1

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELERa. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi

AVRUPA BİRLİĞİ:Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Mart 2014- Ağustos 2014) (AB-28)

Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Mart 2014- Ağustos 2014) (AB-28)

2

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (AB-28), 2014 yılı ilk 35 haftayı içerir.

Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Mart 2014- Ağustos 2014) (AB-28)

Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu

3

Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 Yılı ortalaması ilk 8 ayı içerir.

Tablo-1: Dünya Yıllık Ortalama Et Fiyatları (2003-2013) - $/TON

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 3.396 3.686 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535AVUSTRALYA İnek EtiKemiksiz ABD'ye ihraç CIF 1.914 2.481 2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009

YENİ ZELANDA KOYUNETİ (İHRAÇ) 2.305 2.668 2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130

ABD KANATLI ETİ İhraçBroiler 1.886 2.071 2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717

BREZİLYA Piliç Eti İhraç 888 1.033 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014

Kaynak: FAO

Tablo-2: 2014 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları –- Aylık Ortalama $/TON

OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS

ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 5.998 6.191 6.250 6.190 6.240 6.326AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'yeihraç CIF 4.182 4.226 5.271 4.305 4.252 4.399 5.141 5.810

YENİ ZELANDA KOYUN ETİ(dondurulmuş karkas toptan satışıLondra'ya)

4.457 4.527 4.569 4.529 4.674 4.916 5.059 4.893

ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.150 1.444 1.174 1.230 1.185 1.199

BREZİLYA Piliç Eti İhraç 1.841 1.831 1.824 1.929 1.973 2.045 2.038

Kaynak: FAO, 2014 yılı ilk 8 ay verileri

4

TÜRKİYE:Hayvan Varlığı:TÜİK verilerine göre 2013 yılında toplam hayvan sayısı bir önceki yıla göre %6,4

artarken, büyükbaş hayvan %3,6, küçükbaş hayvan sayısı ise %7,6 oranında artmıştır. Yılsonuitibariyle sığır sayısı 14 milyon 415 bin baş, koyun sayısı 29 milyon 284 bin baş, keçi sayısıise 9 milyon 225 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta%22,7 artış gerçekleşmiş, küçükbaşta bu artış %15,2oranında olmuştur. (Tablo-3)

Tablo-3: Ülkemizde 2010-2013 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 2012 -2013

2012 -2013

HayvanTürleri Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş)

KesilenHayvanSayısı

KesilenHayvanSayısı

KesilenHayvanSayısı

KesilenHayvanSayısı

%DeğişimHayvanSayıları

%DeğişimKesilenHayvan

TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 53.410.555 10.711.096 9.312.658 8.266.381 9.732.261 6,4 17,7Büyükbaş 11.454.526 12.483.969 14.022.347 14.532.848 2.617.966 2.579.020 2.798.460 3.433.126 3,6 22,7Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 14.415.257 2.602.246 2.571.765 2.791.034 3.430.723 3,6 22,9Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 5.954.333Kültürmelezi 4.707.188 5.120.621 5.776.028 6.112.437

Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 2.348.487Manda 84.726 97.632 107.435 117.591 15.720 7.255 7.426 2.403 9,5 -67,6Küçükbaş 29.382.924 32.309.518 35.782.519 38.509.795 8.093.130 6.733.638 5.467.921 6.299.135 7,6 15,2Koyun 23.089.691 25.031.565 27.425.233 29.284.247 6.873.626 5.479.546 4.541.122 4.958.226 6,8 9,2Merinos 1.086.392 1.220.529 1.532.651 1.799.081 17,4Yerli 22.003.299 23.811.036 25.892.582 27.485.166 6,2Keçi 6.293.233 7.277.953 8.357.286 9.225.548 1.219.504 1.254.092 926.799 1.340.909 10,4 44,7Kıl keçisi 6.140.627 7.126.862 8.199.184 9.059.259 10,5Tiftikkeçisi 152.606 151.091 158.102 166.289 5,2Diğer 417.119 402.113 381.717 367.912 -3,6

5

Tablo – 4: Tür ve Irklarına Göre Hayvan Sayıları, Mayıs 2014

Hayvan türleri Sayı (Baş)Büyükbaş, küçükbaş

ve diğer hayvansayıları içerisindeki

pay (%)

Toplam hayvansayısı içerisindeki

pay (%)

Toplam 57.627.908 100,0a) Büyükbaş 14.898.533 100,0 25,9

Sığır 14.774.924 99,2 25,6Kültür 6.216.665 42,1 10,8Kültür melezi 6.366.660 43,1 11,0Yerli 2.191.599 14,8 3,8

Manda 123.609 0,8 0,2b) Küçükbaş 42.372.432 100,0 73,5

Koyun 32.186.210 76,0 55,9Merinos 2.173.917 6,8 3,8Yerli 30.012.293 93,2 52,1

Keçi 10.186.222 24,0 17,7Kıl keçisi 10.009.766 98,3 17,4Tiftik keçisi 176.456 1,7 0,3

c) Diğer 356.943 100,0 0,6Deve 1.395 0,4 0,0Domuz 2.878 0,8 0,0At 132.499 37,1 0,2Eşek 176.542 49,5 0,3Katır 43.629 12,2 0,1

Kaynak: TÜİK, Hayvansal Üretim İstatistikleri – Mayıs 2014

Grafik 7: 2010- 2014 yılları arası Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan varlığı (Baş)

Kaynak: TUİK

6

Grafik 8: İllere Göre Sığır Sayısı – TÜİK, Mayıs 2014

7

Grafik 9: İllere Göre Koyun Sayısı - TÜİK, Mayıs 2014

8

Grafik 10: İllere Göre Keçi Sayısı - TÜİK, Mayıs 2014

9

Kırmızı Et Üretimi:TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2013 yılında toplam kırmızı et üretimi

bir önceki yıla göre %8,78 oranında artarken, sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %8,75oranında artış göstermiştir. Koyun eti üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,92oranında, keçi eti üretimi ise %35,13 oranında artmıştır.

2014 yılı ikinci çeyreğinde ise toplam kırmızı et üretimi bir önceki döneme göre%18,1, bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,6 oranında artmıştır. bir önceki yılın aynıdönemine göre sığır eti üretimi %1,2 oranında Koyun eti üretimi %6,8 oranında, keçi eti ise%48,2 oranında artış göstermiştir. (Tablo-5)

Tablo-5 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2014

Kırmızı Et Üretim Miktarı

Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam

TOPLAM

2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.7182011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.9152012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.7002013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.1252014 184.975 218.432

Sığır

2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.5842011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.9062012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.3432013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 2922014 163.913 189.848

Manda

2010 813 1.219 958 397 3 3872011 224 181 602 608 1 6152012 565 926 79 166 1 7362013 20 61 40 215 3362014 26 274

Koyun

2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.6872011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.0762012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.1892013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 9432014 17.370 23.451

Keçi

2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.0602011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.3182012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430

2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 5542014 3.666 4.859

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

10

Grafik 11. 2010-2014 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim İstatistikleri

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

Tablo-6 Kesilen Hayvan sayısı, et üretim ve karkas et ortalama verimi (2008-2013)

KesilenHayvan Üretim

KarkasOrt.

(Kg/Baş)KesilenHayvan Üretim

KarkasOrt.

(Kg/Baş)KesilenHayvan Üretim

KarkasOrt.

(Kg/Baş)Yıllar Sığır Koyun Keçi2008 1.736.107 370.619 213,5 5.588.906 96.738 17,3 767.522 13.752 17,92009 1.502.073 325.286 216,6 3.997.348 74.633 18,7 606.042 11.675 19,32010 2.602.246 618.584 237,7 6.873.626 135.687 19,7 1.219.504 23.060 18,92011 2.571.765 644.906 250,8 5.479.546 107.076 19,5 1.254.092 23.318 18,62012 2.791.034 799.344 286,4 4.541.122 97.334 21,4 926.799 17.430 18,82013 3.430.723 869.292 253,4 4.958.226 102.943 20,8 926.799 23.554 25,4

Tablo-7 Türkiye’de 2013 Yılı Kişi Başına Düşen Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg)ÜRETİM

Büyükbaş(TON)

ÜRETİMKüçükbaş

ÜRETİMTOPLAM

(TON)

NÜFUS(Bin)

KİŞİ BAŞIBüyükbaş

KİŞİ BAŞIKüçükbaş

KİŞİ BAŞITOPLAM

Türkiye 869.628 126.497 996.125 76.668 11,34 1,65 12,99Kaynak: TÜİK 2013 yılı Nüfus Verileri

11

Perakende Dana Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg.olmuştur. 2014 yılı ilk sekiz ay ortalaması 27,41 TL/Kg. olup 2014 yılı Ağustos ayında ise29,46 TL/Kg’dir (Grafik-12).

Grafik-12: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici FiyatlarıEndeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)

Perakende Koyun Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21 TL,2014 yılı ilk sekiz ay ortalaması itibarı ile 26,63 TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Ağustos ayı fiyatıise 26,96 TL’dir (Grafik-13).

Grafik-13: TUİK Perakende Koyun Eti Fiyatları

12

Grafik-14 TÜİK Perakende Sucuk Fiyatları

Grafik-15 TÜİK Perakende Sosis Fiyatları

Grafik-16 TÜİK Perakende Salam Fiyatları

13

Grafik-17 TÜİK Perakende Sakatat Fiyatları

Grafik-18 TÜİK Perakende Tavuk Eti Fiyatları

KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ:Dana Karkas Ortalama Fiyatları:

Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43TL/Kg. dır. 2014 yılı ilk sekiz ay ortalaması 17,53 TL/Kg., Ağustos ayında ise fiyat 19,15TL/Kg’ olmuştur. (Grafik-19).

14

Grafik-19 Dana Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Grafik-20 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB)

Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları:Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı fiyat ortalaması 18,01 TL/Kg’dır.

2014 yılı Ağustos ayı itibarı ile fiyat ise 20,01 TL/Kg olmuştur (Grafik-21).

15

Grafik-21 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Tablo-8: Temmuz 2014-Borsalarda Tescil Edilen Dana Karkas Ağırlıklı Ort. FiyatlarıBorsa Adı Miktar En az Fiyat En çok Fiyat Ortalama FiyatAnkara 153.882 17,00 19,50 18,00İstanbul 220.852 16,00 18,32 17,31Kars 767 17,80 17,80 17,80Kayseri 631.056 13,50 20,05 18,16İzmir 170.116 18,04 19,00 18,69Konya 3.306 18,25 18,25 18,25Gaziantep 7.678 16,00 19,00 18,10Diyarbakır 1.737 13,00 20,50 17,06Tokat 36.896 16,64 19,00 17,97Samsun 318.109 16,06 19,40 17,39ORTALAMA 16,23 19,08 17,87Kaynak: Ticaret Borsaları Verileri

Grafik-22: Aylık Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg

Kaynak: Ulusal Kırmızı Et Konseyi, 18 ilden alınan haftalık fiyatların aylık ortalamaları

16

Tablo-9:Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (18.09.2014)

Sıra No İL Dana Kesim Yağsız Kuzu Kesim Yağsız1 Afyon 21,33 TL2 Balıkesir 20,83 TL 21,92 TL3 Diyarbakır 18,75 TL 19,10 TL4 Edirne 20,00 TL 23,25 TL5 İzmir 21,00 TL 21,50 TL6 Kahramanmaraş 19,70 TL7 Konya 20,00 TL 20,00 TL8 Gaziantep 19,70 TL 20,25 TL9 İstanbul 21,50 TL 22,00 TL

10 Ankara 20,45 TL 21,00 TL11 Elazığ 20,05 TL 18,50 TL12 Burdur 20,25 TL13 Kayseri 20,30 TL14 Amasya 20,25 TL 21,00 TL15 Çorum 20,50 TL 18,50 TL16 Sakarya 21,00 TL 21,00 TL17 Tokat 20,25 TL 19,50 TL18 Kırşehir 21,00 TL 20,50 TL

ORTALAMA 20,38 TL 20,57 TLKaynak: Ulusal Kırmızı Et Konseyi, * Peşin Fiyatlardır. %2 Fire hariçtir.

Tablo-10: İngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları – 13.09.2014

ORTALAMA ENDÜŞÜK

ENYÜKSEK

Dana Kıyma-özel 24,62 TL 19,59 TL 35,25 TLDana Kıyma-standart 21,19 TL 10,79 TL 31,65 TLDana Kuşbaşı 29,07 TL 14,39 TL 37,21 TLDana Bonfile 66,54 TL 50,65 TL 86,59 TLKuzu Kıyma 30,41 TL 17,99 TL 39,24 TLKuzu Kuşbaşı 36,98 TL 17,99 TL 47,74 TL

Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk

Tablo- 11: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları

Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA REAL ET VE SÜT KURUMU

17.09.2014

Kıyma 23,90 TL 26,90 TL 24,50 TL 22,00 TLKuşbaşı 31,99 TL 27,90 TL 29,90 TL 27,00 TLBiftek 33,99 TL 39,90 TL 31,50 TL 29,00 TLPirzola ** ** ** 33,90 TLKuzuPirzola

47,99 TL 59,90 TL ** 42,50 TL

Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır.

17

b. Yem Sektörü Pazar Analizi2014 yılı itibarı ile Yem ve yem hammaddelerinin fiyatlarında Ocak ayından

itibaren artış görülmektedir. (Tablo 12-13)

Tablo-12: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON)*Yemlik

Arpa*YemlikBuğday

Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi

2010 417 509 481 315 290 484 561 4942011 521 580 622 429 363 665 824 6862012 614 619 588 480 473 738 652 7662013 632 700 640 484 505 760 648 780Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Tablo- 13: 2014 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON)

YemlikArpa

*YemlikBuğday

Mısır Kepek ATK Besiyemi

*Yulaf Süt yemi

Ocak 677 778 657 480 497 788 693 799Şubat 667 782 672 460 508 767 705 778Mart 667 804 697 455 594 767 689 778Nisan 687 807 747 490 653 805 659 810Mayıs 697 779 773 515 675 810 821Haziran 737 846 798 556 626 842 853Temmuz 707 809 798 556 596 886 793 896Ağustos 792 842 711 864Ortalama 691 800 734 501 593 813 708 825

Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Grafik 23: 2014 Yılı İtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton)

18

c. Süt Sektörü Pazar AnaliziSüt üretimi:TÜİK verilerine göre 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,939 milyon tondur.

2014 yılı ilk sekiz ay itibarı ile bu rakam 5.32 milyon ton olarak gerçekleşmiştir (Tablo: 13).

Tablo-14: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton)

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.0112011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.7942012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.4852013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605

2014 710.033 684.115 789.355 793.573 828.417 767.112 742.901 5.315.506

Kaynak: TÜİK ,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi

Süt Fiyatları:TÜİK’in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2013 yılında 2,35

TL/Kg 2014 yılı ilk sekiz ay itibarı ile 2,56 TL/Kg’dır. Ağustos ayında fiyat 2,67 TL/Kg.olmuştur. (Grafik-24)

Grafik-24: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.)

Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG)

Tablo-15: 2013 - 2014 Yılı Çiğ Süt FiyatlarıDönemler Fiyat (TL/Litre)

2013Ocak – Şubat – Mart 0,901 Ağustos – 31 Aralık 1,00

20141 Ocak - 31 Ocak 1,00

1 Şubat -30 Haziran 1,051 Temmuz – 31 Aralık 1,15

Kaynak: Ulusal Süt Konseyi