· pdf filebölüm 1 osmanli devletİ öncesİ türk devletlerİ tarİhİ 1 -...
TRANSCRIPT
2018
KPSS HAZIRLIKARV TARHKONU KTABI
YazarlarKomisyon
ISBN978-605-2312-13-1
BASKIBRC OFSET (0312) 384 44 54
BU KTAP T.C. KLTR BAKANLII BANDROL LE SATILMAKTADIR.
Ana Datm Kitap Deponuz
Turan idem Cad. 1213. Sokak 12/D
Ostim / ANKARA
Tel: (0.542) 657 1 657
COPYRIGHT FLOZOF YAYINCILIKYaym Hakk
Bu kitabn basksndan 5846 ve 2936 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Yasas hkmleri ge-reince kaynak gsterilerek bile olsa alnt yaplamaz, herhangi bir ekilde oaltlamaz,
genel a ve dier elektronik ortamlarda yaymlanamaz. Filozof Yaynclk, 657 Yaynclk ve Matbaaclk Ltd. ti. markasdr.
2018
BLM 1 OSMANLI DEVLET NCES TRK DEVLETLER TARH 1 - 58
1) slamyet nces Trk Tarh2) Trk-slam Tarh3) Trkye Tarihi
BLM 2 OSMANLI DEVLET TARH 59 - 146
1) Osmanl Devlet Kurulu Dnemi2) Dnya Gc Osmanl Devleti3) Osmanl Devleti Duraklama Dnemi4) Osmanl Devleti Gerileme Dnemi5) Osmanl Devleti Dalma Dnemi6) Osmanl Devleti Kltr ve Medeniyeti
BLM 3 ATATRK LKELER VE NKILAP TARH 147 - 262
1) XX. Yzylda Osmanl Devleti2) Kurtulu Savana Hazrlk Dnemi3) Kurtulu Sava Mcadele Dnemi4) Atatrk lkeleri5) Cumhuriyet Dnemi nklaplar6) D Politika
BLM 4 ADA TRK VE DNYA TARH 263 - 311
1) XX. Yzyl Balarnda Dnya2) II. Dnya Sava3) Souk Sava Dnemi4) Yumuama Dnemi ve Sonras5) Kreselleen Dnya
NDEKLER
2018
OSMANLI DEVLET NCESTRK DEVLETLER TARH
(Siyasal, Sosyal, Ekonomik ve Kltrel Gelimeler)
1) slamiyet ncesi Trk Tarihi
2) Trk-slam Tarihi
3) Trkiye Tarihi
2018
2018
SLAMYET NCES TRK TARH
3
1. NTE
FLOZOF
YAYINCILIK
Trk Adnn Anlam
Trk ad Uygur metinlerinde g, kuvvet, Kagarl
Mahmutun Divan- Lgatit-Trk adl eserinde ol-
gunluk a, eski in kaynaklarnda ise mifer
anlamnda kullanlmtr.
Ziya Gkalp Trk adnn treli (treli), kanun ni-
zam sahibi anlamna geldiini belirtmitir. G. Doerfer
(Dorfer) ise Trk adnn devlete bal halk anlamnda
olduunu sylemitir.
Trk ad gnmzdeki ekliyle ilk kez M 318 ylnda
inlilerle yaplan bir antlamada yer almtr. Siyasal
anlamda ise ilk kez Kk Trk Devleti tarafndan kulla-
nlmtr. Bizansllar, ranllar ve Araplar ise VIII. yzyl-
dan itibaren Trke konuan ve boylar hlinde yaa-
yan topluluklara Trk adn vermilerdir.
Trk ad (Trkiye) corafi bir yeri iaret etmek iin ilk
kez VI. yzylda Bizans kaynaklarnda Orta Asya iin
kullanlmtr. XI. yzyldan itibaren de Anadolu iin
Trkiye ismi kullanlmaya balamtr. nl talyan
seyyah Marco Polo, Anadolu iin Kk Trkiye,
Orta Asya iin de Byk Trkiye tabirlerini kullanm-
tr.
Trklerin Anayurdu
Trklerin ana yurdu Orta Asyadr. Orta Asya; douda Kingan dalarndan batda Hazar Denizine, gneyde Hindiku ve Karanlk dalarndan kuzeyde Altay dala-rna kadar olan blgedir.
ORTA ASYA
Sibirya
Altay Da
lar
Ural
Dala
r
Baykal Gl
Arabistan
Hint Okyanusu
Atlas O
kyanus
u
Hindistan
Karan
lk D
alar
Himalaya Dalar
Afrika
Anadolu
inAkdeniz
Avrupa Tanr DalarAral Gl
ran
Karadeniz
Orta Asya'da Kurulan lk Kltr evreleri
Trklerin ana yurdunun Orta Asyann tam olarak ne-resi olduunun bilinememesinin nedeni, Trklerin g-ebe yaam srmeleridir. Trklerin gebe yaama-snda, corafi koullar ve bamsz yaama istei etkili olmutur.
NOT
Trkler, yazy ge kullanmaya baladklar iin Trk-lere ait ilk bilgilere in kaynaklarndan ulalmaktadr. Bu kaynaklarda, Trklerle inliler arasndaki mcade-lenin temel sebebinin, pek Yoluna hkim olma dn-cesi olduu anlalmaktadr.
2018
slamiyet ncesi Trk Tarihi
4
FLOZOF
YAYINCILIK
pek Yolu: inden balayan, bir kolu Hazar Denizinin kuzeyinden Krma, dier kolu Hazar Denizinin gneyinden ran ve Anadoluya, oradan da Avrupaya uzanan nemli bir ticaret yoludur. XV ve XVl. yzyllarda corafi keiflerin gereklemesi sonucu nemini kaybeden bu yolun getii yerler zaman zaman deiiklik gstermitir. Nedeni ise gl devletlerin byk bir gelir anlamna gelen pek Yolunun kendi topraklarndan gemesi iin mcadeleler yrtmeleridir. Bu mcadeleler sonu-cu kazanan taraflar yolu kendi snrlar zerinden geirmilerdir.
NOT
Trkler, tarih boyunca ana yurtlarn terk ederek eitli blgelere g etmilerdir.
Trk glerinin nedenleri;
klim artlarnn deimesi ve kurakln ba gstermesi
Nfusun art
Salgn hayvan hastalklar
Boylar aras mcadele
Otlaklarn daralmas (topraklarn yetersiz hle gelmesi)
Yeni lkeler fethetme arzusu
Trklerin i ve d basklara kar bamszlna d-kn olmas
Glerin sonucunda;
Tekilat zellikleri sayesinde g ettikleri yerlerde de gl devletler kurmulardr.
Trk kltr geni bir alana yaylmtr.
Yeni kltrlerle etkileime girilmitir.
Trk topluluklar deiik corafyalarda birbirlerinden farkl gelimeler gstermilerdir.
Trklerin geni alanlara dalmas, Trk tarihinin bir btn hlinde incelenmesini zorlatrmtr.
Trklerin tarih boyunca deiik lkelere yerleme-leri din, sanat, sosyal yaam ve ekonomi gibi alan-larda gelimelerine neden olmutur. Ancak en az farkll askerlik alannda yaamlardr.
NOT
I. Blgedeki yerel kltrlerle yakn ilikiler gelitir-meleri
II. Ana yurttan gelen Trk glerinin zamanla azal-mas
III. Trklerin bulunduklar blgelerdeki siyasi gle-rini yitirmeleri
Yukardakilerden hangileri, birok Trk kavmi-nin kimliini yitirmesinde etkili olmutur?
A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III
D) I ve II E) I, II ve III
ZM
Asya Hun Devleti M 220-MS216 yllar arasnda Orta Asyada kurulmu bilinen ilk Trk devletidir. Asya Hun Devletinin bilinen ilk hkmdar Teoman (Tuman)dr. Teomann lmnden sonra tahta -kan Mete Han (M 209-174) dneminde Asyada Hun Devleti blgenin en gl devleti haline gelmi-tir. Meteden sonra yerine olu Ki-ok gemitir. Kn in, Ho-han-yeh ve i-i, dier Asya hun hkm-darlardr. Kutluk Kaan ise II. Gktrk Devletinin kurucusudur.
(Cevap D)
SORU
Trk ad gnmzdeki ekliyle ilk kez M 318de . Devleti ile yaplan bir antlamada kullanl-mtr.
nclde verilen bolua aadakilerden hangi-sinin getirilmesi doru olur?
A) Arap B) in C) Sasani
D) Bizans E) Mool
ZM
Trk ad g, kuvvet, olgunluk, tremek, yaratl-mak, olgunluk a, devlete bal halk, kanun, ni-zam sahibi gibi anlamlarda kullanmtr. Trk ad gnmzdeki ekliyle de ilk kez M 318 ylnda in ile yaplan bir antlamada yer almtr.
(Cevap B)
SORU2018
slamiyet ncesi Trk Tarihi
5
FLOZOF
YAYINCILIK
ORTA ASYADA LK KLTR EVRELER
IIIKARASUK
TAGAR
KUZEY BUZ DENZ
Anav
Noin Ula
AnonimoANDRONOVO
ANAV ORDOSKUHANLAR 2. YY
SASAN D.
ARABSTAN
N
DEN
Z
4. YY
AKHU
NLAR
4. Y
Y
TANR
I DA
LARI
HUNLAR 4. YYAVARLAR 4
. YY
OUZLAR 11. YY
BZANS
IV
V
II AFANESEVOI
hidiler ve Tolunoullar'nn Kurulduu Corafya
Anav Kltr (M 40001000)
ProtoTrklerin en eski kltrdr.
Trkmenistann bakenti Akabat yaknlarnda Anav blgesinde ortaya karlmtr.
Anavda; gnete kurutulmu tulalardan yaplm ev-ler, at, koyun, sr besiciliinin ve iftiliin yapldn gsteren kalntlar yer almaktadr.
Afanasyevo Kltr (M 30001700)
Bu kltr, Altay dalarndan Volga Nehrine kadar uza-nan geni sahada bulunmaktadr.
Kemik ineler, akmak tandan ok ular, bakr bak ve kpeler ile at ve koyun besiciliine iaret eden bul-gular bu kltr evresindeki kazlarda ortaya kmtr.
Kelteminar Kltr (M 3000)
Aral Gl evresindeki Kelteminar isimli blgede or-taya kmtr.
Andronova Kltr (M 17001200)
Bu kltr, Altay dalar ile Ural Nehri arasndaki btn bozkr sahay kapsamaktadr. Geni bir yaylma alan bulunur.
Afanasyevonun gelimi devamdr.
Tun ve altndan eyalara ilk defa rastlanmtr.
At, koyun sr ve deve besiciliine dair kalntlar bu-lunmutur.
Karasuk Kltr (M 1200700)
Yenisey Nehrinin kollarndan Karasuk Irmann ev-resinde tespit edilmitir.
Demir madeni bu kltrde kefedilmi ve ilenmitir.
Drt tekerlekli araba, sklp yeniden kurulan kee
adr, koyun ynnden elbise ve kuma dokunmas bu kltrdedir.
Bakra arsenik ve kalay kartrlmas bu kltrdedir. Mezara yiyecek ve iecek koyma ilk defa bu kltrde
grlmektedir.
Bu kltrn ilk Trk boylarndan Ting-Linglerin atalar-na ait olduu kabul edilmektedir.
Tagar ve Tatk Kltrleri (M 700100)
Abakan ve Yukar Yenisey/Minusk blgesinde ortaya karlmtr.
Tuntan yaplma iki yan keskin baklar, ok ular, sapl aynalar, bilezik, kpe ve taraklar bulunmutur.
Bu blgede kayalara yaplan resimlerde ve kurgan-larda bulunan eyalarn stnde da keisi, geyik, at, kurt, boa, kaplan, pars ve yrtc ku tasvirlerine rast-lanmtr.
LK TRK DEVLETLER VE TOPLULUKLARI
ASYADA KURULANLAR
AVRUPADA KURULANLAR
Byk Hun Devleti
Gktrk Devleti
II. Gktrk Devleti
Uygur Devleti
Krgzlar
Ouzlar
Trgiler
Sabirler
Karluklular
Hazarlar
Avrupa Hun Devleti
Bulgarlar
Kumanlar
Macarlar
Peenekler
Avarlar
A. ASYA HUN DEVLET (M 220MS 216)Hunlar ile ilgili ilk bilgiler, in kaynaklarna aittir ve M
1000 yllarnn balarna kadar uzanmaktadr. lk tarih-sel belge ise M 318 ylna ait bir antlama metnidir.
Asya Hun Devleti bilinen ilk tekilatl Trk devletidir. Bakenti tkendir.
Bilinen ilk hkmdarlar Teomandr (Tu-Man). in Seddi, Teomann ine dzenledii aknlara kar ko-yabilmek iin inliler tarafndan yaplmtr.
2018
slamiyet ncesi Trk Tarihi
6
FLOZOF
YAYINCILIK
in Seddinin y