สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบการดาเนนการนเทศภายใน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทราเขต 2 ครงน ผวจยไดศกษาคนควารวบรวมหลกการ แนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของนาเสนอตามลาดบหวขอตอไปน 2.1 สภาพทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทราเขต 2 2.1.1 ความเปนมาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 2.1.2 การบรหารของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 2.1.3 การจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ฉะเชงเทราเขต 2 2.2 บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา 2.3 ขอบขายการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา 2.4 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร 2.4.1 ความหมายของภาวะผนาทางวชาการ 2.4.2 ความสาคญและความจาเปนของภาวะผนาทางวชาการ 2.4.3 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบองคประกอบภาวะผนาทางวชาการ 2.5 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบการนเทศภายใน 2.5.1 ความหมายของการนเทศภายใน 2.5.2 ความสาคญของการนเทศภายใน 2.5.3 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบการนเทศภายใน 2.5.4 รปแบบการนเทศภายในโรงเรยน 2.6 งานวจยทเกยวของ 2.6.1 งานวจยภายในประเทศ 2.6.2 งานวจยตางประเทศ 2.7 สรปกรอบแนวคดในการวจย

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

11

2.1 สภาพทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทราเขต 2 2.1.1 ความเปนมาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 31 กาหนดใหกระทรวงศกษาธการมอานาจหนาทเกยวกบการสงเสรมและกากบดแลการศกษาทกระดบและ ทกประเภท กาหนดนโยบายและแผน และมาตรฐานการศกษา สนบสนนทรพยากรทางการศกษา สงเสรมและประสานงานการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการกฬาเพอการศกษา รวมทงตดตามและตรวจสอบ และประเมนผลการจดการศกษา และราชการอนตามกฎหมายกาหนด มาตรา 37 กาหนดใหมการบรหารและจดการศกษาขนพนฐาน โดยยดเขตพนทการศกษา มาตรา 39 ระบใหกระทรวงศกษาธการกระจายอานาจการบรหารและจดการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคลและบรหารงานทวไป ไปยงคณะกรรมการและสานกงานเขตพนทการศกษา ซงเหนไดวาพระราชบญญต ดงกลาว ระบไวชดเจนวา ตองการใหสานกงานเขตพนทการศกษาเปนหนวยงานระดบปฏบต มการนานโยบายไปสการปฏบต ใหบรรลหลกการและตามเปาหมายของการจดการศกษา เมอมการประกาศจดตง สานกงานเขตพนทการศกษาอยางเปนทางการ มภารกจในการดาเนนการตามปฏทนกจกรรมหลก เพอปรบเปลยนสการเตรยมความพรอมในการบรหารและจดการการศกษาแบงเขตพนทการศกษา สาหรบจงหวดฉะเชงเทราแบงเขตพนทการศกษาออกเปน 2 เขต เพอใหการดาเนนงานตามภารกจทกระทรวงศกษาธการมอบหมายเปนไปอยางมประสทธภาพสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการ เขตพนทการศกษา มาตรา 38 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และมาตรา 37 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 โดยดาเนนการจดการศกษาและสงเสรมสนบสนนการจดการศกษา ในระดบการศกษาปฐมวย ระดบการศกษาภาคบงคบ 9 ป ระดบการศกษาขนพนฐาน การศกษาตามอธยาศย การศกษาตลอดชวต จดการศกษาใหครอบคลมในทกพนท ใหมคณธรรมนาความรตามหลกเศรษฐกจพอเพยงและมคณภาพตามมาตรฐานเพอเปนการพฒนาคณภาพชวต รองรบการเปลยนแปลงของสงคมโลก ตอมาไดมการประกาศพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ดงความในมาตรา 3 ใหยกเลกความในมาตรา 37 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2545 และใหใชความในมาตรามาตรา 37 แทน กลาวคอ การบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานใหยดเขตพนทการศกษา โดยคานงถงระดบของการศกษาขนพนฐาน จานวนสถานศกษา จานวนประชากร วฒนธรรมและความเหมาะสมดานอนดวย เวนแตการจดการศกษาขนพนฐานตามกฎหมายวาดวยการอาชวศกษาใหรฐมนตรโดยคาแนะนาของสภาการศกษา ม อานาจประกาศในราชกจจานเบกษา กาหนดเขตพนทการศกษาเพอการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐาน แบงเปนเขตพนทการศกษาประถมศกษาและเขตพนทการศกษามธยมศกษา เนองจากการมระบบการบรหารและการจดการศกษาของทงสองระดบรวมอยในความรบผดชอบของแตละเขตพนทการศกษาทาใหการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานเกดความไมคลองตวและเกดปญหาการพฒนาการศกษา สมควรแยกเขตพนทการศกษาออกเปนเขตพนทการศกษาประถมศกษาและเขตพนทการศกษามธยมศกษา เพอใหการบรหารและการจดการศกษามประสทธภาพอนจะเปนการพฒนาการศกษาแกนกเรยนในชวงชนประถมศกษาและมธยมศกษาใหสมฤทธผลและมคณภาพยงขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตนขน (ราชกจจานเบกษา, 2553, หนา 32) จงมนโยบายใหสานกงานเขตพนท

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

12

การศกษาฉะเชงเทราเขต 2 เปลยนแปลงเปนสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ประกอบดวยทองท อาเภอพนมสารคาม อาเภอบางคลา อาเภอสนามชยเขต อาเภอราชสาสน อาเภอแปลงยาว อาเภอทาตะเกยบ และอาเภอคลองเขอน 2.1.2 การบรหารของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ดาเนนการจดการศกษาตงแตระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน โดยมสถานศกษาในความรบผดชอบ จานวนทงหมด 168 แหง ประกอบดวยสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จานวน 158 แหง และเปนสถานศกษาเอกชน จานวน 10 แหง มนกเรยนระดบกอนประถม จานวน 7,835 คน ระดบประถมศกษา จานวน 21,960 คน ระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 5,966 คน รวมจานวนทงหมด 35,761 คน และมขาราชการครทงหมด 1,575 คน (ไมรวมเอกชน) โดยแยกเปนผ อานวยการโรงเรยน 153 คน และ รองผอานวยการโรงเรยน 22 คน รวมทงหมด 175 คน ขาราชการคร ทงหมด 1,400 คน การดาเนนงานของพนท ในการบรหารจดการศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 แบงเขตคณภาพการศกษาออกเปน 17 เขต โดยอาศยหลกการแบงเขตคณภาพตามสภาพภมศาสตร ระยะทาง จานวน สถานศกษา และคานงถงขนาด และสงกดเดมของสถานศกษาใหมหลากหลายคละกนในแตละเขตคณภาพ เพอมงหวงใหสถานศกษาอนจะทาใหสถานศกษาในเขตพนทการศกษาในเขตคณภาพประสานงานกนใน 3 เรอง คอ ประสานราชการ ประสานการใชทรพยากรรวมกน และประสานกจกรรมทางวชาการเพอพฒนาคณภาพการศกษาอนจะทาใหสถานศกษาในเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มคณภาพ และมาตรฐานใกลเคยง สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มสถานศกษาขนพนฐาน 7 อาเภอไดแก พนมสารคาม สนามชยเขต ทาตะเกยบ แปลงยาว บางคลา ราชสาสน คลองเขอนดาเนนการจดการศกษาแกประชากรวยเรยนทกระดบใหทวถงและมคณภาพมาตรฐานสรางสงคมเปนแกนหลกในการสรางเสรมคณธรรมจรยธรรม แกประชาชนบนพนฐาน วฒนธรรมไทย ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และการบรหารจดการศกษาใหมคณภาพ มประสทธภาพ ตามมาตรฐานทกาหนด การมสวนรวมเสมอภาค โปรงใส เปนธรรม โดยมคณธรรมนาความร อาศยผเกยวของทก ภาคสวนในการรวมกนสนบสนนการจดการศกษา ใหเปนไปตามเปาหมายการปฏรปการศกษาโดยไดมนโยบายในดานการบรหารจดการศกษาเพอใหประชากรวยเรยนไดรบการศกษาอยางทวถงและมคณภาพ จงไดเรงรดพฒนาการศกษาและคณภาพการศกษาของสถานศกษาใหไดมาตรฐาน ดงน (สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2, 2554, หนา 16-19) 1) มการบรหารจดการโดยองคคณะบคคลของสานกงานเขตพนทการศกษาประถม ศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ม 3 คณะ คอ คณะกรรมการเขตพนทการศกษา คณะอนกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษาเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 และคณะกรรมการตดตามตรวจสอบประเมนผลและนเทศการศกษาขนพนฐาน 2) การสรางเครอขายการปฏบตงานเพอบรหารจดการศกษา มดงน (1) การแบงเขตพนทในการบรหารจดการศกษาของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทราเขต 2 แบงเขตคณภาพการศกษา 17 เขต โดยอาศยหลกการแบงเขตคณภาพตามสภาพภมศาสตร ระยะทาง จานวนโรงเรยน และคานงถงขนาดและสงกดเดมของโรงเรยนใหมหลากหลายคละกนในแตละเขตคณภาพ เพอมงหวงใหโรงเรยนในเขตคณภาพประสานงานกนใน 3 เรอง คอ ประสานราชการ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

13

ประสานการใชทรพยากรรวมกน และประสานกจกรรมทางวชาการเพอพฒนาคณภาพการศกษาอนจะทาใหโรงเรยนในเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มคณภาพและมาตรฐานใกลเคยงกน โดยมรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 และศกษานเทศก รบผดชอบเขตคณภาพละ 2 คน (2) การจดตงชมรมทางวชาการ จานวน 12 ชมรม เพอสงเสรมสนบสนนกจกรรมทางวชาการ พฒนาบคลากรใหมความรความสามารถและความถนด ตามกลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระ กจกรรมพฒนาผเรยนใหมความเขมแขงและมนใจและพฒนาคณภาพการเรยนการสอน (3) โรงเรยนปฐมวยตนแบบ จานวน 7 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดทาเกวยน (สยอทศ) โรงเรยนวดปากนา โรงเรยนวดหวสาโรง โรงเรยนเกาะแกวเวฬวน โรงเรยนบานหนองยาง โรงเรยนบานหนองคอก และโรงเรยนกอนแกวราษฎรบารง (4) โรงเรยนในฝน รนท 1 จานวน 2 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดเสมดเหนอ และ โรงเรยนโสภณประชาเทวารทธารกษ รนท 2 จานวน 5 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานเขาหนซอน โรงเรยนทงสะเดาประชาสรรค โรงเรยนวดเกาะแกวเวฬวน โรงเรยนวดชาปางาม และโรงเรยนบานหวยตะปอก รนท 3 จานวน 4 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานอางเตย โรงเรยนวดหวสาโรง โรงเรยนบานคลองอดม และโรงเรยนสวนปาอปถมภ (5) โรงเรยนดประจาตาบล รนท 1 ป 2553 จานวน 1 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดทาเกวยน (สยอทศ) รนท 2 ป 2554 จานวน 7 โรงเรยน คอ โรงเรยนหนองปรอกนยาง โรงเรยนวดสามรม โรงเรยน วดสาวชะโงก โรงเรยนวดหนองไมแกน โรงเรยนบานแหลมตะครอ โรงเรยนวดจระเขตาย และโรงเรยนบานทาซง ป 2555 จานวน 6 โรงเรยน คอ โรงเรยนกอนแกวราษฎรบารงโรงเรยนบานหนองขาหยง โรงเรยนวดหวสวน โรงเรยนไทรทองอปถมภ โรงเรยนวดลามหาชย และโรงเรยนบานหนองใหญ ป 2556 จานวน 4 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดบางโรง โรงเรยนวดศรสตาราม โรงเรยนบานหนองสทต และโรงเรยนวดหวกระสงข ป 2557 จานวน 6 โรงเรยน คอ โรงเรยนทาระหดราษฎรสฤษฎ โรงเรยนวดสามแยก โรงเรยนวดปากนา โรงเรยนวดหนองเคด โรงเรยนวดนาเหลาบก และโรงเรยนวดหนองบว (6) สงเสรมโรงเรยนขนาดเลกสศนยการเรยนรคณภาพ ป 2554 มจานวน 10 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดบางคา โรงเรยนบานอางตะแบก โรงเรยนวดบงกระจบ โรงเรยนวดบางตลาด โรงเรยนบานหนองสถตโรงเรยนวดบานซอง โรงเรยนบานอางทอง โรงเรยนวดจระเขตาย โรงเรยนวดคมอญ และโรงเรยนทาระหดราษฎรสฤษฏ (7) โรงเรยนขนาดเลกสอนคละชน ป 2554 จานวน 13 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานอางเสอดา โรงเรยนวดวงกะจะ โรงเรยนบานทามวง โรงเรยนวดเกาะแกวสวรรณาราม โรงเรยนบานเขาสะทอน โรงเรยนวดบางกระดาน โรงเรยนวดลาดบวขาว โรงเรยนบานโปงตาสา โรงเรยน บานอางทอง โรงเรยน บางพะเนยง โรงเรยนวดทาลาดเหนอ โรงเรยนบานหนองโสน และโรงเรยนบานนาโพธ (8) โรงเรยนตนแบบคณตศาสตรวทยาศาสตร ของ สสวท. จานวน 4 โรงเรยน คอโรงเรยนวดใหมบางคลา โรงเรยนวดเสมดเหนอ โรงเรยนวดทาเกวยน (สยอทศ) โรงเรยนโสภณประชาเทวารทธารกษ (9) โรงเรยนแมขายคณธรรม จานวน 20 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดสามแยก โรงเรยน วดสะแกงาม โรงเรยนโสภณประชาเทวารทธารกษ โรงเรยนวดเสมดเหนอ โรงเรยนวดบางกระเจด โรงเรยน วดตนตาล โรงเรยนวดดอนทอง โรงเรยนวดหนองแหน โรงเรยนวดหวกระสงข โรงเรยนวดพงษาราม โรงเรยนวดดอนทานา โรงเรยนบานหวยหน โรงเรยนวดหนองเคด โรงเรยนบานหนองยาง โรงเรยนตลาดบางบอ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

14

โรงเรยนบานหนองคอก โรงเรยนวดแสนภมราวาส โรงเรยนวดหวสาโรง โรงเรยนวดกอนแกว และโรงเรยน หวยตะปอก (10) โรงเรยนจดการเรยนรวม ป 2554 จานวน 17 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานหนองยาง โรงเรยนบานหนองปรอกนยาง โรงเรยนบานเทพประทาน โรงเรยนวดชาปางาม โรงเรยนราษฎรนกล โรงเรยนวดหนดาษ โรงเรยนวดบางกระเจด โรงเรยนบานหนองหวา โรงเรยนวดดอนทอง โรงเรยนวดโกรกแกววงพระจนทร โรงเรยนบานโปงเจรญ โรงเรยนบานคลองอดม โรงเรยนสวนปาอปถมภ โรงเรยนบานเขาหนซอน โรงเรยนบานรมโพธทอง โรงเรยนทงสอหงษา โรงเรยนแสนภมราวาส (11) ศนยวทยบรณาการ จานวน 2 ศนย คอ โรงเรยนบานหนองประโยชนและโรงเรยนบานหนองยาง (12) โรงเรยนแกนนาประชาธปไตย จานวน 1 โรงเรยน คอ โรงเรยนวดเสมดเหนอ (13) ศนยดนตรเขตพนท จานวน 1 ศนย คอ โรงเรยนวดทาเกวยน “สยอทศ” (14) โรงเรยนตนแบบเศรษฐกจพอเพยง ป 2553 จานวน 3 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานทาซง โรงเรยนวดโกรกแกววงพระจนทร และโรงเรยนวดบางโรง (15) ศนย office station จานวน 1 ศนย คอ โรงเรยนบานยางแดง (16) โรงเรยนพระราชทาน ปการศกษา 2552 ระดบประถมศกษา คอโรงเรยนวดบางตลาด (ยอดสวสดประชาสรรค) ในการบรหารจดการศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 แบงเขตคณภาพการศกษาออกเปน 17 เขต โดยอาศยหลกการแบงเขตคณภาพตามสภาพภมศาสตร ระยะทาง จานวนสถานศกษา และคานงถงขนาดและสงกดเดมของสถานศกษาใหมหลากหลายคละกนในแตละเขตคณภาพ โดยมเปาหมายเพอใหสถานศกษาในเขตคณภาพประสานงานกนใน 3 เรอง คอ ประสานราชการ ประสานการใชทรพยากรรวมกนและประสานกจกรรมทางวชาการเพอพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาในเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มคณภาพ และมาตรฐานใกลเคยง (สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2, 2554, หนา 4-6) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 มหนาทรบผดชอบครอบคลม 7 อาเภอ ไดแก พนมสารคาม สนามชยเขต ทาตะเกยบ แปลงยาว บางคลา ราชสาสน คลองเขอนดาเนนการจดการศกษาแกประชากรวยเรยนทกระดบใหทวถงและมคณภาพมาตรฐานสรางสงคมเปนแกนหลกในการ สรางเสรมคณธรรมจรยธรรม แกประชาชนบนพนฐาน วฒนธรรมไทย ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และการบรหารจดการศกษาใหมคณภาพ มประสทธภาพ ตามมาตรฐานทกาหนด การมสวนรวมเสมอภาค โปรงใส เปนธรรม โดยมคณธรรมนาความร อาศยผเกยวของทก ภาคสวนในการรวมกนสนบสนนการจดการศกษา ใหเปนไปตามเปาหมายการปฏรปการศกษา (แผนปฏบตการ สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปงบประมาณ 2554, หนา 9-12) ผลดาเนนงานดานการจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 จงหวดฉะเชงเทรา ในชวงปทผานมา ปรากฏดงน (สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปงบประมาณ 2554, หนา 1-18) 1) คณภาพชวตการทางานของขาราชการคร ประสบปญหาดานการครองชพเนองจากสภาพเศรษฐกจในปจจบน และอยในชวงภาวะเงนเฟอสนคานามนมราคาแพงมาก เครองอปโภคบรโภคตางกขยบราคาสงขนตามภาวะเศรษฐกจ และราคานามน คาเงนบาทของไทยกผนผวนไมนง ทาใหเงนเดอนของ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

15

ขาราชการครทไดรบไมเพยงพอตอการใชจายเพมขน ครสวนใหญเกดภาวะหนสนทงในระบบ และนอกระบบ มการกเงนจากสหกรณออมทรพยครฉะเชงเทรา จากด มากขน มการแกสญญาหนเพอรบเงนกเพมเตม ทาใหครเกดความเครยด และความไมสบายใจซงมผลกระทบตอการจดการเรยนการสอน ครบางคนตองประกอบอาชพอสระเพมขนทาใหมการเบยดบงเวลาของราชการ และไมสามารถปฏบตงานอยางทมเท เสยสละในดานตาง ๆเหมอนเชนอดต 2) อปกรณการศกษา สอและเทคโนโลย พบวา ยงไมสามารถจดสรรงบประมาณหรอใหการสนบสนนแกโรงเรยนในสงกดไดเทาทควร โรงเรยนสวนใหญยงขาดแคลนและเกดความเหลอมลากนมาก 3) การใชอาคารสถานทพบวาโรงเรยนสวนใหญมอาคารเรยน เกา ชารด ทรดโทรมเนองจากมอายการใชงานนาน โรงเรยนบางแหงขาดแคลนหองเรยน โดยเฉพาะทใชเปนหองพเศษในการจดกจกรรมดานการเรยนการสอนตางๆ และในบางแหงยงมอาคารเรยนทไมเพยงพอตอความตองการเมอเทยบกบจานวนนกเรยน 4) การนเทศภายใน กากบ ตดตามผลดานการศกษาพบวามการขาดแคลนดานจานวนศกษานเทศก และไมสามารถออกนเทศตามสถานศกษาไดอยางจรงจง 5) ขวญและกาลงใจของขาราชการคร พบวา ยงมครจานวนมากเกดความสบสน และทอถอยเกดทศนคตทไมดตอหนวยงานตนสงกด เนองจากเหนวาตนไมไดรบความเปนธรรมในเรองตางๆ เชนการเลอนขนเงนเดอนกรณพเศษ การโยกยายประจาป การจดสรรครภณฑ และสงกอสราง โอกาสในการสงเสรมความร และความกาวหนาในหนาทการงานการปฏบตตามนโยบายและมาตรการตาง ๆมความเหลอมลา เปนตนรวมทงการเสรมสรางขวญ และกาลงใจของผบรหารระดบตาง ๆตอการรวมงานยงมนอย 2.1.3 การจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ฉะเชงเทราเขต 2 สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 รบผดชอบในการบรหารจดการศกษา โดยสนบสนนสงเสรมบทบาทสถานศกษาในการเปนนตบคคล สามารถปฏบตภารกจในการบรหารจดการงานวชาการ บคลากร งบประมาณ และงานบรหารทวไป เพอใหการจดการศกษามประสทธภาพ และประสทธผล โดยบรหารจดการครอบคลมในทองท 7 อาเภอ ประกอบดวย อาเภอพนมสารคาม สนามชยเขต ทาตะเกยบ แปลงยาว บางคลา ราชสาสน และอาเภอคลองเขอน (แผนปฏบตการสานกงานเขตพนทการศกษาประถม ศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปงบประมาณ, 2554, หนา 5-8) ซงมบทบาทหนาทในการปฏบตงาน ดงน การจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทราเขต 2 1) จดทานโยบาย แผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษาใหสอดคลอง กบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน และความตองการของทองถน 2) วเคราะหการจดตงงบประมาณเงนอดหนนทวไปของสถานศกษา และหนวยงานในเขตพนทการศกษา และแจงจดสรรงบประมาณทไดรบใหหนวยงานขางตนรบทราบ และกากบ ตรวจสอบ ตดตามการใชจายงบประมาณของหนวยงานดงกลาว 3) ประสาน สงเสรม สนบสนนและพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 4) กากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลสถานศกษาขนพนฐานและในเขตพนทการศกษา 5) ศกษา วเคราะห วจย และรวบรวมขอมลสารสนเทศดานการศกษาในเขตพนทการศกษา 6) ประสานการระดมทรพยากรดานตางๆ รวมทงทรพยากรบคคล เพอสงเสรมสนบสนน การจดและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

16

7) จดระบบการประกนคณภาพการศกษาและประเมนผลสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 8) ประสาน สงเสรม สนบสนนการจดการศกษาของสถานศกษาเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล องคกรชมชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา 9) ดาเนนการและประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาเขตพนทการศกษา 10) ประสาน สงเสรมการดาเนนงานของคณะอนกรรมการ และคณะทางานดานการศกษา 11) ประสานการปฏบตราชการทวไปกบองคกร หนวยงานภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะสานกงานผแทนกระทรวงศกษาธการในเขตพนทการศกษา 12) ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการภายในเขตพนทการศกษาทมไดระบใหเปนหนาทของผใดโดยเฉพาะ หรอปฏบตงานอนตามทมอบหมาย กลาวโดยสรป สภาพการจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ยงคงตองปรบปรงพฒนาในหลายๆ ดานอยางตอเนองเพอการพฒนาคณภาพการศกษาโดยคานงถงความสาคญ ตอการจดทานโยบาย แผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษาใหสอดคลอง กบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน และความตองการของทองถน สงเสรม สนบสนนและพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทการศกษากากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลสถานศกษาขนพนฐานและในเขตพนทการศกษาวเคราะห วจย และรวบรวมขอมลสารสนเทศ ดานการศกษา จดระบบการประกนคณภาพการศกษา และประเมนผลสถานศกษา สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาเขตพนทการศกษาซงสงเหลานถอไดวา เปนสงสาคญทสงผลตอประสทธผลและคณภาพของสถานศกษา อกทงการเปนสวนชวยลดปญหาตางๆ ในระบบการจดการศกษาอกทางหนง (สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ปงบประมาณ, 2554, หนา 1-18) 2.2 บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษา

ในการบรหารสถานศกษาเพอพฒนาคณภาพการศกษาตามบทบาทของผบรหารสถานศกษา นน ผบรหารสถานศกษาจะตองทางานดวยจตใจทแนวแน มนคงโดยฝกอดมคตและไมยอทอตออปสรรคและปญหานานปการทจะตองเผชญและตองหาทางแกไขใหสาเรจ ดงนน การแสดงบทบาททเหมาะสมกบสถานภาพของผบรหารและแสดงใหเหมาะสมกบตาแหนงของผนาสงสดในสถานศกษาจงเปนสงจาเปน อกทงจะตองเปนบทบาททครผสอนผเรยน ผปกครอง ชมชน และสงคมคาดหวงวาผบรหารควรจะเปน ซงไดแก ผบรหารควรจะเปนผนาทางวชาการทเขมแขงมการพฒนางานวชาการอยางเปนระบบ มกระบวนการบรหารจดการทเปนทยอมรบ พรอมๆ กบการเปนนกพฒนาคณภาพการศกษา ผมวสยทศนทกวางไกล และลกซง ตลอดจนมความร ความสามารถทจะกาวใหทนตอการเปลยนแปลงตางๆ ของชมชน ของสงคม และของโลก ดวยการพฒนาสถานศกษาใหผเรยนมคณภาพ เพอสรางสรรคศรทธา ความเชอมนในตวผบรหารใหบงเกดแกทกคน นอกจากนบทบาทในฐานะผชวยเหลอ เกอกลผรวมงานและผใตบงคบบญชากยงเปนบทบาททจาเปน ในยคสมยของสงคมวตถนยมซงใหความสาคญดานวตถมากกวาการเหนความสาคญของการพฒนาดานจตใจ ผบรหารทมจตใจทพรอมจะเปน “ผให” ยอมเปนผทสมควรแกการยกยอง สรรเสรญ ประการสาคญ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

17

ถาผบรหารสามารถใชปญญาในการกระทาตนใหเปน ตวอยางทดในดานการมคณธรรมจรยธรรม กจะยงทาใหการแสดงบทบาทตางๆ สมบรณยงขน นอกจากนน บทบาทในการตดสนใจทมประสทธผล กจะทาใหเปนผบรหารมออาชพเพราะตดสนใจไมพลาด สวนอกบทบาทหนงทไมควรละเลยกคอ การเปนนกพดทมศลป มศลปะในการเจรจาตอรองตลอดจน เปนนกฟงทด ทพรอมทจะรบฟงความคดเหนของผคนรอบขาง อกทงยงเปนการสรางขวญและกาลงใจแกผรวมงานเมอมผรบฟงปญหาขอคบของใจผบรหารทสามารถแสดงบทบาทตาง ๆดงกลาวมาแลว และบทบาทอนๆ ตามสถานการณใหเหมาะสมกยอมจะนาไปสความสาเรจในการพฒนาคณภาพการศกษา (กระทรวงศกษาธการ, 2542, หนา 32-35) สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดกาหนดลกษณะ ผบรหารสถานศกษาวามบทบาทในการบรหารและการจดการศกษาดงน (ธระ รญเจรญ, 2546, หนา 19-21) 1) การเปนผนาทางวชาการ โดยใหความสาคญตอการสงเสรมและสนบสนนการ เปลยนแปลงรปแบบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญตามหมวด 4 ในพระราช บญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และมการวางแผน นโยบายและยทธศาสตรเพอการปฏรป การเรยนเของสถานศกษาอยางชดเจน และสะดวกตอการนาไปปฏบต ใหคาปรกษาแนะนา และสราง พลงความรวมมอของทกฝายทเกยวของเพอปฏรปการเรยนรซงจะนาไปสการปฏรปการศกษา 2) การบรหารแบบมสวนรวม โดยเนนการมสวนรวมทงครและบคลากรภายในโรงเรยน บคคลและหนวยงานภายนอกโรงเรยน ทงหนวยงานของภาครฐและเอกชน อาท คร บคลากร พอแม ผปกครอง ชมชน และองคกรตางๆ 3) การเปนผอานวยความสะดวกทงทางดานวชาการ อาท การจดสอตาง ๆเชนหนงสอ ตารา เกม เทคโนโลยชวยการเรยนการสอนและอปกรณสงเสรมการเรยนรตางๆ ตลอดจน การใหบรการและ จดสภาพแวดลอมแหงการเรยนร เชน แหลงเรยนรและฐานการเรยนทผเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง และ จดบรรยากาศของโรงเรยนใหอบอนเพอใหผเรยนมความรกทจะ เรยนรและ รจกแสวงหาความร 4) การประสานความสมพนธ กบทกฝายทเกยวของทงในโรงเรยนและนอก โรงเรยน เพอสรางเครอขายผสนบสนนทรพยากรตางๆ ไดแก ทรพยากรงบประมาณ ทรพยากร บคคล อาท ผเชยวชาญ ผมความรและประสบการณพเศษทโรงเรยนตองการใหมาชวยพฒนา โรงเรยน ทรพยากรตานการเรยนการสอนและกจกรรมตางๆ เชน อปกรณการเรยนการสอน อปกรณการกฬา สอ เกม และเทคโนโลยททนสมย 5) การสงเสรมการพฒนาครและบคลากรในโรงเรยนอยางตอเนอง โดยสงเสรม ใหเขารบ การฝกอบรม เขารวมประชมสมมนาและไปทศนาศกษา เพอเพมพนความร และประสบการณใหทนตอสถานการณความเจรญกาวหนาและความเปลยนแปลงของโลก และเพอ สามารถนามาประยกตและปรบปรงการจดการเรยนการสอนใหดขน รวมทง สงเสรมการพฒนา บคลากรในสถานศกษาแหงอน ๆตามความเหมาะสม 6) การสรางแรงจงใจ โดยเปนผมทศนคตในเชงบวกกบผรวมงาน มความยดหยน ในการทางาน สรางความเชอมน และเขาใจในความตองการของฝายตาง ๆ ใหความสาคญในความ พยายามของทมงาน และสรางแรงจงใจในการทางานดวยวธการตาง ๆ อาท การแสดงความขอบคณ การเผยแพรผลงานของทมงาน และการยกยองใหรางวล 7) การประเมนผล โดยสงเสรมการประเมนผลภายในสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษาแหงชาต เพอรองรบการประเมนผลภายนอกมการนาผลการประเมนผเรยนมาใชกาหนด นโยบายของสถานศกษา เพอใหเปนกระบวนการดาเนนงานอยางเปนระบบและครบวงจร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

18

8) การสงเสรมสนบสนนการวจยและพฒนา เพอสรางกระบวนการเรยนรใน โรงเรยนของครและทมงาน รวมทงผบรหารอาจเขามามสวนรวมในการทาวจยดวย 9) การเผยแพรประชาสมพนธขาวสารของโรงเรยนใหชมชนและสาธารณชน ทราบโดยวธการทหลากหลาย เพอสรางความเขาใจซงกนและกนและสรางการมสวนรวมเพมขน 10) การสงเสรมเทคโนโลย เพอใหทนตอความเจรญกาวหนาทงในและ ตางประเทศใหสอดคลองกบยคสงคมแหงการเรยนร อษณย โพธสข (2543, หนา 42) ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารสถานศกษาไวดงน คอ 1) วางนโยบายทชดเจนเกยวกบการปฏรปการเรยนรทผเรยนสาคญทสด 2) วางแนวปฏบตทชดเจนใหสอดคลองกบนโยบายทวางไว 3) สรางกลไกในการจดกระบวนการเรยนรทครบวงจร อาท วธการจดการเรยน การสอนของคร แนวทางการจดหลกสตรใหม ระบบการวดและประเมนผล การจดสภาพแวดลอม การมสวนรวมของผปกครองและชมชน 4) วางระบบมาตรฐานการจดการศกษา ทกษะพนฐานสาคญทนกเรยนตองเรยนรใหไดมาตรฐานในระดบทเปนทยอมรบของระบบการศกษา 5) วางระบบการตรวจสอบคณภาพการเรยนรท ชดเจนเกยวกบคณภาพการเรยนร กระบวนการเรยนร ทงสงทเปนทกษะพนฐานสาคญและสงทเปนความตองการทางการศกษาของ นกเรยน ทงจากภายนอกและภายในสถานศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ในมาตรา 39 สถานศกษาและสวนราชการตามมาตรา 34 (2) มอานาจหนาทตามทกาหนดไวใหเปนหนาทของสวนราชการนนๆ โดยใหมผอานวยการสถานศกษา หรอหวหนาสวนราชการทเรยกชออยางอนเปนผบงคบบญชาขาราชการและมอานาจหนาท ดงน (กระทรวงศกษาธการ, 2546 หนา 13-14) (1) บรหารกจการของสถานศกษาหรอสวนราชการใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของทางราชการและของสถานศกษาหรอสวนราชการ รวมทงนโยบายและวตถประสงคของสถานศกษาหรอสวนราชการ (2) ประสานการระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงควบคมดแลบคลากร การเงน การพสด สถานท และทรพยสนอนของสถานศกษาหรอสวนราชการใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบของทางราชการ (3) เปนผแทนของสถานศกษาหรอสวนราชการในกจการทวไป รวมทงการจดทานตกรรมสญญาในราชการของสถานศกษาหรอสวนราชการตามวงเงนงบประมาณทสถานศกษาหรอสวนราชการไดรบตามทไดรบมอบอานาจ (4) จดทารายงานประจาปเกยวกบกจการของสถานศกษาหรอสวนราชการเพอเสนอตอ คณะกรรมการเขตพนทการศกษา (5) อานาจหนาทในการอนมตประกาศนยบตรและวฒบตรของสถานศกษาใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

19

(6) ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมายจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ปลดกระทรวง เลขาธการสภาการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา และผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา รวมทงงานอนทกระทรวงมอบหมายสถานศกษาและสวนราชการตามมาตรา 34 (2) จะใหมรองผอานวยการหรอรองหวหนาสวนราชการรองจากผอานวยการหรอหวหนาสวนราชการเพอชวยปฏบตราชการกได สถานศกษาและสวนราชการตามมาตรา 34 (2) ใดทยงไมสามารถปฏบตงานบางประการตามท กาหนดในกฎหมายหรอทไดรบมอบหมายได อาจขอใหสานกงานเขตพนทการศกษาทสถานศกษาหรอสวน ราชการนนสงกดเปนผรบผดชอบปฏบตงานเฉพาะอยางใหแทนเปนการชวคราวได ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และลกษณะของงานทจะใหปฏบตแทนไดทกาหนดในกฎกระทรวง ทงนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 39 ยงไดกาหนด บทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษาเกยวกบภารหนาทการบรหารงาน 4 ดาน คอ ดานวชาการ การเงนและงบประมาณ การบรหารงานบคคล และ การบรหารทวไป ดงน (กระทรวงศกษาธการ, 2546 ค, หนา 33-73) 1) บทบาทหนาทดานวชาการ (1) มความรและเปนผนาทางวชาการ (2) มความรมทกษะและประสบการณดานการบรหาร (3) เปนผใชความรและประสบการณแกปญหา (4) เปนผนาในการสรางวสยทศน (5) เปนผนาดานการคดรเรมสรางสรรค (6) เปนผนาในการสรางนวตกรรมทางการศกษา (7) เปนผนานโยบายไปสการปฏบต (8) บรหารงานโดยคานงถงมาตรฐานการศกษา 2) บทบาทหนาทดานการบรหารงานงบประมาณ (1) เปนผทาความเขาใจในนโยบาย อานาจหนาทและกจกรรมในหนวยงาน (2) เปนผนาระบบประมาณมาใชในการบรหาร (3) เขาใจระเบยบการเงนการคลงและการพสด (4) สรางความซอสตยสจรตในการใชงบประมาณ (5) มความละเอยดรอบคอบ (6) มความสามารถในการตดสนใจอยางมเหตผล (7) หมนตรวจสอบการใชงบประมาณอยเสมอ (8) รายงานการใชงบประมาณอยางเปนระบบ 3) บทบาทหนาทดานการบรหารงานบคคล (1) มความรทกษะและประสบการณในการบรหารงานบคคล (2) เปนแบบอยางทดใหแกบคลากรในหนวยงาน (3) มมนษยสมพนธ (4) มอารมณขน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

20

(5) เปนนกประชาธปไตย (6) เปนนกประนประนอม (7) มความอดทนอดกลน (8) เปนนกพดทด (9) มความสามารถในการจงใจคน (10) มงพฒนาองคกร 4) บทบาทหนาทดานการบรหารงานทวไป (1) เปนนกวางแผนและกาหนดนโยบายทด (2) เปนผตดสนใจสงการ (3) มความรการบรหารโดยใชระบบสารสนเทศททนสมย (4) เปนผมความสามารถในการสอสาร (5) รจกมอบอานาจและรบผดชอบอยางเหมาะสม (6) เปนผควบคมกากบตดตามและนเทศงานทด 5) บทบาทหนาทของผบรหารทใชโรงเรยนเปนฐาน มดงน (1) การเปนผนาทางวชาการ (2) การบรหารแบบมสวนรวม (3) การเปนผอานวยความสะดวก (4) เปนผสรางความสมพนธอนด (5) การสงเสรมพฒนาครและบคลากร (6) การสรางแรงจงใจ (7) การประเมนผลการจดการศกษา (8) การสนบสนนการวจยพฒนา (9) การเผยแพรประชาสมพนธ (10) การสงเสรมเทคโนโลย 6) บทบาทหนาทของผบรหารในการประกนคณภาพการศกษา การประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษาเปนการใหคามนและรบรองวาจะ ดาเนนการจดการศกษาอยางเตมความสามารถ เพอสรางความมนใจใหแกผปกครองและสาธารณชนในดาน คณภาพการศกษา ดงนนผบรหารจงมหนาทจดใหมระบบประกนคณภาพภายใน และถอวาเปนสวนหนงของ กระบวนการบรหารการศกษาทจะตองดาเนนการอยางตอเนองโดยจดทารายงานประจาป เสนอใหตนสงกด และเปดเผยตอสาธารณชนทราบ และมการพฒนาคณภาพมาตรฐานอยางตอเนอง 7) บทบาทหนาทของผบรหารในฐานะกรรมการกลมเครอขาย ผบรหารสถานศกษา นอกจากจะมหนาทบรหารโรงเรยนแลว ยงมหนาทในฐานะกรรมการเครอขายดวย เพอใหเกดความรวมมอในทางวชาการและอน ๆดงนนผบรหารจงมบทบาทหนาท ดงน (1) ตองศกษาหาความรเกยวกบโครงสราง ลกษณะงาน วธดาเนนการ หนาทของ คณะกรรมการ ประธานคณะกรรมการ รองประธานแลเลขานการกลมเครอขาย ใหเขาใจในหนาทนน ๆ เพอประโยชนในการปฏบตหนาทในบทบาทตาง ๆใหถกตองและมประสทธภาพ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

21

(2) ตองปฏบตหนาทใหตรงกบบทบาทนน ๆตามทมตคณะกรรมการกาหนด ไมใชยดตดอยกบบทบาทหนาทเดม จะตองรวมเสนอความคดเหนทเปนประโยชนตอกลม ลงมตดวยมงใหเกดประโยชนตอกลมดวยความเปนอสระไมตกอยใตอานาจใดๆ และเมอมมตแลวนามตของกลมไปปฏบตใหเกดมรรคผล ตามเจตนารมณของกลม (3) สนบสนนใหความรวมมอ โดยการปฏบตตามนโยบายของกลมดวยความเตมใจ (4) ตองทามตของกลมในสวนทเกยวของกบโรงเรยนนามาเปนสวนหนงของการบรหารในโรงเรยนตนเองดวย 8) บทบาทหนาทของผบรหารในฐานะประธานกลมเครอขาย (1) ตองทาหนาทเปนประธานกลมเครอขายโดยแยกออกจากกรรมการกลมและผบรหารโรงเรยน (2) ตองศกษาหาความรใหเขาใจบทบาทหนาทของประธานกลมเครอขายใหชดเจน (3) ตองมภาวะผนาทด และโนมนาว ชกชวน ใหผรวมงานปฏบตงานตางๆ ไดอยาง มประสทธภาพ (4) มความรและทกษะในการประชม (5) มมนษยสมพนธด (6) มการตดสนใจอยางมเหตผล (7) มความรความสามารถและทกษะในการมอบหมายงาน (8) มความรความสามารถและทกษะในการประสานงาน (9) บทบาทของความเปนผนาทางดานคณธรรมจรยธรรม การแสดงบบทบาทดานคณธรรมจรยธรรม เปนบทบาททสาคญมากของผบรหาร ทแตกตางและจาเพาะเจาะจงไปจากผบรหารอนๆ การเปนผบรหารทดควรบทบาทการเปนผนาดานคณธรรมจรยธรรม ดงน (1) การมระเบยบวนย คณธรรมจรยธรรม ดานระเบยบวนย เปนตวชวดเบองตนวาผบรหารจะสามารบรหารงานใด ๆใหเกดประสทธผลและประสทธภาพได มดงน ก. การควบคมตนเอง ไดแก ก) การตรงตอเวลา ข) การวางแผนใชจายทด ค) การใชทรพยากรอยางประหยด ง) การมความซอตรงตอตนเอง ข. การปฏบตตนตามกตกาของสงคม ก) ปฏบตตาม กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ข) การปฏบตตนตามขนบธรรมเนยมประเพณ (2) การประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด คณธรรมจรยธรรมของผบรหารมอทธพลหรอผลกระทบตอผอน ผบรหารเปนอยางไรผใตบงคบบญชามกจะคลอยตามเสมอ ดงนนผบรหารจงควรประพฤตปฏบตใหเปนแบบอยางทดตอผใตบงคบบญชา ดงน ก. เปนแบบอยางทดทางกาย

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

22

ก) การแตงกายใหเหมาะสมกบกาลเทศะ ข) การปฏบตตนใหเหมาะสมกบบทบาทและสถานการณ ค) การมมารยาททดงามเปนทยอมรบของสงคม ง) การเปนมตรกบทกคน ข. การเปนแบบอยางทดทางวาจา ก) การใชคาพดสรางสรรค สรางแรงจงใจใหเกดกาลงใจใหเกดประโยชนตอตนเองและผอน ข) การใชคาพดทสภาพ ไพเราะ ออนหวานไมหยาบคาย ค) การพดดวยความจรงใจไมบดเบอน ค. เปนแบบอยางทดทางจตใจ ก) การมความกตญญกตเวท ข) การมความซอสตยสจรต ค) การมความเมตตากรณาตอผอน ง) การมความเปนกลยาณมตร จ) การมหรโอตปปะ11 ฉ) การมความยตธรรม ช) การมความอดทน ซ) การมอดมการณเพอการศกษา ฌ) การควบคมอารมณไดด (3) การดารงชวตอยางเหมาะสม บทบาทของผบรหารดานการดารงชวตอยางเหมาะสม เปนตวชวดความเปนนกปราชญ ทสามารถหลกจากความฟงเฟอ ฟมเฟอย หรอความไมเปนประโยชนทงหลาย เมอผบรหารสามารถดารงชวตไดเหมาะสม มสาระแกนสารของชวตทแทจรงแลว การหวงลาภยศทมากเกนควร ความโลภ ความโกรธ ความหลง กลดนอยลง ซงควรม ดงน ก. การปฏบตตนตามปรชญาและแผนการดาเนนชวตทถกตองดงาม ข. หลกเลยงจากอบายมขทงปวง ค. การดาเนนชวตทเหมาะสมกบสถานะของตวเอง ง. รจกรกษาสทธประโยชนของตนและไมละเมดสทธของผอน จ. มความเออเฟอเผอแผตอผอน ฉ. ปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา (4) ความรกและศรทธาในอาชพ บทบาทคณธรรมจรยธรรมของผบรหารดานรกและศรทธาในอาชพ เปนตวชวดเพอใหเกดสงคมเกดการยอมรบ นบถอ และศรทธาในตวผบรหาร และยอมรบ นบถอตอวงการศกษา ดงนนผบรหารจงควรแสดงบทบาท ดงน ก. ยดมนในอดมการณของความเปนครและเปนผบรหาร ข. ยกยองชนชมในการประกอบอาชพครและผบรหาร ค. ปกปองเกยรตภมของครและผบรหาร ง. สงเสรมสนบสนนหรอเขารวมกจกรรมพฒนาวชาชพ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

23

จ. เสยสละและอทศตนเพอประโยชนตอวงการศกษา ฉ. พฒนาตนเองใหมความกาวหนาในอาชพ (5) ความรบผดชอบในวชาชพ ในแตละอาชพทถอวาเปนอาชพชนสง มกจะมจรรยาบรรณและใบอนญาตประกอบวชาชพ ซงจรรยาบรรณเปนบทบญญตทกาหนดความรบผดชอบเอาไวเพอ เปนทศทางของผประกอบวชาชพนนๆ ตองปฏบตนอกจากจะปฏบตตามจรรยาบรรณนนแลว ควรมบทบาทหนาท ดงน ก. ปฏบตตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย ข. แนะแนวทางแกไขปญหาและอปสรรคทเกดขน ค. มงมนในการปฏบตงาน ง. ยอมรบผลการปฏบตงานและปรบปรงแกไข สรปไดวา บทบาทของผบรหารสถานศกษามหลายบทบาททจะตองปฏบต ดงเชน บรหารงานวชาการใหมคณภาพ เปดโอกาสทางการศกษาใหทกคนไดใชบรการทางการศกษา ปรบปรงสถานศกษาใหมสภาพแวดลอมทด บรหารงานบคคล บรการชมชนทางวชาการ อาคารสถานท บรหารงานดานอาคารสถานทการบรหารกจการนกเรยน รวมทงบทบาทหนาทตามทกฎหมายกาหนด และบทบาททพงประสงค ซงผบรหารจะตองบรณาการบทบาทเหลานนใหกลมกลน ใหไปดวยกนไดไมใชปฏบตตามบทบาทใหมแลวเลกบทบาท เกา การบรณาการ การคดเลอกใหไดบทบาททสาเปนสงทควรปฏบต 2.3 ขอบขายการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา ตามมาตรา 39 ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม มาตรา 39 ใหกระทรวง ศกษาธการกระจายอานาจการบรหารจดการ ไปยงคณะกรรมการ และสานกงานเขตพนทการศกษาโดยตรง กระทรวงศกษาธการ (2546, หนา 33-73) ไดกาหนดขอบขายและภารกจการบรหารและจดการ ศกษาไว 4 ดาน ดงน 1) การบรหารวชาการ แนวคดของการบรหารวชาการ คอ งานวชาการเปนภารกจหลกของผบรหารสถานศกษาทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม มงใหกระจายอานาจในการบรหารจดการใหสถานศกษามากทสด ดวยเจตนารมณทจะใหสถานศกษาดาเนนการโดยอสระคลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน สถานศกษา ชมชน ทองถน และการมสวนรวมของ ทกฝาย ซงจะเปนปจจยสาคญใหสถานศกษามความเขมแขงในการบรหารและการจดการ สามารถพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนรตลอดจนการวดผล ประเมนผล รวมทงการวดปจจยเกอหนนการพฒนาคณภาพนกเรยน ชมชน ทองถน ไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพ ขอบขาย/ภารกจ (1) การพฒนาหลกสตรสถานศกษา (2) การพฒนากระบวนการเรยนร (3) การวด ประเมนผล และเทยบโอนผลการเรยน (4) การวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

24

(5) การพฒนาสอ นวตกรรม และเทคโนโลยเพอการศกษา (6) การพฒนาแหลงเรยนร (7) การนเทศการศกษา (8) การแนะแนวการศกษา (9) การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา (10) การสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน (11) การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน (12) การสงเสรม และสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกรหนวยงานและสถานอนทจดการศกษา 2) การบรหารงบประมาณ แนวคดของการบรหารงบประมาณของผบรหารสถานศกษามงเนนความเปนอสระในการบรหารจดการมความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกการบรหารทมงเนนผลสมฤทธ และบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน ใหมการจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของผบรหารสถานศกษา รวมทงจดหารายไดจากบรการมาใชบรหารจดการ เพอประโยชนทางการศกษา สงผลใหเกดคณภาพดขนตอผเรยน ขอบขาย/ภารกจ (1) การจดทาแผนและเสนองบประมาณ ก. การวเคราะหและพฒนานโยบายทางการศกษา ข. การทาแผนกลยทธหรอแผนพฒนาการศกษา ค. การวเคราะหความเหมาะสมการเสนอของบประมาณ (2) การจดสรรงบประมาณ ก. การจดสรรงบประมาณในสถานศกษา ข. การเบกจายและอนมตงบประมาณ ค. การโอนเงนงบประมาณ (3) การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการใชเงนและผลการดาเนนการ ก. การตรวจสอบการใชเงนและผลการดาเนนการ ข. การประเมนผลการใชเงนและผลการดาเนนงาน (4) การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ก. การจดการทรพยากร ข. การระดมทรพยากร ค. การจดหารายไดและผลประโยชน ง. กองทนกยมเพอการศกษา จ. กองทนสวสดการเพอการศกษา (5) การบรหารการเงน ก. การเบกเงนจากคลง ข. การรบเงน ค. การเกบรกษาเงน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

25

ง. การจายเงน จ. การนาสงเงน ฉ. การกนเงนไวเบกเหลอมป (6) การบรหารบญช ก. การจดทาบญชการเงน ข. การจดทารายงานทางการเงนและงบการเงน ค. การจดทาและจดหาแบบพมพบญช ทะเบยนและรายงาน (7) การบรหารพสดและสนทรพย ก. การจดทาระบบฐานขอมลสนทรพยของผบรหารสถานศกษา ข. การจดหาพสด ค. การกาหนดรปแบบรายการ หรอคณลกษณะเฉพาะและจดซอจดจาง ง. การควบคมดแล บารงรกษาและจาหนายพสด 3) การบรหารงานบคคล แนวคดของการบรหารงานบคคลในสถานศกษา เปนภารกจสาคญทมงสงเสรมใหสถานศกษา สามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของผบรหารสถานศกษา เพอดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดความคลองตว อสระภายใตกฎหมาย ระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญกาลงใจ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความมนคง และกาวหนาในวชาชพ ซงสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญ ขอบขาย/ภารกจ (1) การวเคราะหและวางแผนอตรากาลง ก. การวเคราะหและวางแผนอตรากาลง ข. การกาหนดตาแหนง ค. การขอเลอนตาแหนงบคลากรทางการศกษาและวทยฐานะขาราชการคร (2) การสรรหาและบรรจแตงตง ก. การดาเนนการสรรหาเพอบรรจบคคลเขารบราชการกรณไดรบมอบอานาจ ข. การจางลกจางประจาและลกจางชวคราว ค. การแตงตง ยาย โอนครและบคลากรทางการศกษา ง. การบรรจกลบเขารบราชการ จ. การรกษาราชการแทนและการรกษาการในตาแหนง (3) การเสรมสรางประสทธภาพ ก. การพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ข. การเลอนขนเงนเดอนครและบคลากรทางการศกษา ค. การเพมคาจางลกจางประจา และลกจางชวคราว ง. การดาเนนการเกยวกบบญชถอจายเงนเดอน จ. เงนวทยฐานะและเงนตอบแทนอน ฉ. งานทะเบยนประวต

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

26

จ. งานเครองราชอสรยาภรณ ฉ. การขอมบตรประจาตวเจาหนาทของรฐ ช. การขอหนงสอรบรอง (4) วนยและการรกษาวนย ก. กรณวนยไมรายแรง ข. กรณวนยรายแรง ค. การอทธรณ ง. การรองทกข จ. การเสรมสรางและการปองกนการกระทาผดวนย (5) การออกจากราชการ ก. การลาออกจากราชการ ข. การออกจากราชการกรณไมผานการเตรยมความพรอมและพฒนาอยางเขม ตากวาเกณฑท ก.ค.ศ. กาหนด ค. การออกจากราชการกรณขาดคณสมบตทวไป ง. การใหออกจากราชการไวกอน จ. การใหออกจากราชการเพราะเหตรบราชการนาน หรอเหตทดแทน ฉ. กรณมลทนมวหมอง ช. กรณไดรบโทษจาคกโดยคาสงของศาล 4) การบรหารงานทวไป แนวคดของการบรหารทวไปเปนงานทเกยวของกบการจดระบบบรหารองคกร ใหบรการ การบรหารงานอนๆ บรรลผลตามมาตรฐาน คณภาพเปาหมายทกาหนดไว โดยมบทบาทหลกในการประสานสงเสรมสนบสนน การอานวยการ ความสะดวกตางๆ ในการใหบรการการศกษาทกรปแบบ มงพฒนาสถานศกษา ใหใชนวตกรรมและเทคโนโลยอยางเหมาะสม สงเสรมในการบรหารและการจดการศกษาของผบรหารสถานศกษาตามหลกการบรหารทมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลกโดยเนนความโปรงใส

ความรบผดชอบทตรวจสอบไดตลอดจนการมสวนรวมของบคคล ชมชนและองคกรตางๆ ทเกยวของ เพอใหการจดการศกษามประสทธภาพและประสทธผล ขอบขาย/ภารกจ (1) การดาเนนงานธรการ (2) งานเลขานการคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน (3) งานพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ (4) การประสานและพฒนาเครอขายการศกษา (5) การจดระบบบรหาร (6) งานเทคโนโลยสารสนเทศ (7) การสงเสรมสนบสนนดานวชาการ งบประมาณ บคลากรและบรหารทวไป (8) การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม (9) การจดทาสามะโนผเรยน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

27

(10) การรบนกเรยน (11) การสงเสรมและประสานงานการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย (12) การระดมทรพยากรเพอการศกษา (13) งานสงเสรมงานกจการนกเรยน (14) การประชาสมพนธงานการศกษา (15) การสงเสรมสนบสนนและประสานงานการศกษาของบคคล องคกรหนวยงาน และสถาบน สงคมอนทจดการศกษา (16) งานประสานราชการกบเขตพนทการศกษาและหนวยงานอน (17) การจดระบบการควบคมในหนวยงาน (18) งานบรการสาธารณะ (19) งานทไมไดระบไวในงานอน ๆ กลาวโดยสรป การบรหารงานของผบรหารสถานศกษาทง 4 ดาน คอ การบรหารวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงบประมาณและการบรหารทวไป ดาเนนงานในการบรหารสถานศกษาเพอจดการศกษาใหตอบสนองความตองการในการพฒนาศกยภาพของผเรยน และเปนคนทมคณภาพตามแนวทางในการปฏรปการศกษาทมงเนนใหผเรยนมทงความด ความเกง และมความสข 2.4 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร 2.4.1 ความหมายของภาวะผนาทางวชาการ การบรหารของผบรหารสถานศกษา ผบรหารจะตองใชทงศาสตรและศลปมาเปนเทคนค เพอจะไดนาพาสถานศกษาของตนเองไปสจดมงหมายทตงไว ซงมความหมายภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร ดงน สเทพ พงศศรวฒน (2544, หนา 4–7) ไดใหความหมายของภาวะผนาทางวชาการ หมายถง ศลปะในการเปนหวหนาคนทพยายามทาทกอยางเพอใหไดรบการยอมรบวาเปนหวหนาทมประสทธภาพสง เหมาะสมกบงานทรบผดชอบ ภาวะผนาจะไมแบบหรอชนดตายตวอาจเปลยนแปลงไปตามสถานการณ เนตรพณณา ยาวราช (2546, หนา 1) กลาววา ภาวะผนาทางวชาการ หมายถง บคคลทมความสามารถในการบงคบบญชาบคคลอน โดยไดรบการยอมรบและยกยองจากบคคลอนเปนผทาใหบคคลอนไวใจและใหความรวมมอ ความเปนผนามหนาทในการอานวยการหรอสงการบงคบบญชาประสานงานโดยอาศยอานาจหนาท เพอใหกจกรรมงานบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทตองการ รง แกวแดง (2543, หนา 278) ไดใหความหมายของภาวะผนาทางวชาการวา หมายถง ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาทมคณภาพตองมผบรหารทมภาวะผนา ความสาเรจขององคกรขนอยกบคณภาพของภาวะผนาเปนสาคญ ปจจบนตามพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 ในการพฒนา โรงเรยนใหมคณภาพตองมผบรหารทมภาวะผนาทางวชาการ สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2545, หนา 1) ใหความหมายของภาวะ ผนาทางวชาการ วาหมายถงความสามารถของผบรหาสถานศกษาในการนาบคลากรในสถานศกษา ใหรวมมอปฏบตงานจนบรรลเปาหมายของสถานศกษาอยางมประสทธภาพ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

28

สถาบนผนาแหงนอรทดาโกตา (North Dagota LEAD – Center, 2001, p. 1) กลาววา ภาวะผนาทางวชาการ มความหมายไดมากกวาการนเทศภายในกระบวนการเรยนการสอน ภาวะผนาทางวชาการทมประสทธภาพจะตองครอบคลมทกษะการวางแผน การพฒนาการทาใหเปนผลสาเรจ และการวดผลทเหมาะสม เพอสนบสนนคณภาพการเรยนรภายในโรงเรยนในการใชอทธพลตอกลมเพอใหดาเนนงานประสบความสาเรจตามเปาหมายทตงไว ฮวส (Hughes, 1999, p. 9) ไดใหความหมายของภาวะผนาทางวชาการ วาหมายถงกระบวนการของ การใชอทธพลในองคการเพอใหบรรลเปาหมาย รชารด (Richard, 1992, p. 325) ไดใหความหมายของภาวะผนาทางวชาการ วาหมายถง ความสามารถ ทจะทางานใหสาเรจโดยอาศยและผานบคคลอนโดยในขณะเดยวกนกจะไดความเคารพ ความมนใจ ความจงรกภกดและใหความรวมมอดวยความเตมใจ สรปไดวา ภาวะผนาทางวชาการ หมายถง การปฏบตหนาทของผบรหารในการใช อทธพล กระบวนการใหผรวมงานใหความรวมมอปฏบตกจกรรม เพอนาไปสความมประสทธภาพทางการเรยนการสอนใหสาเรจ บรรลตามวตถประสงคตามทกาหนด 2.4.2 ความสาคญและความจาเปนของภาวะผนาทางวชาการ ในสภาวการณทโกลมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ผบรหารตองมภาวะผนาทางวชาการ เพอใหสถานศกษากาวทนการเปลยนแปลง ผวจยไดศกษาเอกสาร และผลงานวจยทเกยงของเกยวกบความสาคญ และความจาเปนของภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร ดงน รง แกวแดง (2543, หนา 278) ไดกลาวถงความสาคญของภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารโรงเรยนวา ภาพลกษณของผบรหารโรงเรยนจะตองเปลยนไป ผบรหารโรงเรยนยคใหมจะตองมความเปนผนาทางวชาการ (Instructional leadership) ทเขมแขง เพอปฏวตการบรหาร โรงเรยนไปสความมประสทธภาพ โดยการเสรมพลงผบรหารโรงเรยนใหมโอกาสใชความเปนผนาอยางเตมศกยภาพ และหนมาทมเทใหกบงานบรหารโรงเรยนเปนหลก ความสมพนธระหวางผบรหารกบครและนกเรยนกจะมมากขนดวย สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543 ก, หนา 1) ไดใหความสาคญกบภาวะผนาทางวชาการและมองเหนความจาเปนทผบรหารโรงเรยนจะตองมภาวะผนาทางวชาการโดย กลาววา ผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาทางวชาการจะทาใหผรวมงานและผมสวนเกยวของเชอถอ ยอมรบ ศรทธาและรวมมอปฏบตงาน ตามภารกจจนบรรล ผลเปาหมายของโรงเรยนอยางมประสทธภาพเปนทยอมรบของผ มสวน เกยวของ ชมชนและสงคม เนองจากภารกจหลกของโรงเรยน คอ การจดการศกษาขนพนฐานเพอพฒนาเยาวชนใหเปนมนษยทสมบรณทงทางรางกาย จตใจ สตปญญา ความรคณธรรม จรยธรรม และวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกนอยางมความสขโดยมหลกสตรการศกษาขนพนฐานเปนแนวทางในการจดการศกษา จากการศกษาความสาคญและความจาเปนของภาวะผนาทางวชาการ จากแนวคดของนกวชาการหลายทานพอสรปไดวา ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอ คณภาพการสอนของครและนามาซงความมประสทธผลในโรงเรยน โดยเฉพาะภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนทแสดงออก ใหครไดรบรอยางชดเจน นามาซงผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

29

2.4.3 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบองคประกอบภาวะผนาทางวชาการ การทผบรหารสถานศกษาจะบรหารงานวชาการใหสาเรจไดนน ผบรหารตองมภาวะผนาทางวชาการ จงจะทาใหบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ และเกดประสทผลสงสด มนกวชาการหลายทานไดกาหนดเกยวกบองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษาไวดงน คลกแมน (Glickman, 2007, pp. 47-52) ไดเสนอองคประกอบภาวะผนาทางวชาการทมรากฐานมาจากการนเทศภายในอนเปนบทบาทโดยตรงของผบรหารโรงเรยนในการปรบปรงการเรยนการสอน และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนประกอบดวย 3 ดานใหญๆ คอ ดานองคความรพนฐาน ดานภาระหนาท และดานทกษะทจาเปนซงมรายละเอยดดงตอไปน 1) ดานฐานความร (knowledge base) เปนความรทจาเปนสาหรบภาวะผนาทางวชาการ เพอใชเปนฐานในการปฏบตภาระหนาทของผบรหารสถานศกษาจาแนกเปน 6 องคประกอบ คอ (1) โรงเรยนทมประสทธภาพ (effective school literature) เปนความรเกยวกบ โรงเรยนทมประสทธผลทสนบสนน โดยการวจย ซงงานวจยเปนงานชนสาคญๆ ทกงานตางบนทก ลกษณะพเศษของโรงเรยนทมประสทธผลวา คณะครตางมความเหนพองในจดประสงคเดยวกน และมความเชอมนในความสาเรจ การทลกษณะดงกลาวจะเกดขนไดกตอเมอครในโรงเรยนรบรวาตนเองเปนสวนหนงของงานทยงใหญ และทางานเพอการจดการศกษาใหกบนกเรยน นอกจากนโรงเรยนทมประสทธผลจะตองประกอบดวยการมพนธกจทชดเจน และเนนความเปนเลศทางวชาการมผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาทางวชาการทเขมแขง ตงความคาดหวงเกยวกบคร และนกเรยนไวสง มการตดตามความกาวหนาของนกเรยนอยเสมอ มบรรยากาศทเออตอการเรยนร มความสมพนธกบผปกครอง ชมชน และเนนใหความสาคญกบการบรรลทกษะเบองตน ของผเรยน (2) การสอนทมประสทธภาพ (research on effective teaching) การสอนทม ประสทธผลทสนบสนนโดยการวจย เปนความรทจาเปนสาหรบผนาทางวชาการ งานวจยเกยวกบ การสอนทมประสทธผลจะบอกใหผ บรหารโรงเรยนทราบถงวธการททาใหการสอนบรรลผลตาม จดม งหมาย ถงแม วางานวจยดงกลาวจะไมไดบอกถงวธทดทสด เนองจากขนอยกบเปาหมายของโรงเรยนแตละแหงทจะตองเลอกวธทดทสดสาหรบนกเรยนของตนเอง เชน การตงเปาหมายให นกเรยนมผลสมฤทธทางคณตศาสตรทสง ผนาทางวชาการตองมตวอยางงานวจยทางการสอนท สามารถนามาประยกตใชไดกบเปาหมายดงกลาว ดงนน งานวจยเกยวกบการสอนทมประสทธผล จงเปนหนทางทเหมาะสมชดเจนเปนรปแบบโดยตรงของการสอน และเปนสงทสมเหตสมผลสาหรบการนามาใชทางชนเรยน ซงเปนความรทจาเปนสาหรบผบรหารโรงเรยน (3) ปรชญา และความเชอในการจดการศกษา (education philosophy and belief) หมายถง ปรชญา และความเชอมนในการจดการศกษาของผบรหารโรงเรยนทเกดจากการนาองคประกอบดาน ความรเกยวกบโรงเรยนทมประสทธผล และการสอนทมประสทธผล บรรจลงในปรชญา และความเชอมนในการจดการศกษาซงสามารถแบงออกเปน 3 กลมใหญ ๆคอปรชญาสารตถนยม (essentialism) ปรชญาประสบการณนยม (experimentalism) และปรชญาอตนยมหรออตถภาวนยม (existentialism) ปรชญา และความเชอในการจดการศกษาจะมความสมพนธวธการทผบรหารโรงเรยนใชในการนเทศภายในของคร คอ จะควบคมความเชอของผบรหารโรงเรยนทใชในการนเทศภายใน (4) พฒนาการทางการบรหาร (administrative development) หมายถง ความรเกยวกบพฒนาการทางการบรหารโรงเรยนในดานพฤตกรรมการบรหาร นโยบายการปฏบตทสงผล ตอประสทธภาพของ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

30

โรงเรยน การจดใหมความสมดลระหวางการจดการ และทกษะทางวชาการ การพฒนา และการดาเนนงานตามแผนความรดงกลาวสอดคลองกบนกวจยสวนใหญทยอมรบวา ผบรหารโรงเรยนเปนผกาหนดประสทธผลของโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ เปนผมบทบาทในการรเรมกจกรรมตางๆ และเปนผชวยเหลอหรออานวยความสะดวก เพอนาไปสความสาเรจ ซงระดบของบทบาทเหลานเปนตวกาหนดความสาเรจของโรงเรยน บทบาททางการบรหารทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยน ไดแก พฤตกรรมของผบรหารการบรหารงาน นโยบายการปฏบตทสงผลประสทธภาพของโรงเรยน การจดใหมความสมดลระหวางการจดการ และทกษะทางวชาการ การพฒนาและการดาเนนงานตามแผน (5) ทฤษฎการเปลยนแปลง (change theory) หมายถง ความร ความเขาใจของผบรหารโรงเรยนเกยวกบสภาพการณเปลยนแปลง เนองจากในขณะทบคคลทวไปไมตองการเปลยนแปลงแตผบรหารสถานศกษาทมภาวะผนาทางวชาการตองมงมนในการปรบปรงการเรยนรของนกเรยน เปลยนแปลงพฤตกรรม ตลอดจนความเชอ ความเขาใจในการเปลยนแปลงไดนน ผบรหารโรงเรยนจะตองมความร ความเขาใจเกยวกบสภาพการณของการเปลยนแปลงรปแบบการเปลยนแปลง ประกอบดวย 1 ขนตอน คอ ความพอใจ ความยงเหยง ความสบสน และการรเรมใหม ความพอใจ คอ ความรสกจะมการเปลยนแปลง ความยงเหยง คอความรสกขณะทเรมมคาถามเขามา ความสบสน คอ ความรสกเมอมคาตอบเขามา การรเรมใหม คอ ความรสกเมอไดรบคาตอบเรยบรอยแลว ถงแมวาขนตอนทงสของสภาพการณของการเปลยนแปลงสามารถควบคมไดโดยผบรหารโรงเรยน แตสาหรบบทบาทของผบรหารโรงเรยนจงตองอาศยวธการ และขนตอนในการกาหนดทศทาง ทเหมาะสมตอสภาพของการเปลยนแปลง คอ การสรางความสมพนธ (building a relationship) เปนการสรางความสมพนธระหวางตวแบบของการเปลยนแปลงกบลกคา หรอผเกยวของกบการเปลยนแปลง การวเคราะหปญหา การเรยนรจากแหลงขอมลทตรงประเดน (gaining acceptance) การรกษามาตรฐาน และการรเรมใหม 2) ดานภาระหนาท (tasks) หมายถง ภาระหนาทของผบรหารสถานศกษาทมความสมพนธกบความรขางตน ประกอบดวยองคประกอบตอไปนคอ (1) การนเทศภายใน และการประเมนผลการสอน (instructional evaluation supervision) หมายถง การนเทศภายในในหองเรยน เพอชวยเหลอครในการปรบปรงการเรยนการสอน ซงหนทางทสามารถ ชวยเหลอครปรบปรงการสอนไดด คอ รปแบบการนเทศภายในแบบคลนกโดยผบรหารโรงเรยนควรนเทศแบบคลนก อยางนอยทสดปละ 2 ครง ขนตอนการนเทศภายในแบบคลนกประกอบดวยขนประชมครกอนการสงเกตการสอน ขนสงเกตในหองเรยน ขนการอธบายผลการสงเกตขนการประชมนเทศ และขนวจารณการสอน ซงการนเทศภายในและการประเมนผลการสอนเปนภาระหนาท ปฏบตไดโดยผบรหารโรงเรยนทสามารถสรางความสมพนธทจรงใจกบคร และปฏบตตนใหเปนทไววางใจ (2) การพฒนาทมงาน (staff development) การพฒนาทมงานเปนภาระหนาทของ ผบรหารโรงเรยน ในการปรบปรงการสอนของครในโรงเรยน ใหประสบผลสาเรจอยางมความหมาย เนองจากการศกษาเปนการเรยนรตลอดชวต ดงนนผบรหารโรงเรยนจงมหนาทหาแนวทางในการจด การศกษาไปพรอมกบการไดรบการศกษาอยางตอเนองของครดวย ซงแนวทางดงกลาวสามารถทาไดโดยการจดบรการการศกษาในโรงเรยน การประชมเชงปฏบตการ การประชมพบปะทมงาน การเยยมเยยนโรงเรยน จดกจกรรมการอานเกยวกบวชาชพเปนตน ในการจดกจกรรมเพอพฒนา ทมงานทมประสทธผล ควรเปนกจกรรมเพอการตดตาม ชวยเหลอครเปนกจกรรมทมความชดเจน ตอเนองตรงประเดน และสงผลตอการสอนเปนกจกรรม เพอการตดตามชวยเหลอคร เปนกจกรรมท สงเสรมการสงเกตระหวางเพอนครดวยกน (peer observation) ผบรหาร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

31

โรงเรยนควรมสวนรวมในกจกรรมดวย ควรมการประชมและวเคราะหทกษะทใชในการประชมเชงปฏบตการ เปนกจกรรมเกยวกบประสบการณในชนเรยน และการปรบปรงทกษะตางๆ ทประสบผลสาเรจเปนกจกรรมเกยวกบการสงเสรมครในการเปนผนา และเปนกจกรรมซงครมสวนรวมในการวางแผน (3) การพฒนาหลกสตร (curriculum development) จากสภาพของการจดการศกษาทเปลยนแปลงไป ทาใหบทบาทของผนาทางวชาการกลายเปนบทบาททสาคญมากขนเนองจากประสทธผลของการศกษาเปนประเดนทซบซอน ผนาทางวชาการจงตองเปนผททางานรวมกบคร เพอนาไปสการเปลยนแปลงในชนเรยน ดงนนผนาทางวชาการจงตองมภาระหนาทในการพฒนาหลกสตรโดยการทางานรวมกบคร เพอจะนาไปสการเปลยนแปลงในชนเรยนทมประสทธภาพ (4) การพฒนากลม (group development) การพฒนากลมเปนภาระหนาทของ ผบรหารโรงเรยนทสาคญในการนาไปสภาวะผนาทางวชาการ การเรยนรทกษะของการทางานรวมกบกลม เพอแกปญหาการเรยนการสอนเปนสงสาคญของผนาทางวชาการทมประสทธผล ผบรหารโรงเรยนจะตองนาความรทเกยวกบประสทธผลของกลม รปแบบของผนากลมความผดปกตของการปฏสมพนธภายในกลม และการ แกปญหาความขดแยงไปใชในการพฒนากลม (5) การวจยเชงปฏบตการ (action research) การวจยเชงปฏบตการ หรอการวจย เหลานนไปใชในการปรบปรงการเรยนการสอนของตนเอง ซงผบรหารโรงเรยนมภาระหนาทในการชวยเหลอ และสนบสนนเพอใหสามารถวจยในชนเรยน เพอปรบปรงการเรยนการสอนของตนเองได (6) การสรางบรรยากาศใหเออตอการเรยนร (positive school climate) การสราง บรรยากาศใหเออตอการเรยนร เปนภาระหนาทสาคญของผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทาง วชาการ ผบรหารโรงเรยนเปนบคคลสาคญในการสงเสรมสภาพแวดลอมในโรงเรยนอนจะนาไปส การเรยนร ของนกเรยน สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรจะมผลตอขวญกาลงใจทดของคร และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ทสงขน การสรางบรรยากาศใหเออตอการเรยนรตองอาศยความรวมมอทงจากผบรหาร และทมงานในโรงเรยน เพอแยกแยะระหวางปจจยทสรางสรรค บรรยากาศทเออตอการเรยนรกบปจจยทเปนอปสรรคตอการพฒนาบรรยากาศใหเออตอการเรยนร ดงนนผบรหารโรงเรยนจงตองหากลยทธ เพอใชในการสงเสรม สนบสนนปจจยทสรางบรรยากาศในการเรยนร และพชตปจจยทเปนอปสรรคขดขวางบรรยากาศในการเรยนรโดยอาศยความรวมมอ ระหว างผบรหารโรงเรยน และครในโรงเรยน (7) การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยน (school community involvement) โรงเรยนเปน หวใจของชมชน ความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชนเปนความสมพนธทมประโยชนเกอกลซงกนและกน ผบรหารโรงเรยนสามารถมบทบาทในการนาชมชน ชมชนสามารถเปนผสนบสนนบรรยากาศการเรยนรในโรงเรยนไดหลายทาง เชน เปนอาสาสมครชวยงานภายในโรงเรยนเปนวทยากรในชนเรยน เปนทปรกษาในโรงเรยน เปนตน การทผปกครองสนใจการศกษาของนกเรยนเปนปจจยสาคญททาใหผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน ผบรหารโรงเรยนสามารถเชอมความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน โดยการเปดโรงเรยนสชมชนใหผปกครอง และชมชนมสวนรวมในการตดสนการกระทาของโรงเรยน มสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยนตลอดจนใหคาแนะนาบทบาทของผนาโรงเรยนสามารถเขาไปมสวนรมกบชมชน โดยการใชเอกสารการเยยมบาน การจดกจกรรมรวมกบชมชน 3) ดานทกษะทจาเปน (skill needed) ในการนาความรไปสการพฒนาพฤตกรรมการปฏบตงานทสมรรถภาพผบรหารโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนจาเปนตองมทกษะภาวะผนา (leadership skill) และทกษะทางเทคนค ทกษะภาวะผนา ประกอบดวยทกษะการตดตอสอสาร ทกษะดานบคคล ทกษะการนเทศภายใน และ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

32

ทกษะการแนะแนวทางการตดสนใจของกลม สวนทกษะทาง เทคนค (technical skills) ประกอบดวย ทกษะการตงเปาหมาย ทกษะการประเมนผล และการวางแผน ทกษะการสงเกต และทกษะการวจยและประเมนผล ดงรายละเอยดตอไปน (1) ทกษะการตดตอสอสาร (communication skills) ทกษะการตดตอสอสารเปน ทกษะของผนาทางวชาการทมความสาคญในการสรางความสมพนธระหวางบคคล เนองจากผบรหารโรงเรยนใชเวลาประมาณ 70 – 80 % ของเวลาทางานในการตดตอสอสารกบบคลอน เวลาดงกลาวจะใชเวลาในการฟง การพด การเขยนและการอาน ซงตามปกตในการฟง ผฟงมกจะไมเขาใจสงทผพดพดทงหมด แตจะรบรไดประมาณ 1 ใน 4 สวน ดงนนการฟงทมประสทธภาพ จงเปนการฟงอยางเอาใจใสตอสงทผพดพด ฟงอยางมจดประสงคโดยการแลกเปลยนขอความและฟง โดยใชความจาชวยระลกถงสงทไดฟง ดงนนการตดตอสอสาร จงเ ปนการ ตดตอแลกเปลยนซงกนและกน ซงผลลพธก คอ ความเขาใจ ความเขาใจจะเกดขนไดกตอเมอมการแลกเปลยนทางความคด ซงทงสองฝายจะตองเหนพองรวมกนในการแลกเปลยนความคด (2) ทกษะดานบคคล (people skills) ทกษะดานบคคลเปนทกษะทจาเปนสาหรบผนาทางวชาการ และเปนทกษะทชขาดความสาเรจของตาแหนงผบรหารโรงเรยน เนองจากตาแหนง ผบรหารโรงเรยน ทมงาน นกเรยน เปนตน ตาแหนงผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาเปนผกาหนดทศทางโรงเรยนในการ สรางสมพนธทดกบบคคลอน จะตองประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ ทจาเปนคอ ความเชอถอ หรอความไววางใจ การจงใจ (trust) การกระจายอานาจ (empowerment) และความเปนเพอนในอาชพ (collegiality) เปนการสงเสรมแลกเปลยนความคด การเปนผชวยในการพฒนาความกาวหนาทางวชาชพ ซงสงผลตอนกเรยน (3) ทกษะการนเทศภายใน (supervisory) ทกษะการนเทศภายใน หมายถงความสามารถของผบรหารโรงเรยนในการเลอกใชวธการนเทศภายในในแตละสถานการณไดอยางเหมาะสมทสด ซงในการทางาน รวมกบคร แตละบคคลหรอแตละกลม ผบรหารโรงเรยนจะตองกาหนดวธการทเหมาะสมทสด วธการดงกลาวมทงการนเทศภายในทางออม การนเทศภายในแบบรวมมอไปจนถงการนเทศภายในแบบเปนทางการ (4) ทกษะการตดสนใจรวมกน (group decision– making) เปนทกษะพนฐานทใชอธบายวาทาอยางไรจงจะเกดการตดสนใจรวมกนขนได ในการตดสนใจรวมกนนน ผบรหารโรงเรยนจะตองใชวธการเพอทจะใหแนวคด นโยบาย เปาหมายในการทางานเกดขนจากการตดสนใจของกลมผบรหารควรเปด โอกาสใหสมาชกในกลมตดสนใจ วธดาเนนงานรวมกน การตดสนใจรวมกน จะนาไปสความรบผดชอบรวมกน การตดสนใจประกอบดวยการตดสนใจขางเดยว และการตดสนใจทมการปรกษาหารอ ซงผบรหารโรงเรยน ตองเลอกใชแนวทางในการตดสนใจใหเหมาะสม (5) ทกษะการกาหนดเปาหมาย (goal setting or envisioning) ทกษะการกาหนด เปาหมาย หรอทกษะการกาหนดวสยทศนเปนสมรรถภาพในการสรางมโนคต และการถายทอดความตองการใหเกดมโนคตนนอยางเหมาะสม โดยการชกจงใหบคคลอนพจารณาเปาหมาย และรวมกจกรรมดวยความกระตอ รอรนจนทาใหวสยทศน หรอเปาหมายนนถกกาหนด และควบคมจน กลายเปนการตงมน การพจารณา การกาหนดวสยทศน สามารถพจารณาไดตามขบวนการตอไปน คอ การกาหนดมโนทศนทเปนรปธรรม การวเคราะห ปญหา อปสรรค การกาหนดกลยทธสาหรบ เอาชนะอปสรรค และการวเคราะหการทางาน เพอใหเปาหมาย หรอวสยทศนเปนผลสาเรจ (6) ทกษะการวดผลและการวางแผน (assessing and planning) ทกษะการประเมนผล และการวางแผนเปนทกษะทใชในการประเมนผล และวางแผนการประเมน เพอนามาซงการเปลยนแปลงวสย

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

33

ทศนของโรงเรยนใหไปสความสาเรจ ไดแก การใชเวลาสาหรบการวางแผน การประเมนเปนสงทจาเปนสาหรบการเปลยนแปลงในองคการ โครงสรางขององคการ จดออน กจกรรมทตองปฏบต เปนตน ในการเปลยนแปลงวสยทศนของโรงเรยนใหไปสความสาเรจ จาเปนตองอาศยความถกตองแมนยาของขอมลขาวสาร ซงขอมล ขาวสารทจาเปนสาหรบโรงเรยนนน สามารถเขาถงไดมากมายหลายทาง เชน สอบถามจากผเกยวของ อานจากบนทกของโรงเรยน การสารวจแบบ open–end และการใชเทคนคเดลฟายเปนตน นอกจากนในการประเมนผลจาเปนตองมการวางแผนการประเมน เพอทจะประเมนการวางแผนไดหลายวธ เชน แผนภมของ แกนดชารด (gant charts) โปรแกรมประเมนผล (PERT) เทคนค PPBS การบรหารโรงเรยนโดยยด วตถประสงค (MBO) เปนตน (7) ทกษะการสงเกต เนองจากครเปนผมสวนรวมทมสมรรถภาพในองคการ ผบรหารโรงเรยนสามารถอานวยความสะดวกตอการเปลยนแปลง โดยเปนผจดเตรยมใหผลสะทอนกลบตอคร โดยวธการสงเกตใหเกดประโยชน การสงเกตเปนกจกรรมทผบรหารโรงเรยนทาการสงเกต การสงเกตเปนกจกรรมทผบรหารโรงเรยนทาการสงเกตการณเรยนการสอนอยางเปนระบบ มวธการสงเกตไดหลายวธ ขนอยกบจดประสงคทตงไว เชน การสงเกตเพอแนะนาการสอน การสงเกต เพอชวยใหครไดทราบผลสะทอนกลบ ของการสอน เพอปรบปรงงาน เปนตน (8) ทกษะการวจย และการประเมนผลในการวจย และประเมนผลทดควรมความชดเจนผบรหารโรงเรยนเปนผทจะตองวเคราะหความสาเรจของโปรแกรมการสอน และกาหนดการเปลยนแปลงท จาเปน สาหรบการทาใหโปรแกรมการสอนเปนผลสาเรจ ในการตดสนใจเกยวกบการเปลยนแปลง หรอปรบปรงโปรแกรมการสอนจะตองทาบนพนฐานของขอมลทกวางขวาง ครอบคลมและเชอถอได เวบเบอร (Weber, 2002, p. 2) ไดจาแนกองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการออกเปน 5 องคประกอบ คอ 1) การกาหนดพนธกจของโรงเรยน (defining school mission) 2) การสงเสรมบรรยากาศทเออตอการเรยนการสอน (promoting positive learning climate) 3) การสงเกตและการใหขอมลยอนกลบแกคร (observing and giving feedback to teachers) 4) การจดการเกยวกบหลกสตรและการสอน (managing curriculum and instruction) 5) การประเมนผลโปรแกรมการสอน (assessing the instructional program) สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543 ก, หนา 3-20) ไดกาหนดองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการไว 6 ดาน คอ 1) ดานภมหลงและประสบการณทด ประกอบดวยภมหลง และประสบการณ ดานการศกษา ดานความรและประสบการณ ดานศลธรรม ดานสภาพเศรษฐกจและสงคม ดาน ความสามารถในการปฏบตงาน 2) ดานบคลกภาพทด หมายถง ลกษณะสวนรวมของบคคลทเปนลกษณะเฉพาะของ บคคลนนๆ และเปนพฤตกรรมการกระทาทแสดงออกของบคคล องคประกอบ ดานบคลกภาพทด ประกอบดวยบคลกดานรางกาย ดานอารมณ ความรสก ดานสงคมและดานสตปญญา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

34

3) ดานคณธรรมจรยธรรม คอ คณธรรมจรยธรรมทเปนเครองเกอหนนตอภาวะผนาไดแก ความรบผดชอบ ความอดทนอดกลน ความมงมน ความเพยร ความเสยสละ ความเทยงธรรม และการเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว 4) ดานความร หมายถง ความรความเขาใจในหลกการ ทฤษฎทเกยวของกบภารกจของ ผบรหารโรงเรยน ไดแก ความรเกยวกบปรชญา อดมการณ หลกการในการจดการศกษา จตวทยาการศกษา จตวทยาการเรยนร การบรหารโรงเรยน หลกสตร การพฒนาระบบนเทศภายในโรงเรยน การตดตอสอสาร เปนตน 5) ดานทกษะ หมายถง ทกษะทจะทาใหผบรหารโรงเรยนสามารถนาบคคลในโรงเรยน ใหปฏบตงานตามภารกจไปสจดหมายปลายทางไดอยางมประสทธภาพ ประกอบดวย ทกษะในการ จดการตนเอง (self management skill) และทกษะการสรางปฏสมพนธ (Interpersonal skill) 6) ดานความสามารถ (abilities) ประกอบดวยความสามารถในการรวมนาใจบคลากรในโรงเรยน ความสามารถในการสรางเครอขายการปฏบตงาน ความสามารถในการนาความคด วธการ นวตกรรมใหม ๆมาสโรงเรยน พอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทพงประสงค และความสามารถในการนาโรงเรยนใหทางานจนบรรลวตถประสงคไว 8 ดาน ดงน (1) การกระตนใหครตระหนก และเหนดวยในการพฒนาโรงเรยน และคาดหวงไวใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน (2) การมบทบาทสาคญในการใชยทธศาสตรเพอปรบปรงงานดานวชาการ (3) การสรางสงจงใจใหคร และใชระบบการใหรางวลทสนบสนนงานวชาการ (4) การตดตามดแลความกาวหนาดานวชาการ (5) การใชทรพยากรบคคล และวสดอยางสรางสรรค (6) การสรางสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหปลอดภย และเปนระเบยบ (7) การตดตามดแลการปฏบตการสอนของคร (8) การสงเกตการณสอนของคร และใหขอมลยอนกลบ ถวล มาตรเลยม (2544, หนา 126) ได กาหนดองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการไวดงน 1) การยดหนาทในการปรบปรงงานวชาการ เพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขน ผบรหารตองมการวางแผนพฒนาทางวชาการ มงมนทปรบปรงการปฏบตงานดานวชาการใหตรงตาม เปาประสงค เปดโอกาสใหครมสวนรวมในการวางแผนงานวชาการมการจดประชม เพอหาทาง ปรบปรงงาน ดานวชาการอยตลอดเวลา ตลอดจนรวมกบครสรางกฎ ระเบยบของโรงเรยน เพอสนบสนนงานวชาการ 2) การสรางสรรคแรงจงใจใหแกคร และนกเรยนททางานดานวชาการ ผบรหารควรสรางระบบการใหรางวลสาหรบนกเรยน และคร ซงสนบสนนการปรบปรงดานวชาการและกระตนความเปนเลศในการทางาน เชน สรางกลยทธทางดานแรงจงใจ สรางขวญของโรงเรยน ทาเสอยดหรอ แตงเพลงทมความสมพนธกบผลสมฤทธดานวชาการของโรงเรยน 3) การตดตามผลความกาวหนาทางวชาการ หลกฐานดานเอกสารทดของครใหญทม ประสทธภาพ คอ ผลความกาวหนาของนกเรยนจากคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน แตละระดบแตละชน และแตละคน หลกฐานเหลานสะทอนสงทแทจรงถงจดมงหมายทางวชาการ และคณคาทาง

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

35

ดานการเรยนการสอน ผบรหารมสวนรวมผลประโยชนกบคร และใชขอตกลงทเปน มาตรฐาน และสงทไม สอดคลองกบมาตรฐานกนามาแกไขใหถกตอง วษณ จลวรรณ (2547, หนา 94-95) ไดวเคราะหองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษา มองคประกอบ 8 ดาน คอ 1) ดานบรหารจดการ เปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาทผบรหารโรงเรยนจะตองแสดงบทบาทฐานะผนาในการบรหารจดการ เพอผลสาเรจ ของงานทเกยวกบการจดการศกษาในโรงเรยนทกดานอยางมประสทธภาพ 2) ดานพฒนาคณภาพการจดการศกษาเปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการ ผบรหารสถานศกษาทผบรหารโรงเรยนตองแสดงบทบาทเปนผนาในการพฒนาคณภาพการจดการศกษา 3) ดานความสามารถเปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร สถานศกษาทสามารถนาการเปลยนแปลงใหม ๆ มาสสถานศกษาอนจะสงผลตอการยอมรบ และ ความรวมมออยางมนใจของ ผรวมงานในการปฏบตงานทเกยวกบการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพผเรยนใหประสบผลสาเรจอยางมประสทธภาพ 4) ดานบคลกภาพเปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา ซงเปนสงทชวยเสรมสรางคณสมบตของผนาทางวชาการ ใหมความเชอมนในตนเองทจะ ทาใหผรวมงานเกดศรทธา ยอมรบและใหความรวมมอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนจนประสบผลสาเรจ และสงผลตอ คณภาพของผเรยนตามเปาหมายของสถานศกษา 5) ดานการนเทศภายในเปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร สถานศกษา ซงผบรหารสถานศกษาจะตองแสดงบทบาทฐานะผนาในการเปนผนเทศ และใหคาปรกษาเพอชวยเหลอแกคร อาจารยในการปฏบตหนาทตามภารกจหลก อนเปนปจจยอทธพลทสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพของผเรยนอยางมประสทธภาพ 6) ดานการวางแผนเปนองคประกอบหนงของภาวะผ นาทางวชาการของผ บรหาร สถานศกษาทผบรหารสถานศกษาจะตองใหความสาคญ ทงนเพอทจะชวยทาใหมองเหนภาพของ สถานศกษา วาขณะนเราอย ณ จดใด และตองการจะพฒนาไปในทศทางใด เพอเปนการกาหนดเปาหมายในการปฏบตงานทชดเจนอนจะสงผลตอพฒนาคณภาพของโรงเรยน และผเรยนอยางม ประสทธภาพ 7) ดานการอานวยความสะดวก เปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษา ทผบรหารสถานศกษาในฐานะผนาทางวชาการจะตองแสดงบทบาทในดานการอานวยความสะดวก เพอชวยเหลอการปฏบตงานของบคลากรในโรงเรยนทกๆ ดานใหสามารถจดกจกรรมการเรยน การสอนเปนไปดวยความสะดวก และเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาคณภาพนกเรยน 8) ดานสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ เปนองคประกอบหนงของภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษา ทผบรหารสถานศกษาจะตองแสดงบทบาทในการเสรมสรางบรรยากาศทางวชาการ เพอสรางบรรยากาศแหงการเรยนรของโรงเรยนในการพฒนาคณภาพผเรยนอยางมประสทธภาพ แมคอแวน (McEwan, 1998, p. 13) กลาวถงภาวะผนาทางวชาการทมประสทธผลวา ประกอบ ดวยองคประกอบ 7 ดาน คอ 1) การสถาปนาเปาหมายทางวชาการทชดเจน 2) การจดการทมงาน (staff)

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

36

3) การสรางวฒนธรรมและบรรยากาศทเออตอการเรยนร 4) การสอสารพนธกจและวสยทศนของโรงเรยน 5) การตงความคาดหวงทสงเกยวกบทมงาน 6) การพฒนาครใหเปนผนา 7) การสรางและรกษาเจตคตทดของนกเรยน ทมงาน และผปกครอง เฮค ลารเซนและคณะ (Heck et al, 1995, p. 95) ไดกาหนดองคประกอบของความเปนผนา ทางวชาการของผบรหารสถานศกษาไว 3 ดาน ไดแก 1) การปกครองโรงเรยน (school governance) 2) การจดบรรยากาศโรงเรยน (school climate) 3) การจดการเรยนการสอนในโรงเรยน (school instructional organization) สรปไดวา ผบรหารสถานศกษาทมภาวะผนาทางวชาการ จะประกอบดวยความสามารถในการกาหนดเปาหมายของโรงเรยน การพฒนาการจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมตามหลกสตร การเอาใจใสดแลคร นกเรยน มการนเทศภายใน มการวดผลและประเมนผล สนบสนนการศกษาหาความร พฒนาวชาชพใหมความกาวหนาใหมการเปลยนแปลงการจดกจกรรมการเรยนการสอน ทเนนผ เรยนเปนสาคญและใหมผลสมฤทธสงขน ผวจยไดทาตารางสงเคราะหขนเพอหา องคประกอบภาวะผนาทางวชาการดงตาราง 1 ตาราง 1 แสดงการสงเคราะหภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา

ขอ

แนวคด

Glick

man

Webe

r

สปช.

ถวล ม

าตรเล

ยม

ว ษณ

จลวร

รณ

McEw

an

เฮค ลา

รเซนแ

ละคณ

ะ (He

ck et

al)

รวมค

วามถ

1 ดานฐานความร / x / x x x x 2 2 ดานภาระหนาท / x X x x x x 1 3 การกาหนดวสยทศน พนธกจของโรงเรยน x / X x X / x 2 4 การสงเสรมบรรยากาศทเออตอการเรยนการสอน x / X / / / / 5 5 การสงเกตและการใหขอมลยอนกลบแกคร x / X x X x x 1 6 การจดการเกยวกบหลกสตรและการสอน x / X x X x x 1 7 การประเมนผลโปรแกรมการสอน x x / x X x x 1 8 ดานภมหลงและประสบการณทด x x / x X / x 2 9 ดานบคลกภาพทด x x / x / x x 2 10 ดานคณธรรมจรยธรรม x x / x X x x 1

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

37

ตาราง 1 (ตอ)

ขอ

แนวคด

Glick

man

Web

er

สปช.

ถวล ม

าตรเล

ยม

ว ษณ

จลวร

รณ

McEw

an

เฮค ลา

รเซนแ

ละคณ

ะ (He

ck et

al)

รวมค

วามถ

11 ดานความสามารถ x / / x / x x 3 12 การยดหนาทในการปรบปรงงานวชาการ x x X / X x x 1 13 การสรางสรรคแรงจงใจใหแกคร x x x / x x x 1 14 การตดตามผลความกาวหนาทางวชาการ x x x / x x x 1 15 ดานบรหารจดการ x x x x / / / 3 16 ดานพฒนาคณภาพการจดการศกษา x x x x / x x 1 17 ดานการนเทศภายใน x x x / / / x 3 18 ดานการวางแผน / x / x / / x 4 19 ดานการอานวยความสะดวก x x x x / / x 2 20 การตงเปาหมาย และคาดหวงทางวชาการท

ชดเจนกบทมงาน x x x x x / x 1

21 การพฒนาครใหเปนผนา x x x x x / x 1 22 การสรางและรกษาเจตคตท ดของนกเรยน

ทมงานและผปกครอง x x x x x / x 1

23 การจดการเรยนการสอนในโรงเรยน x x x x x x / 1 ผวจยไดศกษาเกยวกบภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา ตามแนวคดและความคดเหนของนกวชาการหลายทานทกลาวมาขางตน มลกษณะทแตกตางกนบาง สอดคลองกนบาง ในการวจยครงนผวจยไดพฒนาแนวคดเกยวกบภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา จากนกวชาการหลายทาน ซงประกอบดวย คลกแมน (Glickman, 2007, p. 47-52), เวบเบอร (Weber, 2002, p. 2 ), ถวล มาตรเลยม (2544, หนา 126), วษณ จลวรรณ (2547, หนา 94-95), แมคอแวน (McEwan, 1998 , p. 13), เฮค ลารเซน และคณะ (Heck et al, 1995, p. 95) สรปไดดงน 1) ดานบรหารจดการ 2) ดานความสามารถ 3) ดานการนเทศภายใน 4) ดานการวางแผน 5) ดานสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ ในแตละดาน มรายละเอยดดงน 1) ดานการบรหารจดการ ในการศกษาความหมายของการบรหารและการบรหารจดการ ควรทาความเขาใจแนวคดเกยวกบการบรหารเปนเบองตนกอน กลาวคอ สบเนองจากมนษยเปนสตวสงคม ซงหมายถง มนษยโดย

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

38

ธรรมชาตยอมอยรวมกนเปนกลม ไมอยอยางโดยเดยว แตอาจมขอยกเวนนอยมากทมนษยอยโดดเดยว ตามลาพง เชน ฤาษ การอยรวมกนเปนกลมของมนษยอาจมไดหลายลกษณะและเรยกตางกน เปนตนวา ครอบครว (family) เผาพนธ (tribe) ชมชน (community) สงคม (society) และประเทศ (country) เมอมนษยอยรวมกนเปนกลมยอมเปนธรรมชาตอกทในแตละกลมจะตองม “ผนากลม” รวมทงม “แนวทางหรอวธการควบคมดแลกนภายในกลม” เพอใหเกดความสขและความสงบเรยบรอย สภาพเชนนไดมววฒนาการตลอดมา โดยผนากลมขนาดใหญ เชน ในระดบประเทศของภาครฐ ในปจจบนอาจเรยกวา “ผบรหาร” ขณะทการควบคมดแลกนภายในกลมนน เรยกวา การบรหาร (administration) หรอการบรหารราชการ (public administration) ดวยเหตผลเชนน มนษยจงไมอาจหลกเลยงจากการบรหารหรอการบรหารราชการไดงาย และทาใหกลาวไดอยางมนใจวา "ทใดมประเทศ ทนนยอมมการบรหาร" (วรช วรชนภาวรรณ, 2548, หนา 5-6) การบรหารจดการ (management administration) การบรหารการพฒนา (development administration) แมกระทงการบรหารการบรการ (service administration) แตละคามความหมายคลายคลงหรอใกลเคยงกนทเหนไดอยางชดเจนมอยางนอย 3 สวน คอ 1 ลวนเปนแนวทางหรอวธการบรหารงานภาครฐทหนวยงานของรฐ และ/หรอ เจาหนาทของรฐ นามาใชในการปฏบตราชการเพอชวยเพมประสทธภาพ ในการบรหารราชการ 2 มกระบวนการบรหารงานทประกอบดวย 3 ขนตอน คอ การคด (thinking) หรอ การวางแผน (planning) การดาเนนงาน (acting) และการประเมนผล (evaluating) และ 3 มจดหมายปลายทาง คอ การพฒนาประเทศไปในทศทางททาใหประชาชนมคณภาพชวตทดขน รวมทงประเทศชาตมความเจรญกาวหนาและมนคงเพมขน สาหรบสวนทแตกตางกน คอ แตละคามจดเนนตางกน กลาวคอ การบรหารจดการเนนเรองการนาแนวคดการจดการของภาคเอกชนเขามาใชในการบรหารราชการ เชน การมงหวงผลกาไร การแขงขน ความรวดเรว การตลาด การประชาสมพนธ การจงใจดวยคาตอบแทน การลดขนตอน และการลดพธการ เปนตน ในขณะทการบรหารการพฒนาใหความสาคญเรองการบรหารรวมทงการพฒนานโยบาย แผนงาน โครงการ (policy, plan, program, project) หรอกจกรรมของหนวยงานของรฐ สวนการบรหาร การบรการเนนเรองการอานวยความสะดวกและการใหบรการแกประชาชน (วรช วรชนภาวรรณ, 2548, หนา 5-6) การบรหารจดการในสถานศกษาทง 4 ดาน ใชกรอบการบรหารของสถานศกษาทเปนนตบคคล โดยนาหลกการวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด ซงเรยกกนโดยทวไปวา “ธรรมาภบาล” ไดแก หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความ คมคามาบรณาการในการบรหารและจดการศกษา เพอเสรมสรางความเขมแขงใหกบโรงเรยนในฐานะทเปนนตบคคลดวย โดยนาหลกธรรมาภบาลดงกลาวมาบรณราการเขากบการดาเนนงานดานตางๆ ของสถานศกษาซงไดแก การดาเนนงานดานวชาการ งบประมาณ บรหารงานบคคล และบรหารทวไป และเปาหมายในการจดการศกษาคอทาใหผเรยนเปนคนด เกง และมความสข (เนตรพณณา ยาวราช, 2546, หนา 23-24) 1) ดานวชาการงานวชาการเปนงานหลก หรอเปนภารกจหลกของสถานศกษาทพระราชบญญตการศกษา แหงชาตพ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มงใหกระจายอานาจในการบรหารจดการไปให สถานศกษาใหมากทสด ดวยเจตนารมณทจะใหสถานศกษาดาเนนการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน สถานศกษา ชมชน ทองถน และการมสวนรวม จากผมสวนไดเสยทกฝาย ซง จะเปนปจจยสาคญทาใหสถานศกษามความเขมแขงในการบรหารและการจดการ สามารถพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนรตลอดจนการวดผลประเมนผล รวมทงการ วดปจจยเกอหนนการพฒนาคณภาพ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

39

นกเรยน ชมชน ทองถน ไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพ 2) ดานงบประมาณ การบรหารงานงบประมาณ ของสถานศกษามงเนน ความเปนอสระ ในการบรหารจดการมความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกการบรหารแบบมงเนนผลสมฤทธ และบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน ใหมการจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา รวมทงจดหารายไดจากบรการมาใชบรหารจดการเพอประโยชนทางการศกษ สงผลใหเกดคณภาพทดขนตอผเรยน 3) ดานบคลากร การบรหารงานบคคลในสถานศกษาเปนภารกจสาคญทมงสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของสถานศกษาเพอดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดความคลองตว อสระภายใตกฎหมาย ระเบยบ เปนไปตามหลกธรรมาภบาลขาราชการครและ บคลากรทางการศกษาไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญกาลงใจ ไดรบการยกยอง เชดชเกยรต มความมนคงและกาวหนาในวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการ ศกษาของผเรยนเปนสาคญ 4) ดานการบรหาร ทวไป การบรหารทวไปเปนงานทเกยวของกบการจดระบบบรหารองคกรใหบรการบรหารงานอนๆ บรรลผลตามมาตรฐาน คณภาพและเปาหมายทกาหนดไว โดยมบทบาทหลกในการประสาน สงเสรมสนบสนน และ การอานวยการ ความสะดวกตางๆ ในการใหบรการการศกษาทกรปแบบ มงพฒนาสถานศกษาใหใชนวตกรรมและเทคโนโลย อยางเหมาะสม สงเสรมในการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษา ตามหลกการบรหารงานทม งเนนผลสมฤทธของงานเปนหลกโดยเนน ความโปรงใส ความรบผดชอบทตรวจสอบได ตลอดจนการมสวนรวมของบคคล ชมชนและองคกรทเกยวของ เพอใหการจดการศกษามประสทธภาพและประสทธผลงานกจการนกเรยนเปนงานทมงใหนกเรยนมคณภาพในการดาเนนชวต สงเสรมใหนกเรยน มกจกรรมอยางหลากหลาย เพอแกปญหาดานพฤตกรรมและมหนาทดแลนกเรยน ชนาใหสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข อกทงมทกษะชวตนาไปสการนาไปประยกตใชไดอยางมประสทธภาพในชวตจรง เวบเบอร (Weber, 2002, p. 2) กลาววา งานของโรงเรยนนนมลกษณะหลากหลายทงเปนกลมกอน และแยกเปนชนนอย มงานมากมายทตองปฏบต สภาพการณดงกลาวผบรหารโรงเรยนจะตองเปนผแสดงออกถงภาวะผนาในทกดาน จงถอไดวาผบรหารโรงเรยนมหนาทรบผดชอบการบรหารจดการในองคการ มรายละเอยดดงน เชลล (Chell, 2001, Online) ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยนในยคปจจบนทอยในระยะการเปลยนแปลงความเจรญกาวหนา ซงผบรหารโรงเรยนจะตองแสดงบทบาทการเปนผนาการบรหารจดการในโรงเรยน วษณ จลวรรณ (2547, หนา 99-100) กลาววา ผบรหารโรงเรยน และครผสอนมความคดวาระบบการบรหารงานในโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการคอกลไกสาคญทจะทาใหการดาเนนงาน ตางๆ ของโรงเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพ และสงผลตอการพฒนาคณภาพนกเรยนใหบรรลเปาหมาย อยางสงสด ทงนเพราะผบรหารโรงเรยนเปนผทมอานาจหนาทในการกาหนดนโยบายและตดสนใจสงการใน ทกดาน การบรหารจดการจงถอวาเปนบทบาททสาคญอยางหนงของผบรหารโรงเรยน จากแนวคดดงกลาว พบวา ภาวะผนาทางวชาการดานการบรหารจดการเปนบทบาทของ ผบรหารโรงเรยนทจะตองแสดงออกถงความเปนผนาในทกดาน เพอใหการดาเนนงานของโรงเรยน บรรลเปาหมายสงสดสงผลตอการพฒนาคณภาพของนกเรยน ดงนนสรปไดวา ดานการบรหารจดการ หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทฐานะผนา ในการบรหารจดการ แนวทางหรอวธการบรหารงานภาครฐทหนวยงานนามาใชในการปฏบตราชการเพอชวยเพมประสทธภาพในการบรหาร การพฒนาไปในทศทางททาให มคณภาพชวตทดขน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

40

รวมทงประเทศชาตมความเจรญกาวหนาและมนคงเพมขนเพอผลสาเรจของงานทเกยวกบการจดการศกษาในสถานศกษาทกดานอยางมประสทธภาพ ไดแก การกาหนดนโยบายการตดสนใจ และการสงการ 2) ดานความร ความสามารถ ผบรหารไมวาจะอยในระดบใด หรออยในองคการใดกทาหนาทในการจดการ 4 อยาง ไดแก การวางแผน (planning) การจดองคการ (organizing) การโนมนา (leading/influencing) และการควบคม (controlling) และการทผบรหารจะสามารถทาหนาทเกยวกบการบรหารจดการไดประสบผลสาเรจนน ตองมความสามารถทดดานการจดการ ซงทกษะสาคญในเบองตนทผบรหารควรมอยางนอย 3 อยาง ไดแก ความสามารถดานเทคนค (technical skills) ความสามารถดานคน (human skills) และความสามารถ ดานความคด (conceptual skills) ความสามารถดานเทคนค (technical skills) เปนความสามารถในการประยกตใชความรและความเชยวชาญเฉพาะดานเกยวกบงาน สาหรบผบรหารระดบสงทกษะความสามารถนจะเปนเรองเกยวกบความรทวไปของอตสาหกรรม ขบวนการและผลตภณฑขององคการ และสาหรบผบรหารระดบกลางและระดบตน จะเปนทกษะความสามารถเฉพาะดานในงานททา เชน การเงน ทรพยากรบคคล เทคโนโลยสารสนเทศ การผลต ระบบคอมพวเตอร กฎหมาย การตลาด เปนตน ทกษะทางดานเทคนคมกเปนความสามารถเกยวกบตวงาน เชน ขบวนการหรอผลตภณฑ ความสามารถดานคน (human skills) เปนทกษะในการทาใหเกดความประสานงานกนของกลมทผบรหารนนรบผดชอบ เปนการทางานทเกยวของกบเรองทศนคต การสอสาร และผลประโยชนของบคคลและกลม เปนทกษะการทางานกบคน ความสามารถดานความคด (conceptual skills) เปนความสามารถในการมององคการในภาพรวม ผบรหารทมทกษะดานความคด จะสามารถเขาใจความสมพนธของหนวยงานตางๆ ในองคการวามผลตอกนอยางไร และเขาใจความสมพนธระหวางองคการกบปจจยแวดลอมองคการ รวมทงการเปลยนแปลงในสวนหนงขององคการมผลกระทบกบสวนอน ๆอยางไร ความสามารถดานความคด นจะยงมความสาคญมากขนเมออยในระดบบรหารทสงขน ขณะททกษะดานเทคนคจะมความสาคญนอยลงในระดบบรหารทสงขน เนองจากผบรหารในระดบทสงจะเขามาดแลในรายละเอยดเกยวกบกจกรรมตางๆ ในการผลต และดานเทคนคนอยลง แตจะเนนไปทการมองภาพรวมขององคการและทศทางทจะพฒนาไปขององคการมากกวา สวนทกษะดานคน ยงคงมความสาคญอยางมากในทกระดบของการบรหาร เพราะทกระดบตองเกยวของกบคน เวบเบอร (Weber, 2002, p. 2) การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการเปน ผนาทมความร ความสามารถจงเปนสงจาเปนทสดของสถานศกษาทจะสามารถนาการเปลยนแปลงใหมๆ มาสโรงเรยน เปนผทมความสาคญอยางยงตอผรวมงาน และตอผลงานอนเปนสวนรวม รวมทงมผลสะทอน ตอผล และวธปฏบตงานของโรงเรยนแตละแหง กลคแมน (Glickmsn, 1990, Online) กลาววาบทบาทของผบรหารโรงเรยนในปจจบนทมตอการพฒนาคณภาพการศกษาในยคโลกาภวฒนทมความร คออานาจ ซงผบรหารโรงเรยนยคใหมจะตองเปนผทมความรความสามารถ และเปนผจดประกายความคดในการพฒนาคณภาพงานวชาการในโรงเรยน สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543ก, หนา 3) ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ เปนผทมความสาคญอยางยงตอผรวมงาน และตอผลงานอนเปนสวนรวม

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

41

รวมทงมผลสะทอนตอผลและวธปฏบตงานของโรงเรยนแตละแหง แตการทจะใหไดผลสาเรจตามเปาหมาย ผบรหารโรงเรยนจาเปนตองมภาวะผนาทางวชาการ ดานความรความสามารถ วษณ จลวรรณ (2547, หนา 100-101) กลาววาผบรหารโรงเรยน และครผสอนมความคดวา ผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ ซงเปนเสาหลกทมความสาคญอยางยง และมบทบาทสงสดใน การบรหารจดการในโรงเรยนจะตองเปนผทมความรความสามารถ มความคดเฉยบแหลม สามารถนา การเปลยนแปลงดานการจดการศกษามาสบคลากรในโรงเรยน เพอพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถ จากแนวคดดงกลาว พบวา ภาวะผนาทางวชาการดานความสามารถของผบรหารโรงเรยนสามารถนาการเปลยนแปลงดานการจดการศกษามาสบคลกรในโรงเรยน เพอพฒนาผเรยนใหมความร ความสามารถ ดงนนสรปไดวา ดานความสามารถ หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการเปนผนาทมความร ความสามารถจงเปนสงจาเปนทสดของสถานศกษาทจะสามารถนาการเปลยนแปลงใหมๆ มาสโรงเรยน อนจะสงผลตอการยอมรบและความรวมมออยางมนใจของผรวมงานในการปฏบตงานทเกยวกบการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพผเรยนใหประสบผลสาเรจอยางมประสทธภาพ ไดแก การกาหนดนโยบายการตดสนใจ และการสงการ 3) ดานการนเทศภายใน การนเทศภายในมความสาคญในการพฒนาครใหมศกยภาพเพอใหการปฏบตงานบรรลผลอนนาไปสการพฒนาคณภาพการศกษาผบรหารจงมบทบาทสาคญในการปรบปรงพฤตกรรมการเรยนการสอนของครโดยใหการชวยเหลอ แนะนา ควบคมเพอใหงานมคณภาพและสาเรจตามทกาหนด ไพโรจน กลนกหลาบ (2542, หนา 11) เพราะการนเทศเปนการกระทาของผบรหารรวมกบครในการพฒนาการเรยน การสอน โดยเฉพาะอยางยงผบรหารโรงเรยนมสวนสาคญอยางยงในการผลกดนใหการนเทศบรรลผลและ เปนประโยชน ตอการปรบปรง การเรยนการสอนในโรงเรยนใหมประสทธภาพ ชาร มณศร (2542, หนา 52–53) และการนเทศภายในจะชวยใหครปรบปรงพฤตกรรมการเรยนการสอนและสงผลตอการเรยนรของผเรยน การจดการนเทศการศกษาใหประสบผลสาเรจสงผลตอ ประสทธภาพในการจดการเรยนการสอนนน จะตองคานงถงกระบวนการนเทศการสอนซงการนเทศการสอนจะตรงกบเปาหมายในการปรบปรงการเรยนการสอนมากทสดผลการสงเคราะหงานวจยทางการนเทศภายในในประเทศไทย สายใจ ประยรสข (2551, หนา บทคดยอ) ทไดศกษาความตองการนเทศการสอนของครผสอนอยในระดบมาก แตผลทเกดขนจากการนเทศทผานมาปรากฏวาครยงไมเปลยนแปลงพฤตกรรมการสอน จงเปนสาเหตใหการพฒนาคณภาพการศกษาเปนไป อยางเชองชา และไมประสบผลสาเรจ เนองจากคณภาพการนเทศการสอนมความเกยวของกบคณภาพการสอนของครซง ยนต ชมจต (2542, หนา 12) ไดกลาวไววา การจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพจาเปน ตองพฒนาครใหมความรความสามารถมทกษะในการจดการเรยนการสอน การปรบปรงกระบวนการเรยน การสอนในโรงเรยนจะเกดขนเมอมการเปลยนแปลงเกดขนในตวครผสอน เฟลมมง และเฟลมมง (Fleming & Fleming, 2001, Online) ไดเสนอวา ผนาทางวชาการทมงมน และหวงผลใหเกดการพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอนในโรงเรยน 1 ใน 7 สถานการณ คอ การนเทศภายใน และพฒนาครอาจารย เชลล (Chell, 2001, Online) ไดกลาวถงงานของการเปนผนาทางวชาการทเกยวของกบความรพนฐานอยางหลากหลาย ซงรวมถงการนเทศภายใน และการประเมนผลการสอนดวย ซงการนเทศภายใน จะเปนการเพมพนความรนกเรยน แตกขนอยกบวธการทแตกตางกนออกไปของผปฏบต

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

42

วษณ จลวรรณ (2547, หนา 102) ผบรหารโรงเรยนและครผสอนมความคดวา ปจจบนน การศกษามความเจรญกาวหนา และมความเปลยนแปลงอยางมากในทก ๆดานบคลากรใน โรงเรยนจา เปนตอง เปนผใฝหาความร และพฒนาตนเองอยเสมอ การนเทศภายในจงเปนกระบวนการหนงทชวยเหลอพฒนาบคลากรในโรงเรยน เพอสงเสรม และเพมประสทธภาพในการจดกจกรรม การเรยนการสอนอนจะนามา ซงการพฒนาคณภาพผเรยน ผบรหารโรงเรยนในฐานะผมอานาจสงสดในโรงเรยนจงตองแสดงบทบาท ในการนเทศภายในชวยเหลอ และพฒนาบคลากรดงกลาว จากแนวคดดงกลาว พบวา ดานการนเทศภายในเปนกระบวนการหนงทชวยเหลอพฒนาบคลากรในโรงเรยน เพอสงเสรม และเพมประสทธภาพในการจดกจกรรมการเรยน การสอนอนจะนามา ซงการพฒนาคณภาพผเรยน ดงนนสรปไดวา ดานการนเทศภายใน หมายถง ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา ซงผบรหารสถานศกษาจะตองแสดงบทบาทฐานะผนาในการเปนผนเทศ และใหคาปรกษา เพอชวยเหลอแกครอาจารยในการปฏบตหนาทตามภารกจหลก อนเปนปจจยอทธพลทสงผลตอความสาเรจ ในการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพของผเรยนอยางมประสทธภาพ ไดแก เปนผนเทศเปนผใหคาปรกษา ชวยเหลอ และเปนผพฒนาบคลากร 4) ดานการวางแผน ทกองคการไมวาองคการภาครฐ รฐวสาหกจ หรอเอกชนตางกตองมการวางแผน เพอกาหนดทศทางทตองการจะทาในอนาคต ใหสอดคลองกบวตถประสงคทกาหนดไวภายใตเงอนไขของเวลา และทรพยากร ซงถาจะจาแนกการวางแผนตามระดบการบรหารในองคการกจะแบงออกเปน การวางแผน กลยทธ (strategic planning) การวางแผนกลวธ (tactical planning) และการวางแผนปฏบตการ หรอ การวางแผนดาเนนงาน (operational planning) การวางแผนปฏบตการ (operational planning) หมายถง เปนการจดทาแผนระยะสน 1-2 ป โดยมการวเคราะหสถานการณ การกาหนดวตถประสงค และเปาหมาย ของงาน หรอโครงการทจะตองทารวมทงจดทารายละเอยดของการทาเนนงานไวดวย โดยตองสอดคลอง กบแผนกลยทธ (สมพศ สขแสน, 2545, หนา 5) เฟลมมง และเฟลมมง (Fleming & Fleming, 2001, Online) ไดกลาวถงบทบาท หนาทของผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ จะตองมการออกแบบการวางแผน และกาหนดปฏทนปฏบตงาน ทรสต (จนทราน สงวนนาม, 2533, หนา 2-63; อางองจาก Trusty, 1989, p. 63A) ทไดเสนอวาผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ ตองมการวางแผนรวมกนคณะครเกยวกบโครงการตาง ๆทางวชาการ เพอใหบรรลตามความตองการของนกเรยน วษณ จลวรรณ (2547, หนา 102) กลาววาผบรหารโรงเรยน และครผสอน มความคดวาการวางแผนเปนกระบวนการทสาคญยงสาหรบการบรหารจดการของโรงเรยน ซงเปนการกาหนด แนวทางวธการปฏบตงานไวลวงหนา เพอใหบรรลวตถประสงคของหนวยงาน และในการทางานทกชนด จงมความจาเปนทจะตองมการวางแผน และมการคาดคะเนไดผลเสยไวอยางรอบคอบ การวางแผนทด ความมงเนนผลทเกดกบตวนกเรยนเปนสาคญ ผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการจงตองแสดงบทบาท ผนาในดานการวางแผน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

43

จากแนวคดดงกลาว พบวา ภาวะผนาทางวชาการดานการวางแผนเปนกระบวนการ ดานการบรหารการบรหารจดการของโรงเรยนทผบรหารโรงเรยนจะแสดงบทบาทรวมกนบคลากรในโรงเรยน ในการกาหนดแนวทางวธการปฏบตไวลวงหนา เพอใหบรรลวตถประสงค ดงนนสรปไดวา ดานการวางแผน หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษา ทแสดงถงบทบาททจะตองใหความสาคญ ทจะทาใหมองเหนภาพของสถานศกษาวา ขณะนเราอย ณ จดใดและตองการจะพฒนาไปในทศทางใด เพอเปนการกาหนดเปาหายในการปฏบตงานทชดเจน อนจะสงผลตอ การพฒนาคณภาพของสถานศกษา และผเรยนอยางมประสทธภาพ ไดแก การกาหนดแนวทางและวธการปฏบตงาน การวางแผน และการคาดคะเน 5) ดานการสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ

การศกษาเปนกระบวนการพฒนามนษยใหมความเจรญงอกงามทงทางดานสตปญญา ความร คณธรรมความดงามในจตใจ มความสามารถทจะทางาน และคดวเคราะหไดอยางถกตอง สามารถเรยนร แสวงหาความร ตลอดจนใชความรอยางสรางสรรค มสขภาพรางกายและจตใจสมบรณแขงแรงประกอบอาชพได มวถชวตกลมกลนธรรมชาต สงแวดลอมและสามารถปรบตนไดในสงคมทกาลงเปลยนแปลงอยางรวดเรว (สมน อมรววฒน, 2550, หนา 461) ซงสอดคลองกบอดมการณสาคญของการจดการศกษา คอ การจดใหมการศกษาตลอดชวต และทาสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร การศกษาทสรางคณภาพชวตและสงคมบรณาการอยางสมดลระหวางปญญาธรรม คณธรรม และวฒนธรรม เปนการศกษาตลอดชวตเพอคนไทย ทงปวง มงสรางพนฐานทดในวยเดก ปลกฝงความเปนสมาชกทดของสงคมตงแตวยการศกษาขนพนฐาน และพฒนาความร ความสามารถ เพอการทางานทมคณภาพ โดยใหสงคมทกภาคมสวนรวมในการจดการศกษาไดตรงตามความตองการของผเรยน และสามารถตรวจสอบไดอยางมนใจวาการศกษาเปนกระบวนการของการพฒนาชวตและสงคมเปนปจจยสาคญในการพฒนาประเทศอยางยงยนสามารถพงตนเองได และสามารถแขงขนไดในระดบนานาชาต (กระทรวงศกษาธการ, 2540, หนา 1)

เปนทยอมรบกนวาการดาเนนงานในสถานศกษา งานวชาการเปนงานหลกของสถานศกษา และหวใจสาคญทจะสงผลใหการพฒนาคณภาพนกเรยนบรรลเปาหมาย ในการบรหารงานวชาการเปนการจดกจกรรมทก ๆดานทเกยวกบการเรยนการสอนเพอใหเกดการเรยนร และเกดการพฒนาขนในตวเดกตามจดมงหมายของการจดการศกษาและถอเปนงานหลกหรองานทสาคญทสดซงในการบรหารโรงเรยน ผบรหารจะตองใชเวลาสวนใหญในการบรหารงานดานวชาการ

จากทกลาวมาจะเหนไดวาการพฒนางานบรหารงานวชาการของสถานศกษาถอไดวาเปนหวใจหลกในการพฒนาสถานศกษา และการบรหารงานวชาการในสถานศกษา จะตองพฒนาครใหมความรความสามารถในดานวชาการ งานดานหลกสตรการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอนเปนกระบวนการสาคญทจะสงผลใหการเรยนของผเรยนเปนไปตามจดมงหมาย และบรรลวตถประสงค ในการจดการเรยน การสอน สอการเรยนการสอน เปนสอทชวยใหคร และนกเรยนปฏบตกจกรรมการเรยนการสอนไดสะดวกขนเปนองคประกอบทสาคญ จะชวยใหการเรยนการสอนดาเนนไปดวยด และบรรลตามคณภาพทกาหนด การวดผลและประเมนผลการเรยนการสอน พจารณาตดสนผลการเรยนการสอน และผลการเรยน ของสถานศกษา เพอปรบปรงการจดการศกษาของสถานศกษา วางแผนงานวชาการใหสอดคลองกบงานและปฏบตตามแผนงาน เชนจดใหมการ ประชมอบรมทางวชาการ เรองเกยวกบหลกสตร เทคนคการจดกจกรรม การเรยนการสอน การวดประเมนผล ดาเนนการใหมหองสมดเปนแหลงคนควา พฒนาใหนกเรยนมความร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

44

ความสามารถคดเปนทาเปน แกปญหาเปน มคณธรรม จรยธรรม และสมารถดารงชวตอยในสงคมอยางสงบสข ผบรหาร ครตองรวมมอกนจดกจกรรมการเรยนการสอนใหมคณภาพ และประสทธภาพ ฮาลลงเจอร และเมอรฟ (Hallinger & Murphy, 1985, Online) ไดกลาววาผบรหาร โรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการจะตองมการจดกจกรรมทสงเสรมบรรยากาศทางวชาการของโรงเรยน ทเกยวกบบรรทดฐาน และเจคตของบคลากรในโรงเรยนทงทางดานตวคร นกเรยน และ การเรยนการสอน รวมทงมาตรฐานทางวชาการของโรงเรยนในดานตางๆ คอ การควบคมการใช เวลาในการสอน การรกษา ภาพลกษณทดของโรงเรยนในดานตางๆ การจดใหมสงทจงใจใหกบคร การสงเสรมใหมการพฒนาวชาชพ การพฒนาและการสรางมาตรฐานดานวชาการ และการจดใหมสงทเสรมสภาพการเรยนร กลคแมน (Glickman, 1995, p. 96) กลาวถงผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการ วา ควรเปน ผนาทตองแสดงบทบาทกระตน และพฒนาในดานการสงเสรมบรรยากาศทางวชาการของโรงเรยน วษณ จลวรรณ (2547, หนา 103-104) กลาววาผบรหารโรงเรยน และครผสอน มความคดวาผบรหารโรงเรยนในฐานะผนาทางวชาการเปนผทอานาจสงสดในโรงเรยน ควรจะตองเปนผท มบทบาทในดานการสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ ทเกยวกบการจดกจกรรมตางๆ ในโรงเรยน เพอใหเกดสภาพการณทเออตอการทางานของคร อาจารย ในการสงเสรม และพฒนาสภาพการเรยนรของนกเรยน ซงจะทาใหผเรยนมคณภาพทดขน จากแนวคดดงกลาว พบวา ภาวะผนาทางวชาการดานการสงเสรมบรรยากาศทางวชาการผ บรหารโรงเรยนจะตองแสดงบทบาทในฐานะผ นาในการสงเสรมการจดกจกรรมทสงเสรมบรรยากาศ ทางวชาการของโรงเรยนทเออตอการทางานคร อาจารย ซงจะสงผลใหผเรยนมคณภาพทดขน ดงนนสรปไดวา ดานการเสรมสรางบรรยากาศทางวชาการ หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทในการเสรมสรางบรรยากาศทางวชาการ เพอสรางบรรยากาศ แหงการเรยนรของสถานศกษา มการจดกจกรรมทสงเสรมบรรยากาศทางวชาการมาตรฐานทางวชาการของโรงเรยนในดานตางๆ การจดใหมสงทจงใจใหกบคร การสงเสรมใหมการพฒนาวชาชพ เปนผนาทตองแสดงบทบาทกระตนบรรยากาศทางวชาการของโรงเรยนทเกยวกบบรรทดฐานการพฒนาคณภาพผเรยนอยางมประสทธภาพ จากองคประกอบภาวะผนาทางวชาการของผบรหารขางตน สามารถสรปภาวะผนา ทางวชาการของผบรหารได 5 ดานคอ1) ดานบรหารจดการ 2) ดานความสามารถ 3) ดานการนเทศภายใน 4) ดานการวางแผน 5) ดานสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ ซงผวจยไดนามาเปนกรอบแนวคดในการวจยครงน 2.5 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบการนเทศภายใน การบรหารโรงเรยนใหประสบผลสาเรจตามวตถประสงค และนโยบายทวางแผนไว ผบรหารจะตองมความร ความเขาใจในเรองการนเทศภายในอยางถองแท มนกการศกษา และนกวชาการหลายทานไดกลาวถงการนเทศภายในไวดงตอไปน 2.5.1 ความหมายของการนเทศภายใน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

45

การนเทศภายในมความหมายกวางขวางและแตกตางกนไปตามความร ประสบการณ และทกษะของแตละของแตละบคคล ซงมผวจยไดศกษาเอกสาร และผลงานวจยทเกยวกบความหมายของการนเทศภายในไวดงน ชาญชย อาจนสมาจาร (2546, หนา 4) กลาววาการนเทศภายใน คอ กระบวนการสรางสรรคทไมหยดนงในการใหคาแนะนา และชชองทางในลกษณะทเปนกนเองแกครและนกเรยน เพอการ ปรบปรงตวของเรา (ครและนกเรยน) และสภาพการเรยนการสอนเพอใหบรรลเปาหมายทาง การศกษาทพงประสงค กระทรวงศกษาธการ (2544, หนา 9) ไดกาหนดวา การนเทศภายใน หมายถง การจดการใหเกดความรวมมอ หรอประสานงานกบบคคลทเกยวของ เพอพฒนา หรอปรบปรงคณภาพการบรหารจดการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมในโรงเรยน และการจดกจกรรมชมชนสมพนธใหมประสทธภาพสงสด ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2546, หนา 5) ไดกลาววา การนเทศภายใน หมายถง กระบวนการจดการบรหารศกษา เพอชแนะใหความชวยเหลอ และรวมมอกบคร และบคคลทเกยวของกบการจดการศกษา เพอปรบปรงการเรยนการสอนของคร และเพมคณภาพของนกเรยนใหเปนไปตามเปาหมายของการศกษา ธนะชย อยมน (2547, หนา 14) ไดกลาวไววา การนเทศภายใน หมายถง ความรวมมอของบคลากรทางการศกษาทจะพฒนาปรบปรงประสทธภาพตามกระบวนการใหเกดประสทธภาพตอ การจดการศกษาใหดยงขน ไพศาล ทองเนอแปด (2547, หนา 13) ไดกลาวไววา การนเทศภายใน หมายถง ความพยายาม

ทกอยางของผบรหาร และบคลากรทเกยวของกบการศกษาทจะพฒนาปรบปรงดานการจดการเรยนการสอนของครผสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ เพอพฒนาการเรยนรของผเรยนใหมคณภาพดขน วณา พานช (2546, หนา 15) ใหความหมายการนเทศภายในวา การนเทศภายในเปนสวนหนงของการบรหาร ซงเปนกระบวนการทางานรวมกนระหวางผนเทศ ครผสอน ผบรหารและบคลากรทางการศกษาอนๆ เพอกระตน ยวย ทาทาย สนบสนนและสงเสรมใหมการปรบปรง พฒนาการจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพและทนสมยอยเสมอ โดยมเปาหมายสงสดอยทคณภาพการศกษาทกาหนดไว วรรณา แกมนล (2545, หนา 10) ใหความหมายการนเทศภายในหมายถง กระบวนการ ในการปฏบตงานรวมกนของผบรหาร และบคลากรในโรงเรยน เพอเพมประสทธภาพในการจดการเรยนการสอน

อนจะนามาซงผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน แฮรส (Harris, 1985, p. 13) กลาววาการนเทศภายในหมายถง สงทบคคลากรในโรงเรยน กระทา ตอบคลากร หรอสงใดสงหนง โดยมวตถประสงคเพอดาเนนการหรอเปลยนแปลงปรบปรง การดาเนนงาน การเรยนการสอนในโรงเรยนทมงใหเกดประสทธภาพในดานการเรยนการสอนเปน สาคญ กลคแมน (Glickman, 2007, p. 267) ไดกลาวไววา การนเทศภายใน หมายถง หนาท ของโรงเรยนทจะตองปรบปรงการสอน รวมทงการใหความชวยเหลอโดยตรงกบคร การพฒนากลม และการสนบสนนใหครทาวจยปฏบตการ เพอนาขอมลมาปรบปรงการสอนใหมประสทธภาพสงขน จากแนวคดทนกวชาการหลายทานไดกลาวไวนนสรป ความหมาย การนเทศภายในไดดงน

การทางานรวมกนของผบรหาร และบคลากรในโรงเรยนในการชแนะ แนะนา และใหความรวมมอตอกจกรรมของครในการปรบปรงการเรยนการสอน ซงจะทาใหไดมาซงผลสมฤทธสงสดในการเรยนของนกเรยน 2.5.2 ความสาคญของการนเทศภายใน 1) ความสาคญ และความจาเปนของการนเทศภายใน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

46

การนเทศภายในสถานศกษามความจาเปนสาหรบทกสถานศกษา เนองจากความเปลยนแปลงจากสงคม สภาพแวดลอม เทคโนโลย และสงแวดลอมตางๆ ซงสงผลตอการจดการศกษาภายในสถานศกษา ทาใหสถานศกษามปญหา และความตองการในการพฒนาการศกษามากขน จงจาเปนตองใชวธการนเทศภายในสถานศกษาเพอแกปญหา และสนองความตองการดงกลาว และเพอใหทนตอความกาวหนาของเทคโนโลย และความเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนไดมนกการศกษาหลายทานไดใหแนวคดเกยวกบความ จาเปนในการนเทศภายในสถานศกษาไวดงน จนทนา เขมกลดนาค (2544, หนา 23) กลาววา การนเทศภายในโรงเรยนมความสาคญ ตอการจดการเรยนการสอน มความจาเปนเนองจากเปนการนเทศภายในทเกดขนภายในโรงเรยน ซงเปนบรรยากาศ การทางานรวมกนระหวางผ ทเขาใจปญหารวมกน เปนยทธศาสตรสาคญของการบรหารในการปองกน แกไขและปรบปรง เพมพน ประสทธภาพของบคลากรในโรงเรยนในดานการจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพสงสด สญชย เสนาพทกษ (2546, หนา 13) กลาววา ความสาคญ และความจาเปนในการนเทศภายใน วาเปนสาระเกยวกบการทครตองรวมมอกนแกปญหาการจดการเรยนการสอนในชนเรยนการใหคาแนะนา ปรกษาระหวางเพอนครดวยกน รวมทงการพฒนาครใหมความรความเขาใจในการจดการเรยนการสอน สมน อมรววฒน (2550, หนา 34) ไดกาหนดหลกการนเทศภายในทเนนประเดนสาคญ 4 ประการ คอ 1) การสรางศรทธา เพอใหเพอนครเครอขายยอมรบและเกดความสนใจใฝร ทจะ ปรบปรงการสอน 2) การสาธตรปแบบการสอน ครต นแบบแสดงใหประจกษวา การสอนทเนนผเรยน เปน สาคญนนทาไดจรง และครเครอขายสามารนารปแบบไปประยกตใชในชนเรยนได 3) การรวมคดแลกเปลยนเรยนร ครตนแบบและครเครอขายตางกมประสบการณ การสอนทแตกตางกน สมควรทจะไดพบปะกนอยางสมาเสมอ รวมคดแกปญหาและแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 4) การตดตามประเมนผลตลอดกระบวนการ ครตนแบบบนทกการนเทศภายใน อยางสมาเสมอ สงเกตและรบฟงขอมลปอนกลบจากครเครอขาย ศกษาปญหาและแนวทางแกไข เพอสรางสงคมแหงการเรยนรขนใหม และตอเนองสบไปแมจะเสรจสนโครงการแลว กรมวชาการ (2542, หนา 13) ไดกลาวไววา การนเทศภายใน มความจาเปนดงน 1) สงคมมการเปลยนแปลงทก ๆดานตลอดเวลา 2) การพฒนาคณภาพครประจาการมความซบซอนตองปรบเปลยนรปแบบวธการนเทศภายใน 3) การพฒนาสถานศกษา คร และผเกยวของสมาตรฐานการศกษา 4) การประสานงานทาใหเกดการปฏบตทมคณภาพในสถานศกษา ธนะชย อยมน (2547, หนา 22) กลาววา ความจาเปนในการนเทศภายในโรงเรยนมความจาเปน มากตอสภาพการเปลยนแปลงทางการศกษา ครผสอนตองไดรบความชวยเหลอแนะนาในการพฒนาการเรยน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

47

การสอน ใหมประสทธภาพสอดคลองกบสภาพการเปลยนแปลงของสงคม เพอพฒนาสมาตรฐานการศกษาเดยวกน ไพศาล ทองเนอแปด (2547, หนา 17) ไดกลาวไววา การนเทศภายในมความจาเปนดงน เพอชวยเหลอครใหมความรความสามารถในการจดการเรยนร พฒนา แกปญหา ใหผเรยนเกดการ เรยนรอยางมประสทธภาพตามวยและศกยภาพเปนไปตามมาตรฐานการศกษา สเทพ พงศศรวฒน (2544, หนา 38) กลาวถงความจาเปนในการนเทศภายในวามมากมาย แตทสาคญ ไดแก 1) สภาพทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป 2) เพอแกปญหาและอปสรรคในการจดการศกษา 3) เพอศกษาพฒนานวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา 4) เพอเปนการรกษามาตรฐานคณภาพการศกษา 5) ความรในสาขาวชาตาง ๆเพมมากขน ทศนย ใจหาว (2548, หนา 17) ไดกลาวไววา การทผบรหารสถานศกษาจาเปนตองทาการนเทศครผสอน และบคลากรในโรงเรยน เพอชวยเหลอครใหมความรความสามารถในการจดการเรยนร พฒนาแกปญหาใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพตามวย และศกยภาพเปนไปตามมาตรฐานการศกษา ประจกษ โพพจตร (2549, หนา 13) ไดกลาวไววา ความจาเปนของการนเทศภายในคอ การใหบรการกบบคลากรทางการศกษา ในดานการจดการศกษาของบคลากรทมความสามารถตางๆ กน ไดพฒนาตนเองใหทนตอการเปลยนแปลง และชวยใหเกดความรใหมทสอดคลองตอการ ปฏบตงานกบ ความรวมมอชวยเหลอซงกนและกน สงผลใหผเรยนมคณภาพตามจดมงหมายของหลกสตร จากความสาคญ และความจาเปนของการนเทศภายในสถานศกษาทกลาวมาโดยสรปไดวา การนเทศภายในสถานศกษามความจาเปนสาหรบทกสถานศกษา เพราะการเปลยนแปลง และความ กาวหนาของสงคม และเทคโนโลยทเกดขนตลอดเวลา และบคลากรภายในสถานศกษาขาดประสบการณ และไมมโอกาสทจะแสวงหาความรความสามารถทนกบการเปลยนแปลงดงกลาว อกทงการนเทศภายในยงเปน ยทธศาสตรของผบรหารในการแกไข ปรบปรง และเพมพนประสทธภาพของบคลากรในสถานศกษาใหมประสทธภาพยงขน 2) ความมงหมายของการนเทศภายใน มนกวชาการ และนกการศกษาไดกลาวถงความมงหมายของการนเทศภายในไวดงตอไปน อรพงษ อาษาเออ (2546, หนา 13) กลาวโดยสรปวา ความมงหมายของการนเทศภายในคอ การทางานรวมกนระหวางผนเทศกบคร เพอพฒนาหลกสตรและการนาหลกสตรไปใชพฒนา การจดกจกรรมการเรยนการสอน พฒนาสอการเรยนการสอน พฒนาการวดผลและประเมนผล โดยมงใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนดขน สญชย เสนาพทกษ (2546, หนา 15) ไดกลาวถง ความมงหมายของการนเทศภายในภายใน โรงเรยน มงปรบปรงการปฏบตงานของคร โดยเนนการทางานเปนทม รวมมอกนในการแกปญหา อยางเปน ระบบ สรางเจตคตทดในการทางาน อนจะกอใหเกดประสทธผล และประสทธภาพใน การจดการ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

48

ศกษา หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษาไดกาหนดความมงหมายของงานนเทศการศกษาไวดงน (กรมสามญศกษา, 2540, หนา 1) (1) เพอชวยใหครดาเนนการสอนตามหลกสตร และไดผลตามจดมงหมายทกาหนดไว ในหลกสตร และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และปรบปรงแกไข พ.ศ. 2545 (2) เพอชวยใหครไดตระหนกถงปญหาเกยวกบการเรยนการสอน และการจดการศกษา ทงใหสามารถแกปญหาเหลานนได เพอใหเกดผลดตอการศกษาของนกเรยน (3) เพอใหความชวยเหลอในการพฒนาหลกสตร และการเรยนการสอนใหมประสทธภาพสอดคลองกบความตองการ และความจาเปน (4) เพอรกษา สงเสรม ควบคมคณภาพ และมาตรฐานการศกษาในทกระดบ (5) เพอใหความชวยเหลอ และประสานงานในทางวชาการแกสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของ กรมเจาสงกดหรอกระทรวง ตลอดจนงานองคการระหวางประเทศ จากแนวความคดเกยวกบจดมงหมายของการนเทศภายในสถานศกษาดงกลาวสรปไดวา การนเทศภายในโรงเรยนมความมงหมายเพอสงเสรม ชวยเหลอ ใหครสามารถปรบปรง พฒนาตนเอง และกระบวนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพสงสด โดยเนนความรวมมอกนระหวางผบรหารโรงเรยน และบคลากรในโรงเรยน ดงนนการนเทศภายในโรงเรยนจงมความสาคญอยางยงทผบรหารสถานศกษา และบคลากรภายในสถานศกษาจะตองรวมมอกนดาเนนการใหประสบผลสาเรจ บรรลเปาหมายตามมาตรฐาน และจดมงหมายของหลกสตรตอไป 3) หลกการนเทศภายใน การนเทศภายในมจดม งหมายสาคญคอ การพฒนาคนใหมคณภาพ ดงนนผ นเทศการศกษาตองมความรความเขาใจในเรองของการนเทศภายใน ทงนกเพอทจะดาเนนการนเทศภายในให บรรลเปาหมายทวางไว ดงนนจงมความจาเปนทจะตองมหลกการนเทศภายใน ในการนเทศภายในไดมผกลาวถงหลกนเทศการศกษาไวหลายทาน คอ ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543, หนา 227) ไดกลาวถงหลกการนเทศภายในสถานศกษาวา การนเทศภายในสถานศกษาเปนแนวทางปฏบตทผนเทศตองนาไปปฏบตขณะทาการนเทศภายใน สถานศกษา โดยเฉพาะทางดานวชาการจะบรรลผลตามความมงหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ ผดาเนนงานตองมหลกยดในการทางาน หลกการนเทศภายในสถานศกษามดงน (1) การนเทศภายในควรจดใหมการบรหารทเปนระบบ และมการวางแผนการดาเนนงานเปนโครงการ (2) การนเทศภายในตองถอหลกการมสวนรวมในการทางานคอมความเปนประชาธปไตย เคารพในความคดเหนของผอน เหนความแตกตางระหวางบคคล เนนความรวมมอรวมใจกนในการดาเนนงานและใชความรความสามารถในการปฏบตงาน เพอใหงานนนไปสเปาหมายทตองการ (3) การนเทศภายในเปนงานสรางสรรค เปนการแสวงหาความสามารถพเศษของแตละบคคลใหแตละบคคลไดแสดงออก และพฒนาความสามารถเหลานนไดอยางเตมท (4) การนเทศภายในเปนการแกปญหาทเกดขนจากการเรยนการสอน โดยใหคร อาจารยไดเรยนรวาปญหาของตนเปนอยางไร จะหาวธแกไขปญหานนไดอยางไร (5) การนเทศภายในเปนการสรางสภาพแวดลอมในการทางานใหดขน สรางความเขาใจ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

49

ระหวางกน สรางมนษยสมพนธมวธการทางานทด และความสามารถทจะอยรวมกนได (6) การนเทศภายในเปนการสรางความผกพน และความมงคงตองานอาชพ รวมทงความเชอมนในความสามารถของตนเกดความพอใจในการทางาน (7) การนเทศภายในเปนการพฒนา และสงเสรมวชาชพครใหมความรสกภาคภมใจในอาชพทตองใชวชาความร และความสามารถ อารง จนทวานช (2543, หนา 16) ไดกลาววา การนเทศภายในสถานศกษาใชหลกการ ดงน (1) หลกการปฏบตงานตามวธวทยาศาสตร ดาเนนการอยางมระบบ ระเบยบ ซงครอบคลมถงวธการศกษาสภาพปจจบน ปญหา ความตองการ การวางแผนการนเทศภายใน การปฏบตการนเทศภายใน การประเมนผลการนเทศภายใน ซงควรจะมาจากการรวบรวมขอมลวเคราะหและสรปผลอยางมประสทธภาพ เปนทเชอถอได (2) หลกการปฏบตงานตามวธทางประชาธปไตย เคารพในความแตกตางระหวางบคคล ใหเกยรตซงกนและกน เปดใจกวาง ยอมรบผลการประเมนตนเอง ยอมรบในเหตผล และปฏบตตามขอตกลง ตลอดจนใชความรความสามารถในการปฏบตงาน เพอใหงานนนบรรลเปาหมาย (3) หลกการปฏบตงานเพอพฒนาสรางสรรค โดยการแสวงหาความสามารถพเศษของครแตละบคคล เปดโอกาสใหไดแสดงออก และสนบสนนสงเสรมความสามารถเหลานนอยางเตมท (4) หลกการปฏบตการตามกระบวนการกลม และการมสวนรวมเนนความรวมมอรวมใจในการดาเนนงาน โดยยดวตถประสงคการทางานรวมกน การชวยเหลอแบงปนประสบการณซงกนและกน รวมคด รวมพฒนา ทงนเพอความสาเรจของงานโดยสวนรวมทรบผดชอบอย การดาเนนการนเทศภายในสถานศกษาจะตองเปนการรวมมอ หรอยอมรบของบคคล ในสถานศกษาทจะชวยกนพฒนา ปรบปรง แกไขซงกนและกน ภายใตบรรยากาศแหงความเปน ประชาธปไตย ใชกระบวนการทางวทยาศาสตร มบรรยากาศแบบ สรางสรรค มการประสานงาน ทางานเปนหมคณะ การนเทศภายในสถานศกษาจะตองเกดขนจากความตองการแกไขปญหา หรอตองการตอบสนองความตองการของสถานศกษาทจะตองยกระรบคณภาพการศกษาของสถานศกษา และการนเทศภายในสถานศกษาจะตองเปนการสงเสรม สนบสนน ใหกาลงใจแกบคลากรใน สถานศกษา ใหมความเชอมนในตนเอง และพรอมทจะเผยแพรผลงานทางวชาการ เพอใหบคคลในหนวยงานมความรความสามารถสงขน ไวลส (Wiles, 1983, pp. 35-36) ไดเสนอแนะหลกการนเทศภายในไวดงน 1) ใหความสาคญกบครทกคนและทาใหเหนวาตองการความชวยเหลอจากเขา 2) แผนงานหรอความเจรญกาวหนาเปนผลจากการทางานเปนทม 3) หาโอกาสพบปะสงสรรคกนเองกบครโดยสมาเสมอ 4) เปดโอกาสใหสมาชกไดแสดงความคดเหนและสงเสรมใหมความคดรเรม 5) เปนมตรไมตรกบบคคลทวไป 6) ปรกษากบหมคณะเกยวกบการเปลยนแปลงใด ๆอนจะพงม 7) พจารณาสภาพทเปนปญหาของสมาชก อาจจะซกถามหรอสมภาษณหรอใหคณะคร เสนอปญหาทอย ในความสนใจทอยรวมกน 8) หากศกษานเทศกกระฉบกระเฉงมชวตชวา หมคณะยอมจะเปนเชนนน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

50

9) บทบาทการนาของศกษานเทศกคอ การประสานงานและการชวยเหลอทางวชาการ 10) ฟงมากกวาพด 11) การปฏบตงานเรมดวยปญหาของสมาชก 12) วางแผนปฏบตงานของหมคณะไว 13) ตาแหนงหนาทมไดทาใหศกษานเทศกตองเปลยนแปลงพฤตกรรม หรอ ความเปนมตร ไมตรกบหมคณะตองชะงกงน 14) พยายามใชประสบการณดานความสามารถตางๆ ของครอาวโสใหเกดประโยชนในการนเทศภายในมากทสด 15) ตดสนใจแนวแนทนตอเหตการณ 16) เอาใจใสรงานในหนาทด 17) สารวจและปรบปรงตนเองอยเสมอ 18) สนใจในสวสดภาพของสมาชก 19) มความรบผดชอบ ปลกฝงความรบผดชอบใหแกหม ธนะชย อยมน (2547, หนา 20) ไดกลาวไววา ตองยดหลกการวางแผนแกไขปญหา เพอใหงานบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ถกตองตามหลกวชาการเปนวทยาศาสตรทมความเปน ประชาธปไตย มการรวมมอกนเปนการสรางสรรคและสงเสรมขวญ และกาลงใจแกผปฏบต จากแนวคดของนกวชาการหลายทานสรปไดวา หลกการนเทศภายในเปนการหาวธการชวยเหลอคร และครรจกชวยเหลอตนเอง มความเชอมนในตนเองมากขน และสามารถวเคราะหปญหาตางๆ ไดโดยผบรหาร และคณะครในสถานศกษาตองรวมมอกนทางานเปนทม 4) ขอบขายของการนเทศภายใน ผบรหารโรงเรยนเปนผคอยควบคม ดแล กากบ การศกษาภายในโรงเรยนขณะเดยวกน กตองทาหนาทนเทศภายในโรงเรยนควบคไปดวย งานนเทศภายในโรงเรยนทมผ บรหารโรงเรยน จะตองรบผดชอบนน แฮรส (Harris, 1985, pp. 10-12) ไดเสนอขอบขายของงานนเทศภายในไว 10 ประการ ดงน (1) การพฒนาหลกสตร (developing curriculum) คอ การออกแบบหรอปรบปรงหลกสตรทจะนามาใช โดยคานงถงบคลากร เวลา สถานทและเทคนควธสอนตางๆ รวมทงการจดทาคมอการใชหลกสตร การจดทามาตรฐานทางวชาการ การพฒนาแผนการเรยนการสอน และบทเรยน (2) การจดระบบการเรยนการสอน (organizing for instruction) คอ การจดทาแผนงาน เพอนาหลกสตรไปใชในสวนทเกยวกบบคลากร อาคารสถานท และวสดอปกรณ ขอบขายของงานน ไดแก การจดตารางสอน การจดกจกรรมการเรยนการสอน และจดครเขาสอน (3) การบรหารบคลากร (providing staff) คอ การสรรหา การคดเลอกการมอบหมายงาน ใหเหมาะสมกบความรความสามารถของบคลากร (4) การจดหาสงอานวยความสะดวก (providing facilities) คอ การวางแผนจดเตรยม สงอานวยความสะดวก ใหแกครสอนอยางมประสทธภาพ รวมทงจดหาอาคารเรยน อาคารประกอบตางๆ และการพฒนาคณลกษณะของเครองใชตาง ๆใหเหมาะสม

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

51

(5) การจดหาวสดอปกรณ (materials) คอการตรวจ และเลอกวสดอปกรณการสอนทจะนามาใชใหเกดประสทธภาพตอการจกการเรยนการสอน (6) การศกษาอบรมครประจาการ (arranging for in service) คอ การจดกจกรรม เพอสงเสรมใหครมความกาวหนา และเลอนวทยฐานะสงขน (7) การจดปฐมนเทศครใหม (orienting new staff members) คอ การใหขอมลขาวสารทจาเปน และความสนใจในการปฏบตงานแกครใหม (8) การจดบรการพเศษแกคร (relating special services) คอ การจดบรการแกคร เพอสนองจดมงหมายหลกของงานในโรงเรยน (9) การสรางความสมพนธกบชมชน (developing public relations) โดยใชการเรยน การสอนเปนสอ เชน การใหขาว การขอความรวมมอ การหลกเลยงความขดแยงตาง ๆ (10) การประเมนผลการสอน (evaluation) คอ การวางแผนจดระบบประเมนผลการปฏบตกจกรรมในทกดานทเกยวของกบการเรยนการสอน กระทรวงศกษาธการ (2543, หนา 37-38) ไดกลาวไววาขอบขายการนเทศภายใน ม 5 ประการ ดงน (1) จดระบบการนเทศภายในงานวชาการ และการเรยนการสอนภายในโรงเรยน (2) ดาเนนการนเทศภายในงานวชาการ และการเรยนการสอนในรปแบบทหลากหลาย และเหมาะกบสถานศกษา (3) ประเมนผลการจดระบบ และกระบวนการนเทศภายในในสถานศกษา (4) ตดตาม ประสานงานกบเขตพนทการศกษา เพอพฒนาระบบและกระบวนการนเทศภายใน งานวชาการ และการเรยนการสอนของสถานศกษา (5) การแลกเปลยนเรยนร และประสบการณการจดระบบนเทศการศกษาภายในสถานศกษากบสถานศกษาอน หรอเครอขายการนเทศภายในภายในเขตพนทการศกษา ไพศาล ทองเนอแปด (2547, หนา 69-71) ไดกลาวไววา ขอบขายการนเทศภายในม 9 ดาน ดงน (1) การนเทศภายในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ (2) การนเทศภายในการเรยนรทเนนคณธรรม (3) การนเทศภายในการจดการกระบวนการเรยนร (4) การนเทศภายในการจดแหลงเรยนร (5) การนเทศภายในการวดและประเมนผลการศกษา (6) การนเทศภายในการจดหลกสตรการศกษาขนพนฐาน (7) การนเทศภายในความมงหมายของหลกสตรทกระดบ (8) การนเทศภายในการสงเสรมความเข มแขงของชมชน (9) การนเทศภายในการพฒนากระบวนการเรยนการสอน ประจกษ โพพจตร (2549, หนา 19) ไดกลาวไววา ในการพฒนาคณภาพการศกษาของนกเรยนใหตรงตามจดมงหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน โดยใชการนเทศภายในในการ สงเสรม

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

52

สนบสนน แนะนา ชวยเหลอ ครผสอนในการพฒนาการเรยนการสอนอนสงผลใหนกเรยน ใหมคณภาพโดยมขอบขายการนเทศภายใน 5 ดาน คอ 1) ดานหลกสตร 2) ดานการเรยนการสอน 3) ดานบคลากร 4) ดานสอการเรยนและแหลงเรยนร 5) ดานวดผลและประเมนผลการศกษา ดงนนสรปไดวา ผบรหารสถานศกษา คร และบคลากรในโรงเรยนมบทบาทสาคญในการพฒนา คณภาพการศกษาของนกเรยน ใหตรงตามจดมงหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน โดยใชกระบวนการนเทศภายในในการสงเสรมสนบสนน แนะนา ชวยเหลอ ครผสอนในการ พฒนาการเรยนการสอน อนสงผลใหนกเรยนใหมคณภาพโดยมขอบขายการนเทศภายใน 4 ดาน คอ 1) ดานหลกสตรและมาตรฐานการเรยนร 2) ดานการจดการเรยนการสอน 3) ดานสอการเรยนการสอนและแหลง เรยนร 4) การวดผลและประเมนผลการศกษา 2.5.3 หลกการ แนวคด ทฤษฎเกยวกบการนเทศภายใน สงสาคญยงในการนเทศภายในใหประสบผลสาเรจตามเปาหมายทวางไวกคอ การพฒนา แนวทางการนเทศภายใน เปนกระบวนการทเปดใจกวางสาหรบผปฏบตงานยอมรบในความสาคญของบคคล และสรางมนษยสมพนธใหเกดขนในหมคณะ การพฒนาแนวทางการนเทศภายในเปนการกระทาทมแบบแผน มลาดบขนตอน มระบบ มขนตอน ซงไดมผกลาวถงการพฒนาแนวทางการนเทศภายใน ไวดงน หนวยศกษานเทศกสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (กนกกร ฉตรหรญเลศ 2546, หนา 22) กาหนดกระบวนการ และขนตอนการดาเนนการนเทศภายใน ไดแก 1) การประเมนความตองการจาเปนในการพฒนา 2) วเคราะหจดเดน จดดอยเพอกาหนดจดทจะพฒนา 3) การหาแนวทางเลอกเพอพฒนา 4) การลงมอปฏบต 5) การตดตามประเมนผลและปรบปรง 6) การเผยแพรขยายผล สานกงานครสภา (2549, หนา 328-330) ไดกลาวถงขนตอนการนเทศภายในไว 5 ขนตอนดงตอไปน 1) การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ 2) การวางแผน 3) การสรางสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายใน 4) การปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน 5) การประเมนผล และรายงานผลการนเทศภายใน ไพศาล ทองเนอแปด (2547, หนา 22) ไดกลาวไววา การพฒนาแนวทางการนเทศภายในเปน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

53

การดาเนนทตอเนองเปนขนตอน ตงแตการศกษาสภาพปญหาในการจดการศกษา การวางแผน การดาเนนการ การวดและประเมนผลและปรบปรงแกไขอยางตอเนองในแตละสวน เพอใหการจดการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพ ประจกษ โพพจตร (2549, หนา 25) ไดกลาวไววา การพฒนาแนวทางการน เทศภายในของสถานศกษา ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) ขนเตรยมการนเทศภายใน

2) ขนวางแผนการนเทศภายใน 3) ขนปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน 4) ขนประเมนผลการนเทศภายใน 5) ขนปรบปรงแกไขวธการนเทศภายใน ชนดา ยนดเขต (2550, หนา 30) ไดสรปการดาเนนงานการนเทศภายใน ดงน 1) การวางแผนการนเทศภายใน 2) การดาเนนงานการนเทศภายใน 3) การประเมนผลการนเทศภายใน โคแกน (Cogan, 1973, p. 36) ไดแบงการนเทศภายในแบบคลนกโดยมวงจรทงหมด 8 ขนตอน ขนท 1 การสรางความสมพนธระหวางครและผนเทศ ขนท 2 วางแผนรวมกบคร ขนท 3 กาหนดวธการสงเกต ขนท 4 สงเกตการสอน ขนท 5 วเคราะหกระบวนการเรยนการสอน ขนท 6 กาหนดวธการปรกษาหารอ ขนท 7 ประชมปรกษาหารอ ขนท 8 ปรบปรงแผน แฮรรส (Harris, 1985, pp. 14-15) ไดกลาวไววา การพฒนาแนวทางการนเทศภายในซงนามาจากแนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารงานของ แอลเลน (Allen) ลมส (Loomis) กระบวนการนเทศภายในดงกลาวมชอเรยกโดยยอวา POLCA ม 5 ขนตอน ดงน 1) การวางแผนในการปฏบตงาน โดยคดวาจะทาอยางไร กาหนดจดมงหมายของงาน พฒนาวธดาเนนการ กาหนดการและคาดคะเนถงผลทจะไดรบจากโครงการ และวางโครงการ 2) การจดโครงสรางของการดาเนนงานโดยสรางหลกเกณฑในการทางาน สรางความสมพนธของงาน แบงงานโดยกาหนดหนาทในการปฏบตงานมการประสานงาน มอบหมายอานาจใหตามหนาท วางโครงการของหนวยงานและพฒนานโยบายตาง ๆ 3) บทบาทในฐานะผนาโดยดาเนนการการวนจฉยสงการการคดเลอกตวบคลากร กระตนใหบคลากรทางานลงมอปฏบตงานการสาธตในการปฏบตงาน การใหคาปรกษา ชวยเหลอ การตดตอ สอสาร การใหกาลงใจ การใหคาแนะนาใหมความกาวหนาในการปฏบตงาน ใหความเราใจในการปฏบตงาน แสดงและอธบายเกยวกบการปฏบตงาน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

54

4) การควบคมการปฏบตงาน ดาเนนงานโดยการพจารณามอบหมายงานใหความ สะดวกในดานตางๆ พจารณาลงโทษ มการแกไขทนทเมองานผดพลาด การใหบคลากรออกจากงาน การตกเตอน และการกาหนดระเบยบในการปฏบตงาน 5) การตรวจสอบผลการปฏบตงานโดยการประเมนผลการปฏบตงานวดผลการ ปฏบตงาน และวเคราะหผลการปฏบตงาน สมต สชฌกร (2547, หนา 45) โดยวธสอนงาน ซงเรยกวา“วธสอนงาน 4 ขน”เปนแนวทางในการพฒนาการนเทศภายในของผบรหารสถานศกษาโดยจดลาดบขนไวดงน 1) การเตรยม 2) การปฏบตใหด 3) การฝกปฏบต 4) การทดสอบและตดตามผล กรมวชาการ (2543, หนา 17) ไดเสนอกระบวนการนเทศภายในไววา การดาเนนการ นเทศภายในสถานศกษาควรจะเปนกระบวนการตอเนองกน ดงน 1) ขนเตรยมการนเทศภายใน เปนขนตอนของการสารวจความตองการจาเปน สารวจปญหา หรอขอบกพรองททาใหงานไมบรรลผลมาใชประกอบการทาโครงการโดยสารวจความตองการของคร จดลาดบความสาคญของปญหา วเคราะหสาเหตของปญหา จดลาดบกาหนดทางเลอกการแกปญหา และกาหนดกจกรรมใหเหมาะสมสาหรบแผนงาน โครงการของสถานศกษาตอไป 2) ขนวางแผนการนเทศภายใน เปนการดาเนนการตอจากขนท 1 โดยนาทางเลอกในการแกปญหามากาหนดกจกรรมโดยเขยนเปนโครงการนเทศภายใน ซงจะตองระบรายละเอยดขนตอนการปฏบตงาน และมผรบผดชอบทชดเจน 3) ขนปฏบตตามแผนการนเทศภายใน เปนการปฏบตงานโดยการนาโครงการนเทศภายในทไดรบ การอนมตจากผบรหารแลวนาไปสการปฏบต โดยคานงถงหลกการนเทศภายใน ทกษะ สอ เครองมอการนเทศภายใน การเตรยมความพรอม สรางความเขาใจ รวมทงชวยเหลอสนบสนนจากผบรหาร 4) ขนประเมนผลการนเทศภายใน เปนการตรวจสอบผลการดาเนนงานตามโครงการนเทศภายใน โดยการพจารณาผลสมฤทธตามวตถประสงคและนาผลการประเมนมาเปนขอมลในการปรบปรง พฒนาตอไป 5) ขนปรบปรงแกไขวธการนทศเปนขนตอนทตองรบดาเนนการทนทหากพบวา มสงใดบกพรอง หรอไมเปนไปตามเปาหมายกจะตองปรบปรงแกไขในแตละขนของการดาเนนงาน การปรบปรงแกไข จงสามารถกระทาไดตลอดการดาเนนงาน จนกระทงเมอสนสดการดาเนนงานแลวหากพบวายงมสงบกพรอง หรอไมเปนไปวตถประสงคและเปาหมาย จาเปนตองพจารณาปรบปรง แกไขตงแตตนของการวางแผนการนเทศภายใน หรออาจตองรวมกนวางแผนการนเทศภายในใหม จากแนวคดของนกวชาการเกยวกบการดาเนการนเทศภายในตามทไดกลาวมาขางตน ผวจยเหนวาแนวคดของ สานกงานครสภา (2549, หนา 328-330) มความเหมาะสมและสอดคลองตามบรบทของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ซงประกอบดวยการดาเนนการนเทศภายใน ผวจยจงนามาเปนกรอบแนวคดในการวจย ซงประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน คอ 1) การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

55

ความตองการ 2) การวางแผน 3) การพฒนาสอเครองมอ และพฒนาการนเทศภายใน 4) การปฏบตการตามแผน 5) การประเมนผล และรายงานผลมรายละเอยดดงน 1) การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ กรมวชาการ (2540, หนา 27) ใหความหมายของการประเมน ความตองการวา เปนการให ผเกยวของทกคนรวมมอกนกาหนดปญหาทสาคญใหเดนชด และวางแนวทางแก ปญหารวมกนใหบรรลตามเปาหมาย หมายทกาหนด เพอขจดปญหาและเพอจะไดทราบปญหาทแทจรง การประเมนความตองการจงเปนสงจาเปน ทตองกระทาการสารวจความสนใจ แลวนา ปญหาทไดมาเปรยบเทยบกบสถานการณจรงทกาลงเปนอย พจารณาถงความสอดคลองและกาหนดเปาหมายในการดาเนนการแกปญหา กระบวนการประเมนความตองการจาเปน (needs assessment) จะชวยใหสมาชก และผทเกยวของในหนวยงานมองเหนปญหารวมกนและมสวนรวมในการกาหนดทศทางการแกปญหา เปนผลใหการบรหารงานมเปาหมายและวธการทชดเจน ไดรบความรวมมอจากทก ๆฝาย ซงกระบวนการประเมนความตองการม 4 ขนตอนคอ 1) กาหนดขอบเขตของความตองการหรอความสนใจ เปนการกาหนดหวขอความ ตองการรวบรวมความตองการอยางกวางๆ จากการสอบถามครอาจารย วาอะไรคอสงสาคญทตองการ แลวนาขอมลเหลานไปวเคราะห ปรบปรง แกไข จนไดมาซงความตองการทเปน ของคนสวนใหญ ซงจะทาใหทราบลาดบความสาคญของปญหา (2) ประเมนสถานการณปจจบน เปนขนตอนท ตองใชเทคนคในการวจย การประเมนสถานการณ ปจจบนนจะทาใหทราบวา ความตองการในขนท 1 เปนปญหาสาคญในปจจบนมากนอยเทาใด (3) กาหนดคานยม กฎเกณฑ และมาตรฐานใหชดเจนวา ความตองการ แตละอยางนนจะตองไดรบการแกไขถงจดใด จงจะทาใหโรงเรยนหมดปญหานน (4) สรปรายการความตองการทตองไดรบการแกไข เปนการกาหนดความขดแยง ระหวางสภาพปญหาในปจจบนทไดในขนท 2 กบเปาหมายทกาหนดไวขนท 3 ซงจะทาใหทราบถงขอบเขตของปญหาทจะตองไดรบการแกไขจนบรรลวตถประสงค กระบวนการประเมนความตองการเปนสงทาใหเขาถงปญหา สามารถกาหนด ปญหาไดเดนชดปญหาขนตอไปของผบรหารกคอจะมเทคนคอยางไรทจะทาใหผรวมงานและ ผเกยวของเขาใจถงปญหาทกทานและมสวนรบร ตลอดจนรวมวางแนวทางในการแกปญหา ชาร มณศร (2542, หนา 95-97) กลาวถงการศกษาความตองการจาเปนในการนเทศภายในวา การจดการนเทศภายในนนจะมจดเรมจากสภาพทเปนปญหาหรอ ความตองการจาเปนในการปรบปรงคณภาพการศกษาใหดยงขน หากไมมปญหาหรอไมม ความจาเปนจะตองปรบปรงสงใดกไมจาเปนตองนเทศ เพราะ ถอวา การปฏบตงานของบคลากรฝายตางๆ ทมอย ไดเปนไปอยางมประสทธภาพอยแลว แตถาหากดาเนนงานในชวงเวลาตอๆ ไปเกดปญหาหรอ ความลาหลงในการทางาน และเปนผลใหงานไมมคณภาพ ความจาเปนในการนเทศภายในจะเกดขน ซงจะกอใหเกดการนเทศภายในในโอกาสตอไป การทจะทราบปญหาและความตองการจาเปนในการนเทศภายในทาได 2 ลกษณะ คอ (1) การศกษาปญหาเฉพาะ (study of specific problem) เปนการศกษาวเคราะหถงรายละเอยดของสภาพขอมลทเกยวของกบปญหาเรงดวนหรอปญหาวกฤตทบงเกดขน ในโรงเรยนหรอหนวยงาน เพอใหทราบวาปญหาเหลานนเกดขนจากสาเหตใดและจะแกไขไดอยางไร กอาจศกษาและวเคราะหถงสาเหตปญหาอนจะไดนาขอมลเหลานนมาวางแผนในการแกปญหาตอไป (2) การประเมนความตองการจาเปน (needs assessment) คอกระบวนการ ประเมนชองวางระหวางผลผลตทเปนอยในปจจบน กบผลผลตทเราตองการ จากนนจงจ ดชองวางเหลานตามลาดบความสาคญ และเลอกเอาสงทมความสาคญนาไปปฏบตเพอแกไขปญหาหรอความตองการ เหลานน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

56

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการนาขอมลทมอยในขณะนนวเคราะห เปรยบเทยบกบผลการดาเนนงานตามทคาดหวงหรอความตองการของสถานศกษาในอนาคต มการประชมปรกษาหารอ คณะครเกยวกบแนวทางการนเทศภายใน แตงตงคณะกรรมศกษาสภาพปจจบน ปญหา และความตองการจดทาแบบสารวจขอมลในการดาเนนงานตามขอบขายภารกจ 4 ดานการดาเนนการจดเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลของสถานศกษา 2) การวางแผน การวางแผนนเทศภายในโรงเรยนนบวามความสาคญยงตอการพฒนาการศกษาโดย นกการศกษาไดชใหเหนถงลกษณะเดนของการนเทศ ตามจดหมายการนเทศ ตามสถานการณและลกษณะของผรบการนเทศ ดานกระบวนการนเทศ ซงเปนการกาหนดขนตอนของการนเทศกมกระบวนการตางๆ ซง ผนเทศกสามารถเลอกใชโดยทวไปจงตองมการสารวจสภาพความตองการของการนเทศแลวมาจดลาดบความสาคญของงานนเทศรวมทงออกแบบการนเทศแลวจงประชมปรกษาเพอจะไดดาเนนการตามโครงการ ตลอดจนการประเมณผลและตดตามผล เมอการนเทศไดเสรจสนลง โดยคานงถงจดประสงคในการพฒนาการเรยนการสอน อยางเปนระบบ เกดรปแบบทเหมาะสมกบสภาพการณตอไป สาหรบการวางแผนนเทศนภายในโรงเรยนนบวาเปนแผนทแสดงความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ คอความสาคญและความเปนมาของรปแบบหลกการวตถประสงคสาระของแบบ กระบวนการนเทศ การประเมน ตวบงช การบรรลเปาหมาย และเงอนไขสาคญเพอใชในการนเทศภายในโรงเรยน เพอใหครสามารถพฒนาเหนคณคาของตนเองไดใชรวมกบแนวการจดการเรยนการสอน เทคนค การสอนของคร ซงมนกวชาการไดกลาวไวเกยวกบรปแบบการนเทศภายในโรงเรยน ดงน สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2539, หนา 109–113) ไดใหความหมาย ของการวางแผนการนเทศภายใน หมายถง การนาขอมลมาวเคราะห สภาพปจจบนปญหา สาเหตของ ปญหา หรอความตองการการพฒนามากาหนดกจกรรมแนวการ ปฏบตการนเทศภายใน วณา พานช (2546, หนา 24) กลาววา การวางแผนนเทศภายใน เปนวธการแกปญหามหลายวธดวยกนใน การเลอกควรประเม นวธตางๆ เหลานนกบวตถประสงคโดยมเกณฑอยางใดอยางหนง เพอใหแนใจวาวธการนนเปนวธทดทสดในการบรรลวตถประสงคทวางไว เมอตกลงใจเลอกวธแกปญหาแลว ควรนาวธการนนมาทบทวนดใหมอกครง เพอหาจดออนแลวปรบปรงแกไขใหดขน ไพบลย หวางเคง (2542, หนา 197) กลาววา การวางแผนนเทศภายใน เปนการจดการศกษาหรอ การดาเนนกจการใดๆ กตาม มกจะประสบปญหาวามสงทอยากทามากมาย แตทรพยากรทงในแงของ งบประมาณ กาลงคนและระยะเวลาจากด ในทางปฏบตจงจาเปนตองจดลาดบความสาคญของสงท จะทาใหเหมาะสมกบกาลงทรพยากรทเปนไปไดตามหลกวชาการวางแผน การจดลาดบความสาคญ เปนการพจารณาความเหมาะสม ความจาเปนอยางมเหตผล ศวากร นนโท (2550, หนา 10) การวางแผนนเทศภายใน หมายถง การทางานรวมกนของผบรหารและ ครในโรงเรยนในการชแนะ แนะนา และใหความรวมมอตอกจกรรมของครในการปรบปรงการเรยน การสอน ซงจะทาใหไดมาซงผลสมฤทธสงสดในการเรยนของนกเรยน กรองทอง จรเดชากล (2550, หนา 4) การวางแผนนเทศภายใน ไววาเปนการสงเสรมสนบสนน หรอใหความชวยเหลอครในโรงเรยนเพอใหประสบความสาเรจในการปฏบตงานตามภารกจหลกทก ๆดาน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

57

ขวญเรอน เสรารมย (2552, หนา 1) การวางแผนนเทศภายใน เปนกระบวนการหนงทสาคญทจะชวยใหครผสอนหรอผมสวนรวมกจกรรมการเรยน การสอน ไดปรบปรงงานใหมคณภาพ ผลทไดรบจากการนเทศจะประสบผลสาเรจมากหรอนอยเพยงใด ยอมขนอยกบองคประกอบหลายประการทเกยวของกนทงทางตรงและทางออมกบผนเทศ สงทสาคญคอตวผนเทศเองตองมความร ความเชยวชาญในการนเทศอยางดเยยมการนเทศทผานมาในอดตพบวาการนเทศโรงเรยนของศกษานเทศกและผบรหารสถานศกษาโรงเรยนไมคอยจะชแนะขอบกพรองใหผรบการนเทศ ไดรบทราบกน สวนมากมกจะเปนการบอกหรอเสนอใหปฏบตตามเปนสวนมากการนเทศภายในโรงเรยนเปนกระบวนการทผนเทศในโรงเรยนไดกระตนยวยทาทายในการปฏบตการนเทศโดยการรวมคดการรวมทาและการสนบสนนขอมลเพอใหครสามารถพฒนาคณภาพของนกเรยนใหสงขนอยเสมอตรงตามความตองการทแทจรงของการพฒนาดงนนการพฒนาแนวความคดกอใหเกดการพฒนางาน การปรบปรงงาน ใหผลงานมคณภาพสงขนอยเสมอดวยตนเอง ทงนตองอาศยกลไกของการมสวนรวมระหวางผบรหารสถานศกษาครและครในโรงเรยน จากความคดเหนของนกวชาการศกษาดงกลาว สรปไดวา การวางแผนการนเทศภายใน หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการนาเอาผลจาการวเคราะหสภาพปจจบน ปญหา สาเหตของปญหา และความตองการมากาหนดเปนกจกรรม กาหนดทางเลอกและแนวทางการปฏบตงาน โดยมการประชมคณะคร เพอรวมกนวางแผน และวเคราะหปญหา กาหนดทางเลอกในการดาเนนงาน กาหนดยทธศาสตรในการแกไขปญหา มการมอบหมายหนาทใหกบบคลากรตามความถนด และความร ความสามารถ สรปวางแผนการดาเนนงาน และกาหนดทางเลอกในการนเทศภายใน จดทาแผนการนเทศภายในสถานศกษา ดาเนนการจดทาแผน และปฏบตการนเทศภายใน เพอใหสอดคลองกบนโยบายสานกงานเขตพนทการศกษา 3) การสรางสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายใน การนเทศภายในจาเปนตองม การสรางสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายในเพอการพฒนาคณภาพของครใหมประสทธภาพ ในการพฒนาการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญโดยใหบรรลตามจดมงหมายของหลกสตร ซงนกการศกษาหลายทานไดใหความสาคญในการสรางสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายใน ไวดงน สมเดช พนจสกล (2544, หนา 7) ไดกลาวเกยวกบการพฒนาสอ เครองมอและพฒนาการนเทศภายในไววา การวเคราะหความตองการการใชสอ เครองมอ การจดหาวสด อปกรณ การสงเสรมการผลตสอ เครองมอ การกากบตดตาม ดแลและใหคาปกษา การประเมนสอและเครองมอในการนเทศภายใน สานกงานคณะกรรมการการประถมศกแหงชาต (2541, หนา 11) ไดกลาวเกยวกบการพฒนาสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายในไววา หมายถง การจดหา จดทาสอเพอแกปญหาและพฒนาดานการเรยนการสอนใหเกดประสทธภาพสงสด บทบาททสาคญของผนเทศจะตองชนาทางแกปญหาทดมประสทธภาพแกผรบการนเทศภายใน รวมคด รวมทา วางแผนและสรางเครองมอตางๆ เชน แบบทดสอบ แบบสารวจ แบบสอบถาม ฯลฯ รวมกนเลอกปรบปรงและใชนวตกรรมใหสอดคลองและเหมาะสมกบงาน แสน สมนก (2541, หนา 75) อธบายวา การพฒนาสอ เครองมอ และพฒนาการนเทศภายใน หมายถง การผลตสอและเครองมอเพอใชในการนเทศภายใน กาหนดแนวทางการใชสอและเครองมอในการนเทศภายใน จากแนวคดของนกวชาการขางตนสรปเกยวกบ การพฒนาเครองมอ สอ และพฒนาการนเทศภายใน หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการสงการผลตสอและ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

58

เครองมอ การจดหา จดทาสอ การกาหนดแนวทางการใชสอและเครองมอ เชน แบบทดสอบ แบบสารวจ แบบสอบถาม ฯลฯ และใชสอ นวตกรรมใหสอดคลองและเหมาะสมกบงาน การกากบตดตาม ดแลและ ใหคาปรกษา การประเมนสอและเครองมอในการนเทศภายใน เพอแกปญหาและพฒนาดานการเรยนการสอนใหเกดประสทธภาพสงสดโดยทมการประชมคณะกรรมการ เพอดาเนนการชแจงแนวการสรางสอ และเครองมอในการนเทศภายใน มการสรางสอ และเครองมอ ใหสอดคลองกบยทธศาสตรในการแกไขปญหา สรางสอและเครองมอนเทศจากวสดทมอยในทองถนจดซอสอ และเครองมอการนเทศทไมมในทองถน มการทดลองใชสอ และเครองมอในการนเทศกอนทกครง มการสรปผลการใชสอ และเครองมอกอนทกครงนาผลจากการสรป การใชสอ และเครองมอมาปรบปรงใชในการสรางสอ และเครองมอใหมประสทธภาพในครงตอไป 4) การปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน การปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน เปนการพฒนาระบบการนเทศภายในแบบ มสวนรวมโดยใชกลยทธการประชมเชงปฏบตการ และการนเทศแบบมสวนรวม ทาใหผรวมศกษาคนควา มความร ความเขาในระบบการนเทศภายใน สามารถวเคราะหสภาพปจจบนปญหา วเคราะหจดแขงจดออนและวธการแกไขปญหาเพอพฒนาระบบการนเทศภายใน วางแผนและกาหนดทางเลอกโดยสามารถออกแบบ กาหนดประเดนและขอบขายการนเทศภายใน สรางเครองมอและพฒนาวธการโดยเฉพาะชดปฏบตการนเทศภายใน การเขยนแผนการเรยนรท เนนผเรยนเปนสาคญ การปฏบตการนเทศภายในแบบมสวนรวม การประเมนผลและรายงานผล รวมทงการปฏบตงานนเทศภายในไดอยางมประสทธภาพ ซงในสวนการปฏบตการตามแผนการนเทศภายในไดมนกวชาการกลาวไว ดงน อรพงษ อาษาเออ (2546, หนา 45) อธบายวา การปฏบตการนเทศภายในเปนการดาเนนการใหการนเทศภายในไดรบความสาเรจประกอบดวยขนตอนตอไปน กระบวนการวางแผน การจดการ การนาการควบคม และการประเมนผล วรรณา แกมนล (2545, หนา 208-210) อธบายวา หนาทของผบรหารเกยวกบการนเทศภายใน คอ ตรวจสอบความเปนไปเกยวกบการเรยนการสอน จดประชมเพอวางแผนโครงการ เพอใหการวางแผนโครงการเรมตนจากปญหาทเกดขนจรงและสงทมอยเดม เตรยมวธการดาเนโครงการใหบคลากรมสวนรวมในการดาเนนการ โดยพจารณาถงความสามรถ ความถนด ความสนใจ และความพรอม กระจายงานและ ความรบผดชอบใหทวถง ลงมอดาเนนการใหคาแนะนาเพอใหงานกาวหนา จดสรรเครองมอเครองใช ใหอสระในการคด ตดสนใจ ประชาสมพนธใหชมชนทราบถงการดาเนนการใชทรพยากรในชมชนใหเกดประโยชน เปดโอกาสใหชมชนไดมสวนรวมในการประเมนผลงาน ประเสรฐ สงขเกษม (2546, หนา 19-20) อธบายวา การดาเนนการนเทศภายใน ควรดาเนนการตามขนตอนดงน

1) ประชมผเกยวของและคณะทางาน เพอทาความเขาใจรายละเอยดและขนตอน การปฏบตงานใหตรงกน 2) กาหนดงานทจะปฏบตแตละโครงการมงานอะไรบางททาได แลวจด เรยงลาดบกอนหลง 3) แบงงานรบผดชอบ วาใครทาอะไร เวลาใด ใหชดเจน และควรมผปฏบตงานแทนเมอผปฏบตงานมปญหาอปสรรคไมสามารถปฏบตงานได 4) ทาความเขาใจสอและเครองมอนเทศรวมกนกอนนาไปปฏบต เพอไมให เกดความผดพลาดหรอขอบกพรองในการปฏบตได

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

59

5) ตกลงกาหนดแนวทางรวมกน เกยวกบการเกบขอมล รวบรวมขอมลของ แตละงานของแตละคนทรบผ ดชอบใหเปนแนวทางเดยวกน ใหทกคนมความเขาใจตรงกน 6) ปฏบตการนเทศภายในตามทไดรบมอบหมาย 7) จดประชม ทบทวนการปฏบตการตามขนตอน และหนาททไดรบมอบหมาย ของแตละคนอยางสมาเสมอ เมอเกดปญหาอปสรรคหรอเกดการเปลยนแปลงขน 8) ประชมคณะทางานเพอสรปผลการปฏบตงานนเทศเมอเสรจสนโครงการ 9) นาขอมลมาประมวล สรปวเคราะห วจย เพอรายงานผลใหผเกยวของทราบ เพอนาไปใชเปนประโยชนในการดาเนนการ ปรบปรงและพฒนาใหมประสทธภาพยงขน จากแนวคดของนกการศกษาดงกลาวขางตน สรปไดวา การปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษา ทแสดงถงบทบาทการดาเนนกจกรรมนเทศรวมกนของบคลากรภายในสถานศกษา โดยมวตถประสงค และกจกรรมทกาหนดไวในโครงการนเทศภายในของสถานศกษา โดยทมการดาเนนงานตามแผนงาน / โครงการทวางไวครบถวน มการดาเนนการประชมกอนเปดภาคเรยน มการดาเนนการการตรวจเยยมชนเรยน มการสงเกตการณการจดการเรยนการสอน มการดาเนนการใหคาปรกษาแกคร มการดาเนนการใหศกษาเอกสาร ตาราตางๆ มการสนทนาทางวชาการ มการประเมนผลการนเทศภายในทกครง มการพาคณะครไปศกษานอกสถานท มการใหบรการเอกสารเอกสารทางวชาการมการประชมเชงปฏบตการมการดาเนนการสาธตการจดการเรยนร 5) การประเมนผล และรายงานผลการนเทศภายใน การประเมนผลการนเทศภายใน จากทนกการศกษาและวชาการหลายทาน ไดนาเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนโครงการอยางหลากหลาย ซง เชาว อนใย (2553, หนา 126–127) แบงการประเมนออกเปน 4 ดาน ดงน 1) การประเมนสภาวะแวดลอม (context evaluation) เปนการประเมนความตองการจาเปนเพอกาหนดโครงการ เปนสงทอยภายนอกโครงการแตมผลตอความสาเรจ หรอความลมเหลวของโครงการ และเปนการพจารณาความจาเปนทตองจดทาโครงการดงกลาว ไดแก ความตองการของชมชน และกลมเปาหมายของโครงการ จานวนประชากร สภาพเศรษฐกจ และปญหาของชมชน ตลอดจนนโยบายของหนวยงานระดบบน และหนวยงานทเกยวของ เปนประโยชน ในการนาไปใชตดสนใจวางแผน กาหนดนโยบาย กาหนดเปาหมาย และกาหนดจดมงหมายของโครงการไดอยางเหมาะสมตอไป 2) การประเมนปจจยนาเขา (input evaluation) เปนการประเมนทรพยากรทจาเปนทจะนามาใชในการดาเนนโครงการวามความเปนไปได มความเหมาะสมและมความเพยงพอ หรอไม ทรพยากรทจาเปน ไดแก งบประมาณ บคลากร วสดอปกรณ เวลา กลมเปาหมาย เทคโนโลยและแผนการดาเนนงาน การประเมนปจจยนาเขานาไปใชประโยชนในการตดสนใจ หาวธดาเนนงานโครงการใหเปาลเปาหมาย 3) การประเมนกระบวนการ (process evaluation) เปนการประเมนการบรหารโครงการ การจดกจกรรมตางๆ ของโครงการ การนาปจจยนาเขาของโครงการมาใชเหมาะสมหรอไม กจกรรมตางๆ ทจดขนจะบรรลวตถประสงคของโครงการหรอไม สารสนเทศตางๆ จะถกวเคราะหรวบรวม และนาเสนอผดาเนนงานโครงการ อาจจะตองการสารสนเทศทกวน หรอใน ตอนเรมตนโครงการเปนการบนทกเหตการณตางๆ ทเกดขนในขณะดาเนนงานโครงการไวเปนหลกฐาน การประเมนกระบวนการมประโยชนในการคนหาจดเดน หรอจดแขง (strengths) หรอ จดดอย (weakness) ของโครงการ นาไปใชในการพฒนา แกไข ปรบปรงการดาเนนโครงการตอไปใหมประสทธภาพมากยงขน 4) การประเมนผลผลต (product evaluation) เปนการประเมนผลทไดจากโครงการวาเปนไปตามวตถประสงคหรอไม คมคา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

60

เพยงใด โดยนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน ทกาหนดไว มงตอบคาถามวา โครงการประสบความสาเรจตามแผนทกาหนดไวหรอไม ผลการประเมนจะทาใหไดสารสนเทศในการพจารณาตดสนใจ ยต ปรบขยาย หรอทางานเปนประจา การประเมนผลผลตจะทาการประเมน 2 ขนตอน คอ 1) ประเมนทนททสนสดโครงการเรยกวาการประเมนผลลพธ และ 2) การประเมนผลกระทบของโครงการทงบวกและลบ การประเมนตามรปแบบ cipp model ทง 4 ขนตอน คอ การประเมนบรบท การประเมนปจจยนาเขา การประเมนกระบวนการ และการประเมนผลผลต สามารถนาไปชวย ในการปรบปรงโครงการ ทงนการประเมนในแตละขนตอนดงกลาวนาไปชวยในการตดสนใจเกยวกบโครงการ 4 ประเภท คอ 1) การตดสนใจเพอการวางแผน ไดจากการประเมนบรบท นาผลการประเมนไปใช ตดสนใจ กาหนดวตถประสงคของโครงการทงวตถประสงคระยะสน และระยะยาวใหสอดคลองกบแผนในการดาเนนงาน 2) การตดสนใจเพอกาหนดโครงสรางของโครงการ จากการประเมนปจจยนาเขา นาผลการประเมนไปใชตดสนใจวางโครงการ กลวธดาเนนโครงการ และขนตอนการทางานตาง ๆเพอใหบรรลวตถประสงคของโครงการ 3)การตดสนใจเพอนาโครงการไปปฏบต ไดจากการประเมนกระบวนการ นาผลการประเมนไปใชตดสนใจเกยวกบการนาโครงการไปสการปฏบตทาใหการทางานเปนไปตามแผนทกาหนด ประสบความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว 4) การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ ไดจากการประเมนผลผลต นาผลการประเมนไปใชตดสนใจเกยวกบอนาคตของโครงการวาควรจะทาตอไป ยต ลมเลก ขยายโครงการ หรอใหทาเปนงานประจา จากการศกษาถงแนวคดการประเมนโครงการของ สตฟเฟลบม สรปไดวารปแบบ การประเมนโครงการแบบ cipp model เปนรปแบบการประเมนทมความตอเนองกนในการดาเนนงานอยางครบวงจร มการเกบรวมรวมขอมลตามทไดกาหนดไว แลวนาขอมลทไดนนจดทาใหเปนสารสนเทศ เพอนาโครงการไปปฏบต เพอปรบปรงโครงการอยางทนทวงท โดยแบงเปน 4 ดาน คอ ดานบรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ และดานผลผลต รกชนก คาวจนง (2555, ออนไลน) จนทนา เขมกลดนาค (2544, หนา 30) กลาววา การประเมนผลการปฏบตงานเปนการตรวจสอบวางานททาไปแลวไดผลดเพยงใด โดยเปรยบเทยบกบวตถประสงคของงานทตงไวกอนลงมอทา สญชย เสนาพทกษ (2546, หนา 26) ใหความหมายของการประเมนผลวา เปนการตคาผลงานซงดาเนนการไปแลววาเกดผลตามจดมงหมายทตงไวเพยงใดการประเมนผลเปนกระบวนการภายหลงการวด ซงจะออกมาในรปปรมาณและจานวนมากนอยของการวด และนาผล การวดมาตคาวาไดผลเพยงใดเปนทพอใจ หรอไม วรรณา แกมนล (2545, หนา 38) กลาววา การประเมนผลเปนระยะเวลาตอเนองกน จาเปน สาหรบทกหนวยงาน วตถประสงคสาคญของการประเมนผลคอการตรวจสอบประสทธภาพ ในการปฏบตงานใหบรรลสาเรจตามเปาหมาย ดงนนการประเมนผลงานจงตองเอาวตถประสงค หรอเปาหมายของงานมาเปนบรรทดฐานทใชวดหรอประเมน ไพบลย หวางเคง (2542, หนา 32) กลาววา ผบรหารจาเปนตองประเมนผล การปฏบตงานเพอจะไดทราบถงความเจรญกาวหนา บรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไว หรอไม และสามารถนาผลการประเมนไปปรบปรงแกไขตอไป วตถประสงคของการประเมนผล คอเพอการวจยในการทตองการรวาการกระทาบรรลวตถประสงคมากนอยเพยงใดเพอการปรบปรง เปนการนาไปสการปรบปรง ซงสามารถทาใหทราบถงจดการปรบปรงและพฒนา และเพอการจงใจ จะชวยใหเกดแรงจงใจแกผปฏบตงานทาใหเกดความมนคงทางจตใจ เกดขวญในการทางาน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

61

สรป การประเมนผล และรายงานผลการนเทศภายใน หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทการตรวจสอบ ความสาเรจของโครงการกบวตถประสงค เปาหมายทกาหนดไว โดยมการกาหนดแนวทางในการประเมนการนเทศภายใน ประเมนผลกอนดาเนนการนเทศภายใน นาผลการประเมนมาพฒนาการนเทศในครงตอไป ประเมนผลเมอสนสดการนเทศภายใน มการประเมนผลระหวางการดาเนนการนเทศภายใน สรปผลการนเทศภายใน และรายงานผลการนเทศภายในใหสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาใหรบทราบ จากความสาคญและความจาเปนของการนเทศภายในโรงเรยนของนกการศกษาทกลาวมาขางตน สรปไดวา โรงเรยนมความจาเปนอยางยงทจะตองจดกจกรรมการนเทศภายในโรงเรยนอยางจรงจง ในการสงเสรมคณภาพการเรยนการสอนเพราะการนเทศจากบคคลภายนอกยงไมสามารถนเทศไดอยางทวถงจากขอจากดหลายประการประกอบกบปจจบน ครในโรงเรยนมความรความสามารถเพยงพอ สามารถนเทศกนเองภายในโรงเรยนได ซงจะสามารถดาเนนการนเทศไดตรงกบสภาพปญหาและความตองการของโรงเรยน โดยอาศยความรวมมอระหวาง ครในโรงเรยนอยางเตมทและสอดคลองกน เพอคณภาพการเรยนการสอนทาใหผเรยนประสบผลสาเรจในการเรยนเปนอยางด 2.5.4 รปแบบการนเทศภายในโรงเรยน รปแบบการนเทศภายในโรงเรยนนบวามความสาคญยงตอการพฒนาการศกษาโดยนกการศกษาไดชใหเหนถงลกษณะเดนของการนเทศภายใน ตามจดหมายการนเทศภายใน ตามสถานการณและลกษณะของผรบการนเทศภายใน ดานกระบวนการนเทศภายใน ซงเปนการกาหนดขนตอนของการนเทศภายในกมกระบวนการตางๆ ซงผนเทศกสามารถเลอกใชโดยทวไปจงตองมการสารวจสภาพความ ตองการของการนเทศภายในแลวมาจดลาดบความสาคญของงานนเทศรวมทงออกแบบการนเทศภายในแลวจงประชมปรกษาเพอจะไดดาเนนการตามโครงการ ตลอดจนการประเมนผลและตดตามผล เมอการนเทศภายในไดเสรจสนลงโดยคานงถงจดประสงคในการพฒนาการเรยนการสอนอยางเปนระบบ เกดรปแบบทเหมาะสมกบสภาพการณตอไป สาหรบรปแบบการนเทศภายในโรงเรยนนบวาเปนแผนทแสดงความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ คอ ความสาคญและความเปนมาของรปแบบหลกการวตถประสงคสาระของแบบ กระบวนการนเทศภายใน การประเมน ตวบงช การบรรลเปาหมาย และเงอนไขสาคญเพอใชในการนเทศภายในโรงเรยน เพอใหครสามารถพฒนาเหนคณคาของตนเองไดใชรวมกบแนวการจดการเรยนการสอน เทคนคการสอนของคร ซงมนกวชาการไดกลาวไวเกยวกบรปแบบการนเทศภายในโรงเรยน ดงน ชาร มณศร (2546, หนา 49) ไดกาหนด รปแบบการนเทศภายในโรงเรยน ไว 5 แบบ ดงน 1) การนเทศภายในแบบตรวจตรา เปนการตรวจตราในดานบรหารมากกวามาชวยแนะนาครจงขาดความคดรเรม 2) การนเทศภายในแบบเสรนยมหรอโลเลนยม ใชหลกการประเมนคาดหรอเลว ปลอยใหครสอนตามทตนเหนสมควร ไมมการแนะแนวทางสงทตองปรบปรง หากเกดเหตรายกสายเกนแก 3) การนเทศภายในแบบบงคบ มงใหครเปลยนแปลงการสอนตามทตนเองตองการใหเปน ขาดการยดหยน ผบงคบบญชาควบคม รบผดชอบการสอนของคร 4) การนเทศภายในแบบฝกอบรมและแนะนา มงใหครไดรบการอบรม ครไมจาเปนตองคดหาวธการ มขอบเขตจากด จาเพาะในการปรบปรงตวครและวธการสอนของครเปนสาคญ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

62

5) การนเทศภายในแบบประชาธปไตย เปนการทางานระบบกลม มตขอตกลงจากกลม เคารพยอมรบความแตกตางระหวางบคคลแกไขปญหาตามเหตผลตามขนตอนจดสรรงานใหครตามความสามารถของตนและสรางความเปนผนาใหเกดขนในคนอน กลคแมน, กอรดอนและรอส-กอรดอน (Glickman, Gordon & Ross-Gordon, 1995, pp. 287- 416) ไดกาหนดรปแบบการนเทศภายในโรงเรยนไว 5 ประการ ไดแก 1) การใหความชวยเหลอครโดยตรง 2) การพฒนากลม 3) การพฒนาคร 4) การพฒนาหลกสตร 5) การวจยเชงปฏบตการ ซงแตละดานมรายละเอยดดงตอไปน 1) การใหความชวยเหลอครโดยตรง (direct assistant to teachers) เปนงานเกยวกบการสงเกตการณเรยนการสอน การใหขอมลยอนกลบแกครโดยตรงในการปรบปรงการสอน การชวยเหลอครเกยวกบการเรยนการสอนภายในชนเรยนในการกลาวถงรายละเอยดของงานนเทศภายในโรงเรยนดานนใหชดเจนและเขาใจงายยงขน จงขอกลาวแยกตามหวขอตอไปน (1) การสงเกตการสอนโดยวธการตามโครงสรางของการนเทศภายในแบบคลนก โครงสรางของการนเทศภายในแบบคลนกแบงออกเปน 5 ขนตอน ตามลาดบตอไปน ก. การประชมปรกษากอนสงเกตการณสอน (pre-conference with teacher) ก) การสงเกตการสอน (observation of classroom) ข) การวเคราะหขอมลและกาหนดวธประชม (analyzing & interpreting observation & determining conference approach) ค) การประชมนเทศ (post-conference with teacher) ง) การประชมวเคราะหพฤตกรรมนเทศ (critique of previous four steps) (2) การนเทศภายในแบบเพอนนเทศเพอน เนองจากจานวนครมมากและผนเทศไมมเวลาเพยงพอในการใหคาปรกษาแกครดงนนเพอแกไขปญหานจงใชวธการนเทศภายในแบบเพอนนเทศเพอนโดยทผ นเทศเปนครผสอนดวยกนเอง กอนทครจะเปนผนเทศไดจะตองไดรบการเพมพนประสทธภาพเกยวกบทกษะในการสงเกต การใหคาปรกษา โดยทผนเทศคอยเปนผฝกอบรมเกยวกบงานการจดทาแผน การใชเวลาและการแกไขปญหา กจะทาใหครสามารถชวยเหลอกนได (3) วธการใหความชวยเหลอแกครโดยตรงแบบอนๆ โดยปกตการนเทศภายในสวนใหญ เปนการวางแผนระยะยาวททาอยางรอบคอบแตมบางโอกาสทผนเทศอาจถกขอใหชวยเหลอโดยไมไดวางแผนไวลวงหนา ในกรณเกดความจาเปนเรงดวน ซงตองมผคอยใหความชวยเหลอ เรองทเกดขนในแตละวนผนเทศควรจดเวลาไวเปนรายสปดาหเชน กาหนดเวลาไวในตอนบายวนใดวนหนง เพอทจะรบฟงและใหความชวยเหลอแกครผสอน นอกจากนผนเทศควรตงตวแทนครทผนเทศคดวาจะสามารถชวยแกปญหาครคนอนๆ ไดเปนอยางดหรอผนเทศอาจกาหนดเวลาประชมหรอพบปะกบครหลงโรงเรยนเลก ชวงพกเรยนวนใดวนหนง เพอใหครได รวมแลกเปลยนและวางแผนรวมกนในการแกปญหาการเรยนการสอน ในการวางแผนชวยเหลอครวธท จะชวยลดปญหาลงไดคอถาครผสอนรวาพวกเขาสามารถเขา พบผนเทศไดตลอดเวลาเพอแกปญหาและไดรบความชวยเหลอจากผนเทศดวยความจรงใจความเชอมนและบรรยากาศแหงความเปนมตรระหวางครกบผนเทศจะมมา 2) การพฒนากลม (group development) เปนงานเกยวกบการใหคณะครไดมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการเรยนการสอนในโรงเรยนการทดสอบความรรวมทงทกษะความรตางๆ เพอพฒนาวชาชพครและการฝกใหครรจกการทางานกลมอยางมประสทธภาพ การทางานจะสาเรจจะไดผลดจะตองมา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

63

จากความคดเหนและการรวมกนปฏบตงานของ ครหลายฝายดวยกน ในการทางาน เปนหมคณะนนจะเปนการเปดโอกาสใหสมาชกไดรจกอธยาศย ไดเรยนรความสามารถของกนและกน ไดแสดงความคดเหนไดเหนความ เปนผนาหรอผตามทดโอกาสเชนนจะไมปรากฏในการทางานเปนรายบคคล การเรยนรทกษะการทางานของ กลมในการแกปญหาเกยวกบการเรยนการสอนเปนงานทสาคญยงสาหรบผนเทศ กลมททางานอยางไดผล มประสทธภาพและดาเนนไปดวยความราบรน สวนใหญจะเปนผนาทมความชานาญ ผนาจะตองตระหนกถง ปจจยดานความสาเรจของกลม มการคดเลอกกระบวนการในการตดสนใจของกลมทชดเจน สามารถจดการเกยวกบปญหาการทางานไมเตมทของ ครตลอดจนความขดแยงใหเปนประโยชนและกาหนดรปแบบของการ เปนผนาทเหมาะสม 3) การพฒนาคร (staff development) เปนงานเกยวกบการเสรมความรความสามารถและประสบการณดานวชาการใหครผ สอน รวมถงการใหโอกาสแกครในการรบร เกยวกบการลงโทษและการสนบสนนตามกฎ คาสง ระเบยบของโรงเรยน ซงเปาหมายหลกของการพฒนา ครกคอการพฒนาการเรยนรของผเรยนใหมประสทธภาพสงสดดงนนการพฒนาครอยางสมาเสมอและ ตอเนองจงเปนสงจาเปน อยางยงเพราะจะชวยใหครมศกยภาพในการปฏบตงานซงสามารถกลาวโดยละเอยดดงน (1) การวางแผนในการจดโครงการสนบสนนโอกาสในการเรยนรแกคณะโดยคานงถงความถกตองและสอดคลองกบแผนพฒนาคณภาพการเรยนการสอนของฝายวชาการ (2) ปฐมนเทศครบรรจใหมและยายมาใหม (3) พฒนา ครดวยการจดประชมอบรมสมมนาหรอสงไปรบการอบรมจากสถาบนอน (4) พฒนาวชาชพใหแกคณะครโดยใหไปศกษาดงานหรอศกษาตอ (5) ใหครไดขยายผลความรทไดรบจากการไปอบรม สมมนา ศกษาดงานหรอศกษา ตอใหครอน ๆไดทราบ (6) จดปายนเทศเพอใหความรทางวชาการแกครทางโรงเรยน รวมทงจดหาหนงสอหรอวารสารทมคณคาทางวชาการใหครไดทราบ (7) มการแนะนาแหลงวทยากรในทองถนทมประโยชนตอการเรยนการสอนใหครไดทราบ (8) แจงขาวสาร คาสง เอกสาร ระเบยบและแนวปฏบตตางๆ ใหครทราบนอกจากน กลคแมนและคนอนๆ (Glicman, Gordon & Ross-Gordon) ยงไดกลาวถงสาระสาคญและรายละเอยดของ การพฒนาครไวดงตอไปนคอ ก. การใหบรการบนพนฐานของครแตละคนในการกาหนดหวขอทจะจดโปรแกรม การพฒนาคร มวธการกาหนดไดหลายวธทผนเทศสามารถนามาพจารณาจดลาดบความสาคญของหวขอตาง ๆเทคนควธเหลานไดแกการสงเกตและการฟง การใชขอมลทไดบนทกไวอยาง เปนทางการ การใชดลยพนจ จากบคคลทเปนกลาง การใชแบบสารวจปลายเปด การใชแบบตรวจสอบและจดลาดบรายการ การใชเทคนค เดลฟาย (delphite chnique) การใชเทคนคดงกลาวจะชวยใหขอมลกบคณะกรรมการวางแผนพฒนาครทจะหาหวขอหรอหวเรองสาหรบการจดอบรมไดเปนอยางด ข. รปแบบกจกรรมและวธการตาง ๆในการพฒนา ครจากการพฒนา ครในรปแบบเดม เชน การอภปรายใน 1 ชวโมง การใหคาปรกษาภายนอกหรอการจดประชมปฏบตการเพยงครงเดยว ซงไดเสนอกจกรรมและวธการตาง ๆในการพฒนา ครไวดงน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

64

ก) โปรแกรมตดตามชวยเหลอและใหคาแนะนา (mentoringprograms) โปรแกรมน เปนการใหความชวยเหลอแกผรวมโปรแกรมการพฒนา ครโดยทครมประสบการณมความรความสามารถพเศษไดรบมอบหมายใหคอยชวยเหลอแนะนาครใหมโดยมงการชวยเหลอแนะนาอยางตอเนองเปนรายบคคล ข) โปรแกรมการพฒนาทกษะ (skill-development programs) ประกอบ ดวยการประชมปฏบตการหลายๆ ครงเปนเวลาหลายเดอนและมการชวยเหลอแนะนาระหวางการฝก อบรมการปฏบตการ ชวยใหครสามารถถายโยงทกษะทไดรบการฝกอบรมมานาไปใชจรงในหองเรยน ค) ศนยรวมคร (teachercenters) คอ สถานททครสามารถมาพบกนปรกษาหารอหรอพดคยกนในเรองเกยวกบการจดการเรยนการสอนการพฒนาทกษะการสอนการวางแผนทางนวตกรรม หรอรวบรวมและสรางสอการเรยนการสอน ง) การสมมนาคร (teacher institutes) คอการทคณะครรวมกนเรยนรและฝก ประสบการณแบบเขมในเฉพาะเรองเฉพาะทกษะหรอเรองทยากซบซอนตดตอกนหลายวนหลายสปดาห จ) การใหการสนบสนนโดยกลมเพอนรวมงาน (collegial support groups) โดยการทครในโรงเรยนเดยวกนหารอหรอแกไขปญหาตาง ๆทเกดขนในโรงเรยนรวมกนทดลองใชนวตกรรมแบบ ใหม ๆทางดานการสอนหรอการชวยเหลอกนและกน ฉ) การจดเครอขายการปฏบตงาน (networks) โดยการทครจากโรงเรยน อน ๆ รวมกนแลกเปลยนขอมลสาระความรซงกนและกน ความเขาใจกนและความสาเรจตาง ๆมสวนรวมในการเรยนร รโดยเครอขายเชอมโยงทางคอมพวเตอรจดหมายขาว ใชเครองโทรสาร และจดสมมนาและการประชมรวมกน เปนครงคราว ช) ผนาครครผนาหรอวทยากรแกนนา (teacher leadership) คอการทครม สวนรวมในการเตรยมผนาและการชวยเหลอครคนอนๆ โดยแสดงบทบาทผนาในดานตางๆ เชนเปนผนาเสนอการฝกอบรมปฏบตการ ครผประสานงานเปนผคอยใหการชวยเหลอ เปนผเชยวชาญเปนผนาดานการสอนเปน นกพฒนาหลกสตร เปนตน ครททาหนาทเปนผนานนไมเพยงแตชวยเหลอครคนอน แตยงไดประสบการณดานการพฒนาในอาชพ ซงเปลยนจากการมสวนรวมในกจกรรม เปนผนาตาง ๆดงกลาว ซ) ครในฐานะนกเขยน (teacher as writer) รปแบบนเรมเปนทนยมมากขนในกลม ครเพราะครมโอกาสไดแสดงออกหรอสะทอนใหเหน ใหความรเกยวกบนกเรยน การสอนความกาวหนา ในอาชพ ซงการเขยนอาจอยในรปของวารสารสวนบคคล บทความหรอขอคดเหนตอเรองตางๆ โดยมการแลกเปลยนซงกนและกนกบเพอนรวมงาน หรอบทความทเปนทางการทลงตพมพในวารสารทางการศกษาตาง ๆ ฌ) แผนการพฒนาบคคลเปนรายบคคล (individually planned staff development) เปน วธการทครจะเปนผกาหนดเปาหมายการพฒนาและจดประสงคของการพฒนาสาหรบตนเอง วางแผนและดาเนนการตามแผนกจกรรมตางๆ และประเมนผล ญ) การรวมโครงการ (partnerships) วธการมดงนคอ โรงเรยนตางๆ รวมกนวางแผนและดาเนนโครงการรวมกบมหาวทยาลย บรษทธรกจตางๆ โดยผรวมโครงการแตละหนวยงาน ตางมความเสมอภาคกนมสทธเทาเทยมกนมความรบผดชอบรวมกน รวมกนดาเนนงานไดรบผลประโยชนรวมกน การเปนผรวมโครงการ ดงกลาวอาจรวมวธการดงกลาวทไดนาเสนอไวตอนตนใหเปนกจกรรมตางๆ ของโครงการได ค. การเตรยมการพฒนา คร การเตรยมการพฒนา ครโดยการจดการฝกอบรมครนน ผนเทศหรอผทมสวนเกยวของควรคานงถงสงสาคญ 6 ประการดงน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

65

ก) การเชญวทยากร ผนเทศตองบอกรายละเอยดแกวทยากรวาตองพดเรองอะไร ทาอะไรบางหรอตองเขารวมกจกรรมหรอแสดงบทบาทอะไรใหวทยากรเขาใจอยางชดเจน ข) ตรวจสอบสงอานวยความสะดวกตางๆ เพอใหแนใจวาการฝกอบรมจะ เปนไป ดวยความเรยบรอยและมเครองใชเพยงพอสาหรบกจกรรมตางๆ เชน ไมโครโฟนเครองบนทกเสยง และเครองฉายภาพขามศรษะ รวมทงควรมการเตรยมอปกรณสารองเอาไวดวย ค) การจดเตรยมอาหารของวางและกาหนดรายละเอยดตางๆ เชน การจดเตรยมอาหารวาง เครองดม แนะนาหองนา รวมถงบอกเวลาทจะดาเนนการหรอกาหนดการตางๆ ในการฝกอบรมให ผรบการอบรมทราบ ง) ตรวจสอบสภาพของหอง เพอดความเรยบรอยและปรบอณหภมในหองใหมความเหมาะสม จ) ทดสอบวสดอปกรณตาง ๆผจดควรตรวจสอบวธการใชอปกรณกบวทยากรเพอใหแนใจวาวสดอปกรณนนอยในสภาพทสมบรณเหมาะสมรวมทงการจดเตรยมเอกสารหรอวสดสาหรบแจกใหแกผรวมการฝกอบรม ฉ) การประเมนผลการฝกอบรมเปนการใหผเขารวมการฝกอบรมไดกรอกแบบประเมนหลงการฝกอบรม เพอแสดงความคดเหนในเรองทฝกอบรมนนเพอนาผลมาแกไขปรบปรงในครงตอไป 4) การพฒนาหลกสตร (curriculum development) เปนงานเกยวกบการพจารณาทบทวนและปรบปรงเนอหาสาระในบทเรยน การวางแผนการเรยนการสอน การจดวสดอปกรณในชนเรยนเพอสะดวก ตอการทาความเขาใจ จงขอกลาวถงรายละเอยดของงานดานนตามหวขอดงตอไปนคอ (1) การปรบปรงหลกสตรควรไปในแนวทางใด หลกสตร หมายถง เนอหาของการสอน คมอการสอน หนงสอและอปกรณการสอนทครใชในการสอนนกเรยน ในการปรบปรงหลกสตรนนผนเทศควรพจารณาหาคาตอบของคาถาม 3 ประการคอ 1) นกเรยนควรจะเรยนอะไร 2) ควรจะลาดบเนอหาใหนกรยน อยางไร 3) จะประเมนผลการเรยนรอยางไร โดยทวไปการตดสนใจเกยวกบการจดทาหลกสตรจะไดรบอทธพลจากความตองการเรงดวนของรฐบาล คานยมของนกการศกษา ชมชน ความตองการพฒนานกเรยน สภาพเศรษฐกจในปจจบน เงอนไขทางสงคมในอนาคต ในทสดการตดสนใจตางๆ เกยวกบหลกสตรมกสรปมาจาก การตดสนใจดานปรชญาทเกยวกบปรชญาการศกษาเชน ปรชญาสารตถะนยม (essentialist philosophy)จะเนน การเรยนรดวยการทองจา การจดจาขอเทจจรง ครจะเปนผใหนกเรยนจะเปนผรบ เนอหาวชาทเดกจะ ตองเรยนเปนเนอหาวชาทใหเดกรจกโลกตามสภาพทเปนจรง ไมใชสงทเดกคนหาหรอคดฝนเอาเองตามใจชอบ ปรชญาประสบการณนยม (experimentalist philosophy) หลกสตรจะเนนกจกรรมทางสงคมการเรยนรดวยการลองผดลองถกและการรวมมอกน สวนปรชญาอตตะภาวะนยม (existentialist philosophy) หลกสตรจะ เนนความสาคญของบคคลแตละคนมากกวาสงคม เนนการดารงชวตในปจจบน เนนเรองความรบผดชอบ การกระทาทกอยาผกระทาตองรบผดชอบเนนเรองเสรภาพโดยถอวาเสรภาพคอสาระของมนษยการจดการเรยนการสอนจะใหนกเรยนรจกรบผดชอบตอการกระทา (2) จะพฒนาและใชหลกสตรอยางไร หลกสตรสามารถพฒนาไดหลายระดบ เชน จากผเชยวชาญภายในโรงเรยนคณะกรรมการทางานเกยวกบหลกสตรของโรงเรยนและตวครเองในระดบ ประเทศวสดอปกรณทนาออกมาขายทวไป เชน หนงสอแบบเรยน คมอการเรยน และโสตทศนปกรณ สวนใหญจะพฒนาโดยผเชยวชาญจากภายนอกโดยบรษทผพมพจาหนายอาจจางผเชยวชาญจากมหาวทยาลยของรฐ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

66

หรอเอกชนเขยนใหหรออาจมคณะกรรมการทเปนตวแทนจากโรงเรยนของรฐบาลมาเปนทปรกษาใหคาแนะนาเกยวกบหลกสตร และโดยปกตครจะนาหลกสตรนนไปทดลองใชกอนทจะทาการผลตหลกสตร ในระดบ ทองถนอาจจะพฒนาหลกสตรขนมาใชเองโดยมผเชยวชาญทางานรวมกบคณะ 5) การวจยเชงปฏบตการ (action research) การวจยเชงปฏบตการเปนเสมอนเครองมอและเปนการรวบรวมเอางานนเทศทงหมด ซงงานนจะเกยวของกบทศทางการปรบปรงการเรยนการสอน การวางแผนจดกจกรรมเพอชวยเหลอครโดยตรงในการปรบปรงการเรยนการสอน การพฒนา คร การพฒนากลม และการพฒนาหลกสตรใหมประสทธภาพ โดยตองคานงถงลกษณะตางๆ ของครนอกจากนผนเทศจะตองทาหนาทชวยเหลอคณะครทตงขนมาประเมนความตองการ เขยนแผนการวจย เลอกเครองมอสาหรบเกบรวบรวมขอมลตลอดจนออกแบบการประเมน จงเหนไดวางานวจยเชงปฏบตการเปนสงหนงทจะชวยใหคร ผสอนบรรลเปาหมายทางการสอนดวยแนวความคดเกยวกบการนเทศภายในดงทกลาวมาแลวขางตน จะเหนวาการใหความชวยเหลอครโดยตรง การพฒนากลมการพฒนา คร การพฒนาหลกสตรและการวจยเชงปฏบตการ เปนภาระสาคญยงของผนเทศทมตอครผสอน อกทงเปนกระบวนการรวบรวมงานนเทศมาปรบปรงการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ ซงการนเทศภายในตามแนวคดของกลคแมน กอรดอนและรอส-กอรดอน กลาวถงงานนเทศทผบรหารจะนาไปชวยใหครปรบปรงการเรยนการสอนใหด สาหรบกระบวนการวจยเชงปฏบตการมขนตอนตาง ๆดงน (1) วธดาเนนการวจยเชงปฏบตการ ผนเทศมวธการทจะทางานกบครและสามารถเลอกเทคนคทจะนาไปใชในการนาแผนไปปฏบตไดดงน ก. ผ นเทศควรเลอกใชเทคนคการนเทศภายในระหวางบคคล (Interpersonal approach) กบกลมครทจะเปนตวแทนหรอคณะทางานรวมดาเนนการวจยกบกลมประชากรหรอ กลมตวอยาง ทอยในหนวยงานหรอสถาบนนน ๆ ข. กลมครทเปนตวแทนคณะครดาเนนการประเมนความตองการของคณะครทงหมด โดยการรวบรวมขอมลพนฐานตางๆ ทใชพจารณาจดทาวตถประสงคการปรบปรงการเรยนการสอน สาหรบเทคนคการประเมนขนนตวแทนกลมครสามารถดาเนนการโดยใชขอมลจากแหลงตางๆ ดงนจากการดและการฟง ใชบนทกอยางเปนทางการ สอบถามขอมลจากบคคลทเปนกลาง สอบถามความคดเหนโดยใหผตอบเขยนอยางอสระ การตรวจสอบรายการ การจดลาดบความสาคญและการใชเทคนคเดลฟาย ค. กลมครทเปนตวแทนคณะครจดกจกรรมระดมสมอง เพอชวยลดภาระงานการนเทศภายในลง สาหรบหวขอทจะใชระดมสมองจะเกยวของกบคาถามการนเทศภายใน 4 ขอ ดงน ก) ควรใชการนเทศภายในรปแบบใดและจานวนเทาใดจงจะเหมาะสมกบการชวยครปรบปรงการสอน ข) ควรพฒนาหลกสตรดานใด (เนอหา บทเรยน วสดอปกรณ) เปนลาดบแรกและลาดบตอไป เพอชวยใหครปรบปรงการสอน ค) ควรใหความรเพมเตมเกยวกบวธการสอนในรปแบบใด (บรรยายฝก ปฏบตการ สาธต อภปราย) กบครเพอใชในการปรบปรงการสอน ง) ควรใชวธการประชมและอภปรายรปแบบใดจงจะมความเหมาะสมในการแลกเปลยนแนวความคดซงกนและกนเกยวกบการปรบปรงการเรยนการสอน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

67

ง. กลมครทเปนตวแทนจดกจกรรมทเกยวของกบการวางแผนวธดาเนนการเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคท ตงไวกจกรรมทควรจดทาอาจใชเทคนคตางๆ เหลานชวยคอการใชแผนภม การปฏบตงาน (flow chart) เทคนคการจดการทเนนวตถประสงค (mbo) แผนภมเสน (gantt chart) เทคนคการประเมนผลโปรแกรม (pert) และระบบการจดเตรยมโปรแกรมและการจดงบประมาณ (ppbs) จ. กลมครทเปนตวแทนพจารณาแนวทางทจะใชในการสงเกตความกาวหนาของการปฏบตการตามแผนขณะถกนาไปใชในชนเรยน ซงการสงเกตอาจใชเครองมอดงนการวดความถของตวแปรในแตละดาน ตวชทางกายภาพ แผนภมการบรรยายแบบสอบถาม การวพากษวจารณทางการศกษา ฉ. กลมครทเปนตวแทนเลอกแบบการวจยและประเมนผลทสอดคลองกบสถตทใชในการวเคราะหขอมล วตถประสงคทกาหนด ตลอดจนลกษณะตางๆ ทตองการใหมการเปลยนแปลงเกดขน แนวทางนสามารถดาเนนการโดยใชรปแบบของการวจยแบบตางๆ ดงนการวจยเชงพรรณนา การวจยเชงสหสมพนธการวจยเชงทดลอง การวจยแบบไซเบอรเนตก (cybernetic) (2) การวจยเชงปฏบตการเครองมอทนาไปส การพฒนาในองคการ การวจยเชงปฏบตการ นบไดวาเปนวถทางทสาคญทจะนาความตองการของครแตละคนไปสเปาหมายขององคการไดอยางดยง ผนเทศการศกษาควรตระหนกอยเสมอวาการวจยเชงปฏบตการมจดเนนอยทการปรบปรงการสอนของคณะครซงการวจยนจะเกยวของกบกจกรรมหลายประเภท เชน กจกรรมการชวยเหลอครโดยตรง กจกรรมการพฒนา คร กจกรรมการพฒนากลมและกจกรรมพฒนาหลกสตร (3) ตวอยางงานวจยเชงปฏบตการ ผลงานวจยเชงปฏบตการนบไดวามสวนสาคญอยาง มากตอการพฒนาโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาใหประสบความสาเรจและมประสทธภาพสงสด จากแนวคดตางๆ ของนกวชาการขางตน สรปไดวา การประเมนผล และรายงานผลการนเทศภายใน หมายถง การตรวจสอบ ความสาเรจของโครงการกบวตถประสงค เปาหมายทกาหนดไว การปฏบตงานตามกระบวนการนเทศภายในโรงเรยนทง 5 ขนตอนทกลาวมา แสดงใหเหนวา การนเทศภายในสถานศกษาเปน กระบวนการทางานรวมกนระหวางบคลากรในสถานศกษาโดยมวตถประสงค และเปาหมายทจะพฒนาคณภาพนกเรยนใหมคณสมบตทพงประสงค ตามจดมงหมายของหลกสตร ซงการพฒนาดงกลาวจะประสบผลสาเรจ บรรลวตถประสงค หรอไมนนผบรหารจะตองเปนผทมความร ความเขาใจ และความสามารถในการปฏบตเกยวกบการนเทศภายในใหเปนไปตามขนตอนของกระบวนการนเทศภายใน เพอแกปญหา ปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอนในโรงเรยนใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลสงสดตอไป 2.6 งานวจยทเกยวของ 2.6.1 งานวจยภายในประเทศ สดเนตร ตรกหากจ (2544, บทคดยอ) ไดทาการวจย เรองการศกษาปญหา และขอเสนอแนะ การดาเนนการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอแกลง จงหวดระยอง ผลการวจยพบวา 1) ปญหาการดาเนนการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอแกลง จงหวดระยอง มปญหาการดาเนนการอยในระดบปานกลาง 2) ปญหาการดาเนนการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษา จาแนกตามขนาดโรงเรยนและตามความคดเหนของผบรหารโรงเรยนและครผ สอนโรงเรยนประถมศกษาแตกตางกน อยางไมมนยสาคญทางสถต

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

68

จนทนา เขมกลดนาค (2544, บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง ความตองการการนเทศภายใน โรงเรยนประถมศกษาของครผสอนกลมโรงเรยนศกษาพฒนา สงกดสานกงานการประถมศกษา อาเภอเมองชลบร จงหวดชลบร ผลการวจยพบวาความตองการการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษาของครผสอนกลมโรงเรยนศกษาพฒนา สงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอเมองชลบร จงหวดชลบร โดยรวมอยในระดบมาก และรายดานอยในระดบมากทกดาน เรยงตามลาดบคะแนนเฉลย ความตองการการนเทศภายในโรงเรยนจากมากไปหานอย ไดแก ดานการสรางสอและพฒนาวธการนเทศภายใน ดานสภาพปจจบน ปญหา ดานการปฏบตการนเทศภายใน ดานการมสวนรวมในการวางแผน การนเทศภายในและดานการประเมนผล สวนการเปรยบเทยบความตองการการนเทศภายในโรงเรยนของครผ สอนจาแนกตามประสบการณ พบวา มความตองการ แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต กมล โกมทธพงษ (2547, บทคดยอ) วจยเรอง การพฒนาการดาเนนงานนเทศภายใน เกยวกบการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญโรงเรยนบานนาเลง อาเภอเมอง สานกงานเขตพนท การศกษาหนองบวลาภ เขต 1 การพฒนาการดาเนนงานนเทศภายในครงน ผลการพฒนาทาใหกลม ผรวมศกษาคนควา มความร และความเขาใจ สามารถทจะดาเนนการนเทศภายในตามรายงาน 5 ขนตอน ไดเปนอยางด ทาใหโรงเรยนไดรบประโยชนจากการพฒนาการดาเนนงานการนเทศภายใน เกยวกบการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ คอ ทาใหครสามารถจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญดขนสงผลตอผเรยนใหประสบผลสาเรจในการเรยนสงขนเปนไปตามเปาหมายของหลกสตร วเชยร ขระณย (2547, บทคดยอ) วจยเรองการพฒนาการดาเนนงานนเทศภายในโรงเรยนนาโพธ อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด ผลการวจยพบวา การพฒนาการดาเนนงานนเทศภายในโรงเรยนนาโพธไดทาใหคร-อาจารยในโรงเรยนมความมนใจในกจกรรมการเรยนการสอนมากขน ตลอดจนมการใชเทคนค และวธ การสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ ยวยใหผเรยนเกดความกระตอรอรนในการรวมกจกรรมการเรยนการสอน มากยงขน ในดานการนเทศภายในมการดาเนนงานอยางเปนระบบ คร-อาจารยมความมนใจ และกลานเทศงานกนเองมากขน ซงการดาเนนงานในรปแบบนจะนาไปสการพฒนาคณภาพการศกษาในโรงเรยนบานนาโพธไดอยางตอเนองยงยนตอไป ลกษณอนงค เพชรสงหาร (2547, บทคดยอ) ศกษาความเปนผนาทางวชาการของผบรหารศกษาระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 1 พบวา โดย ภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก เรยงตามลาดบคอ ศกยภาพ การพงตนเองในการพฒนางานวชาการ วสยทศนในการจดการศกษาใหทนกบการเปลยนแปลง การแสวงหาความรใหมมาปรบใชตลอดเวลา ความเปนผนาในการรเรมในการใชนวตกรรมเพอการเรยนการสอน และการสงเสรมนาเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารมาใชในการปฏรปในการเรยนร เมอพจารณารายขอของแตละดานพบวาอยในระดบมาก ยกเวนการใหสถานประกอบการ องคกร ชมชนและองคกรอน ๆมสวนรวมในการประเมนการเรยนรอยในระดบปานกลาง ประจวบ พลอยละออง (2548, บทคดยอ) ศกษาพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษาตามความคดเหนของครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาในสงกดเขตพนท การศกษากระบ ผลการวจยพบว พฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษาตามความคดเหนของครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาในสงกดเขตพนท การศกษากระบ โดยรวมละรายดาน อยในระดบมาก ศภชย บญสทธ (2548, บทคดยอ) ศกษาสภาพ ปญหาและความตองการรปแบบและ กระบวนการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษา ในจงหวดสกลนคร ผลการศกษาพบวา สภาพ และปญหาการใชรปแบบ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

69

นเทศโดยรวม และรายรปแบบและสภาพปญหาการใชกระบวนการนเทศภายใน โดยรวมและรายขนตอน อยในระดบปานกลาง สาหรบความตองการรปแบบโดยรวมและรายรปแบบ และความตองการกระบวนการนเทศภายในโดยรวม และรายขนตอนอยในระดบมาก นตย ประจงแตง (2548, บทคดยอ) ไดศกษาบทบาทการนเทศภายในของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลพบร เขต 2 ผลการศกษาพบวา บทบาทการนเทศภายในของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลพบร เขต 2 ซงม 7 ดาน คอดานกระบวนการนเทศภายใน ดานพฒนาบคลากร ดานการพฒนาหลกสตร ดานกระบวนการสอน ดานสอการเรยนร ดานการวจยในชนเรยนและดานการประกนคณภาพการศกษา ปฏบตอยในระดบมาก บทบาทการนเทศภายในของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลพบรเขต 2 ระหวางผบรหาร และครผสอน โดยภาพรวมและรายดานม 2 ดาน คอ ดานกระบวนการสอน และดานสอการเรยนรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 บทบาท การนเทศภายในของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาลพบร เขต 2 ในโรงเรยนแตละขนาดแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สมศกด เศวตสพร (2549, บทคดยอ) ไดศกษาการนเทศภายในของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน เพอพฒนาโรงเรยนทงระบบ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ผลการศกษามดงน การนเทศภายในของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพอพฒนาโรงเรยนทงระบบ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดานอยในระดบมาก จราวรรณ จนทรแยม (2552, บทคดยอ) ทาการศกษาเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนา ทางวชาการของผบรหารกบผลการปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพของครในสถานศกษาขนพนฐาน จงหวดสมทรสงคราม การวจยครงนมจดประสงคเพอ 1) ศกษาระดบพฤตกรรมผนาทางวชาการของผบรหารในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม ตามทศนะของผบรหารและครผสอน 2) ศกษาระดบผลการปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพครของครสภา พ.ศ. 2548 ของครในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม ตามทศนะของผบรหารและครผสอน 3) ศกษาความสมพนธระหวางระดบพฤตกรรมผนา ทางวชาการของผบรหารกบระดบผลการปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพครของครสภา พ.ศ. 2548 ของคร ในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม กลมตวอยางทใชในการวจยไดแก ผบรหารและครผสอน ในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม จานวนทงสน 297 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย แบบสอบถาม 3 ตอน คอ ตอนท 1 แบบสอบถามแบบตรวจสอบรายการ (check list) เกยวกบขอมลทวไป ตอนท 2 เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (rating scale) เกยวกบพฤตกรรมผนาทางวชาการของผบรหาร และตอนท 3 เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (rating scale) เกยวกบผล การปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพครของครสภา พ.ศ. 2548 สถตทใชในการวเคราะห คอ รอยละ คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐานและ คาสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) พฤตกรรมผนาทางวชาการของผบรหารในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงครามตามทศนะของผบรหารและครผสอน โดยภาพรวมและรายองคประกอบอยในระดบมาก 2) ผลการปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพครของครสภา พ.ศ. 2548 ของครในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม ตามทศนะของผบรหารและครผสอน ทงโดยภาพรวมและรายมาตรฐานอยในระดบมาก 3) พฤตกรรมผนาทางวชาการของผบรหารกบผลการปฏบตงาน ตามมาตรฐานวชาชพครของครสภา พ.ศ. 2548 ของครในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดสมทรสงคราม มความสมพนธทางบวก ในระดบมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยภาพรวมและรายองคประกอบ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

70

นาฝน รกษากลาง (2553, บทคดยอ) ทาการศกษาเรองความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยน ของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยาเขต 1 และเขต 2 การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยนของสถานศกษาขนพนฐาน และวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยน ของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยาเขต 1 และเขต 2 กลมตวอยาง คอ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จานวน 146 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามประเภทมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ และแบบบนทกผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษา สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการวจยพบวา 1) ภาวะผนาทางวชาการของ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยาเขต 1 และเขต 2 โดยเฉลย พบวาภาวะผนาทางวชาการดานการบรหารจดการ มการปฏบตอยในระดบมาก ภาวะผนาทางวชาการ ดานความสามารถ ดานการวางแผนและดานการสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ มการปฏบตอยในระดบมาก สวนภาวะผนาทางวชาการดานการนเทศ มการปฏบตอยในระดบปานกลาง 2) ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยน ของสถานศกษาขนพนฐาน โดยเฉลย พบวา มมาตรฐานอยในระดบดมาก ยกเวนมาตรฐานท5 ผเรยนมความรและทกษะทจาเปนตามหลกสตร และมาตรฐานท 4 ผเรยนมความสามารถในการคดวเคราะหคดสงเคราะหมวจารณญาณ มความคดสรางสรรคคดไตรตรอง และมวสยทศนอยในระดบด3) ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยนของสถานศกษาขนพนฐาน มความสมพนธกนทางบวกในระดบมาก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4) ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษามผลตอผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบท 2 ดานผเรยน โดยทภาวะผนาทางวชาการทง 5 ดานรวมกนสามารถอธบายผลการประเมนคณภาพภายนอกไดประมาณรอยละ 87.3 (R 2 = 0.873)

ไพเราะ พตตาสงห (2554, บทคดยอ) ทาการศกษาเรอง การศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการกบการสงเสรมการวจยในชนเรยนของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอางทอง การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอางทอง 2) ศกษาการสงเสรมการวจยในชนเรยนของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอางทอง และ 3) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการกบการสงเสรมการวจยในชนเรยนของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอางทอง กลมตวอยาง ไดแกผ บรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอางทอง จานวน 110 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปน แบบสอบถาม สถตทใชวเคราะหขอมลไดแกรอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) ผบรหารสถานศกษามภาวะผนาทางวชาการในภาพรวมอยในระดบมาก เรยงลาดบ คาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ดานการจดการเรยนการสอน ดานการจดบรรยากาศในโรงเรยนและ ดานการกาหนดภารกจของโรงเรยน 2) ผบรหารสถานศกษามการสงเสรมการวจยในชนเรยน ในภาพรวมอยในระดบมากเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ดานการยกยองเชดชครทาวจยในชนเรยน ดานการสงเสรมการนาผลการวจยไปใชเพอพฒนาการเรยนการสอน ดานการสงเสรมความกาวหนาตาแหนงหนาทการงานของคร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

71

ผทาวจยในชนเรยน ดานการสงเสรมใหครทาวจยในชนเรยนและดานการสงเสรมใหความรครทาวจยใน ชนเรยน 3) ภาวะผนาทางวชาการกบการสงเสรมการวจยในชนเรยนของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 มความสมพนธกนในระดบมาก (r = .798) โดยตวแปรทงสองมความผนแปรรวมกน ประมาณรอยละ 64 2.6.2 งานวจยตางประเทศ แอนเดอรสน (Anderson, 2000, Abstract) ไดศกษาพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการทม ประสทธภาพของคร ผบรหารสถานศกษามธยมศกษา และศาสตราจารยทเปนผนาทางการศกษาจาก กลมตวอยาง 132 คน โดยมพฤตกรรมดงนคอ 1) การกาหนดภารกจของโรงเรยน และการสอสารการจดการหลกสตรและการสอน 2) การควบคมและการนเทศภายใน 3) การตรวจสอบ 4) ความกาวหนาของนกเรยนและ 5) การสงเสรมบรรยากาศการจดการเรยนการสอนอยางม ประสทธภาพ ผลการวจยพบวา มความแตกตาง มนยสาคญเพยง 1 มต คอ การตรวจสอบความกาวหนาของนกเรยน มคก (Mickey, 2000, Abstract) ไดทาการวจยถงภาวะผนาทางวชาการในเรองของวธการท ผบรหารสถานศกษาทองถนใชในการเปลยนโครงสรางการทางานของครในโรงเรยนขนาดกลาง จากการศกษา พบวา ผบรหารสถานศกษาในฐานะผนาทางวชาการใชวธเชงระบบในการปรบโครงสรางการทางานใหรบรถงความสาคญของอานาจในตาแหนงหรอบทบาททมผลตอการเปลยนแปลง และพบวา ภาวะผนาแบบรวมกนทางานเปนรปแบบของภาวะผนาทมความสาเรจสงในการปรบเปลยนโครงสรางผบรหารจะสนบสนนการสราง ทมงาน และการรวมมอระหวางหนวยงาน นอกจากนนยงคานงถงความปลอดภย กฎระเบยบและบรรยากาศในการทางาน ผบรหารจะชวยพฒนาศกยภาพ ซงเปนปจจยสาคญทจะนาไปสความสาเรจและการเปลยนแปลงตองใชเวลามาก ตองอาศยการวางแผนและการจดการทด อาศยความรวมมอของคร ผบรหารจะเปนผทมความสามารถ ผอานวยความสะดวกและคอยกระตนรวมทงจะตองเตมใจสละอานาจ และยอมรบบทบาทใหมจากผรวมงานหรอคร ยามาดะ (Yamada, 2000, Abstract) ไดศกษาวจยถงความรบผดชอบ และสมรรถภาพใน การเปนผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาประถมศกษา เมองเฟสโน รฐแคลฟอรเนย พบวา ความรบผดชอบของผบรหารโรงเรยนขนอยกบ 1) เตรยมการในดานการศกษา 2) ประสบการณใน การบรหาร 3) เพศ 4) จานวนครงในการนเทศภายในผรวมงาน 5) ขนาดของโรงเรยนในการศกษา ครซ (Cruz, 2000, Abstract) ศกษาวจยเรอง ผลของรปแบบการทางานทางสงคมของการนเทศภายในสาหรบการจดการศกษา พบวา ในปจจบนการปรบปรงคณภาพการเรยนการสอนและ การผลตคร ไดรบความสนใจจากนกการศกษานกวชาการ และผกาหนดนโยบายสาธารณะมาตรฐาน ทางวชาชพ การกาหนดโปรแกรมใหม รปแบบใหมของการประเมนผล เงนเดอนทสงขน การลด บรรยากาศการทางานระบบราชการ เปนการพยายามนงเผชญหนากบอาชพการสอน ซงอยในระยะ ของการปรบเปลยนระบบดงเดมทเปนรปแบบของการตรวจสอบ และการควบคม ถกตงคาถามโดย ศกษานเทศก และครผสอนเชนกน นกวชาการนาเสนอวธการใหมทเนนไปทความตองการพฒนาของครความซบซอน ของการสอน และความตองการสาหรบการเจรญเตบโตในวชาชพ มวร (Moore, 2000, 6105-A) ศกษาความคดเหนของผบรหารสานกงานกลาง จานวน 7 คน เกยวกบความสมพนธระหวางการนเทศภายในกบการประเมนของผบรหารโรงเรยน ผลการศกษา พบวา ผบรหารสานกงานกลางรบรวาการนเทศภายในเปนกระบวนการปรบปรงอยางตอเนอง ซงเชอวาจะ ชวยทาให

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

72

ครใหญมการพฒนา และเจรญกาวหนาในงานทรบผดชอบโดยผบรหารเหนวา การประเมน เปนเครองมอสาคญทมคณคาเทาเทยมกบการประเมนผล นอกจากผนเทศและผบรหารโรงเรยนไดมการทบทวนเครองมอการประเมนผลในชวงทมการประชมกลางป และปลายป กลาวโดยสรป จากงานวจยทเกยวของ ผวจยไดทาการวเคราะห สงเคราะหภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาดาเนนงานรวมกบการศกษาแนวคดดานการนเทศภายในจากเอกสาร ตารามาเปนขอมล การวางแนวทาง และการกาหนดประเดนในการศกษา และสรางเปนกรอบความคดรปแบบการนเทศภายในทปรากฏในงานวจย 2.7 สรปกรอบแนวคดในการวจย จากการศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ผศกษาไดนามากาหนดเปนกรอบแนวคด ในการศกษา (conceptual framework) ประกอบดวย ความสมพนธระหวางภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบการดาเนนการนเทศภายใน ตามแนวคดและความคดเหนของนกวชาการหลายทาน ทกลาวมาขางตน มลกษณะทแตกตางกนบาง สอดคลองกนบาง ในการวจยครงนผวจยไดพฒนาแนวคดเกยวกบภาวะผ นาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาจากนกวชาการหลายทาน ซงประกอบดวย ประกอบดวย คลกแมน (Glickman, 2007, p. 47-52), เวบเบอร (Weber, 2002, p. 2), สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543, หนา 3-20), ถวล มาตรเลยม (2544, หนา 126), วษณ จลวรรณ (2547, หนา 94-95), แมคอแวน (McEwan, 1998 , p. 13), เฮค ลารเซน และคณะ (Heck et. al, 1995, p. 95) สรปไดดงน ผวจยไดศกษาและเลอกภาวะผนาทางวชาการ โดยผวจยไดเลอกมาศกษา 5 ดาน ดงน 1) ดานบรหารจดการ หมายถง ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ทผบรหารโรงเรยนจะตองแสดงบทบาทฐานะผนา ในการบรหารจดการ เพอผลสาเรจของงานทเกยวกบการจดการศกษาในโรงเรยน ทกดานอยางม ประสทธภาพ ไดแก การกาหนดนโยบาย การตดสนใจ และการสงการ 2) ดานความสามารถ หมายถง ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน ซงในยคปจจบนการมผนาทมความร ความสามารถจงเปนสงจาเปนทสดของโรงเรยนทจะสามารถนาการเปลยนแปลงใหมๆ มาสโรงเรยน อนจะสงผลตอการยอมรบและความ รวมมออยางมนใจของผรวมงานในการปฏบตงานทเกยวกบการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพผเรยน ใหประสบผลสาเรจอยางมประสทธภาพ ไดแก การกาหนดนโยบาย การตดสนใจ และการสงการ 3) ดานการนเทศภายใน หมายถง ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ซงผบรหารโรงเรยนจะตองแสดงบทบาทฐานะผนาในการเปนผนเทศ และใหคาปรกษา เพอชวยเหลอแกคร อาจารยในการปฏบตหนาทตามภารกจหลก อนเปนปจจยอทธพลทสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพของผ เรยนอยาง มประสทธภาพ ไดแก เปนผนเทศเปนผใหคาปรกษา ชวยเหลอ และเปนผพฒนาบคลากร 4) ดานการวางแผน หมายถง ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนทผบรหารโรงเรยนจะตองใหความสาคญ ทงนเพอทจะทาใหมองเหนภาพของโรงเรยนวา ขณะนเราอย ณ จดใดและตองการจะพฒนาไปในทศทางใด เพอเปนการกาหนดเปาหายในการปฏบตงานทชดเจน อนจะสงผลตอการพฒนาคณภาพของโรงเรยนและผ เรยนอยางมประสทธภาพ ไดแก การกาหนดแนวทางและวธการปฏบตงานการวางแผน และการคาดคะเน 5) ดานสงเสรมบรรยากาศทางวชาการ หมายถง การปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาทแสดงถงบทบาทในการเสรมสราง

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฏราชนครน

ทร

73

บรรยากาศทางวชาการ เพอสรางบรรยากาศแหงการเรยนรของสถานศกษา มการจดกจกรรมทสงเสรมบรรยากาศทางวชาการมาตรฐานทางวชาการของโรงเรยนในดานตางๆ การจดใหมสงทจงใจใหกบคร การสงเสรมใหมการพฒนาวชาชพ เปนผนาทตองแสดงบทบาทกระตนบรรยากาศทางวชาการของโรงเรยน ทเกยวกบบรรทดฐานการพฒนาคณภาพผเรยนอยางมประสทธภาพ สวนขอบขายการนเทศภายในตามแนวคดของสานกงานครสภา (2549, หนา 328-330) ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการ หมายถง การนาขอมลทมอยในขณะนน วเคราะห เปรยบเทยบกบผลการดาเนนงาน ตามทคาดหวงหรอความตองการของสถานศกษาในอนาคต 2) การวางแผนการนเทศภายใน คอ การนาเอาผล จาการวเคราะห สภาพปจจบน ปญหา สาเหตของปญหาและความตองการ มากาหนดเปนกจกรรม กาหนดทางเลอกและแนวทางการปฏบตงาน 3) การพฒนาเครองมอ สอ และพฒนาการนเทศภายใน หมายถงการผลตสอและเครองมอ การจดหา จดทาสอ การกาหนดแนวทางการใชสอและเครองมอ เชน แบบทดสอบ แบบสารวจ แบบสอบถาม ฯลฯ และใชสอ นวตกรรมใหสอดคลองและเหมาะสมกบงาน การกากบตดตาม ดแลและใหคาปรกษา การประเมนสอและเครองมอในการนเทศภายใน เพอแกปญหาและพฒนาดานการเรยน การสอนใหเกดประสทธภาพสงสด 4) การปฏบตการตามแผนการนเทศภายใน หมายถง การดาเนนกจกรรมนเทศรวมกนของบคลากรภายในสถานศกษา โดยมวตถประสงคและ กจกรรมทกาหนดไวในโครงการนเทศภายในของสถานศกษา 5) การประเมนผล และการรายงานผลการนเทศภายใน หมายถง การตรวจสอบ ความสาเรจของโครงการกบวตถประสงค เปาหมายทกาหนดไว