1. ünite (fiziğin doğası)
DESCRIPTION
9. sınıf fizik sunusu (fiziğin Doğası )TRANSCRIPT
![Page 1: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/1.jpg)
FİZİĞİN DOĞASIFİZİĞİN DOĞASI
1.Ünite
9. sınıflar
www.fizikpenceresi.com
![Page 2: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/2.jpg)
Hayatta bir gayesi olmayan insanlar,bir nehir üzerinde akıp giden saman çöplerine benzerler.
Seneca
![Page 3: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/3.jpg)
Bilim nedir?Bilim nedir?
İçinde bulunduğumuz dünyayı, evreni ve burada olan olayların sebeplerini, sonuçlarını belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde anlama ve açıklama sanatıdır.
BiliminBilimin, insanoğlunun merak, korku, istek ve ihtiyaçlarından doğduğu söylenebilir.
Bilim adamları, çevremizde olup biten tüm olaylara bilimsel yöntem ışığında açıklama getirmeye çalışırlar.
![Page 4: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/4.jpg)
Bilim Adamının Özellikleri:Bilim Adamının Özellikleri:
* Otorite tanımaz.* Mantıksaldır.* Kuşkucudur.* Ön yargıdan uzak ve tarafsızdır.* Eleştiricidir.* Değişimi savunur.* Genelle ilgilenir. * Seçicidir.* Pozitiftir.* Ölçme ve deneye dayanır.* Evrenseldir.* Geniş bir hayal ve yorumlama gücü vardır.
![Page 5: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/5.jpg)
Bilimsel Çalışma Yönteminin Basamakları:Bilimsel Çalışma Yönteminin Basamakları:
1- Problemin Belirlenmesi1- Problemin Belirlenmesi
Öncelikle problemin iyi anlaşılması gerekiyor.
"Problemi anlamak, problemi yarı-yarıya çözmek demektir."
![Page 6: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/6.jpg)
2- Gözlem2- Gözlem
Nitel ve Nicel olmak üzere iki çeşit gözlem vardır.
Nitel Gözlem :Nitel Gözlem : Beş duyumuzu kullanarak yaptığımız gözlemlerdir.
Örneğin "çaydanlıktaki su sıcaktır".
Buradaki gözlem nitel bir gözlemdir. Bunu, suya dokunarak veya sudan çıkan buharı gözlemleyerek karar veririz.
Nicel Gözlem :Nicel Gözlem : Ölçü aletleri kullanılarak yapılan gözlemlerdir.
Örneğin "çaydanlıktaki su 80ºC dir".
Nicel gözlem sonunda;1. Sayısal veriler elde edilir.2. Nicelik belirtir.3. Duruma ve kişiye göre değişmez.4. Bilimsel önem taşır.5. Güvenilir bir gözlemdir.6. Bilimin en çok başvurduğu bir metottur.
![Page 7: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/7.jpg)
3- Verilerin Toplanması3- Verilerin Toplanması
Veriler problem ile ilgili gerçekleri içerir. Gözlemler sonucu elde edilen veriler toplanıp, düzenlenir.
4- Hipotezin Kurulması 4- Hipotezin Kurulması
Hipotez , probleme geçici bir çözümdür (varsayım).Hipotez; verilerin tamamını kapsayan, tutarlı, ancak kesin olmayan, denenebilir, sınanabilir bir açıklamadır.
5- Tahminlerde Bulunma5- Tahminlerde Bulunma
Kurulan hipotezler doğrultusunda mantıklı sonuçların çıkartılmasıdır ve bu sonuçlar ile hipotezler test edilir.
Örnek :Eğer bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiş ise, insanda hücrelerden meydana gelmiştir.
![Page 8: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/8.jpg)
6- Kontrollü Deney 6- Kontrollü Deney
Yapılan tahminlerin geçerli olup olmadığı kontrollü deneyler sonucu tespit edilir.
Deney sonuçları tahminleri doğrular ise hipotez geçerlilik kazanır. Aksi durumda ise eldeki verilerle yeni hipotezler kurularak bilimsel çalışmaya devam edilir.
7- Teori 7- Teori
Tekrarlanan deneylerle doğruluğu tam olarak değil, ama büyük ölçüde kabul edilmiş hipotezlerdir.Teorilerin çürütülme ihtimalleri vardır.
8- Kanun8- Kanun
Doğruluğu bütün bilimlerce kabul edilmiş varsayımlara kanun denir.
Örnek : Yerçekimi kanunu, Mendel Kanunları
![Page 9: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/9.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangisi hipotez cümlesidir?
I. Beş yaş ve altı çocuklarda şeker cilt kızarıklığı yapabilir.II. Bitkinin büyümesi ışık renginden etkilenir.III. Bu yıl kış çok soğuk geçebilir.IV. İyilik yapan iyilik bulur.
Çözüm:
Hipotez cümlesi sınanabilir olmalıdır.Bu nedenle I ve II olur.
![Page 10: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/10.jpg)
ÖRNEK
Çözüm:
Hipotez; gözlem ve verilere dayanan ancak kesin olmayan bir açıklama getirir.
Cevap : B
Bir öğrenci annesinin elbiselerinin güveler tarafından yendiği gerek-çesiyle elbise dolabına naftalin koyduğunu görür. Yeterli süre gözlem-lediğinde elbiselerin yenmediğini fark eder. Bu gözleme dayanarak“ Naftalin güveleri öldüren bir madde olabilir.’’ cümlesini not eder.
Bu cümle aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gözlem B) Hipotez C) Çıkarım D) Genelleme E) Yanlışlama
![Page 11: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/11.jpg)
ÖRNEK
Çözüm:
Bilimsel bir gerçeği göstermek, bir varsayımı kanıtlamakiçin yapılan işleme ne denir?
A) Gözlem B) Tahmin C) Deney
D) Modelleme E) Öngörme
Bilimsel bir gerçeği göstermek, bir deneyi doğrulamak, birvarsayımı kanıtlamak için yapılan işleme deney denir?
![Page 12: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/12.jpg)
ÖRNEK
Bir bilim adamını diğer insanlardan ayıran özelliklerden değildir?
A) Meraklıdır.
B) Şüphecidir.
C) Tarafsızdır.
D) Değişimlere açıktır.
E) Duyarsızdır.
![Page 13: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/13.jpg)
ÖRNEK
Çözüm:
I. ÖzneldirII. Sayı değeri içermezIII. Ölçü araçları ile yapılır
Yukarıdakilerden hangileri nitel gözlemin özelliklerindendir?
A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll
Nitel gözlem sayı içermez ve kişiye özeldir.
![Page 14: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/14.jpg)
2. çıkış
Doğada karşımıza problem olarak çıkan olgu ve olaylara çözüm
getirmek, onları anlayıp, ilkelerle açıklamak için İzlenen yola bilimsel
yöntem denir.
ÖRNEK
D
Y
Bilimsel yöntem aynı zamanda bilimsel
bir süreçtir.
Fizik bilimi sınanabilir,sorgulanabilir ve delillere dayandırılabilir yapıdadır.
D
Y
D
Y
Nicel gözlem nitel gözleme göre daha
nesneldir.
Hipotez gözlemler sonucu oluşan veriye dayalı genellemeler
içerir.
Nitel gözlemlerde veriler sayı ve
birimle ifade edilir.
Hipotez evrensel bir geçerlilik kazandığında
teori (kuram) haline dönüşür..
D
D
D
D
Y
Y
Y
Y
1. çıkış
3. çıkış
4. çıkış
5. çıkış
6. çıkış
7. çıkış
8. çıkış
DD
2. çıkışY
![Page 15: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/15.jpg)
FEN BİLİMLERİ
FİZİK KİMYA KİMYA BİYOLOJİ
Evren ve evrenin temel yasalarını
inceler.
Maddelerin moleküler yapısını
inceler
Canlıların yapısını İnceler.
![Page 16: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/16.jpg)
Fiziğin Alt DallarıFiziğin Alt Dalları
Mek
anik
Ele
ktri
k
Op
tik
Ter
mo
din
amik
Ato
m F
iziğ
i
Nü
klee
r fi
zik
Kat
ıhal
Fiz
iği
Man
yeti
zma
FİZİKFİZİK
![Page 17: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/17.jpg)
Mekanik
Kuvvetlerin maddeler üzerine etkisini, maddelerin denge ve hareket nedenlerini bununla ilgili kanunları inceleyen fizik bölümüne Mekanik denir.
![Page 18: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/18.jpg)
Elektrik
Elektron ve protonların sahip olduğu etkileşimleri, bunları hareketi sonucu oluşan elektriksel alan, elektriksel kuvvetleri inceler.Elektrik günlük hayatımızın vazgeçilmez enerji kaynağıdır.
![Page 19: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/19.jpg)
Manyetizma
Yüklü parçacıkların hareketi sonucu oluşan manyetik alan ve manyetik kuvvetleri inceler.Günlük hayatımızda haberleşme, tıp olmak üzere pek çok alanlarda kullanılır.
![Page 20: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/20.jpg)
Optik
Işığın davranışını, yansımasını, gölge olayını, kırılma, aydınlanma olayını inceler.
![Page 21: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/21.jpg)
Termodinamik
Isı enerjisi, ısı alışverişini , ısıl dengeyi inceler. Suyun kaynaması, donması ve buzulların erimesi, dünyamızdaki küresel ısınma olaylarını inceler.
![Page 22: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/22.jpg)
Atom Fiziği
Atomları ve atomun yapısını inceler. Atomların bir biri ile etkileşimlerini inceler.
![Page 23: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/23.jpg)
Nükleer Fizik
Atom çekirdeğini inceleyen bilim dalıdır. Atom çekirdeğindeki bağları, Bağların kopması sonucunda açığa çıkan enerjiyi, radyasyonu ve rad-yasyondan korunma yollarını inceler
![Page 24: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/24.jpg)
Katıhal Fiziği
Kristal yapılı, yoğun maddelerin bağ yapısını, esnekliğini inceler.Bilgisayar ve elektronik alanlarında sıkça kullanılır.
![Page 25: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/25.jpg)
Fiziğin Diğer Temel Bilimlerle İlgisiFiziğin Diğer Temel Bilimlerle İlgisi
Maddenin katı, sıvı gaz hallerini en derin ayrıntısına kadar inceleyen , termodinamik yasalarını kullanan, Kimyanın alt dalı olan Fizikokimya modern fizikten fazlasıyla etkilendi.
Maddenin yapısı, elektromagnetik radyasyon, siyah cisim ışıması, fotoelektrik olay, atom spektrumları ve Bohr atom modeli, De broglie bağıntısı, çözeltilerin termodinamik İncelenmesi, elektrolit çözeltiler ve elektrokimyasal piller, kimyanın fizikle bağlantılı konularıdır.
![Page 26: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/26.jpg)
Biyolojik süreçlerin aydınlatılmasında ve biyolojiye ilişkin sorunların çözümündefiziksel bilimlerin ilke ve kavramlarındanyararlanan bilim dalı biyofizik biyofizik modern fizikteki gelişmelerden yararlandı.
Sinir sisteminde uyarıların iletilmesindeki yapıyı, ışık, ses ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi fiziksel büyüklüklerin canlılara etkisini ve canlıların yer değiştirme ya da iletişim yoluyla çevreleriyle kurdukları ilişkileri inceler.
Biyofizikte kullanılan en yaygın inceleme ve araştırma yöntemleri arasında X ışınları, Lazer, MR, Tomografi, PED, ultra santrifüj ile çökeltme fizikle bağlantılıdır.
Fiziğin Diğer Temel Bilimlerle İlgisiFiziğin Diğer Temel Bilimlerle İlgisi
![Page 27: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/27.jpg)
Fiziğin Mesleklerdeki YeriFiziğin Mesleklerdeki Yeri
Temel bilimlerden en önemli olanı fizik, çoğu meslek için gereklidir.
Gemi ve yapı inşaatı, makine, metalurji ve malzeme mühendislikleri, mimarlık, elektrik, elektronik, haberleşme, astronomi, meteoroloji ile askeriye, nükleer tıp ve radyoloji gibi çeşitli alanlarda temel ya da ileri düzeyde fizik bilgisi gerekmektedir.
![Page 28: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/28.jpg)
Bilimsel Model ve Modelleme Nedir?Bilimsel Model ve Modelleme Nedir?
Evrenin boyutları, varlığı etkileri ile gözlenebilen elektrik ve manyetik alan gibi soyut kavramlar, maddenin doğrudan gözlem yapamayacak kadar küçük yapılardan oluşması ve çeşitliliği, bilgi ve teknolojimizin yetersizliği, duyu organlarımızın sınırlılığı; maddeler ve davranışlarını anlamamızı zorlaştırır.
Var olan ve bilinen kaynaklardan hareketle bilinmeyen bir hedefi basit ve anlaşılır hale getirmek için yapılan işlemler bütününe modelleme denir.
Model ve modelleme bilimsel süreç becerileri kapsamında, bilim adamlarının kanun, teori, prensip, formül gibi yeni ürünler ortaya çı-karmak için izledikleri aşamaları ve bu aşamaların sonuçlarını anlatır.
![Page 29: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/29.jpg)
Bilimde Kullanılan Bazı Modeller
![Page 30: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/30.jpg)
Bilimin dili matematiktir.
Fizikçiler karşılaştıkları bilimsel sorunları matematiksel metotlarla çözerler.
Bilimsel süreç işletilirken ölçme, veri toplama, deney yapma, prensipler çıkarma aşamalarında matematik kullanılır.
![Page 31: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/31.jpg)
ÖRNEK
Fiziğin alt bilim dalları ve bu bilim dallarının incelediği konularla ilgiliolarak aşağıdaki tablolarda verilen kavramları eşleştiriniz?
Mekanik
Manyetizma
Optik
Termodinamik
Atom Fiziği
Katıhal Fiziği
Nükleer Fizik
Fiziğin Alt Bilim Dalı
Isı
Atom
Katı Madde
Işıma
Mıknatıs
Işık
Hareket
İncelediği Konu
![Page 32: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/32.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uygulamalarına örnek verilemez?
A) Hidroelektrik santrallerinde elektrik elde edilmesi
B) Gemilerin suda yüzmesi
C) Göz kusurlarından kurtulmak için lazer tedavisi
D) Sütün ekşimesi
E) Bazı uçakların piste inişinde paraşüt açması
![Page 33: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/33.jpg)
ÖRNEK
Yukarıdaki olayların karşısına fiziğin hangi dalının ilgilendiğini yazın.
1. Kuvvetin harekete etkisini inceler
2. Elektrik akımının etkilerini inceler
3. Işığın merceklerden geçişini inceler
4. Atomun yapısını inceler
5. Ortamda ısının nasıl yayıldığını inceler.
Mekanik
Optik
Elektrik
Atom
Termodinamik
![Page 34: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/34.jpg)
11Bilimsel Yöntem, Temel Bilimler, Bilimsel Model
1. Bir ölçü aleti kullanmadan yapılan gözleme ……………gözlem denir.
2. Bir ölçü aleti kullanılarak yapılan gözleme ……………gözlem denir
3. Fizikte gözlem ve deney sonucunda ulaşılan sonuca ………….denir.
4. Gerçekliği ispatlanmamış fikirlerimize ……………..denir.
5. Fiziğin atom çekirdeklerini inceleyen dalına ……………..fizik denir.
6. ………………kurmak hipotezin başlangıcını oluşturur.
7. Biyoloji ve fizik ortak alanını inceleyen bilim dalına ………………denir.
8. Buzun erimesini inceleyen fiziğin dalına …………………. denir.
9. Bilimsel çalışmalarda ………………….yöntemi sıkça kullanılır.
10. Hipotezin kesin doğruluğunun ispatlanmış haline …………..denir.
11. Bilimin dili ……………………..tir.
12. Kristallerin yapısını inceleyen fiziğin alt dalına …………….fiziği denir.
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
modelleme matematik nitel nicel katıhal teori termodinamik hayal biyofizik nükleer hipotez yasa
nitel
nicel
hipotez
teori
nükleer
Hayal
biyofizik
termodinamik
modelleme
yasa
matematik
katıhal
![Page 35: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/35.jpg)
11Bilimsel Yöntem, Temel Bilimler, Bilimsel Model
1. Bugün hava çok güzel diyen öğrenci nitel gözlem yapmıştır. …………….…
2. Işığı inceleyen fiziğin dalına atom fiziği denir. ……………………………….
3. Bir ölçü aleti kullanılarak yapılan gözleme nicel gözlem denir. …………….
4. Atom çekirdeğini ve bunu oluşturan tanecikleri fizik ile kimya inceler. ……..
5. Mekanik fiziğin bir alt dalıdır. ……………………………………………………
6. Fizik uygulamalı bir bilim dalıdır. ………………………………………………
7. Kimya ve fizik ortak alanını inceleyen bilim dalına fizikokimya denir. ………
8. Hipotezin kesin doğruluğunun ispatlanmış haline yasa denir. ………………
9. “Yarın hava güzel olabilir.” cümlesi bir hipotezdir. ……………………………
10. Bilimde modelleme düşünme kolaylığı sağlar. ……………………………….
11. Nicel gözlemler, nitel gözlemlerden daha kesin sonuç verir. ……………….
12. Cisimlerin genleşmesini, fiziğin alt dalı olan manyetizma inceler. …………
13. Bilim adamı şüphecidir. …………………………………………………………
B. Aşağıdaki cümlelerin hangileri doğru, hangileri yanlıştır?B. Aşağıdaki cümlelerin hangileri doğru, hangileri yanlıştır? D Y
![Page 37: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/37.jpg)
Fizikte kütle, hacim, uzunluk, alan, sıcaklık, kuvvet, hız, ivme, elektrik yükü, elektrik akımı… gibi birçok büyüklük kullanılmaktadır.
Bir büyüklüğü ölçmek için, o büyüklük cinsinden seçilen değişmez parçaya birim denir.
Birim sistemleri:Uluslararası beraberliği sağlamak ve birim kargaşasını önlemek amacıyla, fizikte birçok birim sistemi kullanılmaktadır.
Ölçme:
![Page 38: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/38.jpg)
Tek bir niceliği içeren büyüklüklere “ temel büyüklükler”,birden fazla niceliğin ilişkisi ile oluşan ve temel büyüklüklerden elde edilebilen büyüklüklere “türetilmiş büyüklükler” denir.
Fiziksel Nicelik Birim Sembol
Uzunluk Metre m
Kütle kilogram kg
Zaman saniye s
Elektrik akımı Amper A
Sıcaklık Kelvin K
Aydınlanma şiddeti Candela cd
SI Temel Birimleri (MKS)
![Page 39: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/39.jpg)
Uzunluk
İlk uzunluk standardı metre, 1792 yılında Paris’ten geçen boylam üzerinde kuzey kutbundan ekvatora kadar olan mesafenin on milyonda biri olaraktanımlandı.1960 yılında standart metre, ışığın dalga boyu cinsinden çok hassas bir şekilde tanımlandı. Bu tanıma göre 1 metre, kripton atomunun uyarılması sonucu yaydığı karakteristik turuncu- kırmızı ışığın dalga boyunun 1.650.763.73 katıdır.Son olarak 1983 yılında 1 metre, ışığın boşlukta 1/299.792.485 saniyede aldığı yolun uzunluğu olarak tanımlanmıştır.
Uzunluk standardı ‘metre’ dir.
![Page 40: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/40.jpg)
Uzunluk ÖlçüleriUzunluk Ölçüleri
Uzunluk metre ile ölçülür.
metre (m)
dekametre (dam)
hektometre (hm)
kilometre (km)
desimetre (dm)
milimetre (mm)
santimetre (cm)
10 il
e ça
rpılı
r.
10 a
bö
lün
ür. 1 metre (m) = 10 dm
1 metre (m) = 100 cm1 metre (m) = 1000 mm
1 kilometre (km) = 1000 m
![Page 41: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/41.jpg)
Kütle
Kütle standardı ‘kilogram’ dir.
1887 yılında kabul edilen kütle standardı, ‘1 Kilogram’, platin-iridyum alaşımından yapılmış silindirin kütlesi olarak tanımlanmıştır.Bu silindir Fransa’nın Serves kentindeki Uluslar arası Ağırlık ve Ölçümler Bürosunda saklanır.
![Page 42: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/42.jpg)
1 gram (g) = 1000 miligram (mg)1 kilogram (kg) = 1000 g1 kental = 100 kg1 ton = 1000 kg
Kütle terazi ile ölçülür.
Kütle Ölçüleri
gram (g)
dekagram (dag)
hektogram (hg)
kilogram (kg)
desigram (dg)
miligram (mg)
santigram (cg)
10 i
le ç
arp
ılır
.
10 a
bö
lün
ür.
![Page 43: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/43.jpg)
Zaman
Zaman standardı ‘saniye’ dir.
1960 yılına kadar saniye ortalama güneş günü cinsinden tanımlanmıştır. Bir güneş gününün 1/86400 üne saniye adı verilir.1967 yılında yeni saniye standardı sezyum atomunun 9.192.631.770 defa titreşim yapması için geçen süredir.
![Page 44: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/44.jpg)
Saat 1 sa = 60 dkDakika 1 dk = 60 sSaniye 1 s = 100 slSalise 1 sl = 10-2 sMilisaniye 1 ms = 10-3 sMikro saniye 1 µs = 10-6 s
Zaman ÖlçüleriZaman Ölçüleri
asır
yıl
ay
hafta
gün
saat
dakika
saniye
salise
![Page 45: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/45.jpg)
Sıcaklık
Sıcaklık, maddenin bir molekülünün kinetik enerjisi ile orantılı bir büyüklüktür.
Sıcaklık Termometre ile ölçülür.
Sıcaklığın kullanılan yaygın birimleri selsiyus (0C) , Kelvin (0K) ve fahrenhayt (0F) dır.
![Page 46: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/46.jpg)
Işık Şiddeti
Bir kaynağın birim zamanda yaydığı ışık enerjisinin bir ölçüsüdür.
I I ile gösterilir.
Işık şiddeti fotometre ile ölçülür.
Birimi candela(cd) ya da mumdur.
![Page 47: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/47.jpg)
Elektrik Akımı
Akım şiddeti, ampermetre ile ölçülür.
Akım birimi Amper’ dir. Sembolü A’ dır.
Akım ölçüleri
Kiloamper 1kA = 1000 AAmper 1A = 1000 mA = 10-3 kAMiliamper 1 mA = 1000 µA = 10-3 AMikroamper 1 µA = 1000 nA = 10-6 A
![Page 48: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/48.jpg)
Fiziksel Nicelik Birimin adı
SI (MKS)
Simgesi
Alan m2
Hacim m3
Yoğunluk kg/m3
Basınç Pascal Pa = N/m2
Aydınlanma şiddeti lüx lx = Cd/m2
Işık akısı lümen lm
Frekans Herts S-1
Özısı Cal/g.C0
Hal değişim ısısı (L) Cal/g
SI (MKS) Türetilmiş BirimlerTüretilmiş Birimler
![Page 49: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/49.jpg)
Fiziksel Nicelik Birimin adı SI(MKS)
Birimin adı (CGS)
Simgesi
Hız m/s
İvme m/s2
Kuvvet Newton dyn 1N = 105dyn
İş-Enerji Joule
eV
Kilowattsaat
erg
Calori
1J = 107 erg
1Cal = 4,18J
1eV = 1,6.10-19J
kws
Güç Watt W = J/s
![Page 50: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/50.jpg)
Fiziksel Nicelik Birimin adı SI(MKS)
Birimin adı (CGS) Simgesi
Elektriksel yük Coulomb C
Potansiyel fark Volt V
Direnç Ohm Ω
Elektriksel sığa Farad F = C/V
Elektrik Alan Newton/coulomb N/C = V/m
Manyetik akı Weber Wb
Manyetik Alan Tesla T = Wb/m2
İndüksiyon katsayısı
Henry H
![Page 51: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/51.jpg)
Az katlar Adı Simgesi
10-1 Desi d
10-2 Santi c
10-3 Mili m
10-6 Mikro μ
10-9 Nano n
10-12 Piko p
10-15 Femto f
10-15 Atto a
10-18 Zepto z
10-24 Yokto y
Çok katlar Adı Simgesi
10 Deka da
102 Hekta h
103 Kilo k
106 Mega M
109 Giga G
1012 Tera T
1015 Peta P
1018 Exa E
1021 Zetta Z
1024 Yotta Y
SI birimlerinin az ve çok katları şöyle sembolize edilir.
![Page 52: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/52.jpg)
km2
hm2
dam2
m2 nin üst katları
dm2
cm2
mm2
m2 nin ast katları
m2 (metrekare)
Alan (Yüzey) ÖlçüleriAlan (Yüzey) Ölçüleri
1 metrekare (m2) = 100 dm2 = 10 000 cm2 = 1 000 000 mm2
1 ar (a) = 100 m2
1 dekar (da) = 1000 m2 = 10 a1 hektar (h) = 10 da = 10 000 m2 = 100 a1 kilometrekare (km2) = 100 h = 1000 da = 1 000 000 m2
![Page 53: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/53.jpg)
1 m3 = 1000 dm3
= 1 000 000 cm3
= 1 000 000 000 mm3
1 litre (l) = 1 dm3 = 1000 cm3
Hacim, Boşluk Ölçüleri, Sıvı ÖlçüleriHacim, Boşluk Ölçüleri, Sıvı Ölçüleri
metreküp (m3)
dekametreküp (dam3)
hektometreküp (hm3)
kilometreküp (km3)
desimetreküp (dm3)
milimetreküp (mm3)
santimetreküp (cm3)
1000
ile
çarp
ılır.
1000
e b
ölü
nü
r.
![Page 54: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/54.jpg)
Ölçmede HataÖlçmede Hata
Fiziksel bir büyüklük ölçülürken değişik sebeplerden dolayı hata oluşur.
Gerçek değerle ölçüm arasındaki farka ölçüm hatası denir.
Hata hiçbir zaman sıfırlanamaz ama en aza indirilebilir.
Bir ölçümde hatayı azaltmak için ölçü sayısını artırmak gerekir. Ne kadar çok ölçüm yapılırsa bulunan sonuçlar o kadar gerçeğe yakın olur.
Ölçümlerdeki hatanın dört nedeni vardır:
1. Ölçüm yönteminden2. Ölçümü yapandan3. Ölçme aletinden4. Ölçümün yapıldığı ortamdan
![Page 55: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/55.jpg)
Eşit kollu terazi ile yapılan ölçümlerde hata,
I. Ortam şartları II. Ölçüm yapan kişi III. Ölçüm aleti
verilenlerden hangilerinden kaynaklanmıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
ÖRNEK
![Page 56: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/56.jpg)
ÖRNEK
I. İvme II. Zaman III. Hız IV. Akım V. Kütle
Yukarıda verilen büyüklüklerden hangileri türetilmiş büyüklüktür?
A) I ve III B) II, IV ve V C) I, II ve III
D) III ve V E) II, III ve V
![Page 57: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/57.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki birim dönüşümlerini yapınız.
…………..cm ……….km200 m
Çözüm:
metre (m)
dekametre (dam)
hektometre (hm)
kilometre (km)
desimetre (dm)
milimetre (mm)
santimetre (cm)
10 i
le ç
arp
ılır
.
10 a
bö
lün
ür.
0,220000
![Page 58: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/58.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki birim dönüşümlerini yapınız.
…………..cm ……….km5 dam
Çözüm:
metre (m)
dekametre (dam)
hektometre (hm)
kilometre (km)
desimetre (dm)
milimetre (mm)
santimetre (cm)
10 i
le ç
arp
ılır
.
10 a
bö
lün
ür.
0,055000
![Page 59: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/59.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki birim dönüşümlerini yapınız.
…………..mg ……….kg80 g
Çözüm:
0,0880000
gram (g)
dekagram (dag)
hektogram (hg)
kilogram (kg)
desigram (dg)
miligram (mg)
santigram (cg)
10 i
le ç
arp
ılır
.
10 a
bö
lün
ür.
![Page 60: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/60.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki birim eşleştirmelerinden hangisi yanlış gösterilmiştir?
A)
B)
C)
D)
E)
2 dk 120 s
4 saniye 400 salise
2 ton 2.106 kg
0,5 m 50 cm
100 cm 1000 mm
![Page 61: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/61.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki birim dönüşümlerini yapınız.
…………..saniye ……….saat120 dk
Çözüm:
27200
Saat 1 sa = 60 dkDakika 1 dk = 60 sSaniye 1 s = 100 slSalise 1 sl = 10-2 sMilisaniye 1 ms = 10-3 sMikro saniye 1 µs = 10-6 s
![Page 62: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/62.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdaki büyüklükler hangi araçlarla ölçüldüğünü gösteriniz.
Kuvvet
Akım
Sıcaklık
Zaman
Uzunluk
Kütle
Işık şiddeti
Büyüklük
Termometre
Ampermetre
Fotometre
metre
Terazi
saat
Dinamometre
Ölçüldüğü alet
![Page 63: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/63.jpg)
Çözüm:
5 dm3 kaç mm3 eder?
333 105 5 cmdm
ÖRNEK
36 105 mm
metreküp (m3)
dekametreküp (dam3)
hektometreküp (hm3)
kilometreküp (km3)
desimetreküp (dm3)
milimetreküp (mm3)
santimetreküp (cm3)
100
0 il
e ça
rpıl
ır.
100
0 e
bö
lün
ür.
![Page 64: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/64.jpg)
Çözüm:
30 hm3 kaç L eder?
333 dam 1030hm 30
333 m101030
3333 dm10101030
310 dm 103
litre 103 10
ÖRNEK
metreküp (m3)
dekametreküp (dam3)
hektometreküp (hm3)
kilometreküp (km3)
desimetreküp (dm3)
milimetreküp (mm3)
santimetreküp (cm3)
100
0 il
e ça
rpıl
ır.
100
0 e
bö
lün
ür.
![Page 65: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/65.jpg)
Fiziksel BüyüklüklerFiziksel Büyüklükler Fiziksel BüyüklüklerFiziksel Büyüklükler
Fiziksel büyüklükler, Skaler ve vektörel büyüklükler olarak iki başlık
altında incelenir.
Skaler büyüklükler :Skaler büyüklükler : Sayı ve birimle ifade edilen büyüklüklerdir.
Uzunluk ( L = 20 cm )Enerji ( E =100 joule )Zaman ( saat 16 : 50 )Sıcaklık ( 15 0C )Kütle ( 3 kg )Hacim ( 60 m3 )Alan ( 6 m2 )
![Page 66: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/66.jpg)
Vektörel Büyüklükler : Vektörel Büyüklükler : Sayı ve birim yanında yöne de ihtiyaç
varsa bu büyüklüklere vektörel büyüklükler denir.
Kuvvet ( F = 10 N )Kuvvet ( F = 10 N )
Hız ( V= 5 m/s )Hız ( V= 5 m/s )
İvme ( a = 3 m/sİvme ( a = 3 m/s22 ) )
Momentum ( P = 20 kg.m/s )Momentum ( P = 20 kg.m/s )
Elektrik alan ( E = 18 N/C )Elektrik alan ( E = 18 N/C )
![Page 67: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/67.jpg)
VektörVektör
Yönlü doğru parçalarına vektör denir.
doğubatı AO
Bir vektörün tam olarak tanımlanabilmesi için ;
yönü,yönü,doğrultusu,doğrultusu,büyüklüğü,büyüklüğü,başlangıç noktasınınbaşlangıç noktasının
bilinmesi gerekir.
![Page 68: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/68.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüktür ?
A) Kütle B) Sıcaklık C) uzunluk D) hız E) Enerji
![Page 69: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/69.jpg)
ÖRNEK
Aşağıdakilerden hangisi skaler büyüklüktür ?
A) Kütle B) kuvvet C) ivme D) hız E) momentum
![Page 70: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/70.jpg)
ÖRNEK
3. çıkış
Fiziksel büyüklüklerdenyönü olanlar vektör,
yönü olmayanlar skaler olarak adlandırılır.
D
Y
İvme skaler bir büyüklüktür.
Ölçmede hata, ölçü aracından ve ölçüm
yapan kişiden kaynaklanır.
Y
D
D
Y
Akım şiddeti, temel büyüklüktür.
Yönü aynı olan vektörlerin doğrultuları
da aynıdır.
Kuvvet birimi, Newton dur.
Kütle ve sıcaklık temel büyüklüktür.
D
Y
D
D
Y
Y
Y
D
1. çıkış
4. çıkış
2. çıkış
5. çıkış
6. çıkış
7. çıkış
8. çıkış
D
Y3. çıkışD
![Page 71: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/71.jpg)
22Ölçme ve Fiziksel Büyüklükler
1. Elektrik akımını ölçmek için kullanılan araca ……...……………denir.
2. Eşit kollu terazi ile cisimlerin ……………ölçülür.
3. Uzunluk birimleri ……….büyür ……….küçülür.
4. Zaman …………..bir büyüklüktür.
5. İvme ve kuvvet …………….. büyüklüktür.
6. Sıvıların hacmi ……… ile ölçülür.
7. Metrenin 1000 katına ……………….denir.
8. İvme, kuvvet, hız, enerji, alan birimleri …………… birimlerdir.
9. Sayı ve birim yanında birde ……...ihtiyaç olan büyüklüklere vektörel büyüklükler denir.
10. Bir ölçü aracının gerçeğinden farklı ölçmesine, ölçmede ……….denir.
11. Işık şiddeti birimi ……………dır.
12. Elektrik akım birimi ………...dir.
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
onar onar skaler ampermetre amper candela litre hata türetilmiş vektörel kütlesi kilometre yöne
ampermatre
kütlesi
skaler
onar onar
vektörel
litre
kilometre
türetilmiş
yöne
hata
candela
amper
![Page 72: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/72.jpg)
22Ölçme ve Fiziksel Büyüklükler
1. İvme türetilmiş bir büyüklüktür …………….……………………………………
2. Sıcaklık kalorimetre ile ölçülür .…………………………………………………
3. Kuvvet temel bir büyüklüktür. ………………………………………………….
4. Tüm ölçüm aletlerinde sıfır hata ile ölçüm yapılamaz. ……………………....
5. Kütle ve zaman skaler bir büyüklüktür ………………………………………..
6. Ampermetre akım şiddetini ölçer……………………………………………….
7. Sıcaklık birimi kaloridir …………………………………………………………..
8. Işık şiddeti fotometre ile ölçülür……………………………….. ………………
9. 2 lt su, 200 ml. dir……………………………………………… …………….
10. 5 saniye, 500 saliseye eşittir……………………………………………………
11. Bir vektörün yönü değiştirilince , doğrultusu değişmeyebilir. ……………….
12. Kental kütle ölçümü birimidir. . …………………………………………………
13. Bir kenarı 2 m olan karenin alanı 400 cm2 dir………………………………...
B. Aşağıdaki cümlelerin hangileri doğru, hangileri yanlıştır?B. Aşağıdaki cümlelerin hangileri doğru, hangileri yanlıştır? D Y
![Page 73: 1. ünite (fiziğin doğası)](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081413/5488d207b47959dd0c8b5835/html5/thumbnails/73.jpg)
Ünite bitmiştir.Ünite bitmiştir.