1. r.cymerman konspekt podstawy rolnictwa [tryb zgodności] · 1. użytki rolne 5) grunty rolne...
TRANSCRIPT
Podstawy rolnictway
Ryszard CymermanRyszard Cymerman
Rolnictwo jeden z działów gospodarkiRolnictwo - jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest g g y j
dostarczenie żywności. R l i t k j d kt śli iRolnictwo uzyskuje produkty roślinne i
zwierzęce dzięki uprawie roli i roślinzwierzęce dzięki uprawie roli i roślinoraz chowu i hodowli zwierząt.
Historia rolnictwaHistoria rolnictwaRolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości
materialnej człowieka - jego początki datuje się na neolit -materialnej człowieka jego początki datuje się na neolit10 000 do 3 000 lat p. n. e. Przejście od łowiectwa i
zbieractwa do uprawy roli doprowadziło do "rewolucji" wzbieractwa do uprawy roli doprowadziło do rewolucji w społecznościach ludzkich, przy czym często wymieniana fazą pośrednią był etap tworzenia ogrodów, które służyły a ą poś ed ą by etap two e a og odów, tó e s u y y
jako tymczasowe zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich na wypadek nieurodzaju. Zmienił się b e c o ow ec c wyp de eu od ju e s ęich tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło
do powstania liczniejszych i bardziej złożonych form p j y j yspołecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się też stosunek człowieka do przyrody, ę p y y,
którą zaczął ją dostosowywać do własnych potrzeb.
Historia rolnictwaPierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok. 8000 r. p. n. e. na Bliskim
Wschodzie (żyzny półksiężyc, Mezopotamia, Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świataniemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świata
na obszarze współczesnych: Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były różne rodzaje pszenicy i jęczmieniaoś up w y by y ó e od je ps e cy jęc e
(Bliski Wschód). W Azji Południowo-Wschodniej były to groch, bób, ryż i proso, natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej - dynia, fasola i kukurydza. I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć
wielki cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy ryżu i kukurydzyuprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy.
Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok. 10 000-7 000 lat p. n. e., później bydło i świnie - ok. 6000 lat p , p j yp. n. e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd, zarówno
uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym ŚŚwiecie.
Przestrzeń rolnaPrzestrzeń rolna
PodstawowePodstawowe pojęciapojęcia
Pojęcia dotyczące przestrzeni rolniczejEwidencja gruntów i budynków
Kodeks cywilny art.55
Ustawa o podatku rolnym
Kodeks cywilny Art.461 USTAWA o k t łt ikształtowaniuustroju
Ustawa z 3.02.1995r o ochronie gruntów
rolnego
Użytek Grunt Nieruchomość Gospodarstwo rolne
rolnych i leśnych
Użytek rolnyUR
Grunt rolnyGR
Nieruchomość rolnaNR
Gospodarstwo rolne
Gos RolUR GR NR Gos.Rol.
Użytek rolnyURUR
Jedna z (7) grup użytków gruntowych wyodrębniona
Rodzaje w grupie UR
dla celów ewidencji gruntów
Rodzaje w grupie URR Grunty orneŁ ŁąkiPs PastwiskaS/R SadyB/R Zabudowa zagrodowaB/R Zabudowa zagrodowaWsr Stawy rybackieW Rowy melioracyjne
ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH
1. Użytki rolne 1) Grunty orne
a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej
) y
Do gruntów ornych zalicza się grunty:a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej
na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub d i h k ó h dogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone
zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty,
b) nadające się do uprawy, o której mowa pod ) ją ę p y, j plit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych idrzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów,
) dł ic) ugory, odłogi.
ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH
1. Użytki rolne 2) Sady) y
Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu y y(minimum 600 drzew lub 2.000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice
3) Łąki trwałe
Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią ą y ę g y p y ą ąroślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone
4) Pastwiska trwałe
Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich - hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane.
ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH
1. Użytki rolne 5) Grunty rolne zabudowane
Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemunie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych
6) Grunty pod stawami
zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych.
Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (zDo gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, h d li i t i b b j j i h i blhodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego.
Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy
7) Grunty pod rowami
g p ę g y ję p ypełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej
Grunt rolnyGR
Ustawa z 3.02.1995r o ochronie gruntów rolnych i leśnychGR
określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
gruntów rolnych i leśnych
j g j y ,
pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi ł ż i ł i dl t b l i tsłużącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa,
pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnychpod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie do produkcji rolniczej ą ą y y ą p j joraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
d b d k i i d i i ł ż i b ś d ipod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznychdo przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,
Grunt rolnyGR
Ustawa z 3.02.1995r o ochronie gruntów rolnych i leśnychGR gruntów rolnych i leśnych
parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi w tym również pod pasami przeciwwietrznymi iśródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi,
pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych,
pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowychpod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i
i k ń ó imieszkańców wsi,
zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa,y p ,
torfowisk i oczek wodnych,
pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.
Grunt rolnyGR
Ustawa z 3.02.1995r o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących
GR gruntów rolnych i leśnych
Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdującychsię pod parkami i ogrodami wpisanymi do rejestruzabytkówzabytków.
nie są traktowane jako grunty rolne:nie są traktowane jako grunty rolne:grunty pod jeziorami i wodami płynącymi,
zbiornikami służącymi do zaopatrzenia ludności w b o a s u ący do aopat e a ud oścwodę, wałami przeciwpowodziowymi;
nieużytki;
Kodeks cywilny art. 461Nieruchomość rolnaNR
Nieruchomość służąca do
NR
Nieruchomość służąca do działalności wytwórczej w rolnictwie y jdo produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wykluczając produkcji
arz niczej sado niczej i r bnejwarzywniczej, sadowniczej i rybnej
Kodeks cywilny art. 553Gospodarstwo rolneGosp.Roln.Gosp.Roln.
l i„to grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami,leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarcza orazzorganizowaną całość gospodarcza oraz prawami i obowiązkami związanymi z p ą ą yprowadzeniem gospodarstwa rolnego”.
Gospodarstwo rolneGosp.Roln.
Ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnymGosp.Roln. 1984r. o podatku rolnym
art. 1 pkt. 2
„…..to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz gruntów, sklasyfikowanych w g , y yewidencji jako użytki rolne, pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa ozwiązanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub o
i h i ż tkó l h k j j 1 hpowierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, prawnej bądź jednostki organizacyjnej nie p j ą j g yj jposiadającej osobowości prawnej”.
Gospodarstwo rolneGosp.Roln.
USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (D U N 64 92)Gosp.Roln. (Dz. U. Nr 64, poz. 592)
art. 2 pkt. 2
należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w
i i K d k ilrozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 haobszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych;y y ;
Ustawa z dnia 19 październikaUstawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnyminieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa(Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128)(Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128)
Dysponowanie nieruchomościami rolnymiUstawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniunieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
y p y
RRM z dnia 29 marca 1994 r. (Dz.U. Nr 45,).RMSP z dnia 1sierpnia 2003 r. Dz. U. Nr 140, poz. 1350)
Prywa Komu Skarb Państwa ANRPrywatne
Komunalne
Skarb Państwa ANR
Sprze Dzierżawa Nieodpłatne A t
Administrow
S - S +Sprzedaż z k
przekazanie
Aportistrowanie
Zarząd
Dz
P
-+
Dz
A
-
+++ -+ + +-+++
P + A +
AgencjaAgencja i h ś inieruchomości
rolnychrolnych
Ustawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa
1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego
Zakres działania Ustawa dotyczy1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej, z wyłączeniem gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych,
2) innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ichlikwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń,
3) lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości, określonych kt 1 i 2w pkt 1 i 2.
Agencją kieruje Prezes
Odd i ł TOddziały Terenowe11
Filii ANR
11
Filii ANR5
Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu PaństwaAgencja gospodaruje Zasobem w drodze:
1) sprzedaży mienia w całości lub jego części,
2) oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym,y p y y y ,
3) wniesienia mienia lub jego części do spółki,3) wniesienia mienia lub jego części do spółki,
4) oddania na czas oznaczony administratorowi,,) y ,,
5) przekazania w zarząd,
6) zamiany nieruchomości.
Kształtowaniu ustroju rolnegoKształtowaniu ustroju rolnego
USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r.o kształtowaniu ustroju rolnego
(Dz U Nr 64 poz 592)(Dz. U. Nr 64, poz. 592)
Art. 1.Zasady kształtowania ustroju rolnego państwa dotyczą:
1) poprawy struktury obszarowej
państwa dotyczą:
1) poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych;2) przeciwdziałania nadmiernej k t ji i h ś i l hkoncentracji nieruchomości rolnych;
3) i i d i d i ł l ś i3) zapewnienia prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych j g p yprzez osoby o odpowiednich kwalifikacjachkwalifikacjach.
Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Art. 3ę p ą ą g j
prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy p p p p y g j y yjej dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:1) umowa dzierżawy została zawarta w formie następujące warunki:
pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej y o y a a co aj ej 3 ata, c ąc od tejdaty;2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest d i ż i ółd i l i d k jidzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej.
Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja
•O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej
ę p ą ą g j
zawiadamia się dzierżawcę tej nieruchomości, jeżeli umowa dzierżawy trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia.
•W przypadku braku uprawnionego do i k lb i k i ipierwokupu, albo niewykonania przez niego
tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji, działającej na rzecz Skarbu Państwa.
Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja
Zasad podanych wyżej nie stosuje się, jeżeli nabywcą nieruchomości rolnejjeżeli nabywcą nieruchomości rolnej jest:1) ółd i l i d k ji l j1) spółdzielnia produkcji rolnej - w przypadku sprzedaży przez jej członka p yp p y p j jnieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni;gruntowy w tej spółdzielni;2) osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościaminieruchomościami.
t t i t i d ń t d i iosoba bliska
to zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby
bliska przysposabiające i przysposobione oraz osobę, która pozostaje ze zbywcą ę, p j y ąfaktycznie we wspólnym pożyciu,",
Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja
Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej wykonującyodbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od d i ł ż i ś i d i k idnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.Sąd ustala cenę nieruchomości, przySąd ustala cenę nieruchomości, przy zastosowaniu sposobów jej ustalania
id i h i hprzewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.g p
1. Za gospodarstwo rodzinne uważa sięArt. 5Gospodarstwo rodzinne
1. Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:1) prowadzone przez rolnika indywidualnego1) prowadzone przez rolnika indywidualnego
oraz2) w którym łączna powierzchnia użytków2) w którym łączna powierzchnia użytków
rolnych jest nie większa niż 300 ha.większa niż 300 ha.
2. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, będących przedmiotem współwłasności uwzględnia sięprzedmiotem współwłasności uwzględnia się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku współwłasności łącznej uwzględnia się łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących
d i t ół ł ś iprzedmiot współwłasności.
Art. 6Rolnik indywidualny
1. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą właścicielem lub dzierżawcą y ą ę ą ą ąnieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, y y p ją j
prowadzącą osobiście gospodarstwo rolneprowadzącą osobiście gospodarstwo rolne,
posiadającą kwalifikacje rolnicze
zamieszkałą w gminie na obszarze której
posiadającą kwalifikacje rolnicze,
zamieszkałą w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.
Art. 6Rolnik indywidualny
1. Osobiście prowadzi gospodarstwo rolne -j ż li d j j lki d j djeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym
d t igospodarstwie.
Dowodem potwierdzającym osobiste d i d t l j tprowadzenie gospodarstwa rolnego jest
oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).( , p y )
Art. 6Rolnik indywidualny
2. Kwalifikacje rolnicze osoba fizyczna posiada, jeżeli:1) uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze
lub wykształcenie średnie lub wyższe lublub wykształcenie średnie lub wyższe, lub2) osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w
gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.
Dowodem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji rolniczych jest:
gospoda st e o y p e o es co aj ej 5 at
1) świadectwo lub dyplom ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplom uzyskania tytułu zawodowego lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe;p ją y j ;
2) oświadczenie poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub świadectwo pracy.
(dopuszcza się również odpowiednie dokumenty wydane przez właściwe(dopuszcza się również odpowiednie dokumenty wydane przez właściwe organy lub instytucje państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego).
Art. 6Rolnik indywidualny
Dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest dokument określający zameldowanie na pobytokreślający zameldowanie na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych.osobistych.
P d tPodstawowe
Rejestr roślin uprawnych-j p yUnii EuropejskiejUnii Europejskiej
urzędowy wykaz gatunków ę y y groślin uprawnych w Europie, wpisanych do krajowego
j t (2006 k)rejestru (2006 rok).
Burak
•burak cukrowyburak cukrowy,
•burak pastewny, y
Rośliny pastewne - trawykostrzyca kostrzewa czerwona kostrzewa łąkowa
kostrzewa owcza kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita
mietlica pospolita mietlica psia mietlica rozłogowa
rajgras wyniosły stokłosa uniolowata tymotkarajgras wyniosły stokłosa uniolowata tymotka kolankowata
tymotka łąkowa wiechlina błotna wiechlina gajowatymotka łąkowa wiechlina błotna wiechlina gajowa
wiechlina łąkowa wiechlina zwyczajna wyczyniec łąkowy
życica mieszańcowa życica trwała życica wielokwiatowawielokwiatowa
Rośliny pastewne- strączkowe:
łubin łubin łubin żółtyłubin pastewny
łubin wąskolistny
łubin żółty
wyka kosmata
wyka siewna łubin białykosmatabobik groch g
siewny
Rośliny pastewne: motylkowate drobnonasienne:
Esparceta siewna komonica zwyczajna
koniczyna białazwyczajna
koniczyna krwistoczerwona
koniczyna łąkowa
koniczyna perskakrwistoczerwona, inkarnatka
łąkowa
koniczyna białoróżowa
koniczyna szwedzka
lucerna chmielowa
lucerna nerkowata
lucerna mieszańcowa
lucerna siewna
Rośliny pastewne: inne
brukiew kapusta rzodkiewbrukiew pastewna
kapusta pastewna
rzodkiew oleista
Rośliny oleiste:
gorczyca gorczyca kminekgorczyca biała
gorczyca sarepska
kminek zwyczajny
konopie siewne
len zwyczajny
maksiewne zwyczajnyrzepak rzepik sojap p j
Rośliny zbożowe-zboża:
pszenica owies mozgapszenica zwyczajna
owies mozga kanaryjskay j yj
pszenica jęczmień kukurydzatwarda
i ż t ż tpszenica orkisz
żyto pszenżytoorkisz
Rośliny okopowe:
burak cukrowyburak cukrowyburak pastewnyburak pastewnyMarchew Ziemniakipastewna Ziemniaki
•,
Warzywa - cebulowate
cebula cebula czosnekcebula zwyczajna
cebula siedmiolat
czosnek pospolityzwyczajna siedmiolat
kapospolity
por cebula czosnek szalotka askalońs
kiki
Warzywa - dyniowate:Warzywa dyniowate:
dynia dynia arbuz, olbrzymia zwyczajna kawonmelon ogórek
siewnysiewny
Warzywa - kapustne:brokuł jarmuż kalafior
Warzywa kapustne: brokuł jarmuż,
kapusta liś i t
kalafior
liściastakalarepa kapusta kapusta p p
brukselska, brukselka
pgłowiasta białabrukselka biała
kapusta kapusta kapusta głowiasta czerwona
pekińska włoska
Warzywa - korzeniowe i yliściowe
burak burak cykoriaćwikłowy liściowy
y
marche rabarbar s pinakmarchew rabarbar ogrodowy
szpinakg y
sałata i
seler jsiewna zwyczajny
Warzywa - psiankowe
oberżyna, papryka pomidoroberżyna, bakłażan
papryka pomidor
Warzywa - strączkowe:Warzywa strączkowe:
bób fasola groch wielokwiato
gsiewny
kwa cukrowygroch siewny łuskowygroch siewny łuskowy
Warzywa - inne:
karczoch karczoch koperkarczoch hiszpański
karczoch zwyczajny
koper włoski
szparag
Rośliny sadownicze - drzewa owocowe
brzoskwinia zwyczajna
cytryna zwyczajna
czereśniazwyczajna zwyczajnagrejpfrut jabłoń leszczyna
pospolitapospolitagrusza pospolita mandarynka migdałowiec
zwyczajnypigwa pomarańcza wiśnia
słodka pospolitaśliwa japońska oliwka orzech włoskiśliwa japońska oliwka
europejskaorzech włoski
morela zwyczajna
Podstawowe rośliny rolniczePodstawowe rośliny rolnicze
Pszenica zwyczajnaPszenica zwyczajna
Pszenica należy do najważniejszych roślin zbożowych świata Jako zboże chlebowe towarzyszy człowiekowi odświata. Jako zboże chlebowe towarzyszy człowiekowi od nie pamiętnych czasów. Najstarszy, na dzień dzisiejszy, ślad uprawiania pszenicy pochodzi z wykopaliskślad uprawiania pszenicy pochodzi z wykopalisk archeologicznych na Bliskim Wschodzie i jest datowany na rok ok 7000 p n erok ok. 7000 p. n. e.
Do Europy dotarła w neolicie, tj. ok. 5000 lat p.n.e. Na terenach Polski pojawiła się latach 1000-2000 p.n.e.Na terenach Polski pojawiła się latach 1000 2000 p.n.e.
Znaczenie gospodarczeZnaczenie strategiczne - jako surowiec chlebowy i g j ypaszowy. Powierzchnia światowych zasiewów sięga ok. y ęg230 milionów ha,W Polsce- 2 5 miliona haW Polsce- 2,5 miliona ha Plony w Polsce:y- średnio 3,5 t/ha ziarna w gospodarstwach dobrych - (8,5 t/ha)
pszenica ozimapszenica jara
Siew: pszenica ozima
•Masa wysiewu wynosi 200-265 kg/ha,
Żyto zwyczajneZnaczenie gospodarcze
Na świecie uprawia się ok.11 mln ha żyta co stanowi ok.1,5% powierzchni zasiewów wszystkich zbóż. Główni producenci to: Rosja, Szwecja, Polska,
Niemcy i Białoruś. W Polsce uprawia się żyto na ok. 2350 tys. ha, co stanowi ponad 26 % zasiewów
wszystkich zbóż i uzyskuje się przeciętnie
ok. 23 q ziarna z ha.Średnio w Polsce uzyskuje się około 5500 tys tonŚrednio w Polsce uzyskuje się około 5500 tys. ton
ziarna rocznie.
Siew
ok 120-150 kg/haok. 120-150 kg/ha
JęczmieńJęczmień stanowi ok. 10 % światowej powierzchni uprawy
Jęczmieńę % j p p y
zbóż (68-71 mln ha). Największym producentem tego zboża jest Rosja, podczas gdy najwyższe zbiory uzyskuje się w Irlandii (6,0 t/ha) i Belgii (6,2 t/ha). Powierzchnia zasiewów jęczmienia w Polsce wynosi ok. 1,1-1,2 mln ha, w tym formy ozime zajmują tylko 110 190 tyś ha Związane to jest zformy ozime zajmują tylko 110-190 tyś. ha. Związane to jest z łatwym wymarzaniem jęczmienia u nas.
Plon jęczmienia ozimego 3 05 3 3 t/haPlon - jęczmienia ozimego 3,05-3,3 t/ha.Krajowe zbiory ziarna jęczmienia wynoszą 3,3-3,7 mln t on, z czego 75 % przeznacza się na pasze po 5 % na spożycie wczego 75 % przeznacza się na pasze, po 5 % na spożycie w formie kasz i płatków, na słód browarniany, ok. 10 % na materiał siewny a reszta to ubytki i straty.y y y
Owies zwyczajny
Na świecie uprawia się owies na ok 17 9 mln ha coNa świecie uprawia się owies na ok. 17,9 mln ha, co stanowi 3 % areału zajętego przez zboża. Średni plon
z ha wynosi ok 2 ton najwyższe plony z 1 haz ha wynosi ok. 2 ton, najwyższe plony z 1 ha uzyskuje się w Irlandii (6t), Holandii (5,8t) i Anglii
(5 5t)(5,5t). W Polsce uzyskuje się średnio plony rzędu 2,53 t/ha.
Przed wojną powierzchnia upraw owsa w PolscePrzed wojną powierzchnia upraw owsa w Polsce wynosiła ok.1 mln ha, jednak w miarę rozwoju
mechanizacji gdy systematycznie zmniejszało sięmechanizacji, gdy systematycznie zmniejszało się pogłowie koni, zmniejszał się też jego udział w
strukturze zasiewów zbóż i teraz zajmuje ok 6 % (570strukturze zasiewów zbóż i teraz zajmuje ok.6 % (570 tys. ha).
PszenżytoPszenżyto jest syntetycznym mieszańcem międzyrodzajowym pszenicy z żytem, łączącym w sobie cech obu gatunków. W stanie naturalnym nie występuje. Udanego krzyżowanie dokonano po raz pierwszy w 1875 roku jednak otrzymanedokonano po raz pierwszy w 1875 roku, jednak otrzymane mieszańce były sterylne, pierwsze płodne przeżyto udało się uzyskać dopiero w roku 1889.uzyskać dopiero w roku 1889. Pszenżyto wprowadzono do uprawy stosunkowo niedawno, dzięki hodowli tzw. wtórnych mieszańców: które wyhodowano: pszenżyto ozime na Węgrzech w 1968, natomiast forma jarą uzyskano w Kanadzie w 1970 rokuroku. W Polsce Pierwszą wpisaną do Rejestru Odmian OryginalnychPierwszą wpisaną do Rejestru Odmian Oryginalnych uzyskano w Poznańskim Instytucie Roślin w roku 1982 i nadano jej nazwę Lasko.
RzepakRzepakRoślina olejodajna -j j
pospolicie uprawiany w p p p ynaszym kraju, jedna z y j jnajważniejszych roślin olejodajnych świata.
siew - termin siewu dla rejonów o większym il i k ( h d i ść k j )nasileniu uprawy rzepaku (zachodnia część kraju)
mieści się między 15 a 25. 08. Tylko w północno-schodniej c ęści Polski sie r epak tr ebawschodniej części Polski siewy rzepaku trzeba
zakończyć już przed 10.08. Rzepak sieje się w rozstawie szerokorzędowej (co 35 45 cm)rozstawie szerokorzędowej (co 35-45 cm),
wąskorzędowej (12-15 cm) lub zawężonej (20-25 cm).
Il ść i (4 6 k )Ilość wysiewu (4-6 kg) powinna zapewnić po wschodach zagęszczenie 0 8-1 2 mlnzapewnić po wschodach zagęszczenie 0,8 1,2 mln
roślin na 1 ha.
.
Ziemniak, kartofel
jedna z najważniejszych roślin jadalnych świata, powszechnie uprawiana w klimacie umiarkowanym, rzadziej w ciepłym,
dostarcza bulw skrobiowych, spożywczych, pastewnych lub przemysłowych (produkcja alkoholu krochmalu itd)przemysłowych (produkcja alkoholu, krochmalu itd).
Krzaczasta bylina, kwiaty białe, różowe lub fioletowe, owoc -zielona jagoda. Największe uprawy w Rosji, Polsce, Stanachzielona jagoda. Największe uprawy w Rosji, Polsce, Stanach
Zjednoczonych.Dzicy przodkowie uprawnych form ziemniaka występują w Andach
i na sąsiednich terenach, od Meksyku po Chile. Ziemniaki uprawiane były od dawna przez Inków już ok. 3500 lat temu, do
Polski przywiózł je prawdopodobnie z wiedeńskiej wyprawy (1683)Polski przywiózł je prawdopodobnie z wiedeńskiej wyprawy (1683) Jan III Sobieski. Uprawiane jako roślina jadalna od 2. połowy XVIII
w. (początkowo ziemniaki hodowano jako rośliny ozdobne lubw. (początkowo ziemniaki hodowano jako rośliny ozdobne lub ciekawostki botaniczne
kukurydza pastewna
Kukurydza należy do roślin o dużych wymaganiach klimatycznych Polska znajduje się na północnymklimatycznych. Polska znajduje się na północnym skraju europejskiego pasa uprawy kukurydzy. W okresie 1997 2001 powierzchnia uprawyW okresie 1997-2001 powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno wzrosła o blisko 150 tys. ha, tj. prawie trzykrotnieprawie trzykrotnie.
Jako pasza energetyczna znajduje zastosowanie wJako pasza energetyczna znajduje zastosowanie w żywieniu wszystkich gatunków zwierząt, zwłaszcza w żywieniu bydła i trzody chlewnej Najlepszew żywieniu bydła i trzody chlewnej. Najlepsze warunki dla uprawy kukurydzy występują w południowo zachodnim i południowo wschodnimpołudniowo-zachodnim i południowo-wschodnim rejonie kraju.
Burak
d l t i ślidwuletnia roślina uprawna
z rodziny komosowatych
Burakwiele form i odmian, takich jak:
•burak liściowy (boćwina, botwina),o jadalnych liściach i zgrubiałych ogonkach liściowych (odmiana mało znana w Polsce, nazwą boćwina określa się młode liście buraka ćwikłowego)młode liście buraka ćwikłowego),
b k k•burak cukrowy, o dużej zawartości cukru w korzeniach, podstawowa roślina cukrodajna w klimacie p jumiarkowanym,
Burakwiele form i odmian, takich jak:
b k t•burak pastewny, bi ł h k i h ż ho zgrubiałych korzeniach używanych na paszę,
•burak korzeniowy (ćwikła)•burak korzeniowy (ćwikła),o jadalnych, zgrubiałych, czerwonych korzeniach (młode liś i j d l )liście jadalne).
Gryka siewna
Gryka, rodzaj z rodziny rdestowatych. y , j y yDwa gatunki roślin uprawnych:
1) Gryka siewna zwana hreczką pochodzi z Azji 1) Gryka siewna, zwana hreczką pochodzi z Azji Wschodniej Centralnej, uprawiana Europie. Jadalne są trójgraniaste orzeszki zawierające Jada e są t ójg a aste o es a e ająceskrobię, z których wyrabia się kaszę lub mąkę. Używana także jako roślina pastewna, miododajna, lecznicza
2) Gryka tatarka pochodzi z Azji Środkowej, rzadziej uprawiana pojawia się za to jako rzadziej uprawiana, pojawia się za to jako chwast w uprawach gryki siewnej. Jest mniej plenna lecz odporniejsza na niekorzystne p p j ywarunki siedliskowe niż gatunek poprzedni.
WarzywaWarzywa
Warzywa
śli d l t i l b b lirośliny roczne, dwuletnie lub byliny(rzadko podkrzewy lub drzewa),
ł ś i l b ś i ł ż j k w całości lub w części służące jako pokarm dla człowieka, spożywane
t i j t j lb w postaci surowej, gotowanej albo w przetworach. Ni któ j d ś i Niektóre warzywa są jednocześnie roślinami przyprawowymi. Warzywa są ż i i d d tk ż pożywieniem dodatkowym, ważnym
źródłem witamin, soli mineralnych ik l tómikroelementów.
Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa:stosuje się podział na warzywa:
-korzeniowe (np. marchew siewna, pietruszka zwyczajna, rzodkiew czarna, rzepa biała,)zwyczajna, rzodkiew czarna, rzepa biała,)
-bulwowe (brukiew czyli karpiel burak bulwowe (brukiew, czyli karpiel, burak ćwikłowy, rzodkiewka, selery zwyczajne, kalarepa)kalarepa),
- cebulowe (cebula jadalna por)- cebulowe (cebula jadalna, por),
Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa:stosuje się podział na warzywa:
- łodygowe (szparag lekarski, młode pędy bambusów, szczytowe pąki palm jako pędy bambusów, szczytowe pąki palm jako tzw. kapusta palmowa),liściaste (rabarbar ogonki liściowe - liściaste (rabarbar - ogonki liściowe,
rzeżucha ogrodowa, cykoria endywia, sałata siewna szpinak warzywny szczaw siewna, szpinak warzywny, szczaw zwyczajny, burak liściowy, jarmuż, kapusta chińska pekińska i głowiasta brukselka)chińska, pekińska i głowiasta, brukselka),
Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa:stosuje się podział na warzywa:
-kwiatostanowe (kalafior, brokuł),
-nasienne (kasztan jadalny),
- owocowe (pomidor, bakłażan, owocowe (pomidor, bakłażan, papryka roczna, ogórek, dynia zwyczajna tykwa)zwyczajna, tykwa).
Łąka
Łąka, zbiorowisko roślinne z udziałem traw roślin zielnych którego powstanietraw roślin zielnych, którego powstanie trwanie w warunkach klimatu umiarkowanego uzależnione jest od gospodarki rolno-pasterskiej człowiekagospodarki rolno pasterskiej człowieka (zbiorowisko antropogeniczne). W tym
j i j t t bi i k ół t lujęciu jest to zbiorowisko półnaturalne.