Univerzitet Crne GoreFakultet za pomorstvo Kotor

Studijski program: Brodomainstvo

Osnovi elektrotehnike i elektronikeMeunarodni sistem jedinica

dr Tatijana Dlaba

Meunarodni sistem jedinica

SI sistem mjernih jedinica*

I - Jedinice Meunarodnog sistema (jedinice SI) se dijele na:

1. Osnovne jedinice SI,

2. Izvedene jedinice SI izraene pomou osnovnih jedinica SI, i

3. Izvedene jedinice SI sa posebnim nazivima i oznakama.3. Izvedene jedinice SI sa posebnim nazivima i oznakama.

II - U upotrebi su i jedinice izvan SI sistema, a dijele se u dvije

grupe, i to:

1. Jedinice prihvaene zbog njihove iroke upotrebe, i

2. Jedinice koje se upotrebljavaju u okviru specifinih oblasti.

*Preuzeto od Zavoda za metrologiju Crne Gore

I-1 Osnovne jedinice SI

Tabela 1. Osnovne jedinice SI sistema

I-2 Izvedene jedinice SI izraene pomou osnovnih jedinica SI

Tabela 2. Izvedene jedinice SI izraene pomou osnovnih jedinica SI

I-3 Izvedene jedinice SI sa posebim nazivima i oznakama

Tabela 3. Izvedene jedinice SI sa posebnim nazivima i oznakama

I-3 Izvedene jedinice SI sa posebim nazivima i oznakama

Izvedene jedinice SI

Primjeri izvoenja nekih jedinica:

a) Povrina (npr. pravougaonika):

b) Naelektrisanje:

II-1Jedinice izvan SI prihvaene zbog njihove iroke upotrebe

Tabela 4. Jedinice prihvaene zbog njihove iroke upotrebe

II-2 Jedinice izvan SI koje se upotrebljavaju u okviru specifinih oblasti

Tabela 5. Jedinice koje se upotrebljavaju u okviru specificnih oblasti**

**Spisak jedinica je preuzet od Zavoda za metrologiju Crne Gore i u skladu je sa vaeim zakonima i propisima Republike Crne Gore

Vane jedinice u pomorstvu U pomorstvu je u irokoj upotrebi jedinica za duinu morska

(nautika) milja.

Oznaava se najee sa Nm, a iznosi:

Primjer: Pretvoriti 5 Nm u metre.

Takoe je u irokoj upotrebi jedinica za temperaturu stepenCelzijusa (C).

Princip pretvaranja iz kelvina (K) u stepene Celzijusa (C):

Primjer: Pretvoriti iz stepena Celzijusa u Kelvine i obratno:

Decimalne mjerne jedinice

Decimalne mjerne jedinice su decimalni viekratnici ili djelovimjernih jedinica.

Naziv decimalne mjerne jedinice nastaje stavljanjemmeunarodno dogovorenog prefiksa ispred naziva mjernejedinice, a znak decimalne mjerne jedinice nastaje stavljanjemznaka prefiksa ispred znaka mjerne jedinice.znaka prefiksa ispred znaka mjerne jedinice.

Decimalne mjerne jedinice nastaju od svih mjernih jedinica SIsistema, osim stepena Celzijusa i kilograma (decimalnejedinice mase nastaju od grama), te od sedam posebnodoputenih mjernih jedinica (litra, tona, bar, elektronvolt,voltamper i var).

Prefiksi mjernih jedinica i njihove oznake

Faktor Oznaka Prefiks Primjer Izgovor

101 da deka dag= 10 g dekagram

102 h hekto hL= 100 L hektolitar

103 k kilo kW= 1000 W kilovat

106 M mega M= 106 megaom

Tabela 6. Prefiksi mjernih jedinica vei od jedan sa oznakama i primjerima

106 M mega M= 106 megaom

109 G giga GPa= 109 Pa gigapaskal

1012 T tera TWh= 1012 Wh teravatsat

1015 P peta Pm= 1015 m petametar

1018 E eksa EJ= 1018 J eksadul

1021 Z zeta Zg= 1021 g zetagram

1024 Y jota Yg= 1024 g jotagram

Prefiksi mjernih jedinica i njihove oznake

Faktor Oznaka Prefiks Primjer Izgovor

10-1 d deci dL= 0,1 L decilitar

10-2 c centi cm= 0,01 m centimetar

10-3 m mili mA= 10-3 A miliamper

10-6 mikro F= 10-6 F mikrofarad

Tabela 7. Prefiksi mjernih jedinica manji od jedan sa oznakama i primjerima

10-6 mikro F= 10-6 F mikrofarad

10-9 n nano nm= 10-9 m nanometar

10-12 p piko pF= 10-12 F pikofarad

10-15 f femto fm= 10-15 m femtometar

10-18 a ato aC= 10-18 C atokulon

10-21 z zepto zmol= 10-21 mol zeptomol

10-24 y jokto yg= 10-24 g joktogram

Prefiksi mjernih jedinica koji se najviekoriste u elektrotehnici i njihove oznake

Tabela 8. Prefiksi mjernih jedinica koji se najvie koriste u elektrotehnici i njihove oznake

Prefiksi vei od 1 Prefiksi manji od 1

Faktor Oznaka Prefiks Faktor Oznaka PrefiksFaktor Oznaka Prefiks Faktor Oznaka Prefiks

103 k kilo 10-3 m mili

106 M mega 10-6 mikro

109 G giga 10-9 n nano

10-12 p piko

Stepenovanje: , gdje je a osnova, a

n izloilac, stepen ili

eksponent.

Pravila stepenovanja:

1) Pr. 1.:

Ponavljanje iz matematike - stepenovanje

n puta

1) Pr. 1.:

Pr. 2.:

2) Pr. 1.:

Pr. 2.:

3) Pr.:

4) Pr.:

5) Pr.:

Ponavljanje iz matematike - stepenovanje

6) Pr. 1.:

Pr. 2.:

7) Pr. 1.:

Pr. 2.:

Primjeri:

1) Zadato je: R=2 k, I=2 mA. Izraunati U=?

I nain:

Prefiksi mjernih jedinica - zadaci

II drugi nain:

2) Zadato je: R=2 k, I=2 A. Izraunati U=?

3) Zadato je: U=20 V, R=5 . Izraunati I=?

U=20 V R=5 M I=?

Prefiksi mjernih jedinica - zadaci

4) Zadato je: U=20 V, R=5 M . Izraunati I=?

Primjeri za samostalnu vjebu:1) Zadato je: U=100 V, R=500 . Izraunati I=?

2) Zadato je: U=100 V, R=5 k . Izraunati I=?

3) Zadato je: U=50 V, R=5 M . Izraunati I=?

4) Zadato je: R=1k , I=20 mA. Izraunati U=?

5) Zadato je: R=1 k , I=5 A. Izraunati U=?

R=10 M I=2 mA U=?

Prefiksi mjernih jedinica - zadaci

U=50 V R=5 M I=?

R=1k I=20 mA U=?

5) Zadato je: R=1 k , I=5 A. Izraunati U=?

6) Zadato je: R=10 M, I=2 mA. Izraunati U=?

7) Zadato je: U=2 kV, I=20A. Izraunati R=?

8) Zadato je: U=20 V, I=4 A. Izraunati R=?

9) Zadato je: U=40 V, I=4 mA. Izraunati R=?

Neke veliine i njihove jedinice u elektrotehniciTabela 9. Neke veliine i njihove jedinice u elektrotehnici

Neke eme u elektrotehniciTabela 10. eme osnovnih elementa u elektrotehnici prema razliitim normama

Neke eme u elektrotehniciTabela 11. Osnovni simboli u elektrotehnici

Neke eme u elektrotehnici

Neke eme u elektrotehniciTabela 12. Grafiki simboli za transformatore i motore