowo-badawczych (np. RZGW, RDLP). Monitoring ten realizowany

jest pod nadzorem GIOŚ.

Wyniki monitoringu porównywane są z normatywami jakości środowiska. Normatywy te są

już podstawą odniesienia oceny, ale przede wszystkim określają cele ekologiczne (jakość

środowiska nie może być gorsza od wartości normatywnej). W tym ujęciu monitoring

środowiska jest także narzędziem monitoringu efektów realizacji „Programu Ochrony

Środowiska” (w rozumieniu osiągnięcia celów).

Monitoring „Programu Ochrony Środowiska Miasta Żyrardowa na lata 2009-2012

z uwzględnieniem lat 2013-2016”

Realizacja tej części zadań monitoringowych składa się z oceny:

Osiągnięcia celów ekologicznych

− stopnia realizacji zadań,

− oceny podstaw poszczególnych realizatorów.

Głównymi miernikami realizacji celów „Programu Ochrony Środowiska” są wskaźniki

realizacji Programu.

Monitoring społeczny (odczucia i skutki)

Ważnym miernikiem realizacji „Programu ochrony środowiska” jest monitoring społeczny.

Pozwala ona na analizę stopnia świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez:

aktywne uczestnictwo w postępowaniach z udziałem społeczeństwa,

udział w akcjach proekologicznych organizowanych w mieście,

rozwój selektywnej zbiórki odpadów,

promowanie zachowań proekologicznych (np. używanie opakowań

wielorazowego użytku).

Styczeń 2010

109


Wykaz tabel

Tabela 1. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze sektorów własnościowych w

mieście Żyrardowie w 2008 r. (dane GUS)

Tabela 2. Wybrane wartości elementów klimatycznych miasta Żyrardowa

Tabela 3. Ocena jednolitych części wód w Żyrardowie w roku 2008 (źródło: GIOŚ)

Tabela 4. Charakterystyka głównych zbiorników retencyjnych zlokalizowanych w

Żyrardowie na rzece Pisi-Gągolinie (źródło, Starostwo Powiatowe w Żyrardowie).

Tabela 5. Ochrona przyrody i bioróżnorodności biologicznej na terenie miasta Żyrardowa w

2008 roku

Tabela 6. Leśnictwo na terenie miasta Żyrardowa w 2008 roku

Tabela 7. Wykaz firm posiadających pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do

powietrza z terenu miasta Żyrardowa

Tabela 8. Sumaryczna emisja zanieczyszczeń na terenie miasta Żyrardowa w 2008 r. (wg

danych zawartych w „Programie obniżenia niskiej emisji na terenie miasta Żyrardowa”)

Tabela 9. Gospodarka wodna w Żyrardowie w 2008 r. (źródło: GUS)

Tabela 10. Gospodarka ściekowa w Żyrardowie w 2008 r. (źródło: GUS i WIOŚ)

Tabela 11. Charakterystyka głównych zbiorników retencyjnych zlokalizowanych w

Żyrardowie na rzece Pisi-Gągolinie

Tabela 12. Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie miasta Żyrardowa

w latach 2006 – 2008 (według danych UM Żyrardowa)

Tabela 13. Gazyfikacja w mieście Żyrardowie w 2008 r. (dane GUS)

Tabela 14. Elektryfikacja w mieście Żyrardowie w 2008 roku (dane GUS)

Tabela 15. Uwarunkowania wewnętrzne Żyrardowa

Tabela 16. Uwarunkowania zewnętrzne miasta

Styczeń 2010

110


Tabela 17. Zadania w zakresie ochrony wód

Tabela 18. Zadania w zakresie ochrony powietrza

Tabela 19. Zadania w zakresie ograniczenia hałasu i promieniowania elektromagnetycznego

Tabela 20. Zadania w zakresie gospodarki odpadami

Tabela 21. Zadania w zakresie poważnych awarii

Tabela 22. Zadania w zakresie ochrony przyrody

Tabela 23. Zadania w zakresie ochrony gleb

Tabela 24. Zadania w zakresie poprawy jakości wód podziemnych

Tabela 25. Zadania w zakresie racjonalnego gospodarowania środowiskiem

Tabela 26. Zadania w zakresie wykorzystania energii odnawialnej

Tabela 27. Zarządzanie środowiskiem

Tabela 28. Zadania w zakresie podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństwa

Tabela 29. Zadania w zakresie aktywizacji społeczeństwa

Tabela 30. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2010-2017

Tabela 31. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2010-2017 – zadania

Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej „Żyrardów” Sp. z o.o.

Tabela 32. Długoterminowy harmonogram realizacji Programu na lata 2009-2016 – zadania

Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej „Żyrardów” Sp. z o.o.

Tabela 31. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju miasta Żyrardowa (dane GUS)

Styczeń 2010

111

1. informacje ogólne

Documents