ធ��រពភព�ក�រ��លយ�������សកម���ផ�ះ��ខ ម�វ�ថន�ត�ម១១៣�ជ�នភ���ញ ����សកម���ទរសព� ៖ (៨៥៥-២៣) ៨៦១ ៣០០ទរ�រ ៖ (៨៥៥-២៣) ៨៦១ ៣០១/៣០២��ហទពរ ៖ www.worldbank.org/cambodia

បច��ប��ន��ព��ដ�កច�កម���

���នបទព��ស

��ត� ��២០១៥

កសកម�កម���ក��ងអន�រ�ល៖ ��នវត��ព នង�នភយ

�រ��ស���ល�ើម��បន��ព��កត����ង

100537P

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

ed

ការកែសមរលដ ើរបបនតភាពមរែតមរកែង

បចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជា

ខែតលា ឆន ា២០១៥

ការកែសមរលដ ើរបបនតភាពមរែតមរកែង

បចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជា

ខែតលា ឆន ា២០១៥

@ រកាេទធបរបយាង

បចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជាសនេះគជាផលតផលរបេធនាគារពភពសោក។

របកគស ើញ ការបកសរាយ នងការេននដឋាន សៅកនងបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជាសនេះគជារបកគស ើញ ការបកសរាយ នងការេននដឋានរបេបគគលកធនាគារពភពសោក នងមនសរាកដថាឆេះបញចងពទេសនៈរបេគណៈសរគបសរគងរបេធនាគាររបេសរកមសរបកាភាល ឬរដឋាភាលដដលធនាគារពភពសោកតណាងសនាេះសទ។

ធនាគារពភពសោកមនធានាពភាពសរតមសរតវននទនននយដដលមានសៅកនងរាយការណសនេះសទ។

អារមភកថា នងសេចកតថលែងអណរគណ រាយការណបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជា (CEU) គជាផលតផលមយរបេបគគលករបេធនាគារពភពសោក។ ផលតផលសនេះសរតវានសរៀបចសដឋយ សោក ល េសដត ស ើយសោកមដ គល សេកាដ ានសឆ ស មាាទន (Miguel

Eduardo Sánchez Martín) ជាេនកបញចលសោបលចស េះរាយការណសនេះ។ សោក ល េសដត (Sodeth Ly) ស ើយសោកមដ គល សេកាដ ានសឆ ស មាាទន (Miguel Eduardo Sánchez Martín) បសពញការងារកនងដផនកមាាសរកសេដឋកចច នងការេនវតតការសរគប សរគងារសពើពនធពភពសោក (MFMGP)។ កញា គ លនណា (Linna Ky)មានតនាទជាជនយការសរាវសរជាវ។ សរកមការងារសធវើការសសរកាមការដកនារបេសោកមាាេ សេ សវើ គេ (Mathew A. Verghis) សរបធានដផនកការ េនវតតនន MFMGP ។ សោកេ គ សោ (Sergiy Zorya) ទទលខេសរតវដផនកការេនវតតកេកមម ានរមចដណកសៅសលើចណចេតព បញាពសេេននកេកមមកមពជាកនងេនតរកាល៖ កាោនវតតភាព នងហានភយ។ សរកមេនកនពនធេមដលងេណរគណចស េះសោបល ការសរបកា នងការដណនា ដដលសោកេលរក ាសៅ (Ulrich Zachau) នាយកសរបច សរបសទេកមពជាេសរមាបអាេប ា នងាាេ វក នងសោកអាឡាាន េ (Alassane Sow) នងសោកាបេ អាល ម ប (Shabih Ali Mohib) នាយកសរគបសរគងធនាគារពភពសោកសរបចកមពជា ានផតលជន។

រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានផលតសរៀងរាលឆមាេ សដើមបផដលពតាមានលមៗសលើការេភវឌឍដផនកមាាសរកសេដឋកចច សៅកមពជា។ រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានសាេះពមភផាយ នងដចកចយោាងទលទោយសៅកាន អាជាាធរកមពជា េ គមននដគេភវឌឍន វេយឯកជន សរកមេនកវភាគ នង សរៀបចសគាលនសោាយ េងគការេងគម េវល េងគការមនដមនរដឋាភាល នងេនកេកាសរាវសរជាវ ។ រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានកណតសពលឲយសរេបជាមយនងការសាេះពមពផាយបចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប ារបេដផនកមាាសរកសេដឋកចច នងការេនវតតការសរគបសរគងារសពើពនធពភពសោក (MFMGP)ននធនាគារពភពសោក។

សយើងានទទលសោបល នងេសណើរដមានតនមព (Ahmad Ahsan) សរបធានេងគភាពសេដឋវទសរបចអាេ ប ា នងាាេ វក សោកសរេ រាាឆាដឋ េនានតាវរាា េលាា (Ratchada Anantavrasilpa) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនក រញញវតថ នងទផារពភពសោក សោក គង មនចនទ (Munichan Kung) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនកេភវឌឍេងគម ជនបទ ទសរបជជន ពភពសោក នងសោកសរេ ោ សេសរពល (Leah April) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនកេភាលកចចពភព សោក។ រាយការណសនេះកទទលានការរមចដណកពសោបល ការដណនា នងទេសនៈរបេភាគ កពនធជាសសរចើនសៅកនងរាជរដឋាភាលកមពជា វេយឯកជន ាាបននដគេភវឌឍន នងេនកេកាសរាវសរជាវ។ សរកមការងារេមេរគណចស េះពកគាតដដលានចណាយសពល នងផតលការរមចដណក។

សយើងេមដលងនវសេចកតដងគណោាងខលងចស េះអាជាាធរកមពជា ពសេេសរកេងសេដឋកចច នង រញញវតថ នងធនាគារជាតននកមពជា ចស េះកចចេ សរបតបតតការ នងការគាសរទរបេគាតកនងការសរៀបចរាយការណបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជាសនេះ។

សរកមការងារដផនកទនាកទនងសៅកមពជាដដលរមមានសោក ប ាសរឿន (Saroeun Bou) នងសោកសរេ េភានត េសេឿន (Sophinith Sam Oeun) ាន សរៀបចេតថបទផសពវផាយតាមារពតាមាន េតថបទបងាាញតាមសគ ទពរ នងតាមសរបពនធផសពវផាយ សផសងសទៀត។

អារមភកថា នងសេចកតថលែងអណរគណ រាយការណបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជា (CEU) គជាផលតផលមយរបេបគគលករបេធនាគារពភពសោក។ ផលតផលសនេះសរតវានសរៀបចសដឋយ សោក ល េសដត ស ើយសោកមដ គល សេកាដ ានសឆ ស មាាទន (Miguel

Eduardo Sánchez Martín) ជាេនកបញចលសោបលចស េះរាយការណសនេះ។ សោក ល េសដត (Sodeth Ly) ស ើយសោកមដ គល សេកាដ ានសឆ ស មាាទន (Miguel Eduardo Sánchez Martín) បសពញការងារកនងដផនកមាាសរកសេដឋកចច នងការេនវតតការសរគប សរគងារសពើពនធពភពសោក (MFMGP)។ កញា គ លនណា (Linna Ky)មានតនាទជាជនយការសរាវសរជាវ។ សរកមការងារសធវើការសសរកាមការដកនារបេសោកមាាេ សេ សវើ គេ (Mathew A. Verghis) សរបធានដផនកការ េនវតតនន MFMGP ។ សោកេ គ សោ (Sergiy Zorya) ទទលខេសរតវដផនកការេនវតតកេកមម ានរមចដណកសៅសលើចណចេតព បញាពសេេននកេកមមកមពជាកនងេនតរកាល៖ កាោនវតតភាព នងហានភយ។ សរកមេនកនពនធេមដលងេណរគណចស េះសោបល ការសរបកា នងការដណនា ដដលសោកេលរក ាសៅ (Ulrich Zachau) នាយកសរបច សរបសទេកមពជាេសរមាបអាេប ា នងាាេ វក នងសោកអាឡាាន េ (Alassane Sow) នងសោកាបេ អាល ម ប (Shabih Ali Mohib) នាយកសរគបសរគងធនាគារពភពសោកសរបចកមពជា ានផតលជន។

រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានផលតសរៀងរាលឆមាេ សដើមបផដលពតាមានលមៗសលើការេភវឌឍដផនកមាាសរកសេដឋកចច សៅកមពជា។ រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានសាេះពមភផាយ នងដចកចយោាងទលទោយសៅកាន អាជាាធរកមពជា េ គមននដគេភវឌឍន វេយឯកជន សរកមេនកវភាគ នង សរៀបចសគាលនសោាយ េងគការេងគម េវល េងគការមនដមនរដឋាភាល នងេនកេកាសរាវសរជាវ ។ រាយការណបចចបបននភាពសនេះសរតវានកណតសពលឲយសរេបជាមយនងការសាេះពមពផាយបចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប ារបេដផនកមាាសរកសេដឋកចច នងការេនវតតការសរគបសរគងារសពើពនធពភពសោក (MFMGP)ននធនាគារពភពសោក។

សយើងានទទលសោបល នងេសណើរដមានតនមព (Ahmad Ahsan) សរបធានេងគភាពសេដឋវទសរបចអាេ ប ា នងាាេ វក សោកសរេ រាាឆាដឋ េនានតាវរាា េលាា (Ratchada Anantavrasilpa) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនក រញញវតថ នងទផារពភពសោក សោក គង មនចនទ (Munichan Kung) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនកេភវឌឍេងគម ជនបទ ទសរបជជន ពភពសោក នងសោកសរេ ោ សេសរពល (Leah April) ទទលបនទកដផនកការេនវតតដផនកេភាលកចចពភព សោក។ រាយការណសនេះកទទលានការរមចដណកពសោបល ការដណនា នងទេសនៈរបេភាគ កពនធជាសសរចើនសៅកនងរាជរដឋាភាលកមពជា វេយឯកជន ាាបននដគេភវឌឍន នងេនកេកាសរាវសរជាវ។ សរកមការងារេមេរគណចស េះពកគាតដដលានចណាយសពល នងផតលការរមចដណក។

សយើងេមដលងនវសេចកតដងគណោាងខលងចស េះអាជាាធរកមពជា ពសេេសរកេងសេដឋកចច នង រញញវតថ នងធនាគារជាតននកមពជា ចស េះកចចេ សរបតបតតការ នងការគាសរទរបេគាតកនងការសរៀបចរាយការណបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជាសនេះ។

សរកមការងារដផនកទនាកទនងសៅកមពជាដដលរមមានសោក ប ាសរឿន (Saroeun Bou) នងសោកសរេ េភានត េសេឿន (Sophinith Sam Oeun) ាន សរៀបចេតថបទផសពវផាយតាមារពតាមាន េតថបទបងាាញតាមសគ ទពរ នងតាមសរបពនធផសពវផាយ សផសងសទៀត។

មាតកាក. សេចកតេសងេប .......................................................................................................................... 7 ែ. វឌឍនភាពខននកសេដឋកចចនាសពលថមៗសនេះ .......................................................................................... 12 ទដឋភាពទសៅ .......................................................................................................................... 12 វេយនលតកមម ....................................................................................................................... 14 ក) វេយេាណង នងអចលនបទពយ ........................................................................................... 14 ែ) វេយកាតសដរ ................................................................................................................. 15 រ) វេយសទេចរណ ............................................................................................................. 17 ឃ) វេយកេកមម ................................................................................................................ 20 ង) បាកចាណល ការសបបើបាេ នងការងារ .................................................................................. 21

វេយទទាតសបៅបបសទេ ........................................................................................................... 23 ក) ការនាាសចញ ..................................................................................................................... 24 ែ) ការនាាចល ...................................................................................................................... 25

អតនរណា ............................................................................................................................. 25 វេយរបយវតថ ......................................................................................................................... 26 ក) របយវតថេរប អបាការបាក នងអបាបតរបាក ......................................................................... 26 ែ) វេយធនាគារ ................................................................................................................. 27

វេយសារសពើពនធ ..................................................................................................................... 29 ក) េមាេភារចាណល ......................................................................................................... 29 ែ) េមាេភារចាណាយ ........................................................................................................ 31 រ) តលយភាពសារសពើពនធ ......................................................................................................... 32

រ. សាររនលេះ នងអនសាេន ........................................................................................................... 33 ឃ. បបធានបទពសេេ ៖ អនតរកាលននវេយកេកមមកមពជា ៖ ហានភយ នងកាលនវតតភាព .............................. 35 សេចកតសនតើម ............................................................................................................................ 35 បបវតតកាសណើ នកេកមមកាលពមយទេវតសរកនងសៅសនេះរជាសជារជយមយកនងចាសណាមជាសបចើន... .................. 35 ... បាខនត មានបញហា បបឈមជាសបចើន ................................................................................................ 37 អវខដលដាសណើ រការលអពសពលមន នលងខលងបរបបគានេបមាបសពលអនារតស ើយ ........................................ 40 អនសាេន ៖ .......................................................................................................................... 42

េសរមាបពតាមានេពធនាគារពភពសោក នងេកមមភាពរបេធនាគារសៅកមពជា េមចលសៅសមើលសៅ www.worldbank.org/cambodia។

សដើមបដឋកបញចលសៅកនងបញជដចកចយបចចបបននភាពសេដឋកចចកមពជាតាមេ ដមែល នងឯការសាេះពមពផាយ កពនធ េមទាកទង កញា គ លនណា តាមារសេឡកសរតនច lky@worldbank.org។ េសរមាបេណរេតពខមាននការសាេះពមភផាយសនេះ េមទាកទងសោក ប ាសរឿន (sbou@worldbank org)។

មាតកាក. សេចកតេសងេប .......................................................................................................................... 7 ែ. វឌឍនភាពខននកសេដឋកចចនាសពលថមៗសនេះ .......................................................................................... 12 ទដឋភាពទសៅ .......................................................................................................................... 12 វេយនលតកមម ....................................................................................................................... 14 ក) វេយេាណង នងអចលនបទពយ ........................................................................................... 14 ែ) វេយកាតសដរ ................................................................................................................. 15 រ) វេយសទេចរណ ............................................................................................................. 17 ឃ) វេយកេកមម ................................................................................................................ 20 ង) បាកចាណល ការសបបើបាេ នងការងារ .................................................................................. 21

វេយទទាតសបៅបបសទេ ........................................................................................................... 23 ក) ការនាាសចញ ..................................................................................................................... 24 ែ) ការនាាចល ...................................................................................................................... 25

អតនរណា ............................................................................................................................. 25 វេយរបយវតថ ......................................................................................................................... 26 ក) របយវតថេរប អបាការបាក នងអបាបតរបាក ......................................................................... 26 ែ) វេយធនាគារ ................................................................................................................. 27

វេយសារសពើពនធ ..................................................................................................................... 29 ក) េមាេភារចាណល ......................................................................................................... 29 ែ) េមាេភារចាណាយ ........................................................................................................ 31 រ) តលយភាពសារសពើពនធ ......................................................................................................... 32

រ. សាររនលេះ នងអនសាេន ........................................................................................................... 33 ឃ. បបធានបទពសេេ ៖ អនតរកាលននវេយកេកមមកមពជា ៖ ហានភយ នងកាលនវតតភាព .............................. 35 សេចកតសនតើម ............................................................................................................................ 35 បបវតតកាសណើ នកេកមមកាលពមយទេវតសរកនងសៅសនេះរជាសជារជយមយកនងចាសណាមជាសបចើន... .................. 35 ... បាខនត មានបញហា បបឈមជាសបចើន ................................................................................................ 37 អវខដលដាសណើ រការលអពសពលមន នលងខលងបរបបគានេបមាបសពលអនារតស ើយ ........................................ 40 អនសាេន ៖ .......................................................................................................................... 42

1

6

6

8

8

9

11

14

15

17

18

19

19

20

20

21

23

23

25

26

27

29

29

29

31

34

36

ក. សេចកតេសងេប

កាសណើ ន នេេ ដរ លងមាាសៅខតបនតសកើតមាន ស ើយ អាជាា ធរានខកខបបកាសណើ នពតេបមាបឆន ា២០១៤ សៅ៧,១%សលើេពកបមតកាសណើ ន ៧% ខដលានាា នសាម នកាលពសពលមន។ តបមវការកនងសេកខាងកា ខដលជារញសោយកាសណើ នែពេខននកេាណង នងជយេបមលសោយកាសណើ នឥណទានកនងសេកសបចើន ានបាេះបាវចាស េះការថយចេះកាសណើ នននការនាាសចញ សោយកនង ឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ សនេះ មានការថយចេះកាសណើ នកនងខននកនាាសចញេសមៀកបា ក សទេចរណ នងកេកមម។ សោយសារជាបបសទេនាាចលសបបងឥនធនៈ កមពជាានទទលការ ចាសណញពការធាកចេះតនមសបបង ខដលានរមចាខណកចាស េះការេនសាបាកពការនាាចល សបបង។ កនងសាថ នភាពសនេះ កាសណើ នបតវានពាករណថានលងមានេន េះថយចេះបនតចមកបតលម ៦,៩% កន ងឆន ា ២០១៥។ ហានភយមយចាននខដលអាចសធវើឲយបាេះ លដលកាសណើ នសេដឋកចចរ លងមាាខដលានាា នសាម នសនេះ រមមាន លទធភាពននការរ ាសជើប រ ាជលស ើងវញននកមាាងពលកមម ការស ើងនថបាកដលាអាសមរកខថមសទៀត ភាពយតយា វននការសងើបស ើងវញននសេដឋកចចសៅអរ ាប នងការធាកចេះននសេដឋកចចបបសទេចន។

វឌឍនភាពនាពពលថមៗកនលងពៅ

កាសណើ ន នេេ កានខតពលងខនអកសៅសលើការសបបើបាេ នងការវនសយរ។ សៅកនងបរបទននការធាកចេះតនមសបបង នងកាសណើ នទានកចតតខននកអាជវកមម តបមវការកនងសេកានសកើនស ើង។ សាថ នភាពសនេះានសធវើឲយមានការសបបើបាេេរបសបចើន ខដលបតវានេបមលសោយកាសណើ ន ការសបបើបាេឥណទានសលឿន ស ើយសធវើឲយមានការលតលាេខននកអាជវកមមលកដា នងលករាយ។ កាសណើ នទនអចលតដលឆន ា ២០១៤ សកើនដលចានន

៩,១% សបើសធៀបនលងឆន ាមន ខដលជារញសោយេមាា រៈខដលសបបើជាបានយរ នងេាណង។

សទាេះជាមានតបមវការកនងសេកសបចើនកត អតនរណាានថយចេះខថមសទៀត បនាបពានថយចេះយាងរា កកនងឆន ា ២០១៤ ខដលបងាា ញពការថយចេះននតនមអាហារ នងសបបង។ សៅខែេហា ឆន ា ២០១៥ អតនរណាបបចាឆន ាានថយចេះមកបតលម ០,៨% សោយអបាសនេះមាន ចានន ១,២ % សៅបាណាចឆន ា ២០១៤ សោយតនមអាហារ នងសបបងានថយចេះ។

សៅកនងសាថ នភាពសនេះ ខននកេាណង នងអចលនបទពយ ានកាយ ជាមាា េនជារញកាសណើ នសេដឋកចច ខដលសាវ ហាបបានត។ ការមានទានកចតតស ើងវញរបេ អាជវកមម នងអតថជន នងការរ ាពលងទកអាពកាលានវតតភាពននេមា រណកមមតាបន កនងេ រមនសេដឋកចច អាសាា ន កាពងជារញកាសណើ នយាងឆបរ េននខននកេាណង នងអចលនបទពយ។ ការនាាចលេមាា រេាណងានបនតសកើនស ើងយាងខាង កនងអា ងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ សោយអបាកាសណើ នននការនាាចលសបរឿងេាណងានស ើងដល ៣៨,៩% ស ើយអបាកាសណើ នននការនាាចលខដកមានចានន ៣២,៧% សបើសធៀបនលងឆន ា មន។

ការបនតកាសណើ នរបយវតថទសៅ ជាមយនលងការលតលាេ យាងសលឿនននវេយធនាគារ នង រញញវតថានេបមល ដលកាសណើ នសេដឋកចច។ ខនអកេាខនសៅសលើបាកបសញញើបរសទេ កាសណើ នរបយវតថទសៅ ានបនតសកើតមាន សោយមានអបាកាសណើ នចានន ២០,៦% បតលមខែ មថនា ឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលងឆន ាមន។ កាសណើ នបាកបសញញើវេយឯកជន កសៅខតមានភាពលអបបសេើរខដរ សោយមាន អបាកាសណើ នចានន ២១,១% សធៀបនលងឆន ាមន ស ើយកាសណើ នសនេះ ានជយដលកាសណើ នែពេននឥណទាន វេយឯកជន ខដលមានចានន ២៨,១% សៅខែ មថនា ឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលងឆន ាមន។

ចាស ោះវេយសរៅរបសេេវញ កាស ើ នតមមៃរាកដលលៃ អាសមរកសៅតតបនតសកើនស ើង តដលសវើឲយប ោះ លដលការរបកតរបតែង សោយស វើឲយេនោះកាស ើ នមនការនាសចញេសមៃៀកបា ក នងវេយសេេចរ ថយចោះ បនតច។ កាស ើ នតមមៃរាកដលលៃ អាសមរក សៀបនងរាកអរ នងរាកសៅកនងរបសេេអាសា នសសេងសេៀត ការសលចស ើងមនអនករបកតរបតែង តដលេេលរាកឈនលទាបសសេងសេៀតកនងតាបន ដចជា របសេេភមា នងភាពមនរាកដរបជាែាវញ ការចរចារាកឈនល កាពងស វើ ឲយប ោះ លដល ការរបកតរបតែងសរៅរបសេេរបេ កមពជា។ ជាកតេតង កនងរយៈសពល ៦តែ កនងឆមាេេមយឆន ា ២០១៥ កាស ើ នការនាសចញេសមៃៀកបា កាន ថយចោះបនតច សោយអរាកាស ើ នរបចាាឆន ាមានចានន ៧,៨% គតជាតមមៃ ស ើយកាស ើ នសនោះ សៅឆន ា ២០១៤ មានចានន ៩,២%។ សៅសពលជាមយគនន សនោះតដរ វេយសេេចរ សៅតត ដាស ើ រការមនានសពញសលញ សោយអរាកាស ើ ន មនចាននសភញៀវមកដលកនងអា ងឆមាេ េមយកនងឆន ា ២០១៥ ានតត ៤,៦% ប ស ណ ោះ សបើសៀបនងឆន ាមន (សភញៀវសេេចរចានន ២,៣ លលននក) សៀបនង ៦,៩% កនងឆន ា ២០១៤។

ការធលៃ កចោះតមមៃសរបង ែយរតតបតកាស ើ នមនការនាចល កនងរយៈសពល ៦តែ ដាបងកនងឆន ា ២០១៥ តដលរមចាត ក ឲយមានភាពរបសេើរបនតច ចាស ោះឱនភាពគ នចរនត។ការនាសចញ នង ចា លពសភញៀវសេេចរសែោយ ជាងមន ានសវើឲយឱនភាពគ នចរនត ាជាងមនដល ១០,៨ % មនសេេ កនងឆន ា ២០១៤។ មយ ងវញសេៀត លា រមនការវនសោគផទលពបរសេេ សៅតតមានភាពរបសេើរ តដលសតល រញញបបទានភាគសរចើនដល ឱនភាពគ នចរនត។

ការបនតលា រមនការវនសោគផទលពបរសេេ ានរមចាត ក ឲយមានកាស ើ នរាកបរមងអនតរជាតដលតដលមានចានន ៥,២ នលលនដលលៃ អាសមរក ឬ ៤,១តែមនការនាសចញ គតរតម កក ត ល ឆន ា ២០១៥។

ភាពយតោ វកនងការោាដោះ តដលប ត លមកពការធលៃ ក សភៃៀងមនជាបជារបចាា នងតមមៃនាសចញសលតសលទាប ជាងមន ានប ត លឲយមានការថយចោះកនងវេយកេកមម។ គរកតេមាា លថា កនងអា ងសពលពឆន ា ២០០៤ ដលឆន ា ២០១២ សេេ កេកមមសកើនស ើងជា មយមចានន ៥,៣% កនងមយឆន ា តដលេថតកនងអរាកាស ើ នែពេជាងសគបាសតកនងពភពសលលក។ កាស ើ នសនោះរតវានែារញមនតមនតតសោយសរសេវសេ ប តនតកសោយសរ ស ត ដា ង អាសៅ នងបតនៃតដរ។ សៅសពលជាមយគនន សនោះតដរ កនងអា ងសពលមយេេវតេរកនៃងមក វេយកេកមមានែបរបេោះការតរបរបលតសនករចនេមពនធោ ងខៃ ាង សោយចាត កកេកមមមន សេេ នងកមាៃ ាងពលកមមេរបានថយចោះ សបើសទាោះជាមានកាស ើ នមសដ នងសលតភាពកមាៃ ាងពលកមមកត។

ចាស ោះដាស ើ រការតសនកសរសពើពនធវញ តសនកសនោះសៅតតមានភាពរងមាា សោយសរតតកាស ើ នចា លែពេ នងការតបតសតបៀតចាយ តដលរកោលានងឱនភាពសរសពើពនធរម។ កនងរយៈសពល ៧តែដាបងកនងឆន ា ២០១៥ ចា លកនងសេក បនតដាស ើ រការោ ងលអ សោយមានកាស ើ នរបចាាឆន ារបមា ១៨% សោយសរតតមានការតកលមអមនរដឋាលចា ល។ ការស វើវភាែមានការសកើនស ើងនសពលថមៗសនោះ ស ើយរ ាពងថានងសឆៃើយតបសៅនងសគនលសៅថវកា បនបពការចាបសសតើមយតដាបងសៅកនងបរបេមនការផទៃ េបតរសៅរករបពនធថវកាកមមវ ។ អរា បា លសៅកមពជានសពលថមៗសនោះ តដលានកា ត កនងការវភាគសៅសលើនរនតភាពបា ល របេនគនរពភពសលលក នង មលនរបយវតថអនតរជាត (IMF) សៅតតមានករមតទាបដតដល។

សថា នភាពនាពពលអនាគត

កាស ើ នរតវានពយករ ថា នងមានេនោះថយចោះបនតចគ ៦,៩% កនងឆន ា ២០១៥។ តរមវការកនងសេកែពេ តដលែារញសោយកាស ើ នវេយេា ង នងការធលៃ ក

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 1

ចាស ោះវេយសរៅរបសេេវញ កាស ើ នតមមៃរាកដលលៃ អាសមរកសៅតតបនតសកើនស ើង តដលសវើឲយប ោះ លដលការរបកតរបតែង សោយសវើឲយេនោះកាស ើ នមនការនាសចញេសមៃៀកបា ក នងវេយសេេចរ ថយចោះ បនតច។ កាស ើ នតមមៃរាកដលលៃ អាសមរក សៀបនងរាកអរ នងរាកសៅកនងរបសេេអាសា នសសេងសេៀត ការសលចស ើងមនអនករបកតរបតែង តដលេេលរាកឈនលទាបសសេងសេៀតកនងតាបន ដចជា របសេេភមា នងភាពមនរាកដរបជាែាវញ ការចរចារាកឈនល កាពងស វើ ឲយប ោះ លដល ការរបកតរបតែងសរៅរបសេេរបេ កមពជា។ ជាកតេតង កនងរយៈសពល ៦តែ កនងឆមាេេមយឆន ា ២០១៥ កាស ើ នការនាសចញេសមៃៀកបា កាន ថយចោះបនតច សោយអរាកាស ើ នរបចាាឆន ាមានចានន ៧,៨% គតជាតមមៃ ស ើយកាស ើ នសនោះ សៅឆន ា ២០១៤ មានចានន ៩,២%។ សៅសពលជាមយគនន សនោះតដរ វេយសេេចរ សៅតត ដាស ើ រការមនានសពញសលញ សោយអរាកាស ើ ន មនចាននសភញៀវមកដលកនងអា ងឆមាេ េមយកនងឆន ា ២០១៥ ានតត ៤,៦% ប ស ណ ោះ សបើសៀបនងឆន ាមន (សភញៀវសេេចរចានន ២,៣ លលននក) សៀបនង ៦,៩% កនងឆន ា ២០១៤។

ការធលៃ កចោះតមមៃសរបង ែយរតតបតកាស ើ នមនការនាចល កនងរយៈសពល ៦តែ ដាបងកនងឆន ា ២០១៥ តដលរមចាត ក ឲយមានភាពរបសេើរបនតច ចាស ោះឱនភាពគ នចរនត។ការនាសចញ នង ចា លពសភញៀវសេេចរសែោយ ជាងមន ានសវើឲយឱនភាពគ នចរនត ាជាងមនដល ១០,៨ % មនសេេ កនងឆន ា ២០១៤។ មយ ងវញសេៀត លា រមនការវនសោគផទលពបរសេេ សៅតតមានភាពរបសេើរ តដលសតល រញញបបទានភាគសរចើនដល ឱនភាពគ នចរនត។

ការបនតលា រមនការវនសោគផទលពបរសេេ ានរមចាត ក ឲយមានកាស ើ នរាកបរមងអនតរជាតដលតដលមានចានន ៥,២ នលលនដលលៃ អាសមរក ឬ ៤,១តែមនការនាសចញ គតរតម កក ត ល ឆន ា ២០១៥។

ភាពយតោ វកនងការោាដោះ តដលប ត លមកពការធលៃ ក សភៃៀងមនជាបជារបចាា នងតមមៃនាសចញសលតសលទាប ជាងមន ានប ត លឲយមានការថយចោះកនងវេយកេកមម។ គរកតេមាា លថា កនងអា ងសពលពឆន ា ២០០៤ ដលឆន ា ២០១២ សេេ កេកមមសកើនស ើងជា មយមចានន ៥,៣% កនងមយឆន ា តដលេថតកនងអរាកាស ើ នែពេជាងសគបាសតកនងពភពសលលក។ កាស ើ នសនោះរតវានែារញមនតមនតតសោយសរសេវសេ ប តនតកសោយសរ ស ត ដា ង អាសៅ នងបតនៃតដរ។ សៅសពលជាមយគនន សនោះតដរ កនងអា ងសពលមយេេវតេរកនៃងមក វេយកេកមមានែបរបេោះការតរបរបលតសនករចនេមពនធោ ងខៃ ាង សោយចាត កកេកមមមន សេេ នងកមាៃ ាងពលកមមេរបានថយចោះ សបើសទាោះជាមានកាស ើ នមសដ នងសលតភាពកមាៃ ាងពលកមមកត។

ចាស ោះដាស ើ រការតសនកសរសពើពនធវញ តសនកសនោះសៅតតមានភាពរងមាា សោយសរតតកាស ើ នចា លែពេ នងការតបតសតបៀតចាយ តដលរកោលានងឱនភាពសរសពើពនធរម។ កនងរយៈសពល ៧តែដាបងកនងឆន ា ២០១៥ ចា លកនងសេក បនតដាស ើ រការោ ងលអ សោយមានកាស ើ នរបចាាឆន ារបមា ១៨% សោយសរតតមានការតកលមអមនរដឋាលចា ល។ ការស វើវភាែមានការសកើនស ើងនសពលថមៗសនោះ ស ើយរ ាពងថានងសឆៃើយតបសៅនងសគនលសៅថវកា បនបពការចាបសសតើមយតដាបងសៅកនងបរបេមនការផទៃ េបតរសៅរករបពនធថវកាកមមវ ។ អរា បា លសៅកមពជានសពលថមៗសនោះ តដលានកា ត កនងការវភាគសៅសលើនរនតភាពបា ល របេនគនរពភពសលលក នង មលនរបយវតថអនតរជាត (IMF) សៅតតមានករមតទាបដតដល។

សថា នភាពនាពពលអនាគត

កាស ើ នរតវានពយករ ថា នងមានេនោះថយចោះបនតចគ ៦,៩% កនងឆន ា ២០១៥។ តរមវការកនងសេកែពេ តដលែារញសោយកាស ើ នវេយេា ង នងការធលៃ ក

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 2

ចះតមមៃសរបង នងរតវបានេរមលសោយកាស ើ នខពេមនឥ ទានកនងសេក ស ើយនងេងឃមថាប ះប វចាស ះការថយចះបនតច មនកាស ើ នការនាសចញផននកេសមៃៀកបា ក វេយសេេចរ នងកេកមម។

ហានភយមយចានន ផដលអាចសវើឲយប ះ លដលកាស ើ នសេដឋកចចរងមាផដលបានបា នសមម នសនះ រមមន លេធភាពមនការរ ាស ើប រ ា លស ើងវញមនកមៃ ាងពលកមម ការស ើងមថៃរបាកដលលៃ អាសមរកផថមសេៀត ភាពយតយ វមនការសងើបស ើងមនសេដឋកចចសៅអរ ប នងការធលៃ កចះសេដឋកចចសៅរបសេេចន។ ការធលៃ កចះសេដឋកចចសៅរបសេេចន អាចស វើឲយកាស ើ នធលៃ កចះេាខានសោយ សមរចាននសភញៀវសេេចរពរបសេេចន នងលា មនការ វនសយគ សទាះបជាការពងផនែករបេកមពជាសៅសលើការនាសចញសៅរបសេេចន មនករមតទាបជាងមន។ មនហានភយមយផដលថាសោលនសយបាយ “បសងកើន” អរាការរបាករបេេ រដឋអាសមរក អាចស វើឲយមនរបតកមមេនារភាៃ មៗ ផដលសវើឲយរបយប ណធលៃ កតមមៃយ ងខាៃ ាង េញញា ប ណ ស ើងខាៃ ាង លា រេនធលៃ កចះខាៃ ាង ស ើយេនទនយភាពរមតចចសងែៀត។ សទាះជាយ ងណាកនងបរបេមនេនារេនតច របសេេកមពជាគររចនតពបញញា មនការផរបរបលផននក រញាវតថ។ របសេេកមពជា សៅផតរងការប ះ ល ពការបាតបងការរបកតរបផ ង សោយសមរផតការស ើងមថៃរបាកដលលៃ អាសមរក ផដលសវើ ឲយកាស ើ នធលៃ កចះ។

បញហា បបឈម នងអនសាសន

មនតរមវការខាៃ ាងកនងការបសងកើនភាពរបកតរបផ ងខាងសរៅរបសេេ។ កមពជារបផ លជារតវពងផនែកសលើការសោះសសមយបញញា រាងេទះ ផដលប ះ លដលកាស ើ ននលតភាព នង ការកាតបនថយការចាណាយកនងការនាសចញ។ ការស វើឲយកមៃ ាងពលកមមមនការប ត ះបណាតលសរចើនជាងមន នងមន ានញខពេ ពតជានង យដលបញញា សនះ។ ការផកលមែ បរយកាេរៈកចចនង យបសងកើនការរបកតរបផ ងាមវេយសនេងៗ។ ជាចង

សរកាយ ជាការេាខានរតវោារេដលការស វើពពកមមកនង វេយកមមនតសមល ដចមនសលើកស ើងសៅកនង សោលនសយបាយអភវឌឍនវេយឧេា កមម ផដលសេើបផតរតវបាននេពវនាយនសពលថមៗសនះ សៅខ ៈសពលផដលរតវ សរតៀមលកខ ៈលែកនងការចាបឱកាេពេនារ នងមលោឋ ន នលតកមមផតមយ ផដលជាេេសៅមនេ គមនសេដឋកចចអាសមា នសនះ។ សដើមបពរងង បរយកាេរៈកចច បេពសសមនអនតរជាតបងហា ញថារតវសតត តសៅចា ចគនៃះមយគ រកបខ ឌ ចាប នងបេោឋ ន ផដលអាចពាករ បាន នងផនែកសៅសលើបេោឋ នអនតរជាត។

សោយសមរផតការវនសយគេន ផដលនតល រញាបបទាន ពខាងសរៅ (មដគអភវឌឍន) ធលៃ កចះ ជាការេាខានរតវ ារញការ វនសយគសមធលរ ៈសោយ រញាបបទានកនង សេក។ ការរបមលចា លបានសរចើន យឲយអាចស វើការ វនសយគដសចនះបាន។ ជាការចាាបាចរតវពរងងបផនថមសេៀតចាស ះចាប នងលខតបេោឋ នសនេងៗ ផដលរគបដ ត បសៅសលើ ការរគបរគងគសរមងវនសយគេនផដលមនសៅកនងកមមវ កាផ េរមងការរគបរគង រញាវតថសមធលរ ៈ។ ការពរងងបផនថមសលើគ ភាព នងេមតថភាពសមថ បន សដើមបរគបរគងគសរមងវនសយគ សមធលរ ៈឲយបានរបសេើរ នង យពរងង របេេធភាពសោលនសយបាយសមរសពើពនធ។ បេពសសមនអនតរជាតបានបងហា ញពសមរៈេាខាន មនការសោរពសៅសោការ ាៗបនខាងសរកាម សដើមបបសងកើនការវនសយគសមធលរ ៈ ឲយបានសជាគ យ៖ (១) ការេសរមចនវ “របេេធនលមនការផបងផចក” (២) ផនែកសៅសលើ រកបខ ឌ ម រកសមរសពើពនធលែរបសេើរ (៣) ការមនរបពនធរគបរគងការវនសយគសមធលរ ៈលែរបសេើរ នង (៤) មនេមតថភាពេមសេបសដើមបសេបយកវេយេា ង។

ចាាបាចរតវពរងងបផនថមសៅសលើការរគបរគង នងេរមបេរមល សដើមបធលនឲយមនេថរភាពសៅកនងវេយ នោរ នងេា ង ផដលកាពងលតលលេយ ង សលឿន។ ជាការចាាបាចរតវបសងកើនេមតថភាពរតតពនតយ

នងបសងកើតបកបែណឌ បរបបរងវបតត សោយមានការ គាាបទពការអនវតតខននកេវនកមម នងរណសនយយ នងការេបមបេបមលអនតរបកេងានលអ។ ការយលដលងឲយានលអអាព “បចកបញជ ន” ននវបតតខដលអាចសកើតមានមកកនងសេដឋកចចជាត នងទានាកទានងរវាងវេយ រញញវតថ នង វេយនលតកមម ជាពសេេវេយេាណង នង អចលនបទពយ នលងជយបសងកើនភាពរ លងមាាននសេដឋកចចកនងការទបទលនលងការខបបបបលខងសបៅ នងសចៀេវាងបញហា ពពេះននវេយេាណង នងអចលនបទពយខដលអាចសកើតមាន។ បទពសសាធនអនតរជាតបងាា ញថា បតវមានបកបែណឌ េតងោអបបបរមាេបមាបការអនវតតការ បតតពនតយធនាគារឲយានលអ ខដលអាចអនវតតជាទសៅ ខដលបតវមាន (១) អាណាចបតតពនតយខដលមានកាណតយាងចាេ (២) ការទទលែេបតវ នងរណនយភាពកនងចាសណាម អាជាា ធរបតតពនតយ នង (៣) បទោឋ នបបងបបយតនបតលមបតវ។ បសរលកេែណឌ េបមាបការបតតពនតយ ធនាគារឲយមានបបេទធភាពរមមាន (១) បកបែណឌចាេលាេេបមាបការបសងកើតសគាល នសយាយេថរភាព រញញវតថ (២) បកបែណឌ ចាេលាេេបមាប

សោេះសសាយវបតត នង (៣) បបពនធការ រ (ឬបណាត ញេវតថភាពសាធារណៈ) កបមតេមសេប។

ការពបងលងកាសណើ នវេយកេកមមស ើងវញ នងការគាាបទការខកខបបរចនាេមពនធបខនថមសទៀតនន វេយកេកមម អាចេសបមចសៅាន សោយសារមានសគាលនសយាយចាននបន។ ទមយ រការរកាបរយកាេសគាលនសយាយកេកមម ខដលេមសេបចាស េះវេយ ឯកជនសោយ បតវសផទត តបខនថមសៅសលើការេបមាលបនកខននកបបញញតតចាស េះធាតចលសៅកេោឋ ន។ ទពរ រការពបងលងនរនតរភាពបរសាថ ននននលតកមម កេកមម។ ទប រការបសងកើនរណភាពកមមវធសាធារណៈខននកកេកមម នង (សៅាមលទធភាពននថវកាេរបរបេរោឋ ភាលកមពជា) បសងកើនវភាជថវកាដលកមមវធខដលកានខត មានបបេទធភាព។ ទបន រការជយអភវឌឍកេអាជវកមម នងឧេា កមមខកនចនកេកមម។ ចាស េះពតមានលមអតបខនថម េមសមើលបបធានបទពសេេ េតព “កេកមម កមពជាកនងអនតរកាល៖ កាលានវតតភាព នងហានភយ”។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 3

នងបសងកើតបកបែណឌ បរបបរងវបតត សោយមានការ គាាបទពការអនវតតខននកេវនកមម នងរណសនយយ នងការេបមបេបមលអនតរបកេងានលអ។ ការយលដលងឲយានលអអាព “បចកបញជ ន” ននវបតតខដលអាចសកើតមានមកកនងសេដឋកចចជាត នងទានាកទានងរវាងវេយ រញញវតថ នង វេយនលតកមម ជាពសេេវេយេាណង នង អចលនបទពយ នលងជយបសងកើនភាពរ លងមាាននសេដឋកចចកនងការទបទលនលងការខបបបបលខងសបៅ នងសចៀេវាងបញហា ពពេះននវេយេាណង នងអចលនបទពយខដលអាចសកើតមាន។ បទពសសាធនអនតរជាតបងាា ញថា បតវមានបកបែណឌ េតងោអបបបរមាេបមាបការអនវតតការ បតតពនតយធនាគារឲយានលអ ខដលអាចអនវតតជាទសៅ ខដលបតវមាន (១) អាណាចបតតពនតយខដលមានកាណតយាងចាេ (២) ការទទលែេបតវ នងរណនយភាពកនងចាសណាម អាជាា ធរបតតពនតយ នង (៣) បទោឋ នបបងបបយតនបតលមបតវ។ បសរលកេែណឌ េបមាបការបតតពនតយ ធនាគារឲយមានបបេទធភាពរមមាន (១) បកបែណឌចាេលាេេបមាបការបសងកើតសគាល នសយាយេថរភាព រញញវតថ (២) បកបែណឌ ចាេលាេេបមាប

សោេះសសាយវបតត នង (៣) បបពនធការ រ (ឬបណាត ញេវតថភាពសាធារណៈ) កបមតេមសេប។

ការពបងលងកាសណើ នវេយកេកមមស ើងវញ នងការគាាបទការខកខបបរចនាេមពនធបខនថមសទៀតនន វេយកេកមម អាចេសបមចសៅាន សោយសារមានសគាលនសយាយចាននបន។ ទមយ រការរកាបរយកាេសគាលនសយាយកេកមម ខដលេមសេបចាស េះវេយ ឯកជនសោយ បតវសផទត តបខនថមសៅសលើការេបមាលបនកខននកបបញញតតចាស េះធាតចលសៅកេោឋ ន។ ទពរ រការពបងលងនរនតរភាពបរសាថ ននននលតកមម កេកមម។ ទប រការបសងកើនរណភាពកមមវធសាធារណៈខននកកេកមម នង (សៅាមលទធភាពននថវកាេរបរបេរោឋ ភាលកមពជា) បសងកើនវភាជថវកាដលកមមវធខដលកានខត មានបបេទធភាព។ ទបន រការជយអភវឌឍកេអាជវកមម នងឧេា កមមខកនចនកេកមម។ ចាស េះពតមានលមអតបខនថម េមសមើលបបធានបទពសេេ េតព “កេកមម កមពជាកនងអនតរកាល៖ កាលានវតតភាព នងហានភយ”។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 4

ទដឋភាពរមនៃសេដឋកចចកមពជា កាសណើ ន នេេ ែពេរយៈសពលយរ... ... បចចបបននសនេះ ពលងខនអកជាងមនសៅសលើកាសណើ នតបមវការកនងបបសទេ

...សោយសារការសកើនស ើងនវទានកចតតខដលជារញសអាយវេយេាណង ...បាេះបាវចាស េះកាសណើ នការនាាសចញ នងសទេចរណខដលធាកចេះបនតច... រកដេះោលយាងឆបរ េ...

...សៅសពលខដលការវនសយរផទលពបរសទេខដលមានភាពលអ ...ស ើយកាសណើ នននការបបមលចាណល សធវើឲយមានភាពរ លងមាាខននកសារសពើពនធបបសេើរជយនតល រញញបបទានចាស េះរមាតវេយសបៅបបសទេ...

7.17.3 7.4

7.16.9

5

5.5

6

6.5

7

7.5

8

2011 2012 2013 2014 2015p

ការរមចាខណកចាស េះ នេេ ពត (ជាភាររយ)

p= ការពាករ

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

2012 2013 2014Final Consumption Expenditure Gross Fixed Capital Formation

កាសណើ នននការសបបើបាេចងសបកាយ នងការបសងកើតសដើមទនរមជាមយនលងកាសណើ នឥណទានកនង បបសទេ (ការខបបបបលជាភាររយសធៀបនលងឆន ាមន តនមបចចបបនន)

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

2011 2012 2013 2014

Construction and Real Estate

េាណងមានភាពេកមមបានត។ ការរមចាខណកចាស េះកាសណើ នពតបបចាឆន ា (ជាភាររយ)

េាណង នងអចលនបទពយ

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

2011 2012 2013 2014

Crop Textile, Apparel & Footwear Hotel and Restaurant

េសមៀកបា ក សទេចរណ នងកេកមម មានេនេះកាសណើ នថយចេះ។ ការរមចាខណកចាស េះកាសណើ នពត(ជាភាររយ)

ដាណាា េសមៀកបា ក វាយនភណឌ នងខេបកសជើង េណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

2012 2013 2014 2015pCurrent account excl off. transfersTrade balanceFDI

ការវនសយរផទលពបរសទេជយនតល រញញបបទានចាស េះឱនភាពរណនចរនត។ តលយភាព ណជជកមម តលយភាពរណនចរនត នង ការវនសយរផទលពបរសទេ (ជាភាររយនន នេេ)

p=ការពាករ

តលយភាពរណនចរនតមនរតការបខងវរនវការ តលយភាព ណជជកមមការវនសយរផទលពបរសទេ

-10.0

-9.0

-8.0

-7.0

-6.0

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

2011 2012 2013 2014 2015b 2015p

Deficits (incl grants)

Deficits (excl grants)

ឱនភាពសារសពើពនធរបេរោឋ ភាលជាទសៅមានការថយចេះជាបនតចមតងៗ (ភាររយនន នេេ)

b = ថវកា; p = ការពាករ

ឱនភាព (រាបទាាងជានយឥតេាណង)ឱនភាព (មនរាបទាាងជានយឥតេាណង)

ការចាណាយសលើការសបបើបាេចងសបកាយ ការបសងកើតសដើមទនដល

ខ. វឌឍនភាពផនែកសេដឋកចចនាសពលថមៗ សនេះ

ទដឋភាពទសៅ កាស ើ ន ផេេ ពងផផែកស ើតមមវការកនងមបសេេ។ ការេេ បានេានកចតតស ើងវញពពា ជជករ នងអនកសមបើមបាេ បានជារញឲយមានតមមវការកនងសេក។ សេតដសចនេះការសមបើមបាេ ផដ មតវបានេមម សោយកាស ើ នយាងស ឿនននឥ ទានកនងសេកស េះ បានសកើន ស ើងយាងខល ាង ផដ បានបសងកើនការ តលាេសេដឋកចច។ កនងបរបេនលលសមបងទាប នងការ សកើនស ើងននេានកចតត ផដ ជយដ ការ តលាេយាងស ឿនននវេយេា ង នង អច នមេពយស េះ តមមវការកនងសេកបនតសកើនស ើង។ េនននយចងសមកាយផដ មាន បងហា ញថា ការសមបើមបាេបានសកើនស ើងកនងអមា ែមបសេើរ គ ៤,៣ (កនងអមាសលរ) កនងឆន ា២០១៤សោយសារផតតមមវការកនងសេក (ារាង ១)។ កាស ើ នននម ធនដ មានកមមតខពេកនងកមមត ៩,១ ភាគរយ(កនងអមាសលរ) កនងឆន ា២០១៤ ផដ ជារញសោយេមាា រៈផដ សមបើជាបបានយរ នងេា ង។

ារាង ១ ការបនតកាស ើ នននការចាណាយសៅស ើការសមបើមបាេ នង ម ធនដ (អមាកាស ើ ន ជាភាគរយ កនងតនមលឆន ា២០០០សលរ)

2011 2012 2013 2014 ការសមបើមបាេចងសមកាយ 10.2 4.7 5.7 4.3 មគសារ 10.5 4.6 5.8 4.5 រោឋ ភបា 7.8 5.7 5.2 2.4

ការបសងកើតេនដ 10.8 17.4 15.3 9.1

េមាា រសមបើជាបបានយរ 7.9 15.7 12.9 11.9 េា ង 12.8 18.6 16.9 7.5

មបភព៖ អាជាា ធរ

ការសកើនស ើងននការសមបើមបាេ នងការវនសយគ ផដ មតវបានជារញសោយតមមវការកនងសេក ផដ កាស ើ នឥ ទានកនងកមមតខពេ បាេះបាវចាសពាេះការលយចេះននេនេះកាស ើ នននការ ាសចញ ជាមយនងការលយចេះ

ស បឿនកាស ើ នកនង វេយកាតសដរ សេេចរ នង កេកមម។ សមៅពវេយេា ង នងអច នមេពយ ផដ សៅផតមានភាពរងមាា (ារាង២) ការ ាសចញេសមលៀកបាពាក ផដ មានចាននសេើរផតបភាគបនននការ ាសចញ េានញេរបស េះ បានបនថយស បឿនបនតច។ វេយសេេចរ កបានបនថយស បឿនបនតចផងផដរ ចាផ កឯ កាស ើ ន កេកមមសៅផតមានភាពេនសខោយ។

ារាង ២៖ វេយេា ង នងអចនមេពយ រមចាផ កសមចើនជាងសគ ចានន ២ ភាគរយ កនងឆន ា ២០១៤។ ការរមចាផ កចាសពាេះកាស ើ ន ផេេ ពត មបចាឆន ា(គតជាភាគរយ) វេយច រមចាផ កេាខនៗ 2011 2012 2013 2014

ដាណាា 0.6 0.7 0.1 0.1 េសមលៀកបាពាក នងផេបកសជើង 3.1 1.1 1.8 1.2 េា ង នងអច នមេពយ 0.6 1.6 1.3 2.0 ពា ជជកមម 0.4 0.5 0.7 0.8 េណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន 0.3 0.6 0.7 0.4 មបភព៖ អាជាា ធរ

ដចបងហា ញសៅកនងារាង ២ ខងស ើ ការរមចាផ កននដាណាាចាសពាេះកាស ើ ន ផេេ បានធលល កចេះយាងគរឲយកតេមាា កនងឆន ា ២០១៣ សៅសព ផដ កាស ើ នវេយ សេេចរ បានបនថយស បឿនបនតច កនងឆន ា២០១៤ ដចផដ បងហា ញកនងផផនកេណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន។

ជា េធផ កាស ើ នមតវបានពាករ ថានងលយចេះបនតចមកមតម ៦ ,៩ ភាគរយកនងឆន ា ២០១៥ (រប១)។

6.7

0.1

6.07.1 7.3 7.4 7.1 6.9

-4

-2

0

2

4

6

8

-4

-2

0

2

4

6

8

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015p

Agriculture IndustryServices Taxes on products less subsidiesReal GDP growth

រប ១៖ ការរមចាផ ករបេកេកមមចាសពាេះកាស ើ នពតបានលយចេះការរមចាផ កចាសពាេះកាស ើ នពត ផេេ មបចាឆន ា (ជាភាគរយ)

មបភព៖ អាជាា ធរ នងការបាា នសាម នរបេបគា កធ គារ

កេកមម ឧេោេកមម សេវាកមម ពនធស ើផ តផ តចជាឧបតថមាធន កាស ើ ន ផេេ ពត

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 5

ខ. វឌឍនភាពផនែកសេដឋកចចនាសពលថមៗ សនេះ

ទដឋភាពទសៅ កាស ើ ន ផេេ ពងផផែកស ើតមមវការកនងមបសេេ។ ការេេ បានេានកចតតស ើងវញពពា ជជករ នងអនកសមបើមបាេ បានជារញឲយមានតមមវការកនងសេក។ សេតដសចនេះការសមបើមបាេ ផដ មតវបានេមម សោយកាស ើ នយាងស ឿនននឥ ទានកនងសេកស េះ បានសកើន ស ើងយាងខល ាង ផដ បានបសងកើនការ តលាេសេដឋកចច។ កនងបរបេនលលសមបងទាប នងការ សកើនស ើងននេានកចតត ផដ ជយដ ការ តលាេយាងស ឿនននវេយេា ង នង អច នមេពយស េះ តមមវការកនងសេកបនតសកើនស ើង។ េនននយចងសមកាយផដ មាន បងហា ញថា ការសមបើមបាេបានសកើនស ើងកនងអមា ែមបសេើរ គ ៤,៣ (កនងអមាសលរ) កនងឆន ា២០១៤សោយសារផតតមមវការកនងសេក (ារាង ១)។ កាស ើ នននម ធនដ មានកមមតខពេកនងកមមត ៩,១ ភាគរយ(កនងអមាសលរ) កនងឆន ា២០១៤ ផដ ជារញសោយេមាា រៈផដ សមបើជាបបានយរ នងេា ង។

ារាង ១ ការបនតកាស ើ នននការចាណាយសៅស ើការសមបើមបាេ នង ម ធនដ (អមាកាស ើ ន ជាភាគរយ កនងតនមលឆន ា២០០០សលរ)

2011 2012 2013 2014 ការសមបើមបាេចងសមកាយ 10.2 4.7 5.7 4.3 មគសារ 10.5 4.6 5.8 4.5 រោឋ ភបា 7.8 5.7 5.2 2.4

ការបសងកើតេនដ 10.8 17.4 15.3 9.1

េមាា រសមបើជាបបានយរ 7.9 15.7 12.9 11.9 េា ង 12.8 18.6 16.9 7.5

មបភព៖ អាជាា ធរ

ការសកើនស ើងននការសមបើមបាេ នងការវនសយគ ផដ មតវបានជារញសោយតមមវការកនងសេក ផដ កាស ើ នឥ ទានកនងកមមតខពេ បាេះបាវចាសពាេះការលយចេះននេនេះកាស ើ នននការ ាសចញ ជាមយនងការលយចេះ

ស បឿនកាស ើ នកនង វេយកាតសដរ សេេចរ នង កេកមម។ សមៅពវេយេា ង នងអច នមេពយ ផដ សៅផតមានភាពរងមាា (ារាង២) ការ ាសចញេសមលៀកបាពាក ផដ មានចាននសេើរផតបភាគបនននការ ាសចញ េានញេរបស េះ បានបនថយស បឿនបនតច។ វេយសេេចរ កបានបនថយស បឿនបនតចផងផដរ ចាផ កឯ កាស ើ ន កេកមមសៅផតមានភាពេនសខោយ។

ារាង ២៖ វេយេា ង នងអចនមេពយ រមចាផ កសមចើនជាងសគ ចានន ២ ភាគរយ កនងឆន ា ២០១៤។ ការរមចាផ កចាសពាេះកាស ើ ន ផេេ ពត មបចាឆន ា(គតជាភាគរយ) វេយច រមចាផ កេាខនៗ 2011 2012 2013 2014

ដាណាា 0.6 0.7 0.1 0.1 េសមលៀកបាពាក នងផេបកសជើង 3.1 1.1 1.8 1.2 េា ង នងអច នមេពយ 0.6 1.6 1.3 2.0 ពា ជជកមម 0.4 0.5 0.7 0.8 េណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន 0.3 0.6 0.7 0.4 មបភព៖ អាជាា ធរ

ដចបងហា ញសៅកនងារាង ២ ខងស ើ ការរមចាផ កននដាណាាចាសពាេះកាស ើ ន ផេេ បានធលល កចេះយាងគរឲយកតេមាា កនងឆន ា ២០១៣ សៅសព ផដ កាស ើ នវេយ សេេចរ បានបនថយស បឿនបនតច កនងឆន ា២០១៤ ដចផដ បងហា ញកនងផផនកេណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន។

ជា េធផ កាស ើ នមតវបានពាករ ថានងលយចេះបនតចមកមតម ៦ ,៩ ភាគរយកនងឆន ា ២០១៥ (រប១)។

6.7

0.1

6.07.1 7.3 7.4 7.1 6.9

-4

-2

0

2

4

6

8

-4

-2

0

2

4

6

8

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015p

Agriculture IndustryServices Taxes on products less subsidiesReal GDP growth

រប ១៖ ការរមចាផ ករបេកេកមមចាសពាេះកាស ើ នពតបានលយចេះការរមចាផ កចាសពាេះកាស ើ នពត ផេេ មបចាឆន ា (ជាភាគរយ)

មបភព៖ អាជាា ធរ នងការបាា នសាម នរបេបគា កធ គារ

កេកមម ឧេោេកមម សេវាកមម ពនធស ើផ តផ តចជាឧបតថមាធន កាស ើ ន ផេេ ពត

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 6

សទាេះជាយាងណា ហានភយមយចាននខដលអាចសធវើឲយបាេះ លដលកាសណើ នសេដឋកចចរ លងមាា ខដលានាា នសាម ន រមមាន ការរ ាសជើបរ ាជលរបេកមាាង ពលកមមសាជាថមខដលអាចសកើតស ើងនាសពលខងមែ ការបនតស ើងនថននបាកដលាអាសមរក ភាពយតយា វននការសងើបស ើងវញននសេដឋកចចសៅអរ ាប នងការធាកចេះននសេដឋកចចរបេបបសទេចន។ ការធាកចេះននសេដឋកចចរបេបបសទេចន អាចបាេះ លដលកតេងឃលមថានលង មានកាសណើ ន សោយសារខតអាចមានការថយចេះននការមកដលរបេសភាៀវសទេចរ នងលា រវនសយរ ែណៈខដលការពលងខនអក សលើការនាាសចញមានកបមតទាប។ មានហានភយខដលថា សគាលនសយាយ “បសងកើន” អបាការបាក របេេ រដឋអាសមរក អាចនាាឲយមានបបតកមមទនារភាមៗ ខដលសធវើឲយរបយបណណធាកនថខាង េញហញ បណណស ើងែពេ លា រទនធាកចេះខាង ស ើយ េននយភាពរមតចចសងអៀត។ បបសទេខដលមានការបបឈមែពេបានតសនាេះរបបសទេខដល ពលងខនអកសលើលា រនលបបត នងកមចរយៈសពលែ សដើមប នតល រញញបបទាន ដលឱនភាពរណន ចរនត ឬការសោេះបាណល ដចជា ករណបបសទេឥណឌ សនេ ខដលមាន បាណលខងសបៅសបចើន ដចជាបបសទេមាា ស េ នងមាង ាល មានចាខណករបយបណណកានកាបសៅសបៅបបសទេ ដចជាបបសទេមាាស េ នងឥណឌ សនេ ឬមានបាណល លកេណៈបរសារសបចើន ដចជា បបសទេមាា ស េ នងបបសទេនថ1។ សទាេះជាយាងណាកសោយ កនងបរបទននទនារមលធនតច បបសទេកមពជាររសរចនតពការខបបបបលខននក រញញវតថ សទាេះបជាបបសទេសនេះនលងសៅខតទទលរងបញហា ពការស ើងនថបាកដលាអាសមរកកសោយ។ សបកាយវបតត រញញវតថសាកលឆន ា ២០០៨ កាសណើ នមានភាពខបបបបលជាងមន បាខនតទាបជាងកាសណើ នមនមានវបតថ។

កាសណើ នកនងបបសទេខដលមានសេដឋកចចតច កនងអាសាា ន សៅខតជាទសៅមានកបមតែពេ (រប ២)។ សបើសទាេះជា

1 បនតអនវតតន៖ បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥ ធនាគាពភពសលាក

កាសណើ នជាទសៅកនងតាបនអាេប នងាា េ វក បតវានរ ាពលងថា នលងថយចេះ បនតចព៦,៨ភាររយ កនងឆន ា២០១៤ មកបតលម៦,៥ភាររយ កនងឆន ា២០១៥ នង ៦,៣ភាររយសៅចសនាេះឆន ា ២០១៦-១៧ ខដលបញហច ាងអាពការថយចេះេនេះកាសណើ នតចតចសៅ បបសទេចន2។

ដចបបសទេសនសងៗសទៀតកនងតាបនខដរ កមពជាពលងខនអកសលើសទេចរណ នងការវនសយរផទលព បបសទេចន ខដលមានសារៈេាខនចាស េះកាសណើ ន ការងារ នងរបយបណណបរសទេ (រប ៣ នង ៤)។

2 បនតអនវតតន៖ បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥ ធនាគាពភពសលាក

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

2013 2014 2015 2016 2017

Cambodia Vietnam Lao PDR Myanmar

រប ២៖ កាសណើ នរ លងមាាបតវានពាករណថានលងបនតមានសៅកនងបបសទេនានាជាេមាជកអាសាា នខដល មានសេដឋកចចតច។ កាសណើ នពត នេេ

បបភព៖ បនតអនវតតន ៖បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥

កមពជា សវៀតណាម ឡាវ មយា នមាា

0%

1%

1%

2%

2%

3%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Share of tourists from China (LHS)

Tourism receipts from China / GDP (RHS)

រប ៣៖ កមពជាពលងខនអកសៅសលើសទេចរណចន ដចបបសទេជាសបចើនកនងតាបនខដរ។ លា រសទេចរពបបសទេចន (២០១៣ ជាភាររយ)

បបភព៖ បនតអនវតតន ៖បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥ របេធនាគារពភពសលាក

ចាខណកសភាៀវសទេចរពចន (ខងសឆវងនដ) ការទទលានចាណលសទេចរពបបសទេចន/នេេ (ខងសាត ានដ)

ការពយាករ

វេយនលតកមម

ក) វេយេាណង នងអចលនបទពយ

ការលតលាេននវេយេាណងបនតគាាបទដលកាសណើ ន។

វេយេាណង សៅខតជាមាា េនជារញកាសណើ នយាងេកមមសៅកនងអា ងឆមាេទមយ កនងឆន ា ២០១៥។

3 សយងាមការបបកាេេតពខននការរបេេ រមនសេដឋកចចអាសាា ន បបសទេជាេមាជករបេអាសាា ន ទាាងអេបតវសគារពាម នងអនវតតេ រមនសេដឋកចចអាសាា នសៅចងឆន ា២០១៥។ េ រមន សេដឋកចចអាសាា ននលងជាសគាលសៅននេមា រណកមមសេដឋកចចសៅចងឆន ា ២០១៥ ខដលចងាន៖ (i) មលោឋ ននលតកមម នងទនារខតមយ (ii) តាបនសេដឋកចចខដលមានការបបកតបបខជងែពេ (iii) តាបន អភវឌឍសេដឋកចចសោយេមធម នង (iv) តាបនខដលានសធវើេមា រណកមមយាងសពញសលញ សៅកនងសេដឋកចចពភពសលាក (េមសមើលបបអប ២ េបមាបពតមានលមអតអាពេ រមន សេដឋកចចអាសាាន)។ ជាមយនលងរសបមាងលបបាាតពនធនាាចលខងសបកាម៖ (i) លបបាាតពនធនាាចល រាលនលតនលទាាងអេសលើកខលងខតទានញអនវតតបនតចមតងៗសៅកនងបញជ ទានញបាេះ ល នង ទានញបាេះ លខាងកនងឆន ា ២០១០ េបមាប

វេយេាណងបនតរកលតលាេ េាខនសោយសារខតការទទលានទានកចតត ស ើងវញពធរៈកចច នងអតថជន នងការរ ាពលងថានលងមានឱកាេនានា ខដលសកើតសចញពការសធវើ េមា រណកមមតាបនននេ រមន សេដឋកចចអាសាា ន3។ េកមមភាពេាណង ខដលភារសបចើន បតវាននតល រញញបបទាន សោយការវនសយរផទលពបរសទេ សផទត តជាពសេេសលើការេង អាគារ ណជជកមម នងអាគារសាន កសៅែពេៗទាសនើប ខដលមានទាាងសៅកនងរាជធានភនាសពញ សៅខតមានភាពរ លងមាាដខដល។ កាសណើ នសនេះបតវានបងាា ញាមរយៈ ការសកើនស ើងយាងរ េននការនាាចលេមាា រៈេាណង រមទាាងេមងត នងនលតនលខដក (ារាង៣)។ សទាេះជាយាងណាកសោយ តនមននរសបមាងសាងេង ខដលបតវានអនមតកនងអា ងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ ានថយចេះបនតច។

ារាង ៣៖ ការនាាចលេមាា រៈេាណងកាពងសកើនស ើងសោយសារខតការបនតកាសណើ នយាងរ យននការសាងេង មែទានញនាាចល មករា-មថនា២០១៤ មករា-មថនា២០១៥

បរមាណ(សាន)

ការខបបបបលបបចាឆន ា %

បរមាណ(សាន)

ការខបបបបលបបចាឆន ា %

េមាា រៈេាណង 220,929 41.0 306,855 38.9 េមាងត 751,813 72.3 814,884 8.4 ខដក 77,882 28.2 103,339 32.7 បបភព៖ អាជាា ធរ

អាសាា ន-6 នង ឆន ា២០១៥ សោយមានការបតខបនមយចាននេបមាបទានញបាេះ លកនងឆន ា ២០១៨ េបមាបបបសទេកមពជា ឡាវ មយា នមាា នង សវៀតណាម អនសលាមាមបទបបញញតតននពធសារខកខបបកចចបពមសបពៀងរសបមាងអនសបគាេះពនធពសេេខដលមានបបេទធភាពរម (CEPT) េបមាបការលបបាាតពនធនាាចល នង (ii) បញច បការអនវតតបនតចមតងៗននទានញខដលសៅសេេេលសៅកនងបញជ ទានញបាេះ ល សៅកនង រសបមាង CEPT នងកាតបនថយពនធសលើទានញទាាងសនេះមកបតលម 0-៥% សៅនថៃទ ១ ខែមករា ឆន ា២០១០ េបមាបអាសាា ន-6 សៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៣ េបមាបបបសទេសវៀតណាម សៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៥ េបមាបបបសទេឡាវ នងមយា នមាា នងសៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៧ េបមាបបបសទេកមពជា អនសលាមាមបទបបញញតតននពធសារេតពកចចបពមសបពៀងពសេេេបមាបទានញបាេះ ល នងទានញបាេះ លខាង។

-1.0%0.0%1.0%2.0%3.0%4.0%5.0%6.0%7.0%8.0%9.0%

10.0%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Cambodia IndonesiaLao PDR MalaysiaMongolia MyanmarPhilippines ThailandVietnam

បបភព៖ បនតអនវតតន ៖បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥ របេធនាគារពភពសលាក

រប ៤៖ កមពជា មាង ាល នងឡាវ េថតកនងចាសណាមបបសទេខដលទទលការវនសយរ ផទលពបរសទេពបបសទេចនសបចើនជាងសរបងអេ។ ដសចនេះ បបសទេទាាងសនេះងាយរងការ បាេះ លសោយសារខតការខបបបបល (រតជាភាររយនន នេេ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 7

វេយនលតកមម

ក) វេយេាណង នងអចលនបទពយ

ការលតលាេននវេយេាណងបនតគាាបទដលកាសណើ ន។

វេយេាណង សៅខតជាមាា េនជារញកាសណើ នយាងេកមមសៅកនងអា ងឆមាេទមយ កនងឆន ា ២០១៥។

3 សយងាមការបបកាេេតពខននការរបេេ រមនសេដឋកចចអាសាា ន បបសទេជាេមាជករបេអាសាា ន ទាាងអេបតវសគារពាម នងអនវតតេ រមនសេដឋកចចអាសាា នសៅចងឆន ា២០១៥។ េ រមន សេដឋកចចអាសាា ននលងជាសគាលសៅននេមា រណកមមសេដឋកចចសៅចងឆន ា ២០១៥ ខដលចងាន៖ (i) មលោឋ ននលតកមម នងទនារខតមយ (ii) តាបនសេដឋកចចខដលមានការបបកតបបខជងែពេ (iii) តាបន អភវឌឍសេដឋកចចសោយេមធម នង (iv) តាបនខដលានសធវើេមា រណកមមយាងសពញសលញ សៅកនងសេដឋកចចពភពសលាក (េមសមើលបបអប ២ េបមាបពតមានលមអតអាពេ រមន សេដឋកចចអាសាាន)។ ជាមយនលងរសបមាងលបបាាតពនធនាាចលខងសបកាម៖ (i) លបបាាតពនធនាាចល រាលនលតនលទាាងអេសលើកខលងខតទានញអនវតតបនតចមតងៗសៅកនងបញជ ទានញបាេះ ល នង ទានញបាេះ លខាងកនងឆន ា ២០១០ េបមាប

វេយេាណងបនតរកលតលាេ េាខនសោយសារខតការទទលានទានកចតត ស ើងវញពធរៈកចច នងអតថជន នងការរ ាពលងថានលងមានឱកាេនានា ខដលសកើតសចញពការសធវើ េមា រណកមមតាបនននេ រមន សេដឋកចចអាសាា ន3។ េកមមភាពេាណង ខដលភារសបចើន បតវាននតល រញញបបទាន សោយការវនសយរផទលពបរសទេ សផទត តជាពសេេសលើការេង អាគារ ណជជកមម នងអាគារសាន កសៅែពេៗទាសនើប ខដលមានទាាងសៅកនងរាជធានភនាសពញ សៅខតមានភាពរ លងមាាដខដល។ កាសណើ នសនេះបតវានបងាា ញាមរយៈ ការសកើនស ើងយាងរ េននការនាាចលេមាា រៈេាណង រមទាាងេមងត នងនលតនលខដក (ារាង៣)។ សទាេះជាយាងណាកសោយ តនមននរសបមាងសាងេង ខដលបតវានអនមតកនងអា ងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ ានថយចេះបនតច។

ារាង ៣៖ ការនាាចលេមាា រៈេាណងកាពងសកើនស ើងសោយសារខតការបនតកាសណើ នយាងរ យននការសាងេង មែទានញនាាចល មករា-មថនា២០១៤ មករា-មថនា២០១៥

បរមាណ(សាន)

ការខបបបបលបបចាឆន ា %

បរមាណ(សាន)

ការខបបបបលបបចាឆន ា %

េមាា រៈេាណង 220,929 41.0 306,855 38.9 េមាងត 751,813 72.3 814,884 8.4 ខដក 77,882 28.2 103,339 32.7 បបភព៖ អាជាា ធរ

អាសាា ន-6 នង ឆន ា២០១៥ សោយមានការបតខបនមយចាននេបមាបទានញបាេះ លកនងឆន ា ២០១៨ េបមាបបបសទេកមពជា ឡាវ មយា នមាា នង សវៀតណាម អនសលាមាមបទបបញញតតននពធសារខកខបបកចចបពមសបពៀងរសបមាងអនសបគាេះពនធពសេេខដលមានបបេទធភាពរម (CEPT) េបមាបការលបបាាតពនធនាាចល នង (ii) បញច បការអនវតតបនតចមតងៗននទានញខដលសៅសេេេលសៅកនងបញជ ទានញបាេះ ល សៅកនង រសបមាង CEPT នងកាតបនថយពនធសលើទានញទាាងសនេះមកបតលម 0-៥% សៅនថៃទ ១ ខែមករា ឆន ា២០១០ េបមាបអាសាា ន-6 សៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៣ េបមាបបបសទេសវៀតណាម សៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៥ េបមាបបបសទេឡាវ នងមយា នមាា នងសៅនថៃទ១ ខែមករា ឆន ា២០១៧ េបមាបបបសទេកមពជា អនសលាមាមបទបបញញតតននពធសារេតពកចចបពមសបពៀងពសេេេបមាបទានញបាេះ ល នងទានញបាេះ លខាង។

-1.0%0.0%1.0%2.0%3.0%4.0%5.0%6.0%7.0%8.0%9.0%

10.0%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Cambodia IndonesiaLao PDR MalaysiaMongolia MyanmarPhilippines ThailandVietnam

បបភព៖ បនតអនវតតន ៖បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នងាា េ វក ខែតលា ឆន ា២០១៥ របេធនាគារពភពសលាក

រប ៤៖ កមពជា មាង ាល នងឡាវ េថតកនងចាសណាមបបសទេខដលទទលការវនសយរ ផទលពបរសទេពបបសទេចនសបចើនជាងសរបងអេ។ ដសចនេះ បបសទេទាាងសនេះងាយរងការ បាេះ លសោយសារខតការខបបបបល (រតជាភាររយនន នេេ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 8

កនងឆន ា ២០១៤ កនងចាសោម ៧,១ ភាគរយននកាស ើ នពត វេយេា ង នងវេយអចលន ទរពយរមចាណ កសទចើនជាងសគបាផត គ ២ ភាគរយ (តារាង ២)។

បរពសោធនអនតរជាតបងហា ញថា វេយេា ងសដើរតនារពសេេមយសៅកនងកាស ើ ន សេដឋកចច នងជានចចជាកាល ជាបារាា ណមាទតេាខានមយននោា នភាពសេដឋកចច។ វេយ េា ងបសងកើនសេដឋឋ រចនាេមពនធរបវនតរបេទបសរេ ណដលជាកតាត េាខានេទាបកាស ើ ន រយៈសពលយរ។ ដាស ើ រការវេយេា ងបាះពាលដល នងររលរងឥរធពលពោា នភាព សេដឋកចចរសៅណដរ។ សបើស ះបជា ជារសៅ ានរាេាតច សបើសទបៀបសៅនងវេយ សផេងៗសរៀត កសដឋយ កេកមមភាពរបេវេយេា ងានផលបាះពាលយាងខាល ាងសលើណផនករននផល នង ចាននការងហរកនងសេដឋកចច ាងមល សដឋយោរណតរានាករានងសៅវញសៅមកយាងជតេនរធ ជាមយនងវេយសផេងៗសរៀត4។

ហានភយពាកពនធនងការលតលាេយាងរេេ នន វេយេា ង នងអចលនទរពយ កាពងសកើនស ើង សដឋយោរណតវាសធវើឲយនលលផទះ នងដសកើនស ើងសពញ រ ាងរទកងភនាសពញ នងតាបនរទបជាជនសផេងសរៀត កដចជាកាស ើ នឥ នយាងឆបរេយ ណដលចងសទកាយ អាចនាាឲយានការសលចស ើងនវបញហា ពពះណដលជារញ សដឋយការស ើងនលលសដឋយទបលយទបថាន។ រនននយគ នជាតបងហា ញថា កាស ើ នវេយអចលនទរពយ (នងពា ជជកមម) (កនងតនមល បចចបបនន) បនស ើងដលចា ចខពេបាផត ចានន ២៥,៩ ភាគរយ កនងឆន ា២០១៤ សធៀបសៅនង ៩,៩ ភាគរយកនងឆន ា ២០១៣។ របបពា ជជកមម នងវនសយគសបើករលាយរបេ ទបសរេកមពជាបចចបបនន កាពងណត ក ញធរកចច នងការ វនសយគ ណដលកាពងណតសមើលស ើញឱកាេណដលសកើតសចញពេាេរ កមមតាបន ណដលកា តសៅកនង

4 កតាត ជារញសៅពសទកាយការលតលាេ នងការផទះកនងវេយេា ងសៅអរ ាបYan Sun, Pritha Mitra, នង Alejandro Sunone, ឯកោរសរោវទជាវរបេ IMF WP/13/181

េេគមនសេដឋកចចអាោា ន។ ដចបនពភាកាខាងសលើ កតាត សនះបន នាាឲយានការរកចសទមើនខាល ាងកនងការអភវឌឍណផនកពា ជជកមម នងលាសៅដឋឋ នរាសនើបៗសៅ រទកងភនាសពញ។ កនងណខធន ឆន ា២០១៥ េេគមនសេដឋកចចអាោា ននងទតវបនបសងកើតស ើងជាផលវការ។ ដាស ើ រការេាេរ កមមតាបន ណដលពាកពនធបនផតលជាទបសយជនេាខានៗជាសទចើនរច មកសេើយ ៖ ពនធអាោានទតវបនកាតបនាយយាងខាល ាង ពា ជជកមមតាបនទតវបនេទមល ពា ជជកមមណផនកសេវាកមមទតវបនសធវើសេរ ភាវបនយកមម សេើយការវនសយគផទទ លពបរសរេ ទតវបនជារញ។ ានផលចាស ញជាសទចើនណដលអាចានសចញពការអនវតតយាងសពញសលញ នងការពទងកកមមវធេាេរ កមម ននេេគមនសេដឋកចចអាោា ន5 (េមសមើលទបអប ២ េទាបពតានលមអតេតព េេគមនសេដឋកចចអាោា ន ឆន ា ២០១៥)។

ខ) វេយកាតសដរ

ការណកលមអផលតភាព នងការពទងងការទបកតទបណជង អាចចាបសផតើមពនសយជតណដលមកសធវើការ នសពលសវលា ានការររលខេទតវ សោម ះទតង នងឧេាេពាយម។

ការនាាសចញេសមលៀកបាពាក ណដលជាកាល ាងជារញដេាខានមយននកាស ើ នសេដឋកចចបនលយចះបនតច មកទតម កាស ើ ន ៧,៨ ភាគរយ (ឬ ២,៨ ពានលានដលាលអាសមរក) គតជាតនមល នង ៧,៩ ភាគរយ គតជាបរា

5 បនតអនវតតន៖ បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេបពា នងបា េេវក ណខតលា ឆន ា២០១៥ ធនាគាពភពសលាក

កនងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ ដដលបានថយចះព ៩,២ ភាគរយគតជាតមមៃ នង ១១,២ ភាគរយគតជាបរមាណ កនងឆន ា ២០១៤ (រប ៥)។ ដចដដលបងហា ញកនងតារាង ១ កនងកាសណើ នពត ៧,១ ភាគរយ សៅឆន ា ២០១៤ វេយកាតសដរេសមៃៀកបាពាក នងដេបកស ើង គជា វេយដដលរមចាដណកសចើនជាងសគបងអេទពរ ដដលមានចានន ១,២ ភាគរយ បនទា បពវេយេាណង នងអចលនទពយ។

តមមៃផលតផលេសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញ មានចានន ៧២,៥ ភាគរយមនការនទាសចញ ទានញេរប បានបនត ថយចះ។ សនះគសោយសារដតការបកតបដ ងខៃ ាង ជាងមនសៅកនងបរបទ មនការស ើងមថៃបាកដលលៃ អាសមរក។ ជាពសេេ តមមៃមនការនទាសចញេសមៃៀកបាពាកសៅេហគមនអរ ប ដដលជាទផារនទាសចញដធាបាផតរបេកមពជា ដដលទញផលតផលកាតសដររបេកមពជា ៤០ ភាគរយ (រប ៦) បានថយចះចានន ១៥,៧ ភាគរយ មកតម ៣៥,៤ ដលលៃ អាសមរក/ សៅពាកកណតត លឆន ា ២០១៥ ព ៤២,០ ដលលៃ អាសមរក/ សៅបាណតចឆន ា ២០១១ (តារាង ៤)។ ការស ើងមថៃ បាកដលលៃ អាសមរក នងវតតមានគបកតបដ ង កនងតាបនដដលមានបាក

6 បសទេ ១០ ដដលមានការអភវឌឍតចជាងសគសៅអាេ រមមាន អាហវហកា នសាា ន បងកាៃ សដេ ប យតង ឡាវ មា លឌវ កមពជា មយ នមា សនបា ល ទមរ នងសយដមន េទធដតជាបសទេទទលផលពបពនធអនសរះសនះ (េមាបពតមានលមអតេមសមើល http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/april/tradoc_150983.pdf)។ ការអនវតតស ើងវញកាលពដែ កកាោ ឆន ា ២០១៣ មនកមមវធអនសរះពនធរបេេហ

ឈនលទាប ដចជា មយ នមា នងភាពមនបាកដបជាមនការចរចាបាកឈនលអបបបរមា បនតោកេមាព ធសលើ វេយកាតសដរ។

តារាង ៤ ៖ តមមៃផលតផលេសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញបានថយចះសៅទផារនទាសចញេាខនៗ សោយសារកាសណើ នការបកតបដ ងមនតមមៃ។ តមមៃនទាសចញផលតផលកាតសដរ (ដលលៃ អាសមរក/ ) សហរដឋអាមេរក សហភាពអរ ប ជប ន

2011 29.7 42.0 66.7

2012 29.0 43.7 59.9

2013 28.0 41.9 68.8

2014 26.8 38.0 65.5

2015 26.3 35.4 60.1 បភព ៖ ការគណនទរបេបគគលកធនទររពភពសលលកសោយសបើបាេទនននយពអាជាា ធរ

បចចបបននសនះ កមពជាទទលបានអតាបសយ នពបពនធអនសរះ “អវៗគបយ ងសលើកដលងដតអាវធ” របេអរ ប េមាបការនទាសចញេសមៃៀកបាពាក6។ យ ងណតកសោយ សគរ ាពងថានងមានការបកតបដ ងកានដតខៃ ាង សៅសពលដដលការសលើកដលងពនធសលើផលតផលេសមៃៀក បាពាក ចលជាធរមានសកាមកចច ពមសពៀងពាណ ជកមមសេររវាងេហគមនអរ ប នងសវៀតណតម7។ កនងបរបទ

ភាពអរ ប បានផតលលទធភាពឲយបសទេមយ នមា ទទលបានអតា បសយ ន ពបពនធអនសរះសនះ (េមាបពតមានលមអត េមសមើល http:// eeas.europa.eu/delegations/myanmar/documents/page_content/gsp_guidance_en.pdf)។

7តាមសរលការណ កចចពមសពៀងសនះតវបានសធវើស ើងសៅមថៃទ ៤ ដែ េហក ឆន ា ២០១៥ េតពពាណ ជកមមសេរដដលរមទាាងការលបបាបាតពនធសេាើរដតទាាងអេ (ជាង ៩៩%)។ សវៀតណតមនងសលើកដលងពនធកនងរយៈសពល ១០ ឆន ា

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

Jan-06 Jan-07 Jan-08 Jan-09 Jan-10 Jan-11 Jan-12 Jan-13 Jan-14

Garment Exports (Value) Garment exports (volume)

រប ៥ ៖ កាសណើ នការ នទាសចញ េសមៃៀកបាពាក បានថយចះ សបើសធៀបនងឆន ាមន (គតពសដើមឆន ារហតដលសពលសនះ % ដបបល សធៀបនង ឆន ាមន )

មករា-០៦ មករា-០៧ មករា-០៨ មករា-០៩ មករា-១០ មករា-១១ មករា-១២ មករា-១៣ មករា-១៤

ការនទាសចញ េសមៃៀកបាពាក (តមមៃ) ការនទាសចញ េសមៃៀកបាពាក ( បរមាណ)

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

50.0

Jan-

05

Jul-0

5

Jan-

06

Jul-0

6

Jan-

07

Jul-0

7

Jan-

08

Jul-0

8

Jan-

09

Jul-0

9

Jan-

10

Jul-1

0

Jan-

11

Jul-1

1

Jan-

12

Jul-1

2

Jan-

13

Jul-1

3

Jan-

14

Jul-1

4

Jan-

15

US marketEU market

រប ៦ ៖ តមមៃផលតផល េសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញ សៅ ទផារ េហគមនអរ បបាន ថយចះ យ ងសលឿន។ (ដលលៃ អាសមរក/ )

បភព ៖ អាជាា ធរ នង ការ បា នសាម ន របេបគគលកធនទររ ពភពសលលក

មករា-០៥

កកាោ

-០៥

មករា-០៦

កកាោ

-០៦

មករា-០៧

កកាោ

-០៧

មករា-០៨

កកាោ

-០៨

មករា-០៩

កកាោ

-០៩

មករា-១០

កកាោ

-១០

មករា-១១

កកាោ

-១១

មករា-១២

កកាោ

-១២

មករា-១៣

កកាោ

-១៣

មករា-១៤

កកាោ

-១៤

មករា-១៥

ទផារ េហរដឋ អាសមរកទផារ េហភាព អរ ប

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 9

កនងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ ដដលបានថយចះព ៩,២ ភាគរយគតជាតមមៃ នង ១១,២ ភាគរយគតជាបរមាណ កនងឆន ា ២០១៤ (រប ៥)។ ដចដដលបងហា ញកនងតារាង ១ កនងកាសណើ នពត ៧,១ ភាគរយ សៅឆន ា ២០១៤ វេយកាតសដរេសមៃៀកបាពាក នងដេបកស ើង គជា វេយដដលរមចាដណកសចើនជាងសគបងអេទពរ ដដលមានចានន ១,២ ភាគរយ បនទា បពវេយេាណង នងអចលនទពយ។

តមមៃផលតផលេសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញ មានចានន ៧២,៥ ភាគរយមនការនទាសចញ ទានញេរប បានបនត ថយចះ។ សនះគសោយសារដតការបកតបដ ងខៃ ាង ជាងមនសៅកនងបរបទ មនការស ើងមថៃបាកដលលៃ អាសមរក។ ជាពសេេ តមមៃមនការនទាសចញេសមៃៀកបាពាកសៅេហគមនអរ ប ដដលជាទផារនទាសចញដធាបាផតរបេកមពជា ដដលទញផលតផលកាតសដររបេកមពជា ៤០ ភាគរយ (រប ៦) បានថយចះចានន ១៥,៧ ភាគរយ មកតម ៣៥,៤ ដលលៃ អាសមរក/ សៅពាកកណតត លឆន ា ២០១៥ ព ៤២,០ ដលលៃ អាសមរក/ សៅបាណតចឆន ា ២០១១ (តារាង ៤)។ ការស ើងមថៃ បាកដលលៃ អាសមរក នងវតតមានគបកតបដ ង កនងតាបនដដលមានបាក

6 បសទេ ១០ ដដលមានការអភវឌឍតចជាងសគសៅអាេ រមមាន អាហវហកា នសាា ន បងកាៃ សដេ ប យតង ឡាវ មា លឌវ កមពជា មយ នមា សនបា ល ទមរ នងសយដមន េទធដតជាបសទេទទលផលពបពនធអនសរះសនះ (េមាបពតមានលមអតេមសមើល http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/april/tradoc_150983.pdf)។ ការអនវតតស ើងវញកាលពដែ កកាោ ឆន ា ២០១៣ មនកមមវធអនសរះពនធរបេេហ

ឈនលទាប ដចជា មយ នមា នងភាពមនបាកដបជាមនការចរចាបាកឈនលអបបបរមា បនតោកេមាព ធសលើ វេយកាតសដរ។

តារាង ៤ ៖ តមមៃផលតផលេសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញបានថយចះសៅទផារនទាសចញេាខនៗ សោយសារកាសណើ នការបកតបដ ងមនតមមៃ។ តមមៃនទាសចញផលតផលកាតសដរ (ដលលៃ អាសមរក/ ) សហរដឋអាមេរក សហភាពអរ ប ជប ន

2011 29.7 42.0 66.7

2012 29.0 43.7 59.9

2013 28.0 41.9 68.8

2014 26.8 38.0 65.5

2015 26.3 35.4 60.1 បភព ៖ ការគណនទរបេបគគលកធនទររពភពសលលកសោយសបើបាេទនននយពអាជាា ធរ

បចចបបននសនះ កមពជាទទលបានអតាបសយ នពបពនធអនសរះ “អវៗគបយ ងសលើកដលងដតអាវធ” របេអរ ប េមាបការនទាសចញេសមៃៀកបាពាក6។ យ ងណតកសោយ សគរ ាពងថានងមានការបកតបដ ងកានដតខៃ ាង សៅសពលដដលការសលើកដលងពនធសលើផលតផលេសមៃៀក បាពាក ចលជាធរមានសកាមកចច ពមសពៀងពាណ ជកមមសេររវាងេហគមនអរ ប នងសវៀតណតម7។ កនងបរបទ

ភាពអរ ប បានផតលលទធភាពឲយបសទេមយ នមា ទទលបានអតា បសយ ន ពបពនធអនសរះសនះ (េមាបពតមានលមអត េមសមើល http:// eeas.europa.eu/delegations/myanmar/documents/page_content/gsp_guidance_en.pdf)។

7តាមសរលការណ កចចពមសពៀងសនះតវបានសធវើស ើងសៅមថៃទ ៤ ដែ េហក ឆន ា ២០១៥ េតពពាណ ជកមមសេរដដលរមទាាងការលបបាបាតពនធសេាើរដតទាាងអេ (ជាង ៩៩%)។ សវៀតណតមនងសលើកដលងពនធកនងរយៈសពល ១០ ឆន ា

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

Jan-06 Jan-07 Jan-08 Jan-09 Jan-10 Jan-11 Jan-12 Jan-13 Jan-14

Garment Exports (Value) Garment exports (volume)

រប ៥ ៖ កាសណើ នការ នទាសចញ េសមៃៀកបាពាក បានថយចះ សបើសធៀបនងឆន ាមន (គតពសដើមឆន ារហតដលសពលសនះ % ដបបល សធៀបនង ឆន ាមន )

មករា-០៦ មករា-០៧ មករា-០៨ មករា-០៩ មករា-១០ មករា-១១ មករា-១២ មករា-១៣ មករា-១៤

ការនទាសចញ េសមៃៀកបាពាក (តមមៃ) ការនទាសចញ េសមៃៀកបាពាក ( បរមាណ)

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0

50.0

Jan-

05

Jul-0

5

Jan-

06

Jul-0

6

Jan-

07

Jul-0

7

Jan-

08

Jul-0

8

Jan-

09

Jul-0

9

Jan-

10

Jul-1

0

Jan-

11

Jul-1

1

Jan-

12

Jul-1

2

Jan-

13

Jul-1

3

Jan-

14

Jul-1

4

Jan-

15

US marketEU market

រប ៦ ៖ តមមៃផលតផល េសមៃៀកបាពាកដដលនទាសចញ សៅ ទផារ េហគមនអរ បបាន ថយចះ យ ងសលឿន។ (ដលលៃ អាសមរក/ )

បភព ៖ អាជាា ធរ នង ការ បា នសាម ន របេបគគលកធនទររ ពភពសលលក

មករា-០៥

កកាោ

-០៥

មករា-០៦

កកាោ

-០៦

មករា-០៧

កកាោ

-០៧

មករា-០៨

កកាោ

-០៨

មករា-០៩

កកាោ

-០៩

មករា-១០

កកាោ

-១០

មករា-១១

កកាោ

-១១

មករា-១២

កកាោ

-១២

មករា-១៣

កកាោ

-១៣

មករា-១៤

កកាោ

-១៤

មករា-១៥

ទផារ េហរដឋ អាសមរកទផារ េហភាព អរ ប

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 10

សនេះ សដើមបសវើពពកមមវេយកមមនតសាលឲយសលើេព វេយកាតសដរ សៅខែេហា អាជាា របានបសកើតសោលនសោបាយអភវឌឍនវេយឧេាហកមមកមពជា (IDP)

ឆន ា ២០១៥-២០២៥ េាសៅបសកើនកមមតឧេាហប នយកមមមតមឆន ា ២០២៥ (េមាបពតានលមអត េមសមើលមបអប ១ េតពសោលនសោបាយអភវឌឍនវេយឧេាហកមម)។

ការស ើបស ើវញបនតច សៅមបសេេខដលានចាណលែពេកាពសកើតាន ខដលានភាពវជជានចាស េះ សេដឋកចចមបសេេកមពជាសៅែណៈ ខដលេហរដឋអាសមរក នេហគមនអរ ប គជាេផសារនាសចញេាខានពរ ខដលសេបយក ៣២ ភាគរយ ន ២៣,៥ ភាគរយ ននការនាសចញេរប។ សៅេហរដឋអាសមរក កាសណើ នគរបសកើនបនតចចាស េះចានន២,៧ ភាគរយ ជាមយម កនឆន ា ២០១៥ ដល ២០១៦។ សេដឋកចចេហរដឋអាសមរកសកើនស ើចានន ៣,៧ ភាគរយ សៅមតាេេ២ (អមាមបចាឆន ាខកេមមលាមរដវាម មតាេ [qoq SAAR])។ សៅ ែណៈខដលកាសណើ ន សៅតាបនអរ បថយចេះបនតចមកមតម ១,៦ ភាគរយសៅ មតាេេ ២ បនា បពការសកើនសៅ ២,២ ភាគរយសៅមតាេេ១ ានការោាមេសោយកមមវ សោលនសោបាយរបយវតថសបើកេលាយ របេនោរ កណតត លអរ ប ខដលជយខកលមអសាថ នភាពឥណទាន នសវើឲយមបាកអរ ចេះសែាយ នជយសេដឋកចចតចៗឲយរចផសតពហានភយពមបសេេហរហគច8។

ចាខណកេហគមនអរ បនសលើកខលពនធកនរយៈសពល ៧ ឆន ា។ េមាបពតានលមអត េមសមើល http:// ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-

regions/countries/vietnam/។

គ) វេយសេេចរណ

សអកសេេចរណកាពជយសវើពពកមមវេយសេេចរណ នការ របរសាថ ន។

វេយសេេចរណសៅខតដាសណើ រការមនបានសពញសលញ សទាេះបជាានការសាត រស ើវញ ននវេយសេេចរណកនតាបន (រប ៧)។ ការចលមកននសភាៀវសេេចរកនអា ឆាេេមយកនឆន ា ២០១៥ បានសកើនស ើមតមខត ៤,៦ ភាគរយប សណតណ េះ (ានសភាៀវសេេចររហតដល ២,៣ លាននក) ទាបជាឆន ា ២០១៤ ខដលានកាសណើ ន ៦,៩ ភាគរយ។ ការចលមកេេសនាមផសលវអាកាេានការថយចេះបនតចខថមសេៀត សោយបានសកើនស ើចានន ៧,៣ ភាគរយកនអា ឆាេេ ១ កនឆន ា ២០១៥ សៀបនឆន ា ២០១៤ កាសណើ នសនេះានចានន ១២,៧ ភាគរយ។ កនរយៈសពល ៨ ខែដាបកនឆន ា ២០១៥ សភាៀវសេេចរអនតរជាត ខដលមកេេសនតាបនមបាគមបាសាេអគរខដលជាតាបនទាកទាញសភាៀវសេេចរបាផសតសៅកមពជា ានកាសណើ នតចតច សោយសកើនស ើចានន ១,៩ ភាគរយ រហតដល ១,៤ លាននក។ មបាកចាណលដលពនថលចលេេសនតាបនអគរ សេាើរខតសៅមេ សោយសកើនស ើមតមខត ០,០៣ ភាគរយ សបើសៀបនឆន ាមន ខដលសេមើន ៣៩,៨ លានដលាល អាសមរក9។

8 បនតអនវតតន៖ បចចបបននភាពសេដឋកចចអាេប នបា េហវក ខែតលា ឆន ា២០១៥ នោពភពសលាក

9 សោាមអាជាា រអបសរា។ េមាបពតានបខនថម េមសមើល ៖ http://apsaraauthority.gov.kh/?page=detail&ctype=article&id=974&lg=kh។

បនាបពទទលានកាសណើ នពរែង ននការចលមក ទេសនារបេសភាៀវសទេចរចបពឆន ា ២០១០ មក វេយសទេចរណានចេះថយបនតចពឆន ា ២០១៤ សោយមានកាសណើ នបតលមខត ៦,៩ ភារ រយ សោយរយៈសពលសាន កសៅជាមធយមានថយចេះដល ៦,៥ នថៃ ចេះព ៦,៨ នថៃសៅឆន ា ២០១៣។ ជាលទធនល អបាមធយមននការសាន កសៅកនងេណាឋ គារានថយចេះមកបតលម ៦៧,៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៤ ចេះព ៦៩,៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៣10។ ចាណាយមធយមបបចានថៃេបមាប សភាៀវសទេចរមាន កានថយចេះមកបតលម ៩៣,៤ ដលាអាសមរក សៅឆន ា ២០១៤ ចេះព ១២០,៧ ដលាអាសមរកសៅឆន ា ២០១៣។ សទាេះបជា វេយសៅកមពជាមានកាសណើ នថយចេះបនតចកសោយ បាខនត វេយសទេចរណេកលមានការសកើនស ើង11។ ការរមចាខណកចាស េះកាសណើ នពតកនងឆន ា ២០១៤ សោយវេយេណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន ខដលរងឥទធពលផទលពការចលមកននសភាៀវសទេចរ កានបនថយសលបឿនខដរ (ារាង ១)។

10 រាយការណឆន ា ២០១៤ នង ២០១៥ របេបកេងសទេចរណ។ 11 ការទទលានសភាៀវសទេចរអនតរជាតសកើនស ើងសៅបរបតាបន ៖ អរ ាប ខដលមានបបមាណ ៤១ ភាររយននសភាៀវសទេចរអនតរជាតេរប ទទលានកាសណើ នបាកចាណលពវេយសទេចរណ សោយសកើនព ១៧ នលានដលា អាសមរក រ តដល ៥០៩ នលានដលាអាសមរក (៣៨៣ នលានអរ ា)។ អាេ នងាាេ វក (៣០ ភាររយននចាខណកទនារ) មានកាសណើ ន ១៦ នលានដលាអាសមរក ខដលានសកើនស ើងរ តដល ៣៧៧ នលានដលាអាសមរក (២៨៤ នលានអរ ា)។ សៅតាបនអាសមរក (២២ ភាររយ) ចាណលសទេចរណានសកើនស ើង ១០ នលានដលាអាសមរករ តដល ២៧៤ នលានដលាអាសមរក (២០៦

រានតនតចសនតើមបចចបបនន េតពកចចេ ការសទវភារជាមយ បបសទេនថ “រាជាណាចបកពរ ទេសៅខតមយ” នង កចចេ បបតបតតការវេយសទេចរណតាបន ឬ ព ភារ នងការបសងកើតសជើងសហាេះស ើរសោយផទល រមទាាងការសរៀបចាយទធសាសរេតទនារវេយសទេចរណ ឆន ា ២០១៥-២០២០ សោយអាជាា ធរ នលងអាចជយបសងកើនចាននសភាៀវសទេចរាន។ កចចេ ការរវាងវេយ សាធារណៈ នងឯកជន បតវានពបងលងបខនថមសោយ មានការបសងកើត បកមការងារខកលមអនលតនលជាបបចា ការខេវងយលពទនារ នងការបរបបរងកនងវេយ សទេចរណ12។

នលានអរ ា)។ កនងតាបនមជឈមប (៤ ភាររយ) ចាណល សទេចរណានសកើនស ើង ៤ នលានដលាអាសមរករ តដល ៤៩ នលានដលាអាសមរក (៣៧ នលានអរ ា) នងអាហរ វក (៣ ភាររយ) ចាណលសទេចរណសកើនស ើងព ១ នលានដលាអាសមរករ តដល ៣៦ ន លានដលាអាសមរក (២៧ នលានអរ ា)។ េមសមើល ៖ http://media.unwto.org/press-release/2015-04-15/exports-international-tourism-rise-us-15-trillion-2014។ 12 េបមាបពតមានលមអត េមសមើល ៖ http://www.tourismcambodia.org/news/index.php?view=detail&nw=233#comp។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 11

បនាបពទទលានកាសណើ នពរែង ននការចលមក ទេសនារបេសភាៀវសទេចរចបពឆន ា ២០១០ មក វេយសទេចរណានចេះថយបនតចពឆន ា ២០១៤ សោយមានកាសណើ នបតលមខត ៦,៩ ភារ រយ សោយរយៈសពលសាន កសៅជាមធយមានថយចេះដល ៦,៥ នថៃ ចេះព ៦,៨ នថៃសៅឆន ា ២០១៣។ ជាលទធនល អបាមធយមននការសាន កសៅកនងេណាឋ គារានថយចេះមកបតលម ៦៧,៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៤ ចេះព ៦៩,៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៣10។ ចាណាយមធយមបបចានថៃេបមាប សភាៀវសទេចរមាន កានថយចេះមកបតលម ៩៣,៤ ដលាអាសមរក សៅឆន ា ២០១៤ ចេះព ១២០,៧ ដលាអាសមរកសៅឆន ា ២០១៣។ សទាេះបជា វេយសៅកមពជាមានកាសណើ នថយចេះបនតចកសោយ បាខនត វេយសទេចរណេកលមានការសកើនស ើង11។ ការរមចាខណកចាស េះកាសណើ នពតកនងឆន ា ២០១៤ សោយវេយេណាឋ គារ នងសភាជនយោឋ ន ខដលរងឥទធពលផទលពការចលមកននសភាៀវសទេចរ កានបនថយសលបឿនខដរ (ារាង ១)។

10 រាយការណឆន ា ២០១៤ នង ២០១៥ របេបកេងសទេចរណ។ 11 ការទទលានសភាៀវសទេចរអនតរជាតសកើនស ើងសៅបរបតាបន ៖ អរ ាប ខដលមានបបមាណ ៤១ ភាររយននសភាៀវសទេចរអនតរជាតេរប ទទលានកាសណើ នបាកចាណលពវេយសទេចរណ សោយសកើនព ១៧ នលានដលា អាសមរក រ តដល ៥០៩ នលានដលាអាសមរក (៣៨៣ នលានអរ ា)។ អាេ នងាាេ វក (៣០ ភាររយននចាខណកទនារ) មានកាសណើ ន ១៦ នលានដលាអាសមរក ខដលានសកើនស ើងរ តដល ៣៧៧ នលានដលាអាសមរក (២៨៤ នលានអរ ា)។ សៅតាបនអាសមរក (២២ ភាររយ) ចាណលសទេចរណានសកើនស ើង ១០ នលានដលាអាសមរករ តដល ២៧៤ នលានដលាអាសមរក (២០៦

រានតនតចសនតើមបចចបបនន េតពកចចេ ការសទវភារជាមយ បបសទេនថ “រាជាណាចបកពរ ទេសៅខតមយ” នង កចចេ បបតបតតការវេយសទេចរណតាបន ឬ ព ភារ នងការបសងកើតសជើងសហាេះស ើរសោយផទល រមទាាងការសរៀបចាយទធសាសរេតទនារវេយសទេចរណ ឆន ា ២០១៥-២០២០ សោយអាជាា ធរ នលងអាចជយបសងកើនចាននសភាៀវសទេចរាន។ កចចេ ការរវាងវេយ សាធារណៈ នងឯកជន បតវានពបងលងបខនថមសោយ មានការបសងកើត បកមការងារខកលមអនលតនលជាបបចា ការខេវងយលពទនារ នងការបរបបរងកនងវេយ សទេចរណ12។

នលានអរ ា)។ កនងតាបនមជឈមប (៤ ភាររយ) ចាណល សទេចរណានសកើនស ើង ៤ នលានដលាអាសមរករ តដល ៤៩ នលានដលាអាសមរក (៣៧ នលានអរ ា) នងអាហរ វក (៣ ភាររយ) ចាណលសទេចរណសកើនស ើងព ១ នលានដលាអាសមរករ តដល ៣៦ ន លានដលាអាសមរក (២៧ នលានអរ ា)។ េមសមើល ៖ http://media.unwto.org/press-release/2015-04-15/exports-international-tourism-rise-us-15-trillion-2014។ 12 េបមាបពតមានលមអត េមសមើល ៖ http://www.tourismcambodia.org/news/index.php?view=detail&nw=233#comp។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 12

បរអរ ១ ៖ ខលមសារសងខេរនៃងោលៃងោបាយអភវឌឍៃវសយ ឧសាហកមមកមពជា ឆន ា ២០១៥-២០២៥

សោលនសោបាយ នងយទធសាសរេត បនទា បពបបកាេជាផលវការសៅខែ េហា ឆន ា ២០១៥ សោលនសោបាយ

អភវឌឍនវេយឧេាហកមមកមពជា ឆន ា ២០១៥-២០២៥ (IDP) មានសោលបាណងជាយទធសាសរេតកនងការ (១) ទាកទាញការវនសោគ (២) សវើទាសនើបកមមេហបោេខនន តតច នងមយម (៣) ខកលមអបកបែណឌ គតយតត នង (៤)េបមបេបមលសោលនសោបាយោាបទ។ សោលសៅេាខននៗ (១) បសងកើនចាខណកនន ផេេ ពវេយឧេាហកមមឲយបាន ៣០ ភាគរយ

កនងឆន ា ២០២៥ ព ២៤,១ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣ ទនាមនងការបសងកើនកាសណើ នវេយកមមនតសាលបបចាឆន ាព ១៥,៥ ភាគរយ សៅឆន ា២០១៣ ឆន ារហតដល ២០ ភាគរយសៅឆន ា២០២៥។

(២) បសងកើនការនទាសចញផលតផលកមមនតសាល (ផលតផលសបៅព វាយនភណឌ ) រហតដល ១៥ ភាគរយននការនទាសចញេរប បតមឆន ា ២០២៥ (ព ១ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣) នងបសងកើនការនទាសចញផលតផលកេកមមខកនចន រហតដល ១២ ភាគរយបតមឆន ា ២០២៥ (ព ៧,៩ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣) នង

(៣) ចះបញជ ជាផលវការចាស ះេហបោេខនន តតច នងមយមកនងបបសទេ ព ៨០ សៅ ៩៥ ភាគរយ បតមឆន ា ២០២៥ សហើយេហបោេព ៥០ សៅ ៧០ ភាគរយនងមានគណន នងតារាងតលយការបតមបតវ។

វេយអាទភាព (១) ឧេាហកមមថមៗខដលមានេមតថភាពចលសៅកនងទផារថមខដលមាន

តនមលបខនថមែពេ ផលតផលបបកតបបខែងែពេ នងនចនបបឌត ខដល សតត តសលើផលតផលសបបើបបាេ នងការតាស ើងសបគឿងមាា េន ការ តាស ើងេមាា រ/ឧបករណមាា េន/សអ ចបតនក/អគគេន មសោបាយដកែញជ ន នងការខកនចននធានមមជាត។

(២) េហបោេខនន តតច នងមយមេបមាបផលតឱេថ ថន ាសពទយ នងេមាា រសវចែចបេបមាបនទាសចញ នងេមាា រេាណង។

(៣) ផលតកមមកេឧេាហកមមេបមាបទផារនទាសចញ នងទផារកនងសេក។

(៤) ោាបទឧេាហកមមេបមាបវេយកេកមម សទេចរណ នងវេយវាយនភណឌ នងោាបទខែែេងវវ កតនមលេកល នងតាបន ខដលែយដលខផនក កពនធសផែងទាាងខផនកខនងមែ នងសបកាយ នង

(៥) ឧេាហកមមែយដលបណតត ញផលតកមមតាបន នងឧេាហកមមយទធសាសរេត ដចជា បបពនធពតមានវទោ នងអគគេន ទរគមនទគមន ឧេាហកមមនងន។ល។

ការដកនទា ការេបមបេបមល នងការអនវតត (១) ពបងងការដកនទារបេបកមបបកាអភវឌឍនកមពជា។ (២) ខកលមអមែងវរ នងេមតថភាពរបេគណៈកមាម ការវនសោគកមព

ជា។ (៣) ខកេបមលមែងវររបេគណៈកមាម ការនតេមបទា នងអភវឌឍន

កមពជា។ (៤) ពបងងសវទការដឋឋ ភបាល នងវេយឯកែន នង (៥) បសងកើតយនតការពនតយតាមដឋន នងវាយតនមល។

បបភព ៖ សោលនសោបាយអភវឌឍនវេយឧេាហកមមកមពជា ឆន ា ២០១៥-២០២៥

បរអរ ២ ៖ សហគមៃងសដឋកចចអាសាា ៃ (AEC) ការបសងកើតទផារ នងមលដឋឋ នផលតកមមខតមយគជាសោលបាណងដេាខននបាផតមយកនង ចាសណតមសោលបាណងននេហគមនសនះ។ សដើមបេសបមចសោលបាណងសនះ បតវមានការអនវតតសដឋយសជាគែយនវេមាេធាតេាខននៗទាាង ៥ គ (១) លាហរទានញសដឋយសេរ (២) លាហរសេវាកមមសដឋយសេរ (៣) លាហរការ វនសោគសដឋយសេរ នង (៤) លាហរមលនសដឋយសេរ (៥) លាហរពលកមមែានទញសដឋយសេរ ។ េហគមនសនះកនងេបមបេបមលការបសងកើតបណតត ញផលតកមមកនងតាបន នងពបងងេមតថភាពរបេអាសាា នកនងការខបបកាល យជាមែឈមណឌ លផលតកមមេកល នង/ឬ ជាខផនកមយននខែែេងវវ កផគតផគងេកល។ លាហរសេវា ណែជកមមសដឋយសេរ ៖ នងសេាើរខតខលងមានការរតតបតសលើ បកមហានផគតផគងសេវាអាសាា នខដលផតលសេវា នងការបសងកើតបកមហានតាមបបសទេកនងតាបន ខដលបតវអនសោមតាមចាបកនងបបសទេសាម។ លាហរមលនសដឋយសេរ ៖ ពបងងការបសងកើតទផារមលនអាសាា ន នងការសវើេមាហរណកមមខដលមានការបនែោន នងមានេតងដឋ។ លាហរពលកមមែានទញសដឋយសេរ ៖ េបមបេបមលការផតលទដឋឋ ការ នងលែតអនញញា តឲយ បាសពញការងវរេបមាបអនកែានទញឯកសទេ នងពលកមមែានទញ អាសាា ន ខដល កពនធកនង ណែជកមមឆលងខដន នងេកមមភាព កពនធនងការវនសោគ។កមពជាអាចនងទទលអតថបបសោែនជាសបចើនពេហគមនសនះ បបេនសបើ េសបមចបានសោលសៅទផារ នងមលដឋឋ នផលតកមមខតមយ។ ការសវើខបបសនះ នងផតលនវសេដឋកចចមាបតដឋឋ ន (economies of scale) សដឋយសៅសពលសនទះ ទ ផារកនងសេកដតចរបេកមពជានងខលងសចទជាបញញា សទៀតសហើយ។ ជាមយ នងលាហរពលកមមែានទញ ការពបងកផលតកមមកនងសេកខដលមានតនមលបខនថម ែពេ ដចជា ឧេាហកមមខកនចនកេកមម នងបតវបានអភវឌឍ នងពបងងបខនថម សទៀត សៅែណៈខដលពលកមមោម នែានទញខដលមានបបាកឈនលទាបរបេ កមពជា គរខតអាចបនតែយដលវេយឧេាហកមមខដលសបបើបបាេកមាល ាងពលកមម សបចើនរបេកមពជា ដចជា េសមលៀកបា ក នងខេបកសែើង។ របបវនសោគ នង ណែជកមមសបើកចាហររបេកមពជា អាចនងមនរងផលបាះ លខនល ាងពលាហរសេវា ណែជកមមសេរ នងមលនសទ បាខនតពលកមមែានទញរបេកមពជា អាចនងបតវបបកតបបខែងនងលាហរកមាល ាងពលកមមែានទញែពេជាសបចើន ពេមាែក អាសាា នសផែងសទៀត។ ដសចនះ កមពជាបតវបសងកើនគណភាពអបរ ា នងែានទញ េមសេបននកមាល ាងពលកមមរបេែលន សដើមបសបតៀមលកខណៈេបមាបការបបកតបបខែងកនងតាបន។ សដឋយមានការ វនសោគដលអដចមានកាណតសៅកនងសោលនសោបាយអភវឌឍនវេយឧេាហកមម លាហរពលកមម ែានទញសដឋយសេរ គរខតជាឱកាេមយសដើមបបនថយចាណតយផលតកមម នងកានខតមានភាពបបកតបបខែងសទៀតផង។

ការសសាវបជាវបានបងវា ញពផលបបសោែនោា ងសបចើនពការអនវតត នងការ ពបងកកមមវ សវើេមាហរណកមមសនះ។១ ជាពសេេ បតមឆន ា ២០២៥ ការអនវតតេហគមនអាសាា នសនះ អាចស វើឲយមាន កាសណើ ន ផេេ ចានន ៧,១ ភាគរយ សបើសៀបនងទនននយសោល សដឋយផលបបសោែនភាគសបចើនមាន ចាស ះេមាែកអាសាា នខដលមានបបាកចាណលទាប។ ដចោន ខដរ ការងវរសៅកនងសេដឋកចចនន បណតត បបសទេអាសាា នទាាង ៦ ខដលរមមាន កមពជា ឥណឌ សនេ ឡាវ ហវលពន នថ នងសវៀតណតម នងសកើនស ើងចានន ១៤ ោន ឬ ២ ភាគរយ សៅ(ឥណឌ សនេ) ១០ ភាគរយ សៅ (កមពជា)ននកមាល ាងពលកមមេរប ។

១ បនតអនវតតន៖េមសមើលរបាយការណ បនតអនវតតន៖ បចចបបននភាពសេដឋកចចតាបនអាេប នងបាា េហវក ខែ តោ ឆន ា ២០១៥ របេនទោរពភពសោក ៖ http://www.asean.org/communities/asean-economic-community

បបភព ៖ http://www.asean.org/communities/asean-economic-community។

ចាននសភាៀវសទេចរមកពបបសទេសវៀតណាម ចន នងកសរ ា សៅខតបនតឈានមែសរ ស ើយចាននសភាៀវសទេចរេរបមកពបបសទេទាាងបសនេះមានចាននជាង ៤៥ ភាររយននចាននសភាៀវសទេចរេរប។ ចាននសភាៀវសទេចរនថមកកានកមពជា ានសកើនស ើងចានន ៣០,៨ ភាររយ កនងអា ងឆមាេទ ១ កនងឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលងឆន ា ២០១៤13 សនេះសោយសារខតេថរភាពមានភាពបបសេើរស ើងសៅកនងបបសទេជតខងសនេះ។

ឃ) វេយកេកមម

នវទលកជាមសធាាយសធវើដាសណើ រខដលមានតនមសថាកបានត។

វេយកេកមមសៅខតមានភាពយតយាវ សោយសារខតការោាដេះដាណាាពលងខនអកខាងសលើទលកសភៀង។ សទាេះបជា

13 កាសណើ នសនេះសកើតស ើងមនសពលមានការនេះបគាបខបកសៅទបកងាងកកកាលពខែ េហា ឆន ា ២០១៥។

មានកចចែតែាបបលងខបបង កនងការខកលមអបបពនធធារាសាសរេត កមពជាកត បាខនត វេយកេកមមសៅខតពលងខនអកខាងសលើការោាដេះសេវសៅរដវវេា ខដលពលងខនអកយាងខាងសៅសលើទលកសភៀង។

ារាង ៥ ៖ ការោាដេះកេកមម នងនលតនលមានភាពយតយាវសៅកនងឆន ា ២០១៥ បតលមខែកកកោ ២០១៤ បតលមខែកកកោ ២០១៥

រតបតលម ខែកកកោ ឆន ា២០១៤

រតបតលម ខែកកកោ ឆន ា២០១៥

ការខបបបបល (%)

ការោាសេវវេា ( កា) 1,842,460 1,737,046 -5.7

ការបបមលនលសេវ (សាន) 284,390 191,263 -32.7

ការោាដា ង ( កា) 477,679 527,705 10.5 ដាណាាឧេា កមមសនសងសទៀត ( កា)

152,705 130,734 -14.4 បបភព៖ អាជាា ធរ

សៅឆន ា ២០១៥ ការធាកសភៀងយតានសធវើឲយការោាដេះសេវរដវវេាចបសនតើមយត (ារាង ៥)។ ការបបមល នលសេវរដវវេាកានថយចេះ។ ការោាដេះដាណាាសនសងសទៀត (សលើកខលងខតដា ង) ដចជា ស ត េខណត ក នងបខនសនសងសទៀត កមានភាពយតយា វខដរ។ សដើមបសោេះសសាយបញហា សនេះ មានកចចែត ែាបបលងខបបងមយចាននសដើមបពសនឿនការោាដេះ បនាបពមានសភៀងបរបបគានសៅខែកកកោ សៅសពលមាន ការខណនាា នងការ គាាបទខននកបសចចកសទេ សដើមបទបទលនលងការបាេះ លខដលបណាត ល មកពសបគាេះរាាងេៃត។

សៅឆន ា ២០១៤ ការធាកសភៀងយត ានសធវើបាេះ លននដោាដេះសេវវេា ស ើយសបគាេះរាាងេៃតានសធវើឲយទនននលទាប។ ជាលទធនល ទនននលជាមធយមននសេវវេាានថយចេះ ៣,៨ ភាររយ សៅបតលម ២,៨១ សានកនងមយ កា (រប ៨) ខដលានកាតបនថយទនននលចានន ១,៧៥ ភាររយ មក ៧,១៤ លានសាន14។ នលតនល សេវេរបឆន ា ២០១៤ ទាាងសេវរដវវេា នងរដវបាាង

14 េបមាបពតមានបខនថម េមសមើលរាយការណបបចាឆន ារបេបកេងកេកមម រកាេ បបមាញ នងសនសាទ ឆន ា២០១៤-២០១៥ នងទេសៅឆន ា ២០១៥-២០១៦។

-40.0

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

Mar

-06

Aug

-06

Jan-

07Ju

n-07

Nov

-07

Apr

-08

Sep-

08Fe

b-09

Jul-0

9D

ec-0

9M

ay-1

0O

ct-1

0M

ar-1

1A

ug-1

1Ja

n-12

Jun-

12N

ov-1

2A

pr-1

3Se

p-13

Feb-

14Ju

l-14

Dec

-14

May

-15

Cambodia

Thailand

Vietnam

រប ៧ ៖ ចាននសភាៀវសទេចរខដលចលមកទេសនាកមពជា សៅ ខតមានកាសណើ នទាប ែណៈសពលខដល ចាននសភាៀវសទេចរ សៅកានបបសទេនថាន សកើនស ើង សៅ កកណាត ល ឆន ា ២០១៥ ចាខណកឯចានន សភាៀវសទេចរសៅកាន បបសទេ សវៀតណាម មានការ ថយចេះ (៣ mma % ខបបបបល សធៀបនល ងឆន ាមន )

បបភព ៖ អាជាា ធរ, អាជាា ធរសទេចរណ (នថ) នង បកេង វបបធម កឡា នង សទេចរណ (សវៀតណាម)

មនា-០៦

េហា

-០៦

មករា -០៧

មថនា

-០៧

វចឆកា

-០៧

សមសា

-០៨

កញហញ-០៨

កមាៈ-០៩

កកកោ

-០៩

ធន -០៩ឧេភា

-១០

តលា-១០

មនា-១១

េហា

-១១

មករា-១២

មថនា

-១២

វចឆកា

-១២

សមសា

-១៣

កញហញ-១៣

កមាៈ-១៤

កកកោ

-១៤

ធន -១៤ឧេភា

-១៥

កមពជានថសវៀតណាម

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 13

ចាននសភាៀវសទេចរមកពបបសទេសវៀតណាម ចន នងកសរ ា សៅខតបនតឈានមែសរ ស ើយចាននសភាៀវសទេចរេរបមកពបបសទេទាាងបសនេះមានចាននជាង ៤៥ ភាររយននចាននសភាៀវសទេចរេរប។ ចាននសភាៀវសទេចរនថមកកានកមពជា ានសកើនស ើងចានន ៣០,៨ ភាររយ កនងអា ងឆមាេទ ១ កនងឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលងឆន ា ២០១៤13 សនេះសោយសារខតេថរភាពមានភាពបបសេើរស ើងសៅកនងបបសទេជតខងសនេះ។

ឃ) វេយកេកមម

នវទលកជាមសធាាយសធវើដាសណើ រខដលមានតនមសថាកបានត។

វេយកេកមមសៅខតមានភាពយតយាវ សោយសារខតការោាដេះដាណាាពលងខនអកខាងសលើទលកសភៀង។ សទាេះបជា

13 កាសណើ នសនេះសកើតស ើងមនសពលមានការនេះបគាបខបកសៅទបកងាងកកកាលពខែ េហា ឆន ា ២០១៥។

មានកចចែតែាបបលងខបបង កនងការខកលមអបបពនធធារាសាសរេត កមពជាកត បាខនត វេយកេកមមសៅខតពលងខនអកខាងសលើការោាដេះសេវសៅរដវវេា ខដលពលងខនអកយាងខាងសៅសលើទលកសភៀង។

ារាង ៥ ៖ ការោាដេះកេកមម នងនលតនលមានភាពយតយាវសៅកនងឆន ា ២០១៥ បតលមខែកកកោ ២០១៤ បតលមខែកកកោ ២០១៥

រតបតលម ខែកកកោ ឆន ា២០១៤

រតបតលម ខែកកកោ ឆន ា២០១៥

ការខបបបបល (%)

ការោាសេវវេា ( កា) 1,842,460 1,737,046 -5.7

ការបបមលនលសេវ (សាន) 284,390 191,263 -32.7

ការោាដា ង ( កា) 477,679 527,705 10.5 ដាណាាឧេា កមមសនសងសទៀត ( កា)

152,705 130,734 -14.4 បបភព៖ អាជាា ធរ

សៅឆន ា ២០១៥ ការធាកសភៀងយតានសធវើឲយការោាដេះសេវរដវវេាចបសនតើមយត (ារាង ៥)។ ការបបមល នលសេវរដវវេាកានថយចេះ។ ការោាដេះដាណាាសនសងសទៀត (សលើកខលងខតដា ង) ដចជា ស ត េខណត ក នងបខនសនសងសទៀត កមានភាពយតយា វខដរ។ សដើមបសោេះសសាយបញហា សនេះ មានកចចែត ែាបបលងខបបងមយចាននសដើមបពសនឿនការោាដេះ បនាបពមានសភៀងបរបបគានសៅខែកកកោ សៅសពលមាន ការខណនាា នងការ គាាបទខននកបសចចកសទេ សដើមបទបទលនលងការបាេះ លខដលបណាត ល មកពសបគាេះរាាងេៃត។

សៅឆន ា ២០១៤ ការធាកសភៀងយត ានសធវើបាេះ លននដោាដេះសេវវេា ស ើយសបគាេះរាាងេៃតានសធវើឲយទនននលទាប។ ជាលទធនល ទនននលជាមធយមននសេវវេាានថយចេះ ៣,៨ ភាររយ សៅបតលម ២,៨១ សានកនងមយ កា (រប ៨) ខដលានកាតបនថយទនននលចានន ១,៧៥ ភាររយ មក ៧,១៤ លានសាន14។ នលតនល សេវេរបឆន ា ២០១៤ ទាាងសេវរដវវេា នងរដវបាាង

14 េបមាបពតមានបខនថម េមសមើលរាយការណបបចាឆន ារបេបកេងកេកមម រកាេ បបមាញ នងសនសាទ ឆន ា២០១៤-២០១៥ នងទេសៅឆន ា ២០១៥-២០១៦។

-40.0

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

Mar

-06

Aug

-06

Jan-

07Ju

n-07

Nov

-07

Apr

-08

Sep-

08Fe

b-09

Jul-0

9D

ec-0

9M

ay-1

0O

ct-1

0M

ar-1

1A

ug-1

1Ja

n-12

Jun-

12N

ov-1

2A

pr-1

3Se

p-13

Feb-

14Ju

l-14

Dec

-14

May

-15

Cambodia

Thailand

Vietnam

រប ៧ ៖ ចាននសភាៀវសទេចរខដលចលមកទេសនាកមពជា សៅ ខតមានកាសណើ នទាប ែណៈសពលខដល ចាននសភាៀវសទេចរ សៅកានបបសទេនថាន សកើនស ើង សៅ កកណាត ល ឆន ា ២០១៥ ចាខណកឯចានន សភាៀវសទេចរសៅកាន បបសទេ សវៀតណាម មានការ ថយចេះ (៣ mma % ខបបបបល សធៀបនល ងឆន ាមន )

បបភព ៖ អាជាា ធរ, អាជាា ធរសទេចរណ (នថ) នង បកេង វបបធម កឡា នង សទេចរណ (សវៀតណាម)

មនា-០៦

េហា

-០៦

មករា -០៧

មថនា

-០៧

វចឆកា

-០៧

សមសា

-០៨

កញហញ-០៨

កមាៈ-០៩

កកកោ

-០៩

ធន -០៩ឧេភា

-១០

តលា-១០

មនា-១១

េហា

-១១

មករា-១២

មថនា

-១២

វចឆកា

-១២

សមសា

-១៣

កញហញ-១៣

កមាៈ-១៤

កកកោ

-១៤

ធន -១៤ឧេភា

-១៥

កមពជានថសវៀតណាម

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 14

ានថយចេះមកបតលម ៩,៣៣ លានសាន ចេះព ៩,៣៩ លានសានសៅឆន ា ២០១៣។ ការចលរមចាខណកនន វេយសនេះចាស េះ នេេ ពត ានថយចេះយាងសលឿនកនងអា ងឆន ា ២០១៣ ដល ២០១៤ (ារាង ២)។

តនមអងករថយចេះ។ ការធាកចេះតនមនលតនលកេកមមានជេះឥទធពលអវជជមានសៅសលើនលតកមមកេកមម នងចាណលពការនាាសចញ ជាពសេេេបមាបអងករ នងសៅេា។ ដចបងាា ញកនងារាង៦ “នថទានញដលកដលសលើនាវា ” (FOB) របេអងករបបសភទសនសងៗ ានថយចេះ។

កនងរយៈសពលជាងមយទេវតសរកនងមក វេយកេកមមសៅកមពជា ានជបបបទេះការខកខបបរចនាេមពនធយាងខាង។ សបើសទាេះជាសៅខតសដើរតនាទយាងេាខន វេយកេកមមានសដើរតនាទ “េាខន” តច ជាងមនសៅកនង នេេ ជារម នងកមាាងពលកមមេរប បាខនត “មាន នលតភាព” ែពេជាងមន មាននយថា ដកេកមម នង នលតភាពកមាាងពលកមម ានសកើនស ើង។ ការខបបបបលសនេះបតវានជារញសោយ កាសណើ នកេកមមដលអ នងជយគាាបទដលជនបកបក។ កនងអា ងឆន ាព ២០០៤ ដល ២០១២ កាសណើ នបបចាឆន ា នននលតនលដលមានចានន ៨,៧ ភាររយ។ នេេ កេកមម សកើនស ើងជាមធយមកនងមយឆន ាចានន ៥,៣ ភាររយ សៅកនងអា ងសពលសនេះ។

15ការអសងកតសេដឋកចចេងាម ឆន ា ២០១៣ វទាសាថ នជាតេថត បកេងខននការ ខែ កកកោ ឆន ា ២០១៤។

អបាកាសណើ នខាងសនេះ ខដលេថតកនងចាសណាមអបាែពេបានត កនងពភពសលាក បតវានជារញសោយនលតនលដាណាា ជាពសេេដាណាាសេវ (កាសណើ នបបចាឆន ាជា មធយមចានន ៩ ភាររយ) បាខនតកមានស ត (២០ ភាររយ) ដា ង (៥១ ភាររយ) អាសៅ (២២ ភាររយ) នងបខន (១០ ភាររយ)។ កាសណើ នការចញច លមេតវ នងសនសាទ មានតចតចបាសណាណ េះ។

េមសមើលបបធានបទពសេេេតព “វេយកេកមម កមពជាកនងអនតរកាល ៖ កាលានវតតភាព នងហានភយ” សដើមបខេវងយលបខនថមពកាលានវតតភាព នង បញហាបបឈមកនងវេយកេកមម។

ារាង ៦ ៖ នថទានញដលកដលសលើនាវារបេអងករកាពងថយចេះ (ដលារអាសមរក/សាន) មករា-១៤ មនា-១៤ មថនា-១៤ កញហញ -១៤ ធន-១៤ មករា-១៥ មនា-១៥ មថនា-១៥ េហា-១៥

ភនាសពញ

អងករបកអប 5 870 880 850 885 815 795 800 790 830

អងករចបមេះ5 490 470 460 470 460 450 450 440 430

IRRI66 5 490 460 440 452 460 435 435 425 420

បកងបពេះេ ន

អងករបកអប 5 875 885 855 890 820 805 810 800 840

អងករចបមេះ5 495 475 465 475 465 458 460 450 440

IRRI66 5 495 565 445 457 465 443 445 435 430

FOB = ថលៃទនញដកដលមលើនាវា, អងករេៃះ 5 = អងករេៃះដដលដបកបាក ៥ ភាគរយ

បបភព ៖ របាយការណពនតយតាេដានអងករ ឆន ២០១៥ ធនាគារពភពមោក។

ង) បាកចាណល ការសបបើបាេ នងការងារ

កាសណើ នយាងរ លងមាាននបាកចាណល នងការសបបើបាេ កបតវានរកសឃើញសោយការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជាខដលានសធវើស ើងសៅឆន ា ២០១៣ ខដលមានភាពេ េងាវ កជាមយនលងទនននយរណនជាត។ ការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជាឆន ា ២០១៣ កានបងាា ញថា បាកចាណលមធយម បបចាខែរបេបរសារកមពជាបតវានាា នសាម នថាានសកើនដល ១.២៣៦.០០០ សរៀល សៅឆន ា ២០១៣ ខដលសកើនស ើងចានន ២១ ភាររយ សបើសធៀបនលងឆន ា ២០១២ (ារាង ៧15)។ កនងចាសណាមបកមបរសារចានន

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Cultivated areaProductionYield

រប ៨ ៖ ការ ោាដេះ នលតនល នងកាសណើ នទនននល សេវរដវវេា ាន ថយចេះ សៅឆន ា ២០១៤ (% ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន)

បបភព ៖ អាជាា ធរ

ននដ ោាដេះនលតនល ទនននល

ប ខដលបតវានខបងខចកសៅាមភមសាសរេត (បកងភនាសពញ តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត នងតាបនជនបទសនសងៗ) បាកចាណលរបេបកមបរសារទបបជាជនសនសងសទៀត ានសកើនស ើងយាងសលឿនបានត រ តដល ៤០,៤ ភាររយកនងអា ងសពលសនាេះ16។ កាសណើ ន បាកចាណលែពេ ានបសងកើនការសបបើបាេខដលានសកើនស ើងចានន ១៥ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ សបើសធៀបនលងឆន ា ២០១២ (ារាង ៨)។ ការសបបើបាេរបេ “បកមបរសារទបកងភនាសពញ” ានសកើនស ើងសលឿនជាងសរ សោយសកើនចានន ២១ ភាររយកនងអា ងសពលសនាេះ។ កាសណើ នវេយេាណង នងអចលនបទពយ កាពងសកើតមានភារសបចើនសៅទបកងភនាសពញ ស ើយកាសណើ នសនេះអាចជារញកាសណើ នននការសបបើបាេយាងសលឿនសៅទសនាេះ។

ារាង ៧ ៖ បាកចាណលរបេបកមបរសារ “ទបបជាជនសនសងសទៀត” ានសកើនស ើងសបចើនជាងសរ។ បបាកចណលបគសារ (េធសេបបចដែ គតជាពានមរៀល)

2009 2010 2011 2012 2013 កមពជា 747.0 901.0 888.0 1,019.0 1,236.0 (% ខបបបបល) 20.6 -1.4 14.8 21.3 ភនាសពញ 2,039.0 1,987.0 1,819.0 1,886.0 2,517.0 (% ខបបបបល) -2.6 -8.5 3.7 33.5 ទបកងសនសងៗ 1,101.0 1,504.0 1,172.0 1,504.0 2,112.0 (% ខបបបបល) 36.6 -22.1 28.3 40.4 តាបនជនបទសនសងៗ 563.0 697.0 728.0 816.0 931.0 (% ខបបបបល) 23.8 4.4 12.1 14.1 បបភព ៖ ការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជា ឆន ា ២០១៣

ារាង ៨ ៖ ការសបបើបាេរបេបរសារទបកងភនាសពញានសកើនស ើងយាងសលឿនបានត។ ការសបបើបបាសបបចដែ (គតជាពានមរៀល)

2010 2011 2012 2013 កេពជា 3,273 3,483 3,794 4,365 (% ដបបបបល) 6 9 15 បកងភនាសពញ 688 794 721 876 (% ដបបបបល) 15 -9 21 ទបកងមសសងៗ 478 431 665 625 (% ដបបបបល) -10 54 -6 តបនជនបទមសសងៗ 2,107 2,258 2,409 2,864 (% ដបបបបល) 7 7 19 បបភព ៖ ការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជា ឆន ា ២០១៣

16 បាខនត េមកតេមាា លថា មានកា េឆាងខាងចាស េះេាណាករារតាបនទបបជាជនសនសងសទៀត។

កមពជាកាពងមាន កាសណើ នកមាាងពលកមមយាងសលឿន ខដល ជយគាាបទដលការពបងកនលតកមមកនងបបសទេ។ ចាននមនេសវយសកមងសបចើន សៅកមពជាានសធវើឲយមានកាសណើ នបបជាជនខដលមានអាយសធវើការ (បកមអាយ ១៥-៦៤ ឆន ា) ចានន ២ លាននាកពឆន ា ២០០៤ រ តដលឆន ា ២០១៣។ ជាលទធនល អនាតននការពលងខនអកានថយចេះមក ៨៣ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៣ ចេះព ៨៤,៤ ភាររយ សៅឆន ា ២០០៩17។ កាសណើ នកមាាងពលកមមហាកបតវានសេបសោយកាសណើ នការងារែពេ សោយមានកាសណើ នតបមវការកមាាងពលកមម ជាពសេេកនង “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” នង “តាបនជនបទសនសងសទៀត”។

ការអសងកតសេដឋកចចេងាម កានបងាា ញនវភាពបបសេើរស ើងននរចនាេមពនធការងារសៅកមពជា សោយមានកាសណើ នននេមាេភារននបបសភទ “អនកសធវើការសោយទទលានបាកកនបម” នង “អនកបបកបការងារសោយែនឯង” នងការថយចេះននេមាេភារ “អនកសធវើការសៅនេះខដលមនានទទលបាកកនបម”។ “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” មានកាសណើ នែពេបានតននេមាេភារននអនកបបកបការងារែនឯង ខដលានសកើនស ើងរ តដល ៥២,៨ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ សកើនព ៤៧,៨ ភាររយសៅឆន ា ២០១១ សៅសពលខដលេមាេភារអនកសធវើការ សៅនេះខដលមនទទលានបាកកនបម ខដលានថយចេះដល ២,២ ភាររយសៅ ឆន ា ២០១៣ ចេះព ១១,៣ ភាររយសៅឆន ា ២០១១ (ារាង ៩)។ ចាណចសនេះឆេះបញហច ាងពកាសណើ នេកមមភាពសេដឋកចចសៅតាបនបបជាជន នងហាកដចជាេេងាវ កសៅនលងកាសណើ នបាកចាណលយាងសលឿន ននបកមបរសារ “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” ខដលានពភាកាខងសលើ។

17 អនាតននការពលងខនអកបតវានកាណតថាជា ចាននកមារ (០-១៤ ឆន ា) នងមនេសចេ (៦៥ ឆន ាស ើងសៅ) ខចកនលងចាននមនេស (១៥-៦៤ ឆន ា)។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 15

ប ខដលបតវានខបងខចកសៅាមភមសាសរេត (បកងភនាសពញ តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត នងតាបនជនបទសនសងៗ) បាកចាណលរបេបកមបរសារទបបជាជនសនសងសទៀត ានសកើនស ើងយាងសលឿនបានត រ តដល ៤០,៤ ភាររយកនងអា ងសពលសនាេះ16។ កាសណើ ន បាកចាណលែពេ ានបសងកើនការសបបើបាេខដលានសកើនស ើងចានន ១៥ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ សបើសធៀបនលងឆន ា ២០១២ (ារាង ៨)។ ការសបបើបាេរបេ “បកមបរសារទបកងភនាសពញ” ានសកើនស ើងសលឿនជាងសរ សោយសកើនចានន ២១ ភាររយកនងអា ងសពលសនាេះ។ កាសណើ នវេយេាណង នងអចលនបទពយ កាពងសកើតមានភារសបចើនសៅទបកងភនាសពញ ស ើយកាសណើ នសនេះអាចជារញកាសណើ នននការសបបើបាេយាងសលឿនសៅទសនាេះ។

ារាង ៧ ៖ បាកចាណលរបេបកមបរសារ “ទបបជាជនសនសងសទៀត” ានសកើនស ើងសបចើនជាងសរ។ បបាកចណលបគសារ (េធសេបបចដែ គតជាពានមរៀល)

2009 2010 2011 2012 2013 កមពជា 747.0 901.0 888.0 1,019.0 1,236.0 (% ខបបបបល) 20.6 -1.4 14.8 21.3 ភនាសពញ 2,039.0 1,987.0 1,819.0 1,886.0 2,517.0 (% ខបបបបល) -2.6 -8.5 3.7 33.5 ទបកងសនសងៗ 1,101.0 1,504.0 1,172.0 1,504.0 2,112.0 (% ខបបបបល) 36.6 -22.1 28.3 40.4 តាបនជនបទសនសងៗ 563.0 697.0 728.0 816.0 931.0 (% ខបបបបល) 23.8 4.4 12.1 14.1 បបភព ៖ ការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជា ឆន ា ២០១៣

ារាង ៨ ៖ ការសបបើបាេរបេបរសារទបកងភនាសពញានសកើនស ើងយាងសលឿនបានត។ ការសបបើបបាសបបចដែ (គតជាពានមរៀល)

2010 2011 2012 2013 កេពជា 3,273 3,483 3,794 4,365 (% ដបបបបល) 6 9 15 បកងភនាសពញ 688 794 721 876 (% ដបបបបល) 15 -9 21 ទបកងមសសងៗ 478 431 665 625 (% ដបបបបល) -10 54 -6 តបនជនបទមសសងៗ 2,107 2,258 2,409 2,864 (% ដបបបបល) 7 7 19 បបភព ៖ ការអសងកតសេដឋកចចេងាមកមពជា ឆន ា ២០១៣

16 បាខនត េមកតេមាា លថា មានកា េឆាងខាងចាស េះេាណាករារតាបនទបបជាជនសនសងសទៀត។

កមពជាកាពងមាន កាសណើ នកមាាងពលកមមយាងសលឿន ខដល ជយគាាបទដលការពបងកនលតកមមកនងបបសទេ។ ចាននមនេសវយសកមងសបចើន សៅកមពជាានសធវើឲយមានកាសណើ នបបជាជនខដលមានអាយសធវើការ (បកមអាយ ១៥-៦៤ ឆន ា) ចានន ២ លាននាកពឆន ា ២០០៤ រ តដលឆន ា ២០១៣។ ជាលទធនល អនាតននការពលងខនអកានថយចេះមក ៨៣ ភាររយ សៅឆន ា ២០១៣ ចេះព ៨៤,៤ ភាររយ សៅឆន ា ២០០៩17។ កាសណើ នកមាាងពលកមមហាកបតវានសេបសោយកាសណើ នការងារែពេ សោយមានកាសណើ នតបមវការកមាាងពលកមម ជាពសេេកនង “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” នង “តាបនជនបទសនសងសទៀត”។

ការអសងកតសេដឋកចចេងាម កានបងាា ញនវភាពបបសេើរស ើងននរចនាេមពនធការងារសៅកមពជា សោយមានកាសណើ នននេមាេភារននបបសភទ “អនកសធវើការសោយទទលានបាកកនបម” នង “អនកបបកបការងារសោយែនឯង” នងការថយចេះននេមាេភារ “អនកសធវើការសៅនេះខដលមនានទទលបាកកនបម”។ “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” មានកាសណើ នែពេបានតននេមាេភារននអនកបបកបការងារែនឯង ខដលានសកើនស ើងរ តដល ៥២,៨ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ សកើនព ៤៧,៨ ភាររយសៅឆន ា ២០១១ សៅសពលខដលេមាេភារអនកសធវើការ សៅនេះខដលមនទទលានបាកកនបម ខដលានថយចេះដល ២,២ ភាររយសៅ ឆន ា ២០១៣ ចេះព ១១,៣ ភាររយសៅឆន ា ២០១១ (ារាង ៩)។ ចាណចសនេះឆេះបញហច ាងពកាសណើ នេកមមភាពសេដឋកចចសៅតាបនបបជាជន នងហាកដចជាេេងាវ កសៅនលងកាសណើ នបាកចាណលយាងសលឿន ននបកមបរសារ “តាបនទបបជាជនសនសងសទៀត” ខដលានពភាកាខងសលើ។

17 អនាតននការពលងខនអកបតវានកាណតថាជា ចាននកមារ (០-១៤ ឆន ា) នងមនេសចេ (៦៥ ឆន ាស ើងសៅ) ខចកនលងចាននមនេស (១៥-៦៤ ឆន ា)។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 16

កកម “តាបនទកបជាជនសសេងសទៀត” មានកាស ើ នខពេននេមាេភាគការងារដដលទទលបានកបាកកនកម ដដលបានសកើនស ើងដល ៣៦,៦ ភាគរយ សៅឆន ា ២០១៣ សកើនព ២៦,៤ ភាគរយសៅឆន ា២០១១ សៅសពលដដលេមាេភាគននអនកសវើការងារសទះ ដដលមនទទលបានកបាកកនកម ថយចះមក ៤,៨ ភាគរយ សៅឆន ា ២០១៣ ចះព ១៦,៣ ភាគរយ សៅឆន ា ២០១១។ សថា នភាពសនះបងាា ញពលទធភាពបសងកើនការងារទទលបាន កបាកកនកមកនងតាបនជនបទ។ ប ដនែ “ទកកងភនាសពញ” មានកាស ើ នទាបជាងសគកនងចាសោមតាបនទាាងប។ ខេព “តាបនជនបទសសេងសទៀត” នង “តាបនទកបជាជនសសេងសទៀត” “ទកកងភនាសពញ” មានេមាេភាគការងារ ដដលទទលបានកបាកកនកមថយចះ មកកតម ៦៣,៦ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣ ចះព ៦៤ ភាគរយសៅឆន ា ២០១១។

18 សោងតាមការអសងកតសេដឋកចចេងគមកមពជា ឆន ា ២០១៣ ៖ កបជាជនដដលមានអាយសវើការ (១៥-៦៤ ឆន ា) កតវបានដបងដចកជា (១) កបជាជនេាតកនងកមាល ាងពលកមម (េកមម) នង (២) កបជាជនមនេាតកនងកមាល ាងពលកមម (មនេកមម)។ កមាល ាងពលកមមកតវបានដបងដចកជា (ក) មានការងារសវើ នង (ខ) គមម នការងារសវើ។ អនបាតននកមាល ាងពលកមមដដលមានអាយសវើការ គជាអកតាចលរមកនងកមាល ាងពលកមម ចាដ កអនបាតននការងារ នងកមាល ាងពលកមម គជាអកតាការងារ។

សៅឆន ា ២០១៣ ចាននកបជាជនេរបដដលមានការងារសវើ គ ៧.៩៥១.០០០ នាកកនងចាសោមកមាល ាងពលកមមេរបចានន ៧.៩៧៤.០០០នាក នងកបជាជនដដលមានអាយស វើការ (១៥-៦៤ ឆន ា) េរបចានន ៩.៦០៤.០០០ នាក។ អកតាចលរមកនងកមាល ាងពលកមមគ ៧៤ ភាគរយ េកមាប “ទកកងភនាសពញ” ៧៧ ភាគរយេកមាប “តាបនទកបជាជនសសេងសទៀត” នង ៨៥,៥ ភាគរយេកមាប “តាបនជនបទ សសេងសទៀត” សៅឆន ា ២០១៣ ចាដ កអកតាការងារគ ៧៣,៩ ភាគរយេកមាប “ទកកងភនាសពញ” ៧៦,៦ ភាគរយេកមាប “តាបនទកបជាជនសសេងសទៀត” នង ៨៥,២ ភាគរយេកមាប “តាបនជនបទសសេង សទៀត18”។ ដសចនះ “តាបនជនបទសសេងសទៀត” មានអកតាចលរមកនងកមាល ាងពលកមម នងអកតាការងារខពេបាសត។

វសយទទាតករៅររកទស

លាហរវនសោគផទទ លពបរសទេលអកបសេើរ សៅដតជយដលវេយទទាតសកៅកបសទេរបេកមពជា នងជយជារញការសកបើកបាេ។ តនមលសកបងថយចះកមានឥទធពលវជជមានដលតលយភាពគ នចរនែកមពជាដដរ សោយសថរដតកមពជាជាកបសទេនាាចលសកបង។ តនមលសកបងថយចះ ជយេកមលដលកាស ើ ន ននការនាាចលកនងអា ង ឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥ ដដលជយមយដសនក ប ះប វដលការបនាយសលបឿនននការនាាសចញទានញ សោយសថរ ដតការនាាសចញេសមលៀកបាពាកយតជាងមន19។ ដសចនះ ឱនភាពគ នចរនែ កតវបានពាករថាលអកបសេើរបនែច រហតដល ១០,៥ ភាគរយននសេេ សៅឆន ា ២០១៥ សៀបនងឆន ា ២០១៤ កាស ើ នសនះ មានចានន ១០,៨% នន សេេ (រប ៩)។ មានភាពកបសេើរស ើងដសនកេមតលយគ នសេវា នងេមតលយគ នបដងវរចរនែ សោយ សថរដតការមានទានកចតែសកចើនជាងមន េកមមភាពសេដឋកចច

19 សបើសៀបនងឆន ា ២០១៤ បរមា ននការនាាចលសថាង នងមា េ ត កតវបានពាករថាសកើនស ើងចានន ១២ ភាគរយកនងឆន ា ២០១៥ សៅខ ៈដដលតនមលននការនាាចលកតវបានរ ាពងថានងសកើនស ើងចានន ១០ ភាគរយ សោយសថរដតតនមល សកបងថយចះ។

តារាង ៩ ៖ េកមាប “តាបនទកបជាជនសសេងសទៀត” ការសវើការងារខលនឯងបានសកើនស ើងោ ងសកចើនសោយអនកសវើការងារសទះដដលមនទទលបានកបាកកនកមថយចះ។ ការងារតាមបាដ ងដចកភមសថសរេែ នងកបសភទ (គតជា ១.០០០ នងភាគរយ)

In

2011 2012 2013

ភនពេញ

ទ

ករងព

សេងៗ

តបន

ជនបទ

ពសេង

ៗ

ភនពេញ

ទ

ករងព

សេងៗ

តបន

ជនបទ

ពសេង

ៗ

ភនពេញ

ទ

ករងព

សេងៗ

តបន

ជនបទ

ពសេង

ៗ

(១.០០០) ចននអនរមានការងារ ពវើ 770 793 6,328 848 950 5,908 942 810 6,199 (ភាគរយ) អនរទទល បានកបារ រមកៃ 64.0 39.9 26.4 55.5 42.9 31.8 63.6 45.0 36.6

អនរពវើការងារខលនឯង 26.9 48.7 57.2 33.9 50.3 59.0 30.6 52.8 58.6

អនរពវើការងារសទះដែលៃនទទល បានកបាររមកៃ 9.0 11.3 16.3 10.5 6.6 9.2 5.8 2.2 4.8

លអជាបនត នងកាស ើ នបស ញើបរាកកនងអាឡងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥20។ ឱនភាពពា ជជកមម ចា លដលអវជជមាន សៅបនតសកើតមាន។ សោយសារតតលាហរននការវនសោគផទា លពបរសទេ លអតដលសកើតមានជាបនត ទនបបរមងអនតរជាតដលមានភាពបរបសេើរសឡើង សោយានសកើនសឡើងដល ៥,២ ពានលានដលាា អាសមរក ឬ ៤,១ តែននការនាសចញ បរតមពាកកណតត លឆន ា ២០១៥។

ក) ការនាសចញ

ស ោះបជាមានការសជាគជយពដាបងមយចានន កនងតននកពពធកមមនលតនលនាសចញ ការនាសចញេសមាៀកបាពាកសៅតតមានចាននជតបភាគបន ននការនាសចញទានញេរបសៅឆន ា២០១៤។ កាស ើ នការបរបកតបរបតជងទនារជាសោលសៅ ានទបកាស ើ នការនាសចញេសមាៀក បាពាក ែ ៈតដលការធលា កចោះតនមានលតនលកេកមម ានជោះឥទធពលសលើចា លពការនាសចញកេកមម ជាពសេេការនាសចញអងករ នងសៅេ តដលសធវើឲយមាន

20 សោងតាមជ ជ ងទ តកនងបរតមាេទពរកនងឆន ា ២០១៥។21 ការនាសចញសេវេរបសៅឆន ា២០១៤ មានោាងសោចណតេ ២,៨៦ លានសតាន កនងសនោះ សេវបរបមា ២,៣ លានសតាន បរតវាននាសចញសបរៅនាវការ សហើយអងករ ០,៣៧ លានសតាន (ឬសេមើនងសេវ ០,៥៦ លានសតាន) បរតវាននាសចញជានាវការ។ កនងចាសណតមសេវ ាង ២,៨៦ លានសតានសនោះ សេវបរកអបមាន ១ ភាគ ៣។ សោយអងករបរកអបមានពាកកណតត លននអងករនាសចញជានាវការេរប ការនាសចញសេវបរកអបសបរៅនាវការមាន ០,៦៧ លានសតាន (២,៨៦ x១/៣- ០,៥៦ x១/២) ឬ ១៨៧ លានដលាា អាសមរក សោយមានតនមា ២៨០ ដលាា /សតាន។ កនងចាសណតមសេវ ាង ២,៨៦ លានសតាន អងករសនេងៗមាន ២ ភាគ ៣។ សោយអងករ

កាស ើ ន បននការនាសចញទានញសៅឆន ា ២០១៤។ សៅឆមាេទ ១ កនងឆន ា ២០១៥ កាស ើ នការនាសចញតេបកសជើង នងកាស ើ នជាថមននការនាសចញអងករ នងសៅេ ាននតលជាេញញញ វជជមាន។ ោាងណតកសោយ េមាេភាគេរបននតននក ាងសនោះ សៅតតតច តដលមានបរបមា ១១ ភាគរយននការនាសចញទានញេរប។

រយៈសពលចាណតយសលើការជារោះប ជ ថយចោះព ៦ នថៃ (ឆន ា ២០១០) មកសៅបរតម ១,៤ នថៃ (ឆន ា ២០១៤) សោយសារតតការសធវើេវយបរបវតតកមមនននតវធគយ នងការតកលមអសហោឋ រចនេមពនធ។

ការនាសចញសេវ នងអងករេរប តដលបនា បពការនាសចញេសមាៀកបាពាក មានចាននបរបមា ៩,៥ ភាគរយននការនាសចញេរបសៅឆន ា ២០១៤។ កមពជាសៅតតបរតវេសបរមចឲយាននវអតថបរបសោជន ពការនាសចញអងករជានេឲយការនាសចញសេវ។ សៅឆន ា ២០១៤ ការនាសចញអងករមានចានន ០,៣៧ លានសតាន សេមើនង ២១០ លានដលាា អាសមរក។ កមពជាាននាសចញសេវសបរៅនាវការបរបមា ២,៣ លានសតាន សេមើនង ៥១២ លានដលាា អាសមរក21។ បរបេនសបើកមពជាកនសេវ ាង ២,៣ លានសតាន នងនាសចញជាអងករ ាងអេ កមពជានងទទលានចា ល ៧៦១ លានដលាា ។

សនេងៗសទៀតសេមើនងពាកកណតត លននបរមា អងករនាសចញជានាវការេរប ការនាសចញសេវសនេងសទៀតសបរៅនាវការមាន ១,៦៣ លានសតាន (២,៨៦x២/៣-០,៥៦x១/២) ឬ ៣២៥ លានដលាា សោយមានតនមា ២០០ ដលាា /សតាន។ ការនាសចញសេវសបរៅនាវការេរបគ ៥១២ លានដលាា (១៨៧+៣២៥)។ បរបេនសបើកមពជាកនសេវ ាង ២,៣ លានសតាន សហើយនាសចញជាអងករ ាងអេ កមពជានងទទល ានចា ល ៧៦១ លានដលាា កនងសនោះ ៣២១ លានដលាា (០,៦៧ លានសតានx៦០%x៨០០ដលាា /សតាន) ពអងករបរកអប នង ៤៤០ លានដលាា (១,៦៣x៦០%x៤៥០ ដលាា /សតាន) ពអងករសនេងសទៀត។

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

2008 2009 2010 2012 2013 2014 2015p

Current account excl off. transfersTrade balanceFDI

រប៩ ៖ ការ វនសោគផទា ល ពបរសទេាននតល ហរ ញបប នភាគ សបរចើនដល ឱន ភាព គ នចរនត។ ជ ជ ង ពា ជជកមម តលយភាព គ នចរនត នង ការ វនសោគផទា ល ពបរសទេ (គត ជា ភាគរយនន នេេ)

បរបភព ៖ អាជាា ធរ នងការ ាា នសាម នរបេបគគលកធនោរ ពភពសលាក p =ការ ពាករ

គ ន ចរនត (មនគត ការ បតងវរ នាវការ)ជ ជ ងពា ជជកមមការ វនសោគផទា ល ពបរសទេ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 17

លអជាបនត នងកាស ើ នបស ញើបរាកកនងអាឡងឆមាេទមយកនងឆន ា ២០១៥20។ ឱនភាពពា ជជកមម ចា លដលអវជជមាន សៅបនតសកើតមាន។ សោយសារតតលាហរននការវនសោគផទា លពបរសទេ លអតដលសកើតមានជាបនត ទនបបរមងអនតរជាតដលមានភាពបរបសេើរសឡើង សោយានសកើនសឡើងដល ៥,២ ពានលានដលាា អាសមរក ឬ ៤,១ តែននការនាសចញ បរតមពាកកណតត លឆន ា ២០១៥។

ក) ការនាសចញ

ស ោះបជាមានការសជាគជយពដាបងមយចានន កនងតននកពពធកមមនលតនលនាសចញ ការនាសចញេសមាៀកបាពាកសៅតតមានចាននជតបភាគបន ននការនាសចញទានញេរបសៅឆន ា២០១៤។ កាស ើ នការបរបកតបរបតជងទនារជាសោលសៅ ានទបកាស ើ នការនាសចញេសមាៀក បាពាក ែ ៈតដលការធលា កចោះតនមានលតនលកេកមម ានជោះឥទធពលសលើចា លពការនាសចញកេកមម ជាពសេេការនាសចញអងករ នងសៅេ តដលសធវើឲយមាន

20 សោងតាមជ ជ ងទ តកនងបរតមាេទពរកនងឆន ា ២០១៥។21 ការនាសចញសេវេរបសៅឆន ា២០១៤ មានោាងសោចណតេ ២,៨៦ លានសតាន កនងសនោះ សេវបរបមា ២,៣ លានសតាន បរតវាននាសចញសបរៅនាវការ សហើយអងករ ០,៣៧ លានសតាន (ឬសេមើនងសេវ ០,៥៦ លានសតាន) បរតវាននាសចញជានាវការ។ កនងចាសណតមសេវ ាង ២,៨៦ លានសតានសនោះ សេវបរកអបមាន ១ ភាគ ៣។ សោយអងករបរកអបមានពាកកណតត លននអងករនាសចញជានាវការេរប ការនាសចញសេវបរកអបសបរៅនាវការមាន ០,៦៧ លានសតាន (២,៨៦ x១/៣- ០,៥៦ x១/២) ឬ ១៨៧ លានដលាា អាសមរក សោយមានតនមា ២៨០ ដលាា /សតាន។ កនងចាសណតមសេវ ាង ២,៨៦ លានសតាន អងករសនេងៗមាន ២ ភាគ ៣។ សោយអងករ

កាស ើ ន បននការនាសចញទានញសៅឆន ា ២០១៤។ សៅឆមាេទ ១ កនងឆន ា ២០១៥ កាស ើ នការនាសចញតេបកសជើង នងកាស ើ នជាថមននការនាសចញអងករ នងសៅេ ាននតលជាេញញញ វជជមាន។ ោាងណតកសោយ េមាេភាគេរបននតននក ាងសនោះ សៅតតតច តដលមានបរបមា ១១ ភាគរយននការនាសចញទានញេរប។

រយៈសពលចាណតយសលើការជារោះប ជ ថយចោះព ៦ នថៃ (ឆន ា ២០១០) មកសៅបរតម ១,៤ នថៃ (ឆន ា ២០១៤) សោយសារតតការសធវើេវយបរបវតតកមមនននតវធគយ នងការតកលមអសហោឋ រចនេមពនធ។

ការនាសចញសេវ នងអងករេរប តដលបនា បពការនាសចញេសមាៀកបាពាក មានចាននបរបមា ៩,៥ ភាគរយននការនាសចញេរបសៅឆន ា ២០១៤។ កមពជាសៅតតបរតវេសបរមចឲយាននវអតថបរបសោជន ពការនាសចញអងករជានេឲយការនាសចញសេវ។ សៅឆន ា ២០១៤ ការនាសចញអងករមានចានន ០,៣៧ លានសតាន សេមើនង ២១០ លានដលាា អាសមរក។ កមពជាាននាសចញសេវសបរៅនាវការបរបមា ២,៣ លានសតាន សេមើនង ៥១២ លានដលាា អាសមរក21។ បរបេនសបើកមពជាកនសេវ ាង ២,៣ លានសតាន នងនាសចញជាអងករ ាងអេ កមពជានងទទលានចា ល ៧៦១ លានដលាា ។

សនេងៗសទៀតសេមើនងពាកកណតត លននបរមា អងករនាសចញជានាវការេរប ការនាសចញសេវសនេងសទៀតសបរៅនាវការមាន ១,៦៣ លានសតាន (២,៨៦x២/៣-០,៥៦x១/២) ឬ ៣២៥ លានដលាា សោយមានតនមា ២០០ ដលាា /សតាន។ ការនាសចញសេវសបរៅនាវការេរបគ ៥១២ លានដលាា (១៨៧+៣២៥)។ បរបេនសបើកមពជាកនសេវ ាង ២,៣ លានសតាន សហើយនាសចញជាអងករ ាងអេ កមពជានងទទល ានចា ល ៧៦១ លានដលាា កនងសនោះ ៣២១ លានដលាា (០,៦៧ លានសតានx៦០%x៨០០ដលាា /សតាន) ពអងករបរកអប នង ៤៤០ លានដលាា (១,៦៣x៦០%x៤៥០ ដលាា /សតាន) ពអងករសនេងសទៀត។

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

2008 2009 2010 2012 2013 2014 2015p

Current account excl off. transfersTrade balanceFDI

រប៩ ៖ ការ វនសោគផទា ល ពបរសទេាននតល ហរ ញបប នភាគ សបរចើនដល ឱន ភាព គ នចរនត។ ជ ជ ង ពា ជជកមម តលយភាព គ នចរនត នង ការ វនសោគផទា ល ពបរសទេ (គត ជា ភាគរយនន នេេ)

បរបភព ៖ អាជាា ធរ នងការ ាា នសាម នរបេបគគលកធនោរ ពភពសលាក p =ការ ពាករ

គ ន ចរនត (មនគត ការ បតងវរ នាវការ)ជ ជ ងពា ជជកមមការ វនសោគផទា ល ពបរសទេ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 18

ការនាាសចញសេវជាសបចើន (បរមាណ ៨០ ភាររយ) ននការនាាសចញ (សេវ នងអងករ) េរប បងាា ញពភាពបបកតបបខជងតនមនាាសចញខាងកាចាស េះតនមសដើមពកេោឋ ន។ សោយសារខតមានការចាណាយែពេ សលើការកនសេវ នងភេតភារ សេវកមពជាខតងខតាតបងការបបកតបបខជងតនមសៅសពលនាាសចញជាអងករ។ វធានការខកលមអការនាាសចញអងករេមសេប រការសផទត តសលើការេបមបេបមលការកាតបនថយចាណាយកនងការកនអងករ នងភេតភារ ទនលមនលងការបនតអនញហញ តឲយនាាសេវសចញ។ រាលការបានបាងោកការរ លតតបត សលើការនាាសចញសេវសដើមបេបមលដលការនាាសចញអងករ នលងនតលនលអវជជមានដលកេករ នលតកមមសេវ នងសេដឋកចចទាាងមល។

ែ) ការនាាចល

េវយបបវតតកមម នងការបរបបរងហានភយ ជយេបមលលា រ ណជជកមម។

តបមវការែពេកនងសេក បនតជារញកាសណើ នននការនាា ចល។ សទាេះជាេនេះកាសណើ នវេយេាណង បចចបបននានរមចាខណកដលកាសណើ ន ននការនាាចលេមាា រេាណងកត កការថយចេះននតនមសបបងនាសពលថមៗសនេះ ជយដលកាសណើ នតបមវការសបបង នងការនាាចលយនយនត (ារាង ១០)22។ តបមវការកនងសេកកានជារញការនាាចលទានញសបបើបាេ ដចជា អាហារ នងសភេជជៈនងខដរ។

22 ទានញនាាចលេាខនមយសទៀតរបកណាតខដលសបបើបាេកនងវេយកាតសដរ ស ើយបតវាននាាសចញសេើរខតទាាងអេ។

ារាង ១០ ៖ កាសណើ នននការនាាចលយនយនត នងនលតនលសបបង សោយសារខតកាសណើ នតបមវការកនងសេក នងការថយចេះតនមសបបង

2013 2014 2015 (៦ខែ)

នាាចល (លានដលា) តនម

ការខបបបបល សធៀបនលងឆន ាមន តនម

ការខបបបបល សធៀបនលងឆន ាមន តនម

ការខបបបបល សធៀបនលងឆន ាមន

យានយនត 543.9 25.8 645.4 21.0 398.5 77.9

សលតសលមបបង

1,052.0 10.6 1,036.6 0.5 554.7 11.0

អតនរណា អតនរណាានថយចេះបខនថមសទៀត បនាបពថយចេះយាងខាងសៅបតលមឆន ា ២០១៤ ខដ បងាា ញពការថយចេះននតនមអាហារ នងបបង។ អតនរណាសធៀបនលងឆន ាមន ានថយចេះបតលមខត ០,៨ ភាររយសៅខែ េហា ឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលង ១,២ ភាររយ សៅបាណាចឆន ា ២០១៤ សៅសពលខដលមានការថយចេះតនមអាហារ នងសបបង (រប ១០)។ រាលេនេសនរងេាខនៗ នន អតនរណា (សលើកខលងខតេនេសនរងអាហារ) ដចជា លាសៅោឋ ន ទលកសភៀង នងមសធាាយដលកជញជ ន េថតកនងកបមតអវជជមាន។

អតនរណារបេបបសទេកនងតាបន កថយចេះនងខដរ។ អតនរណាកនងបណាត បបសទេកនងតាបនមយ ចាននដចជា នថ នងេងាបរ េថតកនងកបមតអវជជមាន សៅ កកណាត ល

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

Jan-

06M

ay-0

6Se

p-06

Jan-

07M

ay-0

7Se

p-07

Jan-

08M

ay-0

8Se

p-08

Jan-

09M

ay-0

9Se

p-09

Jan-

10M

ay-1

0Se

p-10

Jan-

11M

ay-1

1Se

p-11

Jan-

12M

ay-1

2Se

p-12

Jan-

13M

ay-1

3Se

p-13

Jan-

14M

ay-1

4Se

p-14

Jan-

15M

ay-1

5

Others

Transport sub-index

Food sub-index

Housing & utilities sub-index

Y/Y

រប ១០ ៖ េនេសនរង នន មសធាាយដលកជញជ ន លាសៅោឋ ន នង ទលកសភើង មានកបមត អវជជមាន ែណៈខដល េនេសនរង អាហារ ថយចេះខថមសទៀត សោយសារការថយចេះនន តនម អាហារ នងតនមសបបង ។ ការរមចាខណកនន អតនរណារយៈសពល ១២ ខែ(រតជា%)

បបភព ៖ អាជាា ធរ

សនសងៗេនេសនរង មសធាាយ ដលកជញជ នេនេសនរងអាហារេនេសនរងលាសៅោឋ ន នង ទលកសភើងសធៀប នល ងឆន ាមន

មករា-០៦

ឧេភា

-០៦

កញហញ-០៦

មករា-០៧

ឧេភា

-០៧

កញហញ-០៧

មករា-០៨

ឧេភា

-០៨

កញហញ-០៨

មករា-០៩

ឧេភា

-០៩

កញហញ-០៩

មករា-១០

ឧេភា

-១០

កញហញ-១០

មករា-១១

ឧេភា

-១១

កញហញ-១១

មករា-១២

ឧេភា

-១២

កញហញ-១២

មករា-១៣

ឧេភា

-១៣

កញហញ-១៣

មករា-១៤

ឧេភា

-១៤

កញហញ-១៤

មករា-១៥

ឧេភា

-១៥

ឆន ា ២០១៥ (រប ១១)។ សថា នភាពសនេះបងហា ញពការថយចេះជារមននតនមៃទានញ ដដលរមមាន អាហារ នងសរបងផងដដរ។ អតផរណាទាបកនងរបសទេចន រមនងកាស ើ នសេដឋកចចទាបជាងមន កបានជយកាតបនាយអតផរណា កនងតាបនដដរ។

ទនទមនងការជយបនាយអតផរណា ការថយចេះននតនមៃផលតផលកេកមម បានប េះពាលដលរបាកចា លរបេអនកផលត នងអនកនាសចញសេវសៅកមពជា។ នថៃទានញដកដលសលើនវាេរមាប ការនាសចញអងកររកអប (តារាង ៦) ដដលមានចាននរបមា ពាកកណាា លននការនាសចញអងករេរប បានរងការប េះពាលខៃ ាងបាផត សោយតនមៃសនេះបានថយចេះចានន ៧ ភាគរយសៅដែ មថន ឆន ា ២០១៥ សបើស ៀបនងឆន ាមន។ យ ងណាកសោយ សោយសថរ ដតកមពជាជារបសទេនាចល ការថយចេះយ ងខៃ ាងនសពលថមៗសនេះននតនមៃផលតផលសរបង បានផាលលទធភាពឲយរបជាជនកមពជាចាណាយតច សលើការដកជញជ ន។

វសយរបយវតថ

កាស ើ នរបយវតាទសៅបានបនាជយដលកាស ើ នផលតកមម។

ក) របយវតាេរប អរតាការរបាក នងអរតាបាររបាក

កាស ើ នរបយវតាទសៅ ដដលជយដលកាស ើ នសេដឋកចច សៅដតបនាកាស ើ ន សទាេះបជាកនងករមតយតជាងមនកា ែ ៈដដលវេយ នគារ នងហរញញវតាមានការលតលាេយ ងសលឿន។ សទាេះជាមានការរកលតលាេជាបនា កាស ើ នរបយវតាទសៅបានថយចេះមករតម ២០,៦ ភាគរយសៅដែ មថន ឆន ា ២០១៥ ស ៀបនងអរតាកាស ើ ន ២៩,៩ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៤ សហើយកាស ើ នសនេះសៅដតរតវបាន ជារញសោយរបាកបសញញើជារបយប ណបរសទេ(រប១២)។

ទាាងអរតាការរបាកកមច នងរបាកបសញញើ បានសកើនស ើងតចតចសៅឆន ា ២០១៤ នងឆមាេទមយកនង ឆន ា ២០១៥ សោយសថរដត កាស ើ នឥ ទានកនងសេកយ ងសលឿន។ ននន ការសនេះរតវដតពនតយសមើល សៅសពលដដលការរបកតរបដជងខៃ ាងកនងចាសណាម នគារ បានស វើឲយអរតារបាកកមចជាដលាៃ អាសមរករយៈសពលែៃ ថយចេះយ ងខៃ ាង ចាបពឆន ា ២០១២ មក (រប ១៣)។ ជាលទធផល គមាៃ តអរតាការរបាក គជាភាពែេគាន រវាងអរតារបាកកមចជាកដេាង នងអរតារបាកបសញញើ រមតចសរចើនរកាេរកាល។

-5

0

5

10

15

20

-5

0

5

10

15

20

Jan-

12Fe

b-12

Mar

-12

Apr

-12

May

-12

Jun-

12Ju

l-12

Aug

-12

Sep-

12O

ct-1

2N

ov-1

2D

ec-1

2Ja

n-13

Feb-

13M

ar-1

3A

pr-1

3M

ay-1

3Ju

n-13

Jul-1

3A

ug-1

3Se

p-13

Oct

-13

Nov

-13

Dec

-13

Jan-

14Fe

b-14

Mar

-14

Apr

-14

May

-14

Jun-

14Ju

l-14

Aug

-14

Sep-

14O

ct-1

4N

ov-1

4D

ec-1

4Ja

n-15

Feb-

15M

ar-1

5A

pr-1

5M

ay-1

5Ju

n-15

Cambodia VietnamThailand ChinaSingapore MalaysiaThe Philippines

របភព ៖ អាជាា រ នង េាតរបសទេកនងតាបន

រប ១១ ៖ អតផរណាកនងបណាា របសទេកនងតាបនបានថយចេះ។ អតផរណាកនងបណាា របសទេ កនងតាបន (ដរបរបលស ៀបនងឆន ាមន)

កមពជា សវៀតណាមនថ ចនេងាបរ មា ស េហវលពន

មករា-១២

កមភេះ-១

២មន

-១២

សមសថ

-១២

ឧេភា

-១២

មថន

-១២

កកកោ

-១២

េហា

-១២

កញញញ-១

២តលា

-១២

វចចកា

-១២

ន រ-១២

មករា-១៣

កមភេះ-១

៣មន

-១៣

សមសថ

-១៣

ឧេភា

-១៣

មថន

-១៣

កកកោ

-១៣

េហា

-១៣

កញញញ-១

៣តលា

-១៣

វចចកា

-១៣

ន រ-១៣

មករា-១៤

កមភេះ-១

៤មន

-១៤

សមសថ

-១៤

ឧេភា

-១៤

មថន

-១៤

កកកោ

-១៤

េហា

-១៤

កញញញ-១

៤តលា

-១៤

វចចកា

-១៤

ន រ-១៤

មករា-១៥

កមភេះ-១

៥មន

-១៥

សមសថ

-១៥

ឧេភា

-១៥

មថន

-១៥

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

Dec

-06

Mar

-07

Jun-

07Se

p-07

Dec

-07

Mar

-08

Jun-

08Se

p-08

Dec

-08

Mar

-09

Jun-

09Se

p-09

Dec

-09

Mar

-10

Jun-

10Se

p-10

Dec

-10

Mar

-11

Jun-

11Se

p-11

Dec

-11

Mar

-12

Jun-

12Se

p-12

Dec

-12

Mar

-13

Jun-

13Se

p-13

Dec

-13

Mar

-14

Jun-

14Se

p-14

Dec

-14

Mar

-15

Jun-

15

Riel in circulationRiel depositsForeign currency deposits

រប ១២ ៖ របយវតា ទសៅ សៅដតបនាមានកាស ើ ន សទាេះបជា កនងករមត យតជាងមន សហើយរតវបាន ជារញ សោយ កាស ើ នរបាកបសញញើ ជា របយប ណបរសទេ។ ការរមចាដ កនន កាស ើ នរបយវតា ទសៅ (% ដរបរបលស ៀបនង ឆន ាមន )

របភព ៖ អាជាា រ

ន -០៦

មន-០៧

មថន

-០៧

កញញញ-០

៧ ន -០៧

មន-០៨

មថន

-០៨

កញញញ-០

៨ ន -០៨

មន-០៩

មថន

-០៩

កញញញ-០

៩ ន -១០

មន-១០

មថន

-១០

កញញញ-១

០ ន -១០

មន-១១

មថន

-១១

កញញញ-១

១ ន -១១

មន-១២

មថន

-១២

កញញញ-១

២ ន -១២

មន-១៣

មថន

-១៣

កញញញ-១

៣ ន -១៣

មន-១៤

មថន

-១៤

កញញញ-១

៤ ន -១៤

មន-១៥

មថន

-១៥

ចរាចរ របាកសរៀលបសញញើជារបាកសរៀលរបាកបសញញើ ជា របយប ណបរសទេ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 19

ឆន ា ២០១៥ (រប ១១)។ សថា នភាពសនេះបងហា ញពការថយចេះជារមននតនមៃទានញ ដដលរមមាន អាហារ នងសរបងផងដដរ។ អតផរណាទាបកនងរបសទេចន រមនងកាស ើ នសេដឋកចចទាបជាងមន កបានជយកាតបនាយអតផរណា កនងតាបនដដរ។

ទនទមនងការជយបនាយអតផរណា ការថយចេះននតនមៃផលតផលកេកមម បានប េះពាលដលរបាកចា លរបេអនកផលត នងអនកនាសចញសេវសៅកមពជា។ នថៃទានញដកដលសលើនវាេរមាប ការនាសចញអងកររកអប (តារាង ៦) ដដលមានចាននរបមា ពាកកណាា លននការនាសចញអងករេរប បានរងការប េះពាលខៃ ាងបាផត សោយតនមៃសនេះបានថយចេះចានន ៧ ភាគរយសៅដែ មថន ឆន ា ២០១៥ សបើស ៀបនងឆន ាមន។ យ ងណាកសោយ សោយសថរ ដតកមពជាជារបសទេនាចល ការថយចេះយ ងខៃ ាងនសពលថមៗសនេះននតនមៃផលតផលសរបង បានផាលលទធភាពឲយរបជាជនកមពជាចាណាយតច សលើការដកជញជ ន។

វសយរបយវតថ

កាស ើ នរបយវតាទសៅបានបនាជយដលកាស ើ នផលតកមម។

ក) របយវតាេរប អរតាការរបាក នងអរតាបាររបាក

កាស ើ នរបយវតាទសៅ ដដលជយដលកាស ើ នសេដឋកចច សៅដតបនាកាស ើ ន សទាេះបជាកនងករមតយតជាងមនកា ែ ៈដដលវេយ នគារ នងហរញញវតាមានការលតលាេយ ងសលឿន។ សទាេះជាមានការរកលតលាេជាបនា កាស ើ នរបយវតាទសៅបានថយចេះមករតម ២០,៦ ភាគរយសៅដែ មថន ឆន ា ២០១៥ ស ៀបនងអរតាកាស ើ ន ២៩,៩ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៤ សហើយកាស ើ នសនេះសៅដតរតវបាន ជារញសោយរបាកបសញញើជារបយប ណបរសទេ(រប១២)។

ទាាងអរតាការរបាកកមច នងរបាកបសញញើ បានសកើនស ើងតចតចសៅឆន ា ២០១៤ នងឆមាេទមយកនង ឆន ា ២០១៥ សោយសថរដត កាស ើ នឥ ទានកនងសេកយ ងសលឿន។ ននន ការសនេះរតវដតពនតយសមើល សៅសពលដដលការរបកតរបដជងខៃ ាងកនងចាសណាម នគារ បានស វើឲយអរតារបាកកមចជាដលាៃ អាសមរករយៈសពលែៃ ថយចេះយ ងខៃ ាង ចាបពឆន ា ២០១២ មក (រប ១៣)។ ជាលទធផល គមាៃ តអរតាការរបាក គជាភាពែេគាន រវាងអរតារបាកកមចជាកដេាង នងអរតារបាកបសញញើ រមតចសរចើនរកាេរកាល។

-5

0

5

10

15

20

-5

0

5

10

15

20

Jan-

12Fe

b-12

Mar

-12

Apr

-12

May

-12

Jun-

12Ju

l-12

Aug

-12

Sep-

12O

ct-1

2N

ov-1

2D

ec-1

2Ja

n-13

Feb-

13M

ar-1

3A

pr-1

3M

ay-1

3Ju

n-13

Jul-1

3A

ug-1

3Se

p-13

Oct

-13

Nov

-13

Dec

-13

Jan-

14Fe

b-14

Mar

-14

Apr

-14

May

-14

Jun-

14Ju

l-14

Aug

-14

Sep-

14O

ct-1

4N

ov-1

4D

ec-1

4Ja

n-15

Feb-

15M

ar-1

5A

pr-1

5M

ay-1

5Ju

n-15

Cambodia VietnamThailand ChinaSingapore MalaysiaThe Philippines

របភព ៖ អាជាា រ នង េាតរបសទេកនងតាបន

រប ១១ ៖ អតផរណាកនងបណាា របសទេកនងតាបនបានថយចេះ។ អតផរណាកនងបណាា របសទេ កនងតាបន (ដរបរបលស ៀបនងឆន ាមន)

កមពជា សវៀតណាមនថ ចនេងាបរ មា ស េហវលពន

មករា-១២

កមភេះ-១

២មន

-១២

សមសថ

-១២

ឧេភា

-១២

មថន

-១២

កកកោ

-១២

េហា

-១២

កញញញ-១

២តលា

-១២

វចចកា

-១២

ន រ-១២

មករា-១៣

កមភេះ-១

៣មន

-១៣

សមសថ

-១៣

ឧេភា

-១៣

មថន

-១៣

កកកោ

-១៣

េហា

-១៣

កញញញ-១

៣តលា

-១៣

វចចកា

-១៣

ន រ-១៣

មករា-១៤

កមភេះ-១

៤មន

-១៤

សមសថ

-១៤

ឧេភា

-១៤

មថន

-១៤

កកកោ

-១៤

េហា

-១៤

កញញញ-១

៤តលា

-១៤

វចចកា

-១៤

ន រ-១៤

មករា-១៥

កមភេះ-១

៥មន

-១៥

សមសថ

-១៥

ឧេភា

-១៥

មថន

-១៥

-10

0

10

20

30

40

50

60

70D

ec-0

6M

ar-0

7Ju

n-07

Sep-

07D

ec-0

7M

ar-0

8Ju

n-08

Sep-

08D

ec-0

8M

ar-0

9Ju

n-09

Sep-

09D

ec-0

9M

ar-1

0Ju

n-10

Sep-

10D

ec-1

0M

ar-1

1Ju

n-11

Sep-

11D

ec-1

1M

ar-1

2Ju

n-12

Sep-

12D

ec-1

2M

ar-1

3Ju

n-13

Sep-

13D

ec-1

3M

ar-1

4Ju

n-14

Sep-

14D

ec-1

4M

ar-1

5Ju

n-15

Riel in circulationRiel depositsForeign currency deposits

រប ១២ ៖ របយវតា ទសៅ សៅដតបនាមានកាស ើ ន សទាេះបជា កនងករមត យតជាងមន សហើយរតវបាន ជារញ សោយ កាស ើ នរបាកបសញញើ ជា របយប ណបរសទេ។ ការរមចាដ កនន កាស ើ នរបយវតា ទសៅ (% ដរបរបលស ៀបនង ឆន ាមន )

របភព ៖ អាជាា រ

ន -០៦

មន-០៧

មថន

-០៧

កញញញ-០

៧ ន -០៧

មន-០៨

មថន

-០៨

កញញញ-០

៨ ន -០៨

មន-០៩

មថន

-០៩

កញញញ-០

៩ ន -១០

មន-១០

មថន

-១០

កញញញ-១

០ ន -១០

មន-១១

មថន

-១១

កញញញ-១

១ ន -១១

មន-១២

មថន

-១២

កញញញ-១

២ ន -១២

មន-១៣

មថន

-១៣

កញញញ-១

៣ ន -១៣

មន-១៤

មថន

-១៤

កញញញ-១

៤ ន -១៤

មន-១៥

មថន

-១៥

ចរាចរ របាកសរៀលបសញញើជារបាកសរៀលរបាកបសញញើ ជា របយប ណបរសទេ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 20

ជាការេាខនបតវកតេមាា លថា ការបនតការោកេមាព ធសលើអបាការបាករយៈសពលែ កាសណើ នឥណទានយាងសលឿន នងកាសណើ នតបមវការនាាសចញ មនានបងកជាេមាព ធអតនរណាកនងបរបទដលារបនយកមមខដលបាក ដលាអាសមរកសកើនតនមសនាេះសទ។ យាងណាកសោយ សនេះមនមាននយថា មនមានឱកាេេបមាបសគាលនសយាយេបមលរបយវតថសទ សោយសារខតកាសណើ នឥណទានកនង សេកែពេជាបនតកនងរយៈសពលបានាម នឆន ាកនងមក។

អបាបតរបាកសរៀល នងបាកដលាអាសមរក សៅខតជាទសៅមានេថរភាព នងជយបទបទងដលេថរភាពតនម។បាកសរៀលធាកនថបនតច សោយមយដលាបតរាន ៤.០៩៨ សរៀល សៅ កកណាត លឆន ា ២០១៥ ខដលានជយកាតបនថយការខតបងមយចានន ននការបបកតបបខជងសបៅបបសទេ េបមាបនលតនលកេកមម23។ យាងណាកសោយ បាកសរៀលានស ើងនថបនតច សបើសធៀបនលងបាកាតនថ នងបាកដងសវៀតណាម (រប ១៤) កនងអា ងឆមាេទមយកនងឆន ា២០១៥។

23 ជាពសេេទានញកេកមមខដលតនមរបេវារតជារបយបណណកនងសេក។

ែ) វេយធនាគារ

ឥណទានកនងសេកខដលនតលសោយវេយធនាគារ ានជយបទបទងវេយេាណង នងអចលនបទពយ។

ភាពេជសបៅ រញញវតថយាងសលឿនានបនតសកើតមាន។ កាសណើ នឥណទានវេយឯកជន ានសកើនស ើងខថមសទៀត រ តដល ២៨,១ ភាររយ សបើសធៀបនលងឆន ាមន ឬ ៨,៦ នលានដលា បតលមខែ មថនា ឆន ា២០១៥ សធៀបនលង ២៤,៨ ភាររយសៅបាណាចឆន ា ២០១៤ (រប ១៥)។ កាសណើ នបាកបសញញើវេយឯកជន ានថយចេះមកបតលម ២១,១ ភាររយ ឬ ៩,៦ នលានដលា បតលមខែ មថនា ឆន ា ២០១៥ សធៀបនលង ៣០,៦ ភាររយ សៅបាណាចឆន ា ២០១៤។ អនាតឥណទានសធៀបនលងបាកបសញញើាន សកើនស ើងដល ៨៩ ភាររយ។

16.716.0 15.8

16.4 17.2

15.4

11.6 11.4 11.5 11.5

4.844.91 6.34

5.324.44 4.29 4.44 4.27 4.30 4.37

0

5

10

15

20

0

5

10

15

20

Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 Dec-14 Jun-15

Lending rate Deposit rate

រប ១៣ ៖ ការ បបកតបបខជងកនងចាសណាម ធនាគារ ាន សធវើ ឲយមាន េថរភាព អបាការបាក សៅសពល ខដលមាន កាសណើ ន ឥណទាន យាង សលឿន។ មធយមភារ ១២ ខែនន អបា ការបាក ដលាអាសមរក ។

បបភព ៖ អាជាា ធរ

អបា បាកកមច អបា បាកបសញញើ

ធន-០៦ ធន-០៧ ធន-០៨ ធន-០៩ ធន-១០ ធន-១១ ធន-១២ ធន-១៣ ធន-១៤ ធន-១៥

3,900

3,950

4,000

4,050

4,100

4,150

4,200

4,250

120.0

130.0

140.0

150.0

160.0

170.0

180.0

190.0

200.0

210.0

Jan-

12M

ar-1

2M

ay-1

2Ju

l-12

Sep-

12N

ov-1

2Ja

n-13

Mar

-13

May

-13

Jul-1

3Se

p-13

Nov

-13

Jan-

14M

ar-1

4M

ay-1

4Ju

l-14

Sep-

14N

ov-1

4Ja

n-15

Mar

-15

May

-15

Riel per BahtRiel per 1000 dongRiel per US$ (RHS)

រប ១៤ ៖ បាក សរៀល ស ើង នថសបើ សធៀបនលង បាក ាត នងបាកដង បាខនត ធាកនថ វញ សបើសធៀបនលង បាក ដលា។ អបា បតរបាកជាកខេតង ននបាក សរៀល សធៀបនលង បាកដលា បាកាត នងបាក ដង។

បបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា ធនាគារ នថ នង ការយលយ េថត សវៀតណាម

មករា-១២

មនា-១២

ឧេភា

-១២

កកកោ

-១២

កញហញ-១២

វចឆកា

-១២

មករា-១៣

មនា-១៣

ឧេភា

-១៣

កកកោ

-១៣

កញហញ-១៣

វចឆកា

-១៣

មករា-១៤

មនា-១៤

ឧេភា

-១៤

កកកោ

-១៤

កញហញ-១៤

វចឆកា

-១៤

មករា-១៥

មនា-១៥

ឧេភា

-១៥

អបា បតរបាក សរៀលសធៀបនលង បាកាតអបា បតរបាក សរៀលសធៀបនលង ១០០០ ដងអបា បតរបាក សរៀលកនង មយដលា (ខងសាត ា)

កនងរប ១៦ វេយេាណង នងអចលនទរពយររលបានចាណណកកានណែធាននឥណទានកនងសេកេរប កនងអាឡងសទកាយវបែតហរញញវែថេកល។ វេយសនេះមានចានន ១៩ ភាគរយននឥណទាន កនងសេកេរបទែមពាកកណតត លឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនងឆន ា ២០១០ វេយសនេះមានណែ ១៦ ភាគរយ បាសណតណ េះ។ យាងណតកសោយ ចាណណកសនេះសៅណែទាបជាងភាគរយខពេបាផែ ណដលមានចានន ២៣ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៨ កនងសពលជែមានវបែតហរញញវែថេកល សៅសពលណដលមានបញហា ពពេះនននលៃលាសៅោឋ ន។ ជាការជយដលសោលនសយបាយអងករ របេអាជាា ធរ កមពជាឆន ា ២០១០ ចាណណកននឥណទានកនងសេកេទមាបវេយកេកមមបានសកើនសឡើងដល ១១,៦ ភាគរយសៅណខ មលនា ឆន ា ២០១៥ សកើនព ៦,៨ ភាគរយសៅឆន ា ២០១០។ ចាណណកឥណទានកនងសេក ណដលផតលដល វេយកមមនត សាល បានលយចេះជាបនតបនាា ប មានចានន ៧,៩ ភាគ រយកនងណខមលនា ឆន ា ២០១៥ ចេះព ១១,៥ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣។ សាថ នភាពសនេះមនណមនជាេញហញ លអ ចាសពាេះការពសនៃឿនវេយកមមនតសាលណដលជាសោលសៅ ដចមានណចងកនង សោលនសយបាយអភវឌឍនវេយឧេសហកមមសឡើយ។ វេយលករាយ លកដា េាណង កេកមម នងកមមនតសាល រមោន មានចាននសេាើរណែ ៣ ភាគ ៤ ននឥណទានកនងសេកេរប ណដលជារញ សោយេកមមភាពធរកចចដលអ។

24 រមបញច លរាលរបយបណណទាាងអេ រមទាាង ទបាកយនរបេចនណដលសទបើទបាេជារនបទមង។

ការលែលាេននវេយធនាោរបានសធវើឲយ មានការធលៃ កចេះននទរពយេកមមបរសរេេរបរបេធនាោរ សោយសារ ណែកាសណើ នបាណលបរសរេ មានសទចើនជាងកាសណើ នទរពយេកមមបរសរេ (រប ១៧)។ ទបាកបសញញើជារបយ បណណបរសរេ ណដលមនទែវរែែបែសោយធនាោរសៅធនាោរជាែកបានលយចេះផងណដរ។ លាហរវនសយគ ផទា លពបរសរេ បានសធវើឲយមានកាសណើ នរនបទមងអនតរជាែដលរបេធនាោរ ជាែ ណដលបានសកើនសឡើងដល ៥,២ ពានលានដលាៃ (ឬ ៤,១ ណខននការនាាចល) ទែមណខ មលនា ឆន ា ២០១៥24 ណដលសទចើនជាងបាណតចឆន ា ២០១៤ ណដលមានចានន ៤,៦ ពានលានដលាៃ ។

-20

0

20

40

60

80

100

Jan-

06Ju

n-06

Nov

-06

Apr

-07

Sep-

07Fe

b-08

Jul-0

8D

ec-0

8M

ay-0

9O

ct-0

9M

ar-1

0A

ug-1

0Ja

n-11

Jun-

11N

ov-1

1A

pr-1

2Se

p-12

Feb-

13Ju

l-13

Dec

-13

May

-14

Oct

-14

Mar

-15

Deposits by the private sector

Credits to the private sector

ទបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា

រប ១៥ ៖ កាសណើ ន ឥណទាន វេយ ឯកជន សៅខណៈសពលណដល កាសណើ ន ទបាក បសញញើវេយ ឯកជន បានលយចេះបនតច (%ណទបទបលសធៀបនងឆន ាមន)

កាសណើ នសលឿន វបែត ហរញញវែថ េកល ការ សងើបសឡើងវញ

ទបាកបសញញើ វេយ ឯកជន ឥណទានវេយ ឯកជន

មករា-

០៦មល

នា-០

៦វច

ឆកា-០

៦សម

សា-០

៧កញហ

ញ-០៧

កមភេះ-០

៨កក

កោ-០

៨ធន -

០៨ឧេ

ភា-០

៩ែលា

-០៩

មនា-១

០េ

ហា-១

០មក

រា-១១

មលនា

-១១

វចឆកា

-១១

សមសា

-១២

កញហញ-១

២កម

ភេះ-១៣

កកកោ

-១៣

ធន -១៣

ឧេភា

-១៤

ែលា-១

៤មនា

-១៥

23%

19%

16%17% 17% 17%

19% 19%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Construction, real estate, and mortgagesRetail & wholesaleAgricultureManufacturing

រប ១៦ ៖ ទបាក កមច ចាសពាេះ វេយ េាណង នងអចលនទរពយ បាន សកើនសឡើងចាបតាងព អាឡង សពល សទកាយ សកើែមានវបែតហរញញវែថ េកល។ ឥណទានកនងសេក គែតម ទបសភរ អាជវកមម ( ភាគរយ េរប)

ទបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា

េាណង អចលនទរពយ នង កមចរញផាេះ លករាយ នង លកដា កេកមម កមមនតសាល

-500

0

500

1,000

1,500

2,000

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

Jan-

06Ju

n-06

Nov

-06

Apr

-07

Sep-

07Fe

b-08

Jul-0

8D

ec-0

8M

ay-0

9O

ct-0

9M

ar-1

0A

ug-1

0Ja

n-11

Jun-

11N

ov-1

1A

pr-1

2Se

p-12

Feb-

13Ju

l-13

Dec

-13

May

-14

Oct

-14

Mar

-15

NBC's GIRDMB's NFA (RHS)DMB's unrestricted FC deposits (RHS)

រប ១៧ ៖ ទរពយេកមមេរប របេធនាោរ កាពងលយចេះ សោយកាសណើ ន បាណល បរសរេ មានចានន សទចើនជាងកាសណើ ន ទរពយ េកមមបរសរេ (គែជាលានដលាៃ រអាសមរក)

Note: FC: foreign currency, GIR: gross internatinal reserves, NFA: net foreign assets, andDMB: deposit money banks.ទបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

រនបទមង អនតរជាែដល(GIR) របេ ធនាោរ ជាែ

ទរពយេកមម អនតរជាែ(NFA)េរប រប េធនាោរ ររលទបាក បសញញើ (DMB) (ខាងសាដា ានដ)

ទបាកបសញញើជា របយបណណ បរសរេ(FC)មនរែែបែរបេធនាោរ ររល

ទបាក បសញញើ (DMB) (ខាងសាដា ានដ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 21

កនងរប ១៦ វេយេាណង នងអចលនទរពយររលបានចាណណកកានណែធាននឥណទានកនងសេកេរប កនងអាឡងសទកាយវបែតហរញញវែថេកល។ វេយសនេះមានចានន ១៩ ភាគរយននឥណទាន កនងសេកេរបទែមពាកកណតត លឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនងឆន ា ២០១០ វេយសនេះមានណែ ១៦ ភាគរយ បាសណតណ េះ។ យាងណតកសោយ ចាណណកសនេះសៅណែទាបជាងភាគរយខពេបាផែ ណដលមានចានន ២៣ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៨ កនងសពលជែមានវបែតហរញញវែថេកល សៅសពលណដលមានបញហា ពពេះនននលៃលាសៅោឋ ន។ ជាការជយដលសោលនសយបាយអងករ របេអាជាា ធរ កមពជាឆន ា ២០១០ ចាណណកននឥណទានកនងសេកេទមាបវេយកេកមមបានសកើនសឡើងដល ១១,៦ ភាគរយសៅណខ មលនា ឆន ា ២០១៥ សកើនព ៦,៨ ភាគរយសៅឆន ា ២០១០។ ចាណណកឥណទានកនងសេក ណដលផតលដល វេយកមមនត សាល បានលយចេះជាបនតបនាា ប មានចានន ៧,៩ ភាគ រយកនងណខមលនា ឆន ា ២០១៥ ចេះព ១១,៥ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៣។ សាថ នភាពសនេះមនណមនជាេញហញ លអ ចាសពាេះការពសនៃឿនវេយកមមនតសាលណដលជាសោលសៅ ដចមានណចងកនង សោលនសយបាយអភវឌឍនវេយឧេសហកមមសឡើយ។ វេយលករាយ លកដា េាណង កេកមម នងកមមនតសាល រមោន មានចាននសេាើរណែ ៣ ភាគ ៤ ននឥណទានកនងសេកេរប ណដលជារញ សោយេកមមភាពធរកចចដលអ។

24 រមបញច លរាលរបយបណណទាាងអេ រមទាាង ទបាកយនរបេចនណដលសទបើទបាេជារនបទមង។

ការលែលាេននវេយធនាោរបានសធវើឲយ មានការធលៃ កចេះននទរពយេកមមបរសរេេរបរបេធនាោរ សោយសារ ណែកាសណើ នបាណលបរសរេ មានសទចើនជាងកាសណើ នទរពយេកមមបរសរេ (រប ១៧)។ ទបាកបសញញើជារបយ បណណបរសរេ ណដលមនទែវរែែបែសោយធនាោរសៅធនាោរជាែកបានលយចេះផងណដរ។ លាហរវនសយគ ផទា លពបរសរេ បានសធវើឲយមានកាសណើ នរនបទមងអនតរជាែដលរបេធនាោរ ជាែ ណដលបានសកើនសឡើងដល ៥,២ ពានលានដលាៃ (ឬ ៤,១ ណខននការនាាចល) ទែមណខ មលនា ឆន ា ២០១៥24 ណដលសទចើនជាងបាណតចឆន ា ២០១៤ ណដលមានចានន ៤,៦ ពានលានដលាៃ ។

-20

0

20

40

60

80

100

Jan-

06Ju

n-06

Nov

-06

Apr

-07

Sep-

07Fe

b-08

Jul-0

8D

ec-0

8M

ay-0

9O

ct-0

9M

ar-1

0A

ug-1

0Ja

n-11

Jun-

11N

ov-1

1A

pr-1

2Se

p-12

Feb-

13Ju

l-13

Dec

-13

May

-14

Oct

-14

Mar

-15

Deposits by the private sector

Credits to the private sector

ទបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា

រប ១៥ ៖ កាសណើ ន ឥណទាន វេយ ឯកជន សៅខណៈសពលណដល កាសណើ ន ទបាក បសញញើវេយ ឯកជន បានលយចេះបនតច (%ណទបទបលសធៀបនងឆន ាមន)

កាសណើ នសលឿន វបែត ហរញញវែថ េកល ការ សងើបសឡើងវញ

ទបាកបសញញើ វេយ ឯកជន ឥណទានវេយ ឯកជន

មករា-

០៦មល

នា-០

៦វច

ឆកា-០

៦សម

សា-០

៧កញហ

ញ-០៧

កមភេះ-០

៨កក

កោ-០

៨ធន -

០៨ឧេ

ភា-០

៩ែលា

-០៩

មនា-១

០េ

ហា-១

០មក

រា-១១

មលនា

-១១

វចឆកា

-១១

សមសា

-១២

កញហញ-១

២កម

ភេះ-១៣

កកកោ

-១៣

ធន -១៣

ឧេភា

-១៤

ែលា-១

៤មនា

-១៥

23%

19%

16%17% 17% 17%

19% 19%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Construction, real estate, and mortgagesRetail & wholesaleAgricultureManufacturing

រប ១៦ ៖ ទបាក កមច ចាសពាេះ វេយ េាណង នងអចលនទរពយ បាន សកើនសឡើងចាបតាងព អាឡង សពល សទកាយ សកើែមានវបែតហរញញវែថ េកល។ ឥណទានកនងសេក គែតម ទបសភរ អាជវកមម ( ភាគរយ េរប)

ទបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា

េាណង អចលនទរពយ នង កមចរញផាេះ លករាយ នង លកដា កេកមម កមមនតសាល

-500

0

500

1,000

1,500

2,000

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

Jan-

06Ju

n-06

Nov

-06

Apr

-07

Sep-

07Fe

b-08

Jul-0

8D

ec-0

8M

ay-0

9O

ct-0

9M

ar-1

0A

ug-1

0Ja

n-11

Jun-

11N

ov-1

1A

pr-1

2Se

p-12

Feb-

13Ju

l-13

Dec

-13

May

-14

Oct

-14

Mar

-15

NBC's GIRDMB's NFA (RHS)DMB's unrestricted FC deposits (RHS)

រប ១៧ ៖ ទរពយេកមមេរប របេធនាោរ កាពងលយចេះ សោយកាសណើ ន បាណល បរសរេ មានចានន សទចើនជាងកាសណើ ន ទរពយ េកមមបរសរេ (គែជាលានដលាៃ រអាសមរក)

Note: FC: foreign currency, GIR: gross internatinal reserves, NFA: net foreign assets, andDMB: deposit money banks.ទបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

រនបទមង អនតរជាែដល(GIR) របេ ធនាោរ ជាែ

ទរពយេកមម អនតរជាែ(NFA)េរប រប េធនាោរ ររលទបាក បសញញើ (DMB) (ខាងសាដា ានដ)

ទបាកបសញញើជា របយបណណ បរសរេ(FC)មនរែែបែរបេធនាោរ ររល

ទបាក បសញញើ (DMB) (ខាងសាដា ានដ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 22

វេយសារសពើពនធ

ការេកាសបៅសមាាងសាលាអាចជយបសងកើនពនបប ង។

ការពបងលងខននកសារសពើពនធានបនត សៅសពលខដលកាសណើ នចាណលែពេ នងការចាណាយខដល ភារសបចើនបតវានតបតសតបៀត សៅបនតរ លតតបតឱនភាពសារសពើពនធ រម។ កនងរយៈសពល ៧ ខែដាបងកនងឆន ា ២០១៥ ចាណលកនងសេកានបនតដាសណើ រការយាងលអ សោយសកើនស ើងបបមាណ ១៨ ភាររយ សបើសធៀប នលងឆន ាមន។ ាមការពាករណ ការបបមលចាណលនលងសកើនដល ១៧ ភាររយ នន នេេ (រប ១៨) ស ើយការចាណាយនលងសកើនស ើងបនតចដល ២១ ភាររយនន នេេ (រប ២០) ខដលជារញសោយ កាសណើ នននការចាណាយសៅសលើបាក សបៀវតសរ ខដលសធវើឲយមានកាសណើ នឱនភាពសារសពើពនធរមធាជាងមនបនតច (រតរមទាាងជានយឥតេាណង) ចានន ១,៦ ភាររយនន នេេ (រប ២១)។

ក) េមាេភារចាណល

ការបបមលបាកចាណលាមរយៈបបពនធធនាគារានកាតបនថយការាតបង នងបសងកើនតមាភាព។

ការបនតពបងលងការបរបបរងចាណល សធវើឲយអាចរកាកាសណើ នបាកចាណលកនងសេកែពេ។ ជាលទធនល បាកចាណលកនងសេកានសកើនដល ១៦,៦ ភាររយនន នេេ សៅឆន ា ២០១៤ សធៀបនលង ឆន ា ២០១៣ ចាននសនេះមានខត ១៥,១ ភាររយនន នេេ បាសណាណ េះ ខដលសបចើនជាងកាសណើ នបបចាឆន ាជា សគាលសៅចានន ០,៥ ភាររយនន នេេ សៅសបកាមកមមវធកាខណទបមងការបរបបរង រញញវតថសាធារណៈ។ ការខណនាា នងការអនវតត យទធសាសរេតបបមលបាកចាណល (២០១៤-២០១៨) ានកាណតខននកអាទភាពមយ ខដលជា ការបរបបរងបាកចាណល សោយសារខតេមតថភាពបចចបបននរបេសាថ បនបបមលបាកចាណល។

1.7 1.7 1.8 2.2 2.5 2.9 2.8 3.0

5.4 5.7 6.06.6 6.8

7.9 7.48.2

-

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

16.0

18.0

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015b 2015p

Direct taxes Indirect taxesTrade taxes Non-tax and others

រប ១៨ ៖ ការបបមលបាកចាណលកនងសេក ានសកើនស ើងយាងខាង សៅ ឆន ា ២០១៤ នង បតវ ានពាករថា នលង ដាសណើ រការ លអ សៅ ឆន ា ២០១៥។ បាក ចាណល ទសៅ របេរោឋ ភាល (ភាររយ នន នេេ)

b=ថវកា p=ការ ាា នសាម នបបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា នងការ ាា នសាម ន របេបរាលក ធនាគារ

ពនធផទល ពនធបបសយលពនធ ណជជកមម មនខមនពនធ នងសនសងៗសទៀត

រចនាេមពនធរមននបរាកចាណលកនងសេក ានបបរបបរបលយាងខល ាងសោយមានកាសណើ នយាងសលឿន ននចាបណកពនធផទា លស ោះបជាមានមលោឋ ន បកសោយ។ ចាបណកននពនធផទា លកនងបរាកចាណលកនង សេក ានសកើនស ើងសលើេសវេរដងកនងអា ងមយវេវតសរកនលងមក25 សោយានសកើនស ើងរហតដល ១៧,៥ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៤ សកើនស ើងព ៧,១ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៤ ស ោះបជាមនមានការផទល េបតរបវបបញញតត េតពការអនសបររោះពនធសៅសបរកាមចាបេតពការវនសយគកសោយ (រប ១៩)។ ស ោះបជាការបរបមលពនធផទា ល សៅបតមានកបរមត ប បរបមាណ ៣ ភាគរយនន ផេេ ស ៀបនង ៣,៨ ភាគរយននផេេ បដលបរបមលានកនងបរបសវេឡាវ នង ៥,៦ ភាគរយនន ផេេ កនងបរបសវេឥណឌ សនេ នង ៧,៤ ភាគរយនន ផេេ សៅបរបសវេនៃ បាបនតការបកលមអយាងសលឿនានបងហា ញពវឌឍនភាពលអបរបសេើរកនងការបរគបបរគង ពនធផទា ល26។ ស ោះសៅបតជាចាបណក ាជាងសគបងអេ ចាបណកននពនធបរបសយល ានសកើនស ើងបនតចបាស ណ ោះសៅដល ៤៧,៥ ភាគរយ សកើនព ៤០,៥ ភាគរយកនងរយៈសពលដចរន សនោះ រឯ ចាបណកននពនធពាណជជកមមានៃយចោះមកបរតម ១៦,៣ ភាគរយ ចោះព ២៣,២ ភាគរយ27។ កចចខតខាបរបងបបរបងរបេអាជាា រកមពជា កនងការផទល េបតររចនាេមពនធពនធពមន បដលពងបផអកខល ាងសលើពនធពាណជជកមម សៅជាបរបពនធពនធវាសនើប សោយបផអកសលើពនធផទា ល នងពនធកនងសេក នងជយរកាការបរបមលពនធ ខណៈសពលបដលកមពជាកាពងពាយមេសបរមចសរលបាណងសផសងៗ ននសរលនសយាយពាណជជកមមសេរ ដចជា សរលបាណងបដលមានបចងកនងេហគមនសេដឋកចចអាសា នជាសដើម។

25 កនងបរបពនធពនធកមពជា ពនធផទា លរមមាន ពនធបរាកចាណលបរកមហាន (ពនធបរាកចាសណញ) ពនធបរាកសបៀវតសរ នងពនធសលើអចលនបរវពយ។ 26 ឆន ាសរសពើពនធ 2012/13 េបរមាបបរបសវេឡាវ ឆន ាសរសពើពនធ 2013 េបរមាបបរបសវេឥណឌ សណេ ឆន ាសរសពើពនធ 2013/14 េបរមាបបរបសវេនៃ។ េម

សមើល ការពសបររោះសយបល មាបរា IV IMF ឆន ា ២០១៥។ រាយការណរបេបគគលកេបរមាប ឡាវ ឥណឌ សណេ នងនៃ។

27 ពនធបរបសយលរមមាន ពនធផលចាណល ពនធតនមលបបនែម នងពនធអាករ។ ពនធពាណជជកមមរមមាន ពនធនាាចល នងពនធនាាសចញ។

បរបអប ៣ ៖ កមមវ កាបណវបរមងការបរគបបរគងហរញញវតែសធារណៈ (PFMRP)

ការអនវតតបរបពនធបរគបបរគងពតមានវវាហរញញវតែ (FMIS)

បរបពនធបរគបបរគងពតមានវវាហរញញវតែគជាឧបករណៃវកា គណសនយយ នងរាយការណវាសនើប បដលផតលដាសោះសសយេេយបរបវតតជាសបរចើនបដលអាចឲយអាជាា រកមពជាសរៀបចាបផនការ អនវតត នងពនតយាមោនៃវកា។ ដាសោះសសយសនោះអាចជយដលរាជរោឋ ភាលកមពជា កនងការសផទត តអាវភាព អនវតត នងរាយការណពចាយ នងការបរគបបរគង ការសបរបើបរាេ នងការរាយការណពបរាកចាណល។ “ការអនវតតដាកកាលវ ១” ននបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែ បរតវ

ានបរបកាេសោយសជាគជយសៅនៃៃវ ២០ បខ កកកោ ឆន ា ២០១៥។ សនោះេមវធផលននដាកកាលអនវតតេាខនវមយ សោយមានការអនវតតកមមវ បញជ ា នងវភាជៃវកា េបរមាបអគគនាយកោឋ នេាខនៗជាសបរចើនកនងបរកេងសេដឋកចច នងហរញញវតែ។ ជាលវធផល ការផទល េបតរៃវកាកនង រយៈសពលមយឆន ា ដចជា ការសផារ នងការផទល េបតរកនងរយៈសពលមយឆន ា សផសងសវៀត នងបរតវានអនវតតសោយផទា លកនងបរបពនធបរគបបរគងពតមាន ហរញញវតែ។ “ការអនវតតដាកកាលវ ២” បដលជាដាកកាលដេាខនវពរ

េបរមាបនៃៃវ ២១ បខ តលា ឆន ា ២០១៥ ពាកពនធនងគណនបរតវបង ការបញជជវញ គណនបរតវវវល នងការបរគបបរគងសចបរាក។ បនាា បពដាកកាលវពរសនោះ មខងហរេនលននបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែបដលពាកពនធនងការសបរបើបរាេៃវកានងបរតវានអនវតត។ សៅដាកកាលសនោះ អនកសបរបើបរាេចងសបរកាយកនងនាយកោឋ នពាកពនធនងចាបសផតើមសបរបើបរាេបរបពនធសនោះេបរមាបការងហរបរបចាានៃៃ សហើយការបកេបរមលេាខនៗសលើវ បាសពញដាសណើ រការការងហររបេពកសគនងបរតវានអនវតត។ សតើបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែផតលផលបរបសយជនអេខលោះ?

បរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែជយដលការេបរមល នងដាសណើ រការ ឬកតបរាការវ ត ការបរបមលបរាកចាណល នងការវវលបរាកចាណល នងការសរៀបចាគណសនយយ នងការរាយការណពរតនាររជាត នងរតនាររសខតត។ បរកេងបដលស េើការចាយសៅថនន កជាត នងមនារបដលស េើការចាយសៅាមសខតត នងោកេាសណើ ការវ តរបេខលន នងការវវលានបរាកចាណលសៅរតនាររជាត ឬរតនាររសខតតពាកពនធសដើមបដាសណើ រការ។ បរកេងមនារនងមានភាពងហយសេល នង នសពលសវលាកនងការវវលានពតមានហរញញវតែ បដលពកសគនងអាចបសងកើតជារាយការណហរញញវតែ នងបរគបបរគង។ បរបពនធសនោះនងផតលកមមវ លអ នងពតមានហរញញវតែដលបរបធានកមមវ បដលអាចឲយពកសគសបរបើបរាេ ឬបបងបចក នធានកានបតមានបរបេវធភាព បរបេវធផល នងតមាល ភាព នងេបរមបេបរមលការវវលមលន ឲយាន នសពលសវលា ដចជា ការយលយអបរ ាសេក នងមនារអបរ ាសខតត នងមណឌ លេខភាព នងមនារសពវយ។ ជារម បរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែនងផតលផល បរបសយជនផទា លាមរយៈការបកលមអវ បដលរោឋ ភាលពនតយាមោន បកេបរមល នងរាយការណពៃវកាាមឆន ា។

បរបភព ៖ អាជាា រកមពជា នងបគគលក នាររពភពសលាក

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 23

រចនាេមពនធរមននបរាកចាណលកនងសេក ានបបរបបរបលយាងខល ាងសោយមានកាសណើ នយាងសលឿន ននចាបណកពនធផទា លស ោះបជាមានមលោឋ ន បកសោយ។ ចាបណកននពនធផទា លកនងបរាកចាណលកនង សេក ានសកើនស ើងសលើេសវេរដងកនងអា ងមយវេវតសរកនលងមក25 សោយានសកើនស ើងរហតដល ១៧,៥ ភាគរយសៅឆន ា ២០១៤ សកើនស ើងព ៧,១ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៤ ស ោះបជាមនមានការផទល េបតរបវបបញញតត េតពការអនសបររោះពនធសៅសបរកាមចាបេតពការវនសយគកសោយ (រប ១៩)។ ស ោះបជាការបរបមលពនធផទា ល សៅបតមានកបរមត ប បរបមាណ ៣ ភាគរយនន ផេេ ស ៀបនង ៣,៨ ភាគរយននផេេ បដលបរបមលានកនងបរបសវេឡាវ នង ៥,៦ ភាគរយនន ផេេ កនងបរបសវេឥណឌ សនេ នង ៧,៤ ភាគរយនន ផេេ សៅបរបសវេនៃ បាបនតការបកលមអយាងសលឿនានបងហា ញពវឌឍនភាពលអបរបសេើរកនងការបរគបបរគង ពនធផទា ល26។ ស ោះសៅបតជាចាបណក ាជាងសគបងអេ ចាបណកននពនធបរបសយល ានសកើនស ើងបនតចបាស ណ ោះសៅដល ៤៧,៥ ភាគរយ សកើនព ៤០,៥ ភាគរយកនងរយៈសពលដចរន សនោះ រឯ ចាបណកននពនធពាណជជកមមានៃយចោះមកបរតម ១៦,៣ ភាគរយ ចោះព ២៣,២ ភាគរយ27។ កចចខតខាបរបងបបរបងរបេអាជាា រកមពជា កនងការផទល េបតររចនាេមពនធពនធពមន បដលពងបផអកខល ាងសលើពនធពាណជជកមម សៅជាបរបពនធពនធវាសនើប សោយបផអកសលើពនធផទា ល នងពនធកនងសេក នងជយរកាការបរបមលពនធ ខណៈសពលបដលកមពជាកាពងពាយមេសបរមចសរលបាណងសផសងៗ ននសរលនសយាយពាណជជកមមសេរ ដចជា សរលបាណងបដលមានបចងកនងេហគមនសេដឋកចចអាសា នជាសដើម។

25 កនងបរបពនធពនធកមពជា ពនធផទា លរមមាន ពនធបរាកចាណលបរកមហាន (ពនធបរាកចាសណញ) ពនធបរាកសបៀវតសរ នងពនធសលើអចលនបរវពយ។ 26 ឆន ាសរសពើពនធ 2012/13 េបរមាបបរបសវេឡាវ ឆន ាសរសពើពនធ 2013 េបរមាបបរបសវេឥណឌ សណេ ឆន ាសរសពើពនធ 2013/14 េបរមាបបរបសវេនៃ។ េម

សមើល ការពសបររោះសយបល មាបរា IV IMF ឆន ា ២០១៥។ រាយការណរបេបគគលកេបរមាប ឡាវ ឥណឌ សណេ នងនៃ។

27 ពនធបរបសយលរមមាន ពនធផលចាណល ពនធតនមលបបនែម នងពនធអាករ។ ពនធពាណជជកមមរមមាន ពនធនាាចល នងពនធនាាសចញ។

បរបអប ៣ ៖ កមមវ កាបណវបរមងការបរគបបរគងហរញញវតែសធារណៈ (PFMRP)

ការអនវតតបរបពនធបរគបបរគងពតមានវវាហរញញវតែ (FMIS)

បរបពនធបរគបបរគងពតមានវវាហរញញវតែគជាឧបករណៃវកា គណសនយយ នងរាយការណវាសនើប បដលផតលដាសោះសសយេេយបរបវតតជាសបរចើនបដលអាចឲយអាជាា រកមពជាសរៀបចាបផនការ អនវតត នងពនតយាមោនៃវកា។ ដាសោះសសយសនោះអាចជយដលរាជរោឋ ភាលកមពជា កនងការសផទត តអាវភាព អនវតត នងរាយការណពចាយ នងការបរគបបរគង ការសបរបើបរាេ នងការរាយការណពបរាកចាណល។ “ការអនវតតដាកកាលវ ១” ននបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែ បរតវ

ានបរបកាេសោយសជាគជយសៅនៃៃវ ២០ បខ កកកោ ឆន ា ២០១៥។ សនោះេមវធផលននដាកកាលអនវតតេាខនវមយ សោយមានការអនវតតកមមវ បញជ ា នងវភាជៃវកា េបរមាបអគគនាយកោឋ នេាខនៗជាសបរចើនកនងបរកេងសេដឋកចច នងហរញញវតែ។ ជាលវធផល ការផទល េបតរៃវកាកនង រយៈសពលមយឆន ា ដចជា ការសផារ នងការផទល េបតរកនងរយៈសពលមយឆន ា សផសងសវៀត នងបរតវានអនវតតសោយផទា លកនងបរបពនធបរគបបរគងពតមាន ហរញញវតែ។ “ការអនវតតដាកកាលវ ២” បដលជាដាកកាលដេាខនវពរ

េបរមាបនៃៃវ ២១ បខ តលា ឆន ា ២០១៥ ពាកពនធនងគណនបរតវបង ការបញជជវញ គណនបរតវវវល នងការបរគបបរគងសចបរាក។ បនាា បពដាកកាលវពរសនោះ មខងហរេនលននបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែបដលពាកពនធនងការសបរបើបរាេៃវកានងបរតវានអនវតត។ សៅដាកកាលសនោះ អនកសបរបើបរាេចងសបរកាយកនងនាយកោឋ នពាកពនធនងចាបសផតើមសបរបើបរាេបរបពនធសនោះេបរមាបការងហរបរបចាានៃៃ សហើយការបកេបរមលេាខនៗសលើវ បាសពញដាសណើ រការការងហររបេពកសគនងបរតវានអនវតត។ សតើបរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែផតលផលបរបសយជនអេខលោះ?

បរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែជយដលការេបរមល នងដាសណើ រការ ឬកតបរាការវ ត ការបរបមលបរាកចាណល នងការវវលបរាកចាណល នងការសរៀបចាគណសនយយ នងការរាយការណពរតនាររជាត នងរតនាររសខតត។ បរកេងបដលស េើការចាយសៅថនន កជាត នងមនារបដលស េើការចាយសៅាមសខតត នងោកេាសណើ ការវ តរបេខលន នងការវវលានបរាកចាណលសៅរតនាររជាត ឬរតនាររសខតតពាកពនធសដើមបដាសណើ រការ។ បរកេងមនារនងមានភាពងហយសេល នង នសពលសវលាកនងការវវលានពតមានហរញញវតែ បដលពកសគនងអាចបសងកើតជារាយការណហរញញវតែ នងបរគបបរគង។ បរបពនធសនោះនងផតលកមមវ លអ នងពតមានហរញញវតែដលបរបធានកមមវ បដលអាចឲយពកសគសបរបើបរាេ ឬបបងបចក នធានកានបតមានបរបេវធភាព បរបេវធផល នងតមាល ភាព នងេបរមបេបរមលការវវលមលន ឲយាន នសពលសវលា ដចជា ការយលយអបរ ាសេក នងមនារអបរ ាសខតត នងមណឌ លេខភាព នងមនារសពវយ។ ជារម បរបពនធបរគបបរគងពតមានហរញញវតែនងផតលផល បរបសយជនផទា លាមរយៈការបកលមអវ បដលរោឋ ភាលពនតយាមោន បកេបរមល នងរាយការណពៃវកាាមឆន ា។

បរបភព ៖ អាជាា រកមពជា នងបគគលក នាររពភពសលាក

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 24

ែ) េមាេភារចាណាយ

ការេកាសរៀនេបតសដើមបបបកតបបខជងថាន កតាបន នងសាកល ជាការេាខន។

សទាេះបជាការចាណាយេរបរ លតតបត កាសណើ នការចាណាយសលើបាកសបៀវតសរយាងសលឿន អាចបាេះ លដលកចចែតែាបបលងខបបងពបងលកសារសពើពនធ។ បនាបពការតាស ើងបាកសបៀវតសរសគាល បាកសបៀវតសរានសកើនស ើង ៦,៤ ភាររយនន នេេ កនងឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនលងឆន ា២០១៤ ភាររយ សនេះមានខត ៥,៥ ភាររយ បាសណាណ េះ។ បាកសបៀវតសរនលងសៅខតបនតសកើនស ើងសោយសារខតបាកសបៀវតសរសគាលអបបបរមា បតវានសបគាងថានលងបសងកើនជាបនតបនាប ស ើយនលងសកើនស ើងដល ១ លានសរៀល (សេមើនលង ២៥០ ដលាអាសមរក) សៅឆន ា ២០១៨28។ ដសចនេះ ជាការេាខនបតវធានានវលទធភាព

28 កាពងអនវតតកាខណទបមងទលាទលាយ នងជាបសណតើ រៗននកាខណទបមងរដឋាលេវលខដលមានសគាលសៅទបការចាណាយសៅសលើ កមាាងពលកមមកនងវេយសាធារណៈ ាមរយៈការកាតបនថយចានន នងខករចនាេមពនធ រមទាាងការបរប បរងបរលេះសាថ ន (អនបកលត ១១៤ នថៃទ ៧ ខែកញហញ ឆន ា ២០១៥)

ចាណាយសៅសលើបាកសបៀវតសរ នងភាជ បការចាណាយសនេះសៅការខកលមអការបរបបរងធនធានមនេស នងការនតលសេវាកមមសាធារណៈ។ ការនតចសនតើមកាខណទបមង រដឋាលេវល ខដលមានបាណងសោេះសសាយការចាណាយសៅ សលើការងារកនងវេយសាធារណៈ ាមរយៈការកាតបនថយចានន នងការខករចនាេមពនធ រមទាាងការ បរបបរងបរលេះសាថ ន ខដលបចចបបនន កាពងអនវតតរជាខននកមយននការបបលងខបបងខកលមអការបាសពញមែងារការងារ កនង វេយសាធារណៈ ខដលជាវធានការមយដបតលមបតវ។ បទពសសាធនអនតរជាតបងាា ញថា កាត សាថ បន ដចតសៅសនេះ អាចខកលមអការអនវតតការងារកនងវេយសាធារណៈ ខដលរមមាន (១) កាណត តនាទ ការទទលែេបតវ នងរណនយភាព ចាេលាេ (២) ការអនវតតខននកបរបបរងធនធាន មនេសានេមសេប (៣) វេយអបរ ា នងេខភាល ខដលមានភេតាងបងាា ញថា កាសណើ នបបតបតត ការអាចជយបបេទធនល29។

មាាងវញសទៀត ចាណាយមលធនានថយចេះ សោយសារខតការថយចេះ ននេមាេភារ រញញបបទានសបៅបបសទេ ចបាាងពការបញច បសគាលនសយាយពបងកសារសពើពនធ ខដលបតវានអនវតត េាសៅកាតបនថយនលអវជជមានននវបតត រញញវតថេកល។ សាថ នភាពសនេះអាចបងកជាបញហា បបឈមសៅនថៃខងមែ សប េះថា ចាាចបតវមានការខកលមអស ោឋ រចនាេមពនធ សដើមបបសងកើនការបបកតបបខជងរបេកមពជា នងេសបមចានការអភវឌឍសេដឋកចចខដលកានខតមានតលយភាព។

ររកតេមាា លថា កមពជាានែតែាខកលមអបបេទធភាព នងលទធនលននចាណាយ។ ឧទា រណ ការងារសនេះបតវានបងាា ញឲយសឃើញាមរយៈ ការអនវតតកមមវធសាកលបងការសរៀបចាថវកាសៅបកេងេាខនៗ ចានន ១០30

29 ការខកលមអបបេទធនលវេយសាធារណៈ៖ បញហា បបឈម នងឳកាេ សោយTeresa Curristine នងអនកសនសងសទៀត OECD Journal on Budgeting Volume 7 –No. 1, 2007

30 បកេងទាាងសនាេះរមមាន បកេងអបរ ា យវជន នងកឡា បកេងេខភាល បកេងអភវឌឍនជនបទ បកេងកេកមម បកេងកចចការនារ បកេងការងារ នងបណត េះបណាត លវជាជ ជវៈ បកេងសរៀបចាខដនដ នរររបនយកមម នងេាណង

7.1

17.5

23.2

16.3

2004 2014

Direct taxes Trade taxes

រប ១៩ ៖ ការបបមលពនធ ផទល មានភាពបបសេើរ សបចើន សទាេះបជា សចញពមលោឋ នទាប ក សោយ ចាខណក ការ បបមលពនធ ណជជកមម ាន ថយចេះ កនង អា ង ទេវតសរ កនងសៅ(ភាររយ បាកចាណលកនង សេក េរប)

បបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា

ពនធផទល ពនធ ណជជកមម

នង ការសបើាេបពនធ របរងពតមានវទយាហរញញវតថ (FMIS) េមាបការកតា នងរាយការណឲយទានសពលសវលា នងរបរងសជាយពបេទយធភាព នង លទយធផលថវការដឋឋ ភាល សដឋយផផែកសលើបទយដឋឋ នរណសនយយវេយសាធារណៈអនតរជាត កនងចាសោមវធានការនានាសកាម កមមវធកាផណទយមងការរបរងហរញញវតថសាធារណៈ (PFMRP) ។ េមសមើលបអប ៣ សដើមបផេែង យលពេមទយធភាពននកមមវធសនេះ។ បេទយធភាពចាោយ នងរយដលកចចខតខាបងផបងកនងការពងកការវនសោរមលធន ផដលទយទយលានហរញញវតថពកនងសេក។

រ) តលយភាពសារសពើពនធ

សទាេះជាការបមលាកចាណល ផដលមានភាពបសេើរសៅផតបនតមាន សរស ើញមានកាសណើ នឱនភាពសារសពើពនធបនតច (មនរាបបញច លរានយឥតេាណង) ចានន ៣,៧ ភាររយនន ផេេ កនងឆន ា ២០១៥ សធៀបនងចានន ៣,៥ ភាររយនន ផេេ កនងឆន ា ២០១៤ សដឋយសារកាសណើ នចាោយចរនត។ រមទាាងរានយឥតេាណង ឱនភាពសារសពើពនធតវានពាករថានងសកើនស ើងដល ១,៦ ភាររយននផេេ សៅ ឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនងឆន ា ២០១៤ ចាននសនេះមានផត ០,៣ ភាររយនន ផេេ

កេងមខងារសាធារណៈ នងកេងសេដឋកចច នងហរញញវតថ។ េមាបពតមានបផនថម េមសមើល ៖ www.pfm.org.gov។

ប សោណ េះ។ ឱនភាពសារសពើពនធបនតទយទយលានហរញញបបទានពមលនធសៅបសទយេ។

ទយនទមនងសនេះ ាកបសញញើរដឋឋ ភាលានសកើនស ើង ៨,៧ ភាររយនន ផេេ ឬ ១,៤ ពានលានដលាា សៅបាោចផខ មថនា ឆន ា ២០១៥។ ការសកើនស ើងននាកបសញញើ រដឋឋ ភាល ានផតលការការពារដលរដឋឋ ភាលកនងសពលមានវបតត។ ឧទាហរណ កមពជាអនវតតការរារញសារសពើពនធ ផដលមានបមាណ ២ ភាររយនន ផេេ សដើមបកាតបនថយផលប េះពាលអវរជមាន ននវបតតហរញញវតថេកល។ សោលនសោាយសារសពើពនធ រជាឧបករណសោលនសោាយផតមយរត សដើមបរកាេថរភាពមា កសេដឋកចច នងទយប ទយលនងការប េះពាល សៅសពលផដលសោលនសោាយរបយវតថកនងបសទយេ មនមានភាពបតផបន សដឋយសារផតដលាា របនយកមមខពេ។

ការវភាររមោន ចងសកាយ សដឋយធនាោរពភពសលាក នងមលនធរបយវតថអនតរជាត(IMF) អាពនរនតរភាពននបាណល (DSA) បងាា ញថា ចាោតថាន កភាពានតងផផនកបាណលរបេកមពជាសៅផតមាន កមតទាបដផដល សដឋយេចនាករេតព បនទកបាណលទាាងអេតវានពាករថាសៅផតេថតសៅសកាមកមតកាណត។ លទយធផល

6.4 7.3 8.2 6.8 7.0 6.4 5.0 5.2

4.8 4.44.3

4.5 5.0 5.5 6.4 6.5

0

5

10

15

20

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015b 2015pDonor-financed capitalGov't-financed capitalWageNon-wage

រប ២០ ៖ ការ វនសោរសាធារណៈផដល ទយទយលាន ហរញញបបទាន ព នដរអភវឌឍន កាពងថយចេះ ចាផណក ការចាោយសលើាក សបៀវតសរកាពងសកើនស ើង។ ចាោយ ទយសររបេរដឋឋ ភាល (ភាររយនន ផេេ)។

b=ថវកា p=ការ ា នសាម នបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

មលធន ទយទយលាន ហរញញវតថ ពមាច េរានយ មលធន ទយទយលានហរញញវតថ ពរដឋឋ ភាលាកសបៀវតសរ សៅពាកសបៀវតសរ

-10.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015b 2015p

Deficits (incl grants)

Deficits (excl grants)

រប ២១ ៖ ឱនភាព សារសពើពនធមានភាព បសេើ រ ស ើង ជាបនតបនាទ ប សដឋយសារ ការ ខតខា ពងង សារសពើពនធ សកាយ ការ បញច ប ការរារញ សារសពើពនធ ផដលេាសៅ កាតបនថយផលប េះពាលអវរជមាន នន វបតត ហរញញវតថ េកល។ ឱនភាព សារសពើពនធ របេ រដឋឋ ភាល (ភាររយ នន ផេេ)។

b=ថវកា p=ការា នសាម នបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

ឱនភាព (រាបបញច លរានយឥតេាណង)ឱនភាព (មន រាបបញច លរានយឥតេាណង)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 25

នង ការសបើាេបពនធ របរងពតមានវទយាហរញញវតថ (FMIS) េមាបការកតា នងរាយការណឲយទានសពលសវលា នងរបរងសជាយពបេទយធភាព នង លទយធផលថវការដឋឋ ភាល សដឋយផផែកសលើបទយដឋឋ នរណសនយយវេយសាធារណៈអនតរជាត កនងចាសោមវធានការនានាសកាម កមមវធកាផណទយមងការរបរងហរញញវតថសាធារណៈ (PFMRP) ។ េមសមើលបអប ៣ សដើមបផេែង យលពេមទយធភាពននកមមវធសនេះ។ បេទយធភាពចាោយ នងរយដលកចចខតខាបងផបងកនងការពងកការវនសោរមលធន ផដលទយទយលានហរញញវតថពកនងសេក។

រ) តលយភាពសារសពើពនធ

សទាេះជាការបមលាកចាណល ផដលមានភាពបសេើរសៅផតបនតមាន សរស ើញមានកាសណើ នឱនភាពសារសពើពនធបនតច (មនរាបបញច លរានយឥតេាណង) ចានន ៣,៧ ភាររយនន ផេេ កនងឆន ា ២០១៥ សធៀបនងចានន ៣,៥ ភាររយនន ផេេ កនងឆន ា ២០១៤ សដឋយសារកាសណើ នចាោយចរនត។ រមទាាងរានយឥតេាណង ឱនភាពសារសពើពនធតវានពាករថានងសកើនស ើងដល ១,៦ ភាររយននផេេ សៅ ឆន ា ២០១៥ សបើសធៀបនងឆន ា ២០១៤ ចាននសនេះមានផត ០,៣ ភាររយនន ផេេ

កេងមខងារសាធារណៈ នងកេងសេដឋកចច នងហរញញវតថ។ េមាបពតមានបផនថម េមសមើល ៖ www.pfm.org.gov។

ប សោណ េះ។ ឱនភាពសារសពើពនធបនតទយទយលានហរញញបបទានពមលនធសៅបសទយេ។

ទយនទមនងសនេះ ាកបសញញើរដឋឋ ភាលានសកើនស ើង ៨,៧ ភាររយនន ផេេ ឬ ១,៤ ពានលានដលាា សៅបាោចផខ មថនា ឆន ា ២០១៥។ ការសកើនស ើងននាកបសញញើ រដឋឋ ភាល ានផតលការការពារដលរដឋឋ ភាលកនងសពលមានវបតត។ ឧទាហរណ កមពជាអនវតតការរារញសារសពើពនធ ផដលមានបមាណ ២ ភាររយនន ផេេ សដើមបកាតបនថយផលប េះពាលអវរជមាន ននវបតតហរញញវតថេកល។ សោលនសោាយសារសពើពនធ រជាឧបករណសោលនសោាយផតមយរត សដើមបរកាេថរភាពមា កសេដឋកចច នងទយប ទយលនងការប េះពាល សៅសពលផដលសោលនសោាយរបយវតថកនងបសទយេ មនមានភាពបតផបន សដឋយសារផតដលាា របនយកមមខពេ។

ការវភាររមោន ចងសកាយ សដឋយធនាោរពភពសលាក នងមលនធរបយវតថអនតរជាត(IMF) អាពនរនតរភាពននបាណល (DSA) បងាា ញថា ចាោតថាន កភាពានតងផផនកបាណលរបេកមពជាសៅផតមាន កមតទាបដផដល សដឋយេចនាករេតព បនទកបាណលទាាងអេតវានពាករថាសៅផតេថតសៅសកាមកមតកាណត។ លទយធផល

6.4 7.3 8.2 6.8 7.0 6.4 5.0 5.2

4.8 4.44.3

4.5 5.0 5.5 6.4 6.5

0

5

10

15

20

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015b 2015pDonor-financed capitalGov't-financed capitalWageNon-wage

រប ២០ ៖ ការ វនសោរសាធារណៈផដល ទយទយលាន ហរញញបបទាន ព នដរអភវឌឍន កាពងថយចេះ ចាផណក ការចាោយសលើាក សបៀវតសរកាពងសកើនស ើង។ ចាោយ ទយសររបេរដឋឋ ភាល (ភាររយនន ផេេ)។

b=ថវកា p=ការ ា នសាម នបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

មលធន ទយទយលាន ហរញញវតថ ពមាច េរានយ មលធន ទយទយលានហរញញវតថ ពរដឋឋ ភាលាកសបៀវតសរ សៅពាកសបៀវតសរ

-10.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015b 2015p

Deficits (incl grants)

Deficits (excl grants)

រប ២១ ៖ ឱនភាព សារសពើពនធមានភាព បសេើ រ ស ើង ជាបនតបនាទ ប សដឋយសារ ការ ខតខា ពងង សារសពើពនធ សកាយ ការ បញច ប ការរារញ សារសពើពនធ ផដលេាសៅ កាតបនថយផលប េះពាលអវរជមាន នន វបតត ហរញញវតថ េកល។ ឱនភាព សារសពើពនធ របេ រដឋឋ ភាល (ភាររយ នន ផេេ)។

b=ថវកា p=ការា នសាម នបភព ៖ អាជាា ធរ កមពជា

ឱនភាព (រាបបញច លរានយឥតេាណង)ឱនភាព (មន រាបបញច លរានយឥតេាណង)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 26

កបានបងហា ញដដរថា នរនតរភាពបាណលសៅដែងហយរងសរោះសោយសារ កាសណើ ន ការនាសចញ នងវបែតសារសពើពនធ ដដលែវមានការសវើកាដណទមងរចនេមពនធសដើមបបសងកើនភាពរងមាា ននសេដឋកចចចាស ោះវបែតសៅបសទេ នងការបមលបាកចាណលកនងសេក។ សៅបាណាចឆន ា ២០១៤ បរមាណបាណលបរសទេរបេកមពជាដដលបានបាា នសាា ន រមទាងបាណលកកេទោះដដលមនទនបានបងតាមកាលកាណែ មានចានន ៥,៥ នលានដលាា ឬ ៣៣ ភាគរយនន ផេេ។

គ. សារគនលះ នងអនសាសន

ចាបាចែវពងងការបកែបដែងសៅបសទេ។ សៅកនងបរបទននការសកើនស ើងែនមាបាកដលាា អាសមរក (នងបាកសរៀល) សៀបនងបាកអរ ា នងបាកសៅបសទេែែខាង នងកាសណើ នននការ បកែបដែង កមពជាែវសោោះសសាយបញហា បឈមេាខានៗ ដដលបាោះ លដលកាសណើ នផលែភាព នងការចាណាយសលើការនាសចញ។ កមាា ាងពលកមាដដលមានការបណត ោះបណាត ល នងែានញលអ បាកដជាអាចែយដលការបកែបដែងកនងរយៈសពលខា។ ការផតចសផតើមនសពលថាៗកនងការបសងកើែវទាសាា នបណត ោះបណាត លទងទយ ា ដផនកកាែសដរេសមាៀកបា ក គជាការងហរដលអ។ សលើេពសនោះសទៀែ ការដកលមអបដនាមចាស ោះបរយាកាេរៈកចច តាមរយៈការសវើសាមញញកមា នងេវយបវែតកមាដាសណើ រការចោះបញជ អាែវកមា ការេមបេមល ណែជកមា នងការពងងចាបវនសយាគ នងែយេារចភាពបកែបដែងរបេកមពជាសលើគបវេយ។ ចងសកាយ ជាការេាខានែវ រាទការស វើពពកមាកនង វេយកមានតសាល ដចកាណែសៅកនងសរលនសយាបាយអភវឌឍន វេយឧេាហកមា

31 យទធសាសរេតេមាហរណកមា ណែជកមាកមពជា ២០១៤ ដល ២០១៨ សោយរាែរោឋ ភបាលកមពជា នររពភពសលាក UNDP នងនររអភវឌឍន អាេ។

សហើយសៅសពលជាមយរន សនោះ ែវសរៀបចាកមពជាឲយទទលបានផលបសយាែនពឱកាេនន ដដលសលចស ើងកនងរយៈសពលមយមននទផារ នងមលោឋ នផលែកមាដែមយ ដដលែវបានកាណែសៅកនងេហគមន សេដឋកចចអាសាា ន។ កនងរយៈសពលមយមរហែដលរយៈសពលដវង ការសោោះសសាយបញហា ននការមនអាចទកចែតបាន នងការចាណាយខពេសលើអគគេន សោយែវមានការផគែផគងអគគេនបដនាមពសរាងចកវារអគគេន នងសរាងចកសដើរសោយថាមពលយងថា គជាចាណច អាទភាព។ បទពសសានអនតរជាែ ភាជ បបរយាកាេរៈកចចរងមាាសៅនងលកខណៈមយចានន ដដលរមមាន (១) កបខណឌ ចាប នងបទបញញែត ដដលអាចពាករណ បាន នងដផអកសលើនយាមអនតរជាែ ដដលជាដផនកដេាខាន (២) បរយាកាេវនសយាគ លអ នងការេមបេមល ណែជកមា នងភេតភារ ដដលជាកតាត កាណែេាខានននការបកែបដែង31។

ការែារញការវនសយាគសាធារណៈ ដដលទទលបានហរញញវែាពកនងសេកជាកចចការេាខានចាបាច។ ការ ែារញសនោះ ែវស វើស ើងសដើមបបាោះបាវចាស ោះការថយចោះនន ការវនសយាគទន ដដលទទលបានហរញញវែាពនដគអភវឌឍន សោយសារដែកមពជានងកាា យជាបសទេដដលមានចាណលមយមកមែទប។ េាខានបាផែ កចចការសនោះែមវឲយមានបាកចាណលកនងសេកបដនាម។ សោយ សារមានកាសណើ នននការបមលបាកចាណល ការផតលមលនដល គសមាងវនសយាគសាធារណៈជាអាទភាព អាចស វើសៅបាន នងអាចមានលកខណៈេមសេបកនង រយៈសពលខា។ សលើេពសនោះសទៀែ ការបសងកើនការវនសយាគដដលទទលបានហរញញវែាពកនងសេក ឲយមានបេទធភាពទមទរឲយមានវធានការ នងេមែាភាពេម សេប។ ដសចនោះ កនងរយៈសពលខារហែដលរយៈសពលមយម ែវមានការពងងវធាន នងបទបបញញែត ដចជា ដផនកថវកា លទធកមា នងេវនកមា ដដលគបដណត បសលើ

ការបរបបរងរសបមាងវនសយរទនកនងសេក សោយសផទត ត សលើការខកលមអការពនតយលទធភាព ការអនវតត នងការវាយតនម សដើមបេសបមចានតនមននបាកដចមាន កាណតសៅកនងកមមវធកាខណទបមង រញញវតថ។ មាាងសទៀត កបតវមានការពបងលងេមតថភាព នងរណភាពសាថ បន សដើមបបរបបរងការវនសយរសាធារណៈឲយកានខតបបសេើរ។ សនេះជាកចចការខដលបតវចាណាយសពលយរខដល បតវមានការសបតជាា ចតតែពេ នងការដលកនាានសយាយ។ បទពសសាធនអនតរជាត បងាា ញថា េាខនបតវសគារពចាស េះសគាលការណទលាទលាយទាាងបន សដើមបបសងកើនការ វនសយរសាធារណៈ ឲយ ានសជារជយ (១) ការេសបមច “បបេទធភាពកនងការខបងខចក” សោយបខងវរធនធានវេយ ខដលមាន នលតភាពតចសៅវេយខដលមាននលតភាពែពេជាង (២) មានមលោឋ នកនងបកបែណឌ សារសពើពនធ មាា បកដលអ សដើមបសចៀេវាងការស ើងនថពត សោយសារការសកើនស ើងននអបាបតរបាក ពកាសណើ នននការចាណាយវនសយរ (៣) បបពនធបរប បរងការ វនសយរសាធារណៈបតវមានភាពេមសេប នង (៤) វេយេាណងបតវមានលទធភាពសឆើយតប នងបរបាមតបមវការខដលសកើនស ើង32។

ការបនតពបងលងការបតតពនតយ នងេបមបេបមល សដើមបរកាេថរភាពវេយធនាគារ នងេាណងខដលកាពងមានកាសណើ នសលឿន ជាការេាខន។ សទាេះជាកមពជាអាចនលងរចនតពការខបបបបលខននក រញញវតថ សោយសារខតទនារមលធនតច លា រធនាគារ កនងទបមងជាបាកបសញញើជារបយបណណបរសទេ សៅខតមានភាពរសេើបចាស េះការយលសឃើញ នងទានកចតតរបេសាធារណជន33។ វធានការសនសងសទៀតសដើមប ពបងលងការបរបបរងបបពនធធនាគារ ាមរយៈការពបងលងខននករណសនយយ នងេវនកមម រម

ជាមយនលងការមានទនននយបរបបគាន នងបតលមបតវ រជាចាណចអាទភាព។ េាខនជាងសនេះសទៀត ការបសងកើតបកបែណឌ ការងារ េបមាបបរបបរងវបតតខដលគាាបទសោយការេបមបេបមលអនតរសាថ បន រជាកចចការេាខនជាមលោឋ ន។ សៅអនារត ការយលដលងចាេលាេអាពបចកបញជ នលទធភាព ននការខបបបបលពខងសបៅ រមទាាង ការធាកចេះននសេដឋកចចចន ខដលមានឥទធពលមកសលើសេដឋកចចកមពជា នងទានាកទានងរវាង វេយ រញញវតថ នងវេយនលតកមម នលងជយពបងលងភាពរ លងមាារបេសេដឋកចចចាស េះវបតតនានា។ កចចែតែានាសពលថមសនេះកនង ការខកលមអការេបមបេបមលរវាងសាថ បនសាធារណៈខដលបរបបរងសៅសលើវេយធនាគារ នររបនយកមម វេយេាណង នងអចលនបទពយ សោយមានកចចេ ការពបកម ានេាណងធាៗ នង អនកអភវឌឍន វេយអចលនបទពយ រជាជាហានដាបងដលអមយ។ ការសធវើខបបសនេះនលងជយបសញច ៀេបញហា ពពេះ ខដលអាចសកើតមានពការអភវឌឍននវេយេាណង នងអចលនបទពយ។ បទពសសាធន អនតរជាតបងាា ញថា បតវមានបកបែណឌ េតងោអបបបរមា េបមាបការអនវតតការបតតពនតយ ធនាគារ ឲយានលអ ខដលអាចអនវតតជាទសៅ ខដលបតវមាន (១) អាណាចបតតពនតយខដលមានកាណតយាង ចាេ (២) ការទទលែេបតវ នងរណនយភាពកនងចាសណាមអាជាា ធរបតតពនតយ នង (៣) បទោឋ នបបងបបយតនបតលមបតវ។ បសរលកេែណឌ េបមាបការបតតពនតយធនាគារឲយមានបបេទធភាពរមមាន (១) បកបែណឌចាេលាេេបមាបការបសងកើតសគាលនសយាយេថរភាព រញញវតថ (២) បកបែណឌ ចាេ លាេេបមាប សោេះសសាយវបតត នង (៣) បបពនធការ រ (ឬបណាត ញេវតថភាពសាធារណៈ) កបមតេមសេប34។

32 បបសទេមាង ាល ការខកលមអការវនសយរសាធារណៈសដើមបសោេះសសាយបញហាបបឈមននការបសងកើនស ោឋ រចនាេមពនធ ធនាគារពភពសលាក ឆន ា ២០១៣។

33 សៅអា ងខែ មថនា-េហា ឆន ា ២០១៣ បាកបសញញើកនងធនាគារ (ភារសបចើនជាបាកដលាអាសមរក) ថយចេះបបមាណ ៦០០ លានដលាសោយសារភាពមនបាកដបបជានសយាយ កពនធនលងការសាេះសឆន ត។

34 រណៈកមាម ធការ Basel េតពការបតតពនតយធនាគារ សគាលការណេនលេបមាបការបតតពនតយធនាគារ បបកសោយបបេទធភាព ខែ កញហញ ឆន ា ២០១២ ធនាគារេបមាបការទទាតអនតរជាត (Bank for International Settlements)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 27

ការបរបបរងរសបមាងវនសយរទនកនងសេក សោយសផទត ត សលើការខកលមអការពនតយលទធភាព ការអនវតត នងការវាយតនម សដើមបេសបមចានតនមននបាកដចមាន កាណតសៅកនងកមមវធកាខណទបមង រញញវតថ។ មាាងសទៀត កបតវមានការពបងលងេមតថភាព នងរណភាពសាថ បន សដើមបបរបបរងការវនសយរសាធារណៈឲយកានខតបបសេើរ។ សនេះជាកចចការខដលបតវចាណាយសពលយរខដល បតវមានការសបតជាា ចតតែពេ នងការដលកនាានសយាយ។ បទពសសាធនអនតរជាត បងាា ញថា េាខនបតវសគារពចាស េះសគាលការណទលាទលាយទាាងបន សដើមបបសងកើនការ វនសយរសាធារណៈ ឲយ ានសជារជយ (១) ការេសបមច “បបេទធភាពកនងការខបងខចក” សោយបខងវរធនធានវេយ ខដលមាន នលតភាពតចសៅវេយខដលមាននលតភាពែពេជាង (២) មានមលោឋ នកនងបកបែណឌ សារសពើពនធ មាា បកដលអ សដើមបសចៀេវាងការស ើងនថពត សោយសារការសកើនស ើងននអបាបតរបាក ពកាសណើ នននការចាណាយវនសយរ (៣) បបពនធបរប បរងការ វនសយរសាធារណៈបតវមានភាពេមសេប នង (៤) វេយេាណងបតវមានលទធភាពសឆើយតប នងបរបាមតបមវការខដលសកើនស ើង32។

ការបនតពបងលងការបតតពនតយ នងេបមបេបមល សដើមបរកាេថរភាពវេយធនាគារ នងេាណងខដលកាពងមានកាសណើ នសលឿន ជាការេាខន។ សទាេះជាកមពជាអាចនលងរចនតពការខបបបបលខននក រញញវតថ សោយសារខតទនារមលធនតច លា រធនាគារ កនងទបមងជាបាកបសញញើជារបយបណណបរសទេ សៅខតមានភាពរសេើបចាស េះការយលសឃើញ នងទានកចតតរបេសាធារណជន33។ វធានការសនសងសទៀតសដើមប ពបងលងការបរបបរងបបពនធធនាគារ ាមរយៈការពបងលងខននករណសនយយ នងេវនកមម រម

ជាមយនលងការមានទនននយបរបបគាន នងបតលមបតវ រជាចាណចអាទភាព។ េាខនជាងសនេះសទៀត ការបសងកើតបកបែណឌ ការងារ េបមាបបរបបរងវបតតខដលគាាបទសោយការេបមបេបមលអនតរសាថ បន រជាកចចការេាខនជាមលោឋ ន។ សៅអនារត ការយលដលងចាេលាេអាពបចកបញជ នលទធភាព ននការខបបបបលពខងសបៅ រមទាាង ការធាកចេះននសេដឋកចចចន ខដលមានឥទធពលមកសលើសេដឋកចចកមពជា នងទានាកទានងរវាង វេយ រញញវតថ នងវេយនលតកមម នលងជយពបងលងភាពរ លងមាារបេសេដឋកចចចាស េះវបតតនានា។ កចចែតែានាសពលថមសនេះកនង ការខកលមអការេបមបេបមលរវាងសាថ បនសាធារណៈខដលបរបបរងសៅសលើវេយធនាគារ នររបនយកមម វេយេាណង នងអចលនបទពយ សោយមានកចចេ ការពបកម ានេាណងធាៗ នង អនកអភវឌឍន វេយអចលនបទពយ រជាជាហានដាបងដលអមយ។ ការសធវើខបបសនេះនលងជយបសញច ៀេបញហា ពពេះ ខដលអាចសកើតមានពការអភវឌឍននវេយេាណង នងអចលនបទពយ។ បទពសសាធន អនតរជាតបងាា ញថា បតវមានបកបែណឌ េតងោអបបបរមា េបមាបការអនវតតការបតតពនតយ ធនាគារ ឲយានលអ ខដលអាចអនវតតជាទសៅ ខដលបតវមាន (១) អាណាចបតតពនតយខដលមានកាណតយាង ចាេ (២) ការទទលែេបតវ នងរណនយភាពកនងចាសណាមអាជាា ធរបតតពនតយ នង (៣) បទោឋ នបបងបបយតនបតលមបតវ។ បសរលកេែណឌ េបមាបការបតតពនតយធនាគារឲយមានបបេទធភាពរមមាន (១) បកបែណឌចាេលាេេបមាបការបសងកើតសគាលនសយាយេថរភាព រញញវតថ (២) បកបែណឌ ចាេ លាេេបមាប សោេះសសាយវបតត នង (៣) បបពនធការ រ (ឬបណាត ញេវតថភាពសាធារណៈ) កបមតេមសេប34។

32 បបសទេមាង ាល ការខកលមអការវនសយរសាធារណៈសដើមបសោេះសសាយបញហាបបឈមននការបសងកើនស ោឋ រចនាេមពនធ ធនាគារពភពសលាក ឆន ា ២០១៣។

33 សៅអា ងខែ មថនា-េហា ឆន ា ២០១៣ បាកបសញញើកនងធនាគារ (ភារសបចើនជាបាកដលាអាសមរក) ថយចេះបបមាណ ៦០០ លានដលាសោយសារភាពមនបាកដបបជានសយាយ កពនធនលងការសាេះសឆន ត។

34 រណៈកមាម ធការ Basel េតពការបតតពនតយធនាគារ សគាលការណេនលេបមាបការបតតពនតយធនាគារ បបកសោយបបេទធភាព ខែ កញហញ ឆន ា ២០១២ ធនាគារេបមាបការទទាតអនតរជាត (Bank for International Settlements)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 28

ឃ. បរធានរទពសេេ ៖ អនតរកាលននវេយកេកមមកមពជា ៖ ហានភយ នងកាលនវតតភាព35

សេចកតសតើម

វេយកេកមមបានចលរមចាណែកសចើនបាផតដលកាសែើ នសេដឋកចចសៅអាឡងទេវតសរឆន ា ២០០០ ណដលជយបជាជនកក នងផតលផលសៅរបគនន ។ កនងអាឡងឆន ា ២០០៤-២០១២ កាសែើ នផេេ កេកមម មានចានន ៥,៣ ភាររយ/ឆន ា។ ប ណនត សៅអាឡងឆន ា ២០១៣-២០១៥ អាកាសែើ នសនេះបានថយចេះមកតម ១ ភាររយ។ សតើសថា នភាពសនេះមាននយថា កមពជាកាពងេាតកនងអនតរកាលណដលមន អាចផលា េបតរបាន សឆព េះសៅរកកាសែើ នកេកមមយតណមនសទ? កមពជាមនអាចមានសថា នភាពអាកកសនេះសទ សោយសថរណតកាសែើ នកេកមមសៅណតេាខានខាា ាងចាស េះការបនតកាតបនាយភាពកក នងការរកចសមើនរមគនន ។ សគនលនសោបាយណដលេមសេបចាស េះការវនសោរទផារ នងឯកជន នងការវនសោរវេយសថធារែៈណដលមានសគនលសៅចាស េះបពនធធារាសថសរេត ការផសពវផាយកេកមម នងសេវាកេកមម “លអ បសេើរជាសថធារែៈ” សផសងសទៀត ណដលមានភាពេមសេបចាស េះថវកាេរបរបេរោឋ ភបាល អាចជយធានានវកាសែើ នកេកមមដរងមាា។

បរវតតកស ើនកេកមមកាលពមយទេវតសរកនលងសៅសនេះគជាសជាគជយមយកនងចសោមជាសបចើន...

កនងទេវតសរកនាងសៅសនេះ វេយកេកមមរបេកមពជាជបបទេះការផលា េបតររចនាេមពនធដេាខាន ដចមានបងហា ញកនង រែនជាត ស ើយតវបានេសងេតស ើញសៅកនងអាឡងការអសងេតសផសងៗរបេធនាគនរពភពសោកឆន ា ២០០៥ នង ២០១៣។ ស េះបជាកេកមមសៅណតសដើរតនាទេាខានកសោយ កវេយសនេះណលងេវមានចាណែក “េាខាន” កនង ផេេ នង កមាា ាងពលកមមេរបសទៀតស ើយ ប ណនត “មានផលតភាព” សចើនជាងមន មាននយថា ផលតភាពដកេកមម នងកមាា ាង ពលកមមបានសកើនសឡើង។ ការផលា េបតរសនេះតវបានជារញសោយកាសែើ នវេយកេកមមណដលទទងដលបជាជនកក នងមានភាពរេរសវ ើក។

កាសែើ នវេយកេកមមសៅកមពជាធាា បណតមានកមតខពេ។ សៅអាឡងឆន ា ២០០៤-២០១២ កាសែើ នបចាឆន ាននផលតកមមដលរ ៨,៧ ភាររយ។ ផេេ កេកមម សកើនសឡើងចានន ៥,៣ ភាររយ/ ឆន ាកនងអាឡងសពលសនេះ។ អាកាសែើ នដខាា ាងកាាសនេះ ណដលេាតកនងចាសោមកមតខពេបាផតកនងពភព សោក បានមកពផលតកមមដាោា ជាពសេេរសេវ (កាសែើ នបចា

35 ឧបេមពនធសនេះរណផអកាមរបាយការែរបេធនាគនរពភពសោក “អនតរកមមវេយកេកមមកមពជា៖ ហានភយ នងឱកាេ” ការងហរសេដឋកចច នងវេយ របាយការែសលខ ៩៦៣០៨-KH។ របាយការែ ាងមល អាចរកបានសៅ http://documents.worldbank.org/curated/en/2015/08/24919384/cambodian-agriculture-transition-opportunities-risks។

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ភាររយកាសែើនបចា ឆនា

ផេេ កេកមមរបេកមពជា

ឆន ា ៩ ភាគរយ) នង សោតកកហម (២០ ភាគរយ) ដាឡងម (៥១ ភាគរយ) អាសៅ (២២ ភាគរយ) នងបននែ (១០ ភាគរយ) ប ននែកាស ើ ននននកបេេតវ នងជលនល មានកកមតទាប។

កាស ើ នវេយកេកមមនដលជយដលកបជាជនកកកក។ អកាភាពកកកករបេកមពជា បានថយចះព ៥០ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៧ មកកតម ២១ ភាគរយសៅឆន ា ២០១១ សោយចាននកបជាជនកកកក បានថយចះព ៧ លាននាកមកកតម ៣ លាននាក។ ការកាតបនថយភាពកកកកភាគសកចើន សកើតមានសៅតាបនជនបទ។ ការកាតបនថយភាពកកកកជាង ៦០ ភាគរយ សោយសារវេយកេកមម សោយកាស ើ នតមមែអងករជារញឲយមាននលតកមមអងករកាននតសកចើន ដសចនះសហើយបានបសងកើនកបាកឈនលាមកេោឋ ន។ ការកាតបនថយភាពកកកកនងបនែពងននែកសលើភាពសជាគជយមនវេយកេកមមកនងរយៈសពលជាសកចើនឆន ាខាងមខ សោយសារនតតនាទដេាខានរបេវេយ សនះចាសោះកមាែ ាងពលកមម តមមែបននថម នងការនាាសចញ នងសាថ នភាពនដលថា កេករជាសកចើនេថតកនងចាសោមពលរដឋនដលកកកក នងងាយ រងសករះបានតសៅកមពជា។

កបាកឈនលកនងវេយកេកមមកាពងជបរន ជាមយនងកបាកឈនលសកៅវេយកេកមម។ កបាកឈនលកនងវេយកេកមម បានសកើនសឡើងចានន ២០៦ ភាគរយ សៅចសនាែ ះសពលមនការអសងកតរបេធនាររពភពសលាក នដលសធវើសឡើងសៅចសនាែ ះឆន ា២០០៥ នង ២០១៣ ចាន កកបាកឈនលសកៅវេយកេកមមបានសកើនសឡើង ៦០ ភាគរយ។ ជាលទធនល អនបាតមន កមមករសកៅវេយកេកមមមាន កសធៀបនងតមមែបននថមកនងវេយកេកមមកនងតមមែបចចបបនន បានថយចះមក ២,១ ភាគរយសៅ ឆន ា ២០១២ ចះព ៣,២ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៤។ ចា លមនកមាែ ាងពលកមមាមកេោឋ នមានការសកើនសឡើង។

ការសធវើពពធកមមនលតកមមដាោាបានចាបសនែើម។ សទាះបជានលតកមមសៅនតសតែ តេាខានសលើសេវ ប ននែដាោាចកមរះកាពងមានការតែ េបែរ នដលជារញសោយកបាកចាស ញខពេមនដាោាសកៅពសេវ។ សៅឆន ា ២០១៣ ចា លដលកេោឋ នមធយម (នងចា លចាសោះកមាែ ាងពលកមម) គ ៥០៦ ដលាែ /ហកា (៩,៤ ដលាែ /មថៃ) េកមាបដាឡងម ៣០៣ ដលាែ /ហកា (៨,៨ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសោតកកហម នង ១.៣៩៣ ដលាែ /ហកា (៧,២ ដលាែ /មថៃ) េកមាបបននែ សធៀបនង ២៤៥ ដលាែ /ហកា (៤,៦ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសេវវេា នង ២៩៦ ដលាែ /ហកា (៩,៦ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសេវកបាាង។ សេវកបាាងមាន លកខ ៈកបកតកបនជងនងដាោាសនេងៗ សបើគតសៅសលើចា លមនកមាែ ាងពលកមម ប ននែការពកងក ការោាដះសេវកបាាងជបកបទះបញហា សោយសារនតកងវះកបពនធធារាសាសរេែ។ ចាន កមនមនៃដោាដះសេវេរបបានថយចះព ៨៦ ភាគរយសៅឆន ា ២០០២ មកកតម ៧៤ ភាគរយសៅឆន ា ២០១១ ខ ៈនដល ចាន កមនៃដោាដះសោតកកហម នងដាឡងម បានសកើនសឡើងយ ងខាែ ាង។

6.9

3

2004 2011

កបជាជនកកកក (លាននាក)

តមមែអងករ ២៤%

នលតកមមអងករ២៣%

កបាកឈនល ាមកេោឋ ន ១៦%

អាជវកមម សកៅ ពនសេចមាក រ ១៩%

កបាកសបៀវតេរសៅទកករង ៤%

មនអាច ពនយលបាន ១៤%

កាែ ជារញការកាតបនថយ ភាពកកកក ឆន ា ២០០៤-២០១១

0

2

4

6

8

10

12

0200400600800

1000120014001600

Cassava Maize Wet SeasonRice

Dry SeasonRice

Vegetables

ចា ល

មនកមា

ែាងពល

កមម (ដ

លាែ/មថៃ)

ចា ល

ដល (ដ

លាែ/ហ

កា)

ចា ល ដល នង ចា ល ចាសោះកមាែ ាងពលកមម ឆន ា ២០១៣

Gross Margin, $/ha Returns to Labor, $/day

ដាឡងម សោតកកហម សេវ វេា សេវកបាាង បននែ

ចា លដល (ដលាែ /ហកា) ចា លចាសោះកមាែ ាងពលកមម (ដលាែ /មថៃ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 29

ឆន ា ៩ ភាគរយ) នង សោតកកហម (២០ ភាគរយ) ដាឡងម (៥១ ភាគរយ) អាសៅ (២២ ភាគរយ) នងបននែ (១០ ភាគរយ) ប ននែកាស ើ ននននកបេេតវ នងជលនល មានកកមតទាប។

កាស ើ នវេយកេកមមនដលជយដលកបជាជនកកកក។ អកាភាពកកកករបេកមពជា បានថយចះព ៥០ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៧ មកកតម ២១ ភាគរយសៅឆន ា ២០១១ សោយចាននកបជាជនកកកក បានថយចះព ៧ លាននាកមកកតម ៣ លាននាក។ ការកាតបនថយភាពកកកកភាគសកចើន សកើតមានសៅតាបនជនបទ។ ការកាតបនថយភាពកកកកជាង ៦០ ភាគរយ សោយសារវេយកេកមម សោយកាស ើ នតមមែអងករជារញឲយមាននលតកមមអងករកាននតសកចើន ដសចនះសហើយបានបសងកើនកបាកឈនលាមកេោឋ ន។ ការកាតបនថយភាពកកកកនងបនែពងននែកសលើភាពសជាគជយមនវេយកេកមមកនងរយៈសពលជាសកចើនឆន ាខាងមខ សោយសារនតតនាទដេាខានរបេវេយ សនះចាសោះកមាែ ាងពលកមម តមមែបននថម នងការនាាសចញ នងសាថ នភាពនដលថា កេករជាសកចើនេថតកនងចាសោមពលរដឋនដលកកកក នងងាយ រងសករះបានតសៅកមពជា។

កបាកឈនលកនងវេយកេកមមកាពងជបរន ជាមយនងកបាកឈនលសកៅវេយកេកមម។ កបាកឈនលកនងវេយកេកមម បានសកើនសឡើងចានន ២០៦ ភាគរយ សៅចសនាែ ះសពលមនការអសងកតរបេធនាររពភពសលាក នដលសធវើសឡើងសៅចសនាែ ះឆន ា២០០៥ នង ២០១៣ ចាន កកបាកឈនលសកៅវេយកេកមមបានសកើនសឡើង ៦០ ភាគរយ។ ជាលទធនល អនបាតមន កមមករសកៅវេយកេកមមមាន កសធៀបនងតមមែបននថមកនងវេយកេកមមកនងតមមែបចចបបនន បានថយចះមក ២,១ ភាគរយសៅ ឆន ា ២០១២ ចះព ៣,២ ភាគរយសៅឆន ា ២០០៤។ ចា លមនកមាែ ាងពលកមមាមកេោឋ នមានការសកើនសឡើង។

ការសធវើពពធកមមនលតកមមដាោាបានចាបសនែើម។ សទាះបជានលតកមមសៅនតសតែ តេាខានសលើសេវ ប ននែដាោាចកមរះកាពងមានការតែ េបែរ នដលជារញសោយកបាកចាស ញខពេមនដាោាសកៅពសេវ។ សៅឆន ា ២០១៣ ចា លដលកេោឋ នមធយម (នងចា លចាសោះកមាែ ាងពលកមម) គ ៥០៦ ដលាែ /ហកា (៩,៤ ដលាែ /មថៃ) េកមាបដាឡងម ៣០៣ ដលាែ /ហកា (៨,៨ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសោតកកហម នង ១.៣៩៣ ដលាែ /ហកា (៧,២ ដលាែ /មថៃ) េកមាបបននែ សធៀបនង ២៤៥ ដលាែ /ហកា (៤,៦ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសេវវេា នង ២៩៦ ដលាែ /ហកា (៩,៦ ដលាែ /មថៃ) េកមាបសេវកបាាង។ សេវកបាាងមាន លកខ ៈកបកតកបនជងនងដាោាសនេងៗ សបើគតសៅសលើចា លមនកមាែ ាងពលកមម ប ននែការពកងក ការោាដះសេវកបាាងជបកបទះបញហា សោយសារនតកងវះកបពនធធារាសាសរេែ។ ចាន កមនមនៃដោាដះសេវេរបបានថយចះព ៨៦ ភាគរយសៅឆន ា ២០០២ មកកតម ៧៤ ភាគរយសៅឆន ា ២០១១ ខ ៈនដល ចាន កមនៃដោាដះសោតកកហម នងដាឡងម បានសកើនសឡើងយ ងខាែ ាង។

6.9

3

2004 2011

កបជាជនកកកក (លាននាក)

តមមែអងករ ២៤%

នលតកមមអងករ២៣%

កបាកឈនល ាមកេោឋ ន ១៦%

អាជវកមម សកៅ ពនសេចមាក រ ១៩%

កបាកសបៀវតេរសៅទកករង ៤%

មនអាច ពនយលបាន ១៤%

កាែ ជារញការកាតបនថយ ភាពកកកក ឆន ា ២០០៤-២០១១

0

2

4

6

8

10

12

0200400600800

1000120014001600

Cassava Maize Wet SeasonRice

Dry SeasonRice

Vegetables

ចា ល

មនកមា

ែាងពល

កមម (ដ

លាែ/មថៃ)

ចា ល

ដល (ដ

លាែ/ហ

កា)

ចា ល ដល នង ចា ល ចាសោះកមាែ ាងពលកមម ឆន ា ២០១៣

Gross Margin, $/ha Returns to Labor, $/day

ដាឡងម សោតកកហម សេវ វេា សេវកបាាង បននែ

ចា លដល (ដលាែ /ហកា) ចា លចាសោះកមាែ ាងពលកមម (ដលាែ /មថៃ)

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 30

េមបខតចាខណកននសេវកចបសនតើមសធវើពពធកមមខដរ។ សោយសារមានតបមវការពសរាងមាា េន កនសេវទាសនើប កេករជាសបចើនកាពងោាដេះសេវផទក មេះខដលនតលបាកចាសណញសបចើន ខដលបតវានាា នសាម នថា មាន ១០ ភាររយននននដោាដេះ សេវ នង ៣០ ភាររយនននលតកមមេរប។ ការពបងកននដកេកមមេបមាបោាដេះសេវផទក មេះរអាចសៅរច ាមរយៈការខកលមអរណភាពបគាបពជ ការនសពវនាយកេកមម នងបបពនធធារាសាសរេត។

ទនននលសកើនស ើងេបមាបដាណាាភារសបចើន។ សោយមានកាសណើ នបបចាឆន ាសលើននដោាដេះ ៤,៧ ភាររយ នងនលតកមមដលកេកមម ៨,៧ ភាររយ កាសណើ នទនននលបបចាឆន ា ៤ ភាររយសៅអា ងឆន ា ២០០៤-២០១២ កាសណើ នទនននលសនេះសកើតសចញពការសបបើបាេបសចចកសទេលអបបសេើរ ការពបងកបបពនធ ធារាសាសរេត (សទាេះបជាសៅែវេះខត) ការសបបើបាេធាតចលទាសនើប នងលទធភាពលអបបសេើរកនងការទទលានសេវាសបបើសបរឿងយនត សោយសារភាពសជឿនសលឿនខននក ណជជកមម។ សបៅពសនេះ កេករកមាន លទធនលកានខតបបសេើរកនងទនារ។

នលតនលកេោឋ នរបេកមពជាសៅខតមានលកេណៈបបកតបបខជងខននកតនមសៅាមកេោឋ ន។ ការវភារសៅសលើការបបកតបបខជងននការចាណាយ នងធនធានកនងសេកបងាា ញថា សទាេះបជា មានកាសណើ នននការចាណាយសលើកមាាងពលកមម នងតនមននធាតចលកេោឋ ន បាខនតតនមបខនថមខដលទទលានពកេករមានចាននសលើេពការចាណាយននកាត នលតកមមកនងសេក (ដធ កមាាងពលកមម នងសដើមទន)។ ការបបកតបបខជងែពេសនេះបងាា ញពកាសណើ នយាងសបចើនននការនាាសចញនលតនលកេ កមមកនងរយៈសពលមយទេវតសរកនងមក។ យាងណាកសោយ ការបបកតបបខជងននសេវវេាានថយ ចេះកនងរយៈសពលបានាម នឆន ាសនេះ ស ើយកេករខន តតចជាសបចើនខដលោាដេះសេវធមមា ានចបសនតើម ាតបងភាពបបកតបបខជងរបេែន។

កាសណើ នវេយកេកមមកនងមកសកើតមានសោយសារកាត ជាសបចើន។ កនងចាសណាមកាត េាខនៗរ ណជជកមមសេរ នងសគាលនសយាយកេកមមខដលសផទត តសលើទនារ។ កមពជាេថតកនងចាសណាមបបសទេកាពងអភវឌឍនមយចាននខដលមនអាចសឆើយតបសៅនលងកាសណើ នតនមសេបៀងអាហារេកល បាខនត ានសមើលសឃើញកាសណើ នសនាេះជាឱកាេបសងកើនកាសណើ នកេកមម។ បបសទេនាាសចញេទធសនសងសទៀតដចជា ឥណាឌ នងសវៀតណាម ានសបបើបាេការរតតបតកនងនាាសចញ សដើមបបនថយឥទធពលនេកាសណើ នតនមសេបៀងអាហារេកលសៅកនងទនារបេែន។ តនមនលតនលកេកមមែពេសៅកមពជាានសធវើឲយការពបងកដកេោឋ នទទលានបាកចាសណញសបចើន។ សបៅពសនេះ វេយកេកមមទទលាននលបបសយជនព (១) កាសណើ នលទធភាពចលសៅកនងទនារបរសទេ ាមរយៈកចចបពមសបពៀង “អវៗបរបយាងសលើកខលងខតអាវធ” ជាមយេ ភាពអរ ាប នង ណជជកមមសេរឆងបពាខដនជាមយបបសទេជតខង (២) ភាពងាយសេល នងការសបបើបាេសេវាសបរឿងយនតកានខតសបចើនជាងមន សោយសារខតកាសណើ នចាណាយែពេសលើកមាាងពលកមមជនបទ (៣) លទធភាពកានខតបបសេើរកនងការទទលាន រញញវតថ នង (៤) ការវនសយរននវេយឯកជនសលើមាា េនកនសេវ។

... ប ថនត មានបញហារបឈមជាសរចើន

ចាខណកយាងធាននកាសណើ នវេយកេកមមកនងមកបតវានជារញសោយការពបងកននដោាដេះ។ ការចលរមចាខណកជាមធយម (រតាមននដដាណាា) ននការពបងកដធ ចាស េះការផទេបតរចាណលដលពកេោឋ នកនងសាថ នភាពជាកខេតងសៅអា ងឆន ា

២០០៥-២០១៣ មានចានន ៦០ ភាររយ (ារាង ១)។ ននដោាដេះបតវានពបងកជាមធយម ៤,៧ ភាររយ/ឆន ា សោយកាសណើ នយាងខាងបានត (១២៨ ភាររយ) រដា ងម។

ារាង ១ ៖ ការផទេបតរបបចាឆន ាននចាណលដលពកេោឋ នកនងសាថ នភាពជាកខេតង អា ងឆន ា ២០០៥-២០១៣ (%) ការផទេបតរននដោាដេះ ការផទេបតរចាណល

ដល/ កា ការផទេបតរចាណលដល

េរប សេវវេា 2.1 2.4 4.5

សេវបាាង 6.7 2.1 8.8

ដា ងម 128.1 15.1 143.2

ស តបក ម 17.2 -10.3 6.9

បខន 6.4 44.5 50.9

មធយម 4.7 3.4 8.2

េមាា ល ៖ ចាណលដលជាបាកចាណលដលដកនលងការសបបើបាេធាតចលផទល រមទាាង ការជល កមាាងពលកមម។ បាកចាណលដលពកេោឋ ន រមមាន សេវ ដា ងម ស តបក ម នងបខន។

បបភព ៖ ការអសងកតរបេធនាគារពភពសលាកឆន ា ២០០៥ នង ២០១៣

កាសណើ នជាមធយមននបាកចាណលដលកនងមយ កាសៅសថរ រ ៣,៤ ភាររយ/ឆន ា។ បាខនត វាមានការខបបបបលសៅចសនាេះព ២,១ ភាររយេបមាបសេវបាាង រ តដល ៤៤,៥ ភាររយេបមាបបខន។ ចាណលដលរបេស តបក ម/ កាានថយចេះ។ កនងករណជាសបចើន កេករខដលពបងកននដោាដេះរបេែន ទទលានបាកចាណលែពេ បាខនត កេករខដលមនផទេបតរននដោាដេះមនអាចបសងកើនបាក ចាណលរបេែនសបចើនស ើយ។ អា ងសពលននការសកើនស ើងននតនមសេបៀងអាហារបតវានសបបើបាេ សដើមបពបងកននដោាដេះ ជាជាងបសងកើតមលោឋ នរ លងមាាាមរយៈកាសណើ ននលតភាព។

សទាេះជាភាពបកបកានថយចេះយាងសបចើន ចាននបបជាជនខដលងាយរងសបគាេះកសកើនស ើងសបចើននងខដរ។ បបជាជនភារសបចើនខដលរចនតពភាពបកបក រចនតខតតចតចបាសណាណ េះ។ ការាតបងចាណល ខត ១.២០០ សរៀល/នថៃ (សេមើនលងតនមទលក បពរដប) អាចសធវើឲយអបាភាពបកបកសៅកមពជាសកើនស ើងសទវរដងរ តដល ៤០ ភាររយ។ អបាដែពេននភាពងាយរងសបគាេះសនេះជាេញហញ ននកាសណើ ននលតភាពកេកមមតចតចបានត។ េនតេែអាហារបតថមាកទាបជាងការកាតបនថយភាពបកបកខដរ សទាេះបជាសបបវាា ងននកមារសតឿខដលមានអាយសបកាម ៥ ឆន ា ានថយចេះ ៧ ភាររយសៅចសនាេះឆន ា ២០១០ នង ២០១៤ បាខនតវាសៅខតេថតកនងអបាែពេបបមាណ ៣៣ ភាររយដខដល។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 31

២០០៥-២០១៣ មានចានន ៦០ ភាររយ (ារាង ១)។ ននដោាដេះបតវានពបងកជាមធយម ៤,៧ ភាររយ/ឆន ា សោយកាសណើ នយាងខាងបានត (១២៨ ភាររយ) រដា ងម។

ារាង ១ ៖ ការផទេបតរបបចាឆន ាននចាណលដលពកេោឋ នកនងសាថ នភាពជាកខេតង អា ងឆន ា ២០០៥-២០១៣ (%) ការផទេបតរននដោាដេះ ការផទេបតរចាណល

ដល/ កា ការផទេបតរចាណលដល

េរប សេវវេា 2.1 2.4 4.5

សេវបាាង 6.7 2.1 8.8

ដា ងម 128.1 15.1 143.2

ស តបក ម 17.2 -10.3 6.9

បខន 6.4 44.5 50.9

មធយម 4.7 3.4 8.2

េមាា ល ៖ ចាណលដលជាបាកចាណលដលដកនលងការសបបើបាេធាតចលផទល រមទាាង ការជល កមាាងពលកមម។ បាកចាណលដលពកេោឋ ន រមមាន សេវ ដា ងម ស តបក ម នងបខន។

បបភព ៖ ការអសងកតរបេធនាគារពភពសលាកឆន ា ២០០៥ នង ២០១៣

កាសណើ នជាមធយមននបាកចាណលដលកនងមយ កាសៅសថរ រ ៣,៤ ភាររយ/ឆន ា។ បាខនត វាមានការខបបបបលសៅចសនាេះព ២,១ ភាររយេបមាបសេវបាាង រ តដល ៤៤,៥ ភាររយេបមាបបខន។ ចាណលដលរបេស តបក ម/ កាានថយចេះ។ កនងករណជាសបចើន កេករខដលពបងកននដោាដេះរបេែន ទទលានបាកចាណលែពេ បាខនត កេករខដលមនផទេបតរននដោាដេះមនអាចបសងកើនបាក ចាណលរបេែនសបចើនស ើយ។ អា ងសពលននការសកើនស ើងននតនមសេបៀងអាហារបតវានសបបើបាេ សដើមបពបងកននដោាដេះ ជាជាងបសងកើតមលោឋ នរ លងមាាាមរយៈកាសណើ ននលតភាព។

សទាេះជាភាពបកបកានថយចេះយាងសបចើន ចាននបបជាជនខដលងាយរងសបគាេះកសកើនស ើងសបចើននងខដរ។ បបជាជនភារសបចើនខដលរចនតពភាពបកបក រចនតខតតចតចបាសណាណ េះ។ ការាតបងចាណល ខត ១.២០០ សរៀល/នថៃ (សេមើនលងតនមទលក បពរដប) អាចសធវើឲយអបាភាពបកបកសៅកមពជាសកើនស ើងសទវរដងរ តដល ៤០ ភាររយ។ អបាដែពេននភាពងាយរងសបគាេះសនេះជាេញហញ ននកាសណើ ននលតភាពកេកមមតចតចបានត។ េនតេែអាហារបតថមាកទាបជាងការកាតបនថយភាពបកបកខដរ សទាេះបជាសបបវាា ងននកមារសតឿខដលមានអាយសបកាម ៥ ឆន ា ានថយចេះ ៧ ភាររយសៅចសនាេះឆន ា ២០១០ នង ២០១៤ បាខនតវាសៅខតេថតកនងអបាែពេបបមាណ ៣៣ ភាររយដខដល។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 32

កេករខន តតចងាយរងសបគាេះខាងបានត។ កេករខន តតច ខដលមានននដោាដេះតចជាងមយ កា ានរាយការណពការលាាកកនងការពបងក នងចលរមកនងខែសេងាវ កតនមអាហារទាសនើបបចចបបនន។ ចាខណកននកេោឋ នទាាងសនេះកនងចាននបរសារជនបទេរបខដលមានដធ រ ៤៨ ភាររយ សៅឆន ា ២០១១។ កនងទេវតសរកនងមក មានននាន ការសៅកមពជាខដលថា កេោឋ នខន តធា (សលើេ ៣ កា) មានកានខតសបចើន ស ើយកេោឋ នខន តតចកានខតរមតច (តចជាង ១ កា)។ ទា ាជាមធយម ននកេោឋ នខដលមានទា ាតចជាង ១ កា ខដលបតវានអសងកត ានថយចេះព ០,៩៩ កាសៅឆន ា ២០០៨ មកបតលម ០,៨៨ កាសៅឆន ា ២០១២ ចាខណកទា ាជាមធយមននកេោឋ នខន តមធយម (ចសនាេះព ១ សៅ ៣ កា) ានសកើនស ើងព ១,៥៥ កា រ តដល ២,៣៨ កា ស ើយកេោឋ នធាៗ (សលើេព ៣ កា) ានសកើនស ើងព ៣,៦១ កា សៅ ៧,០៣ កា។ សទាេះបជាមានកាសណើ ន នលតភាពរបេកេោឋ នខន តតចមយចាននកនងរយៈសពលបានាម នឆន ាថមៗសនេះកត នលតភាពរបេកេោឋ នបបនពណខន តតចភារសបចើនសៅខតទាប សោយសារខតការនសពវនាយកេកមម នងសេវាសាធារណៈ សនសងសទៀតមនានចលសៅដលពកសរឲយានទលាទលាយ។ វាហាកដចជាថា កាសណើ នបាកចាណលរបេកេករបកមសនេះ កនងមយទេវតសរកនងមក ានមកពតនមនលតកមមែពេ ខដលជារញសោយតនមនលតនលកេកមមែពេ នងការលកកមាាងពលកមមរបេពកសរឲយកេោឋ នខន តធាខដលទទលានបាកឈនលែពេ មនខមននលតភាពដធ នង នលតភាពកមាាងពលកមមែពេស ើយ។

ឧេា កមមខកនចនកេកមមានសដើរតនាទតចតចកនងកាសណើ នកេកមម សលើកខលងខតសេវ។ ដាណាាសេើរខតទាាងអេបតវាននាាសចញសៅបបសទេជតខងសោយមនានខកនចន។ សនេះបងាា ញពភាពទនសែាយននខែសេងាវ កតនម ជាពសេេកនងបបពនធននការបរបបរងខែសេងាវ កនាតនាងសបកាយសពលបបមលនល (ការបបមលវតថធាតសដើម ការរកាទក រញញវតថ ភេតភារ ការដលកជញជ ន នងពតមាន)។

បបជាជនបកបកជាបបជាជនខដលរកបាកចាណលានតចជាង ១,១៥ ដលា/នថៃ (បនាតភាពបកបក)

បបជាជនខដលសេើរខតបកបក ឬងាយរងសបគាេះ ជាបបជាជន ខដលរកបាកចាណលានសលើេ ១,១៥ ដលា /នថៃ បាននតសបកាម ២,៣០ ដលា/នថៃ

4.6

8.1

2004 2011

បបជាជនខដល សេើរខតបកបក (លាននាក)6.9

3

2004 2011

បបជាជនបកបក (លាននាក) អវថដលដសណើរការលអពសពលមន នលងថលងរគបរានេរមាបសពលអនាគតស ើយ

សៅសពលខដលតនមសេបៀងអាហារេកលថយនថ ស ើយបពាដកានខតរមតច វេយកេកមមកមពជាកាពងាតបងកាត ជារញកាសណើ នចាននពរ។ សបៅពសនេះសទៀត កមាាងពលកមមកេកមមកាពងខតែសតសៅៗ នងកានខតនថ ខដលបខនថមសៅនលងការចាណាយនលតកមម។ តនមនលតនលកេកមមេកលបតវាន ពាករថានលងចេះកនងអា ងទេវតសរបនាប ស ើយការលកអងករធមមាខដលមានរណភាពទាបជាងកនងទនារកនងសេក នងទនារបរសទេ នលងកានខតមនេវចាសណញ។ ការពលងខនអកសលើតបមវការែពេ កនងសេកខដលជារញសោយកាសណើ ន នេេ នង តបមវការេកលខតមយមែ សោយមនមានការសបបើ បាេធនធានសោយបបេទធភាព នលងមនអាចរកាអបាែពេននកាសណើ នវេយកេកមមរបេកមពជាកនងមកានស ើយ។ កមពជាបតវខេវងរកកាត ជារញថម សដើមបរកាកាសណើ នកេកមមឲយាន ៥ ភាររយ ឬបបហាកបបខ លសនេះ។

កាសណើ នដយតននវេយកេកមមបចចបបននសៅកមពជាអាចបងាា ញពលទធភាពននការថយចេះកាសណើ នរយៈសពលខវង។ សៅសពលខដលតនមសេបៀងអាហារេកលថយចេះបនតចមតងៗ ស ើយទនារអងករេកលកានខតមានភាពបបកតបបខជង សោយមានវតតមានរបេបបសទេនថ នងមយា នមាា នលតកមមសេវសៅកមពជាមនានសកើនស ើងសទ។ ទនលមនលងសនេះ តនមបខនថមរបេដាណាាេរបានថយចេះ ព ៤,៩ ភាររយសៅឆន ា ២០១២ មកបតលម ០,៦ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣។ កាសណើ នននតនមបខនថមកេកមមមានភាពយតយា វ រ តដល ១,៦ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ បនាបពកាសណើ នជាមធយមចានន ៥,៣ ភាររយសៅអា ងឆន ា ២០០៤-២០១២។

ការបត បសៅមានអបាកាសណើ នកេកមមែពេ ជាការេាខន។ វេយកេកមមសៅខតនតលចាខណកធាសធងដល នេេ ណជជកមម នងកមាាងពលកមម ខដលមាននយថា វេយសនេះនលងសៅខតជាវេយចមបងេបមាបកាតបនថយភាពបកបក នងភាពងាយរងសបគាេះកនងទេវតសរសបកាយ។ បបេនសបើកមពជាបនតផទេបតររចនាេមពនធ សោយមានកាសណើ នកេកមមចានន ៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០៣០ កមពជានលងមានវេយកេកមមខន តតច បាខនតកានខតមាននលតភាព។ ចាខណករបេវេយកេកមមកនង នេេ នងកមាាងពលកមមេរប នលងថយចេះមកបតលម ១៧ ភាររយ នង ៣១ ភាររយសៅឆន ា ២០៣០ ចេះព ២៦ ភាររយ នង ៥១ ភាររយសៅឆន ា ២០១២។ ទនលមនលងសនេះ នលតភាពដធនលងសកើនស ើងព ១.៣០០ ដលា/ កា សៅ ២.៧០០ ដលា/ កា ស ើយនលតភាពកមាាងពលកមមនលងសកើនស ើងព ១.២០០ដលា/មាន ក រ តដល ៣.៧០០ដលា/មាន កសៅអា ងសពលដចគាន (ារាង ២)។

នយសៅវញ ការែចខតសោយសារកាសណើ នកេកមមខដលយត រធាសធង។ បបេនសបើវេយកេកមមមានកាសណើ នជាមធយមខត ៣ ភាររយកនងអា ងឆន ា ២០១២-២០៣០ តនមបខនថមននវេយកេកមមនលងមានចាននទាបជាង ២៩ ភាររយ សៅឆន ា២០៣០ សធៀបនលងសេណារយាននកាសណើ ន ៥ ភាររយ។ សាថ នភាពសនេះនលងសធវើឲយមានការកាតសចញព នេេ ចានន ១៨ ភាររយ ខដលសធវើឲយមានបបជាជនកានខតសបចើនេថតកនងវេយកេកមម កាតបនថយនលតភាពកមាាងពលកមមកនងកេកមមចានន ៣៤ ភាររយ នងពនយតការមកខកបរគាន ននបាកចាណលរវាងកេករ នងបបជាជនខដលមនខមនជាកេករ។ កាសណើ នកេកមមទាបនលងសធវើឲយការកាតបនថយភាពបកបកកានខតយតខាង។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 33

អវថដលដសណើរការលអពសពលមន នលងថលងរគបរានេរមាបសពលអនាគតស ើយ

សៅសពលខដលតនមសេបៀងអាហារេកលថយនថ ស ើយបពាដកានខតរមតច វេយកេកមមកមពជាកាពងាតបងកាត ជារញកាសណើ នចាននពរ។ សបៅពសនេះសទៀត កមាាងពលកមមកេកមមកាពងខតែសតសៅៗ នងកានខតនថ ខដលបខនថមសៅនលងការចាណាយនលតកមម។ តនមនលតនលកេកមមេកលបតវាន ពាករថានលងចេះកនងអា ងទេវតសរបនាប ស ើយការលកអងករធមមាខដលមានរណភាពទាបជាងកនងទនារកនងសេក នងទនារបរសទេ នលងកានខតមនេវចាសណញ។ ការពលងខនអកសលើតបមវការែពេ កនងសេកខដលជារញសោយកាសណើ ន នេេ នង តបមវការេកលខតមយមែ សោយមនមានការសបបើ បាេធនធានសោយបបេទធភាព នលងមនអាចរកាអបាែពេននកាសណើ នវេយកេកមមរបេកមពជាកនងមកានស ើយ។ កមពជាបតវខេវងរកកាត ជារញថម សដើមបរកាកាសណើ នកេកមមឲយាន ៥ ភាររយ ឬបបហាកបបខ លសនេះ។

កាសណើ នដយតននវេយកេកមមបចចបបននសៅកមពជាអាចបងាា ញពលទធភាពននការថយចេះកាសណើ នរយៈសពលខវង។ សៅសពលខដលតនមសេបៀងអាហារេកលថយចេះបនតចមតងៗ ស ើយទនារអងករេកលកានខតមានភាពបបកតបបខជង សោយមានវតតមានរបេបបសទេនថ នងមយា នមាា នលតកមមសេវសៅកមពជាមនានសកើនស ើងសទ។ ទនលមនលងសនេះ តនមបខនថមរបេដាណាាេរបានថយចេះ ព ៤,៩ ភាររយសៅឆន ា ២០១២ មកបតលម ០,៦ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣។ កាសណើ នននតនមបខនថមកេកមមមានភាពយតយា វ រ តដល ១,៦ ភាររយសៅឆន ា ២០១៣ បនាបពកាសណើ នជាមធយមចានន ៥,៣ ភាររយសៅអា ងឆន ា ២០០៤-២០១២។

ការបត បសៅមានអបាកាសណើ នកេកមមែពេ ជាការេាខន។ វេយកេកមមសៅខតនតលចាខណកធាសធងដល នេេ ណជជកមម នងកមាាងពលកមម ខដលមាននយថា វេយសនេះនលងសៅខតជាវេយចមបងេបមាបកាតបនថយភាពបកបក នងភាពងាយរងសបគាេះកនងទេវតសរសបកាយ។ បបេនសបើកមពជាបនតផទេបតររចនាេមពនធ សោយមានកាសណើ នកេកមមចានន ៥ ភាររយ សៅឆន ា ២០៣០ កមពជានលងមានវេយកេកមមខន តតច បាខនតកានខតមាននលតភាព។ ចាខណករបេវេយកេកមមកនង នេេ នងកមាាងពលកមមេរប នលងថយចេះមកបតលម ១៧ ភាររយ នង ៣១ ភាររយសៅឆន ា ២០៣០ ចេះព ២៦ ភាររយ នង ៥១ ភាររយសៅឆន ា ២០១២។ ទនលមនលងសនេះ នលតភាពដធនលងសកើនស ើងព ១.៣០០ ដលា/ កា សៅ ២.៧០០ ដលា/ កា ស ើយនលតភាពកមាាងពលកមមនលងសកើនស ើងព ១.២០០ដលា/មាន ក រ តដល ៣.៧០០ដលា/មាន កសៅអា ងសពលដចគាន (ារាង ២)។

នយសៅវញ ការែចខតសោយសារកាសណើ នកេកមមខដលយត រធាសធង។ បបេនសបើវេយកេកមមមានកាសណើ នជាមធយមខត ៣ ភាររយកនងអា ងឆន ា ២០១២-២០៣០ តនមបខនថមននវេយកេកមមនលងមានចាននទាបជាង ២៩ ភាររយ សៅឆន ា២០៣០ សធៀបនលងសេណារយាននកាសណើ ន ៥ ភាររយ។ សាថ នភាពសនេះនលងសធវើឲយមានការកាតសចញព នេេ ចានន ១៨ ភាររយ ខដលសធវើឲយមានបបជាជនកានខតសបចើនេថតកនងវេយកេកមម កាតបនថយនលតភាពកមាាងពលកមមកនងកេកមមចានន ៣៤ ភាររយ នងពនយតការមកខកបរគាន ននបាកចាណលរវាងកេករ នងបបជាជនខដលមនខមនជាកេករ។ កាសណើ នកេកមមទាបនលងសធវើឲយការកាតបនថយភាពបកបកកានខតយតខាង។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 34

ារាង ២ ៖ នលបាេះ លននកាសណើ នកេកមមយតសៅកមពជាេចនាករ 2012 2030

កាសណើ ន នេេកេកមម 3%

កាសណើ ន នេេ កេកមម 5%

ភាគរយវសយកសកេមកនង សសស 26 15 17

ភាគរយវសយកសកេមកនងកមាៃ ងពលកេម 51 34 31

សលតភាពកមាៃ ងពលកេមកនងវសយកសកេម (ដោៃ /មាន ក)

1,200 2,450 3,700

សលតភាពដធៃកនងវសយកសកេម (ដោៃ /ហកតា)

1,300 1,900 2,700

អនបាតសលតភាពកមាៃ ងពលកេមកនងវសយកសកេម មធៀបនងកមាៃ ងពលកេមកនងវសយមសសង

2.1 2.1 1.6

បបភព ៖ ការាា នសាម នរបេបរាលកធនាគារពភពសលាក

ចកេវេយរយៈសពលខវងននវេយកេកមមកមពជាបតវរមបញច លេមាេភារនននរនតរភាព នលតភាព ការបបកតបបខជង នងកាសណើ នបាកចាណល ទនលមនលងការងាកសចញពការសផទត តខាងសលើនលតកមម។ ការពនតយសៅសលើសេណារយាសនសងៗននការអភវឌឍកេកមមសៅនថៃអនារតានបងាា ញថា កាសណើ ននលតភាពកេោឋ ននលងមានឥទធពលវជជមានខាងបានតសលើបាកចាណលកេោឋ ន ជាពសេេបបេនសបើការផទេបតរពខបបបបនពណសៅសបបើបាេបសចចកវទាទាសនើប រមនសានលងបបេទធភាពននការសបបើបាេធាតចលទាសនើប នងបបពនធធារាសាសរេត។ កេករខដលោាដេះសេវផទក មេះ ខកនចនដា ងមជាដា ងេៃត នងសធវើេកមមភាពខដលនតលតនមបខនថមសនសងសទៀត អាចបសងកើនបាកចាណលរបេពកសរបខនថមសទៀតាន ស ើយសនេះជា សារៈេាខនននឧេា កមមខកនចនកេកមម។ ការបនថយការចាណាយកនងនលតកមមាមរយៈការសបបើបាេធនធានខដលមានសសាបានលអ (ឧ. កាសណើ ននលតភាព) នងការកាតបនថយការ ថយចេះតនមនលតនលសចញកេោឋ ន ាមរយៈការចាណាយទាបសលើខននកភេតភារ ជារនលេះននការរការការបបកតបបខជងកេោឋ ន។ សបៅពសនេះ ការបនតពបងកននដោាដេះនលង នតលបាកចាណលបខនថម បាខនតកាត នរនតរភាពនលងរតតបតការពបងកននដទា ាសបចើនសៅនថៃអនារត។ ឧបេរាសនេះសធវើឲយ នលតភាពកេកមម ការសធវើ ណជជកមម នងពពធកមម កានខតមានសារៈេាខនកនងការធានានវកាសណើ នវេយកេកមមខដលកាតបនថយភាពបកបក នងជារញការរកចសបមើនរមសៅកមពជា។

អនសាសន ៖ ក/ កាស ើ នយាងស ឿន នងជាបនតកនងវេយកេកមម នងការបនតផលា េបតររចនាេមពនធកនងវេយកេកមម អាចសវើសៅបាន េមរាបកមពជា។ សោ នសយបាយចានន ៤ អាចជយោាមររកាស ើ នវេយកេកមមសនេះកនងអាឡង ៥ ឆន ាសៅមខ។ រមយ គការរកាបរយកាេសោ នសយបាយកេកមមដដ េមសេបចាស េះវេយឯកជន សោយមររវសផលត របដនែមសៅស ើការេមរា បនទកដននកមរររពនរយចាស េះធារច សៅកេោឋ ន។ រពរ គការពមរងងនរនតរភាពបរសថែ ននន ន រកមមកេកមម។ រប គការបសងកើនគ ភាពកមមវ សថធារ ៈដននកកេកមម នង (សៅ រធភាពននថវកាេរបរបេរោឋ ភបា កមពជា) បសងកើនវភាជថវកាដ កមមវ ដដ កានដរានមរបេរធភាព។ របន គការជយអភវឌឍកេអាជវកមម នងឧេាហកមមដកនចនកេកមម។

ខ/ ការរកាបរយកាេសោ នសយបាយកេកមមដដ េមសេបចាស េះវេយឯកជន

សោ នសយបាយកេកមមកមពជាដដ សផលត រស ើរនារ នងសោ នសយបាយ ជជកមមសេរបានជយដ ការេសមរមចបានកាស ើ នវេយកេកមមកមរមរខពេនាសព កនាងមក។ វេយឯកជនររ បានមរបសយជនពការអនតរាគមនរចរច មរបេនសបើាន ស ើការកា ររនមាន រន កេោឋ ន នងធារច ពការសបតជាា ចរតខពេចាស េះ ជជកមមសេរ ដចជា ជជ កមមឆាងមរពាដដន នងពការការបនែយការចាណាយស ើការនាាសចញ នងសព សវលាននការជមរមេះ បញជ ឯកសថរ។ សថែ នភាពសនេះបានជារញឲយកេករ នងរអងគសនេងសរៀរ ស វើការវនសយគ នងបសងកើរមរបាកចាស ញ។ សោ នសយបាយ ជជកមមសេរ នងសោ នសយបាយកេកមម ដដ សផលត រស ើរនារទាងសនេះ សៅដរានសថរៈេាខានេមរាបកាស ើ ននាសព ខាងមខ សហើយមររវានការការ រសោយសមរបើមរគបមសោបាយទាងអេ។

សមរៅពការរកាសោ នសយបាយកេកមមដដ ោម នការសកងចាស ញ កាដ រមរមងកនងវេយមរោបពជអាចជយដ កាស ើ នវេយកេកមម។ ការនគរនគងមរោបពជមនបានមរគបមរោន នងគ ភាពមរោបពជមន អសៅកមពជា គជាម សហរចមបងដដ ស វើឲយានន រភាពទប ដដ បានបងកជាឧបេគគចាស េះកាស ើ នវេយកេកមមសៅនថៃខាងមខ សោយសថរដរការវនសយគស ើជ នងសមរគឿងាា េន ររ បានន មកវញ េះមរាដរានការនេាសៅនងការសមរបើមរបាេមរោប ពជ អបាសណាណ េះ។ ានការសកងចាស ញននសោ នសយបាយជាសមរចើនកនងវេយមរោបពជ ដដ ានពការផលត ចមខរបេរដឋកនងការនគរនគងមរោបពជជាម ោឋ ន រហរដ កងវេះបរបបញញរត ចាេលាេ ដដ អនសមរោេះេមរាបការសថក បង នេពវនាយ ន រកមម នងការនាាច មរោបពជ។ មររវសោេះសសថយឧបេគគដននកបរបបញញរត នងចាបកនងវេយមរោបពជកនងរយៈសព បានាម នឆន ាខាងមខ។

បរបបញញរត កពនធនងធារច ដចជា ជ កអាចសវើការដក មអសដើមបការបនែយការចាណាយរបេកេករ។ ថមៗសនេះ កមពជាបានោក កខខ ឌ ដេមគសថម ញជាសមរចើនេមរាប មរកមហ ននាាច ជកនងការចេះបញជ ន រន នងោក កយេាអាជាា ប ណនាាច ។ នរវ ទាងសនេះគរដរមររវស វើឲយសថមញញ ាមរយៈការនត អាជាា ប ណនាាច សៅាមភាពេមសេបននន រន សហើយសៅសព ររ បានមរគបទាងអេសហើយ មរកមហ ននាាច ទាងអេមររវ អនញញញ រឲយនាាច សោយសេរនវបរា ធារច ដដ បានចេះបញជ ទាងសនាេះ។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 35

អនសាសន ៖ ក/ កាស ើ នយាងស ឿន នងជាបនតកនងវេយកេកមម នងការបនតផលា េបតររចនាេមពនធកនងវេយកេកមម អាចស វើសៅបាន េមរាបកមពជា។ សោ នសយបាយចានន ៤ អាចជយោាមររកាស ើ នវេយកេកមមសនេះកនងអាឡង ៥ ឆន ាសៅមខ។ រមយ គការរកាបរយកាេសោ នសយបាយកេកមមដដ េមសេបចាស េះវេយឯកជន សោយមររវសផលត របដនែមសៅស ើការេមរា បនទកដននកមរររពនរយចាស េះធារច សៅកេោឋ ន។ រពរ គការពមរងងនរនតរភាពបរសថែ ននន ន រកមមកេកមម។ រប គការបសងកើនគ ភាពកមមវ សថធារ ៈដននកកេកមម នង (សៅ រធភាពននថវកាេរបរបេរោឋ ភបា កមពជា) បសងកើនវភាជថវកាដ កមមវ ដដ កានដរានមរបេរធភាព។ របន គការជយអភវឌឍកេអាជវកមម នងឧេាហកមមដកនចនកេកមម។

ខ/ ការរកាបរយកាេសោ នសយបាយកេកមមដដ េមសេបចាស េះវេយឯកជន

សោ នសយបាយកេកមមកមពជាដដ សផលត រស ើរនារ នងសោ នសយបាយ ជជកមមសេរបានជយដ ការេសមរមចបានកាស ើ នវេយកេកមមកមរមរខពេនាសព កនាងមក។ វេយឯកជនររ បានមរបសយជនពការអនតរាគមនរចរច មរបេនសបើាន ស ើការកា ររនមាន រន កេោឋ ន នងធារច ពការសបតជាា ចរតខពេចាស េះ ជជកមមសេរ ដចជា ជជ កមមឆាងមរពាដដន នងពការការបនែយការចាណាយស ើការនាាសចញ នងសព សវលាននការជមរមេះ បញជ ឯកសថរ។ សថែ នភាពសនេះបានជារញឲយកេករ នងរអងគសនេងសរៀរ ស វើការវនសយគ នងបសងកើរមរបាកចាស ញ។ សោ នសយបាយ ជជកមមសេរ នងសោ នសយបាយកេកមម ដដ សផលត រស ើរនារទាងសនេះ សៅដរានសថរៈេាខានេមរាបកាស ើ ននាសព ខាងមខ សហើយមររវានការការ រសោយសមរបើមរគបមសោបាយទាងអេ។

សមរៅពការរកាសោ នសយបាយកេកមមដដ ោម នការសកងចាស ញ កាដ រមរមងកនងវេយមរោបពជអាចជយដ កាស ើ នវេយកេកមម។ ការនគរនគងមរោបពជមនបានមរគបមរោន នងគ ភាពមរោបពជមន អសៅកមពជា គជាម សហរចមបងដដ ស វើឲយានន រភាពទប ដដ បានបងកជាឧបេគគចាស េះកាស ើ នវេយកេកមមសៅនថៃខាងមខ សោយសថរដរការវនសយគស ើជ នងសមរគឿងាា េន ររ បានន មកវញ េះមរាដរានការនេាសៅនងការសមរបើមរបាេមរោប ពជ អបាសណាណ េះ។ ានការសកងចាស ញននសោ នសយបាយជាសមរចើនកនងវេយមរោបពជ ដដ ានពការផលត ចមខរបេរដឋកនងការនគរនគងមរោបពជជាម ោឋ ន រហរដ កងវេះបរបបញញរត ចាេលាេ ដដ អនសមរោេះេមរាបការសថក បង នេពវនាយ ន រកមម នងការនាាច មរោបពជ។ មររវសោេះសសថយឧបេគគដននកបរបបញញរត នងចាបកនងវេយមរោបពជកនងរយៈសព បានាម នឆន ាខាងមខ។

បរបបញញរត កពនធនងធារច ដចជា ជ កអាចសវើការដក មអសដើមបការបនែយការចាណាយរបេកេករ។ ថមៗសនេះ កមពជាបានោក កខខ ឌ ដេមគសថម ញជាសមរចើនេមរាប មរកមហ ននាាច ជកនងការចេះបញជ ន រន នងោក កយេាអាជាា ប ណនាាច ។ នរវ ទាងសនេះគរដរមររវស វើឲយសថមញញ ាមរយៈការនត អាជាា ប ណនាាច សៅាមភាពេមសេបននន រន សហើយសៅសព ររ បានមរគបទាងអេសហើយ មរកមហ ននាាច ទាងអេមររវ អនញញញ រឲយនាាច សោយសេរនវបរា ធារច ដដ បានចេះបញជ ទាងសនាេះ។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 36

រ/ ការពបងលងនរនតរភាពបរសាថ ន

ការបញច លនរនតរភាពបរសាថ នសៅកនងសគាលនសយាយកេកមមមានសារៈេាខនកានខតខាង។ ការពបងកយាងសលឿនននដោាដេះ កនងចានន ៤,៧ ភាររយកនងមយឆន ាកនងអា ងឆន ា ២០០៥ ដល ២០១៣ ខដលជាញលកញាបសធវើឲយនបពសឈើថយចេះ មនបបកបសោយនរនតរភាពសទ។ បតវមានការពបងកននដោាដេះខដលកានខតមាននរនតរភាព ាមរយៈការសរៀបចាខននការសបបើបាេដធកានខតបបសេើរ ការពបងលងេវតថភាពចាស េះកមមេទធដធ នងការរកាជជាតដាមរយៈការសបបើបាេដធខដលមានសសាបឲយានលអ នងការជារញការបរបបរងដធបបកបសោយនរនតរភាព។ បទពសសាធន អនតរជាតបងាា ញថា វធដមានបបេទធភាពបានតកនងការជារញេកមមភាពទាាងសនេះរបតវរមបញច លការការ រធនធានធមមជាត ជាមយនលងការនសពវនាយកេកមម នងកមមវធសាធារណៈសនសងសទៀតខដលបសងកើនការយលដលងរបេអនកសបបើបាេដធពការខតបង នងនល បបសយជនរយៈសពលខវង នងជារញការសបបើបាេបសចចកវទាទាសនើប។

សៅសពលកេករកានខតសបចើនសបបើបាេសារធាតរមកេកមមសលើបខន នងដាណាាសនសងសទៀត រោឋ ភាលបតវពបងលង បទបបញញតតេែភាពសាធារណៈ ខដល កពនធនលងការសបបើបាេសោយេវតថភាព នងជារញកមមវធជាជសបមើេសនសងសទៀត ខដលធានាាននវការបរបបរងេតវចនបងខដល មានភាពេមសេបចាស េះបរសាថ ន មានបបេទធភាព នង េវតថភាព។ កមមវធជាជសបមើេទាាងសនេះរមមាន ការបរបបរងេតវចនបងចបមេះ សោយចាននេតវចនបងបតវានបរបបរង សោយការបរបបរងជវសាសរេត េកមមភាពវបបធម នងការបសងកើត នងសបបើបាេដាណាាចបមេះខដលធន ឬអាច បបឆាងនលងេតវចនបង។

ឃ/ ការបសងកើនការវនសយរ “ទានញសាធារណៈ” កនងវេយកេកមម

កាសណើ នវេយកេកមមសៅនថៃខងមែនលងានមកពការបសងកើននលតភាព ការសធវើ ណជជកមម នងពពធកមម ខដល េទធខតពលងខនអកសលើការវនសយរ “ទានញសាធារណៈ” កនងវេយកេកមមបបកបសោយបបេទធភាព។ កេោឋ នភារ សបចើនខដលមានទា ាតចសៅកមពជា នងចាននដសបចើនននកេោឋ នសនេះ (បបខ ល ៥០ ភាររយននកេោឋ នសៅកមពជា មានទា ាដល ១ កា) ទាមទារឲយមានធនធានបខនថមសទៀតេបមាបការនតលសេវា ជាងកនងបណាត បបសទេខដល មានកេោឋ នខន តធា នងកេករតច។ កមមវធសាធារណៈទទាាងពភពសលាកខដលសធវើឲយមានកាសណើ នវេយកេកមម រយៈសពលខវង រមមាន បបពនធធារាសាសរេត ការសសាវបជាវ ការនសពវនាយ ការអបរ ា ការបណត េះបណាត លវជាជ ជវៈ េវតថភាពសេបៀងអាហារ នងការនតលពតមានទនារ។ ែណៈខដលកមមវធទាាងសនេះកមានសារៈេាខនេបមាបកាសណើ នវេយកេកមម នងការផទេបតររចនាេមពនធជាបនតបនាបរបេកមពជានងខដរសនាេះ កមមវធទាាងសនេះមនេវានជយដលកាសណើ នវេយ កេកមមនាសពលកនងមកសទ។ សនេះរសោយសារខតបបេទធភាព នងបបេទធនលទាប។ កមមវធជាសបចើនបតវានសរៀបចាស ើងមនានលអ នងែវេះការអនវតត។ ចាណាយភារសបចើនសផទត តសលើសដើមទន នងបាកឈនល សោយមានការចាណាយតចតចសលើបបតបតតការ នងការជេជល។ កបមតនតលមលនធទាបរជាមលស តមយសទៀតននការែវេះកមមវធទាាងសនេះសៅកមពជា។

បតវមានការយកចតតទកោកខាងជាងមនសៅសលើការនសពវនាយកេកមម។ កមមវធសនេះមាន សារៈេាខនកនងការបសងកើនជានាញ នងចាសណេះដលងកេករ សដើមបសបបើបាេការអនវតតការោាដេះ ខបបទាសនើប នងពបងកបបពនធោាដេះសេវរបេពកសរ។ សគាលនសយាយនសពវនាយកេកមម ខដលសទើបខតានទទលការអនមតនាសពលថមៗសនេះ បសងកើតជាបរយកាេលអសដើមបសាកលបង វធសាសរេតជាជាសរ ើេសនសងៗ សដើមបនតលសេវានសពវនាយ រមទាាងការជលបនតសៅវេយឯកជនឲយ នតលសេវាកមម។ សលើេពសនេះសទៀត ការនសពវនាយបតវខតមានភាពេមសេបខននកសយនឌរ សប េះថា បរសារខដលមានសរេតជាសមបរសារ នងសរេតកនងបរសារខដលមានបរេជាសមបរសារមានតបមវការែេពបរេ សោយសារខតតនាទែេគាន កនងនលតកមមកេកមម នងសោយសារខតកងវេះសពលសវលារបេសរេត នងកងវេះចលតភាពខដលមានឥទធពលសលើលទធភាពទទលានការបណត េះបណាត ល។

បតវមានការយកចតតទកោកជាពសេេសលើការវនសយរសលើបបពនធធារាសាសរេត។ សបើេនជាគាម នលទធភាពពតបាកដកនងការទទលានទលកកនងបបសទេខដលអាកាេធាតបតពច ដចជា កមពជា ជាការលាាកចាស េះការសធវើបបពលវបបកមម នងការសធវើ ណជជកមម។ លទធភាពរបេកេករ កនងការទទលានទលកសៅរដវបាាង សៅសពលខដលមានបតវការែពេ មានភាពលអបបសេើរខតតចតចបាសណាណ េះ។ ការមានបបពនធធារាសាសរេតសៅកមពជាេថតកនងកបមតទាបបានតសៅអាេ សទាេះបជាការខបងខចកធនធានភារសបចើនសលើការវនសយរបបពនធធារាសាសរេត បតវានចាណាយសលើស ោឋ រចនាេមពនធេាខនកត។ ែណៈខដលកបមតននបបពនធធារាសាសរេតបតវមានការពបងកបខនថម ការពបងកសនេះបតវសដើរទនលមគាន នលងការពបងកបបឡាយ ការសាត រ នងខកលមអបបពនធខដល មានសសាប ការវនសយរសលើការបរបបរងបបពនធធារាសាសរេតសោយមានការចលរម នងស រោឋ រចនាេមពនធបបពនធបងារទលក នងការេបមេបមលលអបបសេើរសលើការបរបបរងបបពនធធារាសាសរេត ឬទលកជានន សោយមានការនតលសេវាសាធារណៈខននកកេកមមសនសងសទៀត។

បតវមានការសផទត តខាង ចាស េះការបញច លកេោឋ នខន តតចសៅកនងខែសេងាវ ករណតនមសេបៀងអាហារទាសនើប។ សេវានសពវនាយសាធារណៈមានសារៈេាខនបានតេបមាបកេោឋ នទាាងសនេះ សោយសារកេោឋ នទាាងសនាេះមនងាយនលងទទលានសេវានសពវនាយបរបបគានពវេយឯកជនសនាេះសទ ែណៈខដលសៅសពលមនមានការបសងកើនជានាញបរបបរងកេោឋ ន នងពតមាន ពកសរសៅខតបកបក នងងាយរងសបគាេះ នងបតវានកាតផទត ចពដាសណើ រការអភវឌឍសេដឋកចច។ កេោឋ នខន តតច រមទាាង បរសារខដលចលរមកនងដេមបទានេងាមកចច អាចទទលានការគាាបទាមរយៈ សេវាសាធារណៈ សដើមបេបមបេបមលទានាកទានងយាងខាងជាមយឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម ាមរយៈភាពជានដនលត (ឧ. ការសធវើកេកមមជាបកចច េនា នងេមារមកេករ) ការបណត េះបណាត លខននកអាជវកមម នងជានាញសនសងសទៀត នងការនតលពតមានទនារ។

ង/ ការជយអភវឌឍឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម

សទាេះបជាការអភវឌឍឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម ររបតវានចតទកជាខននកមយននការខកលមអបរយកាេអាជវកមមរមសៅកមពជា ខននកជាសបចើនខដលមាននលបាេះ លខាងសលើការអភវឌឍកេអាជវកមមបតវមានវធានការរោឋ ភាល។ វធានការទាាងសនេះរមមានការវនសយរសលើ (១) កាសណើ នលទធភាពននការមានអរាេនសបបើបាេ នងការបញច េះតនមអរាេន (មយរ វាាតនថព ០,១៦ ដល ០,២៣ ដលាអាសមរក សៅកមពជា សោយតនមអរាេនសៅ បបសទេនថខត ០,១៣ ដលាអាសមរក សៅសវៀតណាម ខត ០,០៨ ដលាអាសមរកបាសណាណ េះ) សដើមប បសងកើនបាកចាសណញសៅ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 37

បតវមានការយកចតតទកោកខាងជាងមនសៅសលើការនសពវនាយកេកមម។ កមមវធសនេះមាន សារៈេាខនកនងការបសងកើនជានាញ នងចាសណេះដលងកេករ សដើមបសបបើបាេការអនវតតការោាដេះ ខបបទាសនើប នងពបងកបបពនធោាដេះសេវរបេពកសរ។ សគាលនសយាយនសពវនាយកេកមម ខដលសទើបខតានទទលការអនមតនាសពលថមៗសនេះ បសងកើតជាបរយកាេលអសដើមបសាកលបង វធសាសរេតជាជាសរ ើេសនសងៗ សដើមបនតលសេវានសពវនាយ រមទាាងការជលបនតសៅវេយឯកជនឲយ នតលសេវាកមម។ សលើេពសនេះសទៀត ការនសពវនាយបតវខតមានភាពេមសេបខននកសយនឌរ សប េះថា បរសារខដលមានសរេតជាសមបរសារ នងសរេតកនងបរសារខដលមានបរេជាសមបរសារមានតបមវការែេពបរេ សោយសារខតតនាទែេគាន កនងនលតកមមកេកមម នងសោយសារខតកងវេះសពលសវលារបេសរេត នងកងវេះចលតភាពខដលមានឥទធពលសលើលទធភាពទទលានការបណត េះបណាត ល។

បតវមានការយកចតតទកោកជាពសេេសលើការវនសយរសលើបបពនធធារាសាសរេត។ សបើេនជាគាម នលទធភាពពតបាកដកនងការទទលានទលកកនងបបសទេខដលអាកាេធាតបតពច ដចជា កមពជា ជាការលាាកចាស េះការសធវើបបពលវបបកមម នងការសធវើ ណជជកមម។ លទធភាពរបេកេករ កនងការទទលានទលកសៅរដវបាាង សៅសពលខដលមានបតវការែពេ មានភាពលអបបសេើរខតតចតចបាសណាណ េះ។ ការមានបបពនធធារាសាសរេតសៅកមពជាេថតកនងកបមតទាបបានតសៅអាេ សទាេះបជាការខបងខចកធនធានភារសបចើនសលើការវនសយរបបពនធធារាសាសរេត បតវានចាណាយសលើស ោឋ រចនាេមពនធេាខនកត។ ែណៈខដលកបមតននបបពនធធារាសាសរេតបតវមានការពបងកបខនថម ការពបងកសនេះបតវសដើរទនលមគាន នលងការពបងកបបឡាយ ការសាត រ នងខកលមអបបពនធខដល មានសសាប ការវនសយរសលើការបរបបរងបបពនធធារាសាសរេតសោយមានការចលរម នងស រោឋ រចនាេមពនធបបពនធបងារទលក នងការេបមេបមលលអបបសេើរសលើការបរបបរងបបពនធធារាសាសរេត ឬទលកជានន សោយមានការនតលសេវាសាធារណៈខននកកេកមមសនសងសទៀត។

បតវមានការសផទត តខាង ចាស េះការបញច លកេោឋ នខន តតចសៅកនងខែសេងាវ ករណតនមសេបៀងអាហារទាសនើប។ សេវានសពវនាយសាធារណៈមានសារៈេាខនបានតេបមាបកេោឋ នទាាងសនេះ សោយសារកេោឋ នទាាងសនាេះមនងាយនលងទទលានសេវានសពវនាយបរបបគានពវេយឯកជនសនាេះសទ ែណៈខដលសៅសពលមនមានការបសងកើនជានាញបរបបរងកេោឋ ន នងពតមាន ពកសរសៅខតបកបក នងងាយរងសបគាេះ នងបតវានកាតផទត ចពដាសណើ រការអភវឌឍសេដឋកចច។ កេោឋ នខន តតច រមទាាង បរសារខដលចលរមកនងដេមបទានេងាមកចច អាចទទលានការគាាបទាមរយៈ សេវាសាធារណៈ សដើមបេបមបេបមលទានាកទានងយាងខាងជាមយឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម ាមរយៈភាពជានដនលត (ឧ. ការសធវើកេកមមជាបកចច េនា នងេមារមកេករ) ការបណត េះបណាត លខននកអាជវកមម នងជានាញសនសងសទៀត នងការនតលពតមានទនារ។

ង/ ការជយអភវឌឍឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម

សទាេះបជាការអភវឌឍឧេា កមមកេអាជវកមម នងខកនចនកេកមម ររបតវានចតទកជាខននកមយននការខកលមអបរយកាេអាជវកមមរមសៅកមពជា ខននកជាសបចើនខដលមាននលបាេះ លខាងសលើការអភវឌឍកេអាជវកមមបតវមានវធានការរោឋ ភាល។ វធានការទាាងសនេះរមមានការវនសយរសលើ (១) កាសណើ នលទធភាពននការមានអរាេនសបបើបាេ នងការបញច េះតនមអរាេន (មយរ វាាតនថព ០,១៦ ដល ០,២៣ ដលាអាសមរក សៅកមពជា សោយតនមអរាេនសៅ បបសទេនថខត ០,១៣ ដលាអាសមរក សៅសវៀតណាម ខត ០,០៨ ដលាអាសមរកបាសណាណ េះ) សដើមប បសងកើនបាកចាសណញសៅ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 38

កនងឧេា កមមខកនចន នងជារញការវនសយរពវេយឯកជន (២) មានេមតថភាពែពេជាងមនខននកេវតថភាពសេបៀងអាហារ អនាមយ នងភតគាមអនាមយ សដើមបជយឲយេ បគាេកមពជាបាសពញាមលកេែណឌ របេបកម ាននាាចល នងចបយក ចាខណកទនារបរសទេ នងជយពកសរកនងការបបកតបបខជងជាមយកាសណើ នននការនាាចលអាហារ សោយសារខតកាសណើ នបាកចាណលរបេបបជាជនកមពជា នងតបមវការអាហារចបមេះ (៣) ភេតភារកនងការនាាសចញ សដើមបកាតបនថយការចាណាយបបតបតតការ នង (៤) ការបសងកើនលទធភាពទទលាន រញញវតថ រមទាាង ាមរយៈការទទលទកកនងឃាង សដើមបបសងកើតឱកាេវនសយរថមេបមាបឧេា កមម នង ណជជកមមខកនចន។

កាសណើ នវេយកេកមមសៅនថៃខងមែកនងកបមតែពេពសពលមន នងការបនតការផទេបតររចនាេមពនធ អាចមានសៅ កមពជា។ មនបតវឲយកាសណើ នវេយកេកមមដយតកាយជារបតថមសនាេះសទ។ ការយកចតតទកោកបខនថមសលើនរនតរភាព រណភាពសេវាកេកមម បរយកាេសគាលនសយាយេមសេប នងការអនវតត នលងេទធខតជាកាត េាខនៗកនងការេសបមចានជាកខេតងនវលទធភាពទាាងសនេះ។ កចចបបលងខបបងពតជាបតវការជាចាាច។

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 39

េចនាករេខានៗសៅរបសទេកមពជា 2012 2013 2014 2015p 2016f 2017f

ទនននល តបមវការកនងសេក នងតនម នេេពត (% ខបបបបលសធៀប នលងឆន ាមន) 7.3 7.4 7.1 6.9 6.9 6.8តបមវការកនងសេក (% ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 14.9 12.1 12.4 11.0 10.7 11.1េនេសននថទានញសបបើបាេ (ចងបគា % ខបបបបលសធៀបនលង ឆន ាមន) 2.5 4.6 1.2 1.5 2.0 2.0

វេយសាធារណៈ (% នននេេ) បាកចាណលរបេរោឋ ភាល 15.3 15.1 16.6 16.9 16.5 17.0ការចាណាយរបេរោឋ ភាល 21.0 21.5 20.1 20.6 20.5 21.0តលយភាពចាណាយរបេ រោឋ ភាលមនរតជានយឥតេាណង -5.7 -6.4 -3.5 -3.7 -4.0 -4.0តលយភាពចាណាយរបេរោឋ ភាល រតទាាងជានយឥតេាណង -3.3 -2.7 -0.3 -1.6 -2.0 -2.3

ណជជកមមសបៅបបសទេ ជញជ ងទទាត នងបាណលបរសទេ (រតជាលានដលារអាសមរក សលើកខលងខតរតែេពសនេះ) ជញជ ង ណជជកមម -2,455.7 -2,598.4 -3,010.7 -3,129.1 -3,536.0 -4,058.1ការនាាសចញទានញ 5,632.8 6,890.2 7,569.1 8,289.2 9,135.1 10,033.2 (%ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 7.9 22.3 9.9 9.5 10.2 9.8

ការនាាសចញេាខនៗ (% ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 1/ 7.0 17.6 11.7 12.0 14.0 14.0

ការនាាចលទានញ (លានដលាអាសមរក) 8,088.5 9,488.6 10,579.8 11,418.3 12,671.1 14,091.3 (%ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 20.6 17.3 11.5 7.9 11.0 11.2

តលយភាពរណនចរនត (លានដលាអាសមរក) 2/ -1,376.0 -1,639.0 -1,793.7 -1,920.4 -2,033.2 -2,274.7 (% នេេ) -9.7 -10.7 -10.8 -10.5 -10.3 -10.6វនសយរផទលពបរសទេ 1,697.9 1,826.1 1,676.9 1,549.5 1,652.9 1,747.7បាណលបរសទេ(លានដលាអាសមរក) 4,547.4 5,110.7 5,555.4 6,020.0 6,469.3 6,894.5 (% នេេ) 32.1 33.3 33.4 32.8 32.8 32.2អនាតសេវាបាណល(%ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 1.0 1.1 1.3 1.3 1.5 1.7ទនបបមងរបយបណណបរសទេដល 3,463.0 3,642.5 4,657.9 5,665.2 6,398.7 6,847.7

(ចាននខែននការនាាចលទានញ នងសេវា) 3.1 3.5 4.1 4.5 4.5 4.4

ទនារ រញញវតថ ឥណទានកនងបបសទេ (%ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 29.6 28.6 28.4 27.0 25.8 25.0អបាការបាករយៈសពលែ (% កនងមយឆន ា) 11.6 11.3 11.5 12.0 12.2 11.8អបាបតរបាក (បាកសរៀល/ដលាអាសមរក, ចងបគា) 3,995.0 3,995.0 4,075.0 4,054.0 4,058.0 4,062.0អបាបតរបាកពត (2010=100) 105.4 109.9 112.1 113.5 115.5 117.8

(%ខបបបបលសធៀបនលងឆន ាមន) 0.5 4.3 2.0 1.3 1.7 2.0

ចាណាា ៖ នេេធមមា (លានដលាអាសមរក) 14,188 15,362 16,623 18,363 19,711 21,412

បបភព ៖ អាជាា ធរកមពជា មលនធ របយវតថអនតរជាត នងការាា នសាម ន របេបរាលកធនាគារពភពសលាក f = ពាករណ p = ាា នសាម ន 1/ េសមៀកបា ក 2/ មនរតបខងវរនវការ

បចចបបននភាពសដឋកចចកមពជាឆន២០១៥ >> 40

ធ��រពភព�ក�រ��លយ�������សកម���ផ�ះ��ខ ម�វ�ថន�ត�ម១១៣�ជ�នភ���ញ ����សកម���ទរសព� ៖ (៨៥៥-២៣) ៨៦១ ៣០០ទរ�រ ៖ (៨៥៥-២៣) ៨៦១ ៣០១/៣០២��ហទពរ ៖ www.worldbank.org/cambodia

បច��ប��ន��ព��ដ�កច�កម���

���នបទព��ស

��ត� ��២០១៥

កសកម�កម���ក��ងអន�រ�ល៖ ��នវត��ព នង�នភយ

�រ��ស���ល�ើម��បន��ព��កត����ង