10 andboekenvergelijking - weeblybapromeinsimperialisme.weebly.com/uploads/9/3/8/8/... · de...

10HANDBOEKENVERGELIJKING

Handboeken zijn meestal het eerste medium waar leerkrachten naar grijpen bij het maken en ook het geven van een les. Wij gingen in deze handboekenook te rade om de hiaten in het aanbod van didactische middelen rond het Romeins imperialisme te detecteren. Hieronder is een overzicht van de

bestudeerde handboeken te vinden. We baseerden onze analyse op de kijkwijzer uit de cursus vakdidactiek geschiedenis1.

2.1. Memo 22

Editie: 2002Bronvermelding (Morren, 2002)

Tijd en Ruimte

Kadering in tijd en ruimte

Er wordt aan het begin van het hoofdstuk gewerkt met een tijdbalk en een kaart van het oudeEtruskische gebied. De tijdbalk is (vrij) goed gemaakt, toch konden er wat meer specifieke data opaangeduid worden. In de volgende hoofdstukken komen nog kaarten van Rome aan bod, zoals een kaartvan het Romeinse Rijk na Caesar en een van het Romeinse Rijk in de 1ste eeuw. Het gebruik van veelkaartmateriaal vinden wij een positief element.

Domeinen van de samenlevingAanwezigheid domeinen van de

samenleving Het handboek geeft een ruime blik op het onderwerp. Ze diepen ieder domein van de samenleving uit ineen apart hoofdstuk.

1 Berings, G. (2009). Geschiedenis vakdidactiek 1+2. Gent: Arteveldehogeschool.2 Morren (2002) Memo 2. Leuven: De Sikkel

11

Ieder stukje wordt dan nog eens apart uitgediept met voldoende bronnenmateriaal.

In deze hoofdstukken vinden we de domeinen terug met betrekking tot het onderwerp:

4.3: Economisch een wereldeconomie.4.4: Sociaal een wereldstad vol plutocraten en armen4.5: Politiek: veel verschillende keizers4.6: Cultureel: assimilatie, nutsfunctie en grootsheid

Leerinhouden

Selectie en structuur van deleerinhouden

Het handboek biedt een goede structuur waarbij alle domeinen van de samenleving stelselmatigworden overlopen. Ze beginnen met het ontstaan van Rome, daarna komen de veroveringen aan bod.Vervolgens wordt het economische, culturele, sociale en politieke Rome onderzocht. Dit alles wordtbekeken voor het gehele Romeinse Rijk. Dit zorgt voor een logische opbouw voor de leerlingen en voorde leraar.

Kwaliteit van de lestekst

Er is veel lestekst aanwezig in dit handboek. De belangrijke woorden zijn vetgedrukt en wordenachteraan in het register uitgelegd. De lestekst is vrij uitgebreid, maar dit valt niet op doordat er veelafgewisseld wordt met bronnenmateriaal.

Als we gaan kijken naar de kwaliteit van de lestekst vinden we dit zeker een goed handboek. Het is ophet niveau van de leerlingen geschreven.

Aandacht voor actualiseringEr is weinig tot geen aandacht voor actualisering in het handboek.

12

Bronnenmateriaal

Geschreven bronnenMemo werkt met vele geschreven bronnen. Citaten van bekende filosofen en ook fragmenten vanauteurs zoals Titus Livius, maar ook Vergilius en dichter Prudentius komen aan bod. Tevens een stukjeuit de Bello Gallico is terug te vinden.

Iconografische bronnen

Op gebied van iconografische bronnen vinden wij dit één van de betere handboeken. Er komen namelijkveel foto’s aan bod van onder andere bustes en ruïnes, maar ook van een huis op de Palatijn. Dezegeven een mooi beeld weer van het Romeinse leven.

Grafieken, tabellen… Er zijn geen grafieken of tabellen aanwezig met betrekking tot het Romeins imperialisme.

Focus leerinhouden

Aandacht voor dieperliggendeoorzaken

In dit handboek wordt niet dieper ingegaan op de redenen waarom Rome nu precies een imperium wouuitbouwen. Er is wel sprake van een triomftocht, waar we toch kunnen uit afleiden dat er een zekerpolitiek motief meespeelt. Het handboek gaat niet dieper in op dit deelonderwerp.

Redenen voor succesEr wordt vaag gesproken over de sterkte en de vloot van de Romeinen en over superieure generaalszoals Scipio en Caesar. Voor de rest blijft het eerder vaag.

Positieve gevolgen van deveroveringen

Er is een volledig hoofdstuk gewijd aan de romanisering in België. Dit handboek gaat hierop dus dieperin. Andere specifieke positieve gevolgen worden er niet beschreven.

13

Negatieve gevolgen van deveroveringen

De negatieve gevolgen van de veroveringen worden niet besproken in dit handboek.

Aandacht voor cultuur(romanisering, luxeproducten…)

De cultuur in Rome komt aan bod in hoofdstuk 4.6. Er wordt dieper ingegaan op het culturele Rome:zoals de bouwstijlen (met de rondboog), het veelgodendom, de badhuizencultuur (thermen), degladiatoren… Kortom, vele aspecten komen aan bod. Wat dit handboek wel zeer gevarieerd maakt.

Actualisering Memo heeft niet echt oog voor actualisering, wat wel een gemis is in dit handboek.

Wat ontbreekt er volgens jullie indeze handboeken en waarom willen

jullie bepaalde delen erbij?

In Memo ontbreekt de link met de hedendaagse actualiteit. Een kleine link met een krantenartikel ofiets anders zou zeker welkom zijn in dit handboek. Daarentegen is het wel een van de eerstehandboeken die dieper ingaat op de romanisering in België en waar deze nu nog terug te vinden is. Dit iswel positief voor dit handboek.Wat we zeker ook nog missen is een hoofdstuk dat gewijd is aan de slachtoffer en dus de negatievegevolgen van het Romeins imperialisme. Als dit onderwerp in het handboek nog kan wordentoegevoegd is dit een sterk handboek met betrekking tot dit onderwerp.

14

Eindoordeel

Kernvraag: Wat vinden we van de handboeken?

Algemeen oordeel Memo 2

Memo 2 is volgens ons een goed handboek. Er staat veel informatie zoals uitgebreide lesteksten en veel gevarieerdbronnenmateriaal. Een negatief aspect aan dit handboek is volgens ons het ontbreken van actualisatie.

Het onderwerp Romeins imperialisme wordt uitgebreid besproken en gevarieerd aangepakt. Toch zijn er nog enkele stukken diebeter kunnen worden uitgewerkt, zoals de drijfveren voor de veroveringspolitiek van de Romeinen en de negatieve gevolgen vanhet Romeins imperialisme.

15

2.2. Pionier 21

Editie: 2010 (tijdreisgids)Bronvermelding: (Serlet, 2010)

Tijd en Ruimte

Kadering in tijd en ruimteHet onderwerp wordt algemeen chronologisch gekaderd door een grote opvouwbare tijdbalk achteraanin het handboek. Daar wordt de behandelde periode aangeduid als ‘Tijd van de eerste kolonies’. Er staanleerinhouden bij die wij eigenlijk niet zo belangrijk vinden om op een algemene tijdbalk te plaatsen. Menhad hier beter gekozen voor leerinhouden op het structurele niveau of het procesniveau.

Domeinen van de samenleving

Aanwezigheid domeinen van desamenleving

In dit handboek is er meer aandacht voor het culturele domein dan in de meeste andere handboeken.Aan de zijkant van de bladzijden staan symbolen die aanduiden waarover de leerinhouden gaan. Andersdan in andere handboeken staan deze symbolen niet voor de domeinen van de samenleving, maar voordingen zoals mode, bezienswaardigheden, religie, vrije tijd … Volgens ons gaat deze indeling een beetjete ver. Enkel symbolen voor de domeinen van de samenleving waren beter geweest.

Omdat alles opgedeeld is volgens deze symbolen en enkel hierop focust binnen een bepaald onderdeel,is er weinig aandacht voor de wisselwerking tussen de verschillende domeinen. Bij de synthese is er welaandacht voor de domeinen van de samenleving en hun wisselwerking. Zo komt de expansie aan bod in

1 Serlet, K. e.a. (2010). Pionier 2 tijdreisgids. Antwerpen: De Boeck

16

het onderdeel ‘Een internationale economie’. Het verband tussen de oorlogen en de sociale status komtook aan bod in het onderdeel ‘Gevolgen van de Romeinse veroveringen: nog grotere tegenstellingentussen arm en rijk (2e-1e eeuw v.C.)’.

Politiek: Onder andere de invloed van de uitbreiding van Rome op het sociale domein.Sociaal: De krijgsgevangenen die verkocht werden als slaven.Cultureel: De romanisering van de veroverde gebieden.Economisch: De invloed van de toevoer van slaven op de inkomsten van arme boeren.

Leerinhouden


De leerinhouden die te linken zijn met het Romeins imperialisme in dit boek zijn onder andere eenonderdeel over de romanisering aan de hand van een primaire geschreven bron van Tacitus over deBritten. Hier komt ook de verdeel- en heerstactiek aan bod. Het onderwerp komt onder andere nog aanbod wanneer een verband gelegd wordt tussen het ontstaan van de republiek en de expansie. In hethoofdstuk ‘Is er oorlog’ heeft men het over de veroveringen van Rome en komen onder andere eengeschreven primaire bron (Commentarii Rerum in Gallia Gestarum) en een kaartje met Gallischestammen aan bod. Aan het einde van het boek worden de lessen op een andere manier aangepakt. Deleerlingen gaan ‘op excursie’ en leren zelfstandig bij aan de hand van materiaal zoals bronnen, filmpjes…Eén van de ‘excursies’ gaat over het Romeinse leger. Het benaderen van een onderwerp op deze maniervinden wij interessant en vernieuwend. Dit onderdeel is zeker iets waar we verder iets mee kunnenaanvangen.


Op zich is er weinig lestekst aanwezig in dit handboek. Kernwoorden worden in het vet aangeduid enzijn terug te vinden in een begrippenlijst achterin het handboek. Het accentueren van kernwoordenvinden wij een positief punt, dit helpt om de leerinhouden te structuren. De leerinhouden zijn welgestructureerd door het gebruik van tussentitels (die zich duidelijk onderscheiden als tussentitels). Aanhet einde van het hoofdstuk komt er nog een synthese. Hierin komen met betrekking tot ons onderwerponder andere de begrippen expansie, provincie en romanisering aan bod. De synthese geeft een beteroverzicht van de leerstof met betrekking tot het imperialisme dan de hoofdstukken zelf.

17

Aandacht voor actualisering Tussendoor is er weinig aandacht voor actualisatie. Pas op het einde van ‘een bestemming’ wordt ergeactualiseerd met ‘De oudheid nu’. Er is totaal geen actualisering met betrekking tot het Romeinsimperialisme. De aanpak van de actualisering vinden wij eerder pover.

Bronnenmateriaal

Geschreven bronnen

Geschreven bronnen komen veel aan bod. Het onderscheid met de lestekst is duidelijk door de vastelay-out voor geschreven bronnen. Er worden bronnen uit hedendaagse boeken gehaald. Bij de primairebronnen is er steeds aandacht voor de historische kritiek. Het is goed dat leerlingen bij primaire bronnenopnieuw stilstaan bij de echtheid van deze bronnen. Zo ook bij het fragment uit de Commetarii Rerum inGallia Gestarum van Julius Caesar dat dateert van de eerste eeuw.

Iconografische bronnenWeinig iconografische bronnen zijn te linken met het onderwerp van het Romeins imperialisme.

Grafieken, tabellen…Er zijn geen grafieken of tabellen aanwezig met betrekking tot het Romeins imperialisme.

Focus leerinhouden


Er wordt in dit handboek niet ingegaan op de dieperliggende oorzaken van het Romeins imperialisme.Buiten misschien de ene zin op p.87: ‘Vele Romeinse politici gebruikten de militaire successen trouwensom populariteit bij het volk te verwerven’. Dit is het enige wat we kunnen terugvinden.

Redenen voor succesDe redenen voor succes beperken zich tot een excursie met betrekking tot het leger. Daar ontdekken deleerlingen zelf de leerinhouden omtrent het Romeins leger.

Positieve gevolgen van deDe positieve gevolgen worden volgens ons niet correct behandeld. Ze benoemen de positieve gevolgenniet echt als positieve gevolgen, maar ze komen wel aan bod: er is een onderdeel omtrent handel en

18

veroveringen doorheen de verschillende onderdelen komen wel positieve gevolgen aan bod. Een voorbeeld hiervan isdat men het over de vooruitgang in Rome heeft.


Onder andere de slavernij, de verdeel- en heerstactiek en de insulae komen aan bod in dit handboek.Zoals in de meeste handboeken worden zij wel niet letterlijk als de negatieve gevolgen benoemd.


We krijgen veel informatie over het dagelijkse leven in het oude Rome. Daar is dit handboek geschiktvoor. Voorbeelden van onderdelen:

- Welke kleren trek je aan?- Waar kun je eten en drinken?- Hoe kun je er geld verdienen?- Wie zijn hun goden?

Er is dus uitgebreid aandacht voor cultuur in dit handboek (meer dan in andere handboeken).

Actualisering

Pionier trekt hier een hoofdstuk voor uit: namelijk: ‘De oudheid nu’. Daar zien we dat de VS zichgebaseerd heeft op de Romeinse republiek, dat de oude pontifex maximus nu in feite gelijkgesteld aande paus is …De actualisatie in het handboek is niet slecht, maar we vragen ons af of dat niet beter doorheen dehoofdstukken geweven werd in plaats van afgezonderd aan het eind van het onderdeel.



Pionier behandeld alles in kleine onderdelen waardoor leerlingen volgens ons soms structuur missen.Het Romeins imperialisme op zich wordt niet echt besproken. Alles is gefragmenteerd.

19

Eindoordeel


Algemeen oordeel Pionier 2

Het Romeins imperialisme wordt in dit handboek niet als een apart onderwerp behandeld, maar wordt opgenomen in hetRomeins imperium als een groter geheel, in combinatie met andere aspecten zoals de sociale situatie. Dit is zeker een positiefpunt. Als we het Romeins imperialisme op zijn geheel bekijken in dit handboek, moeten we wel tot de vaststelling komen dat erte weinig aandacht is voor de veroveringen.

Het gebruik van ‘excursies’ waarbij een bepaald onderwerp door de leerlingen zelfstandig uitgespit wordt aan de hand vanaangeboden materiaal is iets wat dicht aanleunt bij het idee rond hoekenwerk.

20

2.3. Historia 21

Editie: 2008Bronvermelding: Berings, 2008

Tijd en Ruimte

Kadering in tijd en ruimteHet onderwerp wordt gekaderd op p. 66-67 met behulp van een grote tijdsbalk en enkele kaarten. De tijdsbalkgeeft de drie grote periodes van het Romeinse Rijk weer, namelijk koninkrijk Rome, republiek Rome enkeizerrijk Rome. Met behulp van enkele kleine tekstjes geven ze meer duiding bij deze tijdsindeling. Er is ookeen kaart terug van Rome in zijn grootste omvang terug te vinden.



Het handboek Historia 2 besteedt heel veel aandacht aan het oude Rome. Alle verschillende domeinen komenuitgebreid aan bod in de verschillende hoofdstukken.Zo zien we dat er heel veel verschillende aspecten van Rome aan bod komen.

Leerinhouden


Rome bouwde een imperium uitIn dit hoofdstuk wordt met tijdbalken en kaarten heel grondig de verschillende stappen doorlopen waarin deRomeinen starten met de veroveringen. Zo beginnen ze met Italië, vervolgens de Punische oorlogen, hetOosten, het Westen en de overgang naar provincies.

1 Berings, G. e.a. (2008). Historia 2. Kapellen: Uitgeverij Pelckmans.

21

Ook de sociale gevolgen voor de boeren en anderen komen in dit hoofdstuk aan bod.

Het Romeinse legerDe structuur van het Romeinse leger is voor ons ook van belang. Dit wordt in het focusonderwerp in hethandboek mooi uit de doeken gedaan met veel prentenmateriaal maar ook een zeer lange tekst.

Verovering van het Middellandse zee gebied …Dit hoofdstuk geeft de veroveringen van Caesar weer. De broers Gracchus alsook Marius en Sulla wordenbesproken , deze hebben invloed op het Romeinse leger en de uitbreiding van het rijk gehad.

De bloeiperiode van het KeizerrijkHier zien we via een mooie kaart het Romeinse rijk met zijn beschermde grenzen tegen de Germanen. Dithoofdstuk bevat mooi bronnenmateriaal van de zuil van Trajanus en de muur van Hadrianus.


Er is vrij veel lestekst aanwezig in dit handboek. Het zijn op zich geen eenvoudige teksten, maar de moeilijkewoorden worden onderaan rechts mooi uitgelegd in een korte legende. Toch is bij deze lesteksten zekerduiding nodig van de leraar.

Wel vinden we het soms echt zeer kort uitgeschreven voor alle inhoud die ze willen aanbrengen. Wij krijgen hetgevoel dat ze tien verschillende zaken op twee of drie verschillende lijnen proberen te krijgen.

Aandacht voor actualisering In dit handboek is weinig plaats voor actualisering, wat betreft de hoofdstukken over Rome. Dit is wel jammeraangezien het onderwerp zich zo mooi tot actualisatie leent.

Bronnenmateriaal

Geschreven bronnenEr zijn veel geschreven bronnen in de hoofdstukken over Rome. Veel citaten uit bekende werken zoals deze vanLivius en Polybius. Deze bronnen zijn vrij kort en makkelijk uitgeschreven en dus wel interessant om mee tewerken in de klas. Wij vinden het jammer dat er niet bij elke bron enkele korte kernachtige vraagjes zijn terugte vinden. Dit kunnen wij bijvoorbeeld wel bij het handboek Storia terugvinden. Positief is dat telkens de

22

tijdsaanduiding bij een bron is aangegeven.

Iconografische bronnenEr zijn voldoende iconografische bronnen terug te vinden, wat wij positief vinden. Kaartmateriaal en foto’szorgen voor mooie visualisatie van het onderwerp, het kan echter nog beter.

Grafieken, tabellen…Qua grafieken en tabellen is het in dit handboek eerder pover gesteld.

Focus leerinhouden

Aandacht voor dieperliggende oorzaken

Over het algemeen is er weinig of geen aandacht voor de dieperliggende oorzaken van de Romeinseveroveringen. Men gaat meteen over naar het opsommen van de veroveringen en de gevolgen ervan. Dedieperliggende oorzaken en motieven van het imperialisme worden niet vermeld. Dit is volgens ons iets wattoch belangrijk is en dat vermeld zou moeten worden om het volledige plaatje te vatten.

Redenen voor succes

Meer aandacht is er voor de redenen tot succes. Er is aandacht voor het Romeinse leger. Tevens de natuurlijke,goed verdedigbare grenzen als voordeel voor de Romeinen komen aan bod in hoofdstuk 35.

Deze redenen zijn aanwezig in het handboek, maar worden wel niet benoemd als redenen voor succes. Deredenen voor succes waren beter opgesomd en benoemd geweest. Dit zou bijvoorbeeld kunnen in een schemaof een korte synthese.

Positieve gevolgen veroveringen

Net zoals bij de redenen voor het succes van Rome, worden de positieve gevolgen van de veroveringen nietbenoemd.

Enkele positieve gevolgen die worden vermeld: de welvaart en bloeiende handel en cultuur ten tijde van de PaxRomana, en de aanleg van een uitgebreid wegennet (heirbanen).

23

Negatieve gevolgen veroveringen

Er is veel aandacht voor de negatieve gevolgen van de veroveringen. Dit vinden wij zeker een goede zaak. Inandere handboeken worden de negatieve gevolgen soms over het hoofd gezien en worden de veroveringen als‘iets goeds’ voorgesteld.

Hier worden de slachtoffers van de veroveringen niet over het hoofd gezien. Men heeft het over dewingewesten, de verdeel- en heerstactiek en de nefaste gevolgen daarvan voor de veroverde volkeren… Aanslavernij wordt zelfs een volledig onderzoekhoofdstuk gewijd. Het onderbrengen van deze negatieve gevolgenin een schema zou volgens ons opnieuw een mooi overzicht bieden.

Aandacht voor cultuur (romanisering,luxeproducten…)

Dit onderdeel komt vooral aan bod in de hoofdstukken 36, 37 en 39 die respectievelijk de Romeinse kunst, hetleven in Rome en het amusement voor de massa bespreken. Het verband tussen het imperialisme en dezeculturele vooruitgang wordt echter niet besproken, wat we jammer vinden. Voor de romanisering is er ookeerder weinig aandacht. Een uitzondering hierop is de synthese in verband met de romanisering. Concretevoorbeelden van de romanisering en hedendaagse sporen van deze romanisering in onze contreien, waren eenmooie aanvulling geweest bij de leerinhouden.

Actualisering

Uitgezonderd de verwijzing naar hedendaagse media (strips Asterix en Obelix, films…), is er geen aandachtvoor actuele gebeurtenissen die in verband kunnen gebracht worden met de leerinhouden omtrent hetRomeins imperialisme. Volgens ons is dit toch een onderwerp dat zich leent tot actualisatie en het is jammerdat deze kans in dit handboek niet gegrepen wordt .

Wat ontbreekt er volgens jullie in dezehandboeken en waarom willen jullie

bepaalde delen erbij?

Een overzicht van de oorzaken en gevolgen ontbreekt in dit handboek. De kans dat leerlingen het Romeinsimperialisme niet als een groter geheel gaan zien is groot. Een goede synthese zou aan deze nood tegemoetkunnen komen volgens ons.

24

Eindoordeel


Algemeen oordeel Historia 2

Net als bij Pionier wordt het Romeins imperialisme opgenomen in het grotere Romeins imperium. Wij vinden dit positief,maar er is toch te weinig terug te vinden over het Romeins imperialisme. Het gebruik van de focusonderwerpen in dithandboek kan zich lenen tot een diepere verwerking van de Romeinse veroveringen. Met betrekking tot oorzaken engevolgen van de veroveringen: deze worden wel vermeld, maar te gefragmenteerd.

25

2.4. Storia 21

Editie: 2005Bronvermelding: (De Volder, 2005)

Tijd en Ruimte


Er is geen duidelijke, algemene tijdbalk aanwezig in het handboek. Aan het begin van ieder hoofdstukstaat er wel een verticale tijdsbalk waarop de belangrijkste feiten worden aangeduid. Bij het hoofdstuk‘Rome wordt machtig’ worden de veroveringen in Italië en de Punische oorlogen gesitueerd.

Het imperialisme van Rome wordt gesitueerd in de ruimte aan de hand van een kaartje aan het beginvan het hoofdstuk . Op het kaartje zien de leerlingen dat het Romeinse Rijk zich uitgebreid heeft.



In het begin van elk hoofdstuk worden de drie domeinen van de samenleving afgebeeld. Dit zijn deculturele, politieke en socio-economische domeinen. Wanneer deze in het geel worden aangeduid, wildit zeggen dat het domein van de samenleving in dit hoofdstuk wordt behandeld. Meestal wordenmeerdere domeinen van de samenleving in een hoofdstuk behandeld.Bij het hoofdstuk ‘Rome wordt machtig’ wordt er voornamelijk gefocust op het politieke domein.

1 De Volder; P. e.a. (2005). Storia 2 leerboek. Wommelgem: Van In.

26

Leerinhouden


Persoonlijk vinden wij de structuur van de leerinhouden vrij goed. In de eerste paragraaf bespreekt mendat Rome meester van Italië wordt. Vervolgens lichten ze ‘Mare Nostrum’ toe en tenslotte geven zeuitleg over hoe de Romeinen het machtige rijk konden besturen door de verdeel- en heerstactiek.

Kwaliteit van de lestekstDe lestekst is goed opgebouwd en bevat de essentie. De lestekst is onderverdeeld in drie paragrafenmet telkens een tussentitel. Bij elke paragraaf staat een verwijzing naar de bronnen.

Aandacht voor actualisering In dit handboek is er geen aandacht voor actualisering.

Bronnenmateriaal

Geschreven bronnenEr zijn twee geschreven bronnen aanwezig in dit hoofdstuk. Eén over de Punische oorlogen en één over‘Hoe Rome koloniseerde in Latium’. Aan de hand van de vragen, leren de leerlingen veel uit degeschreven bronnen.

Iconografische bronnenIn dit hoofdstuk is er één iconografische bron aanwezig, namelijk deze van een Campaanse plaat. Er zijnopnieuw vraagjes voorzien bij deze bron.

Grafieken, tabellen…In dit onderdeel over het imperialisme zijn er geen grafieken en/of tabellen aanwezig.Er is wel een schema aanwezig dat de ‘verdeel- en heerstactiek’ uitlegt.

Focus leerinhouden


De Punische oorlogen worden te uitgebreid behandeld. Er is daarnaast te weinig aandacht voor anderedieperliggende oorzaken.

27

Redenen voor succes

Rome beschikte over een sterk, gedisciplineerd leger dat goed luisterde naar zijn aanvoerder. Het legerwas zo sterk en gedisciplineerd omdat het niet langer enkel bestond uit vrijwilligers maar er ooksoldaten waren die een soldij kregen. Zo ontstond er een vertrouwensband met de officier.


De veroveringen hadden heel wat positieve gevolgen voor Rome.Het eerste positieve gevolg van deze verovering is dat Rome rijker werd door de belastingen die deveroverde gebieden/volkeren moesten betalen. Het tweede positieve gevolg is dat het culturele aspectvan Rome kon groeien doordat de cultuur werd beïnvloed door de verschillende volkeren die werdenveroverd door de Romeinen. Het derde positieve gevolg voor de Romeinen is dat hun taal meer en meergesproken werd in grote delen van Europa. Over het algemeen werden de veroverde gebiedengeromaniseerd. Volgens ons worden de belangrijkste positieve gevolgen in dit handboek opgesomd.


Toch zijn er ook nog erg veel negatieve gevolgen die veroorzaakt werden door de aanhoudendeRomeinse veroveringen. Zo gingen heel wat kleine boerderijen over kop omdat de boeren verplichtwerden om mee te vechten in de oorlogen. Een tweede negatieve gevolg was de hoge belastingdruk. DeRomeinse boeren konden niet concurreren tegen de goedkope landbouwproducten die vanuit deveroverde gebieden werden ingevoerd. De belangrijkste negatieve gevolgen worden in dit handboekopgesomd.


Heel veel aandacht voor de romanisering is er niet in dit hoofdstuk van het handboek Storia 2. Er wordtniet echt aandacht besteed aan cultuur, dit komt in een later hoofdstuk aan bod. Daar wordt de nadrukniet gelegd op wat er ontstond door de romanisering. De cultuur wordt daar enkel algemeen behandeld.

ActualiseringDit aspect komt zo goed als niet voor in dit handboek.

28



Volgens ons ontbreken er nog heel wat zaken in dit handboek. Het eerste aspect dat volgens onsontbreekt of te beknopt wordt behandeld zijn de dieperliggende oorzaken. Er zijn heel watdieperliggende motieven waardoor de Romeinen uiteindelijk zo lang oorlog voerden. Daarnaast wordter veel te weinig geactualiseerd, dit is een terugkomende trend want bij de meeste handboeken wordter maar minimaal geactualiseerd. Dit handboek mocht meer aandacht besteden aan wat deromanisering in onze streken heeft verricht. Tot slot is er nog één ding dat wij graag zouden willentoevoegen aan dit handboek en dat is een grotere samenhang tussen de verschillende hoofdstukken,zodat de leerlingen een beter beeld kunnen krijgen van de geschiedenis en dat ze zo merken dat alleseen samenhangend geheel is, dat het ene niet kon gebeuren zonder het andere.

29

Eindoordeel


Algemeen oordeel Storia2

Storia 2 vonden we een van de betere handboeken. De lesteksten zijn goed opgebouwd en bevatten een heldere structuur. Eenminpunt is wel dat het Romeins imperialisme niet in een apart hoofdstuk voorkomt.Qua bronnenmateriaal scoort dit handboek goed. Er zijn zowel geschreven bronnen ,foto’s als illustraties die zeker een meerwaardebieden op de lestekst.

30

2.5. Spiegelbeelden 21

Editie: 2008Bronvermelding: (Himpe 2008)

Tijd en Ruimte


In Spiegelbeelden is er geen goede algemene kadering in tijd en ruimte. Omtrent het Romeinsimperialisme is er enkel een tijdbalk terug te vinden waarop de Punische oorlogen worden aangeduid.De tijdbalk die in dit handboek staat is dus allesbehalve volledig. In het hoofdstuk over het imperiumRome staat er een kaart van het huidige Europa, maar ook op deze kaart ontbreken er heel watbelangrijke zaken.



Er wordt er voornamelijk aandacht besteed aan de politieke ontwikkelingen binnen de uitbreiding vanhet Romeinse Rijk. Toch wordt er niet alleen gewerkt rond het politieke thema, de andere thema’skomen in beperkte mate aan bod.

Leerinhouden


In het handboek Spiegelbeelden staan er zes verschillende delen. Deel 5 handelt volledig over Rome.Binnen dit deel gaat het maar in beperkte mate over het Romeins imperialisme. Eerst wordt er kennisgemaakt met het gebied rond het Romeinse Rijk. Daarna wordt er ingezoomd op de ontwikkeling vanhet Romeinse Rijk. Hierin staan er belangrijke begrippen zoals de verdeel- en heerspolitiek. Net zoals in

1 Himpe, H. e.a. (2008). Spiegelbeelden 2. Mechelen: Plantyn.

31

alle andere handboeken wordt er ook in dit handboek te veel rekening gehouden met de impact van dePunische oorlogen.


Per hoofdstuk staat er op de linkse pagina een lestekst. Deze lestekst is opgedeeld in verschillendealinea’s, op zich zijn er niet zo veel lesteksten in het handboek. Dus wanneer de leerkracht les geeft overhet Romeins imperialisme, zal die leerkracht nog veel extra informatie moeten aanbieden. Het is welpositief dat de belangrijke begrippen die ook te kennen zijn door de leerlingen worden aangeduid in hetgroen en in het vet, zo is het voor de leerlingen onmiddellijk duidelijk wat er belangrijk is in deverschillende hoofdstukken. Het is ook goed dat er in de titel van de alinea wordt verwezen naar dedocumenten en niet in alinea zelf, zo blijft de tekst overzichtelijker.

Aandacht voor actualiseringIn het handboek zelf bij de desbetreffende hoofdstukken is er bijna geen aandacht voor actualisering.

Bronnenmateriaal

Geschreven bronnen

In dit handboek is er een heldere structuur. Op de rechterpagina worden steeds de bronnen geplaatst.In Spiegelbeelden is er een goed evenwicht tussen geschreven bronnen en iconografische bronnen. Inhet handboek wordt het verschil goed geaccentueerd doordat er een vaste opmaak is voor degeschreven bronnen en voor de lesteksten. Er wordt ook nog een onderscheid gemaakt tussen primairegeschreven bronnen en secundaire bronnen.

Iconografische bronnenIn het hoofdstuk van het Romeins imperialisme staan er voldoende iconografische bronnen.Afbeeldingen en kaarten zorgen ervoor dat de leerlingen een concreter beeld krijgen hoe het er vroegeraan toeging.

Grafieken, tabellen… In dit handboek staan er geen grafieken en tabellen over het Romeins imperialisme.

32

Focus leerinhouden


In het onderdeel over de Punische Oorlogen vertelt het handboek dat de Romeinen niet wilden datCarthagers hun gebied uitbreidden. Zo zagen de Romeinen bij een conflict tussen de Carthaagse en deGriekse nederzettingen op Silicië een uitgelezen kans om het gebied in te palmen.

Redenen voor succes

Bij het onderdeel ‘Rome veroverde Italië’ en ‘De Punische Oorlogen’ worden er bepaalde redenen voorhet succes opgesomd.Ten eerste had het Italiaanse landschap brede toegankelijke valleien, dit bood meer mogelijkheden totverovering.Tevens waren de heirbanen van levensbelang om snel troepen te kunnen verplaatsen.De verenigde burgerrechten waren uitgesloten aangezien sommige Italiërs in de veroverde gebiedenvolledige Romeinse burgerrechten kregen en anderen gedeeltelijke en nog anderen geen (verdeel- enheerstactiek). Dit laatste kan bekeken worden als een reden voor succes, maar zeker ook als eennegatief gevolg.


In het hoofdstuk: ‘Economie bij de Romeinen’ worden enkele positieve gevolgen van de veroveringenopgesomd.Aan de hand van een kaartje worden de handelsroutes in het Romeinse Rijk voorgesteld.De handel was dus een positief gevolg van het Romeins imperialisme


In de hoofdstukken ‘Het sociale leven in Rome’ en ‘De economie bij de Romeinen’ wordt de slavernijbeschreven.De slavernij in Rome was een gevolg van het Romeins imperialisme.Bij het onderdeel over de handel wordt er vermeld dat de slaven vanuit Noord-Afrika naar Rome werdengevoerd.De verdeel- en heerstactiek komt aan bod, een negatief gevolg.

Aandacht voor cultuur In de hoofdstukken ‘Wetenschappen in het Romeinse Rijk’ en ‘De economie bij de Romeinen’ kunnen

33

(romanisering, luxeproducten…) wij uit de kaart ‘Handelsroutes in het Romeinse keizerrijk’ afleiden dat er allerlei luxeproducten inRome werden ingevoerd.

ActualiseringIn de hoofdstukken over het Romeins imperialisme is er bijna geen aandacht voor actualisering.



Het handboek behandelt het Romeinse imperialisme heel oppervlakkig. In het hoofdstuk ‘Ontwikkelingvan het Romeinse Rijk’ worden enkel de feiten vermeld. Er is weinig aandacht voor dieperliggendeoorzaken. De redenen voor succes , de positieve en de negatieve gevolgen van de veroveringen,aandacht voor cultuur worden in andere hoofdstukken vermeld.

34

Eindoordeel


Algemeen oordeel Spiegelbeelden 2

In Spiegelbeelden 2 wordt het Romeins imperialisme opgenomen in het groter geheel. Hierdoor verliest de leraar heel veelmateriaal om duiding te geven in zijn lessen. Oorzaken en gevolgen zijn niet echt weergegeven, details vinden we ook niet terug.Als je heel snel door een onderwerp wil spartelen is dit handboek zeker een aanrader. Indien je echter met logische structuren wilwerken dan raden wij dit handboek zeker af.

10 andboekenvergelijking - weeblybapromeinsimperialisme.weebly.com/uploads/9/3/8/8/... · de...

Documents