1

Maatschappelijk werk, een belangrijke schakel bij de

ondersteuning van mantelzorgers

Michel SchoonenbergCoördinator Hersenletselteam Limburg en

Revalidatiemaatschappelijk werker 08-11-2012

2

Mantelzorgers in de revalidatie

• Op welke wijze worden mantelzorgers in de cva-revalidatie bij Adelante betrokken?

• Welke rol heeft de revalidatie maatschappelijk werker bij de ondersteuning van mantelzorgers?

• Waarom is er meer aandacht voor mantelzorgers nodig?

3

Op welke wijze worden mantelzorgers in de cva-revalidatie bij Adelante

betrokken?

• Individuele- en systeemgesprekken

• Meeloopdagen

• Partnergespreksgroepen

4

Partnergespreksgroep

• Wat is het doel;• Beschrijving en methodiek;• Programma;• Duur & Frequentie;• Personele inzet;• Wat kan een mantelzorger halen;• Waarom koersen op de mantelzorger;

5

Doel• Bevorderen van onderlinge ondersteuning door

lotgenotencontact (erkenning en herkenning van de inzet van de mantelzorger);

• Uitwisselen van beleving, ervaring, gevoel en emotie van de mantelzorger (onderlinge uitwisseling);

• Informatie en overdracht;• Mantelzorger aanzetten om in eigen sociaal systeem

draagvlak en handvatten te zoeken om een weg te vinden in het omgaan met het CVA / NAH / andere neurologische aandoeningen;

• Mantelzorger aanzetten bij “Hoe vind ik een nieuw evenwicht in ons leven”.

6

Beschrijving & MethodiekBeschrijving & Methodiek• Er wordt gewerkt met een gesloten groep van max. 10

mantelzorgers; • De maatschappelijk werker is de vaste gespreksleider;

hij is aanwezig bij alle bijeenkomsten om te zorgen voor continuïteit, de groep te ondersteunen bij het stellen van vragen en het uitwisselen van ervaringen en gevoelens en het gebruik maken van de groepscohesie van de groep;

• Een deel van de bijeenkomsten is een behandelaar uit een andere discipline aanwezig.

7

ProgrammaProgramma• Bijeenkomst 1.

Thema: Kennismaking/ervaringen uitwisselen (Maatschappelijk werker)• Bijeenkomst 2.

Thema: Medische aspecten en wat betekent dat voor mij? (Arts)• Bijeenkomst 3.

Thema: Cognitieve veranderingen (Psycholoog)• Bijeenkomst 4.

Thema: Omgaan met emoties (Psycholoog)• Bijeenkomst 5.

Thema:Wat is bewegen? (Fysiotherapeut)• Bijeenkomst 6.

Thema: Voelen en ervaren wat bewegen is (fysiotherapeut en/of ergotherapeut)• Bijeenkomst 7.

Thema: Tijd voor jezelf, ondanks…. (Ergotherapeut)• Bijeenkomst 8.

Thema: Samen op de bank, samen in bed…. (Maatschappelijk werker)• Bijeenkomst 9.

Thema: Communiceren en waarom gaat dit nu anders? (Logopedist)• Bijeenkomst 10.

Thema: Evaluatie & Hoe verder? (Maatschappelijk werker)

8

Duur & FrequentieDuur & Frequentie

• 10 bijeenkomsten;• Iedere bijeenkomst duurt 2 uur;• Er is een doorlopende cyclus van

partnergespreksgroepen.

9

Wat kan een mantelzorger halen in de Wat kan een mantelzorger halen in de groep?groep?

• In de groep is er ruimte om te spreken over de beleving, ervaring, gevoel en emotie van de mantelzorger;

• Daarnaast koerst de groep op erkenning van de inzet van de mantelzorger & in het opdoen van ervaringen en kennis;

• Naast erkenning en de mantelzorger zien in zijn/haar situatie, heeft de groep ook de bedoeling om samen met de mantelzorger te kijken waar hij/zij staat.

10

Waarom koersen op de mantelzorger?Waarom koersen op de mantelzorger?

• De ervaring leert en onderzoek wijst uit, dat wanneer de mantelzorger een goede weg vindt in het omgaan met het verlies / nieuwe situatie/ het CVA of NAH, dit positieve effecten heeft op het revalidatie proces van de revalidant.

• Het systeem heeft een grote invloed op het maatschappelijk participatieproces van de revalidant.

11

Welke rol heeft de revalidatie maatschappelijk werker

• Het in kaart brengen van een PSA = psychosociale stress analyse

12

draaglast

13

draagkracht

14

draagvlak

15

Draaglast

Draagkracht

Draagvlak

Start analyse: PSA=P/S stressanalyse

Is individuele 3. conditie +

4. coping adequaat?

Is 5. support vanuit netwerk voldoende?

Is 6. support vanuit voorzieningen

voldoende?

8 Individuele methode(n)

+ NDC

7 Systemische methode(n) + IM + NDC

4 Positionele methode(n)

+ SM + IM + NDC

1. Contact met cliënt & 2.

spanningsbronnen ontrafeld?

Non directieve counseling

methode (NDC)

OVERZICHT MMMW = PSA + PSB

Einde interventie cliënt is self-supporting

Start interventie: PSB=methodencombi’s

Analyse driehoek

16

Non-directieve counseling methode

8 individuele methoden

7 systemische methoden

4 positionele methoden

1 Non-directieve methode 19 Directieve methoden

17

NDC

Non-directieve counselingmethode – Basismethode MW‘start, follow & end where the client is’

Doelen: 1) contact maken/houden, match mw’er-cliëntsysteem, 2) cliëntverhaal, ordening van werkpunten 3) reductie van existentiële stress

180 counselingtechniekenVoorbeelden: PAK-techniek, modellingtechniek, normaliseertechniek, afscheidstechniek.

Directieve methoden altijd in combinatie met NDC-methode gebruiken

18

Individuele methoden

1. Cognitieve stress?

3. Praktisch materiële

Stress?

6. Expressie stress?

8. Afscheids-stress?

7. Trauma –stress?

4. Fysieke stress?

5. Gedrags Stress?

2. Emotionele

stress?

8 individuele spanningsbronnen

Doel: spanningsreductie

19

Individuele methoden

1. Cognitieve methode

3. Praktisch materiële

methode

6. Expressie methode

8. Ritueel methode

7. Trauma opvang

methode

4. Lichaams methode

5. Gedrags methode

2. Ontladings methode

8 individuele methoden

Doel: versterken coping = spanningsreductie

20

1. Relatie stress?

3. Gezins- stress?

7. Zorgcoordina

tie-stress?6. Individu-aliserings-

stress?

4. Familie- stress?

5. Isolatie- stress?

2. Conflict-stress?

Systemische methoden

systemische spanningsbronnen

opsporen: stress binnen systemen

Systemische methoden

21

1. Relatie methode

3. Gezins methode

7. Case management

methode 6. Groeps methode

4. Familie methode

5. Sociale netwerk methode

2. Mediation methode

Systemische methoden

7 systemische methoden

Doel is versterken support = spanningsreductie

Systemische methoden

22

Positionele methoden

4. Praktijk-onderzoeks

methode

1.Signalerings methode

3. Collectieve belangen

behartigings methode

2. Preventiemethode

4 Positionele methoden

Doel is structurele spanningsreductie

23

Positionele methoden

4. Stress door onvold.

Kennis?

1.Structurele stress?

3. Ongerichtefrustratiestress

bij groep?

2. Verslechtering

door struct. stress?

Structurele spanningsbronnen

opsporen.Doel is structurele spanningsreductie

24

Positionele methoden

4. Praktijk-onderzoeks

methode

1.Signalerings methode

3. Collectieve belangen

behartigings methode

2. Preventiemethode

4 Positionele methoden

Doel is structurele spanningsreductie

25

Body of knowledge MW?

1. Kennis van psycho-sociale stress-theorie

2. Kennis van bio-psycho-sociale verwevenheid

3. Kennis van multi-methodische aanpak

26

Waarom is er meer aandacht voor mantelzorgers nodig?

Verwerken en aanpassen voor iedereen anders

• Het is niet te voorspellen welke gevoelens loskomen en welke gedachten er in het hoofd van de mantelzorgers ‘rondspoken’.

• De meeste mantelzorgers maken een soort crisis door.

27

Ervaren zorglast van CVA Mantelzorgers

• Zware verantwoordelijkheid.• Onduidelijkheid over de zorgbehoefte.• Constante bezorgdheid.• Verminderde sociale contacten.• Het gevoel er alleen voor te staan.

28

Mantelzorg een moreel en praktisch dilemma

Bij moreel ethische dilemma's gaat het om

vragen over de eigen zingeving aan het leven.• Dit komt op mijn pad maar kies ik er ook voor?• Hoe trouw wil ik zijn aan mijn partner?

29

Praktische dilemma's

Praktische dilemma’s hebben meer te maken met

de uitvoeringskant van het mantelzorgen.• Kan ik het aan?• Sta ik sterk genoeg in mijn schoenen?• Hoe regel ik het met mijn werk?• Hoe groot is mijn netwerk en op wie kan ik bouwen?

30

Zelfmanagement van de mantelzorger

• Zelf in actie komen en doelen stellen.• Niet te hoge eisen stellen en een actieplan

maken.• Leven in het hier en nu.• Contact zoeken met lotgenoten.

31

Praten over uw gevoelens.

• Is een manier om gebeurtenissen te verwerken.• Gevoelens hebben de neiging sterker te worden

als u ze niet uitspreekt.(Vooral negatieve gevoelens, zoals angst en boosheid)

• Het is begrijpelijk om negatieve gevoelens weg te duwen.

32

vervolg

• Praten voorkomt dat gevoelens uit de hand lopen, dat ze alleen maar sterker en vervelender worden.

• Door te praten voelt u ze niet meer als een loden last.

• Praten kan helpen om uw gedachten en gevoelens weer op een rijtje te krijgen.

33

Vervolg• Praten kan helpen om van het ’gepieker’ los te

komen.• Pratende kunt u allerlei gedachten en gevoelens

spuien en op die manier loslaten.• U kunt gedachten en gevoelens ook opschrijven

en dit kan helpen om zaken op een rijtje te krijgen.

34

Steun zoeken bij uw naasten

• Zoek steun bij mensen met wie u een goede band heeft.

• Hoe duidelijker u kunt zeggen welke steun u wilt, hoe beter.

• Door problemen samen te verwerken, komen veel mensen nader tot elkaar.

35

(Na) zorgprogramma voor ouderen met een CVA en hun mantelzorger

• Van groot belang om verder te ontwikkelen.• Samen met andere zorginstellingen in de keten.• De mantelzorger en mantelzorgorganisaties

actief betrekken.

36

Vragen / Discussie!