1. rek132&sbr178 hareket sistemine giris.pdf

29.02.2016

1

REK132&SBR178ANATOMİ VE KİNEZİYOLOJİ

Yrd.Doç.Dr. Ş. NAZAN KOŞAR

KONU Hareket Sistemine Giriş

129.02.2016

Kineziyoloji : Hareket bilimi.İnsan hareketlerinin, hareketin gerçekleştiği eklem ve harekete katılan kaslar kapsamında incelenmesidir.

KİNEZİYOLOJİ

229.02.2016

Kineziyoloji : Hareket bilimi.

KİNEZİYOLOJİ

329.02.2016


KİNEZİYOLOJİ

429.02.2016


KİNEZİYOLOJİ

529.02.2016


KİNEZİYOLOJİ

629.02.2016

29.02.2016

2

Hareket sırasında hangi kasların aktif olduğu konusundakibilgiler EMG çalışmalarından gelir.

KİNEZİYOLOJİ

Elektromiyografi (EMG): Kasların elektriksel aktivitesinin ölçülmesidir.

729.02.2016

A. Referans Duruşlar1. Anatomik duruş2. Standart ayakta duruş

B. Düzlemler ve Eksenler1. Düzlemler

a) Frontal düzlemb) Sagital düzlemc) Horizontal düzlem

2. Eksenlera) Frontal eksenb) Sagital eksenc) Dikey eksen

REFERANS DURUŞLAR-DÜZLEM VE EKSENLER

829.02.2016

Anatomik Duruş: Vücut yapılarının bulunduğu yerin ve insanhareketlerinin tanımlanmasında “başlangıç pozisyonu” olarak kabuledilen duruştur. Bu pozisyonda, bütün eklemlerin nötral pozisyondaolduğu kabul edilir.

Anatomik duruş pozisyonunda, ayaklar birbirine paralel ve kollarvücudun her iki yanında yer alır. Ön kol iç yüzü ve avuç içi öne bakar. Baş, gövde ve alt üyeler düz bir hat oluşturur. Özellikle, ön kol, el veparmakların hareketleri bu duruşa göre tanımlanır (Şekil).

Standart Ayakta Duruş Pozisyonu: Anatomik duruş pozisyonundan tekfarkı, avuç içi ve ön kolun öne bakmayıp gövdeye bitişik olmasıdır(Şekil). Özellikle omuz eklemi hareketleri bu duruşa göre tanımlanır.

REFERANS DURUŞLAR

929.02.2016

1. Anatomik duruş 2. Standart ayakta duruş

REFERANS DURUŞLAR

1029.02.2016

• Düzlem, düz bir yüzey olarak tanımlanabilir. Eksen ise, herhangi birobjenin etrafında döndüğü düz bir çizgi ya da doğru olaraktanımlanır.

• Vücudumuzda üç temel düzlem ve bu düzlemleri dik olarak geçenüç temel eksen bulunur.

• Vücudumuzda bulunan üç temel düzlem, sagital düzlem, frontal düzlem ve transvers düzlemdir. Bu düzlemler birbirlerine dikeyolarak yer alır ve her biri vücudu iki parçaya böler.

• Üç ana düzlemin kesişme noktası vücudun yerçekimi merkezini birbaşka deyişle ağırlık merkezini oluşturur. Anatomik duruş pozisyonusırasında, vücudumuzun ağırlık merkezi sakral 2. omur seviyesinedenk gelir.

DÜZLEM VE EKSENLER

1129.02.2016

Düzlemlera) Frontal düzlemb) Sagital düzlemc) Horizontal düzlem

DÜZLEMLER

1229.02.2016

29.02.2016

3

DÜZLEMLER: SAGİTAL DÜZLEM

• Sagital düzlem– Vücudumuzu veya bir

organı sağ ve sol bölümlere ayıran düzlemdir

1329.02.2016

DÜZLEMLER: FRONTAL DÜZLEM

• Frontal düzlem– Vücudumuzu veya bir organı

ön ve arka bölümlere ayıran düzlemdir

1429.02.2016

DÜZLEMLER: TRANSVERS (HORİZONTAL) DÜZLEM

• Transvers veya horizontal düzlem– Vücudumuzu veya bir organı

üst ve alt bölümlere ayıran düzlemdir

• Oblik düzlem– İki ana düzlemin bileşimidir

1529.02.2016

ANATOMİK TERİMLER• Superior - İnferior• Anterior (ventral)- Posterior (dorsal)• Supra-… İnfra-…• Medial - Lateral• Proksimal - Distal• Superficial – Deep• İpsilateral-Kontralateral• Prone-Supine

1629.02.2016

17

ANATOMİK TERİMLER

29.02.2016 18

ANATOMİK TERİMLER

29.02.2016

29.02.2016

4

ANATOMİK TERİMLER

1929.02.2016

ANATOMİK TERİMLER

• Superiör

– Başa doğru

– Gözler, ağızın superiorundadır

• İnferiör

– Baştan uzakta

– Mide, kalbin inferiorundadır

2029.02.2016

ANATOMİK TERİMLER

• Dorsal veya Posteriör– Vücudun arkasında– Beyin, alının posteriorundadır

• Ventral veya Anteriör– Vücudun önünde– Sternum (göğüs kemiği) kalbin

anteriöründedir

2129.02.2016

ANATOMİK TERİMLER

• Medial– Vücudun orta hattına yakın– Kalp akciğerlerin medialindedir

• Lateral– Vücudun orta hattından uzak– Başparmağı, elin lateral kenarındadır 2229.02.2016

ANATOMİK TERİMLER

• Proksimal– Üyenin gövdeye tutunduğu yere daha

yakın olan– Diz, ayak bileğinin proksimalindedir

• Distal– Üyenin gövdeye tutunduğu yerden daha

uzak olan– Elbileği, dirseğin distalindedir

2329.02.2016

ANATOMİK TERİMLER• Superfisyal/Yüzeyel

– Vücut yüzeyine, deriye yakın olan– Yüzeyel damarlar– Pektoralis majör kası, pektoralis

minör kasına göre yüzeye daha yakındır (süperfisiyaldir)

• Deep/Derin– Vücut yüzeyinden, deriden uzakta

olan, derinde olan– Kaslar, derialtı yağ dokusuna göre

daha derindedir– Deep spinal kaslar

2429.02.2016

29.02.2016

5

İpsilateral• Vücudun aynı

tarafında olan

• Örnek

Kontralateral• Vücudun karşıt

taraflarında olan

• Örnek

25

ANATOMİK TERİMLER

29.02.2016 26

ANATOMİK TERİMLER

Sırtüstü yatmak

Yüzükoyun yatmak

29.02.2016

HAREKET SİSTEMİ

1.Kas sistemi 2. İskelet sistemi

29.02.2016 27 28

1. Destek2. Koruma3. Hareket 4. Mineral depolama5. Kan yapımı6. Trigliserid depolama

İSKELET SİSTEMİNİN FONKSİYONLARI

29.02.2016

KEMİK DOKUSU• Kemik, birlikte çalışan farklı dokulardan oluşan

bir organdır. • Bu dokular: kemik (osseous) doku, kıkırdak,

kollajen konnektif doku, epitel doku, adipozdoku ve sinir dokusudur.

• Kemik dokusunun %50’si ekstrasellülermatriksten oluşur. – Matriksin %25’i su, %25’i kollajen bağ dokusu,

%50’si ise kristalleşmiş mineral tuzlarından oluşur.

• Kemikte en fazla bulunan mineral tuzu kalsiyum fosfattır. – Daha az miktarda kalsiyum karbonat,

magnezyum, klor ve flor iyonlarını da içerir.

29.02.2016 29

KEMİK DOKUSU

• Kemik dokusu karmaşık ve dinamik bir dokudur.

• Sürekli olarak yeniden yapılanır-yeni kemik dokusu yapılır ve eski kemik dokusu yıkılır.

29.02.2016 30

29.02.2016

6

KEMİK DOKUSUNUN HÜCRE TİPLERİ

29.02.2016 31 29.02.2016 32

KEMİKLER

29.02.2016 33

KEMİK ÇEŞİTLERİ

Uzun kemik(humerus)

Yassı kemik(sternum)

Kısa kemik(elbileği kemiği)

Düzensiz kemik(omur)

Sesamoid kemik(patella)

29.02.2016 34

UZUN KEMİĞİN YAPISI

UZUN KEMİĞİN YAPISITipik bir uzun kemik şu bölümlerden oluşur:• Diafiz: Kemiğin ana gövdesidir. Uzun ve silindirik yapısı vardır.• Epifiz: Kemiğin proksimal ve distal uçlarıdır.• Metafiz: Diafiz ve epifiz arasında kalan bölümdür. Gelişmekte olan

kemikte proksimal ve distal metafiz epifiz (büyüme) plağı içerir. Epifiz plağı, hiyalin kıkırdaktan oluşan bir katmandır ve kemiğin boylamsal büyümesini sağlar.

• 18-21 yaşlarında kemik uzaması durduğunda epifiz plağındaki kıkırdak doku, kemik doku ile yer değiştirir ve epifiz plağı epifizçizgisine dönüşür.

• Eklem kıkırdağı: Kemiğin epifiz bölümleri ince bir hiyalin kıkırdak tabakası ile örtülür. Eklem kıkırdakları, kemiklerin diğer kemiklerle eklem oluşturduğu bölümlerde yer alır ve hareketli eklemlerde sürtünmeyi azaltır ve şokları absorbe der.

29.02.2016 35

UZUN KEMİĞİN YAPISI• Periost: Kemiklerin, eklem kıkırdağı ile çevrelenmemiş olan tüm

dış yüzeylerini saran bir zar tabakasıdır. Bazı periost hücreleri, kemiğin kalınlaşmasında rol oynar.

– Periost ayrıca, kemiği korur, kırıkların onarımına destek olur, kemik dokusunun beslenmesine yardım eder, ligamentler ve tendonlar için bağlantı yeri sağlar.

• Medullar Kavite: İlik kavitesi adı da verilir. Diafizin içinde yer alan silindirik bir boşluktur. Yetişkinlerde, medullar kavitede sarı kemik iliği bulunur.

29.02.2016 36

29.02.2016

7

• Başlıca iki kemik dokusu bulunur:

1. Sıkı kemik dokusu

2. Süngerimsi kemik dokusu

• Sıkı kemik dokusu, sert ve yoğun bir dokudur. Bütün kemiklerindış tabakasını oluşturur ve kemiği korur.

• Süngerimsi kemik dokusu, sıkı kemik dokusunun hemen altındayeralır ve gözenekli yapıya sahiptir. Gözenekli yapı kemikağırlığını hafifletir.

29.02.2016 37

KEMİK DOKUSU TİPLERİ

İki tip kemik dokusu bulunur: – Sıkı kemik dokusu ve süngerimsi kemik dokusu

29.02.2016 38

KEMİK DOKUSU TİPLERİ

29.02.2016 39

• Eklem, iki ya da daha fazla kemikarasındaki fonksiyonel bağlantınoktasıdır.

EKLEMLER: Eklem Tipleri

29.02.2016 40

EKLEMLER: Eklem Tipleri

1. Aralıklı Eklemler (Sinovyal eklem, oynar eklem)2. Aralıksız Eklemler (Yarı oynar veya oynamaz eklemler)

1. Kıkırdaksı eklemler2. Fibröz eklemler (Dikişsi eklem)

29.02.2016 41

Eklem Tipleri: Sinoviyal Eklemler

29.02.2016 42

Eklem Tipleri: Sinoviyal Eklem Tipleri

29.02.2016

8

29.02.2016 43

1. Düz Eklem – Eksensizdir – Kayma tarzında hareketlere izin verir

2. Menteşe Eklem– Tek eksenlidir– Fleksiyon ve ekstansiyon hareketlerine izin verir

3. Dingil Eklem– Tek eksenlidir– Rotasyon hareketine izin verir

Sinoviyal Eklem Tiplerinde Yapılabilen Hareketler-1

29.02.2016 44

4. Oval Eklem – İki eksenlidir– Fleksiyon-ekstansiyon ve abduksiyon-adduksiyon hareketlerine

izin verir5. Eyersi Eklem

– İki eksenlidir– Fleksiyon-ekstansiyon ve abduksiyon-adduksiyon hareketlerine

izin verir6. Küre-çukur Eklem

– Üç eksenlidir– Fleksiyon-ekstansiyon, abduksiyon-adduksiyon ve rotasyon

hareketlerine izin verir

Sinoviyal Eklem Tiplerinde Yapılabilen Hareketler-2

29.02.2016 45

1. Eklem yüzeylerinin şekli2. Eklem yüzeyleri arasındaki vakum 3. Eklemi destekleyen yapılar

– İskelet kasları– Ligamentler– Eklem kapsülü– Fasya vb.

Eklem Stabilitesini Etkileyen Faktörler

29.02.2016 46

1. Eklem yüzeylerinin şekli2. Eklem kapsülü ve bağların gerimi3. Eklemi oluşturan kemiklerin etrafındaki yumuşak

dokular– Özellikle, kaslar ve yağ dokusu

4. Eklem hareketlerini gerçekleştiren kasların esnekliği5. Cinsiyet6. Yaş7. Kalıtım8. Kişisel egzersiz alışkanlığı

Eklem Hareket Genişliğini Etkileyen Faktörler

29.02.2016 47

A. Referans Duruşlar1. Anatomik duruş2. Standart ayakta duruş

B. Düzlemler ve Eksenler1. Düzlemler

a) Frontal düzlemb) Sagital düzlemc) Horizontal düzlem

2. Eksenlera) Frontal eksenb) Sagital eksenc) Dikey eksen

VÜCUT BÖLÜMLERİNİN HAREKETLERİ

29.02.2016 48

Fleksiyon (Bükme): Eklem açısının daraltılmasıdırEkstansiyon (Germe): Eklem açısının genişletilmesidir

Sagittal Düzlem, Frontal-Horizontal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016

9

29.02.2016 49

Sagittal Düzlem, Frontal-Horizontal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016 50

Abduksiyon (Merkezden uzaklaştırma): Bir vücut üyesinin merkezden uzaklaştırılmasıdır

Adduksiyon (Merkeze yaklaştırma): Merkezden uzaklaştırılmış bir vücut üyesinin merkeze yaklaştırılmasıdır

Lateral Fleksiyon (Yana bükme): Başın ya da gövdenin yana bükülmesi hareketidir

Frontal Düzlem, Sagital-Horizontal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016 51

Frontal Düzlem, Sagital-Horizontal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016 52

Rotasyon (Döndürme): Vücut üyesinin bir eksen etrafında döndürülmesi hareketedir.

Supinasyon: Ön kolun dışa döndürülmesi hareketidir. Pronasyon: Ön kolun içe döndürülmesi hareketidir.

Transvers Düzlem, Vertikal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016 53

Transvers Düzlem, Vertikal Eksende Yapılabilen Hareketler

29.02.2016 54

Özel Hareketler

29.02.2016

10

Kas Dokusu• Kas lifi veya miyosit adı verilen

ince uzun hücrelerden oluşur.

• Enerji kullanarak kasılır ve kuvvet üretir.

• Vücut hareketlerini oluşturur.

• Vücut ağırlığının %40-50’sini oluşturur

Kas Dokusunun Genel Özellikleri

Kas Dokusu Tipleri

Kalp kası

İskelet kası

Düz kas

İskelet Kası Çizgili yapıya sahiptir İskelet sistemine yapışır, motor hareketlerde rol alır İstemli hareket eder, bilinçli olarak kontrol edilir

Kalp Kası Çizgili yapıya sahiptir Sadece kalpte bulunur İstem dışı çalışır, otonom sinir sistemince uyarılır Kendi uyarısını kendisi üretir

Sinir sistemi ve endokrin sistem tarafından düzenlenir

Düz Kas Çizgili yapı göstermez Kan damarlarının duvarında ve iç organlarda bulunur İstem dışı çalışır, otonom sinir sistemince uyarılır

Kas Dokusu Tipleri: Özet

İSKELET KASLARI İskelet Kasının Fonksiyonları

1. Vücut hareketlerini oluşturmak

2. Vücut pozisyonunu stabilize etmek, postürü korumak

3. Vücut içinde maddeleri depolamak ve hareket ettirmek

4. Isı üretmek

29.02.2016

11

İskelet Kası ve Bağlantıları

Tendon

Kas gövdesiKemik

Tendonlar

29.02.2016 63

Origo: Kasın başlangıç noktasıdır.

İnsersiyo: Kasın sonlandığı noktadır.

Tendon (kiriş): İskelet kaslarının kemiklere tutunmasını sağlayan bağ dokusudur.

Kas kasılmasıyla oluşan kuvvet tendon aracılığıyla kemiklere aktarılır.

.

Kasların Bağlantıları

29.02.2016 64

Lif Dizilimine Göre Kasın Yapısı

Kaslar çok sayıda kas lifinden oluşur. Bir kası oluşturan liflerin dizilimi kasın kasılma mesafesi ve kuvvet üretimi ile yakından ilişkilidir

İskelet Kasının makro yapısı ve Konnektif Kılıfları

1. Epimizyum (derin fasya)

– Kasın tamamını çevreler

2. Perimizyum

– Kas lifi demetlerini çevreler

3. Endomizyum

– Kas lifini çevreler

Miyofibril Kas lifi

Sarkomer Z çizgisiZ çizgisi

M çizgisi Z çizgisiH alanı

I bandı I bandıA bandı A bandı

Aktin filamentleri

Miyozin (kalın) filamentleri

Aktin (ince) filamentleri

İskelet Kasının Mikro Yapısı

29.02.2016

12

Miyofilamentler: Aktin ve Miyozin

Cross bridge

Miyozin kuyruğu

Miyozin başı

Çapraz köprü

Troponin Aktin Tropomiyozin

İnce filament

Kalın filament

Aktin ve Miyozin İlişkisi

Aktin ve Miyozin İlişkisi Kas Kontraksiyonu Tipleri

1. İzometrik (statik kasılma)

– Kas boyunda değişim olmaksızın kuvvet üretilir

2. İzotonik (dinamik kasılma)

a. Konsentrik kasılma

• Kasılma sırasında kas boyu kısalır

b. Eksentrik kasılma

• Kasılma sırasında kas boyu uzar

Kas Kontraksiyonu Tipleri

Konsentrik Eksentrik İzometrikCBA

• Kas kasılması• http://www.youtube.com/watch?v=WVuW560nRII

Part 3 Cross bridge cycle• http://www.youtube.com/watch?v=Ct8AbZn_A8A

• http://www.youtube.com/watch?v=hqynCsign8E• http://www.youtube.com/watch?v=ioAfEK0mTRY

29.02.2016 72

29.02.2016

13

Kasların Fonksiyonlarına İlişkin Temel Prensipler

29.02.2016 74

1. Kasların lokalizasyonları fonksiyonlarıyla son derece ilişkilidir;– Bir kasın bir eklemde hareket oluşturabilmesi için o eklemi

bir noktadan geçmesi gerekir.– Bir kas birden fazla eklemi kat ediyor ise kat ettiği tüm

eklemlere hareket yaptırabilir.

2. Bir kas aynı eklemde farklı hareketler yaptırabilir.3. Bir eklemde aynı hareketi yaptıran birden fazla kas

bulunabilir.


Kasların Fonksiyonlarına İlişkin Temel Prensipler Kasların Fonksiyonlarına İlişkin Temel Prensipler


29.02.2016 78

Agonist rol: Belirli bir hareket sırasında gerekli kuvvetin önemli bir bölümünü sağlayan, bir başka deyişle hareketin gerçekleşmesinden birinci derecede sorumlu kaslara agonistkaslar denir.

Sinerjist rol: Bir hareketin gerçekleşmesinden birinci derecede sorumlu olmayan, ancak agonist kaslara destek olan kaslara sinerjist kaslar denir.

Antagonist rol: Agonist kasların tam tersi yönde hareketi gerçekleştiren kaslar antagonist kaslardır. Agonist kas kasılarak istenen hareketi gerçekleştirirken, antagonist kas gevşeyerek hareketin gerçekleşmesine izin verir.

Kasların Fonksiyonel Rolleri-1

29.02.2016

14

29.02.2016 79

Stabilizatör (Fiksatör) rol: Herhangi bir hareketin etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için, vücudun diğer parçalarının, kasılan kasların ya da yerçekiminin yol açtığı çekme kuvvetine karşı desteklenmesi, sabitlenmesi gerekir.

Statik (izometrik) kasılarık bu destekleme fonksiyonunu gören kaslara stabilizatör ya da fiksatör kaslar denir.

Nötralizör Rol: Bir hareket oluştururken, agonist kasların istenmeyen hareketlerinin önlenmesidir.


29.02.2016 80


AGONİST, ANTAGONİST

VE SİNERJİST ROLLER

Örnek!

29.02.2016 81


STABİLİZATÖR ROL

NÖTRALİZÖR ROLÖrnek!KASLARIN İSİMLENDİRİLMESİ-1

Kaslar aşağıdaki özelliklerininin bir ya da daha fazlasını ifade edecek şekilde isimlendirilirler

• Boyut / büyüklük • Şekil • Kas liflerinin yönü• Lokalizasyon • Kasın başlangıç noktası (origo) sayısı• Origo ve insersiyonun yapışma yeri• Fonksiyon

KASLARIN İSİMLENDİRİLMESİ-2

Kasın Boyutu/Büyüklüğüne göre İsimlendirme

Vastus Büyük-kocaman

Maksimus Geniş/büyük

Minimus Küçük

Longus Uzun

Brevis Kısa

UYLUK: Kalça Ekleminin KaslarıEklemin arkasından ve lateralinden geçenler

Gluteal KaslarM. Gluteus maksimusM. Gluteus mediusM. Gluteus minimus

29.02.2016

15

BACAK: Diz Ekleminin KaslarıEklemin önünden geçenler

M. Rektus femoris VL-VI-VM

M. KuadrisepsM. Rektus femorisM. Vastus lateralisM. Vastus medialisM. Vastus intermedius

UYLUK: Kalça Ekleminin KaslarıEklemin medialinden geçenler

Adduktör KaslarM. Adduktör magnusM. Adduktör brevisM. Adduktör longusM. Grasilis

Kasın Şekline Göre İsimlendirmeDeltoid Üçgen, üç kenarlı şekil

Rhomboid Eşkenar dörtgen, karşılıklı kenarları birbirine eşit ve paralel

Latissimus Geniş

Teres Yuvarlak/silindirik

Trapezius İkizkenar yamuk benzeri şekil, 4 kenarlı ve karşılıklı kenarları birbirine paralel şekil

KASLARIN İSİMLENDİRİLMESİ-3OMUZ KEMERİ


Kasın Liflerinin Yönüne Göre İsimlendirme

Rektus Düz

Transvers Enine

Oblik Dioagonal / çapraz

Orbikülaris Dairesel

90

29.02.2016

16


Kasın Lokalizasyonuna Göre İsimlendirmePectoralis GöğüsGluteus Kalça

Brachii KolSupra- Yukarıİnfra- AşağıSub- AltındaMedialis İçLateralis Dış


Kasın Origo Sayısına Göre İsimlendirme

Biseps İki başlı

Triseps Üçbaşlı

Kuadriseps Dört başlı

94M. Rektus femoris VL-VI-VM

Kuadriseps femoris


Kasın Origo ve İnsersiyosunun Yapışma Yerine Göre İsimlendirmeSternocleidomastoideus

Sternokleidomastoid

Origo, sternum ve klavikulaüzerinde, insersiyo mastoid çıkıntı üzerinde

Brachioradialis Origo kol/braki üzerinde, insersiyoradius üzerinde

96

29.02.2016

17


Kasın Fonksiyonuna Göre İsimlendirmeAbductor Vücut bölgelerini merkezden uzaklaştıran Abduksiyon

yaptıranAdductor Vücut bölgelerini merkeze yaklaştıran Adduksiyon

yaptıranFleksör Eklemde bükme /fleksiyon hareketi yaptıran Ekstansör Eklemde düzleştirme/germe/ekstansiyoniyon hareketi

yaptıranRotator Eklemde dönme/rotasyon hareketi yaptıranSupinator Önkolda dışa rotasyon/supinasyon hareketi yaptıran

Pronator Önkolda içe rotasyon/pronasyon hareketi yaptıran

Levator Bir yapıyı yukarı kaldıranMasseter Çiğneme fonksiyonunda kullanılan

UYLUK: Kalça Ekleminin KaslarıEklemin medialinden geçenler

Adduktör KaslarM. Adduktör magnusM. Adduktör brevisM. Adduktör longusM. Grasilis

1. rek132&sbr178 hareket sistemine giris.pdf

Documents