1 y t biyoloji dersföyü -...
TRANSCRIPT
Ortaöğretim Alanı
BiyolojiDers Föyü
TYT - AYTTemel Yeterlilik Testi Alan Yeterlilik Testi
1
MF - 01
1. Bilimsel çalışma yapan bir bilim adamı
aşağıdakilerden hangisini yapmaz?
A) Araştırmasıyla ilgili nesnel çalışma
B) Daha önce yapılmış araştırmaları in-
celeme
C) Bulgularını diğer bilim adamları ile
birlikte yorumlama
D) Okuduğu her şeyi araştırmadan doğ-
ru kabul etme
E) Araştırmasıyla ilgili yapılan önerileri
dikkate alma
2. I. Birikimli ilerleme
II. Öznel olma
III. Aklı önde tutma
IV. Net olma
Yukarıda verilenlerden hangileri bi-
limsel bilginin özelliklerindendir?
A) Yalnız II B) I ve II
C) II ve III D) I, II ve III
E) I, III ve IV
Bilim
Bilimsel Bilgi
Gerçekleri bulma yolunda tarafsızca yapılan gözlem ve deneyler sonucunda elde edilen bilgidir.
Bir bilim adamı; Objektif, meraklı, Sabırlı, azimli ve hırslı, Şüpheci, Akılcı, Gerçekçi ve yeniliğe açık, Araştırmacı, Bilgilerini paylaşabilen, Diğer bilimler ve bilim adamları ile ilişkide olmalıdır.
Bilim adamları çalışmalarını belirli bir yönteme göre yapar, buna "Bilimsel Ça-lışma Yöntemi" denir.
Bu çalışmalar sonunda ulaşılan bilgi "Bilimsel Bilgi" dir. Bilimsel bilgi belli özel-liklere sahip olmalıdır.
Bu özellikler;
• Nesnel (objektif) olma,
• Birikimli bir şekilde ilerleyebilme,
• Akla dayanma,
• Sistemli ve yöntemli olma,
• Evrensel ve genelleyici olma,
• Tekrarlanabilme,
• Kesin olmadır.
1. Problemin Belirlenmesi:
Bilimsel Yöntemde İzlenecek Yol
Ne?, Neden?, Nasıl? gibi sorular sorularak çözüme ulaştıracak bir durum or-taya koyulur.
ÖrnekBir göldeki kirlenme ve orada yaşayan canlıların durumları
Uygulayalım
1. D 2. E
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 1 17.08.2018 14:48
2
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 1
1.
10°C 15°C10 mg Fe0,1 mg P
A B
10 mg Fe0,5 mg P
I. A saksısının sıcaklığı 10°C'dir.
II. B saksısındaki bitki çiçek açmamış-
tır.
III. Her iki saksıda 10 mg Fe bulunur.
Yukarıdakilerden hangileri bu deneyle
ilgili yapılan nicel bir gözlemdir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) I ve III
E) II ve III
2. Bir tıp doktoru insan bağırsağında yaşa-
yan zararlı organizmaları araştırarak etki-
lerini yok etmek istiyor.
Bu tıp doktoru ilk olarak aşağıdakiler-
den hangisini yapmalıdır?
A) Hipotez kurmalı
B) Gözlem yapmalı
C) Problemi belirlemeli
D) Teori kurmalı
E) Kontrollü deney yapmalı
2. Veri ToplanmasıVeri toplayabilmek için gözlem ve deneyler yapılır.
GÖZLEM
NİCEL GÖZLEMNİTEL GÖZLEM
Ölçü aletleri kullanılmadan yalnız duyu organlarıyla yapılan gözlemdir.
“Göl sıcaklığı 24°C’dir.
Duyu organlarının yanı sıra ölçme aletleri kullanılarak yapılan gözlemdir.
Örnek:
“Göl bulanık görünüyor.”
Örnek:
3. Hipotez Kurulması (Varsayım):Hipotez (varsayım), problem için sunulan geçici çözüm önerisidir.İyi bir hipotez;
• Eldeki gerçeklere aykırı düşmez.
• Problemle ilgili tüm verileri içerir.
• Gerçekler arasında bağlantı kurar.
• Yeni gerçekler tahmin etmemizi sağlar.
NOT
"Gölde yaşayan canlı sayısını artırmak için göl temizlenmelidir."
4. Tahminde Bulunmak:
Hipoteze dayanarak, "Eğer ............ ise ............. dır." şeklinde kurulan cüm-lelerdir.
NOT
"Eğer göl temizlenirse balık sayısı artar."
5. Kontrollü Deney Yapmak:Deneyde incelenecek olayı etkileyen faktörlerden biri değiştirilir, diğerleri sa-bit tutulur. Bu şekilde deney ve kontrol grupları oluşturulur aradaki fark kar-şılaştırılır.(Deney grubunda değişiklik yapılırken kontrol grubu üzerinde herhangi bir uy-gulama yapılmaz.)
Bağımsız Değişken:Deney grubunda bizim değiştirmiş olduğumuz değişkendir.
Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkenden etkilenen ona bağlı olarak değişen değişkendir.
NOTKirli su içerisindeki canlılar alınır temiz su içerisine konur. Canlı gelişimi sayısı takip edilir.
Uygulayalım
1. D 2. B
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 2 17.08.2018 14:48
3
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 1
6. Teori Kurmak:Kontrollü deneyler sonucu olumlu ise devam edilir ve hipotezin doğruluğu is-patlanırsa TEORİ oluşmuş olur.Deney sonuçları yanlış ise hipotez değiştirilir.
NOT
Teori, Kanun veya Yasa'ya dönüşmez.
ProblemBelirlenir
Gözlem veDeney Yapılır
VeriToplanır
HipotezKurulur
TahminYapılır
SonuçOlumsuz
Yeni HipotezKurulur
SonuçOlumlu
TEORİ
KontrollüDeneyler Yapılır
1. Hücresel Yapı:
Canlıların Ortak Özellikleri
Hücre, canlılık faaliyetlerini gerçekleştiren en küçük yapı birimidir.Her canlı "hücre veya hücrelerden" oluşur.
Organel ➨Hücre ➨Doku ➨Organ ➨Sistem ➨ Organizma
Tüm canlılarda Çok hücreli canlılarda1442443
14444444244444443
NOTVirüsler canlı veya cansız hücre grubuna alınmazlar. Zorunlu hücre içi parazitlerdir.
Hayvan HücresiBitki Hücresi
Hücre duvarı
Hücre zarı
Ribozom
Sitoplazma
BakteriArke Bakteri
DNA
RNA
HÜCRE
PROKARYOT HÜCRE ÖKARYOT HÜCRE
BitkiHayvan
MantarProtista
NOTCanlılar tek hücreli veya çok hücreli, ökaryot veya prokaryot yapılı olma durum-ları bakımından farklılık gösterebilir. Fakat tamamı "Hücresel yapıya" sahiptir.
1.
10°C1mg glikoz0,1 mg N
I15°C
1mg glikoz0,1 mg N
II10°C
1mg glikoz0,1 mg N
III
Yukarıda üç ayrı tüpte bakteri gelişimi iz-
lenmektedir.
Bu deney aşağıdakilerden hangisini
belirlemek için yapılmıştır?
A) Bakteri gelişimine glikozun etkisi
B) Glikoz ve N'nin birlikte verildiğinde
bakteriye etkisi
C) Sıcaklığın bakteri gelişimi ve üreme-
sine etkisi
D) N miktarının bakteri üremesindeki
dengeyi sağlama durumu
E) Bakterilerin yaşama ortamlarındaki
inorganik madde miktarının sıcaklığa
etkisi
2. I. Gözlem yapılması
II. Problemin belirlenmesi
III. Tahmin yürütülmesi
IV. Teori kurulması
V. Hipotez kurulması
Bilimsel bilginin doğrulanması süre-
cinde yukarıdaki uygulamalar hangi
sıra ile yapılmalıdır?
A) I - II - III - IV - V
B) II - I - III - V - IV
C) III - I - II - V - IV
D) II - I - V - IV - III
E) I - III - V - II - IV
Uygulayalım
1. C 2. B
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 3 17.08.2018 14:48
4
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 1
2. Kendine Özgü Şekil:
Her canlı genlerinin de etkisiyle bulunduğu ortama adaptasyon sağlayabilmek için özgün bir yapı ve şekil geliştirilmiştir.
3. Beslenme:
Tüm canlılar besinler içerisindeki kimyasal bağ enerjisine ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple her canlı besin almak (beslenmek) zorundadır.Beslenme farklı canlı gruplarında değişik şekillerde olabilir.
BESLENME
OTOTROF (ÜRETİCİ)Fotosentez ve kemosentez yapar.
İnorganik molekülleri organik besine dönüştürür, kendi besinlerini üretir.
Yeşil bitkiOrganik besin üretemez
dışarıdan hazır olarak alır.
Fotosentez yapabilirler, aynı zamanda hazır
organik moleküllerdenfaydalanabilirler.
HEM OTOTROFHEM HETEROTROFHETEROTROF
(TÜKETİCİ)
AlgBazı bakterilerFitoplanktonlar
HayvanlarMantarlarBazı bakteriler
Böcek Kapan BitkiÖglena
4. SolunumCanlılar, besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisini solunum ile açığa çı-
karır.
Her canlı hücre solunumla ATP üretir.
ETS’Lİ OKSİJENSİZ SOLUNUM
OKSİJENSİZ (ANAEROB)(Fermantasyon)
OKSİJENLİ (AEROB)
Etil Alkol Fermatasyonu
C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 + 2ATP
Laktik Asit Fermantasyonu
Mayalar, tohumlar, bazı bakteriler etil alkol fermantasyonu yapar.
Çizgili kas hücreleri, yoğurt bakterileri; laktikasit fermantasyonu yapar.
Hayvanlar, bitkiler ve mantarlaroksijenli solunum yapar.
C6H126O2 6CO2 + 6H2O + 32ATP
C6H12O6 2C3H6O3 + 2ATP
– Solunum çeşidi farklı olsa da her canlı hücresel solunum ile ATP üretir.
– CO2 çıkışı olmayan tek solunum çeşidi laktik asittir.
– Solunum reaksiyonlarının gerçekleştiği ortamın pH'i düşer, asitliği artar.
1. Aşağıdakilerden hangisi ökaryot hüc-
re yapısına sahip değildir?
A) Amip B) Kelebek
C) E.coli bakterisi D) Kara yosunu
E) Öglena
2. Arı At
Aslan Arkea
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda veri-
len tablodaki canlıların ortak özellikle-
rinden biri değildir?
A) Üreme
B) Solunum yapma
C) Enerji kullanma
D) Hücrelerden oluşma
E) Heterotrof besleme
3. Aşağıda aynı beslenme şekline sahip
canlılar birlikte verilmiştir.
Seçeneklerden hangisindeki ikili yan-
lış verilmiştir?
A) Yarasa - Balina
B) Karayosunu - Çam
C) Böcek kapan bitki - Öglena
D) Mantar - İnsan
E) Çınar - Çıyan
4. Fitoplankton Karayosunu
Çekirge Çam
Soğan Tırtıl
Yukarıdakilerden kaç tanesi kendi be-
sinini üretebilir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Uygulayalım
1. C 2. D 3. E 4. C
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 4 17.08.2018 14:48
5
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 1
1. "Her canlı organik yapılı birleşiklerin
yapısındaki kimyasal bağ enerjisinden
faydalanır." diyen bir bilim adamı can-
lıların hangi ortak özelliğinden bah-
setmiştir?
A) Beslenme B) Üreme
C) Solunum D) Hareket
E) Boşaltım
2. Tüm canlılar enerji elde edebilmek için solunum yaparlar.
Solunum çeşitleriyle ilgili aşağıdaki-lerden hangisi her canlıda aynı şekilde gerçekleşir?A) Solunum sonucu oluşan enerji miktarıB) Glikoz kullanılmasıC) Solunum sonunda ortamın pH'ını de-
ğiştiren maddeD) Oluşan son ürünler
E) Solunumun gerçekleştiği yer
3. I. Menekşenin yapraklarının güneşe doğru dönmesi
II. Aslanın avına doğru hareket etmesi III. Amipin ortalama konulan besin mad-
desine doğru yalancı ayaklarıyla yak-laşması
IV. Dere kenarındaki ağaçların kökleri-nin dere tarafına doğru uzaması
Yukarıda canlıların yapmış oldukları ha-reketler verilmiştir.
Bunlardan hangi ikisi aynı çeşit hare-ket sayılabilir?
A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) II ve IV
E) III ve IV
5. Boşaltım:Metabolik işlemler sonucu hücrelerde oluşan atık maddeler çeşitli yollarla vü-cuttan uzaklaştırılır.Boşaltım organı böbrekler, boşaltım ürünleri ise CO2, NH3(Amonyak), üre,
ürik asit olabilir.
NOT
Tek hücreliler boşaltım ürünlerini difüzyonla veya koful yardımıyla atabilirler.
NH3(Amonyak)ÜRE ÜRİK ASİT
Kuş+
Sürüngen
Kurbağa+
Memeli
Balıklar
Boşaltım ürünlerinde soldan sağa gidildikçe;✔ Zehir oranı azalır.✔ Atılması için gerekli su azalır.✔ Su kaybı azalır.
✔ Karaya uyum artar.
6. İrkilme (Duyarlılık), Hareket Etme:Bitkiler çevreden gelen uyaranlara yönelim ve ırganım hareketleriyle cevap verirken hayvanlar yer değiştirme gerçekleştirirler.
Aktif HareketYer değiştirme hareketidir. Hayvan ve bazı tek hücrelilerde görülür.
Pasif HareketDurum değiştirmedir. Bitki ve süngerler bu şekilde hareket ederler.
7. Organizasyon:Tek hücreli veya çok hücreli tüm canlılar metabolizma işlevlerini genetiklerinin elverdiği farklı düzeylerde gerçekleştirirler. Tek hücrelilerde bu durum hücre düzeyindeyken çok hücrelilerde organ veya sistem düzeyinde olabilir.
8. Homeostazi:Canlı iç ortamının sabit tutulmasıdır. Başka bir ifadeyle kararlı bir iç dengenin sağlanmasıdır. Dışarıdan gelen uyarılara türe özgü tepki göstererek iç dengelerini sabit tutar-lar. Bu şekilde yaşama ve üreme şanslarını artırırlar.
9. Üreme:Üreme ile canlılar kalıtsal bilgilerini gelecek nesillere aktararak türün devamı-nı sağlarlar. Üreme olayı ile sayısal artışın yanında çeşitlilik de sağlanabilir.
Uygulayalım
1. C 2. B 3. C
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 5 17.08.2018 14:48
6
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 1
1. Aşağıda verilen canlılardan hangisinin
boşaltım ürünlerini uzaklaştırmak için
daha az suya ihtiyaç vardır?
A) Balina B) Kurbağa
C) Hamsi D) Serçe
E) Aslan
2. Aşağıda verilen canlıların ortak özel-
liklerinden hangisi bireyin yaşamını
devam ettirmesi için gerekli değil-
dir?
A) Homeostazi B) Beslenme
C) Üreme D) Solunum
E) Boşaltım
3. I. Vücut sıcaklığının sabit tutulması
II. Kandaki glikoz oranının belli seviye-
de olması
III. Hormonların kanda belirli oranlarda
bulunması
Yukarıda verilenlerden hangileri ho-
meostazi ile ilgilidir?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
ÜREME
EŞEYSİZ EŞEYLİ
Tek ata vardır.
Mitoz bölünmeye dayanır.
Kalıtsal çeşitlilik yoktur.
Evrime katkısı bulunmaz.
İki ata vardır.
Kalıtsal çeşitlilik vardır.
Evrime katkısı bulunur.
Mayoz bölünme ile gamet oluşturma ve döllenme ile zigot oluşumu sağlanır.
10. Büyüme ve Gelişme:
Tek hücrelilerde büyüme ve gelişme hacim artışı şeklinde gerçekleşirken, çok hücrelilerde hücre sayısı artışı şeklindedir. Bitkilerde büyüme sınırsız, hay-vanlarda türe özgü olarak sınırlı ölçüde tamamlanır.
11. Metabolizma:Hücrelerde gerçekleşen biyokimyasal değişimlerdir.Anabolizma (Özümleme, Asimilasyon, Yapım) +Katabolizma (Yadımlama, Disimilasyon, Yıkım) = METABOLİZMAANABOLİZMA > KATABOLİZMA ⇒ BÜYÜMEANABOLİZMA = KATABOLİZMA ⇒ DENGEANABOLİZMA < KATABOLİZMA ⇒ KÜÇÜLME
Bazal Metabolizma:Canlının yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli olan minimum enerji miktarıdır.Bazal metabolizma belirlenirken;
✔ Tüketilen oksijen miktarına,✔ Ortamın sıcaklığına (oda sıcaklığı),✔ Yemek yedikten 12 saat sonrası olmasına,✔ Bireyin tam dinlenme hâlinde olmasına,✔ Cinsiyete,✔ Yaşa ve kiloya dikkat etmek gereklidir.
NOT
Tüm bunların yanı sıra;
✔ DNA ve RNA bulundurma,
✔ Ribozom organeli,
✔ Protein ve enzim sentezi,
✔ Mutasyona uğrama,
✔ Adaptasyon,
✔ Glikoliz evresi de canlıların ortak özelliklerindendir.
Uygulayalım
1. D 2. C 3. E
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 6 17.08.2018 14:48
1Neler Öğrendik?
7
1. Bir bölgede çevre kirliliğinin canlılar üzerideki etki-sini inceleyen bir bilim insanı, aşağıdaki basamak-ları hangi sıra ile gerçekleştirmelidir?
I. Kontrollü deney yapma
II. Hipotez kurma
III. Problemi belirleme
IV. Sonuç çıkarma
V. Teori oluşturma
A) I - II - III - IV - V B) II - I - III - IV - IV
C) III - II - I - V - IV D) III - II - I - IV - V
E) II - III - IV - I - V
2. Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özellikle-rinden biri değildir?
A) Beslenme B) Boşaltım
C) Protein sentezi D) Eşeyli üreme
E) Solunum
3. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel bilginin özellikle-rinden biri değildir?
A) Ölçülebilirlik
B) Objektiflik
C) Değişime açıklık
D) Tutarsızlık
E) Kesinlik
4. I. Her canlı hücre veya hücrelerden oluşmuştur.
II. Her canlı oksijenli solunum yapar.
III. Her canlı kendi besinini üretir.
Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
5.
10 ml su20°C
Mor ışık
10 ml su30°C
Mor ışık
10 ml su25°C
Yeşil ışık
I II III IV10 ml su
20˚CKırmızı ışık
Ortam sıcaklığının fotosentez hızı üzerindeki etkisi-ni incelemek isteyen bir araştırmacı yukarıdaki de-ney düzeneklerinden hangilerini kullanmalıdır?
A) I ve II B) II ve III C) I ve III
D) I ve IV E) I, II ve III
6. Canlılar için;
I. Enerji üretimi
II. Fotosentez
III. Boşaltım
IV. Enzim bulundurma
olaylarından hangileri ortak gerçekleşir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) I, II ve IV E) I, III ve IV
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 7 17.08.2018 14:48
Cevaplar
Neler Öğrendik?
8
1. D 2. D 3. D 4. A 5. A 6. E 7. B 8. B 9. D 10. B 11. C
7.
IBira
mayası
IINemlitohum
IIICanlı
kelebek
IVGül
fidesi
ışık
Yukarıdaki tüplerde fenol kırmızısı bulunduğu bilin-diğine göre hangi tüplerde renk değişimi gözlenir? (Fenol kırmızısı CO2 varlığında sarı renk alır.)
A) Yalnız I B) I, II ve III C) II ve III
D) II, III ve IV E) I, III ve IV
8. Prokaryot hücre yapısına sahip bir canlı aşağıda ve-rilenlerden hangisini bir organelde gerçekleştirir?
A) Solunum
B) Protein sentezi
C) Boşaltım
D) DNA eşlenmesi
E) Enerji üretimi
9.
VeriToplama
ProbleminBelirlenmesi
Gözlem
Hipotez Tahmin
KontrollüDeney
SonuçOlumsuz
SonuçOlumlu
I
II
III IV
VI
V
Yukarıda verilen bilimsel yöntem basamakları izle-nerek bir çalışma yapıldığında sonuç olumsuz olur-sa hangi basamağa geri dönülmelidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
10. "Fotosentez yapan canlıların tamamı kloroplast bulun-durur." hipotezini kuran bir bilim insanı bazı fotosentetik bakterileri incelediğinde kloroplast bulundurmadıklarını görmüştür.
Bu bilim insanı bu aşamadan sonra ilk olarak aşağı-dakilerden hangisini yapmalıdır?
A) Kontrollü deney
B) Yeni hipotez kurmak
C) Nicel gözlemler yapmak
D) Teori oluşturmak
E) Yeni veriler toplamak
11. Aşağıdaki canlılardan hangisinin beslenme şekli di-ğerlerinden farklıdır?
A) FareB) BalinaC) Kara yosunuD) ArıE) Penguen
01_BİYO_AYT_FOY_01_yŞ.indd 8 17.08.2018 14:48
Ortaöğretim Alanı
BiyolojiDers Föyü
TYT - AYTTemel Yeterlilik Testi Alan Yeterlilik Testi
1
MF - 02
1. Aşağıdakilerden hangisi inorganik ya-
pılı değildir?
A) Karbondioksit
B) Su
C) Vitamin
D) Tuz
E) Kalsiyum
2. Aşağıdaki moleküllerden hangisi dü-
zenleyici olarak görev almaz?
A) Protein
B) Karbonhidrat
C) Enzim
D) Vitamin
E) Mineral
Canlıların Yapısında Bulunan Bileşikler
SuMineralAsitBazTuz
Karbonhidratlar
Yağlar
Proteinler
Enzimler
Hormonlar
Nükleik asitler
Vitaminler
•
•
•
•
•
•
•
TEMEL BİLEŞENLER
A. İNORGANİK YAPILI OLANLAR B. ORGANİK YAPILI OLANLAR
Küçük moleküllerdir.Enerji vermezler.Hücre zarından doğrudan geçerler.
Yapıcı Onarıcı Bileşikler
Protein
Yağ
Karbonhidrat
Mineral
Su
Enerji Verici Bileşikler Karbonhidrat
Yağ
Protein
Düzenleyiciler
Protein
Enzim
Su
Mineral
Vitamin
Yapıya Katılma Oranları Protein > Yağ > Karbonhidrat
Uygulayalım
1. C 2. B
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 1 17.08.2018 14:50
2
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 2
1. I. Düzenleyici olma
II. Fotosentezde kullanılma
III. Vücut sıcaklığını düzenleme
IV. Enzimlerin çalışmasını sağlama
Suyun yukarıda verilen özelliklerin-
den hangileri her canlı organizmada
ortak olarak görülmez?
A) I ve II B) II ve III
C) II ve IV D) III ve IV
E) I, III ve IV
2. Tüm canlılar tarafından dışarıdan hazır
olarak alınan inorganik maddeler bitki-
sel bir hücrede aşağıdakilerden hangi-
leri sırasında kullanılır?
I. Fotosentez
II. Oksijenli solunum
III. Sindirim
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
Enerji Eldesinde Kullanım Sırası Karbonhidrat > Yağ > Protein
Eneriji Verme Miktarı Yağ > Protein > Karbonhidrat
� A) İNORGANİK MADDELER Yapılarında tek C (karbon) bulunduran veya hiç bulundurmayan madde-
lerdir.
NOT
H2O, CO2, NaCl, O2 .....
İnorganik Maddeler
Hidrolize uğramazlar.
Hücre zarından doğrudan geçerler.
Küçük moleküllerdir.
Tüm canlılar dışarıdan hazır olarak almak zorundadır.
Yapıcı - onarıcı ve düzenleyici olarak görev alırlar.
� 1) SU (H2O)
Tüm canlıların yaşamlarını devam ettirebilmesi için gerekli ve önemli bir bile-
şiktir.
Suyun özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Çok iyi bir çözücüdür.
• Ototrof canlılar fotosentez reaksiyonları için kullanır.
• Enzimlerin çalışması için gereklidir.
• Canlı vücudunda taşıyıcı olarak görev alır.
• Düzenleyicidir.
• Yapıya katılır.
• Sindirim (hidroliz) ve boşaltım için gereklidir.
• Kararlı bir yapıya sahiptir, öz ısısı yüksektir.
• Vücut sıcaklığını düzenler.
• Adhezyon (farklı maddeler arasındaki çekim) ve kohezyon (aynı cins mo-
leküller arasındaki çekim) kuvveti bulunur.
• Yüzey gerilimi vardır.
• İletkendir.
• Katı, sıvı ve gaz hâlde bulunabilir.
Uygulayalım
1. B 2. E
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 2 17.08.2018 14:50
3
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 2
2) MİNERALLER
• Tüm canlılar dışarıdan hazır alır.
• Düzenleyicidirler.
• Yapıcı - onarıcı olarak görev alırlar.
• Enzimlerin yapısına KOFAKTÖR olarak katılırlar.
• Tüm mineraller kendilerine özgü reaksiyonlarda görev alırlar.
• Sitoplazmada ozmotik dengenin kurulmasını sağlarlar.
Canlı vücudu için önemli olan mineraller aşağıda belirtilmiştir:
Demir (Fe) Kanda hemoglobin molekülünün yapısına katılır.
Kalsiyum (Ca) Kemik ve diş yapısına katılır, kas kasılması ve kanın pıhtılaşmasında görevlidir.
Fosfor (P) DNA, RNA ve ATP'nin yapısına katılır.
Sodyum (Na), Potasyum (K) Sinirsel iletimin gerçekleşmesini sağlarlar.
Magnezyum (Mg) Fotosentez için gerekli olan klorofilin yapısına katılır.
İyot (I) Tiroit bezinin salgıladığı Tiroksin hormonunun yapısına katılır.
Azot (N) Protein ve nükleik asitlerin yapısına katılır.
3) ASİTLER✔ Sulu çözeltilerine H+ iyonu verirler.
✔ Tatları ekşidir.
✔ pH metrede 0-7 arasında yer alırlar.
✔ Turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler.
4) BAZLAR✔ Sulu çözeltilerine OH– iyonu verirler.
✔ Tatları acıdır.
✔ pH metrede 7-14 arasında yer alırlar.
✔ Turnusol kâğıdını maviye çevirirler.
1. Minerallerle ilgili aşağıda verilen bilgi-
lerden hangisi doğru değildir?
A) Düzenleyicidirler.
B) Her mineral farklı reaksiyonlarda gö-
rev alır.
C) Koenzim olarak görev alırlar.
D) Yapıcı - onarıcıdırlar.
E) Her canlı dışarıdan hazır olarak alır.
2. I. Sulu çözeltilerine H+ iyonu verirler.
II. Tatları ekşidir.
III. pH asitlik artar.
IV. Turnusol kâğıdını maviye çevirirler.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri asit-
ler için doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) I ve IV
E) I, II ve IV
Uygulayalım
1. C 2. B
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 3 17.08.2018 14:50
4
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 2
5) TUZLAR • Asit + Baz → Tuz + H2O şeklinde oluşurlar. • Nötr (pH = 7) moleküllerdir. • Suda çözünür ve osmotik basınç oluştururlar.
B) ORGANİK YAPILI BİLEŞİKLER Yapılarında bir veya daha fazla karbon (C) bulunduran O2'li solunum reak-
siyonlarında yıkıldıklarında CO2, H2O gibi maddeler oluşturan moleküllerdir. Ototrof canlılar tarafından üretilirler.
NOT
Bazı istisnalar dışında tamamında C, H, O bulunur.
1) KARBONHİDRATLAR
• Yapılarında C, H, O bulunur. Genel formüller CnH2nOn şeklindedir.
• Canlıların en önemli enerji kaynağıdır.
• DNA, RNA ve ATP yapısına katılırlar.
• Suda kolay çözünürler.
Karbonhidratlar şeker moleküllerinin sayısına göre üç gruba ayrılırlar.
KARBONHİDRATLAR
A. MONOSAKKARİTLER (TEK ŞEKER)
Triozlar (3C’lu)
Tetrozlar (4C’lu)
Pentozlar (5C’lu)
Heksozlar (6C’lu)
B. DİSAKKARİTLER (İKİ ŞEKER)
Maltoz
Sükroz
Laktoz
C. POLİSAKKARİTLER (ÇOK ŞEKER)
Nişasta
BİTKİSEL
HAYVANSAL
Selüloz
Glikojen
Kitin
A) MONOSAKKARİTLER
✔ Canlılar tarafından hücreler arasında taşınabilirler.
✔ Hidroliz (sindirim) edilmezler.
✔ Karbonhidratların en küçük yapı birimidir.
✔ Biyolojik olarak en çok kullanılanları 3C'lu, 5C'lu ve 6C'lu olanlarıdır.
3C'lu Triozlar
Pirüvik asit; solunum reaksiyonlarının ilk evresi olan glikoliz basamağının so-
nunda oluşan moleküldür.
1. Aşağıdaki moleküllerden hangisi poli-
mer yapılı bir karbonhidrat değildir?
A) Nişasta
B) Glikoz
C) Glikojen
D) Kitin
E) Selüloz
2. I. Selüloz
II. Glikojen
III. Kitin
IV. Glikoz
Yukarıda verilen hangi iki molekül aynı
hücre içerisinde birlikte bulunamaz?
A) I ve II B) II ve III
C) I ve IV D) II ve IV
E) III ve IV
Uygulayalım
1. B 2. A
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 4 17.08.2018 14:50
5
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 2
1. Her canlı hücre içerisinde DNA, RNA ve
ATP molekülleri sentezlenir. Bu molekül-
lerin yapısında 5C'lu karbonhidrat mole-
külleri yer alır.
I. DNA
II. RNA
III. ATP
Yukarıdaki moleküllerden hangileri-
nin yapısındaki karbonhidratlar ben-
zer yapıdadır?
A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III
E) Hepsi farklıdır.
2. Aşağıdaki moleküllerden hangisi hid-
roliz edilemez?
A) Sükroz
B) DNA
C) Laktoz
D) Galaktoz
E) Maltoz
5C'lu Pentozlar
Riboz (C5H10O5) ⇒RNA ve ATP moleküllerinin yapısına katılırlar.
Deoksiriboz (C5H10O4) ⇒DNA molekülünün yapısına katılır.
Oksijen sayısı Riboz'dan azdır.
Enerji vermezler.
6C'lu Heksozlar
Glikoz ✰ Suda osmotik basınç oluştururlar.
✰ Ototrof canlılar tarafından üretilirler.
✰ Hayvanlar yedikleri besinlerden alırlar.
✰ Kandaki seviyesinin artması diyabet hastalığına yol açar.
Fruktoz ✰ Meyve şekeridir.
✰ Sükrozun yapısına katılır.
Galaktoz ⇒✰ Hayvansal monosakkarittir.
✰ Laktozun yapısına katılır.
B) DİSAKKARİTLER
İki 6C'lu monosakkaritin bir araya gelmesi ve bir molekül su çıkarması ile olu-
şurlar.
Monosakkarit + Monosakkarit Dehidrasyon
Hidroliz Disakkarit + H2O
Başlıcaları; maltoz, sükroz (sakkaroz), laktozdur.
Dehidrasyon
Küçük moleküllerin büyük molekülleri oluşturmak için birleşirken su açığa çı-
karmasıdır.
Hidroliz
Büyük moleküllerin su katılarak yapı birimlerine ayrışmasıdır.
Glikoz + Glikoz Maltoz + H2O (Arpa şekeri)
Glikoz + Fruktoz Sükroz (Sakkaroz) + H2O (Çay şekeri)
Glikoz + Galaktoz Laktoz + H2O (Süt şekeri)
NOT
Maltoz ve sükroz bitkisel, laktoz hayvansal disakkarittir.
Monosakkaritler arasında kurulan bağa "GLİKOZİT BAĞI" denir.
Uygulayalım
1. C 2. D
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 5 17.08.2018 14:50
6
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 2
1. Glikoz + Glikoz X + H2O
Glikoz + Y Sükroz + H2O
Z + Galaktoz Laktoz + T
Yukarıdaki X, Y, Z ve T harfleri yerine
gelecek molekülleri yazınız.
2. Aşağıda verilen moleküllerden han-
gisinin yapısında glikozit bağı bulun-
maz?
A) Maltoz
B) Glikoz
C) Selüloz
D) Glikojen
E) Sükroz
C) POLİSAKKARİTLER
Çok sayıda monosakkaritin su çıkararak birleşmesiyle oluşurlar. n sayıda mo-
nosakkarit birleşirken n–1 sayıda su çıkar.
Başlıcaları; nişasta, selüloz, glikojen, kitindir.
n (glikoz) Polisakkarit + (n – 1) H2O
Nişasta Bitkilerde bulunan depo polisakkarittir.
Amilaz enzimi ile sindirilirler.
Osmotik basınç yaratmazlar.
Kök, gövde ve meyvede depolanırlar.
Selüloz Bitkilerde hücre çeperinin yapısına katılırlar.
Hayvan ve insanlarda selüloz sindiren enzim bulunmaz.
Bağırsaklarında bulunan bazı bakteriler selüloz sindirimine
yardımcı olur.
Glikojen Hayvanlar, bakteriler ve mantarlarda depo polisakkaritlerdir.
Karaciğer ve kaslarda depo edilebilirler.
Kitin Azot içeren tek karbonhidrattır.
Hayvanlarda yapısal polisakkarittir.
Böceklerde dış iskelet yapısına katılır.
Mantar çeper yapısına katılır.
Uygulayalım
1. X = Maltoz
Y = Fruktoz
Z = Glikoz
T = H2O
2. B
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 6 17.08.2018 14:50
1Neler Öğrendik?
7
1. I. Vitamin
II. Asit
III. H2O
Yukarıda verilen moleküllerden hangileri inorganik yapılıdır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
2. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
A) İnorganik moleküller iyon hâlinde bulunabilirler.
B) Su enerji verici olarak kullanılabilir.
C) Organik moleküllerin tamamı hücre zarından doğru-dan geçer.
D) Vitaminler inorganik yapılıdır.
E) Metabolik reaksiyonlar için su bulunmak zorundadır.
3. Su ile ilgili olarak;
I. Metabolik reaksiyonlar için uygun ortam oluşturur.
II. Katı, sıvı ve gaz hâlde bulunabilir.
III. Hücreler arasında madde alışverişinde görev alır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
4. "Küçük moleküllerin büyük molekülleri oluşturmak için birleşirken su açığa çıkarmasıdır." şeklinde verilen ta-nım aşağıdakilerden hangisine aittir?
A) Solunum
B) Hidroliz
C) Dehidrasyon
D) Ototrof
E) Homeostazi
5.
t
Glikoz Fruktoz
t
Galaktoz
t
Bir hayvan hücresindeki bazı moleküllerin zamana bağ-lı değişimi yukarıda verilmiştir.
Buna göre;
I. Glikojen
II. Maltoz
III. Selüloz
IV. Laktoz
moleküllerinden hangilerinin miktarı artıyor olabilir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) I, II ve III E) I, II ve IV
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 7 17.08.2018 14:50
Cevaplar
Neler Öğrendik?
8
1. D 2. A 3. E 4. C 5. B 6. C 7. B 8. D 9. D 10. B 11. A
6. Galaktoz Nişasta Laktoz
Glikoz Sakkaroz Glikojen
1
4
2
5
3
6
Yukarıdaki tabloda verilen moleküllerden hangileri yapısında tek çeşit monomer bulunduran polimer moleküllerdir?
A) 1 ve 5 B) 3 ve 5 C) 2 ve 6
D) 2, 4 ve 6 E) 1, 2, 5 ve 6
7. – Kemiklerin yapısına katılır.
– Hemoglobin molekülünün yapısına katılır.
– Nükleik asitlerin yapısında bulunur.
– Klorofil molekülünün merkez atomudur.
Yukarıda bazı inorganik maddelerin özellikleri verilmiştir.
Aşağıdaki inorganik maddelerden hangisine ait bil-gi verilmemiştir?
A) Demir B) İyot C) Kalsiyum
D) Magnezyum E) Fosfor
8. Su ile ilgili verilen ifadelerden hangisi doğru değil-dir?
A) İyi bir çözücüdür.
B) Yapıya katılır.
C) Taşımada kullanılır.
D) Enerji vericidir.
E) Düzenleyicidir.
9. I. Peptit bağı bulundurur.
II. Monomerleri glikozdur.
III. Birincil enerji kaynağı olarak kullanılır.
Karbonhidratlarla ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
10. Bir ortamda 600 Glikoz, 200 Fruktoz, 100 Galaktoz bu-lunmaktadır.
Buna göre uygun ortam koşulları sağlandığında oluşabilecek disakkarit sayıları ve çeşitleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Maltoz Sükroz Laktoz
A) 300 150 100
B) 150 200 100
C) 150 150 150
D) 100 200 150
E) 300 200 100
11. Riboz Glikoz Sakkaroz
Kitin Pirüvik asit Glikojen
1
4
2
5
3
6
Yukarıdakilerden hangileri monosakkarittir?
A) 1, 2 ve 5 B) 1, 3 ve 4 C) 2, 3 ve 5
D) 2, 3, 5 ve 6 E) 1, 2, 5 ve 6
02_BİYO_AYT_FOY_02_y.indd 8 17.08.2018 14:50
Ortaöğretim Alanı
BiyolojiDers Föyü
TYT - AYTTemel Yeterlilik Testi Alan Yeterlilik Testi
1
MF - 03
1. I. Göçmen kuşlar tarafından depo edilme
II. Kutuplarda yaşayan hayvanların de-rilerinde kalın bir tabaka hâlinde bu-lunma
III. Polimer yapıda olma
IV. 2. sırada enerji verici olarak kulla-nılma
Yukarıda yağların bazı özellikleri veril-miştir. Bu özelliklerden hangileri yağ-ların izolasyon sağlama özelliğine da-yanır?
A) Yalnız II B) I ve II
C) II ve III D) II ve IV
E) II, III ve IV
2. Yağ moleküllerinin birbirinden fark-lı olmasını yapılarında bulunan hangi monomerlerin farklı çeşitlerde olması sağlar?
2) Yağlar (Lipidler)
Canlıların Yapısında Bulunan Bileşikler
• Bileşimlerinde C, H, O bulunur.
• Polimer yapılı değildir.
• Hafif moleküllerdir. (H > O)
• Karbonhidratlardan sonra ikinci sıralı enerji kaynağıdır.
• Yapıcı - onarıcı olarak görev alırlar.
• Karbonhidratlara oranla daha fazla enerji verirler.
• Parçalandıklarında çok sayıda metabolik su oluştururlar.
• Göçmen kuşlar ve kurak bölgedeki hayvanlar yağ depolayarak su ve enerji
ihtiyaçlarını karşılarlar.
• Kutuplarda yaşayan hayvanların derilerinin altında kalın yağ tabakası bulunur.
İzolasyonu sağlar ve bu hayvanları soğuktan korurlar.
• Karbonhidratlarla birleşip glikolipid, proteinlerle birleşip lipoproteinleri oluştu-
rurlar.
• Monomerleri (yapı taşı) yağ asidi ve gliseroldür.
• Yağ asitleri ve gliserol arasında "ester" bağı kurulur.
• Suda çözünmez, organik çözücülerde çözünürler.
Nötral Yağ (Trigliserit)
Yağ Çeşitleri
Depo yağ molekülüdür.
3 Yağ Asidi + 1 Gliserol → Nötral yağ + 3H2O
Yağ moleküllerinin birbirinden farklı olması bulundurdukları yağ asidi çeşidin-
den kaynaklanır.
NOT
Hayvanlar yağ asitlerinin bir kısmını üretemezler, dışarıdan hazır almak zorun-
dadırlar. Bunlara "ESANSİYEL (TEMEL) YAĞ ASİTLERİ" denir.
Uygulayalım
1. A 2. Yağ asitleri
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 1 17.08.2018 14:51
2
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 3
1. I. Hücre zarının yapısına katılma
II. Sinir hücrelerinde yalıtım sağlama
III. Zar geçirgenliğini artırma
Yukarıda verilen özelliklerden hangi-
leri steroidler için söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
2. C atomları arasında tekli bağlar bulu-
nan yağ asitleriyle ilgili;
I. Oda sıcaklığında sıvıdır.
II. Damar tıkanıklığına sebep olabilir.
III. Hayvansaldırlar.
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A) Yalnız II B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
Steroitler
✔ Eşeysel hormonların ve D vitamininin yapısına katılırlar.
✔ Hücre zarının geçirgenliği ve dayanıklılığını artırırlar.
✔ Sinir hücrelerinde yalıtım sağlarlar.
✔ Kolesterol hayvansal hücrelerde hücre zarının yapısına katılan bir çeşit stero-
iddir. Bitkisel hücrelerde bulunmaz.
NOT
Yağların karbonhidratlardan daha fazla enerji vermesine rağmen 2. sırada en-
erji verici olarak kullanılmaları yapılarında oksijenin az olması ve yıkımlarının
zor olmasındandır.
Fosfolipitler
✔ Hücre zarının yapısında çift sıra hâlinde bulunurlar. Protein ve karbonhidratlar-
la birlikte hücre zarını oluştururlar.
✔ Bir gliserol ve iki yağ asidinden oluşurlar. Bunlara ek olarak gliserole bağlı bir
de fosfat grubu vardır.
✔ Fosfat grubu suda çözünür (Hidrofilik) yağ asitleri suda çözünmez. (Hidro-
fobik)
Fosfat Grubu (Hidrofilik) Baş
Yağ asitleri (Hidrofobik) Kuyruk
Doymuş Yağ Asitleri
✔ C atomları arasında tekli bağ bulunur.
✔ Tüm C atomları H'e doymuştur.
✔ Yıkımları zordur.
✔ Oda sıcaklığında katıdırlar.
✔ Hayvansal kaynaklıdırlar. (Tereyağı, kuyruk yağı)
H – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C – C
H H H H H H H H H H H H H H H O
OHH – H – H – H – H – H – H – H – H – H – H – H – H – H – H
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı ıı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
(PALMİTİK ASİT)
Uygulayalım
1. D 2. D
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 2 17.08.2018 14:51
3
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 3
Doymamış Yağ Asitleri
✔ C atomları arasında çiftli bağ bulunabilir.
✔ Bazı C atomları H'ye doymamıştır.
✔ Yıkımları doymuş yağlara oranla kolaydır.
✔ Oda sıcaklığında sıvıdırlar.
✔ Bitkisel kaynaklı yağlardır. (Soya yağı, zeytinyağı ...)
H – C – C – C – C – C – C – C – C – C = C – C – C – C – C – C – C – C – C
H H H H H H H H H H H H H H H H H
H – H – H – H – H – H – H – H H – H – H – H – H – H – H
ı
ı
ıı
ı
ı
ı
ı
ı
ıO
OH
ıı
ıı
ı
ı
ı
ı
ı ı
ı ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı
ı ı
ı ı
ı
(OLEİK ASİT)
Margarinler
✔ Doymamış yağ asitlerinin yüksek basınç altında hidrojene doyurulmuş hâ-
lidir.
3. Proteinler
✔ Yapılarında C, H, O'nun yanı sıra N bulundururlar. Bazıları S ve P de bulundu-
rabilir.
✔ Yapıcı onarıcıdırlar.
✔ Canlının temel yapı maddesidir.
✔ Kas'ın kasılması, kanın pıhtılaşması ve O2 taşınması gibi metabolik işlevleri
bulunur.
✔ Hormonların büyük kısmı ve enzimler protein yapılıdır.
✔ O2 ve CO2 taşıyan Hemoglobin'in yapısına katılırlar.
✔ Enerji kaynağı olarak pek kullanılmazlar, eğer kullanılırsa NH3 oluşumu göz-
lenir.
✔ Karbonhidrat ve yağlardan sonra 3. sıralı enerji kaynağıdır.
Canlı vücudundaki proteinler sindirilmeye başlanırsa ilk olarak eşeysel olanlar
sindirilir.
✔ Proteinler sıcaklık, radyasyon, ağır metaller, elektrik akımı ve kuvvetli asitlere
karşı dayanıksızdır.
NOT
Proteinlerin çok yüksek sıcaklıkta üç boyutlu yapıları bozulur ve "DENATÜRE"
olurlar, işlev göremezler. Geri dönüşü yoktur. Sıfır °C'nin altında yine işlev
göremezler fakat sıcaklık normale döndüğünde çalışmaya devam edebilirler.
Proteinlerin monomerleri (yapıtaşı) aminoasitlerdir.
1.
Besin
Bir gr’ının verdiği enerji
XY
Z
Yukarıda bazı organik moleküllerin
eşit miktarlarının verdiği enerji mik-
tarları grafikte gösterilmiştir. Bu mole-
küllerle ilgili aşağıdakilerden hangisi
doğru değildir?
A) Y hücrede en çok bulunan organik
moleküldür.
B) Z ilk sırada enerji verici olarak kulla-
nılır.
C) X en az enerji veren moleküldür.
D) Y enzimlerin yapısına katılır.
E) Glikoz Z molekülünün yapıtaşıdır.
2. Aşağıdaki moleküllerden hangisi so-
lunumla parçalandığında ortamda N
miktarı artar?
A) Glikojen B) Protein
C) Nişasta D) Glikoz
E) Selüloz
Uygulayalım
1. C 2. B
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 3 17.08.2018 14:51
4
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 3
Aminoasitlerin Yapısı
✔ Bir amino asit merkezde tek Karbon (C) atomuna bağlı bir Karboksil grup
(COOH), bir Amino grup (NH2), bir Hidrojen (H) ve Değişken grup (R) olarak
adlandırılan alkil grubundan oluşur.
✔ Her aminoasitteki R grubu aminoasitin çeşidini belirler.
H O
AminoGrubu
KarboksilGrubu
N C CH OH
ı
ıı ı ııı
NH2 grubu aminoasite baz, COOH grubu ise asit özellik kazandırır. Bu yüzden
aminoasitler asit ortamda baz, baz ortamda asidik yani "AMFOTERİK" özellik
gösterirler.
Aminoasitlerin arasında kurulan bağ'a "PEPTİT" bağı, bu reaksiyonların ger-
çekleşmesine de "PEPTİTLEŞME" denir.
Peptit bağı ilk aminoasitin COOH grubu ile ikinci aminoasitin NH2 grubu
arasında 1 mol su açığa çıkması ile kurulur. 2 aminoasit "Dipeptit", 3 ami-
noasit "Tripeptit" çok sayıda aminoasit "Pepton", "Polipeptit" ve "Protein"i
oluşturur.
NOT
20 çeşit temel aminoasit vardır. Bunların tamamı bitkiler tarafından sentezlenir.
Hayvanlar 12 tanesini sentezleyebilir 8 tanesini dışarıdan almak zorundadır,
bunlara "temel" (esensiyel) aminoasitler denir.
✔ Peptitleşme reaksiyonları dehidrasyon sentezi'dir. Birleşen aminoasit sayısı-
nın bir eksiği kadar su açığa çıkarırlar.
• Aminoasit + Aminoasit Hidroliz
Dehidrasyon Dipeptit + H2O
• Aminoasit + Aminoasit + Aminoasit Tripeptit + 2H2O
• n(Aminoasit) Pepton + (n – 1) H2O
• n(Aminoasit) Protein + (n – 1) H2O
1. I. Protein
II. Glikojen
III. Nişasta
Yukarıda verilenlerden hangileri bit-
ki ve mantar hücresinde ortak olarak
sentezlenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
2. Bir aminoasitin yapısında bulunan aşağıdaki gruplardan hangileri ami-noasitlerin birbirinden farklı olmasını sağlar?
I. Karboksil
II. Radikal
III. Amino
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve II
E) I ve III
Uygulayalım
1. A 2. B
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 4 17.08.2018 14:51
5
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 3
1. Aşağıda bazı metabolik reaksiyonlar şe-matize edilmiştir.
Buna göre, X, Y ve Z ile gösterilen yer-leri uygun şekilde doldurunuz.
(a.a ⇒ Aminoasit) n(y) Pepton + (n–1) + x Z n(a.a) Polipeptit + (n–1)H2O T
2. I. Nişasta
II. Protein
III. Aminoasit
IV. Dipeptit
Yukarıdaki moleküllerden hangileri-
nin yapısında peptit bağı bulunmaz?
A) Yalnız I B) I ve III
C) I ve IV D) II ve IV
E) II, III ve IV
1442443
144444442444444443
H
HH
H+
+
R1
R1 R2
R2
H
H
H2O
H
H
O
O O
ON
N N
NC
C C
CC
C C
CH
H
HOH OH
OH
H2O
ıı
ı
ı ı
ı
ı
ı
ııı ı
ııı ı ı
ı
ı
ı ı ı
ı
ı
ı ı
ı
ıı ı
ııı ı
ı Dehidrasyon
PEPTİT BAĞI
DİPEPTİT
Yukarıda şematize edilen peptitleşme reaksiyonları her canlıda aynı şekilde
gerçekleştirilir.
Proteinlerin birbirinden farklı özellikte olması aminoasitlerin;
✔ Sayısına,
✔ Diziliş sırasına,
✔ Çeşidine ve canlının genetik diziliminde bağlıdır.
Kan, doku ve organ nakillerinde bireylerdeki protein benzerliğine bakılır. Pro-
tein benzerliği arttıkça akrabalık artar.
Bu nakiller sırasında çökelme fazla ise benzerlik ve akrabalık azdır.
1. Temel Proteinler
3) Protein Çeşitleri
• Fibrinojen ⇒ Kanın pıhtılaşmasında görevlidir.
• Globülin ⇒ Hemoglobin yapısı ve bağışıklıkta görevlidir.
• Albümin ⇒ Kanın ozmotik basıncını artırır.
• Keratin ⇒ Tırnak, saç, boynuz yapısına katılır.
• Aktin ve Miyozin ⇒ Kasın kasılıp gevşemesinde görev alırlar.
Uygulayalım
2. B
X = H2O Y = Aminoasit
Z = Dehidrasyon T = Hidroliz
1.
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 5 17.08.2018 14:51
6
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 3
1. I. Enzim
II. Hemoglobin
III. DNA
IV. Kromozom
Yukarıdakilerden hangilerinin yapı-
sında protein bulunmaz?
A) Yalnız I B) I ve II
C) Yalnız III D) III ve IV
E) I, III ve IV
2.
Nişasta+
Enzim0°C
I II IIIMaltoz
+Enzim25°C
Yağ+
Enzim65°C
Yukarıdaki tüpler içerisinde bazı or-
ganik maddeler ve bu maddeleri mo-
nomerlerine parçalayan enzimler bu-
lunmaktadır. Bir süre beklendikten
sonra hangi kaplarda monomer göz-
lenmez?A) Yalnız I B) I ve IIC) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
2. Bileşik Proteinler
• Lipoproteinler
⇒ Hücre zarında lipidlerle birleşik hâlde bulunan proteinlerdir.
• Glikoproteinler
⇒ Hücre zarında karbonhidratlarla birlikte bulunan proteinlerdir.
✔ Hormonların tanınmasını,
✔ Hücrenin özgüllüğünü,
✔ Madde alışverişini sağlarlar.
Proteinlerin Canlılardaki İşlevleri
✔ Karbonhidrat ve yağların tükenmesi hâlinde enerji verirler.
✔ Glikoproteinleri oluşturarak hücrelerin birbirlerini tanımasını sağlarlar.
✔ Kanın pıhtılaşmasında görevli maddelerin yapısını oluşturur.
✔ Kanda CO2 ve O2 taşıyan molekülün yapısına katılır.
✔ Bağışıklık maddelerini (Antikor) oluşturur.
✔ Enzim ve birçok hormon yapısına katılır.
✔ Hücre zarı, kromozom ve bazı organellerin yapısına katılır.
✔ Kasın kasılmasını sağlayan aktın ve miyozin iplikleri ile hareketi sağlar.
NOT
DNA ve RNA yapısında protein bulunmaz. Kromozomlarda bulunur.
Uygulayalım
1. C 2. D
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 6 17.08.2018 14:51
1Neler Öğrendik?
7
1. Aşağıdakilerden hangisi monomer değildir?
A) Gliserol
B) Aminoasit
C) Maltoz
D) Glikoz
E) Yağ asidi
2. X
Z
3
1 2 3 4
6
9
12
Y
Yukarıdaki grafikte X ve Y maddelerinin birleşme-siyle Z molekülü oluşmuştur. Z aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Maltoz
B) Protein
C) Glikojen
D) Trigliserit
E) Kitin
3. I. Protein
II. Nişasta
III. Nötral yağ
IV. Maltoz
Yukarıda verilenlerden hangileri birden fazla çeşit monomer bulundurur?
A) I ve II B) II ve III C) I ve III
D) II ve IV E) III ve IV
4. 350 aminoasit bulunduran bir proteinin yapısında en çok kaç çeşit aminoasit bulunur?
A) 349 B) 175 C) 50
D) 20 E) 2
5. 3 Yağ asidi + 1X → Trigliserit + 3Y
X ve Y ile gösterilen moleküller hangi seçenekte doğru verilmiştir?
X Y
A) Glikojen H2O
B) Gliserol H2O
C) H2O Gliserol
D) Aminoasit Glikoz
E) Glikoz Glikojen
6. Aşağıdakilerden hangileri dehidrasyon tepkimeleri-ne örnek olarak verilebilir?
I. Protein sentezi
II. Fotosentez
III. Solunum
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 7 17.08.2018 14:51
Cevaplar
Neler Öğrendik?
8
1. C 2. D 3. C 4. D 5. B 6. A 7. C 8. A 9. E 10. B 11. D
7. Aşağıdaki moleküllerden hangisi hücre zarının ya-pısında bulunur?
A) D vitamini
B) Nişasta
C) Fosfolipid
D) H2O
E) Fruktoz
8. Hayvansal bir hücre içerisinde polimer bir molekü-lün hidrolizi sırasında ortam pH'ının düştüğü bilin-diğine göre hidroliz edilen bu molekül aşağıdakiler-den hangisidir?
A) Homoglobin
B) Glikojen
C) Nişasta
D) Maltoz
E) Kitin
9. Organik moleküllerin enerji üretiminde kullanılma sırası hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Yağ > Protein > Karbonhidrat
B) Karbonhidrat > Protein > Yağ
C) Yağ > Karbonhidrat = Protein
D) Yağ > Karbonhidrat > Protein
E) Karbonhidrat > Yağ > Protein
10.
Maltoz
Nişasta
Trigliserit
Yukarıda verilen şekilde bir tüp içerisinde aynı sayıda bulunan moleküller verilmiştir. Bu moleküllerin tamamı-nın hidrolizini sağlayacak enzimler tüp içerisine konulup bir süre bekleniyor.
Son durumda kap içerisinde en çok hangi molekü-lün birikmesi beklenir?
A) Gliserol B) Glikoz C) Glikojen
D) Yağ Asidi E) Laktoz
11. X + Glikoz Maltoz + H2O
Gliserol + Y Trigliserit + 3H2O
Glikoz + Z Laktoz + H2O
Yukarıda verilen tepkimelerde X, Y ve Z molekülleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
X Y Z
A) Yağ Asidi Glikoz Glikoz
B) Glikoz Galaktoz Yağ asidi
C) Galaktoz Glikoz Yağ asidi
D) Glikoz Yağ asidi Galaktoz
E) Galaktoz Yağ asidi Glikoz
03_BİYO_AYT_FOY_03_y.indd 8 17.08.2018 14:51
Ortaöğretim Alanı
BiyolojiDers Föyü
TYT - AYTTemel Yeterlilik Testi Alan Yeterlilik Testi
1
MF - 04
1. I. B vitamini
II. A vitamini
III. C vitamini
IV. D vitamini
Yukarıdaki vitaminlerden hangileri
hücre zarından daha kolay geçer?
A) I ve II B) I ve III
C) I ve IV D) II ve IV
E) III ve IV
2. Vitaminlerle ilgili verilen aşağıdaki ifa-
delerden hangisi doğru değildir?
A) Hücrezarındandoğrudangeçerler.
B) Tamamıhidrolizedilir.
C) Enerjivermezler.
D) Koenzimolarakkullanılabilirler.
E) Düzenleyicidirler.
Vitaminler
Bitkihücreleritarafındansentezlenenorganikmoleküllerdir.Hayvanlardavita-
minsentezleyecekgenbulunmaz,dışarıdanalmakzorundadırlar.
NOT
HayvanlarınbağırsaklarındabulunanbazıbakterilerBveKvitaminiüretirler.
Vitaminler;✔ Sindirilmedenkanageçerler.(Hidrolizedilmezler.)✔ Enerjivericiolarakkullanılmazlar.✔ Düzenleyicidirler.✔ Enzimyapısında"Koenzim"olarakgörevalırlar.✔ Eksiklikleriveyafazlalıklarıdurumundaçeşitliaksaklıklarasebebiyetverirler.
VİTAMİNLER
YAĞDA ERİYENLERA, D, E, K vitaminleriFazlası vücutta depo edilir.Eksikliklerinde görülen hasta-lıklar geç ortaya çıkar.
SUDA ERİYENLERB ve C vitaminleridir.Fazlası vücutta depo edilmez.Eksikliklerinde meydana gele-cek hastalıklar çabuk ortaya çıkar.
A Vitamini✔ Büyümevegelişmeyisağlar.✔ Vücuduenfeksiyonlarakarşıkorur.✔ Eksikliğindegecekörlüğügözlenebilir.✔ Balıkyağı,havuç,süt,peynirveyumurtasarısındabulunur.
D Vitamini✔ VücuttaCa/Pdengesinikorur.✔ Kemikvedişlerinnormalgelişiminisağlar.✔ GüneşışığındakiultraviyoleışınlarderialtındakiyağlarınbirkısmınıDvitami-
ninedönüştürür.✔ Eksikliğinderaşitizmgörülebilir.✔ Süt,peynir,balıkyağıvetereyağındabulunur.
Uygulayalım
1. D 2. B
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 1 17.08.2018 14:52
2
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 4
1. I. Cildinyenilenmesineyardımcıolur.
II. Eksikliğindekansızlıkgörülür.
III. Kanınpıhtılaşmasındagörevalır.
IV. Bağışıklıksisteminigüçlendirir.
Yukarıda hangi vitaminle ilgili bilgi ve-
rilmemiştir?
A) E vitamini B) B vitamini
C) A vitamini D) C vitamini
E) K vitamini
2. Aşağıda verilen vitaminlerden hangi-
sinin eksikliği diğerlerine göre daha
erken anlaşılır?
A) A vitamini B) K vitamini
C) E vitamini D) D vitamini
E) C vitamini
E Vitamini
✔ Üremeorganlarınıngelişimiveüremeyisağlar.
✔ Cildinyenilenmesineyardımcıolur.
✔ Antioksidanözelliktedir.
✔ Eksikliğindekısırlıkgözlenebilir.
✔ Yeşilsebze,et,karaciğervebitkiselyağlardabulunur.
K Vitamini
✔ Oksidatiffosforilasyondarolalır.
✔ Kanınpıhtılaşmafaktörlerindenprotrombinyapımıiçingereklidir.
✔ Eksikliğindekanınpıhtılaşmasındaaksamalargörülebilir.
✔ Süt,karaciğer,yumurtaveyeşilsebzelerdebulunur.
B Vitamini
✔ Kansızlığıönler.
✔ Sinirvekaslarınnormalgelişmesiniveçalışmasınısağlar.
✔ Alyuvarveakyuvaroluşumunusağlar.
✔ Karbonhidrat,yağveproteinlerinvücutiçerisindekullanılmasındagörev-
lidir.
✔ Mayalıbesinlerde,tahıllarda,tazesebze,meyve,et,süt,yumurtadabu-
lunur.
✔ Eksikliğinde"Anemi"ve"Beriberi"hastalıklarıgözlenebilir.
C Vitamini
✔ Vücuduenfeksiyonlarakarşıkorur.
✔ Bağışıklıksisteminigüçlendirir.
✔ Bağdokuoluşumuiçingereklidir.
✔ Yetersizliğindekemikvekaslardazayıflama,dişetiçekilmelerigörülebilir.
✔ Eksikliğinde"Skorbit"hastalığıgözlenir.
NOTB veC vitaminleri vücutta depolanmadığından hastalık belirtileri çok çabuk
ortayaçıkar.
Uygulayalım
1. C 2. E
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 2 17.08.2018 14:52
3
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 4
Enzimler
Tümreaksiyonlarınbaşlamasıvemoleküllerinhareketegeçebilmesi içinbir
miktarenerjigerekir.Reaksiyonlarıbaşlatmak içingereklibuenerjiye"Akti-
vasyonEnerjisi"denir.
CanlıhücrelerdebuenerjisıcaklıkveATP'dir.
Ekzergonik(ısıveren)reaksiyonlardaaktivasyonenerjisienbaştareaksiyo-
nubaşlatmakiçinverilirsonrasındaaçığaçıkanenerjigerekliaktivasyonu
sağlar.
Aktivasyonenerjisiniazaltanvereaksiyonundahadüşükenerjiylegerçekle-
mesini sağlayanmaddelere "KATALİZÖR" denir. Katalizörler reaksiyon so-
nundadeğişmedenkalırlar.
Canlıvücudundakibiyolojikkatalizörlere"ENZİM"denir.
Enzimlerin Yapısı Enzimleryapılarında2kısımbulundurabilirler.
1. Apoenzim (Protein Kısmı)
✔ Tümenzimlerbukısmıbulundurur.✔ Enziminhangimaddeyeetkiedeceğinibelirleyenkısımdır.✔ Sıcaklıktanetkilenir.✔ Enziminaktifmerkezibukısımdabulunurveetkiedilecekmaddebubölgeye
bağlanır.
✔ Sadeceapoenzimbulunduranenzimlere"BasitEnzim"denir.
2. Yardımcı Kısım (Protein Olmayan Kısım)
✔ Bukısıminorganikbirmolekülise(Ca++,Fe+++gibi)"KOFAKTÖR",organikbir
molekülise(Vitamin,NAD,FADgibi)"KOENZİM"adınıalır.
✔ Yardımcıkısımbulunduranenzimler"Holoenzim"(Bileşikenzim)dir.
✔ BileşikenzimlertekçeşitKoenzimveyaKofaktörleçalışır.
✔ Koenzimveyakofaktörlerfarklıenzimlerleçalışabilirler.
Aktif BölgeKoenzim veyaKofaktör
HOLO ENZİM SUBSTRAT
Apoenzim
1. Aktivasyon enerjisini düşürerek reaksi-
yon hızını artıran biyolojik katalizörlere
..........................denir.
Yukarıda boş bırakılan yere ne yazıl-
malıdır?
2. I. Tamamıkoenzimbulundurur.
II. Sıcaklıkladenatüreolurlar.
III. Organikmoleküllerdir.
IV. Reaksiyonlarıbaşlatırlar.
Enzimlerle ilgili verilen ifadelerden
hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III
C) I ve III D) III ve IV
E)II,IIIveIV
Uygulayalım
1. Enzim 2. B
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 3 17.08.2018 14:52
4
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 4
NOTBileşikenzimler için;enzimkoenzimindenayrılırsaenziminyapısıbozulmaz
fakatetkinliğisonaerer.
✔ Enzimlerinetkiettiklerimaddelere"SUBSTRAT"(etkinenmadde)denir.
✔ Herenzimbellibirsubstrataözgüdür.
✔ Enzimlerribozomorganelindesentezlenirler.
✔ Sitoplazmavebazıorganellerdedepolanabilirler.
(Solunumenzimlerimitokondri, fotosentezenzimleri kloroplast, sindirimen-
zimlerilizozomdadepolanır.)
NOTEnzimleraktivasyonenerjisinidüşürerekreaksiyonuhızlandıranbiyolojikka-
talizörlerdir.
✔ Enzimlerinbirbirinden farklı olmasıapoenzimkısımlarının farklı olmasındankaynaklanır.
Enerji
enzimolmadan
enzim ile aktivasyon enerjisi
enzim olmadanaktivasyon enerjisi
enzimile
Tepkime seyri
“Tepkimeye Enzimin Etkisi Grafiği”
Enzimlerin Özellikleri
1. Aktivasyon enerjisinidüşürürler.
2. Enzimlerspesifikçalışır.Yaniherenzimbellibirsubstrataözgüdürvebellibir
reaksiyonukatalizler.
Substrat Enzim Enzim - SubstratKompleksi
Ürünler Enzim
1.
X
Aşağıda verilenlerden hangisi X enzi-
minin substratı olabilir?
A) C)B)
D) E)
2. A + B → C + D + B + Enj.
Yukarıda verilen tepkime ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi doğru de-
ğildir?
A) Enzimatikbirreaksiyonolabilir.
B) Asubstrattır.
C) Kesinliklekoenzimkullanılmıştır.
D) Benzim,CveDüründür.
E) Ekzotermikbirreaksiyondur.
Uygulayalım
1. D 2. C
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 4 17.08.2018 14:52
5
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 4
1. Enzimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi her zaman doğru değildir?
A) Tamamıtersinirçalışır.
B) Hücreiçindeüretilirler.
C) Reaksiyonuhızlandırırlar.
D) Hücreiçivedışındagörevyaparlar.
E) Tekrartekrarkullanılırlar.
2. Gen1
X Y Z T
Gen2 Gen3
E1 E2 E3
Bir bakterinin yaşamını devam ettire-
bilmesi için T maddesine ihtiyaç var-
dır. Bu tepkimeyle ilgili aşağıdakiler-
den hangisi doğru değildir?
A) Gen1'inmutasyonauğramasıreak-
siyonudurdurur.
B) Gen2'ninyapısınınbozulmasıylaE3
Z'yiT'yeçeviremez.
C) Gen3zarargörürseortamdaZbiri-
kir.
D) E1,E2 ve E3takımhâlindeçalışır.
E) E1X'iY'yedönüştürür.
3. Genellikletersinir(çiftyönlü)çalışırlar.(Sindirimenzimerihariç).
4. Hücreiçindesentezlenirler.Hemhücreiçihemdehücredışındaçalışabi-lirler.
SentezEnzimleriSolunumEnzimleri
SindirimEnzimleri
Hücreiçindeçalışır.
Hücredışındaçalışabilirler.
123
123
5. Reaksiyonsonundadeğişmedençıkar,tekrartekrarkullanılırlar.6. 0°C'ninaltındave55°Cninüzerindeçalışmazlar.7. HerenziminçalışabildiğibirpHdeğerivardır.8. Takımhâlindeçalışabilirler.
Gen 1
A B C D
Enzim 1
Gen2
Feedback(Birgenbirenzimhipotezi)
Enzim2
Gen 3
Enzim 3
Ortamdasonürünçokmiktardabiriktiğindebumolekülilkbasamaktakienzi-
mebağlanırvereaksiyonudurdurur.Bunafeedback(geribesleme)denir.
9. Substratayüzeydenetkietmeyebaşlarlar.10.Ağırmetallerbağlanırsaaktiflikleriniyitirebilirler.(İnaktif)
Enzimatik Tepkimelerin Hızına Etki Eden Faktörler
1. Enzim Miktarı ⇒ Enzimmolekülüarttıkçareaksiyonhızlanır.
Tepkime Hızı
SınırlıSubstrat
Enzim Miktarı
Tepkime Hızı
SınırsızSubstrat
Enzim Miktarı
2. Substrat Miktarı ve Yüzeyi ⇒ Çokdüşükyoğunluktasubstratbulunanortam-
lardasubstratyoğunluğununartmasıylahızartar.Enzimsubstratıetkilemeye
yüzeydenbaşlaryaniyüzeyarttıkçatepkimehızıdaartar.
Tepkime Hızı
SınırlıEnzim
Substrat Miktarı
Tepkime Hızı
SınırsızSubstrat
Substrat Yüzeyi
Uygulayalım
1. A 2. B
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 5 17.08.2018 14:52
6
TYT - AYT Biyoloji Ders Föyü 4
1. Enzim miktarının sürekli artırıldığı bir
reaksiyonla ilgili aşağıda çizilen gra-
fiklerden hangisi doğrudur? (Substrat
sabit)
R.HA) B)
R.H
t t
R.HC) D)
R.H
t t
R.HE)
t
2. R.H
t1 t2t
Yanda bir reaksi-
yonun hız-zaman
grafiğiverilmiştir.
Bu reaksiyondaki
değişimler için;
I. t1zamanındakideğişimsubstratartı-
şındanolabilir.
II. Grafikteki değişiklik sıcaklık artışın-
danolabilir.
III. t2 zaman aralığında pH çok artmış
olabilir.
Yukarıdakilerden hangisi doğru ola-bilir?A)YalnızI B)IveII
C) I ve III D) II ve III
E)I,IIveIII
3. Sıcaklık ⇒ Sıcaklıkreaksiyonuhızlandırırfakatbirdeğerdensonraenzimin
proteinyapısıdenatürealacağındanyavaşlarvedurur.
Tepkime Hızı
Sıcaklık
4. pH ⇒ Her enzim farklıpHlardaçalışır. Kuvvetliasidikveyabazikortamdaenzimyapısıbozulabilirveyaenzimsubs-
tatkompleksioluşamaz.
Pepsin Amilaz Erepsin
Tepkime Hızı
2,50 148,57pH
5. Aktivatör - İnhibitör ⇒ Aktivatörmaddereaksiyonuhızlandırır, inhibitörya-
vaşlatırveyadurdurur.
Tepkime Hızı
Aktivatör
Tepkime Hızı
İnhibitör
6. Su ⇒ Suyunazolduğuyerdetepkimeyavaştır.Su%15'inaltındaysaenzim
çalışmaz.
Tepkime Hızı
%su15
NOTKaraciğerdebulunankatalazenzimizehirlibirmaddeolanH2O2(HidrojenPe-
roksit)'iH2O ve O2'yaparçalar.
Uygulayalım
1. C 2. E
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 6 17.08.2018 14:52
1Neler Öğrendik?
7
1. I. Genetikşifreyegöresentezlenme
II. Hücrezarınınyapısınakatılma
III. Tepkimeninhızınıartırma
Yukarıdaki ifadelerden hangileri enzimler için doğ-rudur?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII
D)IIveIII E)I,IIveIII
2. Vitaminle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A)Evitaminieksikliğikısırlığayolaçabilir.
B) A,D,EveKvitaminlerivücuttadepolanır.
C) Cvitaminieksikliğindeyaralargeçiyileşir.
D) BveCvitaminleribirbirlerinedönüşür.
E) Kvitaminieksikliğindekanınpıhtılaşmasındasorunyaşanır.
3. I. Holoenzimlerinsubstratıtanıyankısmıapoenzimdir.
II. Birkoenzimbaşkabirenzimledeçalışabilir.
III. Enzimlertakımhâlindeçalışabilir.
Enzimler ve yapılarıyla ilgili yukarıda verilen ifade-lerden hangileri doğrudur?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII
D)IIveIII E)I,IIveIII
4. Gen1
A B C D
Gen2 Gen3
E1 E2 E3
Bir gen bir enzim hipotezine göre gen2'de mutas-yon meydana gelirse;
I. E2sentezlenemez.
II. OrtamdaAmaddesibirikir.
III. Cmaddesioluşmaz.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A)YalnızI B)IveII C)IveIII
D)YalnızIII E)IIveIII
5. Enziminetkinliğininazalmasına;
I. Ortamaaktivatörmaddeeklenmesi,
II. pH'ındüşmesi,
III. Ortamsıcaklığınınsürekliartması,
durumlarından hangileri neden olabilir?
A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IIveIII E)I,IIveIII
6. Yalnızca proteinden meydana gelen basit enzimle-rin aktiviteleri aşağıdaki faktörlerin hangisinden et-kilenmez?
A)OrtampH'ı
B) Ortamsıcaklığı
C) Kofaktörmiktarı
D) Substratyoğunluğu
E) Aktivatöryoğunluğu
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 7 17.08.2018 14:52
Cevaplar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
Neler Öğrendik?
8
1. C 2. D 3. E 4. C 5. D 6. C 7. A 8. C 9. B 10. B 11. C 12. B
7. Aşağıda bileşik bir enzimin yapısı gösterilmiştir.
Koenzim
Apoenzim
I. Organikyapılıolma
II. Peptidbağıiçerme
III. Enziminetkiedeceğisubstratıbelirleme
özelliklerinden hangileri bileşik enzimin koenzim kısmı için de doğrudur?
A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) I ve III E) II ve III
8. A, B, E ve D vitaminlerinin,
I. Enerji verme
II. Yağdaçözünme
III. Sindirimeuğramama
IV. Yapıyakatılma
özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D)I,IIveIII E)I,IIveIV
9. Tepkimelerde görev alan enzimlerin,
I. Substratabağlanması
II. Ürünoluşturma
III. Sentez
olaylarından hangileri sadece hücre içinde gerçek-leşir?
A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII
D) I ve III E) II ve III
10. Aşağıdaikifarklısindirimenzimininaktivitelerindeorta-mınpHdeğerinebağlıolarakmeydanagelendeğişimgösterilmiştir.
Enzim aktivitesi
X Y
1 2 3pH değeri
4 5 6 7 8
Buna göre,
I. XenzimininoptimumpHdeğeri2'dir.
II. YenzimipHdeğeri5'teoptimumçalışır.
III. X veY enziminin optimumçalıştığı pH değerindeoluşturduklarıürünmiktarlarıeşittir.
X ve Y enzimleri ile ilgili yukarıda verilenlerden han-gileri doğrudur?
A)YalnızI B)IveII C) I ve III
D)IIveIII E)I,IIveIII
11. Yandaki grafikte enzimlerin Tepkime hızı
7
a b
c
pH
belirlipHderecelerindeçalış-mahızlarıverilmiştir.
Buna göre,
I. EnzimlerfarklıpHderece-lerindeçalışabilir.
II. a,b,cenzimlerininçalışa-bileceğiortakpHdeğerivardır.
III. Grafikte tepkimehızınındüşmesineenzimyapısı-nınbozulmasınedenolmuştur.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
A)YalnızI B)IveII C) I ve III
D)IIveIII E)I,IIveIII
12. Aşağıdaki moleküllerden hangisi bir enzimin yapısı-na koenzim olarak katılır?
A)Kalsiyum B)Vitamin C)Fosfat
D)Magnezyum E)Potasyum
04_BİYO_AYT_FOY_04.indd 8 17.08.2018 14:52