1. Znajomość terminologii i słownictwa charakterystycznego dla epoki.

Przykład pytania:

Wyjaśnij, co znaczy wyrażenie pyrrusowe zwycięstwo.

Wyjaśnij, co znaczy wyrażenie mówić lakonicznie.

2. Uczeń zna i rozumie skutki i przyczyny wydarzeń historycznych.

Przykład pytania:

Wymień trzy przyczyny kryzysu cesarstwa rzymskiego.

3. Uczeń potrafi posługiwać się źródłami ikonograficznymi.

Przykład pytania.

Na podstawie poniższej ilustracji powiedz, z jakim krajem związana jest poniższa rzeźba.

4. Uczeń potrafi interpretować tekst źródłowy. Przykład pytania :

Na podstawie tekstu wskaż, o co Neron oskarżył chrześcijan. [...] Nie ustępowała hańbiąca pogłoska i nadal wierzono, że pożar był nakazany. Aby ją więc usunąć, podstawił Neron winowajców

i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami tych, [...] których [...] chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który

za panowania Tyberiusza skazany został na śmierć przez prokuratora Poncjusza Pilatusa, a przytłumiony na razie zgubny zabobon

znowu wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy [...]. Schwytano więc naprzód tych, którzy tę

wiarę publicznie wyznawali, potem na podstawie ich zeznań ogromne mnóstwo innych, i udowodniono im nie tyle zbrodnię

podpalenia, ile nienawiść ku rodzajowi ludzkiemu. [...] Stąd, chociaż ci ludzie byli winni i zasługiwali na najsurowsze kary, budziła

się ku nim litość, jako że nie dla pożytku państwa, lecz dla zadośćuczynienia okrucieństwu jednego człowieka byli traceni.

Tacyt „Roczniki”

5. Uczeń porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia i wyjaśnia zależności pomiędzy

środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka

Przykład zadania

Przeczytaj dwa poniższe teksty i wykonaj zadania Tekst 1

Neolit to ostatnia faza epoki kamiennej. Jego początek na terenach Bliskiego Wschodu przypada na ok. 10 tys. lat przed Chr., a

koniec u schyłku IV tys. przed Chr. Ze względu na znaczenie i jakość zmian w dziejach ludzkości jakie zaszły w tym czasie, okres

ten nazwany został rewolucją neolityczną. Polegała ona na zmianie trybu życia z koczowniczego na osiadły.

L.

Mrozewicz, Historia. Dzieje starożytne.

Tekst 2 Tuaregowie – lud berberyjski zamieszkujący obszary Sahary. Tradycyjnie są nomadami, podróżują po pustyni i jej obrzeżach,

zajmują się hodowlą bydła i kóz, transportem karawanowym oraz wytwarzaniem biżuterii i turystyką. W 2012 r. podjęli próbę

utworzenia suwerennego państwa. Tradycyjnym trybem ich życia jest koczownictwo, choć znane są przypadki uprawiania przez

nich roli. Na podstawie

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tuaregowie

Zad. 1 Oba teksty dotyczą

A. wydarzeń, które rozgrywały się na terenie Afryki.

B. wydarzeń z czasów prehistorycznych.

C. rewolucji neolitycznej.

D. przechodzenia z koczownictwa do osiadłego trybu życia.

Zad. 2 Tuaregowie nie mogliby być nazywani koczownikami, gdyby

A. zajęli się hodowlą zwierząt.

B. żyli zgodnie ze swoją tradycją.

C. mieszkali na terenie pustynnym.

D. większość z nich zajęła się uprawą roli.

Zad. 3 Jednym z następstw przyjęcia osiadłego trybu życia było

A. opanowanie rozniecania ognia.

B. wykształcenie się języka.

C. wynalezienie narzędzi.

D. pojawienie się pisma.

6. Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Mezopotamii, Egiptu, Indii, Chin, Grecji i

Rzymu

Przykład pytania:

Przyjrzyj się mapie, a następnie na jej podstawie rozwiąż zadania.

Zad. 1 Żyzny Półksiężyc znajdował się na obszarze oznaczonym cyfrą/cyframi

A. 1 i 3. B. 2 i 4. C. tylko 1. D. tylko 4.

Zad. 2 Demokracja ukształtowała się na obszarze oznaczonym cyfrą

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zad. 3 Działalność publiczna Jezusa Chrystusa miała miejsce na obszarze oznaczonym cyfrą

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

7. Uczeń charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu, chrześcijaństwa,

buddyzmu, islamu. Potrafi rozróżnić religię mono- i politeistyczną.

Przykład zadania

Na podstawie tekstu i mapy wykonaj polecenia.

Tekst. Biblijna opowieść o ludzie wybranym ma swój prapoczątek w jednym z sumeryjskich państw-miast o nazwie Ur, gdzie na świat

przyszedł Abraham. Historycy uznają, że żył prawdopodobnie na początku drugiego tysiąclecia p.n.e., choć nie są co do tego

zgodni. Opowieść biblijna zestawiona ze źródłami historycznymi pozwala jednak na stwierdzenie, że patriarchowie (Abraham,

jego syn Izaak i wnuk Jakub) są postaciami historycznymi. Potwierdzają też, że ok. XX w. p.n.e. pewne półkoczownicze grupy, z

nieznanych przyczyn, zaczęły falami opuszczać Mezopotamię w kierunku Palestyny. Na czele jednej z takich wędrujących grup

stał prawdopodobnie Abraham. O patriarchach historycy mówią jako o naczelnikach klanów. Na podstawie: A. Zagner, Na początku była obietnica, “Historia Żydów. Wydanie specjalne. Dodatek do Polityki”

1/2008

Mapa

Zad. 1 Wędrówka Abrahama odbyła się z obszaru

A. 3 do 1. B. 2 do 4. C. 1 do 2. D. 4 do 3.

Zad. 2 Z tekstu wynika, że

A. opowieść o Abrahamie nie interesuje naukowców.

B. poznano już wszystkie okoliczności wędrówki Abrahama.

C. opowieść o Abrahamie znajduje potwierdzenie w różnych źródłach.

D. nie ma możliwości potwierdzenia prawdziwości opowieści o Abrahamie.

Zad. 3 Które z poniższych państw już istniało w czasach Abrahama?

A. Izrael B. Rzym C. Ateny D. Egipt

8. Uczeń zna i potrafi określić cechy charakterystyczne ustrojów politycznych istniejących w

starożytności.

Przykład pytania:

Zad. 1 Przyporządkuj nazwom urzędów rzymskich odpowiednie opisy.

cenzor • • reprezentował plebejuszy

trybun ludowy • • ustalał listy senatorów

dyktator • • obliczu zagrożenia państwa otrzymywał nieograniczoną władzę na okres 6

miesięcy

9. Uczeń charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków – język, system wierzeń,

teatr

oraz igrzyska olimpijskie

Przykładowe zadanie

Wykorzystując tekst źródłowy rozwiąż zadania.

Sposób walki falangi, poza tym, że niezwykle skuteczny, dobrze oddawał poglądy Greków na sprawy zasadnicze – każdy

żołnierz w szeregu był tak samo ważny i równo dzielił się ze swoimi towarzyszami tak obowiązkami, jak i

odpowiedzialnością. (...) Wymyślono więc sposób, by zniwelować naturalne przecież różnice w sile, szybkości i poziomie

agresji, czyli szkolenie młodych obywateli-żołnierzy w sportach ciężkich. Pięściarstwo miało uczyć ich szybkiego

reagowania i osłaniania się przed ciosami przeciwnika (...), a pankration* wytrzymałości i nieustępliwości. Co do zapasów –

tu autorzy starożytni są zgodni – była to dyscyplina najbardziej pomocna w szkoleniu przyszłego żołnierza.

* dyscyplina sportowa będąca połączeniem boksu i zapasów. Źródło: Jan M. Długosz, Starożytni olimpijczycy, „Polityka. Pomocnik Historyczny”.

Nr 2

Zad. 1 Szkolenie greckich żołnierzy miało na celu

A. Przygotowanie ich do igrzysk.

B. Wybranie najlepszych do pierwszych szeregów falangi.

C. Usuwanie najsłabszych z szeregów armii greckiej.

D. Wyrównanie umiejętności bojowych żołnierzy.

Zad. 2 Które z poniższych scen mogłyby ilustrować zamieszczony we wstępie tekst?

A. 1 i 4 B. 2 i 3 C. 3 i 4 D. 1 i 2

10. Uczeń wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu

Przykładowe zadanie

Na podstawie map rozwiąż zadania.

Zad. 1 Mapy przedstawiają trzy wojny między Rzymem a Kartaginą - wskaż szereg, w którym wymieniono

je w kolejności chronologicznej.

A. Mapa 2 - mapa 1 - mapa 3.

B. Mapa 1 - mapa 3 - mapa 2.

C. Mapa 2 - mapa 3 - mapa 1.

D. Mapa 1 - mapa 2 - mapa 3.

Mapa 1.

Mapa 2

Mapa 3

Zad. 2 Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.

11. Uczeń rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa

rzymskiego.

Przykładowe zadanie

Na podstawie tekstu rozwiąż zadanie.

Podawano różne przyczyny upadku Imperium, wyolbrzymiając często rolę jednego czynnika wewnętrznego,

np. negatywny wpływ Kościoła, wyniszczenie warstw średnich, upadek niewolnictwa itp. Nie ulega

wątpliwości zasadnicze znaczenie sił zewnętrznych, ciągłych najazdów i przegrupowań ludów, czego

maksymalne nasilenie przypadło na schyłek IV stulecia i wiek V. Źródło: M. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa

1999, s. 646

Zad. 1

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące tekstu są prawdziwe, czy – fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest

prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

1. Według autora najważniejszą przyczyną upadku Rzymu

był rozwój Kościoła. P F

2. Z tekstu wynika, że najazdy barbarzyńców miały mały wpływ

na upadek Imperium. P F

12. Dziedzictwo antyku. Uczeń charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia antycznego świata w

różnych dziedzinach i podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które mają wpływ

na cywilizację współczesną

Przykładowe zadanie

Na podstawie ilustracji wykonaj polecenie

Sokrates w otoczeniu uczniów

http://www.oocities.org/syg_chik/tazkirah2.htm

Zad. 1 Dokończ rozpoczęte zdanie dobierając po jednym wyrazie z każdej kolumny. Zaznacz literę A, B lub

C oraz numer 1, 2 lub 3.

Powyższa ilustracja jest dowodem na znajomość kultury

13. Chrześcijaństwo. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się

chrześcijaństwa oraz wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie

rzymskim.

Przykładowe zadania

Przyjrzyj się mapie, a następnie na jej podstawie rozwiąż zadania.

Zad. 1 Jezus Chrystus prowadził działalność na obszarze oznaczonym cyfrą

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zad. 2 W której z wymienionych prowincji rzymskich chrześcijaństwo pojawiło się najwcześniej?

A. w Galii B. w Hiszpanii C. w Brytanii D. w Grecji

Zad. 3 W którym wieku powstała gmina chrześcijańska w Rzymie?

A. I w. p.n.e. B. I w. n.e. C. II w. n.e. D. III w. n.e.

Zad.4 Na które pytanie pozwala odpowiedzieć ta mapa?

A. Dlaczego Goci nie przyjęli chrześcijaństwa?

B. W którym wieku chrześcijaństwo dotarło na ziemie polskie?

C. Gdzie chrześcijaństwo pojawiło się najpierw: w Hiszpanii czy w Galacji?

D. Kiedy miały miejsce prześladowania chrześcijan w Imperium Rzymskim?

14. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w.

Przykładowe zadanie

Na podstawie mapy wykonaj zadania:

Zad. 1 Mapa przedstawia religijny podział Europy, do którego doszło w

A. I wieku.

B. VII wieku.

C. XI wieku.

D. XVI wieku.

Zad. 2 Na mapie przedstawiono państwa chrześcijańskie kolorem/kolorami

A. tylko 2.

B. tylko 2 i 3.

C. tylko 1, 2 i 3.

D. 1, 2, 3, 4.

Zad. 3 Na mapie przedstawiono skutki

A. konfliktu między biskupem Rzymu a patriarchą Konstantynopola.

B. prześladowania chrześcijan w cesarstwie rzymskim.

C. działalności zakonów rycerskich w Europie.

D. wystąpienia Marcina Lutra.

15. Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń zna typowe instytucje systemu lennego i umie

scharakteryzować średniowieczne podziały społeczne.

Przykładowe zadania

Przeczytaj tekst i wykonaj zadania.

Formularz aktu komendacji.

Ponieważ wszystkim jest doskonale znane, że nie posiadam niczego, co pozwoliłoby mi wyżywić się i

odziać, dlatego też zwróciłem się do waszej łaskawości i postanowiłem, że powinienem się oddać i

powierzyć waszej opiece. Dokonałem też tego na następujących warunkach: winniście mnie wspierać i

wspomagać tak wyżywieniem jak odzieżą, abym mógł stosownie do tego służyć wam i być pożytecznym, a

dopóki będę żył, winien jestem wam służbę i posłuszeństwo na prawach wolnego człowieka i nie jestem w

mocy za żywota mego uwolnić się spod waszej władzy i opieki, lecz aż do śmierci winien jestem

pozostawać pod waszą władzą i ochroną. Stąd ułożono się, że gdyby jeden z nas naruszył tę umowę,

[określoną] sumę solidów zapłaci drugiej stronie, sama zaś umowa niechaj pozostaje trwale w mocy. za: Historia w tekstach źródłowych, Toruń 1994, t. I, s. 37.

Zad. 1 Co było skutkiem zawarcia aktu komendacji?

A. Podporządkowanie wasala seniorowi.

B. Trudna sytuacja materialna wasala.

C. Zależność seniora od wasala.

D. Zadłużenie wasala u seniora.

Zad. 2 Akt komendacji przestawał obowiązywać, gdy

A. senior łamał zasady umowy.

B. wasal łamał zasady umowy.

C. umarła jedna ze stron umowy.

D. wypowiedziała go jedna ze stron umowy.

Zad. 3

Akt komendacji był typowy dla stosunków pomiędzy

A. chłopami.

B. mieszczanami.

C. rycerstwem.

D. duchownymi.

16. Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza,

wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim

Przykładowe zadanie

Na podstawie materiałów wykonaj zadania.

Zad. 1 Najstarszy obraz oznaczono numerem

A. 1

B. 2

C. 3

Zad. 2 powstał on w stylu

1. romańskim,

2. gotyckim,

3. renesansowym,

Zad. 3 o czym świadczy

a. tematyka dzieła.

b. zastosowanie perspektywy.

c. charakterystyczny motyw dekoracyjny w tle.

17. Uczeń potrafi posługiwać się pojęciami i terminologią charakterystyczną dla epoki.

Przykład pytania:

Wstaw obok terminów litery odpowiadające właściwym określeniom. 0–1 p.

dżihad – . . . . . . A. prawo islamskie

hidżra – . . . . . . B. zwierzchnik Kościoła prawosławnego

patriarcha – . . . . . . C. wydarzenie, które dało początek erze muzułmańskiej

schizma – . . . . . . D. święta wojna z niewiernymi

szariat – . . . . . . E. rozłam w Kościele

18. Uczeń potrafi analizować tekst źródłowy. Przykład pytania: Na podstawie tekstu źródłowego określ, czy Karol Wielki był władcą dobrze wykształconym ? Podkreśl fragment który uzasadni Twoją odpowiedź.

[Karol Wielki, władca Franków] w jedzeniu i piciu był umiarkowany, bardziej jednak w piciu, opilstwa nie cierpiał nie

tylko u siebie i u najbliższych, ale i u każdego człowieka. W jedzeniu nie umiał zachować takiej powściągliwości, owszem,

skarżył się często, że posty szkodzą jego ciału. [...] Zwykły obiad składał się z czterech dań, oprócz pieczeni, którą mu

łowczy na rożnach przynosili i którą ponad inne potrawy przedkładał. Przy obiedzie słuchał albo muzyki, albo czytania

opowiadań i dziejów starożytnych. Wymowę miał obfitą i bogatą, mógł najdokładniej wyrazić wszystko, co chciał. Nie

poprzestając na języku ojczystym, starał się wyuczyć i obcych. Z tych łacinę znał tak dobrze, że posługiwał się nią na

równi z językiem ojczystym, po grecku lepiej rozumiał niż mówił. Był tak wymowny, że można by go wziąć za gadułę.

Einhard „Życie Karola Wielkiego”

19. Uczeń potrafi interpretować źródła ikonogragiczne.

Przykład pytania:

Fragment ten jest częścią drzwi odlanych z brązu. Co przedstawia zabytek i gdzie się on znajduje ?

Inne możliwe pytania do tego zadania:

I. Ciało praskiego biskupa wykupił od Prusów

A. Mieszko II.

B. Henryk IV.

C. Bolesław Chrobry.

D. Grzegorz VII.

II. Relikwie św. Wojciecha zostały umieszczone w katedrze

A. krakowskiej.

B. gnieźnieńskiej.

C. wrocławskiej.

D. łęczyckiej.

20. Uczeń potrafi interpretować tekst źródłowy.

Przykład pytania : Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania poniżej:

Zważywszy jego chwałę, potęgę i bogactwo, cesarz rzymski zawołał w podziwie: „[...] Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża,

jakby jednego spośród dostojników, księciem nazywać lub hrabią, lecz chlubnie wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną”.

A zdjąwszy z głowy diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na znak przymierza i przyjaźni i dał mu w darze gwóźdź z

Krzyża Pańskiego wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha.

Gall Anonim „Kronika polska”

I. Zjazd gnieźnieński odbył się w

A. 998 r.

B. 999 r.

C. 1000 r.

D. 1001 r.

II. Uczestnikami wydarzenia byli

A. Bolesław Chrobry i Otton I.

B. Mieszko II i Bolesław Chrobry.

C. Mieszko I i Otton I.

D. Bolesław Chrobry i Otton III.

21. Znajomość pojęć charakterystycznych dla epoki. Przykład pytania:

Uzupełnij tekst :

Arabowie stworzyli bogatą kulturę. Wzorce czerpali z antyku oraz dokonań ludów Wschodu. Z Indii przejęli

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , zwane dziś . . . . . . . . . . . . . . . ., które zastąpiły skomplikowany rzymski

system zapisu. Damaszek słynął z pięknej jedwabnej tkaniny, zwanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mieszkańcy miasta potrafili również wyrabiać bardzo wytrzymałą broń, produkowaną ze stali . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . Przedmioty ozdabiano charakterystycznymi ornamentami określanymi jako . . . . . . . . . .

. . . . . Zbiór oryginalnych baśni arabskich nosi tytuł – „Księga . . . . . . . . . . . . . . . . . i jednej . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . ”.

22 . Uczeń potrafi interpetować źródła ikonograficzne. Przykład pytania: Na podstawie ilustracji odpowiedz

na pytania poniżej:

I. Na zdjęciu widać świątynię

A. chrześcijańską.

B. buddyjską.

C. judaistyczną.

D. muzułmańską.

II. Obok budowli znajdują się wieże nazywane

A. zikkuratami.

B. limes.

C. minaretami.

D. stelami.