การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย

กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

โดย

นางสาวดวงกมล ลสมบตไพบลย

นางสาววรรตน จารมงคล

นางสาวอรอมา โรจนจยาวรรณ

นางสาวนนทชญาณ ศรวชย

นางสาววายภกด+ แอบไธสง

ปญหาพเศษน/ เปนสวนหน1งของการศกษาตามหลกสตรบรหารธรกจบณฑต

สาขาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พ.ศ. 2554

ปญหาพเศษ

ของ

นางสาวดวงกมล ลสมบตไพบลย

นางสาววรรตน จารมงคล

นางสาวอรอมา โรจนจยาวรรณ

นางสาวนนทชญาณ ศรวชย

นางสาววายภกด& แอบไธสง

เร*อง

การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย

กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

ไดรบการตรวจสอบและอนมตใหเปนสวนหน*งของการศกษาตามหลกสตรบรหารธรกจบณฑต

สาขาการบญชบรหาร

เม*อ วนท* 6 กมภาพนธ 2555

อาจารยท*ปรกษาปญหาพเศษ ____________________________________

(อาจารยพรญา พงษปรสวรรณ, บธ.ม.)

อาจารยผประสานงานสาขาวชา ____________________________________

(ผชวยศาสตราจารยพชนจ เนาวพนธ, บธ.ม.)

การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย

กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

Internal Auditing for Banking- Commercial Group

Case Study: Bank of Ayudhya Public Company Limited

โดย

นางสาวดวงกมล ลสมบตไพบลย 51233880

นางสาววรรตน จารมงคล 51234250

นางสาวอรอมา โรจนจยาวรรณ 51236636

นางสาวนนทชญาณ ศรวชย 51238996

นางสาววายภกด& แอบไธสง 51239234

ปญหาพเศษนเปนสวนหน*งของการศกษาตามหลกสตรบรหารธรกจบณฑต

สาขาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พ.ศ. 2554

I

ดวงกมล ลสมบตไพบลย และคณะ 2554: การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย

กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ปรญญาบรหารธรกจบณฑต

สาขาวชาการบญชบรหาร อาจารยท3ปรกษาปญหาวชาพเศษ:

อาจารยพรญา พงษปรสวรรณ, บธ.บ., บธ.ม. 126 หนา

การศกษาปญหาพเศษ เร3 องการตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) โดยทาการศกษาจากการสอบถามและสมภาษณผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) สรปผลการวเคราะหวธการปฏบตงานตรวจสอบภายในกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท@ง 3 ดาน โดยแบงออกเปน มาตรฐานดานคณลกษณะงาน มาตรฐานดานการปฏบตงาน และมาตรฐานดานการนาไปใช นอกจากน@ ยงมการวเคราะหวธการปฏบตงานตรวจสอบภายในกบจรยธรรมของผตรวจสอบภายใน

ผลการศกษาพบวา มาตรฐานดานคณลกษณะงาน ผตรวจสอบภายในมการกาหนดความรบผดชอบและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอยางชดเจนไวในกฎบตรของธนาคาร และรายงานข@นตรงกบคณะกรรมการตรวจสอบ รวมท@งปฏบตตามโครงสรางขององคกร มาตรฐานดานการปฏบตงาน ธนาคารไดกาหนดนโยบายการกากบดแลกจการและการปฏบตตามนโยบาย เพ3อเปนการสงเสรมใหการบรหารจดการเปนไปดวยความโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผล กลมงานตรวจสอบไดมการแบงหนาท3การตรวจสอบภายในออกเปนทมตรวจสอบสาขา ทมตรวจสอบบรษทยอย และทมตรวจสอบสานกงานใหญ โดยไดมการวางแผนการปฏบตงานกอนการปฏบตงานจรง เพ3อใหสามารถตรวจสอบไดอยางครอบคลม และมาตรฐานดานการนาไปใช ผ ตรวจสอบภายใน ไดนามาตรฐานดานคณลกษณะและมาตรฐานดานการปฏบตงานมาประยกตใชในการตรวจสอบงานประเภทตาง ๆ อยางเหมาะสมและเปนไปตามท3มาตรฐานการตรวจสอบภายในไดกาหนดไว สวนจรยธรรมของผตรวจสอบภายใน มการปฏบตงานสอดคลองกบจรยธรรมของผตรวจสอบภายในท3ไดกาหนดไวตามมาตรฐาน คอ มความเท3ยงตรง ความรบผดชอบตอการปฏบตงาน มทศนคตท3ดตอองคกร แลวยงเนนการนาเสนองานตามความจรง และมหลกฐานประกอบ นอกจากน@ในดานการทางานมการปรบปรงประสทธภาพอยเสมอ __________________________ ________________________________ ___ / ___ / ___

ดวงกมล ลสมบตไพบลย อาจารยพรญา พงษปรสวรรณ

II

กตตกรรมประกาศ

ปญหาพเศษฉบบน� สาเรจลลวงไปไดดวยด โดยไดรบการสนบสนนและคาแนะนา คาปรกษา การช�แนะแนวทาง ตลอดจนความชวยเหลออยางดย,งจากอาจารย พรญา พงษปรสวรรณ คณะผศกษาจงขอกราบขอบพระคณอาจารยซ, งเปนอาจารยท,ปรกษาวชาปญหาพเศษน� เปนอยางสง ขอขอบพระคณ คณอตถยา พฤทธพงศ ท,เปนผใหขอมลการตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยาและขอขอบพระคณเจาของเอกสาร บทความ ตารา หนงสอทกทานท,คณะผศกษาไดนามาใชในการสบคนขอมลท,มสวนทาใหปญหาพเศษฉบบน� มความสมบรณ มความครบถวน และมคณคามากย,งข�น ส,งท,สาคญท,จะมอาจลมไดคอขอขอบพระคณอาจารยประจาสาขาการบญชบรหารทกทาน รวมท�งอาจารยทกทานของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา ท,มสวนในการชวยถายทอดวชาความรและอบรมส,งสอน รวมถงใหโอกาสทางการศกษาเปนอยางด จนกระท,งพบกบความสาเรจในวนน� คณคาและประโยชนใด ๆ ท,อาจมจากปญหาพเศษฉบบน� คณะผศกษาขอใหผท,สนใจไดนาไปศกษาเพ,อเปนการเพ,มพนความรและสตปญญาแดทานดวยเทอญ

คณะผศกษา

กมภาพนธ 2555

III

สารบญ

หนา

บทคดยอ I

กตตกรรมประกาศ II

สารบญ III

สารบญภาพ V

บทท� 1 บทนา

ท,มาและความสาคญ 1 วตถประสงคของการศกษา 2 ขอบเขตของการศกษา 3 วธการศกษา 3 ประโยชนท,คาดวาจะไดรบ 3 นยามศพท 4

บทท� 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ

แนวคดเก,ยวกบการตรวจสอบภายใน 6 มาตรฐานการตรวจสอบภายใน จรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณ ของผตรวจสอบภายใน 47 งานวจยท,เก,ยวของ 77

IV

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท� 3 กรณศกษา

ประวตขอมลขององคกร 84 การดาเนนงานขององคกร 102 การปฏบตงานขององคกรดานการตรวจสอบ 103 บทท� 4 ผลการศกษา

มาตรฐานดานคณลกษณะงาน 109 มาตรฐานดานการปฏบตงาน 111 มาตรฐานดานการนาไปใช 114 จรยธรรมของผตรวจสอบภายใน 116

บทท� 5 บทสรปและขอเสนอแนะ บทสรป 118 ขอเสนอแนะ 120 บรรณานกรม 121 ภาคผนวก บทสมภาษณผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) 123

V

สารบญภาพ

ภาพท� หนา

3-1 แผนผงโครงสรางองคกรของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) 90 ผ-1 แผนผงโครงสรางของกลมงานตรวจสอบของ ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) 126

1

บทท� 1

บทนา

ท�มาและความสาคญ

เน�องจากในปจจบนธนาคารพาณชยนบเปนสถาบนการเงนภาคเอกชนท�มความสาคญตอระบบเศรษฐกจในประเทศไทย เพราะเปนแหลงระดมเงนออมและมจานวนเงนใหกสงสดเม�อเทยบกบสถาบนการเงน อ�น ๆ ธนาคารพาณชยมการใหบรการทางการเงนในดานตาง ๆ เชน การรบฝากเงน การใหกยม การโอน การเรยกเกบ การใหเชาตนรภย การซ5อขายเงนตราตางประเทศ การออกเลตเตอรออฟเครดต และการประกอบกจการวเทศธนกจ นอกจากท�กลาวมาแลวธนาคารพาณชยยงใหบรการอ�นๆ แกลกคาอก เชน บรการบตรเครดต บรการหนงสอค5าประกน บรการใหคาปรกษาดานธรกจและการลงทน บรการรบชาระคาสาธารณปโภค เปนตน ดงน5นธนาคารพาณชยจงควรมการกากบดแลท�ดเพ�อใหเกดประสทธภาพในการทางานมากย�งข5น ซ� งผบรหารขององคกรจะสรางความม�นใจใหกบองคกร โดยจดใหมการควบคมภายใน (Internal Control) และการตรวจสอบภายใน (Internal Audit) ท�ด

การตรวจสอบภายใน เปนกจกรรมการใหหลกประกนอยางเท�ยงธรรมและการให

คาปรกษาอยางเปนอสระ ซ� งจดใหมข5นเพ�อเพ�มคณคาและปรบปรงการปฏบตงานขององคกรใหดข5น การตรวจสอบภายในชวยใหองคกรบรรลถงเปาหมายท�วางไว ดวยการประเมนและปรบปรงประสทธภาพของกระบวนการบรหารความเส�ยง การควบคมและการกากบดแลอยางเปนระบบและเปนระเบยบ การตรวจสอบภายในมความสาคญไมย�งหยอนไปกวาการตรวจสอบโดยผสอบบญชภายนอก ผตรวจสอบภายในแตงต5งโดยคณะกรรมการธนาคารเพ�อชวยควบคมตรวจสอบการปฏบตงานตามนโยบายและระเบยบท�ทางกจการไดกาหนดไวรวมท5งการตรวจสอบดานการเงนและการบญช ตลอดจนการควบคมดแลทรพยสน และรายงานใหผบรหารไดทราบ งานของผตรวจสอบภายในจะตรวจสอบตามมาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในของสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทยโดยผตรวจสอบภายในของธนาคารจะทาหนาท�ใหคาปรกษา และตรวจสอบการปฏบตงานของฝายงานตางๆเพ�อเพ�มคณคา

2

ตลอดจนปรบปรงใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ผตรวจสอบภายในยงมการพฒนางานตรวจสอบแบบตอเน�องโดยการนาเทคโนโลยมาใชในการวเคราะหเพ�อหารายการผดปกต การตรวจสอบภายในมขอบเขตของงานกวางกวาการตรวจสอบโดยผสอบบญชภายนอก เพราะผลงานของผสอบบญชเนนประโยชนตอผใชงบการเงน เชน ผถอหน ผลงทน หนวยราชการท�ควบคม เปนตน แตงานของผตรวจสอบภายในไมเนนเฉพาะงานดานการเงนและการบญชเทาน5น ยงรวมถงการปฏบตงาน และการบรหารงาน ซ� งเก�ยวของกบบคคลท5งภายในและภายนอกกจการ และเนนหนกไปทางดานการประเมนประสทธภาพและประสทธผลในการปฏบตงาน จะเหนไดวาการตรวจสอบภายในมความสาคญมาก คณะผจดทาจงสนใจท�จะศกษาเร�อง การตรวจสอบภายในสาหรบกลมธรกจธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) เพ�อเปนแนวทางในการปฏบตงานตรวจสอบภายในใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบตงาน อกท5งยงเปนการเตอนภยลวงหนาและปองกนความเส�ยงท�อาจเกดข5น

วตถประสงคของการศกษา

ปญหาพเศษ เร� อง การตรวจสอบภายในสาหรบกลมธรกจธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ผศกษาไดวางวตถประสงคของการศกษาไว ดงน5 1. เพ�อศกษาโครงสรางการบรหารงานของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) 2. เพ�อศกษาการปฏบตงานการตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด

(มหาชน) 3. เพ�อศกษาแนวทางในการปรบปรง และพฒนาการตรวจสอบภายในใหมประสทธภาพ

และประสทธผล

3

ขอบเขตการศกษา ขอบเขตในการศกษาคร5 งน5ไดทาการศกษาปญหาพเศษ เร�อง การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) โดยทาการศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในของสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย

วธการศกษา

การศกษาปญหาพเศษ เร� อง การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ในการศกษาคร5 งน5 ไดมการแบงวธการศกษาและคนควาตามแหลงท�มาของขอมล ซ� งไดแบงขอมลออกเปน 2 ประเภท ดงน5

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) ไดจากการสอบถามและสมภาษณผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) ไดจากการศกษาคนควาขอมลจากเอกสาร บทความเชงวชาการ หนงสอ งานวจย และวทยานพนธท�มความเก�ยวของและสอดคลองกบการปฏบตงานตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบจากปญหาพเศษ เร�อง การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) มดงน5

1. ทาใหทราบถงโครงสรางการบรหารงานของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

2. ทาใหทราบถงการปฏบตงานตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

4

3. ทาใหทราบถงแนวทางในการปรบปรงและพฒนาการตรวจสอบภายในใหมประสทธภาพและประสทธผล

4. ทาใหสามารถนาความรท�ไดจากการศกษามาเปนแนวทางในการประยกตใชในการ

ปฏบต

นยามศพท

“การตรวจสอบภายใน” หมายถง กจกรรมการใหหลกประกนอยางเท�ยงธรรมและการให

คาปรกษาอยางเปนอสระ ซ� งจดใหมข5นเพ�อเพ�มคณคาและปรบปรงการปฏบตงานขององคกรใหดข5น การตรวจสอบภายในชวยใหองคกรบรรลถงเปาหมายท�วางไว ดวยการประเมนและปรบปรงประสทธภาพของกระบวนการบรหารความเส�ยง การควบคมและการกากบดแลอยางเปนระบบและเปนระเบยบ

“ความเส�ยง” หมายถง โอกาสท�จะเกดความผดพลาด ความเสยหาย การร�วไหล ความสญ

เปลา หรอเหตการณท�ไมพงประสงค ซ� งอาจเกดข5 นในอนาคตและมผลกระทบ หรอทาใหการดาเนนงานไมประสบความสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกร

“ธนาคารพาณชย” หมายถง การประกอบธรกจประเภทรบฝากเงนท�ตองจายคนเม�อทวง

ถาม หรอเม�อส5นระยะเวลาอนไดกาหนดไว และใชประโยชนจากเงนน5นในทางหน�งหรอหลายทาง เชน การใหกยม ซ5อขายหรอเกบเงนตามตXวเงน หรอตราสารเปล�ยนมออ�นใด ซ5อหรอขายเงนตราตางประเทศ ท5งน5จะประกอบธรกจประเภทอ�น ๆ

“กฎบตรการตรวจสอบภายใน” หมายถง เอกสารท�จดทาอยางเปนทางการและใชกรอบ

อางองในการปฏบตงานท�สาคญของกจกรรมหรอหนวยงานตรวจสอบภายใน “Soft Skills” หมายถง ความรและทกษะความชานาญท�ไมเก�ยวโดยตรงกบสายงาน แตเปน

ตวชวยหนนใหการทางานดข5น ซ� งไดแก การส�อสาร การนาเสนอ การบรหารเวลา การบรหารทมงาน การบรหารตนเอง การจดการอารมณตนเอง เปนตน

5

“End To End Process” หมายถง กระบวนการทางธรกจ ต5งแตตนจนจบกระบวนการรวมถงทกข5นตอนในกระบวนการน5น เชน การเกบขอมล การประมวลผลขอมล และการวเคราะหขอมล

6

บทท� 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ ปญหาพเศษ เร�องการตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษาธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)ไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ เพ�อความเขาใจในการศกษาโดยไดศกษาและรวบรวม เพ�อนาเสนอรายละเอยดในเร�องท�เก�ยวของ ดงน4 1. แนวคดเก�ยวกบการตรวจสอบภายใน 2. มาตรฐานการตรวจสอบภายใน จรยธรรม และประมวลจรรยาบรรณของผตรวจสอบ

ภายใน 3. งานวจยท�เก�ยวของ

แนวคดเก�ยวกบการตรวจสอบภายใน ความหมายของการตรวจสอบภายใน การศกษาเก�ยวกบการตรวจสอบภายในไดมผใหความหมายของการตรวจสอบภายในไวอยางใกลเคยงกน ดงน4 อษณา ภทรมนตร (2552: 1-4) ไดกลาววา การตรวจสอบภายใน คอ กจกรรมการใหความเช�อม�นและการใหคาปรกษาอยางอสระและเท�ยงธรรมเพ�อมลคาและปรบปรงการปฏบตงานขององคการ การตรวจสอบภายในชวยใหองคการบรรลวตถประสงคตาง ๆ ท�กาหนด โดยใชการประเมนและการปรบปรงประสทธผลของกระบวนการบรหารความเส�ยง การควบคม และกากบดแล อยางเปนระเบยบวธ

7

พนธพงศ เกยรตกล (2543: 11) ไดกลาววา การตรวจสอบภายใน หมายถง การประเมนผลการควบคมภายใน การปฏบตงานของหนวยงานตาง ๆ ในองคกร ตลอดจนการบรหารงาน การวดผล โดยการปฏบตงานของผตรวจสอบ ตองเปนอสระ ปราศจากการแทรกแซง เปนการใหบรการแกฝายจดการ เม�อผตรวจสอบเขาใจความหมายของการตรวจสอบ ทาใหสามารถประยกตความเขาใจออกมาเปนวธปฏบตงานได และทาใหการปฏบตงานเกดผลดกบองคกร เจรญ เจษฎาวลย (2546: 21) ไดใหความหมายของการตรวจสอบภายในวา การตรวจสอบภายใน คอกจกรรมของพนกงานท�เปนลกจางขององคการ ท�ไดรบมอบหมายใหปฏบตงานโดยมความอสระในการสอบทาน การวเคราะห และการประเมนผลการดาเนนการขององคการ และการปฏบตงานทก ๆ กจกรรมขององคการใหมการปฏบตตามนโยบาย และระบบควบคมภายใน ท�กาหนดใหสามารถบรรลวตถประสงคขององคการไดในทศทางท�กอใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ กว วงศพฒ (2546: 13) ไดกลาวไววา การตรวจสอบภายใน (Internal Auditing) หมายถงกจกรรมประเมนคาท�เปนอสระภายในองคกรจดทาข4นเพ�อใหบรการแกฝายบรหารโดยการทบทวนตรวจสอบและประเมนผลการปฏบตงานดานตาง ๆ องสนา ศรประเสรฐ (2545: 40) ไดกลาวไววา การตรวจสอบภายในเปนการประเมนกจกรรมภายในของกจการโดยอสระเพ�อสอบทานการบญช การเงน และการดาเนนงานอ�น ๆ เพ�อเปนพ4นฐานสาหรบการปองกน และกอใหเกดบรการในทางสรางสรรคแกผบรหาร พนธพงศ เกยรตกล (2544: 11) ไดกลาวไววา การตรวจสอบภายใน (Internal Auditing) หมายถงการประเมนผลการควบคมภายในการปฏบตงานของหนวยงานตาง ๆ ในองคกรตลอดจนการบรหารงานการวดผลโดยการปฏบตงานของผตรวจสอบตองเปนอสระปราศจากการแทรกแซงเปนการใหบรการแกฝายจดการ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-2) ไดกลาวไววา การตรวจสอบภายใน คอ กจกรรมการใหหลกประกนและการใหคาปรกษาอยางเปนอสระและเท�ยงธรรม ซ� งจดใหมข4นเพ�อเพ�มมลคาและปรบปรงการดาเนนงานขององคกรใหดข4น

8

กลาวโดยสรป การตรวจสอบภายใน หมายถง การสอบทาน การวเคราะห และการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานในองคกรเพ�อเพ�มมลคาและปรบปรงการดาเนนงานขององคกรใหดข4 นโดยผท�ทาหนาท�ในการตรวจสอบจะตองมความเปนอสระ และปราศจากการแทรกแซง ววฒนาการของการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงววฒนาการของการตรวจสอบภายในไวอยางแตกตางกน ดงน4 เจรญ เจษฎาวลย (2546: 16) ไดกลาวถงววฒนาการของการตรวจสอบบญชไววา ผสอบบญชเปนบคคลภายนอกบรษทท�ทาหนาท�ตรวจสอบเก�ยวกบเร� องงบการเงนของกจการ และมกฎหมายหามมใหพนกงานบรษทเปนผสอบบญชของบรษทน4นดวย ท4งน4 เพ�อคงความเปนอสระในการทาหนาท�เปนผสอบบญชรบอนญาตบทบญญตของกฎหมายท�เก�ยวของ ความตองการของภาครฐในการควบคมกากบกจการ โดยเฉพาะการดาเนนธรกจ นอกจากจะกาหนดใหองคการธรกจท�เปนนตบคคลตองมผสอบบญช ซ� งเปนบคคลภายนอกใหทาหนาท�ตรวจสอบและรบรองงบการเงนแลว ในยคปจจบนกจการขนาดใหญ เชนบรษทมหาชนจากดท�เปนบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย หรอองคการรฐวสาหกจ หรอแมกระทรวงทบวงกรม หรอสวนราชการในจงหวดตาง ๆ ทก ๆ จงหวดจะตองมผตรวจสอบภายในตามกฎหมายดวย องคการตาง ๆ ในภาคเอกชน เชน บรษทมหาชนจากด เปนบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ทกแหงตองมการตรวจสอบภายใน และตองมคณะกรรมการตรวจสอบตามขอบงคบของกฎหมาย ในองคการรฐวสาหกจทกแหงกตองมการตรวจสอบภายใน เชนเดยวกบทกกระทรวงทบวงกรม และสวนราชการทกจงหวดกตองมการตรวจสอบภายในท4งส4น อษณา ภทรมนตร (2552: 1-9ถง1-13) ไดกลาวถงววฒนาการของการตรวจสอบภายในท�สาคญไววา ในสมยแรก ค.ศ. 1941-1980 เร�มจากหลกฐานท�พบวามการตรวจสอบการบนทกรายรบ-รายจายทางบญชทางบญชต4งแตป ค.ศ. 1775 ในป ค.ศ. 1886 ไดจดต4งสมาคมผสอบบญชรบอนญาต (AICPA) ตอมาหลงสงครามโลกจนถง ค.ศ. 1941 เปนยคท�ประเทศตองการระดมทนเพ�อ

9

แกไขปญหาเศรษฐกจท�ตกต�าจากภาวะสงคราม การตรวจสอบในยคน4นจงเนนการสอบบญชเพ�อแสดงความเหนตองบการเงนตอผถอหน และไดขยายรวมถงการตรวจสอบการปฏบตตามระเบยบคาส�งทางการเงน การบญช และการทจรต นอกจากน4 เม�อเกดการทจรตกรณ McKesson-Robin Fraud ในป ค.ศ. 1940 ไดมขอเสนอจากคณะกรรมการกากบตลาดหลกทรพย (US-SEC) ใหจดต4งคณะกรรมการตรวจอสระ (Audit Committee) เพ�อปรบปรงคณภาพงานตรวจสอบมาต4งแตคร4 งน4น ค.ศ. 1972 งานตรวจในภาครฐประเทศสหรฐอเมรกา ไดขยายจากตรวจสอบทางการและบญชมาสการตรวจสอบการดาเนนงาน โดยสานกงานตรวจสอบภาครฐ (GAO: General Accounting Office) กาหนดมาตรฐานการตรวจสอบภาครฐ วาการสอบแบบสมบรณเตมรปแบบจะตองมการตรวจสอบท4งดานการเงนและการบญช และดานความประหยด ประสทธภาพ และประสทธผลของการดาเนนงาน มาตรฐานดงกลาวไดรบการปรบปรงอกหลายคร4 ง มาตรฐานฉบบน4รจกกนในช�อวา “The Yellow Book” ตามสหนาปกของเลมมาตรฐาน มาตรฐานดงกลาวไดมอทธพลตอการตรวจสอบภายในภาคเอกชน โดย IIA ไดประกาศมาตรฐานการตรวจสอบภายในคร4 งแรกในป ค.ศ. 1975 จากกรณ Watergate ในสมยประธานาธบดนกสน ท�มการรบเงนจากผประกอบธรกจ จากการสารวจขอมลคร4 งน4น พบวามธรกจกวา 400 แหงไดสารภาพวาไดเคยจายสนบนและเงนท�ไมอาจระบวาจายใหผใดในการประกอบธรกจในตางประเทศ กรณดงกลาวทาใหสหรฐอเมรกาใชกฎหมายในป ค.ศ. 1977 ท�เรยกวา The U.S. Foreign Corrupt Practice Act (FCPA Act, 1977) กาหนดใหการจายเงนสนบนรวมท4งรายจายใด ๆ ท�ไมอาจระบผรบไดเปนความผดตามกฎหมาย เปนรายจายตองหามไมใหนาไปบนทกเปนคาใชจายในบญชและรายการในงบการเงน และกาหนดใหผบรหารสงสดของกจการ (CEO) มหนาท�ความรบผดชอบในการกาหนดระบบบญชและการควบคมภายในดานรายงานทางการเงนของกจการใหมประสทธภาพและประสทธผลในการปองกนและควบคมเร�องดงกลาว หากไมปฏบตตามจะมโทษปรบหรอโทษจาหรอท4งสองประการ ค.ศ. 1985 มการจดต4งคณะกรรมาธการของประเทศสหรฐอเมรกาท�เรยกช�อวา Tread way Commission ป ค.ศ. 1987 คณะกรรมาธการน4 ไดเสนอใหต4งคณะทางาน เพ�อศกษาและพฒนารปแบบการควบคมภายในท�มประสทธผลตามนยของกฎหมาย FCPA รจกกนในนามวา Committee of Sponsoring Organization of the Tread way Commission หรอเรยกส4น ๆ วา COSO ซ� งประกอบดวยผแทนจากสถาบนวชาชพ 5 แหงคอ American Institute of Certified Public

10

Accountants(AICPA) American Accounting Association (AAA) Financial Executives Institute (FEI) Institute of Internal Auditors (IIA) และ Institute of Management Accountants (IMA) ค.ศ. 1992 COSO ไดเสนอรายงานกรอบงานการควบคมภายใน (Internal Control – Integrated Framework) ประกอบดวยองคประกอบการควบคมภายใน 5 ดานท�สมพนธกนซ� งกรอบงานการควบคมดงกลาวสถาบนวชาชพหลายแหงตกลงยอมรบท�จะใชรวมกน ในระหวางการศกษากรอบงานการควบคมภายในของ COSO ในปลายป ค.ศ. 1990 เกดมขอเรยกรองท�สาคญอกประการหน�ง คอ ขอเรยกรองใหปรบปรงเก�ยวกบการกากบดแลกจการท�ดเหตการณน4 เร� มจากกองทนบาเหนจบานาญขาราชการรฐแคลฟอรเนยท� เรยกกนวา แคลเปอร (CALPERS: California Public Employees Retirement and Savings) ไดวพากษวจารณพฤตการณของประธานเจาหนาท�ฝายจดการของบรษทมหาชนช4นนาในประเทศสหรฐอเมรกาหลายแหง ท�บรหารธรกจอยางไมเหมาะสม การใชจายสรยสราย การไมรกษาผลประโยชนใหกบผลงทนและผมสวนไดเสย กองทนน4 ไดเรยกรองใหคณะกรรมการปรบปรงบทบาทหนาท�ความรบผดชอบของตนในการกากบดแลประธานเจาหนาท�ฝายจดการใหบรหารธรกจเพ�อรกษาผลประโยชนขององคการและผลงทน มฉะน4นกองทนน4 จะถอนการลงทนพรอมท4งเรยกรองใหนกลงทนท�วโลกถอนการลงทนจากบรษทเหลาน4นดวย ขอเรยกรองเก�ยวกบการปรบปรงการควบคมภายในและการกากบดแลกจการดงกลาวตรงกบความสนใจของนกลงทนจากประเทศอ�น ๆ เพราะไมวาจะเปน ประเทศแคนาดา องกฤษ ออสเตรเลย ประเทศในเครอจกรภพองกฤษอ�น ประเทศในกลมละตนอเมรกา และเอเชย ลวนประสบปญหาท�คณะกรรมการและฝายบรหารระดบสงไมรกษาผลประโยชนใหผถอหนและผมสวนไดเสย ดาเนนการบรหารกจการโดยมผลประโยชนขดแยงระหวาง ผลประโยชนสวนตวและผลประโยชนขององคการท�มควรใหตอผถอหนและผมสวนไดเสย หรอมพฤตการณสอไปทางการทจรต จากการเรยกรองดงกลาวทาใหหลายประเทศไดศกษาแนววธปฏบตในการกากบดแลกจการท�ด และพฒนามาเปนหลกการกากบดแลกจการสากล ค.ศ. 2002 การลมละลายของบรษทขนาดใหญหลายแหงในสหรฐอเมรกา เชน บรษทเอนรอน เวรลคอม ไทโค อเดลเฟย ฯลฯ โดยเฉพาะกรณของบรษทเอนรอน ซ� งมกถกอางองถงท�วโลกเพราะเปนบรษทขนาดใหญและเคยไดรบความเช�อถอสง แตกลบมการจดทางบการเงนท�ไมถกตอง

11

ปกปดผลขาดทนในระหวางบรษท โดยรวมมอกนระหวางซอโอ ซเอฟโอ กบผสอบบญช ผลจากกรณดงกลาวทาใหมประกาศใชกฎหมาย U.S. Sarbanes-Oxley Act (2002) หรอเรยกส4 น ๆ วา กฎหมาย SOX หรอ SOA กฎหมายน4 มสาระสาคญใหการปรบปรงคณภาพและมาตรฐานเก�ยวกบเก�ยวกบ การกากบดแล การสอบบญช การตรวจสอบภายใน การควบคม ความเช�อถอไดของงบการเงน เชนในมาตรา 404 กาหนดใหซอโอและซเอฟโอของแตละบรษท เปนผลงลายมอช�อรบรองความถกตองของงบการเงนและการควบคมภายในดานงบการเงน รวมท4งตองเปดเผยเร�องดงกลาวในรายงานประจาปและในแบบฟอรม 10-K ตอ US SEC การไมปฏบตตามมบทลงโทษท4งปรบและจาคก 20 ป มผลบงคบใชกบบรษทจดทะเบยนในสหรฐอเมรกาและบรษทยอยในตางประเทศ ค.ศ. 2004 องคการเพ�อความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาระหวางประเทศท�เรยกกนวา OECD ไดประกาศหลกการการกากบดแลสากล (2004) เพ�อเปนแนวทางท�ดในการกากบดแลกจการประกอบดวยหลกการสาคญเชน การกาหนดสทธของผถอหน การไดรบการปฏบตอยางเสมอภาคของผถอหน บทบาทของผมสวนไดเสย การเปดเผยขอมลและความโปรงใส และการกาหนดบทบาทหนาท�ของคณะกรรมการองคการในการกากบดแลฝายบรหาร โดยเฉพาะความถกตองของการงานทางการเงนการบญช ความเหมาะสมของระบบการควบคมในและระบบบรหารความเส�ยง ค.ศ. 2004 COSO ไดเสนอกรอบงานประเมนความเส�ยงระดบองคการ (Enterprise Risk Management – Integrated Framework) ประกอบดวยองคประกอบเหลาน4 ใชเปนเกณฑในการประเมนความเพยงพอของการบรหารความเส�ยงและการควบคม ค.ศ. 2009 สถาบนตรวจสอบภายในระหวางประเทศ (IIA) ไดประกาศใชมาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายใน (International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing: Standards) ท�ทาใหผปฏบตงานตรวจสอบภายในปฏบตไมวาจะเปนสมาชกของสถาบนผตรวจสอบภายในหรอไม จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-2ถง4-4) กลาวถงววฒนาการการของการตรวจสอบภายในไวดงน4 การตรวจสอบภายในเกดข4นเม�อประมาณ 5,500 ปมาแลว แตเพ�งมาไดรบการยอมรบจากสงคมและองคกรท�วโลกเม�อประมาณ 60 ปท�ผานมา

12

การศกษาประวตความเปนมาของการตรวจสอบภายในจะทาใหทราบถงพฒนาการในอดตและแนวโนมท�จะเกดข4นในอนาคต 1. ประวตศาสตรของการตรวจสอบ อาจแบงออกไดเปน 4 ยค ดงน4 1.1 ยคโบราณ (Ancient Times) การตรวจสอบเร�มตนข4นกอนครสตกาล 3,500 ป

บนทกของอารยธรรมเมโสโปเตเมยแสดงเคร�องหมายเลก ๆ ขางตวเลขเก�ยวกบรายการทางการเงน เคร�องหมายจด ขด หรอเคร�องหมายถก แสดงถงระบบของการตรวจทาน คนหน� งจดทารายการสรปผลของรายการท�เกดข4 น และอกคนหน� งตรวจทานวาสรปถกตองหรอไม การควบคม การตรวจทานและแนวคดของการแบงแยกหนาท�อาจถอกาเนดข4นในยคน4

1.2 ยคกลาง (The Middle Ages) เม�อโรมลมสลาย ทาใหระบบการเงนและการควบคม

ทางการเงนลมสลายตามไปดวย จนกระท�งส4นสดยคมด (Dark Ages) ผออกกฎหมายตองพสจนวาเขาไดรบรายไดหรอเงนภาษจากประชาชนครบถวน พวกขนนางหรอนกกฎหมายจงมหนาท�ตรวจสอบเบ4องตน ตอมาจงมการแตงต4 งเจาหนาท�ตรวจสอบภาษโดยเฉพาะ

การขยายตวทางการคาของชาวอตาเลยนระหวางศตวรรษท� 13 ทาใหเกดการจด

บนทกท�ซบซอนมากย�งข4น ดงน4นจงเกดระบบบญชคข4นมา กลาวคอ ทกรายการคาจะบนทก 2 ดาน ท4งดานเดบตและเครดต คอ ดานซายและดานขวา ระบบน4 ชวยใหพอคาควบคมรายการคากบลกคาและผขาย รวมท4งตรวจสอบงานของลกจางได การตรวจสอบบญชมความสาคญอยางมาก

1.3 ยคการปฏวตอตสาหกรรม (The Industrial Revolution) การสอบบญชท�รจกกนใน

ปจจบนน4 เร�มตนในชวงระหวางการปฏวตอตสาหกรรมในประเทศองกฤษ องคกรจางนกบญชเพ�อตรวจสอบบนทกทางการเงนมากกวาการไถถามแลวไดยน โดยตรวจสอบบนทกทางบญชและเปรยบเทยบรายการในสมดบญชกบเอกสารประกอบการลงบญช

13

1.4 ยคปจจบน (Recent Time) การสอบบญชไดแผขยายขามจากประเทศองกฤษผานทางทะเลไปประเทศสหรฐอเมรกาในระหวางศตวรรษท� 19 โดยการลงทนของชาวองกฤษ ชาวองกฤษม�งค�งลงทนมหาศาลในกจการของประเทศสหรฐอเมรกา ดงน4น ผลงทนจงตองการตรวจสอบอยางเปนอสระเก�ยวกบเงนท�นาไปลงทน ผสอบบญชไดนาวธการตรวจสอบเขาไปเผยแพรและปรบใชกบอาณานคมขององกฤษ ความตองการสอบบญชของชาวองกฤษเกดข4นภายใตกฎหมายท�เรยกวา พระราชบญญตบรษทองกฤษ (British Companies Act) เพ�อใหเกดความเช�อม�นวาถกตองครบถวน (Accountability) แกผลงทน แตประเทศสหรฐอมเมรกายงไมมกฎหมายวาดวยการสอบบญช เน�องจากผประกอบการเองเปนผตองการใหมการตรวจสอบ ความตองการเหลาน4 จะมงเนนการตรวจสอบงบดลโดยการใชวธวเคราะหเปรยบเทยบ และเม�อกจการตองการระดมทนจากภายนอกการตรวจสอบบญชจงเปนส�งจาเปน

ววฒนาการการตรวจสอบภายในของประเทศไทย นกวชาการกลาวถงววฒนาการการตรวจสอบภายในของประเทศไทยไวดงน4 อษณา ภทรมนตร (2552: 1-13 - 1-15) ไดกลาวถงววฒนาการการตรวจสอบภายในไววา เหตการณและพฒนาการตรวจสอบสอบภายในสาหรบภาครฐและเอกชนของประเทศไทยเรยงตามลาดบไดดงน4 พ.ศ. 2472 ประเทศไทยเร�มมการสอบบญช ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 3 เอกเทศสญญา ประกาศใชต4งแตวนท� 1 เมษายน 2472 พ.ศ. 2491 จดต4งสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยและการกาหนดพระราชบญญตผสอบบญชในป 2505 พ.ศ. 2505 การประกาศระเบยบการจายเงนจากคลง พ.ศ. 2505 ระบใหสวนราชการแตงต4งผตรวจสอบภายใน

14

พ.ศ. 2517 การจดต4งตลาดหลกทรพยแหงประเทศ ซ� งมบทบาทสาคญในการพฒนาการตรวจสอบภายใน การควบคมภายใน และการกากบดแลท�ดในโอกาสตอมา พ.ศ. 2519 มตคณะรฐมนตรเดอนสงหาคม พ.ศ. 2519 กาหนดใหมอตรากาลง เพ�อทาหนาท�เปนผตรวจสอบภายในของสวนราชการ หรอของจงหวดโดยเฉพาะ พ.ศ. 2521 กระทรวงการคลงไดจดทาคมอการตรวจสอบภายในของสวนราชการคร4 งแรก พ.ศ. 2531 สานกงานตรวจเงนแผนดนไดรเร�มขยายขอบเขต งานตรวจสอบภายในของสวนราชการ จากการตรวจสอบดานการเงนการบญช ไปสการตรวจสอบดานความประหยดประสทธภาพ และประสทธผลของการใชเงนงบประมาณ นยมเรยกวาการตรวจสอบดาเนนงาน (Performance Audit) ผเขยนไดรบผดชอบในฐานะรองประธานคณะทางานจดทาคมอตรวจสอบการดาเนนงานของสานกงานตรวจเงนแผนดน พ.ศ.2531 และเปนคมอการตรวจสอบการดาเนนงานภายในเลมแรกของประเทศไทย ท�พฒนาตามแนวการปฏบตงานตรวจสอบภายในสากล พ.ศ. 2532 การตดต4งสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย มสวนผลกดนในการพฒนาการตรวจสอบภายในประเทศ โดยเฉพาะอยางย�งในปลายป พ.ศ.2539 สมาคมผตรวจสอบภายในระหวางประเทศ (The Institute of Internal Auditors: IIA) พ.ศ. 2535 เร�มจากประกาศของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย พ.ศ.2535 กาหนดคณสมบตของบรษทท�จะย�นคาขอจดทะเบยนตามขอบงคบตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย วาบรษทท�จะย�นคาขอจดทะเบยนตองจดใหมระบบการตรวจสอบภายในและการควบคมภายในท�เหมาะสม พ.ศ. 2539 ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยจดทาคมอระบบการควบคมภายใน ผเขยนในฐานะคณะทางานจดทาคมอน4 ไดเสนอใหคมอน4 อางองกรอบงานการควบคมภายในของ COSO (ค.ศ. 1994) เปนคร4 งแรกของไทย เน�องจากการปฏบตงานและฝกอบรมในตางประเทศทราบวาเม�อเขายคการคาเสร การปฏบตงานวชาชพ รวมท4งการศกษาและงานวชาการท�เก�ยวของควรอางองกบ มาตรฐาน เกณฑหรอกรอบงานท�เปนสากล และกรอบงานของ COSO ใชเกณฑอางองสากลเกณฑหน�ง

15

พ.ศ. 2541 ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยไดออกขอบงคบใหบรษทจดทะเบยนจดทะเบยนตองจดต4งคณะกรรมการตรวจสอบภายในป พ.ศ.2542 พ.ศ. 2542 ประกาศใชระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการตรวจสอบภายในของสวนราชการ พ.ศ. 2544 คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนไดประกาศระเบยบวาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายในภาครฐ พ.ศ. 2545 สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย ประกาศใชมาตรฐานการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในและจรรยาบรรณวชาชพใหม เพ�อใหพฒนาการตรวจสอบภายในประเทศเปนวชาชพสอดคลองกบมาตรฐานสากลใหมของ IIA พ.ศ. 2445 ประกาศใชระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยมาตรฐานการตรวจสอบภายในซ� งสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในสากลใหม พ.ศ.2551 ประกาศใชระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการตรวจสอบภายในของสวนราชการ พ.ศ.2551 (ยกเลก พ.ศ.2542) สรปไดวาการเปล�ยนแปลงสการคาเสรต4งแตป พ.ศ. 2543 ทาใหทกประเทศท�วโลกรวมท4งประเทศไทยตองเรงปรบปรงการกากบดแลท�ดและการบรหารท�ดท4งในภาครฐและเอกชน เพ�อใหเกดความโปรงใส ความเช�อถอได และความนาลงทนจากผลงทนระหวางประเทศ การเปล�ยนแปลงดงกลาวมอทธพลสาคญตอการปรบปรงการควบคมภายในและการตรวจสอบภายในของประเทศไทยใหเปนไปตามาตรฐานสากล จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-8ถง4-9) ไดกลาวถงววฒนาการการตรวจสอบภายในของประเทศไทยไววา ในแวดวงราชการของประเทศไทยการตรวจอบภายในไดรบการยอมรบและมหลกฐานปรากฏเม�อ พ.ศ. 2505 ในระเบยบการจายเงนจากคลง พ.ศ. 2505 ซ� งระบใหสวนราชการแตงต4งผตรวจสอบ ดงน4

16

“ใหสวนราชการเจาของงบประมาณท�เปนกระทรวง ทบวง กรม แตงต4งขาราชการคนหน�ง หรอหลายคนเปนผตรวจสอบภายใน มหนาท�ตรวจสอบการจายเงน รวมท4งการกอหน4 ผกพนงบประมาณรายจายของเจาของงบประมาณน4น ๆ และตรวจสอบการอ�นใดตามแตหวหนาราชการจะมอบหมายเปนการภายใน และใหผตรวจสอบภายในรายงานผลตรวจสอบโดยตรงตอหวหนาราชการอยางนอยเดอนละคร4 ง การตรวจสอบตามวรรคแรก จะตรวจสอบโดยวธทดสอบแบบสมตวอยางกได ตามความเหมาะสม โดยคานงถงความสาคญของเร� องท�ตรวจสอบ และวตถประสงคท�จะใหทราบผลการตรวจสอบโดยเรว” ระเบยบดงกลาวขางตน ซ� งกาหนดใหมการแตงต4งผตรวจสอบภายในของสวนราชการ พรอมท4งมการกาหนดหนาท�รบผดชอบและรายงงานผลการตรวจสอบ ภายในระยะเวลาท�กาหนด แมวาจะไมมการระบคณสมบตและพ4นฐานความรของผตรวจสอบภายใน และยงมการกาหนดตาแหนงผตรวจสอบภายในไวอยางเปนทางการ แตกนบไดวาเปนจดเร�มตนของการตรวจสอบภายในของสวนราชการ ตอมาในป พ.ศ. 2519 คณะรฐมนตร โดยการนาเสนอของกระทรวงการคลงไดมมต ซ� งปรากฏตามหนงสอสานกเลขาธการคณะรฐมนตรท� สร.0201/ว78 ลงวนท� 19 สงหาคม 2519 เร�อง การแตงต4งผตรวจสอบภายในของสวนราชการ การตรวจสอบภายในของสวนราชการไดมความสาคญมากข4 น ตามแนวโนมของงบประมาณแผนดนประจาปท�เพ�มมากข4นทกป และการเปล�ยนแปลงระบบงบประมาณเปนแบบแสดงแผนงานและโครงการทาใหเกดความจาเปนในการควบคม และตดตามผลการใชจายเงนมากข4น กระทรวงการคลงจงไดจดทาคมอการตรวจสอบภายในของสวนราชการของ พ.ศ. 2512 เพ�อใชเปนแนวทางในการตรวจสอบ และยงกาหนดระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการตรวจสอบภายในของสวนราชการของ พ.ศ. 2532 ใหถอปฏบต ซ� งระเบยบดงกลาวไดถกยกเลกและใหใช “ระเบยบการตรวจสอบภายในของสวนราชการของ พ.ศ. 2535” แทนพรอมท4งมการกาหนดมาตรฐานการตรวจสอบภายในและจรยธรรมของผตรวจสอบภายใน ในเวลาตอ ๆ มา จนกระท�งถง พ.ศ. 2542 กไดออกระเบยบใหมคอ “ระเบยบการตรวจสอบภายในของสวนราชการของ พ.ศ. 2542” สวน

17

มาตรฐานการตรวจสอบภายในภาครฐ และจรยธรรมของผตรวจสอบภายในของสวนราชการกไดมการปรบเปล�ยน และมการออกใหมในป 2545 เพ�อใชแทนฉบบเดมท�มอย วตถประสงคของการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงวตถประสงคของการตรวจสอบภายในไวอยางใกลเคยงกน ดงน4 เจรญ เจษฎาวลย (2546: 66) ไดกลาวถงวตถประสงคของการตรวจสอบภายในไววา วตถประสงคของการตรวจสอบภายในเพ�อใหการดาเนนงานขององคการมธรรมาภบาลและมการควบคมท�ด องคการจงจดต4งหนวยงานตรวจสอบภายในข4นมาเพ�อทาหนาท�สอบทาน วเคราะห และประเมนความเส�ยงตาง ๆ ขององคการ ท4งความเส�ยงท�มอยแลว และความเส�ยงท�คาดวาจะเกดข4น เพ�อหาทางปองกนและบรรเทาความเส�ยงตาง ๆ เหลาน4น โดยการใหขอเสนอแนะ การใหคาปรกษา และการใหขอมลท�สาคญตอฝายจดการในการวางมาตรการปองกนแกไข รวมถงใหองคการมระบบควบคมภายในท�ด มการดาเนนงานท�มประสทธภาพ ประหยด และมประสทธผลตามนโยบายและเปาหมายขององคการ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-11)ไดกลาววา สมาคมผตรวจสอบภายในของประเทศสหรฐอเมรกา (IIA) ไดกาหนดวตถประสงคของการตรวจสอบภายในไวดงน4 การตรวจสอบภายในชวยใหองคกรบรรลถงเปาหมายท�วางไวดวยการประเมนและการปรบปรงประสทธผลของกระการบรหารความเส�ยง การควบคม และกระบวนการกากบดแลอยางเปนระบบและเปนระเบยบ ขอบเขตและหนาท�ของผตรวจสอบภายใน จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 6-4ถง6-5) ไดกลาววา สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดขอบเขตและความรบผดชอบของผตรวจสอบภายในไวในแถลงการณความรบผดชอบของผตรวจสอบภายใน ซ� งสรปไดดงน4

18

1. สอบทานและประเมนความเหมาะสมของหลกปฏบตและมาตรการเก�ยวกบการควบคมภายในดานการบญช การเงน และการปฏบตการอ�นวา เหมาะสม เพยงพอหรอไม และสงเสรมใหมการนาวธการควบคมภายในท�มประสทธภาพภายใตคาใชจายท�สมเหตสมผลมาใช

2. ตรวจสอบวานโยบาย แผนงานและการวธปฏบตท�กาหนดไวมการปฏบตตามอยางสม�าเสมอหรอไมเพยงใด

3. ตรวจสอบวามการบนทกบญช ดแลรกษา และควบคมทรพยสนจากการสญเสยอยางเหมาะสมหรอไมเพยงใด

4. ตรวจสอบความเช�อถอไดของระบบการประมวลผลขอมลภายในองคกรวามหรอไม เพยงใด

5. ประเมนผลการปฏบตงานดานตาง ๆ วาเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลหรอไมหรอไม เพยงใด

6. แนะนามาตรการควบคมหรอวธการปรบปรงการปฏบตงานของหนวยงานตาง ๆ ใหมประสทธภาพมากย�งข4น

เปาหมายของการตรวจสอบภายใน พนธพงศ เกยรตกล (2543: 10) ไดกลาวไววา การกาหนดเปาหมายการตรวจสอบภายในทาใหการปฏบตมทศทางท�ชดเจน บรรลวตถประสงคท�ตองการ เปาหมายเปนเคร�องมอท�ทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพ การกาหนดเปาหมายใหกบหนวยงานตรวจสอบจงมความสาคญตอการปฏบตงานของหนวยงานตรวจสอบเปาหมายในการตรวจสอบภายใน มดงน4 1. ปองกนการร�วไหล ทางดานการเงนและบญช

19

2. เพ�มประสทธภาพ ประสทธผล และประหยดใหกบองคกร 3. สงเสรมใหเกดประสทธภาพในการปฏบตงาน 4. กระตนใหการปฏบตงานเปนไปตามนโยบายท�กาหนด 5. เสนอระเบยบปฏบต นโยบายการบรหาร ใหเพยงพอกบการบรหาร เปาหมายของการตรวจสอบภายใน เปรยบเหมอนเปนหเปนตาใหกบฝายจดการในการดแลใหกบหนวยงานในองคกร ปฏบตงานใหเปนไปตามนโยบายท�ฝายจดการมอบหมาย การบรรลเปาหมายทาใหองคกรมประสทธภาพเกดกาไรสงสด กระบวนการตรวจสอบภายใน จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 7-1ถง7-3) ไดกลาวถงกระบวนการตรวจสอบภายในไวดงน4 1. การวางแผนงานตรวจสอบ

ผตรวจสอบภายในมหนาท�สอบทานงานทกดานขององคกร แตดวยขอจากดของทรพยากรของหนวยงานตรวจสอบภายใน ทาใหผ ตรวจสอบภายในไมสามารถปฏบตงานสอบทานงานทกกจกรรมขององคกรไดท4งหมด ดงน4น ผตรวจสอบภายในควรจดลาดบกอนหลงของงานท�ตรวจสอบ งานใดมความเส�ยงสงและมผลกระทบตอความสาเรจขององคกรอยางมาก งานน4นควรไดรบตรวจสอบกอนและเปนประจาทกป ในการพจารณาจดลาดบความสาคญกอนหลงของงานท�ตรวจสอบ นอกจากจะพจารณาจากปจจยความเส� ยงแลว ยงมปจจยอ�นอก เชน ความซบซอนของงาน ชวงเวลาของการตรวจสอบคร4 งสดทาย เปนตน

20

2. การปฏบตงานตรวจสอบภาคสนาม

การปฏบตภาคสนามเร�มตนจากการบนทกแจงการเขาตรวจสอบไปยงหวหนาหนวยรบตรวจ เพ�อแจงใหทราบถงกจกรรมท�จะตรวจสอบและท�อยนอกเหนอของเขตการตรวจสอบ การตดตามความกาวหนาของการตรวจสอบ รวมท4งกระบวนการออกรายงานการตรวจสอบ เร� องเหลาน4 จะนามาประชมหารอกนกอนท�จะเร� มลงมอตรวจสอบ การประชมกบหวหนาหนวยรบตรวจคร4 งน4 ซ� งเรยกวา “การประชมเปดการตรวจสอบ” (Open Meeting)

3. การรายงาน และการตดตามผลการตรวจสอบ

เม�อสรปผลการตรวจสอบ ผตรวจสอบภายในควรจดการประชมปดการตรวจสอบ (Exit Meeting) กบหวหนาหนวยรบตรวจ เร� องท�ปรกษาหารอกนในท�ประชมน4 จะเก�ยวของกบจดออนของการควบคมภายในและแนวทางแกไขท�ตกลงรวมกน เร� องเหลาน4 จะรวมอยในรายงานการตรวจสอบภายในอยางเปนทางการ พรอมท4งคาช4 แจงของผบรหารหนวยงานรบตรวจ (Manager’s Response) และวนท�เปาหมายในการดาเนนการแกไข

หนาท�และความรบผดชอบของการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงหนาท�และความรบผดชอบของการตรวจสอบภายในไวดงน4 พนธพงศ เกยรตกล (2543: 18) ไดกลาวไววา หนาท�หลกของการตรวจสอบเปนส�งท�ผ ตรวจสอบตองทาความเขาใจหนาท�ของตนเองใหชดเจน การปฏบตงานของผตรวจสอบจงจะเกดประสทธภาพ มคณคาเชงสรางสรรค หนาท�หลกของการตรวจสอบมดงน4

1. เขาตรวจสอบหนวยงาน คอ เขาตรวจสอบหนวยงานภายในองคกรตามแผนงานการตรวจสอบท�ไดรบอนมตใหปฏบตงานไดตามกาหนดเวลา

21

2. หาขอเทจจรง (Fact) คอ จากการเขาตรวจสอบการปฏบตในชวงระยะเวลาใดเวลาหน�ง ผตรวจสอบตองคนหาขอเทจจรงในการปฏบตงานวาถกตองหรอไม เพ�อเสนอตอหนวยงานท�รบตรวจสอบ และฝายจดการ

3. ประเมนผลการควบคม (Internal Control) คอ ประเมนระบบงาน มาตรฐานการปฏบตงาน มจดใดบางท�เปนจดออน ท�มความเส� ยงมระบบการควบคมภายในท�ดหรอไม

4. ตรวจสอบตามคาส�ง คอ ตรวจตามคาส�งของฝายจดการหรอคณะกรรมการตรวจสอบ (Audit Committee) เปนการตรวจท�อยนอกเหนอจากแผนงานการตรวจสอบเพ�อตอบขอสงสยของฝายจดการในระบบงานเร�องใดเร�องหน�งท�ยงสงสยอย

5. รายงานการตรวจสอบ (Audit Report) คอ เปนการรายงานผลการตรวจสอบ โดยม

ขอเทจจรง ขอเสนอแนะจากการตรวจสอบเสนอตอฝายจดการ เพ�อใหพจารณาดาเนนการ

6. ตดตามผล (Follow up) คอ การตดตามผลหลงจากตรวจสอบเสรจแลวในระยะเวลาหน� ง เพ�อใหแนใจวาหนวยงานท�รบการตรวจสอบมการแกไขปรบปรงระบบงานขอมลท�ไมถกตองแลว

7. ประสานงานกบผตรวจสอบภายนอก คอ ผตรวจสอบบญชภายนอกมเวลาในการตรวจสอบนอย เม�อผตรวจสอบภายนอกตองการทราบขอมลระบบการควบคมภายในของระบบงาน เชน ระบบบญช ระบบการเงน กตองมการสอบถาม และประสานงานกบผตรวจสอบภายใน เพ�อเกดความเช�อม�นในการตรวจสอบ

ส�งสาคญท�ผตรวจสอบตองปฏบตคอ ประเมนผลการควบคมภายใน และตดตามผล เปนหนาท�หลกท�สาคญมาก มฉะน4นการปฏบตงานตรวจสอบแตละโครงการจะไมประสบความสาเรจ อษณา ภทรมนตร (2552: 3-8ถง3-10) ไดกลาวถงหนาท�และความรบผดชอบของการตรวจสอบภายในไวดงน4

22

ตวอยางการกาหนดหนาท�และความรบผดชอบในแตละตาแหนงงาน มดงน4 1. หนาท�ในตาแหนงผบรหารหนวยงานตรวจสอบภายใน 1.1 ปฏบตงานและควบคมงานตรวจสอบในกจกรรมตรวจสอบภายในใหม�นใจ วา 1.1.1 งานตรวจสอบภายในเปนไปตามวตถประสงค อานาจหนาท�ความ

รบผดชอบท�กาหนดในกฎบตรการตรวจสอบภายในท�ไดรบการอนมตจากฝายบรหารและไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการองคกร

1.1.2 การใชทรพยากรในกจกรรมตรวจสอบภายในมประสทธภาพและ

ประสทธผล 1.1.3 งานตรวจสอบภายในเปนไปตามมาตรฐาน 1.2 เปนผ ประสานงานกบคณะกรรมการองคการ คณะกรรมการตรวจสอบและ

ผบรหารระดบสง

1.2.1 รบผดชอบการจดทาและทบทวนกฎบตรการตรวจสอบภายในใหเหมาะสมอยเสมอ

1.2.2 รบผดชอบการวางแผนการปรบปรงพฒนากจกรรมตรวจสอบภายใน

ตรวจสอบท4งแผนระยะส4นและระยะยาว 1.2.3 รบผดชอบการการบรหารงานตรวจสอบและบคลากรในกจกรรม

ตรวจสอบภายในตรวจสอบ 1.2.4 พจารณาอนมตแนวการตรวจสอบท�ผจดการฝายตรวจสอบแตละฝาย

เสนอ

23

1.2.5 พจารณานโยบายและสอบทานการจดทาแผนการตรวจประจาป (Audit Plan) กอนนาเสนอคณะกรรมการองคการ และคณะกรรมการตรวจสอบ

1.2.6 จดทาหรอสอบทานการจดทางบประมาณประจาป กอนนาเสนอ

คณะกรรมการองคการและคณะกรรมการตรวจสอบ 1.2.7 สอบทานรายงานผลการตรวจสอบกอนนาเสนอคณะกรรมการองคการ

และคณะกรรมการตรวจสอบ 1.2.8 ฝกอบรมพนกงาน 1.2.9 ปฏบตหนาท�อ�นท�ไดรบมอบหมาย 2. หนาท�ในตาแหนงผจดการฝายตรวจสอบภายใน 2.1 ปฏบตงานตรวจสอบท4งดานการเงน การบญช การปฏบตงาน การดาเนนงาน การ

สบสวน ไดตามมาตรฐาน 2.2 จดทาแผนการตรวจสอบประจาป (Audit Plan) ในกลมธรกจหรอสายงานท�

รบผดชอบ 2.3 จดทาหรอสอบทานแนวการสารวจขอมล แนวการตรวจใหเปนไปตามมาตรฐาน 2.4 จดทารายงานและควบคมความคบหนาในการปฏบตงานตามแผนงานท�กาหนด 2.5 สอบทานความเพยงพอ ครบถวน สมบรณของหลกฐานท�อางองในรายงาน 2.6 จดทาหรอสอบทานรางรายงานการตรวจสอบใหเปนไปตามมาตรฐาน 2.7 สอบทานคณภาพงานของฝายตรวจสอบอ�น (Peer Review)

24

2.8 ฝกอบรมพนกงาน 2.9 ปฏบตงานอ�นท�ไดรบมอบหมาย 3. หนาท�ในตาแหนงพนกงานตรวจสอบอาวโส 3.1 ปฏบตงานตรวจสอบบางสวนไดโดยไมตองมการกากบดแล หรอสามารถควบคม

งานตรวจสอบบางสวนได 3.2 จดทาโปรแกรมงานตรวจสอบ (Audit Program) ในสวนท�ไดรบมอบหมาย 3.3 จดทากระดาษทาการการสรปประเดนขอตรวจพบ (Audit Findings) รวมท4งการ

คนควาเสนอหาวธการแกไขท�เหมาะสม 3.4 วเคราะหขอมล ประเมนความเพยงพอและเหมาะสมของหลกฐานท�ไดจากการ

ตรวจสอบ 3.5 สอบทานกระดาษทาการท�พนกงานตรวจสอบจดทาข4น 3.6 ปฏบตงานในการเกบรวบรวมขอมลรวมกบพนกงานตรวจสอบ 3.7 รางรายงานผลการตรวจสอบในสวนท�ไดรบมอบหมาย 3.8 ประสานงานและตดตอกบหนวยรบตรวจไดเปนอยางด 3.9 ปฏบตงานอ�นตามท�ไดรบมอบหมาย 4. หนาท�ในตาแหนงพนกงานตรวจสอบภายใน

25

4.1 จดทากระดาษทาการเพ�อเกบรวบรวมขอมลท�ไดจากการตรวจสอบตามแนวการ ตรวจสอบท�ไดรบมอบหมาย 4.2 ปฏบตงานตรวจสอบ โดยใชว ธการตรวจสอบตาง ๆ เ ชน การสอบถาม

การสมภาษณ การสงเกตการณ การตรวจนบ การตรวจสอบเอกสารหลกฐาน และการวเคราะหขอมล ฯลฯ

4.3 จดทาหรอชวยจดทาแนวการตรวจสอบในสวนท�ไดรบมอบหมาย 4.4 เสนอหรอชวยเสนอวธการแกไขในส�งท�ตรวจพบ 4.5 ชวยหรอสอบทานงานท�ปฏบตงานโดยพนกงานตรวจสอบอ�น 4.6 ปฏบตงานใหเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบ และคาส�งในงานตรวจสอบ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 6-4 - 6-5) ไดกลาววา สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดขอบเขตและความรบผดชอบของผตรวจสอบภายในไวในแถลงการณความรบผดชอบของผตรวจสอบภายใน ซ� งสรปไดดงน4

1. สอบทานและประเมนความเหมาะสมของหลกปฏบตและมาตรการเก�ยวกบการควบคมภายในดานการบญช การเงน และการปฏบตการอ�นวา เหมาะสม เพยงพอหรอไม และสงเสรมใหมการนาวธการควบคมภายในท�มประสทธภาพภายใตคาใชจายท�สมเหตสมผลมาใช

2. ตรวจสอบวานโยบาย แผนงานและการวธปฏบตท�กาหนดไวมการปฏบตตามอยางสม�าเสมอหรอไมเพยงใด

3. ตรวจสอบวามการบนทกบญช ดแลรกษา และควบคมทรพยสนจากการสญเสยอยางเหมาะสมหรอไมเพยงใด

26

4. ตรวจสอบความเช�อถอไดของระบบการประมวลผลขอมลภายในองคกรวามหรอไม เพยงใด

5. ประเมนผลการปฏบตงานดานตาง ๆ วาเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลหรอไมเพยงใด

6. แนะนามาตรการควบคมหรอวธการปรบปรงการปฏบตงานของหนวยงานตาง ๆ ใหมประสทธภาพมากย�งข4น

คณสมบตของผตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงคณสมบตของผตรวจสอบภายในไวอยางใกลเคยงกน ดงน4 พนธพงศ เกยรตกล (2543: 20) กลาววา คณสมบตของผตรวจสอบท�ควรม ประกอบดวย 1. คณสมบตเชงวชาการ 1.1 ความรเชงวชาการ ไดแก หลกการบญช หลกการตรวจสอบ หลกการสถต และ

ประเมนผล หลกการบรหารสนคาคงเหลอ กฎหมาย ภาษอากร คอมพวเตอร ซ� งทมงานตรวจสอบ ควรประกอบดวยผท�มความรเชงวชาการหลาย ๆ แขนงสวนผ บรหารงานตรวจสอบ ควรมความรหลกการเบ4องตนไวทกแขนง

1.2 ชอบศกษาหาความร การหาความรภายในองคกรไดแก องคกรทาธรกจอะไร

ความเส� ยง (Risk) ขององคกร วสยทศนองคกร (Corporate Vision) ระเบยบ ขอบงคบ กฎเกณฑ ซ� งทมผตรวจสอบตองหม�นศกษาขอมลภายในองคกรเก�ยวกบการเปล�ยนแปลง เพราะการเปล�ยนแปลงภายในองคกรทกคร4 งจะกระทบตอความเส�ยงขององคกรเสมอและการหาความรอ�น ๆ ท�กาวหนา ไดแก ISO TQM 5ส.QC ความรท�วไปท�มความเก�ยวกบการตรวจสอบ ซ� งทมผตรวจสอบควรหาความร

27

วชาการใหม ๆ ท�มสวนชวยในการปรบปรงการปฏบตงานของทมและองคกร ใหเกดประสทธภาพ

2. คณสมบตประจาตวผตรวจสอบ (Personality) 2.1 บคลกภาพ ไดแก แตงกายสะอาด ทนสมย วางตวด นาเช�อถอ ซ� งบคลกภาพท�ด ทา

ใหผตรวจสอบมความนาเช�อถอ สะทอนความเปนระเบยบ กฎเกณฑ 2.2 มนษยสมพนธ (Personal Relationship) ไดแก ใหคาแนะนาท�ด ใหความชวยเหลอ

ใหความรวมมอ ซ� งการมมนษยสมพนธท�ด ควรมท4งกอนการ 2.3 ความคดสรางสรรค (Creativity) ไดแก ทศนคตท�ดในการปฏบตงาน ควรชอบ

ทางานแบบสรางสรรค ทาทาย ชอบเปล�ยนแปลง ไมควรต4 งเปาหมายการตรวจสอบ เพ�อจบทจรต นกวางแผนท�ด ควรวางแผนงานใหสอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคเสรจทนกาหนดเวลา โดยมคาใชจายไมเกนกวางบประมาณ นกวเคราะหท�ด ควรวเคราะหความเส�ยงขององคกร วเคราะหจดออน คดเลอกขอเทจจรง รกษาความลบ ไมควรนาขอเทจจรงของหนวยงานท�รบการตรวจสอบไปเผยแพร ปรบปรงตนเองเสมอ ควรทบทวนตวเองอยเสมอ วาการปฏบตเปนเชนไร สาเรจตามเปาหมายหรอไม และปรบปรงตนเองอยเสมอ ผตรวจสอบควรพฒนาคณสมบตประจาตวอยางสม�าเสมอ

เจรญ เจษฎาวลย (2546: 71) กลาววา คณสมบตของผตรวจสอบภายใน อาจจาแนกออกเปน 2 ประเภท คอ 1. คณสมบตทางการศกษา ไดแก 1.1 คณวฒทางการศกษา ควรเปนผสาเรจการศกษาอยางนอยระดบปรญญาตรทางการ

บญชหรอวชาการท�เก�ยวเน�อง เชน การบรหาร การเงนการธนาคาร

28

1.2 การฝกอบรมดงาน คณวฒทางการศกษาตามหลกสตรของมหาวทยาลยอาจไมเพยงพอ เพราะจะมความรทางวชาการเทาน4น การฝกอบรมพเศษในหลกสตร ตาง ๆ เก�ยวกบหลกสตรการตรวจสอบตาง ๆ เปนคณสมบตท�จาเปนอยางหน� ง และการดงานในตางประเทศดานการตรวจสอบกจะเปนทางหน� งในการเพ�มพนความร

2. คณสมบตเฉพาะตว แบงได 2 สวน 2.1 เปนความรทางการศกษาท�วดดวยปรญญาบตรทางการศกษาจากคณะวชาตาง ๆ 2.2 เปนคนท�มบคลกภาพท�ด แบงได 2 แบบ 2.2.1 ความเปนผตรวจสอบมออาชพมองเหนไดจาก เปนผท�มความรทางกการ

ตรวจสอบ กลาหาญ ซ�อสตยสจรต มคณธรรม จงรกภกดตอองคการ ไมกาวราวหยาบคาย มสตปญญา ไหวพรบดและทนคน

2.2.2 ความเปนผมมนษยสมพนธท�ด จะตองเขาไปเก�ยวของกบพนกงานจานวน

มาก จาเปนตองมการตดตอกบทกระดบท�วท4งองคกร โดยมคณสมบตเหลาน4 เปนมตรกบผคนท�วไป ทกทายโอภาปราศรยกบเพ�อนรวมงาน มความย4มแยมแจมใส มความอดทนและรจกขมจตใจ ใหอภยผอ�น รจกขอโทษเม�อทาผด จรงใจ สภาพออนโยน มความสามารถในการส�อสารและนาเสนอ เปนคนยอกรบฟงความคดเหนของผอ�น รจกการแตงการท�เหมาะสม และเปนคนอารมณขน

จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-24 - 4-25) ไดกลาววา คณสมบตท�ดของผตรวจสอบภายใน ประกอบดวย 2 สวน คอ 1. คณสมบตทางการศกษา

29

1.1 มความรและความชานาญเชงวชาการด หลากหลายแขนงวชาในระดบเบ4องตนและระดบกลาง และอาจมความรและความชานาญในบางแขนงวชาในระดบสงหรอลกซ4 ง ตวอยางเชน การบญช การเงน การตรวจสอบ สถต การบรหารหรอ การจดการ เศรษฐศาสตร กฎหมาย ภาษอากร เทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน

1.2 ชอบศกษาหาความรอยเสมอ ใฝรอยางไมหยดย 4ง ไมวาจะเปนความรภายในองคกร

และความรใหม ๆ ท�มสวนชวยในการพฒนาและปรบปรงงานและองคกร เชน การประกอบธรกจขององคกร ความเส�ยงขององคกร วสยทศนขององคกร กฎระเบยบ ประกาศ คาส�ง ขอบงคบ และหลกเกณฑตาง ๆ ภายในองคกร สวนความรใหม ๆ อาจไดแก ISO, TQM, 5ส, TQC, KPI, EVA, CSA เปนตน

2. คณสมบตสวนตว ผตรวจสอบภายในควรมคณสมบตสวนตว (Personal Background)

ดงน4 2.1 บคลกภาพด การแตงกายสะอาด เรยบรอย การวางตวอยางเหมาะสม สภาพ

ออนนอม ถอมตน อดทน และจตใจหนกแนน (ไมเยอหย�ง อวดด) เพ�อสรางความนาเช�อถอ

2.2 มนษยสมพนธด การใหความชวยเหลอ ใหคาแนะนาท�ด และมประโยชนใหความ

รวมมอ และมทกษะการส�อสารท�ดและมประสทธภาพ โดยเฉพาะการการเขยนรายงานเชงสรางสรรค

2.3 ความคดสรางสรรค (Creativity) ความรเร� ม ชางสงเกต มวสยทศนท�กวางไกล

แสวงหาชองทางหรอวธการท�ใหม ๆ เพ�อปรบปรงหรอแกไขปญหาไดอยางรวดเรว ชอบการเปล�ยนแปลงท�ดข4น เปนนกคดและชอบวางแผน เปนนกวเคราะหความเส�ยงขององคกร มปฏภาณไหวพรบท�ด และมทศนคตท�ด

2.4 การเกบรกษาความลบท�ด ไมนาความลบขององคกรและผรบตรวจสอบไปเผยแพร

โดยไมไดรบอนญาต

30

2.5 การปรบปรงและพฒนาตนเองอยตลอดเวลา มความกระตอรอรนและต�นตวใน การทางานและพฒนางาน พจารณาและทบทวนตนเองอยเสมอวาไดปฏบตงานเปนไปตามแผนงานและสาเรจลลวงตามเปาหมายมากนอยเพยงใด ตดตามสารสนเทศขาวสารทางเศรษฐกจ สงคม และธรกจอยเสมอ

2.6 มความซ�อสตยสจรต มความเช�อม�นในตนเอง มความเปนอสระและเท�ยงธรรม

มลกษณะเปนผนาและยนดรบฟงความคดเหนของผอ�น ประเภทของการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงประเภทของการตรวจสอบภายในไวแตกตางกนดงน4 พนธพงศ เกยรตกล (2543: 14) ไดกลาวไววา ประเภทของการตรวจสอบแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน4 1. ตรวจสอบบญชการเงน เปนการตรวจสอบความถกตองของบญชและการเงน 2. ตรวจสอบปฏบตการเปนการตรวจสอบข4นตอนการปฏบตงาน 3. ตรวจสอบคอมพวเตอรเปนการตรวจสอบขอมล และโปรแกรมการปฏบตงานของ

โปรแกรมคอมพวเตอร 4. ตรวจสอบการบรหารเปนการตรวจสอบการบรหารงาน ใหบรรลตามนโยบายท�

ต4งเปาหมายไว แตเม�อเกดการทจรตเกดข4 น ผตรวจสอบจะตองเขาไปทาการตรวจสอบเพ�อหาสาเหต เรยกวา การตรวจสอบแบบสอบสวน (Investigative audit) ซ� งตรวจไมบอยนก

31

เจรญ เจษฎาวลย. (2546:18) ไดแบงประเภทการตรวจสอบภายในตามวตถประสงคของการตรวจสอบ ดงน4 1. การตรวจสอบการเงนการบญช

การตรวจสอบประเภทน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Financial Audit เปนการตรวจสอบ ท� มงพสจนความถกตองของการบนทกบญช และความมอยจรงของทรพยสนและหน4 สนของกจการ รวมท4งการสอบทานและประเมนผลระบบควบคมภายในท�เนนไปในพ4นท�ทางการเงน (Financial Area) เปนหลกการสาคญ บางตาราวชาการเรยกวา Financial Related Audit กม

2. การตรวจสอบการปฏบตตามกฎหมาย

การตรวจสอบประเภทน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Compliance Audit เปนการสอบทานการปฏบตตามกฎหมายและระเบยบคาส�งของกจการรวมท4งการสอบทานและประเมนผลระบบควบคมภายในท�เนนเร�องการละเมดหรอฝาฝนกฎหมาย หรอระเบยบคาส�งของกจการ โดยท�วไปจะทาควบคหรอตอเน�องกบงานตรวจสอบการเงนการบญชดงกลาว

3. การตรวจสอบการทจรต

การตรวจสอบประเภทน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Investigative Audit เปนการตรวจสอบพสจนหลกฐานการทจรตและคนหาตวบคคลผ กระทาการทจรต ซ� งโดยท�วไปเปนกจกรรมตอเน�องและเก�ยวของกบการตรวจสอบท4ง 2 ประเภทขางตน

4. การตรวจสอบการดาเนนงาน

การตรวจสอบประเภทน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Operational Audit หรอ Performance Audit กเรยก เปนกจกรรมการสอบทาน วเคราะหและประเมนผลเก�ยวกบ

32

4.1 ความมประสทธภาพ (Efficiency) 4.2 ความประหยด (Economy) 4.3 ความมประสทธผล (Effectiveness)

ในทางวชาการมการเรยกขานกนในอกหลาย ๆ ช�อ เชน Efficiency Audit หรอ Effectiveness Audit หรอ Program Audit เปนตน

5. การตรวจสอบการบรหาร

การตรวจสอบประเภทน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Management Audit (บางตาราเรยก Program Result) เปนแนวความคดและหลกการตรวจสอบลาสดของโลก ท�มความละเอยดออนและสลบซบซอนมากท�สดเพราะเปนกจกรรมการสอบทานกระบวนการตดสนใจของผ บรหารองคการเพ�อมงตอการทาใหองคการไดรบประโยชนสงสด

6. การตรวจสอบเทคโนโลยขอมลสารสนเทศ

การตรวจสอบประเภทหลงน4 ภาษาองกฤษนยมเรยกกนวา Information Technology Auditหรอ IT Audit เปนช�อเรยกแทนคาวา E.D.P. Audit หรอ Computer Audit ในอดตเปนกจกรรมการตรวจสอบระบบงานและระบบควบคมภายในทางดาน IT ขององคการ เพ�อมงตอการสอบทานใหระบบ IT ของกจการมประสทธภาพ ประหยด และเกดประสทธผล โดยมความปลอดภยสง

การตรวจสอบภายในสมยใหม นกวชาการไดกลาวถงการตรวจสอบภายในสมยใหมไวอยางใกลเคยงกนดงน4

33

จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 4-15ถง4-18) ไดกลาววา การตรวจสอบภายในตามแนวคดสมยใหม เปนบรการใหหลกประกนหรอบรการใหความเช�อม�น อาจจาแนกเปนประเภทใหญ ๆ ได 6 ประเภท คอ 1. การตรวจสอบทางการเงน (Financial Audit) เปนการตรวจอบเพ�อใหแนใจวา การ

บนทกรายการตาง ๆ ในบญช ขอมลตาง ๆ ทางการเงนและรายงานทางการเงนไดจดทาอยางถกตอง ครบถวน เหมาะสม และเช�อถอได และครอบคลมถงการจดวางระบบการปองกนดแลรกษาและใชทรพยสนขององคกรใหปลอดภย ตลอดจนการประเมนระบบการควบคมภายในของการบญชและการเงน (Financial Control) ท�วางไววารดกม เหมาะสม เพยงพอหรอไม เพยงใด

การตรวจสอบทางการเงนเปนการตรวจสอบมงเนนผลในอดตท�ไดเกดข4นแลว หรอท�เรยกวา “หลงขอเทจจรงไดเกดข4นแลว” (After the Facts) ซ� งเปนการตรวจสอบในเชงคนหา (Detective Audit) ขอผดพลาดในอดตเพ�อนามาปรบปรงแกไข (Corrective Audit)

การตรวจสอบทางการเงนมกถกเรยกอกอยางหน� งวา การตรวจสอบงบการเงน (Financial Statement Audit) แตในความหมายท�แทจรงน4นคอ การตรวจสอบงบการเงนเปนสวนหน�งของการตรวจสอบทางการเงน

2. การตรวจสอบการปฏบตงาน (หรอการตรวจสอบการดาเนนงาน) เปนการตรวจสอบ

เพ�อใหแนใจวา การปฏบตงานหรอข4นตอนการดาเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกรเปนไปอยางมประสทธภาพ มการใชทรพยากรอยางคมคาและมประสทธผล จนสามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายท�องคกรกาหนดไว โดยมงเนนประสทธภาพ (Efficiency) ประสทธผล (Effectiveness) และความคมคา (Economy) ของกจกรรมน4น หากมอปสรรคหรอขอขดของจะไดหาทางแกไข การตรวจสอบประเภทน4 เปนการประเมนผลการปฏบตงานในปจจบน เพ�อมงตอผลในอนาคต ซ� งบางท เรยกวา การตรวจสอบผลการปฏบตงาน (Performance Audit)

การตรวจสอบการปฏบตงานอาจแยกไดเปน 4 ลกษณะ คอ

34

2.1 การตรวจสอบการจดองคการ (Organization Audit) 2.2 การตรวจสอบระบบงาน (System Audit) 2.3 การตรวจสอบหนาท�ของงาน (Function Audit) 2.4 การตรวจสอบโครงการ (Program Audit) 3. การตรวจสอบการบรหาร เปนการตรวจสอบเพ�อประเมนผลการปฏบตงานในหนาท�

เก�ยวกบการบรหารงานและการควบคมทางดานการบรหาร (Management Control) ในทกระดบช4นท�กระทาอยางมระบบ เปนระเบยบแบบแผน และมความเปนอสระ โดยมงถงผลในอนาคตเพ�อประโยชนตอองคกรใหบรรลวตถประสงคตาง ๆ ท�วางไว และเปนการตรวจสอบเพ�อประเมนผบรหารวามความสามารถในการบรหารงานท�ดหรอไมเพยงใด

4. การตรวจสอบการปฏบตตามขอกาหนด (หรอการตรวจสอบการปฏบตตามกฎเกณฑ)

เปนการตรวจสอบการปฏบตงานตาง ๆ ขององคกรวาไดปฏบตตามขอกาหนดท4งจากภายนอกและภายในองคกรหรอไม เพยงใด

5. การตรวจสอบเทคโนโลยสารสนเทศ เปนการตรวจสอบงานท�ใชเทคโนโลย

สารสนเทศในการดาเนนงาน เพ�อใหทราบถงความนาเช�อถอของขอมลและความปลอดภยของระบบงานเทคโนโลยสารสนเทศทางดานคอมพวเตอร

การตรวจสอบเทคโนโลยสารสนเทศเปนสวนหน� งของการตรวจสอบในประเภทอ�นทกประเภทไมวาจะเปนการตรวจสอบทางการเงน การตรวจสอบการปฏบตการ และการตรวจสอบการปฏบตตามขอกาหนด

6. การตรวจสอบพเศษ เปนการตรวจสอบท�ไดรบมอบหมายจากผบรหารเปนกรณพเศษ

หรอเฉพาะกจ หรอกรณท�มการทจรตหรอการกระทาท�สอไปในทางทจรต ผดกฎหมาย

35

หรอกรณท�มเหตอนควรสงสยวาจะมการกระทาท�สอไปทางทจรตหรอประพฤตมชอบเกดข4น หรอเร�องท�ฝายบรหารมความกงวลและใหความสนใจเปนพเศษ

อษณา ภทรมนตร (2552: 1-22) กลาววา แนวคดการตรวจสอบสมยใหมรวมถง 1. การพฒนางานใหทนสมยและตรงกบวตถประสงคขององคการ การตรวจสอบ

สมยใหมเนนการใหสารสนเทศตอคณะกรรมการองคการ คณะกรรมการตรวจสอบฝายบรหาร การตรวจสอบแบบน4 กลาวกนวาผตรวจสอบตองคดเย�ยงผบรหาร และควรเสนอรายงานในเร�องท�เปนสาระสาคญในการบรหารปรบปรงงาน ไมใชรายงานการผดระเบยบเลก ๆ นอย ๆ หรอรายงานความผดพลาดดานการเงนกานบญช

2. การตรวจสอบตามผลการประเมนความเส�ยง โดยผตรวจสอบตองเขาใจกระบวนการ

บรหารความเส�ยงอยางเพยงพอ เพ�อเลอกกจกรรมการตรวจสอบท�มระดบความเส�ยงสง การวางแผนและกาหนดเทคนคการตรวจสอบท�จะลดความเส�ยงสง การวางแผนและกาหนดเทคนคการตรวจสอบท�จะลดความเส� ยงในดานการตรวจสอบใหนอยท�สด รวมท4 งการสนบสนนสงเสรมกระบวนการบรหารความเส� ยงขององคการใหมประสทธผล

3. การตรวจสอบแบบมสวนและการประเมนผลตนเอง เปนการตรวจสอบโดยมการ

ประชมประสานงานรวมกนระหวางผบรหาร ผปฏบตงาน และผตรวจสอบท4งในการวางแผน การแกไขปญหาของกจการรวมกน และเปนการตรวจสอบเพ�อใหเกดความเขาใจและยอมรบผลการตรวจสอบ ซ� งจะเปนประโยชนในการแกไขและบรหารงาน รวมท4งใชแนววธการปฏบตท�ดท�สด เพ�อเสนอกจกรรมท�เพ�มคณคาใหกบองคการ

4. การตรวจสอบในเชงรกแบบกาวหนาและสรางสรรค โดยทาหนาท�ในการสงเสรมหรอ

กระตนใหเกดส� งท�ด รวมท4งหาปองกนไมใหเกดปญหา ไมใชการแกไขปญหาในภายหลง

เจรญ เจษฎาวลย (2546: 34) ไดกลาววา การตรวจสอบภายในสมยแรกเร�ม มกมงเนนไปในการตรวจสอบประเภททางการเงนการบญช หรอ Financial Audit เน�องจากผตรวจสอบภายใน

36

สมยกอนมพ4นฐานมาจากผสอบบญชท�มความถนดทางการตรวจสอบเชง Financial Statement Audit บทบาทของผตรวจสอบสมยด4งเดมจงมกมงเนนไปทางการตรวจสอบแบบ After the Fact คอภายหลกเกดเหตการณน4 ข4นแลว ผตรวจสอบยคปจจบนมววฒนาการมายาวนาน เม�องานตรวจสอบแบบ Financial Audit เปนกจกรรมหลกของผตรวจสอบบญช ซ� งเปน External Auditors อยแลว กเหนวาไมควรทางานตรวจสอบแบบ Financial Audit ใหซ4 าซอนกน เปนการส4นเปลองคาใชจายท�อาจไมคมคา ควรคนหาพ4นท�ใหม ๆ ท�ใหประโยชนตอบแทนมากกวา นอกจากน4 การบวนการปฏบตบญชและระบบการเชคสอบความถกตองทางตวเลขมววฒนาการทางเทคโนโลยอเลกทรอนคสคอมพวเตอรท�สามารถลดโอกาสเกดความผดพลาดทางการบนทกบญช และรายการทางการเงนลงไดแทบส4นเชง จนความจาเปนในการตรวจสอบพสจนความถกตองของรายการบนทกบญชแทบไมมเลยแลว กไมควรท�จะตองใช “คน” เขาไปทาการตรวจสอบในส�งท�มความถกตองอยแลว ใหส4นเปลองคาใชจายโดยใชท� ดงน4น แนวความคดทางการตรวจสอบภายในสมยใหมจงพฒนาออกไปใหผตรวจสอบภายในสนใจบทบาทใหม ๆ ในการเพ�มคณคาใหกบองคการ โดยเปล�ยนงานตรวจสอบ (Examine หรอ Audit) มาเปนงานสอบทาน (Review) วเคราะห (Analysis) และประเมนผล (Evaluation) ในกจกรรมสาคญ ๆ ขององคการเพ�อยกระดบความสาเรจในเร�องดงตอไปน4 1. ความมประสทธภาพ (Efficiency) 2. ความประหยด (Economy) 3. ความมประสทธผล (Effectiveness) 4. การบรหารความเส�ยง (Risk Management) 5. การบรหารคณภาพ (Managing Quality)

37

6. ความสามารถในการเพ�มผลผลต (Productivity) 7. ความสามารถในการทากาไร (Profitability) บทบาทเหลาน4 ผตรวจสอบภายในสามารถปฏบตงานใหเกดการเพ�มคณคาใหกบองคการได โดยกระบวนวธการตรวจสอบแบบใหม ๆ ในรป Operational Audit, Program Result Audit หรอ Management Audit ซ� งเปนกจกรรมท�ชวยสงเสรมใหฝายจดการสามารถบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายไดอยางสมบรณมากข4น ความสาคญและประโยชนของการตรวจสอบภายในสมยใหม อษณา ภทรมนตร (2552: 1-22 - 1-23) ไดกลาวถงความสาคญและประโยชนของการตรวจสอสบภายในสมยใหมไวดงน4 1. สงเสรมใหเกดกระบวนการกากบดแลกจการท�ด (Good Corporate Governance) เปน

ขอเรยกรองและความตองการจากสงคมภายในประเทศและจากผลงทนตางชาตในปจจบน ใหมการกากบดแลซ� งเปนมาตรการถวงดลแหงอานาจ (Check and Balance) ระหวางคณะกรรมการบรษท และฝายจดการ เพ�อใหการปฏบตงานเปนไปตามนโยบายและพนธกจ ท�จะเพ�มมลคาขององคการและรกษาผลประโยชนระยะยาวของทกฝาย

2. สงเสรมใหเ กดความรบผดชอบและการรายงานตามหนาท�ความรบผดชอบ

(Responsibility and Accountability) โดยการแบงหนาท�ความรบผดชอบในแตละตาแหนงใหชดเจน และมการรายงานตามหนาท�รบผดชอบน4นอยางมหลกฐานพสจนได ค าวา “Accountability”เปนคาท� นยมใชในประเทศสหรฐอเมรกา ตามผลของกฎหมาย FCPA ซ� งตอตานหารใหสนบนและคอรปช�น โดยกาหนดวารายจายทกรายการท�จะบนทกบญชไดตองมหลกฐานวาใครเปนผ รบและเปนรายจายตามวตถประสงคใดขององคการ หากไมมหลกฐานหรอใหตรวจสอบไมได ไมใหถอเปน

38

รายจายทางบญช ซ� งเปนพ4นฐานของหลกความโปรงใส (Transparency) และความสามารถตรวจสอบได (Auditability) ในระยะตอมา

3. สงเสรมใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบตงาน (Efficiency and

Effectiveness of Operations) การตรวจสอบเปนการประเมนและวเคราะหเปรยบเทยบการใชทรพยากรและผลการปฏบตงานของการปฏบตงานอยางเท�ยงธรรม เปนกลาง และมมาตรฐาน สงเสรมใหการจดสรรการใชทรพยากรขององคการ มใชหนวยงานหน� งมทรพยากรมากเกนความจาเปน แตอกหนวยงานหน� งเกดความขาดแคลน หรอเกดปญหาท�แตละหนวยงานพยายามหาประโยชนสงสดสาหรบหนวยงานของตน แตเกดผลเสยตอเปาหมายรวม

4. ใหสญญาณเตอนภยลวงหนา (Warning Signals) การตรวจสอบชวยลดโอกาส

การประพฤตไมชอบ การทจรต หรอเหตการณความเส�ยงท�สงเกนกวาท�ฝายบรหารกาหนดไว โดยการส�อสารใหทราบตวช4 วดการทจรต และเพ�อการแกไขปญหาอยาง ทนกาล

กฎบตรการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงกฎบตรการตรวจสอบภายในไวดงน4 เจรญ เจษฎาวลย (2546: 65) ไดกลาววา กฎบตรการตรวจสอบภายใน หมายถง เอกสารท�ประกาศออกมาอยางเปนทางการบรรยายใหสมาชกภายในองคการทราบถงวตถประสงค อานาจหนาท� และความรบผดชอบของหนวยงานตรวจสอบภายใน ซ� งเปนแหลงท�มาของอานาจในการปฏบตงานของหนวยงานตรวจสอบภายในท4งหมด ไมวาจะเปนหนวยงานขนาดใหญ หรอขนาดเลก ลวนตองการใหมการประกาศเร�องอานาจหนาท�และความรบผดชอบออกมาเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจนโดยฝายจดการท4งส4น ขอความท�จะประกาศไวในกฎบตรการตรวจสอบภายใน โดยท�วไปอาจมหวขอสาคญ ๆ ท�ฝายจดการควรประกาศกาหนดออกมาไดแก

39

1. การประกาศนโยบายของบรษทเก�ยวกบการตรวจสอบภายใน 2. การประกาศใหทราบวตถประสงคของการตรวจสอบภายใน 3. การประกาศใหทราบถงอานาจหนาท�ของผตรวจสอบภายใน ประกาศกฎบตรการตรวจสอบภายในน4 ควรลงนามโดยผบรหารระดบสงสดท�รบผดชอบและมอานาจอนมตใหจดต4งฝายตรวจสอบภายในข4นมา อษณา ภทรมนตร (2552: 1-18ถง1-19) ไดกลาววา กฎบตรการตรวจสอบภายใน (Internal Audit Charter) หมายถง เอกสารท�จดทาอยางเปนทางการและใชกรอบอางอง (Term of Reference : Tor) ในการปฏบตงานท�สาคญของกจกรรมหรอหนวยงานตรวจสอบภายใน การจดทากฎบตรการตรวจสอบภายใน เปนหนาท�ของผบรหารหนวยงานตรวจสอบภายในโดยผานการอนมตจากผบรหารระดบสงและความเหนชอบของคณะกรรมการองคการ หรอโดยการประชมรวมกนของคณะกรรมการองคการ คณะกรรมการตรวจสอบ และกรรมการผจดการใหญหรอปจจบนนยมเรยกวาประธานเจาหนาท�ฝายจดการ (หรอซอโอ) กฎบตรการตรวจสอบภายในตองเวยนเผยแพรใหหนวยงานท�เก�ยวของทกหนวยงานรบทราบ และควรมการทบทวนอยางสม�าเสมอ เชนทก 1-3 ป เพ�อใหเน4อหาสาระของกฎบตรเหมาะสมกบแผนกลยทธของกจการสถานการณและความจาเปนในการใชบรการจากกจกรรมงานตรวจสอบภายใน กฎบตรการตรวจสอบภายในเปนประโยชน ในการประสานงานใหทกหนวยงานเกดความเขาใจตรงกนและยนยนเจตนารมณของผบรหารระดบสงและเปนเสมอนนโยบายท�ประสงคใหทกหนวยงานขององคการตองไดรบการตรวจสอบอยางเปนอสระเหมอนกนทกหนวยงานอยางปกต ไมใชรอจนเกดปญหาท�หนวยงานใดแลวจงสงคณะตรวจสอบภายในเขาไปปฏบตงาน

40

ปจจยความสาเรจของงานตรวจสอบภายใน อษณา ภทรมนตร (2552: 1-19 - 1-20) ไดกลาววา การตรวจสอบภายในจะประสบความสาเรจและเปนประโยชนตอองคการในระดบใดข4นอยกบปจจยพ4นฐานความสาเรจท�สาคญ ซ� งประกอบดวย 1. การสนบสนนของคณะกรรมการและฝายบรหารระดบสง งานตรวจสอบจะพฒนาไป

ในทศทางใด ตองมาจากนโยบายของคณะกรรมการบรษท คณะกรรมการตรวจสอบและฝายบรหารระดบสง โดยตองกาหนดวตถประสงคและแสดงการสนบสนนงานตรวจสอบภายในดานตาง ๆ ในกฎบตรการตรวจสอบภายใน (Internal Audit Charter) และกฎบตรคณะกรรมการตรวจสอบ (Audit Committee Charter) ใหชดเจน เพ�อแสดงถงการมระบบการกากบดแลและการควบคมภายในท�ด

2. วฒนธรรมองคการและความเขาใจขององคการ วฒนธรรมองคการ คอ พฤตกรรมของ

องคการในการเขาใจและรวมมอในงานตรวจสอบภายใน ซ� งเปนปจจยสาคญในการเพ�มความสาเรจของงานตรวจสอบภายในและแสดงถงมาตรฐานในการบรหารจดการขององคการน4 นดวย โดยเฉพาะวฒนธรรมองคการท� เ ก� ยวกบความโปรงใส การบรหารงานแบบมสวนรวม การปฏบตงานแบบมระบบและหลกฐาน วฒนธรรมดานการเรยนร การสรางจตสานกความรบผดชอบในการบรหารความเส� ยงและ การควบคมภายใน และความสามารถในการบรหารเปล�ยนแปลง เพราะการตรวจสอบภายในอาจมขอเสนอแนะในการปรบปรงเปล�ยนแปลงองคการ

3. ความรทกษะความสามารถของผตรวจสอบ งานตรวจสอบภายในประกอบดวยศาสตร

และศลป ศาสตรในการตรวจสอบ ไดแก หมวดความรในการทดสอบเปนผตรวจสอบภายในรบอนญาตท4งหมด การคดวเคราะหสงเคราะห วธการประเมน การบรหารจดการสมยใหม ในองคการท�มการประมวลผลดวยคอมพวเตอร คณะผตรวจสอบภายในตองมความรดานคอมพวเตอรในการตรวจสอบ สวนศลป ไดแก ทกษะการชางสงเกตเย�ยงผประกอบวชาชพ ความระมดระวงรอบคอบเย�ยงผประกอบวชาชพ ทกษะการส�อสารและมนษยสมพนธ การใหคาปรกษา การปฏบตงานตรวจสอบภายในตอง

41

พฒนาความรเก�ยวกบธรกจและวชาชพอยางตอเน�อง เพ�อความสามารถในการใหความเช�อม�นและใหคาปรกษาตอผบรหาร และเพ�อใหเกดการยอมรบแกผเก�ยวของและบคคลภายนอก

4. ความพรอมของระบบงานและสารสนเทศ งานตรวจสอบภายในเก�ยวของกบการ

วเคราะห และประเมนผล ซ� งตองอาศยหลกฐานขอมลเพ�อสนบสนนและเพ�มความเช�อม�น ท4งขอมลดานการเงน การบญช และการปฏบตงานดงน4นกจการท�มระบบงานและขอมลสารสนเทศพรอมกวา ยอมพฒนางานตรวจสอบภายในไดเรวกวากจการท�ไมมระบบขอมลหรอระบบยงลาสมยหรอเช�อถอไมได

ความหมายของหลกฐานการตรวจสอบ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 9-1) ไดกลาววา หลกฐานการตรวจสอบ หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ ท�ผตรวจสอบภายในรวบรวมข4นจากการปฏบตงานเพ�อพสจน หรอยนยนขอมลตาง ๆ จนสามารถสรปผลการตรวจสอบและขอเสนอแนะในรายงานการตรวจสอบได ขอเทจจรงท�รวบรวมอาจมาจากแหลงขอมลภายในของหนวยรบตรวจ หรอจากแหลงขอมลภายนอก ขอเทจจรงอาจอาจปรากฏในรปของเอกสารหลกฐาน เชน ระเบยบ คาส�งปฏบตงาน สญญา รายงานการประชม เอกสารประกอบรายการบญช เปนตน หรออาจอยในลกษณะอ�นกได เชน ผลการสมภาษณ รายงานการสงเกตการณ เปนตน ผตรวจสอบภายในจะใชขอมลสรปท�ไดจากหลกฐานการตรวจสอบเปนเกณฑในการสรปผลการตรวจสอบ และเสนอขอคดเหนในรายงานการตรวจสอบ คณลกษณะของหลกฐานการตรวจสอบ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 9-5 - 9-9) ไดกลาวไววาคณลกษณะของหลกฐานการตรวจสอบควรมลกษณะ ดงน4

42

1. ความเพยงพอ (Sufficient) คอ หลกฐานน4นตองสามารถทาใหผตรวจสอบหรอผท�มความรโดยท�วไป สามารถสรปความเหนไดในทศทางเดยวกน ซ� งสวนใหญเปนหลกฐานทางตรง หากเปนหลกฐานทางออมจะตองมการหาหลกฐานอ�นมาประกอบเพ�อสรปผลหรอแสดงความคดเหน ความเพยงพอในท�น4 ไมไดหมายถงปรมาณของหลกฐานแตหมายถงความชดเจนท�นาไปสการสรปผลการตรวจสอบ

2. ความเช�อถอได (Competence) คอ หลกฐานท�ไดมาจากแหลงท�มความนาเช�อถอและ

วธการไดมากมเทคนควธการตรวจสอบท�มความนาเช�อถอดวย ซ� งอาจพจารณาจากแหลงท�ไดมาของขอมลจากภายในหรอภายนอกหนวยงาน หรอเปนหลกฐานท�ผ ตรวจสอบไดรบมาโดยตรงไมผานผ รบการตรวจสอบ หรอหลกฐานท�ไดจากหนวยงานท�มระบบควบคมภายในท�ดจะมความนาเช�อถอไดมากกวาหนวยงานท�มระบบการควบคมภายในท�ไมเพยงพอ

3. ความเก�ยวของหรอความสมพนธ (Relevance) คอหลกฐานน4นตองมความสมพนธและ

เก�ยวของกบการสรปผลการตรวจสอบตรงตามวตถประสงคของการตรวจสอบ เชน การตรวจสอบความมตวตนของลกหน4 หนงสอยนยนยอดท�สงไปถงลกหน4และไดรบการตอบกลบจะเก�ยวของโดยตรง หรอการไปตรวจเย�ยมสถานประกอบการของลกหน4 เพ�อยนยนวามตวตนจรงจะสมพนธกบการสรปผลการตรวจสอบ เปนตน

4. ความมประโยชน (Useful) คอ หลกฐานท�เปนประโยชนตอการตรวจสอบ และสรปผล

หรอพสจนความเช�อหรอสมมตฐานของการตรวจสอบ ซ� งอาจพจารณาไดจากความทนเวลาและมน4าหนก มสาระตอการสรปผลการตรวจสอบใหตรงตามวตถประสงค

ประเภทของหลกฐานการตรวจสอบ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 9-2 - 9-6) ไดกลาววา หลกฐานการตรวจสอบแบงไดเปนหลายประเภท เน�องจากหลกฐานมแหลงท�มาแตกตางกนและวตถประสงคในการรวบรวมหลกฐานแตกตางกนตามประเภทของการตรวจสอบ เชน การตรวจสอบทางดานการเงน มวตถประสงคเพ�อพสจนความถกตองเช�อถอไดของขอมลทางการเงน

43

หลกฐานท�รวบรวมในกรณน4 เชน ผลการตรวจนบยอดทรพยสน คารบรองจากเจาหนาท�ของหนวยรบตรวจ ผลการคานวณโดยผตรวจสอบ คารบรองยนยนของบคลากรภายนอกท�เปนลายลกษณอกษร เปนตน แตเม�อพจารณาจากงานตรวจสอบประเภทอ�น ซ� งมไดมวตถประสงคเพยงเพ�อพสจนความถกตองของการบญชการเงน เชน การตรวจสอบการดาเนนงานท�มวตถประสงคเพ�อประเมนผลการปฏบตงานและใหขอเสนอแนะท�เปนประโยชน เพ�อเพ�มประสทธภาพและประสทธผลของหนวยรบตรวจ และในบางคร4 งยงมการการปฏบตงานการตรวจสอบแบบสบสวน ซ� งอาจสงผลไปสคดทางกฎหมายได ผตรวจสอบภายในจงควรทาความเขาใจในลกษณะท�ว ๆ ไปของหลกฐานทางกฎหมายและหลกฐานการตรวจสอบ เพ�อนาไปใชใหเปนประโยชนในสถานการณท�ปฏบตงานตรวจสอบตามปกต หรอบางกรณเพ�อการพจารณาแงกฎหมาย

1. หลกฐานทางกฎหมาย เปนหลกฐานท�ใหโอกาสสาหรบการพสจนดวยวาจาในข4นหน�งกอน และหลกฐานทางกฎหมายยอมรบใหมการสรปส�งท�แนนอน เชน ขอสรปทางกฎหมาย (หมายความวา ไมมหลกฐานหรอขอโตแยงใดท�จะทาใหสรปเปนอยางอ�น) ขอเทจจรงท�ปรากฏตามหลกฐานท�เปนลายลกษณอกษรระหวางคกรณ โดยท�วไป ประเภทของหลกฐานทางกฎหมายอาจสรปได ดงน4

1.1 หลกฐานช4นหน�งหรอหลกฐานหลก หมายถง หลกฐานท�ดท�สดท�ผตรวจสอบควรรวบรวมไวกอนหลกฐานประเภทอ�น เน�องจากหลกฐานประเภทน4ใชเปนส�งพสจนขอเทจจรงจากการตรวจสอบไดดท�สด หลกฐานช4นหน�งมกจะหมายถงหลกฐานตนฉบบซ� งพมพไวหรอเขยนไว เชน สญญาหรอตราสารตนฉบบ เปนตน

1.2 หลกฐานรอง หมายถง หลกฐานท�ใหความเช�อถอไดนอยกวาหลกฐานช4นหน� ง

โดยท�วไป หลกฐานรองมกเปนเอกสารท�เปนตวสาเนา เชน สาเนาสญญาตาง ๆ หรอเปนหลกฐานปากเปลา เปนตน

1.3 หลกฐานทางตรง หมายถง หลกฐานท�พสจนความจรงไดโดยไมตองรวบรวม

หลกฐานอ�นเพ�มเตม หรอไมตองอาศยขอสรป หรอขอวนจฉยอ�นมาประกอบเพ�อคนหาความจรง เชน ทะเบยนรถยนตท�ระบช�อกจการเปนเจาของ ทะเบยนบานท�

44

ระบช�อบคคลเปนเจาของบาน จานวนเงนสดท�ตรวจนบโดยผตรวจสอบภายใน คาใหการสารภาพของผกระทาผด คาใหการของพยานผอยในเหตการณ เปนตน

1.4 หลกฐานทางออมหรอหลกฐานแวดลอม หมายถง หลกฐานท�นามาเสรมเพ�อใหผ

ตรวจสอบม�นใจในการพสจนขอเทจจรง หรอใหความเหนกบส� งท�ตรวจพบ เน�องจากในกรณน4 นผตรวจสอบไมสามารถหาหลกฐานทางตรงได หลกฐานทางออมหรอหลกฐานแวดลอม จงเปนหลกฐานท�ใชพสจนเร�องท�กล4าก�ง กลาวคอ ตวหลกฐานเองไมสามารถพสจนไดโดยตรงเก�ยวกบความเปนจรงของส�งน4น แตสามารถท�จะหยบยกข4 นมาพจารณาตามหลกตรรกวทยาวาควรจะเปนไปไดหรอไม

1.5 หลกฐานความเหน หมายถง หลกฐานท�สามารถสรป หรอลงความเหนไดโดยไมม

ขอโตแยงหรอไมตองการขอสนบสนนอ�น หลกฐานความเหนน4 เปนหลกฐานท�ไมอาจโตแยงได และมน4าหนกมากกวาหลกฐานอ�นใดท4งส4น

1.6 หลกฐานคาบอกเลาหรอหลกฐานสนบสนน หมายถง คาบอกกลาวใด ๆ ของบคคล

อ�น (นอกเหนอจากผเปนพยาน) เพ�อพสจนความเปนจรงของส�งท�บงช4 (หรอกลาวอกนยหน�ง คอ ส�งท�อางองถง) เชน พยานปากเปลาหรอพยานเอกสารท�นาเขาสการพจารณาของศาล เพ�อเปนการพสจนส�งท�กาลงพจารณาอยในศาลขณะน4น

2. หลกฐานการตรวจสอบ หมายถง ขอเทจจรงท�ผตรวจสอบภายในรวบรวมข4นมา เพ�อ

ใชเปนเกณฑในการแสดงความเหนเก�ยวกบขอสรปและขอเสนอแนะจากผลการตรวจสอบ เชน หลกฐานท�รวบรวมไดจากการสงเกตการณ การสมภาษณบคลากร และ การตรวจสอบการบนทกทางการบญช เปนตน หลกฐานการตรวจสอบ อาจแบงประเภทได ดงน4

2.1 หลกฐานสภาพจรง หมายถง หลกฐานท�ไดจากสภาพจรงหรอทางกายภาพของ

บคคล สนทรพยและเหตการณ เชน หลกฐานท�ไดจากการสงเกตการณการปฏบตงาน การตรวจนบเงนสด เปนตน

45

2.2 หลกฐานคารบรอง หมายถง หลกฐานในรปของจดหมาย หรอหนงสอตอบจากการสอบถามหรอสมภาษณ

2.3 หลกฐานเอกสาร หมายถง หลกฐานในรปของเอกสาร ท�อาจไดจากภายในหรอ

ภายนอกหนวยรบตรวจกได 2.4 หลกฐานการวเคราะห หมายถง หลกฐานท�ไดมาจากการวเคราะหขอมลท�สมพนธ

กน หรอขอมลท�ไดมาจากการเปรยบเทยบกบส� งท�ผตรวจสอบภายในตองการเปรยบเทยบ เชน มาตรฐานการปฏบตงาน การปฏบตงานท�คลายคลงกน กฎหมายหรอระเบยบขอบงคบ เปนตน

การวางแผนการตรวจสอบภายใน นกวชาการไดกลาวถงการวางแผนการตรวจสอบไวอยางใกลเคยงกนดงน4 พนธพงศ เกยรตกล (2543: 14) ไดกลาววา แผนงานการตรวจสอบมท4งแผนงานระยะยาวและระยะส4 น (แผนงานตรวจสอบประจาป) เพ�อใหผตรวจสอบเหนภาพรวมในการตรวจสอบท4งองคกร แผนงานจะตองเปนไปตามวตถประสงค ผตรวจสอบตองประเมนความเส�ยงของแตละแผนงานใหด จดลาดบความสาคญของแตละแผนการตรวจสอบ จากน4 นจงเร� มวางแผนการตรวจสอบ โดยกาหนดวธปฏบตใหสอดคลองกบวตถประสงคการตรวจสอบ จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ�นเพชร (2550: 8-1) ไดกลาววา หลกการบรหารท�ดตองมการวางแผนไวลวงหนาอยางเปนข4นตอนกอนเร� มปฏบตการจรง เพ�อใหผรวมงานและผเก�ยวของไดทราบถงทศทางท�ควรจะเปนในระยะเวลาขางหนา เปาหมายของการทางาน ตลอดจนปญหาอปสรรคท�คาดวาอาจเกดข4น วธการในการแกไข และขจดปญหาและอปสรรค เพ�อใหบรรลวตถประสงคท�ต4งไว “การวางแผนท�เหมาะสมจะชวยใหการปฏบตงานจรงประสบผลสาเรจไปมากกวาคร� ง” เปนคากลาวท�ใชไดในทกวงการ แมในแวดวงของการตรวจสอบภายใน

46

การวางแผนการตรวจสอบภายใน เปนข4นตอนท�มความสาคญมากของการปฏบตงานของหนวยงานตรวจสอบภายใน การวางแผนการตรวจสอบ เร� มตนจากผตรวจสอบจดทาแผนการตรวจสอบภายในตามฐานของความเส�ยง (Risk-based Approach) เพ�อกาหนดความสาคญกอนหลงของกจกรรมตาง ๆ ท�ตองปฏบตงานตรวจสอบใหสอดคลองและสมพนธกบเปาหมายขององคกร เจรญ เจษฎาวลย (2546: 71ถง73) ไดกลาวถงการวางแผนการตรวจสอบไวดงน4 การวางแผนการตรวจสอบ คอการวางแผนรวบรวมขอมล (Information) และหลกฐาน (Evidence) ใหเปนไปตามวตถประสงคของการตรวจสอบในแตละข4น ตอนท�มปญหาท�จะตองนามาทาการพสจนใหไดครบถวน ท4งน4 เพ�อใหแผนการตรวจสอบสามารถปฏบตสมฤทธ� ผลตามท�ตองการได การวางแผนการตรวจสอบน4น ผวางแผนควรจะตองพจารณาลวงหนาถงรายการตาง ๆ ท�จาเปนตองมาใชในการวางแผน ดงน4 1. ประเภทและจานวนผตรวจสอบท�จาเปนตองใช 2. ขอมล (Information) อะไรบางท�จะตองทาการรวบรวม และจะทาการรวบรวมอยางไร

จะตองใชเทคนคหรอวธการอะไรในการประเมนขอมลท�เขาตองการทราบ เพ�อใหบรรลวตถประสงคท�ตองการได

3. หลกฐาน (Evidence) อะไรบาง ท�ผตรวจสอบจะตองทาการเกบรวบรวมและจานวน

หลกฐานเหลาน4นมมากนอยเทาใด ท4งน4 เพ�อใหไดหลกฐานท�เหมาะสมกบการสรปความเหนของผตรวจสอบ

4. ผตรวจสอบหวงผลอะไรบางท�จะนามาเขยนไวในรายงานผลการตรวจสอบของตน

รายการท�ตองวางแผนดงกลาว จะถกนามารวมกลมงานตรวจสอบท4 งหมดท�ผ ตรวจสอบจะตองจดทาตอไป

47

มาตรฐานการตรวจสอบภายใน จรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณของผตรวจสอบภายใน มาตรฐานการตรวจสอบภายใน มาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในในป ค.ศ. 2002 สถาบนผตรวจสอบภายใน (IIA) ประกาศใชมาตรฐานการตรวจสอบภายในฉบบใหม โดยมประสงคเพ�อ 1. กาหนดหลกการการปฏบตงานตรวจสอบภายในท�ควรจะเปน 2. เปนกรอบปฏบตงานท�ใหเกดมลคาเพ�มในการตรวจสอบภายใน 3. เปนพ4นฐานในการประเมนผลการตรวจสอบภายใน และ 4. เพ�อสงเสรมการปรบปรงกระบวนปฏบตการองคการ ในป ค.ศ. 2009 สถาบนผตรวจสอบภายใน (IIA) ไดปรบปรงมาตรฐานน4 ใหมประกาศใชเปนมาตรฐานสากล สาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายใน (International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing) ซ� งตอไปจะเรยกส4น ๆ วา “มาตรฐาน” เพ�อเปนแนวทางการปฏบตท�บงคบใช โดยไดเปล�ยนขอความในมาตรฐาน ค.ศ.2002 เกอบทกขอจากคาวา “ควร (should)” มาเปนคาวา “ตอง (must)” เพ�อแสดงถงขอบงคบท�ตองปฏบตตามโดยไมมเง�อนไขและไดเพ�มมาตรฐานขอใหม ๆ ข4น มาตรฐาน 1011, 1111 เปนตน รวมท4งเพ�มเร� องการตความ (Interpretation) ซ� งถอเปนสวนหน� งของมาตรฐานเพ�อความชดเจนในการปฏบตตามมาตรฐาน และเพ�มคาอธบายศพท มาตรฐานดงกลาวประกอบดวยมาตรฐาน 3 ประเภท คอ 1. มาตรฐานดานคณลกษณะ (Attribute Standards) เปนมาตรฐานกาหนดคณลกษณะของ

หนวยงานและบคคลท�ปฏบตงานตรวจสอบภายใน และใชเลขรหสมาตรฐาน 1000

48

2. มาตรฐานดานการปฏบตงาน (Performance Standards) เปนมาตรฐานอธบายลกษณะของกจกรรมในการปฏบตงาน และสามารถใชเปนเกณฑคณภาพในการประเมนผลการปฏบตงานตรวจสอบภายในของหนวยงานตาง ๆ ไดอยางเปนสากล และใชเลขรหส 2000

3. มาตรฐานการนาไปใช (Implementation Standards) เปนการนามาตรฐาน

ดานคณลกษณะและมาตรฐานการปฏบตงานรหสตาง ๆ ไปประยกตใชในการตรวจสอบงานประเภทตาง ๆ โดย ใช “A” (Assurance) ตอทายเลขรหสหากนาไปใชในงานใหความเช�อม�นหรอการตรวจสอบ และใช “C” (Consulting) ตอทายเลขรหสในการใหบรการคาปรกษา และ “PA” (Practice Advisory) หากเปนเอกสารแนะนาเก�ยวกบรหสมาตรฐานน4น

มาตรฐานดานคณลกษณะงาน (Attribute Standards) มาตรฐานดานคณลกษณะงาน เปนมาตรฐานกาหนดคณลกษณะของหนวยงานและบคคลท�ปฏบตภารกจการตรวจสอบภายใน และใชเลขรหสมาตรฐาน 1000 แบงเปน 4 มาตรฐานยอย ไดแก มาตรฐานรหส 1000-1300 ดงน4 1000 วตถประสงค อานาจหนาท� และความรบผดชอบ (Purpose Authority and

Responsibility) วตถประสงค อานาจหนาท� และความรบผดชอบของงานตรวจสอบภายใน ตองกาหนดใหชดเจนไวในกฎบตรของงานตรวจสอบภายใน ซ� งตองสอดคลองกบคานยาม ประมวลจรรยาบรรณและมาตรฐานตาง ๆ ของการตรวจสอบภายใน หวหนาผบรหารงานตรวจสอบตองทบทวนกฎบตรการตรวจสอบภายในเปนระยะ ๆ และนาเสนอตอผ บรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการเพ�ออนมตตอ การตความ กฎบตรของการตรวจสอบภายในเปนเอกสารท�เปนทางการ ซ� งกาหนดวตถประสงค อานาจ และความรบผดชอบในการดาเนนการตรวจสอบภายใน กฎบตรการตรวจสอบภายในเปน

49

ตวกาหนดบทบาทของการตรวจสอบภายในท�เกดข4นในองคการ การใหอานาจในการเขาถงบนทกตาง ๆ บคลากรและทรพยสนท�มสวนเก�ยวของในการปฏบตงาน ตลอดจนกาหนดขอบเขตของการตรวจสอบภายใน ท4 งน4 อานาจในการอนมตกฎบตรการตรวจสอบภายในข4นสดทายเปนของคณะกรรมการองคการ 1000.A1 งานใหบรการความเช�อม�นแกองคการตองกาหนดไวในกฎบตรของ การตรวจสอบภายใน และหากใหบรการน4 แกบคคลภายนอกองคการกตองระบไวในกฎบตรฯเชนเดยวกน 1000.C1 งานบรการใหคาปรกษา ตองระบไวในกฎบตรของงานตรวจสอบภายในเชนกน 1010 การยอมรบคานยามของการตรวจสอบภายใน ประมวลจรรยาบรรณ และมาตรฐาน

ตาง ๆ ไวในกฎบตรการตรวจสอบภายใน (Recognition of the Definition of Internal Auditing,

the code of Ethics, and the Standards in the Internal Audit Charter) คานยาม ประมวลจรรยาบรรณ และมาตรฐานตาง ๆ ของการตรวจสอบภายใน ตองระบไวในกฎบตรการตรวจสอบภายในวาเปนลกษณะบงคบ หวหนาผบรหารงานตรวจสอบควรช4 แจงคานยาม ประมวลจรรยาบรรณ และมาตรฐานตาง ๆ ของการตรวจสอบภายใน ดงกลาวตอผบรหารระดบสง และคณะกรรมการองคการ 1100 ความเปนอสระและความเท�ยงธรรม (Independence and Objectivity) กจกรรมงานตรวจสอบภายในตองเปนอสระ และผตรวจสอบภายในตองปฏบตงานในหนาท�ดวยความเท�ยงธรรม

การตความ ความเปนอสระ (Independence) ความเปนอสระพจารณาจากสถานการณท�เปนภยคกคามตอความสามารถในการตรวจสอบภายใน หรอตอหวหนาผบรหารงานตรวจสอบท�ตองรบผดชอบ

50

ในการปฏบตหนาท�อยางไมมอคต เพ�อใหเกดความเปนอสระในระดบท�จาเปนท�จะรบผดชอบในการตรวจสอบภายในไดอยางมประสทธผล หวหนาผบรหารงานตรวจสอบตองสามารถเขาถงผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการไดโดยตรงและไมมขอจากด ซ� งจะสาเรจไดอาจตองอาศยความสมพนธแบบมการรายงานสองทาง (dual – reporting relationship) ท4งน4ภยคกคามตอความเปนอสระตองไดรบการจดการไมวาจะเกดข4นในระดบผตรวจสอบแตละคน ในภารกจท�ไดรบมอบหมาย ในตาแหนงหนาท� หรอในระดบองคการ ความเท�ยงธรรม (Objectivity) พจารณาจากทศนคตท�ไมมอคตดานจตใจของผตรวจสอบภายในท�ทาใหปฏบตงานไดผลงานตามส�งท�ตนเช�อและไมเกดการรอมชอมในคณภาพของงาน ความเท�ยงธรรมยงหมายถงการท�ผตรวจไมยอมใหผอ�นมอานาจเหนอดลยพนจของตนในงาน ท4งน4ภยคกคามตอความเท�ยงธรรมตองไดรบการจดการไมวาจะเกดข4นในระดบผตรวจสอบแตละคน ในภารกจท�ไดรบมอบหมาย ในตาแหนงหนาท� หรอในระดบองคการ 1110 ความเปนอสระในการจดโครงสรางองคการ (Organizational Independence) หวหนาผบรหารงานตรวจสอบภายในตองรายงานตรงตอระดบสงในองคการท�จะเอ4ออานวยใหกจกรรมการตรวจสอบภายในสามารถดาเนนความรบผดชอบไดอยางเตมท� ผบรหารหนวยงานตรวจสอบภายในตองยนยนตอคณะกรรมการองคการอยางนอยปละคร4 งเก�ยวกบความเปนอสระของกจกรรมการควบคมภายใน 1110.A1 กจกรรมการตรวจสอบภายในควรปลอดจากการแทรกแซงใด ๆ ในการกาหนดขอบเขตการตรวจสอบ การปฏบตงาน และการส�อสารผลการตรวจสอบ 1111 การมปฏสมพนธโดยตรงกบคณะกรรมการองคการ (Direct Interaction with the

Board) หวหนาผ บ รหารงานตรวจสอบตองตดตอส� อสารและมปฏสมพนธโดยตรงตอคณะกรรมการองคการ 1120 ความเท�ยงธรรมของผตรวจสอบภายใน (Individual Objectivity) ผตรวจสอบภายในตองยตธรรม ไมลาเอยง และไมมอคต และหลกเล�ยงขอขดแยงทางผลประโยชน (Conflicts of Interest)

51

การตความ ขอ (การ ความ) ขดแยงทางผลประโยชน (Conflicts of Interest) คอ สถานการณท� ผตรวจสอบภายในซ� งอยในฐานะท�นาเช�อถอเกดมผลประโยชนสวนตวและผลประโยชนทางวชาชพท�ขดกน และผลประโยชนท�ขดกนดงกลาวเปนอปสรรคใหการปฏบตงานโดยความยตธรรมเปนไปโดยยากขอขดแยงทางผลประโยชนอาจเกดข4นแมวาจะถกตองตามหลกจรรยาบรรณและกฎหมายกตาม ขอขดแยงทางผลประโยชนจะสรางความไมนาเช�อถอตอผตรวจสอบภายใน ตอกจกรรม และตอวชาชพการตรวจสอบภายใน และขอขดแยงทางผลประโยชนสามารถทาความเส�อมเสยของการปฏบตตามหนาท�และความรบผดชอบอยางเท�ยงธรรมดวย 1130 ความเส� อมเสยความเปนอสระหรอความเท�ยงธรรม (Impairments to

Independence or Objectivity) กรณเกดความเส�อมเสย (Impairment) ตอความเปนอสระหรอความเท�ยงธรรม ไมวาจะโดยขอเทจจรงหรอโดยเหตการณท�ปรากฏ รายละเอยดของความเส�อมเสยตองเปดเผยตอผเก�ยวของตามความเหมาะสม โดยการเปดเผยควรข4นอยกบลกษณะความเส�อมเสยท�เกดข4น การตความ ความเส�อมเสยตอความเปนอสระทางองคการและความเท�ยงธรรมของผตรวจสอบภายใน อาจรวมถงแตไมจากดเฉพาะ การขดแยงทางผลประโยชนสวนตว การจากดขอบเขตงาน การจากดการเขาถงบนทกตาง ๆ บคลากรทรพยสน รวมท4งทรพยากร เชน เงนทน เปนตน การกาหนดวารายละเอยดของความเส�อมเสยตอความเปนอสระหรอความเท�ยงธรรมใดควรเปดเผยแกบคคลหรอคณะบคคลใดบางน4น ข4นอยกบความคาดหวงในกจกรรมการตรวจสอบภายในและความรบผดชอบท�หวหนาผบรหารงานตรวจสอบมตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการตามท�ระบไวในกฎบตรการตรวจสอบภายใน รวมท4งลกษณะของความเส�อมเสยดงกลาวดวย 1130.A1 ผตรวจสอบภายในตองละเวนการประเมนผลงานท�ตนเองเคยรบผดชอบมากอน การท�ผตรวจสอบภายในตรวจสอบกจกรรมท�ตนเคยรบผดชอบในรอบปท�ผานมา อาจทาใหพจารณาไดวาเปนความเส�อมเสยตอความเท�ยงธรรมของผตรวจสอบภายในน4น

52

1130.A2 การตรวจสอบงานท�หวหนาผบรหารงานตรวจสอบเคยรบผดชอบมากอน ตองไดรบการควบคมดแลโดยหนวยงานอ�นภายนอกหนวยงานตรวจสอบภายใน 1130.C1 ผตรวจสอบภายในสามารถใหบรการใหคาปรกษา ในงานท�ตนเองเคยรบผดชอบมากอน 1130.C2 ถาผตรวจสอบภายในพจารณาวาอาจมความเส�อมเสยตอความเปนอสระหรอความเท�ยงธรรมในงานบรการใหคาปรกษาใด ๆ ผตรวจสอบภายในตองเปดเผยใหผรบบรการไดรบทราบ กอนรบงานน4น 1200 ความเช�ยวชาญและความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพ (Proficiency and Due

Professional Care) ภารกจการตรวจสอบภายในตองกระทาดวยความเช�ยวชาญและความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพ 1210 ความเช�ยวชาญ (Proficiency) ผตรวจสอบภายในตองมความร ทกษะ และความสามารถอ�น ๆ ท�จาเปนตอการปฏบตภารกจหรองานท�ไดรบมอบหมาย กจกรรมการตรวจสอบภายในโดยรวมตองดาเนนการโดยผมความร ทกษะ และความสามารถอ�นท�จาเปนตอความรบผดชอบ การตความ ความร ทกษะ และความสามารถอ�นๆ เปนคารวมท�ใชหมายถงความเช�ยวชาญใน การประกอบวชาชพอยางมประสทธผล ผตรวจสอบภายในควรแสดงใหเหนถงความเช�ยวชาญดวยการมประกาศนยบตรและคณวฒทางวชาชพท�เหมาะสม เชน การเปนผตรวจสอบภายในรบอนญาต (CIA) และคณวฒอ�น ๆ ของสถาบนผตรวจสอบภายในและองคการทางวชาชพอ�นท�เหมาะสม 1210.A1 หวหนาผบรหารงานตรวจสอบตองขอคาแนะนาและความชวยเหลอหากพนกงานในหนวยงานตรวจสอบภายในขาดความร ทกษะ และความสามารถอ�นท�จาเปน ไมวาจะเปนบางสวนหรอท4งหมดของงานตรวจสอบ

53

1210.A2 ผตรวจสอบภายในตองมความรเพยงพอท�จะสามารถประเมนความเส�ยงท�เก�ยวเน�องกบการทจรต และวธท�องคการใชจดการกบเร�องดงกลาว แตไมควรไดรบการคาดหวงวาจะมความเช�ยวชาญเทากบผมหนาท�โดยตรงในการสบสวนและสอบสวนการทจรต 1210.A3 ผตรวจสอบภายในตองมความรเพยงพอเก�ยวกบความเส�ยงและการควบคมสาคญท�เก�ยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ รวมท4งการจดหาเทคนคท�ใชเทคโนโลยสารสนเทศชวยการตรวจสอบในการปฏบตงาน อยางไรกตาม ไมไดหมายความวาผตรวจสอบภายในทกคนตองมความเช�ยวชาญเทากบผตรวจสอบภายในท�รบผดชอบงานตรวจสอบเทคโนโลยสารสนเทศโดยตรง 1210.C1 หวหนาผบรหารงานตรวจสอบตองปฏเสธงานใหบรการใหคาปรกษาหรอควรจดหาคาแนะนาและความชวยเหลอ ถาผตรวจสอบภายในขาดความร ทกษะ และความสามารถอ�นท�จาเปนตองานใหบรการคาปรกษาน4นไมวาเพยงบางสวนหรอท4งหมดของงาน 1220 ความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพ (Due Professional Care) ผตรวจสอบภายในตองใชความระมดระวงและทกษะเย�ยงผตรวจสอบภายในท�มความร ความสามารถ และความรอบคอบอยางสมเหตสมผล แตการปฏบตงานดวยความระมดระวงเย�ยง ผประกอบวชาชพไมไดหมายความวาจะไมมความผดพลาดใด ๆ เกดข4น 1220.A1 ผตรวจสอบภายในตองมความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพ โดยการคานงถงส�งตาง ๆ ดงตอไปน4 1. ขอบเขตของงานท�จ าเปนตองปฏบต เพ�อใหบรรลเปาหมายของภารกจงาน

ตรวจสอบ 2. ความสลบซบซอน ความมนยสาคญ และความสาคญของการเก�ยวกบการใหความ

เช�อม�น 3. ความพอเพยงและประสทธผลของการกากบดแลกจการ การบรหารความเส�ยง

และกระบวนการการควบคม

54

4. ความเปนไปไดท�จะเกดขอผดพลาด การทจรต หรอการไมปฏบตตามกฎระเบยบ ท�มนยสาคญ

5. ตนทนในการใหความเช�อม�นเม�อเทยบกบผลประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 1220.A2 ในการปฏบตหนาท�ดวยความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพผตรวจสอบภายในตองพจารณาใชเทคนคท�ใชเทคโนโลยสารสนเทศชวยการตรวจสอบ และเทคนคการวเคราะหขอมลอ�น ๆ 1220.A3 ผ ตรวจสอบภายในตองระมดระว งถงความเส� ยงท� มนยสาคญท�อาจมผลกระทบตอ วตถประสงค การดาเนนงาน หรอทรพยากร อยางไรกตามวธการตรวจสอบตามลาพงแมวาผ ตรวจสอบภายในจะไดใชความระมดระวงเย�ยงผประกอบวชาชพแลว กไมอาจเปนหลกประกนวา จะบงช4 ถงความเส�ยงท�มนยสาคญไดท4งหมด 1220.C1 ผตรวจสอบภายในตองปฏบตงานใหคาปรกษาดวยความระมดระวงเย�ยงผ ประกอบวชาชพ โดยคานงถง 1. ความตองการและความคาดหวงของผรบคาปรกษา รวมท4 งลกษณะของงาน

ระยะเวลา และการส�อสารผลงาน 2. ความสลบซบซอน และขอบเขตของงานท�จาเปนท�ตองปฏบต เพ�อใหบรรล

เปาหมายของภารกจงาน 3. ตนทนในการใหคาปรกษาเม�อเทยบกบผลประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 1230 การพฒนาความรทางวชาการอยางตอเน�อง (Continuing Professional

Development) ผตรวจสอบภายในตองพฒนาความรความสามารถและความเช�ยวชาญดวยการพฒนาความรทางวชาชพอยางตอเน�อง

55

1300 แผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรง (Quality Assurance and

Improvement Program) หวหนาของหนวยงานตรวจสอบภายในตองพฒนาและรกษาไวซ� งแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงกจกรรมการตรวจสอบภายในท4งหมด การตความ แผนการใหความเช�อม�นดวยคณภาพและการปรบปรงสรางข4นเพ�อชวยประเมนกจกรรมการตรวจสอบภายในใหสอดคลองกบคานยามและมาตรฐาน และเพ�อประเมนวาผตรวจสอบภายในนาประมวลจรรยาบรรณมาประยกตใชหรอไม รวมท4งใชประเมนประสทธภาพและประสทธผลของกจกรรมตรวจสอบภายในและโอกาสเพ�อการปรบปรงดวย 1310 ขอกาหนดของแผนการใหความเช� อม�นดานคณภาพและการปรบปรง

(Requirements of the Quality Assurance and Improvement Program) แผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงตองไดรบการประเมนท4งจากภายในและภายนอก 1311 การประเมนภายใน (Internal Assessments) การประเมนภายในตองรวมถง 1. การตดตามผลระหวางการปฏบตงาน (Ongoing monitoring) เก�ยวกบผลของ

กจกรรมการตรวจสอบภายใน และ 2. การสอบทานตามระยะเวลา (Periodic Reviews) โดยการประเมนตนเอง (Self-

Assessment) หรอ โดยบคคลอ�นภายในองคการซ� งมความรเก�ยวกบวธปฏบตงานตรวจสอบภายในอยางเพยงพอ

การตความ การตดตามผลระหวางการปฏบตงาน (Ongoing monitoring) เปนสวนสาคญในการตรวจตราควบคม สอบทานและวดผลกจกรรมการตรวจสอบภายในท�ทาเปนกจวตรประจาวน ซ� งกาหนดเปนนโยบายและวธท�ตองปฏบตเปนกจวตรเพ�อการบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายใน รวมถง

56

การใชกระบวนการ เคร� องมอ และสารสนเทศท�จาเปนในการประเมนผลการปฏบตงานใหสอดคลองตามคานยาม ประมวลจรรยาบรรณและมาตรฐานตาง ๆ ของการตรวจสอบภายใน การสอบทานตามระยะเวลา (Periodic Reviews) เปนเคร�องมออกอยางหน� งในการประเมนผลการปฏบตงานใหสอดคลองตามคานยาม ประมวลจรรยาบรรณและมาตรฐานตาง ๆ ของการตรวจสอบภายใน เชนกน ความรเก�ยวกบวธปฏบตงานตรวจสอบภายในอยางเพยงพอ หมายความวา อยางนอยตองเขาใจองคประกอบ (elements) ท4งหมดของกรอบงานสากลในการปฏบตงานวชาชพตรวจสอบภายใน 1312 การประเมนจากภายนอก (External Assessments) การประเมนจากภายนอกตองทาอยางนอยหน� งคร4 งในทก ๆ หาป โดยผประเมนอสระภายนอก ดงน4นหวหนาผบรหารงานตรวจสอบควรหารอกบ คณะกรรมการองคการในเร�องตาง ๆ ดงตอไปน4 1. ความจาเปนท�ตองสอบทานระบบจากภายนอกใหบอยข4น 2. คณสมบตผประเมนหรอคณะผประเมนจากภายนอก รวมท4งประเดนขอขดแยง

ทางผลประโยชนสาคญท�อาจเกดข4น การตความ ผประเมนหรอคณะผประเมนจากภายนอก ตองประกอบดวยผมความรความสามารถในการปฏบตงานวชาชพตรวจสอบภายใน และกระบวนการการประเมนจากภายนอก การประเมนความรความสามารถใหพจารณาจากประสบการณและความนาเช�อถอ รวมท4งการพจารณาจาก ขนาดความซบ ซอนของหนวยงานท� ผ ประ เ มนเคยตรวจและความ รพ เศษเฉพาะก ล ม ภาคอตสาหกรรมและความรทางเทคนค ผประเมนภายนอกตองไมมขอขดแยงของผลประโยชนท4งชดเจนหรอซอนเรน หรอไมเปนสวนหน� งหรออยภายใตความควบคมขององคการท�กจกรรมตรวจสอบภายในเปนเจาของ

57

1320 การรายงานเก�ยวกบแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรง

(Reporting on the Quality Assurance and Improvement Program) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองส�อสารผลของแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงตอ ผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ การตความ รปแบบ เน4อหา และความถ�ในการส�อสารผลของแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงจะตองกาหนดข4 น จากการปรกษาหารอระหวางผบรหารระดบสง คณะกรรมการองคการ และพจารณาถงความรบผดชอบของกจกรรมตรวจสอบภายในและของหวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในตามท�กาหนดในกฎบตรการตรวจสอบภายใน เพ�อท�จะแสดงถงความสอดคลองกบคานยาม ประมวลจรรยาบรรณ และมาตรฐานตาง ๆ ตองมการส�อสารผลของการประเมนจากภายในและภายนอกเม�อมการประเมนเสรจ และส�อสารผลของการตดตามผลระหวางการปฏบตงาน (Ongoing monitoring) อยางนอยปละคร4 ง โดยผประเมนตองใหความเหนเก�ยวกบระดบของความสอดคลองดวย 1321 การใช “ความสอดคลองกบมาตรฐานสากลการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบ

ภายใน” (Use of “Conforms with the International Standards for the Professional Practice of

Internal Auditing”) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน อาจใชขอความวากจกรรมการตรวจสอบภายในสอดคลองกบมาตรฐานสากลการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในได กตอเม�อผลการประเมนของแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงสนบสนนขอความดงกลาวเทาน4น 1322 การเปดเผยส�งท�ไมสอดคลอง (Disclosure of Nonconformance) เม�อเกดส�งท�ไมสอดคลองกบคานยาม ประมวลจรรยาบรรณและมาตรฐานตาง ๆ ของ การตรวจสอบภายใน ท�สงผลกระทบตอกจกรรมการตรวจสอบภายใน หวหนาบรหารงานตรวจสอบตองเปดเผยส�งท�ไมสอดคลองตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ

58

มาตรฐานดานการปฏบตงาน มาตรฐานดานการปฏบตงาน (Performance Standards) เปนมาตรฐานอธบายถงลกษณะการปฏบตงานและกาหนดเกณฑคณภาพท�สามารถใชในการประเมนผลการปฏบตงานได และ ใชเลขรหสมาตรฐาน 2000 แบงเปน 12 มาตรฐานยอย ไดแก มาตรฐานรหส 2000-2600 ดงน4 2000 การบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายใน (Managing the Internal Audit Activity) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายในเพ�อใหม�นใจไดวาเปนการเพ�มมลคาใหแกองคการ การตความ การบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายในจะมประสทธผลตอเม�อ

1. ผลของการปฏบตงานกจกรรมการตรวจสอบภายในบรรลวตถประสงคและความรบผดชอบตามท�กาหนดไวในกฎบตรการตรวจสอบภายใน

2. การตรวจสอบภายในเปนไปตามคานยามของการตรวจสอบภายในและมาตรฐาน ตาง ๆ และ

3. บคคลซ�งทาหนาท�เปนสวนหน�งของการตรวจสอบภายในแสดงใหเหนวาตนเองปฏบตตามประมวลจรรยาบรรณและมาตรฐานตาง ๆ

2010 การวางแผน (Planning) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองวางแผนท�มความเส� ยงเปนพ4นฐาน เพ�อการจดลาดบของกจกรรมการตรวจสอบภายในใหสอดคลองกบเปาหมายขององคการ

59

การตความ หวหนาหนวยงานตรวจสอบตองรบผดชอบในการพฒนาแผนงานท�มความเส� ยงเปนพ4นฐาน โดยตองคานงถง กรอบงานการบรหารความเส�ยงขององคการ รวมถงการกาหนดระดบความเส�ยงท�ยอมรบไดท�ฝายบรหารกาหนดข4นสาหรบกจกรรมหรอสวนตาง ๆ ขององคการ หากไมมกรอบงานอยเลย หวหนาผบรหารหนวยงานตรวจสอบตองใชดลยพนจเก�ยวกบความเส�ยงภายหลงการปรกษากบผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ 2010.A1 แผนของกจกรรมการตรวจสอบภายในตองมพ4นฐานมาจากการประเมนความเส�ยงท�มเอกสารหลกฐานและตองทาข4นอยางนอยปละคร4 ง โดยตองขอขอมลจากผบรหารระดบสง และคณะกรรมการองคการในการประเมนดวย 2010.C1 หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ควรพจารณายอมรบงานใหคาปรกษา หากเหนโอกาสท�องคการจะปรบปรงดานการบรหารความเส�ยง การเพ�มมลคา และการปรบปรง การปฏบตการในองคการ การยอมรบงานใหคาปรกษาตองบรรจไวในแผนของกจกรรมการตรวจสอบภายในดวย 2020 การส�อสารและการอนมต (Communication and Approval) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองส�อสารถงแผนกจกรรมการตรวจสอบภายในและทรพยากรท�ตองการ รวมถงส� งท�เปล�ยนแปลงระหวางกาลตาง ๆ ท�สาคญ ใหผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการพจารณาสอบทานและอนมต หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในตองส�อสารถงผลกระทบของขอจากดดานทรพยากรท�มดวย 2030 การบรหารทรพยากร (Resource Management) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองม�นใจวาทรพยากรของการตรวจสอบภายในมความเหมาะสมพอเพยงและไดใชอยางมประสทธผลเพ�อใหงานสาเรจตามแผนท�ไดรบอนมต

60

การตความ ความเหมาะสม (Appropriate) หมายถง การมสวนผสมขององคความร ทกษะ และความสามารถอ�นท�จาเปนในการปฏบตตามแผนงาน พอเพยง (Sufficient) หมายถง จานวนปรมาณของทรพยากรท�จาเปนในการปฏบตตามแผนงานใหบรรลเปาหมาย และการใชทรพยากรอยางมประสทธผล (Effectively deployed) จะเกดข4นเม�อมการใชทรพยากรใหบรรลเปาหมายของแผนงานท�ไดรบอนมตอยางสงสด 2040 นโยบายและระเบยบวธปฏบตงาน (Policies and Procedures) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองจดใหมนโยบายและระเบยบวธปฏบตงานเพ�อเปนแนวทางดาเนนกจกรรมการตรวจสอบภายใน การตความ รปแบบและเน4อหาของนโยบายวธปฏบตงานข4นอยกบขนาดและโครงสรางของกจกรรมการตรวจสอบภายในและความซบซอนของงาน 2050 การประสานงาน (Coordination) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ควรแบงปนสารสนเทศและประสานงานกบผใหบรการดานความเช�อม�นและท�ปรกษาท4งภายในและภายนอก เพ�อใหม�นใจครอบคลมงานอยางเหมาะสมและลดการทางานซ4 า 2060 การรายงานตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ (Reporting to Senior

Management and the Board) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองรายงานเปนระยะตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ เก�ยวกบ วตถประสงคของกจกรรมการตรวจสอบภายใน อานาจหนาท� ความรบผดชอบ และผลการดาเนนงานตามแผนงาน การรายงานตองรวมถงประเดนความเส�ยงและการควบคมท�มนยสาคญ ความเส�ยงจากการทจรต ประเดนการกากบดแล และเร�องอ�น ๆ ท�จาเปนหรอตามท�ผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการใหดาเนนการ

61

การตความ

ความถ�และเน4อหาของรายงาน จะกาหนดข4 นจากการหารอกบผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคการ รวมท4งข4นอยกบความสาคญของสารสนเทศท�ควรไดรบการส�อสาร และความเรงดวนท�ผบรหารระดบสงควรดาเนนการ 2100 ลกษณะของงาน (Nature of Work) กจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนและสนบสนนใหมการปรบปรงกระบวนการกากบดแลการบรหารความเส�ยง และการควบคม โดยใชวธการท�เปนระบบและระเบยบ 2110 การกากบดแล (Governance) กจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนและใหคาแนะนาท�เหมาะสมเพ�อปรบปรงกระบวนการกากบดแล ใหบรรลวตถประสงคดงตอไปน4

1. การสงเสรมจรยธรรมและมลคาเพ�มท�เหมาะสมภายในองคการ

2. การใหความม�นใจวาการบรหารและการจดการในองคการมประสทธผลและมการรายงานตามหนาท�ความรบผดชอบ (Accountability)

3. การส�อสารสนเทศเก�ยวกบความเส�ยงและการควบคมไปยงสวนงานท�เหมาะสม และ

4. การประสานกจกรรมและการส�อสารระหวางคณะกรรมการองคการ ผตรวจสอบภายนอก ผตรวจสอบภายใน และผบรหาร

2110.A1 กจกรรมการตรวจสอบภายในตองประเมน การออกแบบแผนงาน การนาไปใช และประสทธผลของวตถประสงค โครงการ และกจกรรมตาง ๆ ท�เก�ยวของกบจรยธรรมขององคการ 2110.A2 กจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศดานการกากบดแลไดสนบสนน กลยทธและวตถประสงคขององคการอยางเพยงพอหรอไม

62

2110.C1 วตถประสงคของการบรการใหคาปรกษาวตถประสงคตองสอดคลองกบมลคาและเปาหมายขององคการโดยรวม 2120 การบรหารความเส�ยง (Risk Management) กจกรรมการตรวจสอบภายในตองประเมนประสทธผลและมการสนบสนนใหมการปรบปรงกระบวนการบรหารความเส�ยง การตความ การประเมนวากระบวนการบรหารความเส�ยงมประสทธผลเพยงใด เปนดลยพนจของ ผตรวจสอบภายในในการประเมนวา 1. วตถประสงคขององคการสนบสนนและเช�อมโยง (Align) กบพนธกจขององคการ 2. ความเส�ยงตาง ๆ ท�มนยสาคญไดรบการระบและประเมน 3. วธการตอบสนองความเส�ยงไดเลอกอยางเหมาะสม โดยเช�อมโยงใหความเส�ยงตาง ๆ

อยในระดบความเส�ยงท�ยอมรบไดขององคการ 4. สารสนเทศท�เก�ยวของกบความเส� ยงไดรบรและส� อสารไปท4 งองคการไดทนเวลา

เพ�อชวยพนกงานท�ฝายบรหารและคณะกรรมการองคการสามารถดาเนนงานตามความรบผดชอบได

กระบวนการบรหารความเส�ยง ตองมการตดตามผลดวยกจกรรมของผบรหารระหวางการปฏบตงานหรอการประเมนผลอสระ หรอท4งสองวธ 2120.A1 กจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนความเส�ยงขององคการท�เก�ยวกบระบบการกากบดแล การดาเนนงาน และระบบสารสนเทศขององคการ ในเร�องตอไปน4

63

1. ความนาเช� อถอ (Reliability) และความถกตองครบถวน (Integrity) ของสารสนเทศทางการเงนและการดาเนนงาน

2. ประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงาน (Effective and Efficiency of Operation)

3. การดแลรกษาปลอดภยของทรพยสน (Safeguarding of Assets) และ 4. การปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ และสญญา (Compliance with laws,

regulations and contracts) 2120.A2 กจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนโอกาสการเกดทจรต และประเมนวาองคการมการบรหารความเส�ยงดานการทจรตอยางไร 2120.C1 ระหวางการใหคาปรกษาผตรวจสอบภายในตองระบความเส�ยงท�เก�ยวของกบวตถประสงคของภารกจ และระมดระวงถงความเส�ยงอ�น ๆ ท�มนยสาคญวามอยหรอไม 2120.C2 ผตรวจสอบภายใน ตองผสมผสานและนาความรเก�ยวกบความเส�ยงท�ไดจากการใหบรการใหคาปรกษาไปใชในการประเมนกระบวนการบรหารความเส�ยงขององคการ 2120.C3 เม�อใหความชวยเหลอฝายบรหารในการวางหรอปรบปรงกระบวน การบรหารความเส� ยง ผ ตรวจสอบภายในความหลกเล�ยงความรบผดชอบในฐานะผ บรหารใน การบรหารความเส�ยงจรง 2130 การควบคม (Control) กจกรรมการตรวจสอบภายในตองชวยใหองคการรกษาการควบคมท�มประสทธผล โดยการประสทธผลและประสทธภาพ และโดยการสงเสรมใหมการปรบปรงอยางตอเน�อง

64

2130.A1 กจกรรมการควบคมภายในตองประเมนความพอเพยงและประสทธผลของการควบคมเพ�อตอบสนองความเส�ยง โดยใหครอบคลมถง การกากบดแล การดาเนนงาน และระบบสารสนเทศ ท4งน4 รวมถงเร�องตอไปน4 1. ความนาเช� อถอ (Reliability) และความถกตองครบถวน (Integrity) ของ

สารสนเทศทางการเงนและการดาเนนงาน 2. ประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงาน (Effective and Efficiency of

Operation) 3. การดแลรกษาปลอดภยของทรพยสน (Safeguarding of Assets) และ 4. การปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ และสญญา (Compliance with laws

regulations and contracts) 2130.A2 ผ ตรวจสอบภายในควรทราบแนชดถงขอบเขตของเปาหมาย และวตถประสงคของการดาเนนงานและแผนงานท�ไดกาหนดข4นและความสอดคลองกบเปาหมายและวตถประสงคขององคการ 2130.A3 ผตรวจสอบภายในควรสอบทานการดาเนนงานและแผนงาน เพ�อใหทราบแนชดวาผลงานท�ไดสอดคลองกบเปาหมายและวตถประสงคในระดบใด และเพ�อประเมนวาการดาเนนงานและแผนงานตาง ๆ ไดมการปฏบตจรงและไดผลตามท�ต4งใจไว 2130.C1 ระหวางการบรการใหคาปรกษา ผตรวจสอบภายในตองระบการควบคมท�สอดคลองกบวตถประสงคของภารกจ และระมดระวงถงประเดนการควบคมท�มนยสาคญท�เกดข4น 2130.C2 ผตรวจสอบภายในตองผสมผสานความรดานการควบคมท�ไดจากการใหคาปรกษาไปใชในการประเมนกระบวนการควบคมขององคการ

65

2200 การวางแผนภารกจ (Engagement Planning) ผตรวจสอบภายในตองพฒนาและจดทาบนทกการวางแผนภารกจแตละงาน รวมถงการแสดงขอบเขต วตถประสงค ระยะเวลา และการจดสรรทรพยากรท�ใชเพ�อภารกจงานน4น 2201 การพจารณาในการวางแผนภารกจ (Planning Considerations) ในการวางแผนภารกจ ผตรวจสอบตองคานงถง

1. วตถประสงคของกจกรรมท�จะสอบทานและวธการท�ใชควบคมผลการดาเนนงานของกจกรรมน4น

2. ความเส� ยงท�มนยสาคญตอกจกรรม วตถประสงค ทรพยากร และการดาเนนงาน ตลอดจนวธการจดการความเส�ยงใหอยในระดบท�ยอมรบได

3. ความพอเพยงและประสทธผลของการบรหารความเส� ยงและการควบคม เม�อเปรยบเทยบกบกรอบงานหรอแบบจาลองการควบคม (Control framework and model) ท�เก�ยวของ และ

4. โอกาสท�จาปรบปรงการบรหารความเส�ยงและกระบวนการควบคมสาหรบกจกรรมน4นท�มนยสาคญ

2201.A1 ในการวางแผนภารกจสาหรบหนวยงานภารนอก ผตรวจสอบภายในตองทาบนทกความเขาใจกบผ รบบรการเปนลายลกษณอกษร เก� ยวกบ ว ตถประสงค ขอบเขต ความรบผดชอบ และความคาดหวงอ�น ๆ รวมท4งขอจากดในการเผยแพรผลงาน และการเขาถงเอกสารหลกฐานของภารกจน4น 2201.C1 ในการใหค าปรกษา ผ ตรวจสอบภายในตองทาความเขาใจเก� ยวกบวตถประสงค ขอบเขต ความรบผดชอบ และความคาดหวงอ�น ๆ ของผรบบรการ ในกรณท�เปนเร�องสาคญ การทาความเขาใจตองบนทกเปนลายลกษณอกษร

66

2210 วตถประสงคของภารกจ (Engagement Objectives) ตองกาหนดวตถประสงคสาหรบแตละภารกจงานท�จะปฏบต 2210.A1 ผตรวจสอบภายในตองประเมนเบ4องตนเก�ยวกบความเส�ยงของกจกรรมท�จะสอบทาน วตถประสงคของภารกจตองสอดคลองถงผลการประเมนความเส�ยง 2210.A2 ผตรวจสอบภายในตองคานงถงโอกาสความนาจะเกด ความผดพลาด การทจรต ความผดปกต การฝาฝน และความเส�ยงอ�น ๆ ในระหวางท�กาหนดวตถประสงคของภารกจน4น 2210.A3 เกณฑท�จะใชในการประเมนการควบคมตาง ๆ ตองมอยางเพยงพอ ผ ตรวจสอบภายในตองทราบแนชดวาฝายบรหารไดกาหนดเกณฑท�พอเพยงในการประเมนความสาเรจของวตถประสงคและเปาหมาย หากเกณฑดงกลาวมพอเพยงผตรวจสอบภายในตองนามาใชในการประเมนผล แตหากเกณฑยงไมพอเพยงผตรวจสอบภายในตองรวมกบฝายบรหารเพ�อพฒนาเกณฑการประเมนผลท�เหมาะสมตอไป 2210.C1 วตถประสงคของการบรการใหคาปรกษา ตองระบถงกระบวนการกากบดแล การบรหารความเส�ยง การควบคม และภายในขอบเขตท�ตกลงรวมกบผรบบรการ 2220 ขอบเขตภารกจ (Engagement Scope) ขอบเขตภารกจท�จะปฏบตตองเพยงพอตอการบรรลวตถประสงคของภารกจน4นอยางนาพอใจ 2220.A1 ขอบเขตของภารกจ ตองครอบคลมการพจารณาส�งตาง ๆ ท�เก�ยวของ ไดแก ระบบงาน การบนทกสารสนเทศ บคลากร และทรพยสนท�มตวตน รวมถงสวนท�อยในความดแลของบคคลท�สาม 2220.A2 หากผรบบรการตองการบรการคาปรกษาในเร�องท�มนยสาคญในระหวางภารกจการใหความเช�อม�น ผตรวจสอบควรทาความเขาใจกบผรบบรการเปนลายลกษณอกษร

67

เก�ยวกบวตถประสงค ขอบเขต ความรบผดชอบ และความคาดหวงอ�น ๆ การส�อสารผลของภารกจการใหคาปรกษาใหปฏบตตามมาตรฐานดานการใหคาปรกษา 2220.C1 ในการบรการใหคาปรกษา ผตรวจสอบตองม�นใจวาขอบเขตของภารกจไดกาหนดไวเพยงพอท�จะบรรลวตถประสงคท�ตกลงกน ๆ ไว หากผตรวจสอบมขอจากดเก�ยวกบขอบเขตในระหวางการปฏบตการ ขอจากดดงกลาวตองหารอกบผรบบรการเพ�อพจารณาวาจะดาเนนการใหคาปรกษาน4นตอไปหรอไม 2230 การจดสรรทรพยากรสาหรบภารกจ (Engagement Resource Allocation) ผ ตรวจสอบภายในตองการกาหนดทรพยากรใหเหมาะสมและเพยงพอ เพ�อใหบรรลวตถประสงคของภารกจ ซ� งข4นอยกบลกษณะและความซบซอนของแตละภารกจ ตลอดจนขอจากดในเร�องของเวลาและทรพยากรท�มอย 2240 แผนปฏบตงานภารกจ/โปรแกรมปฏบตงานภารกจ (Engagement Work Program) ผตรวจสอบภายในตองพฒนาและจดทาบนทกใหแผนปฏบตงานท�จะทาใหบรรลวตถประสงค ตาง ๆ ของภารกจท�กาหนดไว 2240.A1 แผนปฏบตงาน ตองรวมถงวธการท�ใชในการระบ วเคราะห ประเมน และบนทกสารสนเทศระหวางการปฏบตงาน แผนปฏบตงานดงกลาวตองไดรบการอนมตกอนนาไปปฏบต และการเปล�ยนแปลงควรไดรบการอนมตโดยทนท 2240.C1 แผนปฏบตงานใหคาปรกษา อาจมรปแบบและสาระท�แตกตางกนไปข4นอยกบลกษณะของงานน4น ๆ 2300 การปฏบตภารกจ (Performing the Engagement) ผตรวจสอบภายในตองระบ วเคราะห ประเมน และบนทกสารสนเทศใหพอเพยงตอการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคตาง ๆ ของภารกจ

68

2310 การระบสารสนเทศ (Identifying Information) ผตรวจสอบภายในตองระบและรวบรวมสารสนเทศอยางพอเพยง นาเช�อถอ เก�ยวของ และเปนประโยชนตอการบรรลวตถประสงคตาง ๆ ของภารกจ การตความ สารสนเทศท�พอเพยง (Sufficient) คอ สารสนเทศท�เก�ยวกบความจรง มจานวนท�พอเพยง และนาเช�อถอ เพ�อท�วาบคคลท�ฉลาดสขมไดรบทราบสารสนเทศแลวจะมขอสรปเชนเดยวกบ ผตรวจสอบสารสนเทศท�นาเช�อถอ (Reliable) คอสารสนเทศท�หาไดและใหความรความเขาใจมากท�สดและไดจากเทคนคการปฏบตงานท�เหมาะสม สารสนเทศท�เก�ยวของ (Relevant) คอสารสนเทศท�ชวยสนบสนนขอสงเกตการณและการใหขอแนะนาตาง ๆ และมความสอดคลองกบวตถประสงคของภารกจ สารสนเทศท�เปนประโยชน (Useful) คอ สารสนเทศท�ชวยใหองคการบรรลเปาหมายท�ต4งไว 2320 การวเคราะหและประเมนผล (Analysis and Evaluation) ผตรวจสอบภายในตองสรป และแสดงผลงานของภารกจ โดยมพ4นฐานจากวธการวเคราะหและประเมนผลท�เหมาะสม 2330 การบนทกสารสนเทศ (Recording Information) ผตรวจสอบภายในตองบนทกสารสนเทศท�เก�ยวของท�ใชสนบสนนผลของภารกจ 2330.A1 หวหนาผบรหารงานตรวจสอบตองควบคมการเขาถงบนทกและสารสนเทศท�ไดจากการปฏบตภารกจ การเผยแพรสารสนเทศใหแกบคคลภายนอกตองไดรบความเหนชอบจากผบรหารระดบสงและ/หรอท�ปรกษาทางดานกฎหมายกอนตามความเหมาะสม 2330.A2 หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองกาหนดเง�อนไขระยะเวลาใน การเกบรกษาขอมลในภารกจ ไมวาจะบนทกในส�อประเภทใดกตาม เง�อนไขในการเกบรกษาน4 ตองสอดคลองกบแนวปฏบตขององคการและหนวยงานท�เก�ยวของหรอตามความจาเปนอ�น ๆ

69

2330.C1 หวหนาหนวยงายตรวจสอบภายใน ตองกาหนดนโยบายในการเกบ และรกษาขอมล ท�ไดจากการปฏบตภารกจดานการใหคาปรกษา รวมถงนโยบายในการเผยแพรตอบคคลภายในและภายนอกองคการ นโยบายดงกลาวตองสอดคลองกนกบแนวปฏบตขององคการและหนวยงานท�เก�ยวของหรอตามความจาเปนอ�น ๆ 2340 การกากบควบคมภารกจ (Engagement Supervision) ตองมการกากบควบคมการปฏบตภารกจท�เหมาะสม เพ�อใหม�นใจวาภารกจไดบรรลตามวตถประสงคท�กาหนดไว ผลงานมคณภาพ และพนกงานไดรบพฒนา การตความ ขอบเขตของการกากบควบคมควรมเทาใดน4น ข4นอยกบความเช�ยวชาญและประสบการณของผตรวจสอบภายใน และความสลบซบซอนของภารกจ หวหนาผบรหารงานตรวจสอบมความรบผดชอบในภาพรวมท�จะตองกากบควบคม ไมวาภารกจน4นดาเนนการโดยผตรวจสอบภายในเอง หรอเพ�อกจกรรมการตรวจสอบภายใน และรวมท4งอาจจะมการมอบหมายใหผตรวจสอบภายในท�มประสบการณทาหนาท�ในการสอบทาน หลกฐานตาง ๆ ท�เก�ยวกบการกากบควบคมตองจดทาเปนเอกสารและเกบรกษาไวใหเหมาะสม 2400 การส�อสารผล (Communication Results) ผตรวจสอบภายในตองส�อสารผลการปฏบตภารกจ 2410 เกณฑการส�อสาร (Criteria for Communicating) การส� อสารตองรวมถงวตถประสงคของภารกจ และขอบเขต รวมท4งขอสรป ขอเสนอแนะ และแผนปฏบตการแกไข 2410.A1 การส�อสารผลภารกจการตรวจสอบข4นสดทาย ผตรวจสอบภายในตองใหความเหนและ/หรอขอสรปในภาพรวมท�เหมาะสม 2410.A2 ผตรวจสอบภายในตองสงเสรมผลการปฏบตงานท�นาพอใจในการส�อสารผลภารกจการตรวจสอบดวย

70

2410.A3 เม�อมการเผยแพรผลของภารกจตอบคคลภายนอกองคการ ตองระบขอจากดในการเผยแพรและการนาผลน4นไปใชตอ 2410.C1 การส�อสารความคบหนาและผลของการใหคาปรกษา อาจมรปแบบและสาระแตกตางกนไป ข4นอยกบลกษณะของแตละงานและความตองการของผรบคาปรกษา 2420 คณภาพการส�อสาร (Quality of Communication) การส�อสารผลการปฏบตภารกจตอง ถกตอง เท�ยงธรรม ชดเจน รดกม สรางสรรค ครบถวน และทนกาล การตความ การส�อสารท�ถกตอง (Accurate) ตองปราศจากขอผดพลาดและความบดเบอนและซ�อสตยตอความจรงท�เกดข4น การส�อสารท�เท�ยงธรรม (Objective) คอ การส�อสารท�เปนธรรมไมลาเอยงและไมมอคตและเปนผลมาจากการประเมนขอเทจจรงและสถานการณท�เก�ยวของท4งหมดดวยใจท�เปนธรรมและสมดล การส�อสารท�ชดเจน (Clear) คอ การส�อสารท�เขาใจงาย มเหตผล หลกเล�ยงการใชศพทเทคนคท�ไมจาเปน และใหสารสนเทศสาคญท�เก�ยวของท4งหมดท�มอย การส�อสารท�รดกม

(Concise) คอ การส�อสารท�ตรงประเดนและหลกเล�ยงการขยายความท�ไมจาเปน การใหรายละเอยดท�เกนความตองการ ซ4 าซอน และใชคาฟมเฟอย การส�อสารท�สรางสรรค (Constructive) คอ การส�อสารท�มประโยชนตอผรบบรการและองคการในการช4 นาไปสการปรบปรงท�จาเปน การ

ส�อสารท�ครบถวน (Complete) คอ การส�อสารท�ไมขาดส�งสาคญและจาเปนตอกลมเปาหมาย ไมตกหลน สารสนเทศท�สาคญและเก�ยวของ รวมท4งมขอสงเกตท�สนบสนนขอแนะนาและขอสรปตาง ๆ การส�อสารท�ทนกาล (Timely) คอ การส�อสารท�สรางโอกาสและรวดเรวโดยข4นอยกบความสาคญของประเดนเพ�อใหฝายบรหารมเวลาแกไขดาเนนการอยางเหมาะสม 2421 ขอผดพลาดและส�งท�ถกละเลย (Errors and Omissions) กรณท�การส�อสารข4นสดทายท�สงไปใหผท�เก�ยวของมขอผดพลาด หรอมการละเลยในประเดนท�สาคญหวหนาหนวยงานตรวจสอบตองส�อสารสารสนเทศท�แกไขแลวไปยงผท�เคยไดรบการส�อสารน4นทกราย 2430 การใช “การปฏบตโดยสอดคลองกบมาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพ

การตรวจสอบภายใน” (Use of “Conducted in Conformance with the International Standards

71

for the Professional Practice of Internal Auditing”) ผตรวจสอบภายในอาจจะรายงานวา ภารกจของตนไดปฏบตโดยสอดคลองกบ มาตรฐานสากลสาหรบการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบภายในได กตอเม�อผลการประเมนของแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงสนบสนนขอความดงกลาวน4นเทาน4น 2431 การเปดเผยความไมสอดคลองในการปฏบตภารกจ (Engagement Disclosure of

Nonconformance) เม�อการปฏบตงานไมสอดคลองกบคานยาม ประมวลจรรยาบรรณ และมาตรฐานตาง ๆ มผลกระทบตอภารกจใด ตองมการเปดเผยในรายงานผลการตรวจสอบในเร�องตอไปน4 1. หลกการหรอกฎของขอพงปฏบตของประมวลจรรยาบรรณ หรอมาตรฐานใดบางท�ไม

สามารถปฏบตใหสอดคลองไดครบถวน 2. เหตผลท�ไมไดปฏบตตามมาตรฐานตาง ๆ และ 3. ผลกระทบของความไมสอดคลองและผลตอภารกจ 2440 การเผยแพรผล (Disseminating Results) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในตองส�อสารผลการปฏบตตามภารกจใหแกบคคลท�เหมาะสม การตความ หวหนาผบรหารงานตรวจสอบหรอผท�ไดรบมอบหมาย ตองสอบทานและอนมตการส�อสารผลการปฏบตภารกจข4นสดทายกอนท�จะออกรายงานและตดสนใจวาจะเผยแพรรายงานดงกลาวแกผใดอยางไร 2440.A1 หวหนาผบรหารงานตรวจสอบเปนผรบผดชอบในการส�อสารผลงาน ข4นสดทายตอผเก�ยวของท�ม�นใจไดวาผลงานน4นจะไดรบการพจารณาอยางเหมาะสม

72

2440.A2 ถาไมไดเปนขอบงคบทางกฎหมาย คาส�งทางราชการ หรอระเบยบปฏบต กอนการเปดเผยตอบคคลภายนอก หวหนาหนวยงานตรวจสอบจะตอง 1. ประเมนความเส�ยงท�มตอองคการ 2. ปรกษากบฝายบรหารระดบสงและ/หรอท�ปรกษาทางดานกฎหมายตามความ

เหมาะสม 3. ควบคมการเผยแพรผลการตรวจสอบโดยระบขอจากดการใชผลงานน4น 2440.C1 หวหนาหนวยงานตรวจสอบเปนผรบผดชอบในการส�อสารผลการใหบรการใหคาปรกษาข4นสดทายตอผรบบรการ 2440.C2 ระหวางใหบรการใหคาปรกษา อาจมการพจารณาในประเดนท�เก�ยวกบการบรหารความเส�ยง การควบคม และการกากบดแล หากประเดนน4น ๆ มสาระสาคญตอองคการตองส�อสารใหผบรหารระดบสง และคณะกรรมการองคการทราบ 2500 การตดตามความกาวหนา (Monitoring Progress) หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองสรางและรกษาระบบในการตดตามการจดการผลตาง ๆ ท�ไดส�อสารตอฝายบรหารแลว 2500.A1 หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในตองสรางกระบวนการตดตามผลเพ�อตดตามใหม�นใจวาผบรหารไดแกไขหรอนาไปปฏบตอยางมประสทธผล หรอผบรหารระดบสงยอมรบความเส�ยงของการไมแกไข 2500.C1 กจกรรมการตรวจสอบภายในตองตดตามการจดการผลตามภารกจใหคาปรกษา ตามขอบเขตท�ไดตกลงไวกบผรบบรการ 2600 ขอยตการยอมรบความเส�ยงของผบรหารระดบสง (Resolution of Senior

Management’s Acceptance of Risks) เม�อหวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในเช�อวา ผบรหาร

73

ระดบสงยอมรบความเส� ยงคงเหลอในระดบท�องคการอาจไมยอมรบ หวหนาผบรหารงานตรวจสอบภายในตองหารอเร�องน4นกบผบรหารระดบสง ถาการตดสนใจเก�ยวกบความเส�ยงคงเหลอยงไมสามารถหาขอยตได หวหนา ผ บรหารงานตรวจสอบภายในตองรายงานเร� องน4 นตอคณะกรรมการองคการเพ�อพจารณาหาขอยต (อษณา ภทรมนตร. 2552: 2-5 ถง 2-28) จรยธรรมของผตรวจสอบภายใน จรยธรรม (Ethics) หมายถง ส�งท�ควรกระทา ประพฤต ปฏบต เปนส�งท�ถกตอง ประพฤต ปฏบตแลวเกดผลด จรยธรรมไมมบทลงโทษสาหรบผท�ไมประพฤต ปฏบตตาม หากไมเกดผลเสยหาย จรยธรรมของผตรวจสอบเปนส�งท�ผตรวจสอบเปรยบเสมอนผรกษาระเบยบกฎเกณฑนโยบายองคกร จรยธรรมของผตรวจสอบ มดงน4 1. งานมความเท�ยงตรง และความรบผดชอบตอการปฏบตงาน เพ�อใหงานท�ปฏบตอย

บรรลเปาหมายท�ต4งไว การเขาทาการตรวจสอบแตละโครงการ เพ�อบรรลเปาหมายการตรวจสอบ

2. มทศนคตท�ดตอองคกร ละเวนการกลาวในแงไมดกบองคกร การเอาดานท�ไมดมา

ปรบปรง แมองคกรจะมบางสวนท�ไมดนก กควรจะหยบยกเปนส�งท�ควรมาปรบปรง สรางสรรคส�งท�ดอยแลวกควรทาใหดข4น

3. ละเวนการกระทาใด ๆ ท�ทาใหองคกรเสยหาย การละเวนรายงานขอเทจจรง การปกปด

การกระทาความผด ผตรวจสอบตองรายงานขอเทจจรงท�พบจากการตรวจสอบท4งหมด การละเวน การรายงานขอเทจจรง อาจทาใหองคกรเกดความเสยหาย และเปนส�งท�ผ ตรวจสอบไมควรกระทา

4. เสนองานตามความจรง รายงานขอเทจจรงท�ตรวจสอบพบ มหลกฐานประกอบให

แนใจ การนาเสนอขอเทจจรงตองมหลกฐานประกอบจนเช�อถอขอเทจจรงน4นได ไมควรนาเสนอขอเทจจรงแบบเล�อนลอย

74

5. ตองปรบปรงประสทธภาพใหสงข4นเสมอ ปรบปรงระบบการตรวจสอบใหทนสมย ทนเหตการณ ปรบปรงการตรวจสอบใหอยในรปแบบการใหบรการ ผตรวจสอบตองหม�นศกษาหาความร ปรบปรงงานตรวจสอบ โดยใชเคร� องมอทนสมย เชน คอมพวเตอรมาชวยตรวจสอบ ทาใหการตรวจสอบถกตองแมนยาข4น รวดเรวมากข4น

6. ไมกระทาตวเปนผต ดสน หาขอเทจจรงใหชดเจน เสนอรายงานบนขอเทจจรงท�

ตรวจสอบพบ เสนอขอเทจจรงท�ไมไดเปนไปตามนโยบาย ไมควรเสนอวาเปนความผดของใคร และใครบางท�สมควรลงโทษ ควรเสนอรายละเอยดของขอเทจจรง การตดสนวาใครผดบาง เปนหนาท�ของฝายจดการ

จรยธรรมผตรวจสอบท4ง 6 ขอ เปนส�งท�สมควรกระทา แตจะกระทาหรอไมกระทากได ผลดหรอผลเสยจะเกดกบองคกรและตวผตรวจสอบเอง การลงโทษจงข4 นอยกบวา การละเวนจรยธรรมขอใดสรางความเสยหายมากขนาดไหน และลงโทษเพราะความเสยหายเกดข4น

ประมวลจรรยาบรรณของผตรวจสอบภายใน สมาคมผตรวจสอบภายในไดกาหนดประมวลจรรยาบรรณสาหรบผตรวจสอบภายในซ� งสามารถนาไปปฏบตไดท4งในระดบบคคลและหนวยงานท�ใหบรการตรวจสอบภายใน ประมวลจรรยาบรรณครอบคลมคาจากดความของการตรวจสอบภายในโดยผนวกสาระสาคญอกสองประการ คอ 1. หลกการ (Principles) ท�เก�ยวกบวชาชพและการปฏบตงานตรวจสอบภายใน 2. หลกปฏบต (Rules of Conduct) อธบายถงส�งท�ผตรวจสอบภายในพงประพฤตปฏบต

หลกปฏบตเปนส�งหน�งท�ชวยในการตความและประยกตหลกการไปใชจรง และพงใชเปนแนวทางในการประพฤตตนอยางมจรรยาบรรณของผตรวจสอบภายใน

75

สมาชกของสมาคมผตรวจสอบภายในและผท�ไดรบหรออยระหวางขอรบประกาศนยบตรวชาชพท�ฝาฝนประมวลจรรยาบรรณจะตองถกตรวจสอบและดาเนนการตามกฎระเบยบและแนวปฏบตการบรหารของสมาคมผตรวจสอบภายใน (By Laws and Administrative Guidelines) หลกการและระเบยบปฏบตของจรรยาบรรณ หลกการจรรยาบรรณไดกาหนดขอพงปฏบตสาหรบผตรวจสอบภายในไวดงตอไปน4 ความซ�อสตย (Integrity) ผตรวจสอบภายในตองปฏบตงานดวยความซ�อสตย เพ�อใหผลการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในมความนาเช�อถอ โดยมแนวทางปฏบตท�สาคญคอ 1. ปฏบตหนาท�ดวยความซ�อสตย มความขยนหม�นเพยร และรบผดชอบ 2. ใหการเคารพกฎหมาย และเปดเผยขอมลตามท�กาหนดไวในกฎหมาย ระเบยบ

และหนาท�ในทางวชาชพ 3. ไมมสวนเก�ยวของกบการกระทาใดๆ ท�ผดตอกฎหมาย หรอกระทาการใดท�จะนา

ความเส�อมเสยมาสวชาชพตรวจสอบภายใน 4. ใหความเคารพ และสงเสรมเจตนารมณท�ชอบดวยกฎหมาย และศลธรรมของ

องคกร ความเท�ยงธรรม (Objectivity) ผตรวจสอบภายในตองปฏบตงานอยางเท�ยงธรรม ท4งในการรวบรวม ประเมนผล และส� อสารขอมลเก�ยวกบกจกรรมหรอกระบวนการท�ท าการตรวจสอบอย และไมใหผลประโยชนสวนตว หรอบคคลผอ�นมามอทธผลในทางมชอบตอการตดสนใจ เชน ในกรณท�ผตรวจสอบภายในไดรบมอบหมายใหไปปฏบตงานสอบทานกระบวนการท�เพ�อนสนทของตนเปนหวหนางานอย ผตรวจสอบภายในควรแจงใหหวหนาผบรหารงานตรวจสอบทราบและขอใหมการมอบหมายงานใหแกผอ�นท�สามารถปฏบตงานไดอยางเตมท�แนวทางปฏบตท�สาคญคอ

76

1. มควรเขาไปมสวนรวมหรอเก�ยวของกบกจกรรมใด ๆ ท�อาจเปนอปสรรคหรออาจถกมองวาเปนอปสรรคตอการปฏบตงานอยางเท�ยงธรรม รวมถงการมสวนรวมตอกจกรรมหรอความสมพนธใด ๆ ท�ขดตอผลประโยชนขององคกร

2. มควรยอมรบส�งของหรอผลตอบแทนใด ๆ ท�อาจนาความเส�อมเสย หรออาจถก

มองวาจะนาความเส�อมเสยมาสการปฏบตหนาท� การรกษาความลบ (Confidentiality) ผตรวจสอบภายในพงเคารพในคณคา และสทธถอครองขอมลท�ไดรบ ท4งจะตองไมเปดเผยขอมลโดยมไดรบอนญาตจากผมอานาจกอน เวนเสยแตวาจะทาหนาท�ท�ชอบดวยกฎหมาย หรอพงกระทาตามวชาชพ เชน ขอมลท�ผตรวจสอบภายในไดรบมาระหวางการปฏบตงาน เชน แผนธรกจ ขอมลดานการเงนตาง ๆ ควรรกษาเปนความลบไมเปดเผยใหบคคลอ�นในบรษทหรอนอกบรษททราบ แนวทางปฏบตท�สาคญคอ

1. ควรมความสขมรอบคอบในการใช และเกบรกษาขอมลท�ไดมาจากการปฏบตงานตรวจสอบภายใน

2. มควรใชขอมลเพ�อผลประโยชนสวนตว หรอในลกษณะท�อาจขดตอกฎหมาย หรอนาความเส�อมเสยมาสเจตนารมณท�ชอบดวยกฎหมายและศลธรรมของทางองคกร

ความสามารถในหนาท� (Competency) ผตรวจสอบภายในพงใชความร ทกษะ และประสบการณท�จาเปนใหเกดผลสาเรจตอการตรวจสอบภายใน เชน การมความสามารถหลาย ๆ ดาน ท4งความรในธรกจท�วไป ความสงเกต ความคดรเร�ม แนวทางปฏบตท�สาคญคอ 1. ผตรวจสอบภายในควรเขาไปมสวนเก�ยวของในกจกรรมท�ตนมความร ทกษะ และ

ประสบการณเทาน4น 2. การปฏบตหนาท�การตรวจสอบภายในใหสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบ

ภายใน

77

3. การหม�นพฒนาความชานาญ ความมประสทธภาพ และคณภาพในการทางานใหกาวหนาอยางสม�าเสมอ

งานวจยท�เก�ยวของ

สภาพการปฏบตงานการตรวจสอบภายใน ของธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

ว ลยา กล�นหวล (2543) การศกษาสภาพการปฏบตงานการตรวจสอบภายในของ ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) มวตถประสงคเพ�อศกษาสภาพการปฏบตงานของผตรวจสอบภายใน ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) และเพ�อเปรยบเทยบสภาพการปฏบตงานของบคลากรในดานตาง ๆ จาแนกตามเพศและประสบการณ ผลการศกษาพบวา พนกงานตรวจสอบ ฝายตรวจสอบ ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) มความคดเหนเก�ยวกบความเหมาะสมของสภาพการปฏบตงานตรวจสอบภายในแตละดาน อยในระดบปานกลาง โดยเรยงลาดบดงน4 คอ การส�อสารระหวางผตรวจสอบกบผรบการตรวจสอบ กระบวนการทางาน การยอมรบระหวางผตรวจสอบกบผรบการตรวจสอบ การทางานรวมกนเปนทม โอกาสกาวหนาในตาแหนงงาน และส�งตอบแทนหรอประโยชนเก4อกลระหวางปฏบตหนาท�ตรวจสอบ สวนการเปรยบเทยบความเหมาะสมของสภาพการปฏบตงานการตรวจสอบภายใน จาแนกตามเพศพบวามความแตกตางกนในดานการยอมรบระหวางผตรวจสอบกบผรบการตรวจสอบ และโอกาสกาวหนาในตาแหนงงาน และเม�อจาแนกตามประสบการณดานงานตรวจสอบท�มากท� 5 ป และนอยกวา 5 ป พบวามความคดเหนเก�ยวกบความเหมาะสมของสภาพการปฏบตงานการตรวจสอบภายในไมแตกตางกน ปญหาและอปสรรคของระบบการควบคม และการตรวจสอบภายในธนาคารออมสน

ธณนวชช ศรสาราญ (2538) การศกษาปญหาและอปสรรคของระบบการควบคมและการตรวจสอบภายในของธนาคารออมสน ซ� งโดยผงโครงสรางธนาคารออมสน ป พ.ศ. 2537 มหนวยงานตรวจสอบภายใน 2 หนวยงาน คอ ฝายตรวจสอบภายใน ข4นตรงตอผอานวยการธนาคารออมสน และแผนกตรวจสอบภายในภาค ข4นตรงตอผจดการธนาคารออมสนภาค ปจจบนท4ง 2

78

หนวยงานน4 ทางานไมสอดคลองกน และโดยลกษณะของหนวยงานผงองคการมความขดแยงกบระเบยบกระทรวงการคลง วาดวยการสอบภายในของรฐวสาหกจ พ.ศ. 2538 การศกษาจงไดนาทฤษฎพฤตกรรมองคกรและระบบงาน Behavioral and System มาใชเปนแนวทางแกไขปรบปรง ประสทธผลในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายใน ธนาคารเพ�อการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร

อารวย ดเลศ (2548) การศกษาเร�อง ประสทธผลในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายใน ธนาคารเพ�อการเกษตรและสหกรณการเกษตรมวตถประสงคเพ�อใหทราบถงระดบประสทธผลและปจจยท�มผลตอประสทธผลในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายใน เพ�อเปนขอมลในการนาเสนอผบรหารและผเก�ยวของนาไปใชในการแกไขปรบปรง ระบบการทางานใหเกดประสทธผลและบรรลเปาหมาย วตถประสงค ขององคการ โดยใชแบบสอบถามเปนเคร�องมอในการเกบรวบรวมขอมลจากประชากรของฝายตรวจสอบ ประชากร มจานวน 136 คน และวเคราะหขอมลดวยสถตคารอยละ ความถ� และ Chi-square test ผลการศกษาพบวา ผตรวจสอบภายในสวนใหญเปนเพศชาย มอายระหวาง 36-45 ป จบการศกษาระดบปรญญาตร วฒการศกษาสวนใหญจบดานเศรษฐศาสตรและบรหารธรกจ ทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศมความชานาญอยในระดบปานกลาง การวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบประสทธผลในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายในพบวา เพศ อาย ระดบการศกษา วฒการศกษาท�สาเรจ และทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ไมมความสมพนธกบประสทธผลในการปฏบตงาน แตระดบความคดเหนเก�ยวกบประสทธผลในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายในอยในระดบมา ท4งน4 เพราะในการปฏบตงานของพนกงานตรวจสอบภายในจะมแผนการปฏบตงาน ระยะเวลาท�ตองดาเนนการใหแลวเสรจ ขอบเขตของงาน เปาหมาย และวตถประสงค ท�ชดเจนกาหนดไว ประกอบกบ พนกงานตรวจสอบภายในจะไดรบการฝกอบรมเสรมความรอยางตอเน�อง รวมท4งในการทางานจะแบงพนกงานเปนทม ซ� งแตละทมจะจดพนกงานท�มความรดานสนเช�อ บญช และเร�องท�วไป เพ�อชวยเสรมใหทมปฏบตงานไดประสบผลสาเรจตามวตถประสงคท�กาหนด

79

การศกษาปญหาในการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในของสถาบนการเงน

รตนา ล4มพพฒนชย (2542) ศกษาปญหาในการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในสถาบน

การเงน มวตถประสงคเพ�อการศกษาปญหาในการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในดานคณสมบตของผตรวจสอบ การวางแผนการตรวจสอบ การปฏบตการตรวจสอบ และการรายงานผลการตรวจสอบ

ในการศกษาพบวา ความเหนของผตรวจสอบภายในท�มตอปญหาในการปฏบตงาน

โดยรวมจดอยในระดบท�เหนดวยกบปญหาในการปฏบตงาน ดานคณสมบตของผตรวจสอบภายใน จดอยในระดบเหนดวย เก�ยวกบปญหาการขาดผท�มความรเก�ยวกบมาตรฐานการประกอบวชาชพ การขาดผ ท� มความรดานเทคนคการตรวจสอบภายใน การขาดผท� มความเช�ยวชาญดานการตรวจสอบภายใน การขาดผท�มทกษะในการปฏสมพนธ และการขาดผท�มความชานาญในการวางแผนงานตรวจสอบภายใน ดานการวางแผนการตรวจสอบ จดอยในระดบเหนดวย เก�ยวกบปญหาหลกเกณฑในการเลอกเร� องหรอโครงการท�จะตรวจสอบไมเหมาะสม การจดทมงานไมเหมาะสมกบเร� องท�จะตรวจ ขาดวธการท� ดในการสารวจขอมลเบ4องตน ว ธการประเมนประสทธภาพการควบคมไมชดเจน ไมมการกาหนดเวลาท�ใชในการตรวจสอบอยางแนนอน ดานปฏบตการตรวจสอบจดอยในระดบท�เหนดวย เก�ยวกบความรวมมอจากหนวยงานท�รบตรวจ ความสะดวกในการสบคนขอมล ผรบการตรวจขาดความเขาใจในงานของผตรวจสอบภายใน มการเปล�ยนแปลงกฎระเบยบขอบงคบ หรอการปฏบตงานโดยไมแจงใหหนวยงานตรวจสอบภายในทราบ ผตรวจสอบมความรความเขาใจไมเพยงพอ ดานการรายงานผลการตรวจสอบ จดอยในระดบเหนดวย เก�ยวกบปญหารายงานการตรวจสอบ ไมมความชดเจนในการส�อความใหทราบถงขอสรปผลการตรวจสอบท�ผตรวจไดพบเหนมา การรายงานผลการตรวจสอบลาชา การไมไดสรปผลการตรวจสอบใหผบรหารระดบสงของหนวยงานรบตรวจฟง เพ�อปดงานกอนจะออกรายงานฉบบสมบรณ ผบรหารระดบสงไมไดนาไปใชประโยชน

ความคดเหนของผตรวจสอบภายในท�มตอปญหาในการปฏบตงาน สวนใหญเหนวาปญหา

ดานคณสมบตของผตรวจสอบภายใน ควรจะไดรบการแกไขเปนอนดบแรก ผตรวจสอบภายในเหนดวยกบปญหาในการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในของสถาบนการเงน จากการทดสอบสมมตฐานในการวจย ท�ระดบนยสาคญ 0.05 ระดบความคดเหนของผตรวจสอบภายในสวนใหญ

80

ไมข4 นกบตาแหนงงานและประสบการณ ยกเวน ปญหาการขาดผท�มความเช�ยวชาญดานการตรวจสอบภายใน และปญหารายงานผลการตรวจสอบไมกระชบรดกมและเขาใจยาก ข4 นกบตาแหนง นอกจากน4 ปญหาความรวมมอจากหนวยงานท�รบตรวจและจากผรบตรวจ ปญหาความสะดวกในการสบคนขอมล และปญหากฎระเบยบขอบงคบขาดความชดเจน หรอไมมการทาเปนลายลกษณอกษร ข4นกบประสบการณ จากการทดสอบสมมตฐานในการวจย ท�ระดบนยสาคญ 0.05

ความคดเหนของผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ท�มตอ

การตรวจสอบของฝายตรวจสอบภายใน

นวฒน แกนนาคา (2550) การศกษาความคดเหนของผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) ธนาคารกรงศรอยธยาจากด (มหาชน) ท�มตอการตรวจสอบของฝายตรวจสอบภายในมวตถประสงคเพ�อศกษาความคดเหนของผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) ธนาคารกรงศรอยธยาจากด (มหาชน) ท�มตอการตรวจสอบของฝายตรวจสอบภายใน 3 ดานไดแกดานศกยภาพของผตรวจสอบท�เขาตรวจสอบท�สาขาดานคณภาพของการปฏบตงานตรวจสอบสาขาซ� งไดศกษาในเร� องการวางแผนการตรวจสอบ การตรวจสอบและการประเมนผลการส�อสารระหวางผตรวจสอบกบผบรหารและพนกงานสาขาการรายงานผลการตรวจสอบการตดตามผลการตรวจสอบการเปนท�ปรกษาใหสาขาและดานความสมพนธระหวางผตรวจสอบกบพนกงานสาขาท�เปนผรบการตรวจในการศกษาคร4 งน4 ใชแบบสอบถามเปนเคร�องมอในการเกบขอมลโดยเกบขอมลจากผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) ธนาคารกรงศรอยธยาจากด (มหาชน) ท�กลมตรวจสอบสาขา 2 ฝายตรวจสอบเปนผรบผดชอบในการตรวจสอบจานวน 127 รายโดยทาการวเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนาในรปของความถ�คารอยละและคาเฉล�ยผลการศกษาพบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญงอายระหวาง 36-40 ปสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรสาขาวชาบรหารธรกจ/การบญช/การจดการ/การเงนการธนาคารมระดบเงนเดอน 25,001-35,000 บาทมประสบการณการทางานในธนาคาร 11-15 ปมอายงานในตาเหนงผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) มากกวา 1-3 ปมประสบการณท�ไดรบในการตรวจสอบมากกวา 8 คร4 งและเปนผชวยผจดการสาขา (ปฏบตการ) ท�ปฏบตงานในสาขาสวนภมภาค

81

ในการศกษาความคดเหนของผชวยผจดการสาขา(ปฏบตการ)ธนาคารกรงศรอยธยาจากด (มหาชน) ท�มตอการตรวจสอบของฝายตรวจสอบภายในน4นพบวาผตอบแบบสอบถามมความคดเหนโดยรวมในระดบเหนดวยโดยผตอบแบบสอบถามมความคดเหนในระดบเหนดวยในดานศกยภาพของผตรวจสอบท�เขาตรวจสอบท�สาขาในเร�องการยดม�นในหลกการท�ถกตองเปนลาดบแรกและรองลงมาไดแกการไมนาขอมลหรอความลบของธนาคารไปเปดเผยใหบคคลอ�นทราบสวนดานคณภาพของการปฏบตงานตรวจสอบสาขาในเร� องการวางแผนการตรวจสอบผตอบแบบสอบถามเหนดวยท�ไมมการแจงใหสาขาทราบลวงหนากอนเขาตรวจสอบสาขาเปนลาดบแรกรองลงมาไดแกมการวางแผนการตรวจสอบเร� องการตรวจสอบและการประเมนผลเหนดวยกบคาแนะนาท�สาขาไดแกไขในระหวางตรวจสอบและเปนขอบกพรองเลกนอยไมควรบนทกในรายงานการตรวจสอบเปนลาดบแรกรองลงมาไดแกในระหวางการตรวจสอบไดใหโอกาสพนกงานในสาขาท�เก�ยวของช4 แจงขอบกพรองและนาเสนอขอมลเพ�อประกอบการช4 แจงดานการส�อสารระหวางผตรวจสอบกบผบรหารและพนกงานสาขาเหนดวยกบการส�อสารใหผบรหารและพนกงานสาขาเขาใจเปนลาดบแรกรองลงมาไดแกมการอธบายเหตผลประกอบในการช4แจงดานการรายงานผลการตรวจสอบเหนดวยวาเปนประโยชนตอการปฏบตงานรองลงมาไดแกสามารถนาไปปฏบตไดจรงดานการตดตามผลการตรวจสอบเหนดวยท�ฝายตรวจสอบไดมการตดตามผลความคบหนาในการแกไขปรบปรงขอบกพรองตามรายงานการตรวจสอบและเม�อมขอสงเกตท�สาคญฝายตรวจสอบจะตองมการประสานงานกบฝายงานท�เก�ยวของเพ�อพจารณาแกไขดานการเปนท�ปรกษาใหกบสาขาโดยเหนดวยวาคาแนะนาเปนประโยชนมสวนสนบสนนการปฏบตงานของสาขาชวยแกไขปญหาและใหคาตอบในการปฏบตงานไดผตอบแบบสอบถามมระดบความคดเหนในระดบไมแนใจในดานความสมพนธระหวางผตรวจสอบกบผบรหารและพนกงานสาขาท�เปนผรบการตรวจในเร�องผ ตรวจสอบขอเอกสารจานวนมากสรางภาระใหพนกงานสาขาตองคนหาเปนลาดบแรกรองลงมาไดแกผตรวจสอบจกจกจจ4 นาราคาญรวมท4งไมเหนดวยในเร�องท�ผตรวจสอบไมจาเปนตองสรางความเปนมตรกบพนกงานสาขา ความคดเหนของผรบตรวจสอบท�มตอการปฏบตงานจรงของ ฝายตรวจสอบธนาคารเพ�อ

การเกษตรและสหกรณการเกษตร

ศรรตน สวรรณโณ(2548) การศกษาความคดเหนของผรบตรวจสอบท�มตอการปฏบตงานจรงของฝายตรวจสอบธนาคารเพ�อการเกษตรและสหกรณการเกษตร มวตถประสงคเพ�อศกษา

82

ระดบความคดเหนของผรบตรวจท�มตอการปฏบตงานจรงของฝายตรวจสอบและเพ�อเปรยบเทยบความคดเหนของผรบตรวจท�มตอผตรวจสอบภายในของธนาคารเพ�อการเกษตรและสหกรณการเกษตรจานวนตวอยางท�ศกษาเปนพนกงานท�ปฏบตงานท�สาขาในตาแหนงผจดการสาขาผชวยผจดการสาขาดานการเงนการธนาคารผชวยผจดการสาขาดานพฒนาธรกจและหวหนาธรการจานวน 565 สาขาไดรบกลบคนมา 288 ชดเคร�องมอท�ใชในการศกษาเปนแบบสอบถามท�ผวจยสรางข4นวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS เพ�อคานวณหาคารอยละคาเฉล�ยคาเบ�ยงเบนมาตรฐานและ F-test ผลการศกษาพบวาผตอบแบบสอบถามมอายระหวาง 41 – 50 ปรอยละ46.90 สวนใหญสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรรอยละ 79.50 เกอบคร� งหน�งมอายงานระหวาง 11 – 20 ปรอยละ 43.80 และปฏบตงานในตาแหนงผชวยผจดการสาขาดานการเงนการธนาคารรอยละ 44.10 มประสบการณในตาแหนงปจจบนไมเกน 5 ปรอยละ 44.80 สวนใหญมความรความเขาใจเก�ยวกบการตรวจสอบในระดบมาก ดานระดบความคดเหนของผรบตรวจท�มตอการปฏบตงานจรงของฝายตรวจสอบธนาคารเพ�อการเกษตรและสหกรณการเกษตรพบวาผรบตรวจมความคดเหนดานคณสมบตของผตรวจสอบและดานการรายงานและตดตามผลการแกไขในระดบมากโดยมคาเฉล�ยเทากบ 3.94และ 3.85 ตามลาดบสวนดานการปฏบตงานการตรวจสอบและดานการใหความรใหคาแนะนาในระดบปานกลางผรบตรวจมความคดเหนอยในระดบปานกลางโดยมคาเฉล�ยเทากบ 3.65 และ 3.50 ตามลาดบปจจยสวนบคคลท�มผลตอความคดเหนของผรบตรวจตอการปฏบตงานจรงของฝายตรวจสอบซ� งไดแกตาแหนงท�ปฏบตงานในปจจบนในขณะท�ปจจยอ�นๆไดแกอายระดบการศกษาอายงานระยะเวลาท�ปฏบตงานในตาแหนงปจจบนและความรความเขาใจเก�ยวกบการตรวจสอบไมมผลตอความคดเหนของผรบตรวจตอการปฏบตงานจรงของฝายตรวจสอบ ความคดเหนท�มตอการตรวจสอบภายในของพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวง

ไทย จากด (มหาชน)

จรวรา ตนมงคลกาญจนา (2550) การศกษาความคดเหนท�มตอการตรวจสอบภายในของพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวงไทย จากด (มหาชน)มวตถประสงคเพ�อ ศกษา

83

ระดบความคดเหนท�มตอการตรวจสอบภายในของพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวงไทย จากด (มหาชน) เพ�อประเมนความรความเขาใจของพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวงไทย จากด (มหาชน) เก�ยวกบการตรวจสอบภายใน เพ�อศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบความรความเขาใจและความคดเหนท�มตอการตรวจสอบภายในของพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวงไทย จากด (มหาชน) โดยมรปแบบการวจยเชงสารวจ ใชแบบสอบถามจากพนกงานประจาสานกงานใหญ ธนาคารนครหลวงไทย จากด (มหาชน) จานวน 335 ตวอยาง จากการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ เปนเพศหญง รอยละ 57.31 มชวงอายระหวาง 36-45 ป รอยละ 53.43 มการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 75.52 มระยะเวลาท�ทางานในธนาคาร 16 ปข4นไป รอยละ 25.97 มตาแหนงระดบช4น 6-8 รอยละ 67.16 มประสบการณในการไดรบการตรวจสอบ 1-2 คร4 ง รอยละ 50.45 และผตอบแบบสอบถามสวนใหญ สงกดสายงานธรกจบตร/ลกคารายยอย และสายงานธรกจขนาดยอม/กลาง/ใหญ อยางละเทาๆกน รอยละ 14.33 การศกษาความรความเขาใจตอการตรวจสอบภายใน พบวาผตอบแบบสอบถามมความรความเขาใจในงานตรวจสอบภายในในระดบสง ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนตอผตรวจสอบภายใน และมความคดเหนตอวธการปฏบตงานตรวจสอบภายใน ในระดบเหนดวย ผลการทดสอบ สมมตฐานทาใหทราบวา ระดบความรความเขาใจในงานตรวจสอบภายในของพนกงานมความแตกตางกนตามเพศ ระยะเวลาท�ทางานในธนาคาร ตาแหนงงานท�ปฏบต จานวนคร4 งท�เคยไดรบการตรวจสอบ และสายงานท�สงกด ระดบความคดเหนท�มตอผตรวจสอบภายในของพนกงานมความแตกตางกนตาม ระยะเวลาท�ทางานในธนาคาร และสายงานท�สงกด ระดบความคดเหนท�มตอวธปฏบตงานตรวจสอบภายในของพนกงานมความแตกตางกนตามระยะเวลาท�ทางานในธนาคาร ระดบการศกษา และสายงานท�สงกด

84

บทท� 3

กรณศกษา

ประวตขอมลขององคกร

ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) เร�มกอต�งเม�อวนท� 27 มกราคม 2488 มสานกงานแหงแรกต�งอย ณ จงหวดพระนครศรอยธยา ซ� งเปนเมองหลวงเกาของประเทศไทย และเร�มเปดดาเนนการเม�อวนท� 1 เมษายน 2488 มทนจดทะเบยนเร�มแรก 1,000,000 บาท และภายในปเดยวกน ธนาคารไดกอต� งสานกงานกรงเทพฯ ณ มมถนนราชวงศ ในป 2539 ธนาคารไดยายสานกงานใหญมายงท�ทาการสานกงานใหญในปจจบน ซ� งต�งอย เลขท� 1222 ถนนพระรามท� 3 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120 โทรศพท 0-2296-2000 โทรสาร 0-2683-1304 ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ไดจดทะเบยนเปนบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในวนท� 26 กนยายน 2520 เลขทะเบยน 0107536001079 และธนาคารไดจดทะเบยนการแปรสภาพธนาคารกรงศรอยธยา จากด เปนบรษทมหาชน จากด ในวนท� 28 กนยายน 2536 ธนาคารไดเพ�มทนจดทะเบยนเรยกชาระเปน 10,000 ลานบาท และเปน 28,704 ลานบาท ในเดอนมถนายน 2541 และเดอนสงหาคม 2546 ตามลาดบ ตอมาในป 2549 ธนาคารได GE Money เปนพนธมตรทางธรกจ โดยอาศยจดแขงในการทาธรกจของท�งสองฝายผสานเปนพลงขบเคล�อนอนย�งใหญใหธนาคารกาวสการเปนธนาคารช�นแนวหนาของไทย ดวยมาตรฐานบรการทางการเงนระดบสากล ซ� ง GE Capital Asia Pacific Ltd. แจงเขาลงทนซ�อหนสามญใหมของธนาคาร และ GE Capital International Holdings Corporation (GECIH) เขาถอหนธนาคารครบ 2,000 ลานหนในเดอนกนยายน 2550 ณ ส�นเดอนธนวาคม 2550 ธนาคารมทนจดทะเบยนชาระแลวจานวน 57,477 ลานบาท และเม�อรวมการใชสทธแปลงสภาพใบสาคญแสดงสทธ ณ ส�นธนวาคม 2550 อกจานวน 14.789 ลานหนวย ซ� งธนาคารไดจดทะเบยนเพ�มทนเปนทนจดทะเบยนชาระแลวจานวน 57,625 ลานบาท ต�งแตวนท� 8 มกราคม 2551

85

ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) เปนธนาคารพาณชยขนาดใหญอนดบ 5 ในดานเงนฝาก และสนทรพย และเปนอนดบ 6 ในดานสนเช�อ โดย ณ กนยายน 2550 ธนาคารมสนทรพยรวมท�งส�น 663,963 ลานบาท มจานวนพนกงาน 8,417 คน ธนาคารใหบรการทางการเงนเตมรปแบบแกท�งลกคาธรกจขนาดใหญ ลกคารฐวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และลกคารายยอยท�วไป โดยผานเครอขายสาขาของธนาคาร 569 สาขาท�วประเทศ (รวม สานกงานใหญ) และสาขาตางประเทศ 3 แหง คอ สาขาฮองกง สาขาเวยงจนทน และสาขาหมเกาะเคยแมน ธนาคารไดพฒนาผลตภณฑและบรการดานตางๆ ใหมความทนสมย สะดวกรวดเรว และปลอดภยอยางตอเน�อง เพ�อตอบสนองความตองการของลกคาท�จะมาใชบรการของธนาคาร ไดอยางครบวงจร อาท เชน บรการรบฝากเงน บรการดานการคาตางประเทศ บรการดานสนเช� อ บ รการดานการโอนเงน การรบชาระ คาสนคาและบรการ บรการธนาคารอเลกทรอนคส บรการดานปรวรรตเงนตราตางประเทศ บรการดานวานชธนกจ บรการดานธรกจหลกทรพย บรการเก�ยวกบการบรหารเงน เม�อ 3 มกราคม 2550 จอ มนน� ซ� งเปนสถาบนการเงนเพ�อรายยอยช�นนาของโลกไดบรรลขอตกลงการเปนพนธมตรทางธรกจกบธนาคารกรงศรอยธยาซ� งสะทอนถงความต�งใจและความเช�อม�นในธนาคารฯ โดยมเปาหมายท�จะยกระดบการผสานความสามารถทางธรกจของสององคกร เพ�อใหธนาคารฯเปนธนาคารท�ใหบรการครบวงจรช�นนาของประเทศไทย 14 กมภาพนธ 2551 ธนาคารฯเขาซ�อกจการบรษท จอ แคปปตอล ออโต ลส จากด (มหาชน) (GECAL) เสรจสมบรณ โดย ณ วนโอนกจการ GECAL มสนทรพยรวม 78,010 ลานบาท และเงนใหสนเช�อสทธรวม 75,283 ลานบาท ซ� งสงผลใหพอรตสนเช�อของธนาคารฯเตบโตข�นประมาณรอยละ 17 ณ วนโอนกจการ และตอมา GECAL เปล�ยนช�อเปน บรษท อยธยา แคปปตอล ออโต ลส จากด (มหาชน) (AYCAL) 8 เมษายน 2552 ธนาคารฯดาเนนการเขาซ�อหนธนาคาร เอไอจ เพ�อรายยอย จากด (มหาชน) (AIGRB) และ บรษท เอไอจ คารด (ประเทศไทย) จากด (AIGCC) เสรจสมบรณ ในราคารวม 1,605 ลานบาท โดยทาใหธนาคารฯ มสนทรพยเพ�มข�นประมาณ 32,800 ลานบาท มฐานสนเช�อเพ�มข�น

86

21,900 ลานบาท เงนฝากเพ�มข�น 18,600 ลานบาท และมจานวนบตรเครดตเพ�มข�นประมาณ 222,000 บตร 9 กนยายน 2552 ธนาคารฯ เขาซ�อกจการบรษท ซเอฟจ เซอรวสเซส จากด (CFGS) ซ� งเปนบรษทในเครอของ บรษทอเมรกน อนเตอรเนช�นแนล กรป องค จากด เสรจสมบรณ ท�งน� CFGS เปนหน� งในผใหบรการไมโครไฟแนนซโดยเฉพาะสนเช�อท�ใชทะเบยนรถเปนหลกประกน มเครอขายสาขากวา 163 แหงท�วประเทศ และเปนท�รจกกนดในนาม "ศรสวสดl เงนตดลอ" 5 พฤศจกายน 2552 ธนาคารกรงศรอยธยาเขาซ�อธรกจการเงนเพ�อผบรโภคของจอ แคปปตอล ในประเทศไทย เสรจสมบรณ การเขาซ�อคร� งน�ทาใหธรกจการเงนเพ�อลกคารายยอยของธนาคารกรงศรอยธยาเตบโตเรวข�น และทาใหสดสวนสนเช�อรายยอยของธนาคารเพ�มข�นจาก 36% เปน 42% ของสนเช�อรวม และจะสงผลใหขดความสามารถในการแขงขนของธนาคารเพ�มข�น ดวยขนาดท�ใหญข�นอยางมนยสาคญ และความหลากหลายย�งข�นในบรการหลกของธรกจการเงนเพ�อลกคารายยอยของธนาคาร การผนวกธรกจของจอ มนน� ประเทศไทย เขากบธนาคาร ทาใหธนาคารกรงศรอยธยากลายเปนผใหบรการบตรเครดตรายใหญท�สดในประเทศไทย ดวยจานวนบตรหมนเวยนในระบบมากกวา 3 ลานใบ และใหบรการลกคากวา 8 ลานราย วสยทศน ทมงานกลมเกลยว หน� งเดยว มงม�นมอบผลตภณฑ และบรการสดประทบใจ เพ�อเปนธนาคารอนดบหน�งในใจลกคา คานยมขององคกร ซ�อสตยปฏบตถกตอง เรามงม�นท�จะสรางความนาเช�อถอ มความเปนมออาชพและปฏบตงานดวยความซ�อสตยตามหลกธรรมาภบาล

87

รวมใจ รวมคด รวมทา เราทางานรวมกนเปนทมดวยความสมพนธอนดและใจท�เปดกวางเพ�อบรรลความสาเรจทวางไว ลกคาคอคนสาคญ

เราใหความสาคญตอความตองการและความคาดหวงของลกคา พรอมตอบสนองตอความตองการน�นอยางสดความสามารถ มงม�นสความเปนเลศ เราพรอมจะกาวสความเปนผนาในการทาเร�องเงนใหเปนเร�องงาย และมงม�นท�จะพฒนาสความเปนเลศในทกการบรการของเรา กาวทนความเปล�ยนแปลง เราพรอมพฒนาอยางตอเน�องดวยการเปดรบความเปล�ยนแปลงหรอส� งใหมท�จะเปนประโยชนตอธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ผลตภณฑของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

1. เงนฝาก

1.1 เงนฝากกระแสรายวน 1.2 เงนฝากออมทรพย 1.3 เงนฝากประจา

88

1.4 บญชเงนฝากเงนตราตางประเทศ 1.5 บรการเบกถอนบญชกระแสรายวนตางสาขา 1.6 บรการรบฝากเชคเครยร�ง 1.7 ระบบเครยร�งแบบใหมดวยภาพเชค

2. บรการธนาคาร

2.1 ชาระคาสนคาและบรการ 2.2 เงนโอนในประเทศ 2.3 เงนโอนตางประเทศ 2.4 แลกเปล�ยนเงนตราและตราสารตางประเทศ 2.5 ประกนสงคม 2.6 บรการอ�น ๆ 3. ผลตภณฑบตร

ไดแก บตรเอทเอม บตรเครดต บตรเดบต

89

นโยบายการกากบดแลกจการและการปฏบตตามนโยบาย ธนาคารไดจดทานโยบายการกากบดแลกจการเปนลายลกษณอกษร ซ� งไดรบความเหนชอบจากท�ประชมคณะกรรมการธนาคาร โดยมความมงม�นในการดาเนนธรกจใหเปนไปตามหลกการกากบดแลกจการท�ด เพ�อเปนการสงเสรมใหการบรหารจดการเปนไปดวยความโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผลกอใหเกดประโยชนและเกดความเช�อม�นตอผมสวนไดเสยทกฝาย และเพ�อกอใหเกดความเขาใจท�ถกตองและกาหนดวธปฏบตไปในแนวทางเดยวกน ฝายบรหารทรพยากรบคคลจงเปนผรบผดชอบในการจดอบรมช� แจง และแจกหลกการกากบดแลกจการท�ดของธนาคาร ซ� งจดพมพเปนเลมใหพนกงานไดทราบและปฏบตตามนโยบาย พรอมท�งตดตามการปฏบต เพ�อประเมนผลและปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพการณท�เปล�ยนแปลงไป และไดเผยแพรหลกการกากบดแลกจการท�ดของธนาคาร

โครงสรางองคกร

ภาพท� 3-1 : แผนผงโครงสรางองคกรของธนาคารกรงศรอยธยา

โครงสรางองคกรของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน

90

มหาชน)

91

ขอบเขตอานาจ และคาอธบายงาน โครงสรางคณะกรรมการของธนาคาร ประกอบดวยคณะกรรมการธนาคาร และคณะกรรมการชดยอยท�คณะกรรมการธนาคารไดแตงต�งข�น เพ�อชวยในการกากบดแลกจการของธนาคาร ดงน� 1. คณะกรรมการธนาคาร

1.1 คณะกรรมการบรหารความเส�ยง

1.1.1 กาหนดนโยบายเพ�อเสนอตอคณะกรรมการธนาคารเพ�อพจารณาในเร�อง

ของการบรหารความ เส� ยงโดยรวมซ� งตองครอบคลมถงความเส� ยงประเภทตาง ๆ ท�สาคญ เชน ความเส�ยงดานเครดต ความเส�ยงจากตลาด ความเส�ยงดานสภาพคลอง ความเส�ยงดานปฏบตการ และความเส�ยงท�มผลกระทบตอช�อเสยงของกจการ เปนตน

1.1.2 วางกลยทธใหสอดคลองกบนโยบายการบรหารความเส�ยงของธนาคาร ใหสามารถประเมน ตดตามผล และกากบดแลปรมาณความเส�ยงใหอยในระดบท�เหมาะสม รวมถงกาหนดหลกเกณฑในการกนสารองสาหรบสนทรพยจดช�น

1.1.3 ทบทวนความเพยงพอของนโยบายและระบบการบรหารความเส� ยง โดยรวมถงความมประสทธผลของระบบ และการปฏบตตามนโยบายท�กาหนด

1.1.4 รายงานผลการปฏบตงานตอคณะกรรมการธนาคารอยางสม� าเสมอ เพ�อใหเกดการปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบนโยบายและหลกเกณฑการบรหาร ความเส�ยงท�กาหนด และแจงใหคณะกรรมการตรวจสอบเพ�อทราบ

92

1.1.5 พจารณาอนมตหลกเกณฑตาง ๆ ท�เก�ยวของและ/หรอเก�ยวกบการใหสนเช�อ การกอภาระผกพน และการทาธรกรรมท�มลกษณะคลายการใหสนเช�อท�สอดคลองกบกรอบการบรหาร ความเส� ยงท�ธนาคาร และทางการกาหนด รวมท�งการพจารณากล�นกรองนโยบายการใหสนเช�อ เพ�อขออนมตตอคณะกรรมการธนาคารตอไป

1.1.6 พจารณา แตงต�งคณะอนกรรมการเฉพาะดาน เพ�อชวยดแลงานท�เก�ยวกบการบรหารความเส�ยง และ/หรองานท�ไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการธนาคารท�เปนไปตามหลกธรรมาภบาลท�ด

1.1.7 กากบดแลการบรหารความเส�ยงของธนาคาร บรษทในกลมธรกจทางการเงน เพ�อรายงานตอคณะกรรมการธนาคาร ตามท�ไดรบมอบหมาย

1.2 คณะกรรมการสรรหาและพจารณาคาตอบแทน

1.2.1 กาหนดหลกเกณฑและวธการในการสรรหากรรมการและผมอานาจใน

การจดการ ต�งแตระดบผชวยกรรมการผจดการใหญข�นไป เพ�อเสนอใหคณะกรรมการพจารณาอนมต

1.2.2 ดแลใหคณะกรรมการธนาคารมขนาดและองคประกอบท�เหมาะสมกบ

องคกร รวมถงมการปรบเปล�ยนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมท�เปล�ยนแปลงไป โดยคณะกรรมการธนาคารจะตองประกอบดวยบคคลท�มความรความสามารถและประสบการณในดานตาง ๆ

1.2.3 เปดเผยหลกเกณฑการสรรหา และรายละเอยดของกระบวนการสรรหาใน

รายงานประจาปของธนาคาร

93

1.2.4 กาหนดหลกเกณฑการจายคาตอบแทน และผลประโยชนอ�นท�ใหแกกรรมการและผบรหารระดบสง ต�งแตระดบผชวยกรรมการผจดการใหญข�นไป

1.2.5 ดแลใหกรรมการและผ มอ านาจในการจดการไดรบผลตอบแทนท�

เหมาะสมกบหนาท�และ ความรบผดชอบ โดยกรรมการท�ไดรบมอบหมายใหมหนาท�และความรบผดชอบเพ�มข�นควรไดรบ คาตอบแทนท�เหมาะสมกบหนาท�และความรบผดชอบท�ไดรบมอบหมายน�น

1.2.6 กาหนด แนวทางการประเมนผลงานของกรรมการและผบรหารระดบสง

ต� งแตระดบผชวยกรรมการผจดการใหญ ข� นไป เพ�อพจารณาปรบผลตอบแทนประจาปโดยคานงถงหนาท�ความรบผดชอบและความเส�ยงท�เก�ยวของ รวมถงความสาคญกบการเพ�มมลคาของสวนของผถอหน ในระยะยาวประกอบการพจารณาในการประเมนผล

1.2.7 กากบ ดแลใหฝายจดการมการวางแผนและดาเนนการสรรหาผสบทอด

ตา แ ห น ง ต� ง แ ต ร ะ ดบ ผ ช ว ย ก ร ร ม ก า ร ผ จ ด ก า ร ใ ห ญ ข� น ไ ป ต อคณะกรรมการธนาคาร

2. คณะกรรมการตรวจสอบ

จดต�งข�นโดยการอนมตของคณะกรรมการธนาคาร เพ�อเปนองคกรอสระท�จะใหการสนบสนน และปฏบตการในนามของคณะกรรมการธนาคารเพ�อสอบทานขอมลทางการเงนท�เสนอ แกผถอหน และผท�เก�ยวของอ�น สอบทานระบบการควบคมภายในท�ฝายจดการและคณะกรรมการธนาคารกาหนดใหมข�น และกระบวนการตรวจสอบภายใน และการส�อสารกบผสอบบญชของธนาคาร เพ�อใหคณะกรรมการตรวจสอบสามารถ ปฏบตงานไดตามหนาท�ท�คณะกรรมการธนาคารมอบหมาย คณะกรรมการตรวจสอบมขอบเขตหนาท� และความรบผดชอบ ดงตอไปน�

94

2.1 สอบทานใหธนาคารมการรายงานทางการเงนอยางถกตองและเพยงพอ 2.2. สอบทานใหธนาคารมระบบการควบคมภายใน (Internal control) และระบบการ

ตรวจสอบภายใน (Internal audit) ท�เหมาะสมและมประสทธผล และพจารณาความเปนอสระของหนวยงานตรวจสอบภายใน ตลอดจนใหความเหนชอบในการพจารณาแตงต�งโยกยาย เลกจางหวหนาหนวยงานตรวจสอบภายในหรอหนวยงานอ�นใดท�รบผดชอบเก�ยว กบการตรวจสอบภายใน

2.3 พจารณาคดเลอกเสนอแตงต�งบคคลซ� งมความเปนอสระเพ�อทาหนาท�เปนผสอบ

บญชของธนาคาร และเสนอคาตอบแทนของบคคลดงกลาว รวมท� งเขารวมประชมกบผสอบบญชโดยไมมฝายจดการเขารวมประชมดวย

2.4 พจารณาการเปดเผยขอมลของธนาคาร รายการท�เก�ยวโยงกนหรอรายการท�อาจม

ความขดแยงทางผลประโยชน ใหเปนไปตามกฎหมายและขอกาหนดของตลาดหลกทรพย

2.5 กาหนดหนาท�ของคณะกรรมการตรวจสอบตลอดจนการเปล�ยนแปลงใน

องคประกอบรวมท� งการ เปล�ยนแปลงท� มนยสาคญตอการปฏบตงานของคณะกรรมการตรวจสอบไวอยาง ชดเจนเปนลายลกษณอกษรตามท�ไดรบอนมตจากคณะกรรมการและตองเปดเผยใหผถอหนทราบในรายงานประจาปของธนาคาร

2.6 จดทารายงานของคณะกรรมการตรวจสอบโดยเปดเผยไวในรายงานประจาปของ

ธนาคาร ซ� งรายงานดงกลาวตองลงนามโดยประธานคณะกรรมการตรวจสอบและตองประกอบดวยขอมลอยางนอยดงตอไปน�

2.6.1 ความเหนเก�ยวกบความถกตอง ครบถวน เปนท�เช�อถอไดของรายงาน

ทางการเงนของธนาคาร

95

2.6.2 ความเหนเก�ยวกบความเพยงพอของระบบควบคมภายในของธนาคาร 2.6.3 ความเหนเก�ยวกบการปฏบตตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาด

หลกทรพย ขอกาหนดของตลาดหลกทรพย หรอกฎหมายท�เก�ยวของกบธรกจของธนาคาร

2.6.4 ความเหนเก�ยวกบความเหมาะสมของผสอบบญช 2.6.5 ความเหนเก�ยวกบรายการท�อาจมความขดแยงทางผลประโยชน 2.6.6 จานวนการประชมคณะกรรมการตรวจสอบ และการเขารวมประชมของ

กรรมการตรวจสอบแตละทาน 2.6.7 ความเหนหรอขอสงเกตโดยรวมท�คณะกรรมการตรวจสอบไดรบจากการ

ปฏบตหนาท�ตามกฎบตร (Charter) 2.6.8 รายการอ�นท�เหนวาผถอหนและผลงทนท�วไปควรทราบภายใตขอบเขต

หนาท�และความรบผดชอบท�ไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการธนาคาร 2.7 ราย งานตอค ณะก รรม กา รเพ� อดา เ นนการปรบ ปรงแกไขภายใ นเวลา ท�

คณะกรรมการตรวจสอบ เหนสมควรในกรณท�คณะกรรมการตรวจสอบพบหรอมขอสงสยวามรายการหรอการกระทา ดงตอไปน�

2.7.1 รายการท�เกดความขดแยงทางผลประโยชน 2.7.2 การทจรตหรอมส�งผดปกตหรอมความบกพรองท�สาคญในระบบควบคม

ภายใน

96

2.7.3 การฝาฝนกฎหมายวาดวยธรกจสถาบนการเงน กฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ขอกาหนดของตลาดหลกทรพย ขอกาหนดของธนาคารแหงประเทศไทย หรอกฎหมายอ�นท�เก�ยวของกบธรกจของธนาคารและหลกทรพย และกฎหมายอ�น ๆ หากคณะกรรมการหรอผบรหารไมดาเนนการใหมการปรบปรงแกไขภายในเวลาตาม ท�คณะกรรมการตรวจสอบกาหนด คณะกรรมการตรวจสอบจะตองเปดเผยการกระทาดงกลาวไวในรายงานประจาป และรายงานตอธนาคารแหงประเทศไทยสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาด หลกทรพย หรอ ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

2.8 คณะกรรมการตรวจสอบมอานาจในการตรวจสอบ และสอบสวนผท�เก�ยวของ

และเร� องท� เก� ยวของภายในขอบเขตของอานาจและหนาท� คณะกรรมการตรวจสอบตองมอานาจในการวาจาง หรอนาเอาผเช�ยวชาญเฉพาะดานมาชวยงานตรวจสอบ และสอบสวนไดตามท�คณะกรรมการตรวจสอบพจารณาวาเหมาะสม

2.9 เม�อมความจาเปนคณะกรรมการตรวจสอบอาจเชญฝายจดการ หรอผท�เก�ยวของ

เขารวมประชมและใหขอมลในสวนท�เก�ยวของได 2.10ประสานงานกบคณะกรรมการบรหารความเส�ยง เพ�อใหมการปฏบตงาน เปนไป

ตามกรอบนโยบายการบรหารความเส�ยงของธนาคาร 2.11ปฏบตการอ�นใดตามท�คณะกรรมการมอบหมายดวยความเหนชอบของ

คณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการธนาคาร มบทบาท หนาท� และความรบผดชอบในการดาเนนกจการของธนาคารใหมความม�นคง มผลตอบแทนท�ด ดวยความซ� อสตยสจรตและพงหลกเล�ยงปญหาในเร� องความ ขดแยงทางผลประโยชน โดยมขอบเขตอานาจและหนาท� ดงน�

2.11.1 กาหนด ทศทางและเปาหมายเชงกลยทธในภาพรวมของธนาคารพจารณา

อนมตนโยบาย และทศทางการดาเนนงานของธนาคารตามท�ฝายจดการ

97

เสนอ และกากบควบคมดแลใหฝายจดการดาเนนการใหเปนไปตามนโยบายท�ไดรบการอนมตไวอยางมประสทธภาพและประสทธผล เพ�อระวงรกษาผลประโยชนของธนาคารและผถอหน

2.11.2 จดใหมบทบญญตเก�ยวกบจรรยาบรรณและจรยธรรมทางธรกจของ

กรรมการ ผมอานาจในการจดการและพนกงาน เพ�อเปนแนวทางปฏบตภายในองคกร

2.11.3 กากบดแลใหฝายจดการกาหนดและจดทาระบบการกากบดแลกจการ

ธนาคารท�จาเปนท�ง ตามท�กฎหมายกาหนด และท�จาเปนตามลกษณะของการประกอบการ พจารณาอนมตระบบการกากบดแล ตลอดจนตดตามประสทธผลของระบบกากบดแลเพ�อใหคาแนะนาฝายจดการในการปรบปรง

2.11.4 ดแลใหฝายจดการของธนาคารมการกาหนดนโยบายกระบวนการ และ

การควบคมทางดานการบรหารความเส�ยงประเภทตาง ๆ โดยอยางนอยท�สดจะตองครอบคลมถงความเส�ยงทางดานสนเช�อ การตลาดและการลงทน สภาพคลอง การปฏบตการ ช�อเสยง กฎหมาย และกลยทธ ท�งน�คณะกรรมการตองทาหนาท�อนมตนโยบายดงกลาว รวมท�งทบทวนกลยทธการปฏบตงานจรง และนโยบายในเร�องดงกลาวอยางสม�าเสมอ

2.11.5 ดาเนนการใหธนาคารมระบบการควบคมภายในและการตรวจสอบ

ภายในท�มประสทธภาพ 2.11.6 จดใหมการถวงดลอานาจของฝายจดการ และ/หรอผถอหนรายใหญใหอย

ในระดบท�เหมาะสม โดยใหความสาคญตอสดสวนหรอจานวนของกรรมการอสระในคณะกรรมการของธนาคารดวย

98

2.11.7 พจารณาแตงต�งและกาหนดบทบาทหนาท�คณะกรรมการชดยอยอ�น ๆ ตามความเหมาะสมของธนาคาร เพ�อชวยดแลการบรหารใหเปนไปตามนโยบายท�กาหนด เชน คณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการสรรหาและกาหนดค าตอบแทน คณะกรรมการบรหารความเส� ยง และคณะกรรมการบรหาร เปนตน

2.11.8 ดแลใหฝายจดการบอกกลาวเร�องท�สาคญของธนาคารตอคณะกรรมการ

และมกระบวนการในการจดสงขอมลเพ�อใหคณะกรรมการไดรบขอมลจากฝาย จดการอยางเพยงพอท�จะทาใหสามารถปฏบตตามอานาจ หนาท� และความรบผดชอบไดอยางสมบรณ

2.11.9 ใหความเหนชอบรายงานทางการเงนประจาป ท�ผานการตรวจสอบจาก

ผ ส อบบญช แล ะ กา รสอบ ท านข องค ณ ะ กรรมก า รบรหา ร แล ะคณะกรรมการตรวจสอบแลว เพ�อขอการรบรองจากท�ประชมผถอหน และรบทราบความเหนจากผสอบบญช (Management Letter) พรอมความเหนจากคณะกรรมการบรหาร

2.11.10 พจารณาแตงต�งและกาหนดอานาจหนาท�ของผบรหารต�งแตระดบผชวย

กรรมการผจดการใหญข�นไป 2.11.11 ดแลใหธนาคารกาหนดนโยบายเก�ยวกบการใหสนเช�อและการลงทนแก

บคคลท�เก�ยวของกบธนาคาร 2.11.12 พจารณาใหความเหนชอบขอเสนอของฝายจดการ ในการกาหนดอานาจ

ในการอนมตวงเงนสนเช�อลงทน กอภาระผกพน หรอทาธรกรรมท�มลกษณะคลายการใหสนเช�อ รวมท�งการจดซ�อ และคาใชจาย เพ�อการบรหารงาน เพ�อประโยชนของธนาคารภายใตกฎหมายท�เก�ยวของ

99

2.11.13 กาหนดใหกรรมการตองเขารวมประชมอยางนอยท�สดก�งหน�งของจานวนคร� งของการประชมท�จดข�นในแตละป

3. คณะกรรมการเจาหนาท�บรหาร

คณะกรรมการเจาหนาท�บรหารในฐานะผท�ไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการธนาคาร ในการกาหนดกลยทธ แผนการดาเนนงาน กากบการบรหารงานของผบรหารใหเปนไปตามแผนการดาเนนงานอยางม ประสทธภาพ เกดประสทธผล คณะกรรมการธนาคารจงกาหนดขอบเขตอานาจ และหนาท�ของคณะกรรมการบรหารดงน� 3.1 กาหนดแผนการดาเนนงานงบประมาณใหเปนไปตามนโยบาย เปาหมายและแผน

กลยทธ เพ�อขออนมตตอคณะกรรมการธนาคาร และกากบดแลการบรหารงานของผบรหารใหเปนไปตามแผนการดาเนนงาน

3.2 กาหนดโครงสรางองคกรท�อยในความรบผดชอบ และกาหนดอานาจหนาท�ของ

ผบรหารระดบต�ากวาผชวยกรรมการผจดการใหญ 3.3 อนมตการลงทน การจดซ�อ และคาใชจายของธนาคารตามแผนการดาเนนงานท�

ไดรบอนมต 3.4 กาหนดใหมระบบการทางาน ระเบยบ และกระบวนการปฏบตงานการควบคม

ภายในใหมประสทธภาพ 3.5 กากบดแลการบรหารงานให เ ปนไปตามกรอบความเส� ยงท�กาหนดโดย

คณะกรรมการบรหารความเส�ยงท�ครอบคลมความเส�ยงทางดานกลยทธ สนเช�อ การตลาด การลงทน สภาพคลอง การปฏบตงาน ช�อเสยง และกฎหมาย

3.6 กากบดแลผบรหาร พนกงาน ใหมการปฏบตตามบทบญญตเก�ยวกบจรรยาบรรณ

ทางธรกจ จรยธรรมทางวชาชพ

100

3.7 แตงต� งคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการคณะหน� งหรอหลายคณะ เพ�อทาหนาท�กล�นกรอง พจารณาอนมตงานเฉพาะดานตามท�กาหนดแทนคณะกรรมการบรหาร

3.8 จดทารายงานการบรหารงานการดาเนนงานใหคณะกรรมการธนาคารรบทราบ

เปนรายไตรมาส นอก จากน� คณะกรรมการบรหารอาจแสวงหาความเหนทางวชาชพจากท�ปรกษาภายนอก เก�ยวกบการดาเนนกจการของธนาคารได ดวยคาใชจายของธนาคาร

ซ� งในกลมคณะกรรมการเจาหนาท�จะแบงงานออกเปน 11 สาย ดงตอไปน�

1. กลมงานลกคาธรกจขนาดใหญ

2. กลมงานลกคาธรกจ SME 3. กลมงานลกคาบคคล 4. กลมงานบรหารการเงน 5. กลมงานเครอขายการขาย 6. กลมงานปฏบตการ 7. กลมงานเทคโนโลยสารสนเทศ 8. กลมงานการตลาดองคกร 9. กลมงานการเงน

101

10. กลมงานกฎหมายและกากบดแลธรกจธนาคาร 11. กลมงานการส�อสารองคกรและนกลงทนสมพนธ

การกากบดแลกจการ ธนาคารไดตระหนกถงความเช�อม�นท�มตอธนาคาร คณะกรรมการธนาคารจงไดกาหนดหลกเกณฑการกากบดแลกจการท�ดเพ�อใชเปนคานยมหลกในการดาเนนธรกจเพ�อใหม�นใจไดวาธนาคารจะดาเนนธรกจดวยความซ�อสตยและถกตองตามกรอบของกฎหมาย ในป 2554 ธนาคารไดทบทวนและปรบปรง “หลกการกากบดแลกจการท�ดของธนาคาร” ใหมความทนสมย และมมาตรฐานท�สงกวาธรกจในอตสาหกรรมเดยวกน โดยมเน�อหาครอบคลมเร�อง บทบาทหนาท�ของคณะกรรมการธนาคารและคณะกรรมการชดยอย ท�งยงสรางมาตรการในการดแลสทธของผถอหนและการปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน การเปดเผยขอมลและความโปรงใส ระบบการควบคมภายในและการตรวจสอบภายใน จรรยาบรรณในการประกอบธรกจและคานยมหลกของธนาคาร จรยธรรมและจรรยาบรรณของพนกงาน ส�งท�ธนาคารกาหนดไวใน “ปรชญาและจตสานกในการปฏบตงาน” (The Spirit & The Letter) นบเปนหวใจหลกของจรรยาบรรณธรกจ (Code of Conduct) และนโยบายดานความซ�อสตยโดยมสาระสาคญประกอบดวยกฎหมายและกฎระเบยบ และนโยบายเร�องตาง ๆ อาท การทางานกบลกคาและผจดหาสนคา การจางงานท�เปนธรรม ความขดแยงในผลประโยชน การซ�อขายหลกทรพยโดยใชขอมลภายในพรอมตวอยางประกอบอยางชดเจน เพ�อใหม�นใจไดวาพนกงานรบทราบถงส�งท�ควรทราบ ส�งท�ตองปฏบต และส�งท�ตองระวง พรอมท�งเนนย �าใหมการปฏบตตามนโยบายเหลาน� ท�งท�กาหนดไวเปนลายลกษณอกษร (the letter) และโดยเจตนารมณ (the spirit) รวมถงกาหนดบทลงโทษกรณฝาฝน คณะกรรมการธนาคารไดแตงต�งคณะกรรมการกากบดแลกจการ (Compliance Review Committee) ข�น เพ�อทาหนาท�ชวยคณะกรรมการธนาคารในการกาหนดและทบทวนหลกการกากบดแลกจการท�ดของธนาคารและทาหนาท�ดแลใหการดาเนนกจการของธนาคารและการปฏบตงาน

102

ของผบรหารและพนกงานเปนไปตาม“หลกการกากบดแลกจการท�ด” และ “ปรชญาและจตสานกในการปฏบตงาน” มการกาหนดใหพนกงานทกคนทาความเขาใจและลงนามรบทราบหลกการกากบดแลกจการท�ดและปรชญาและจตสานกในการปฏบตงานดงกลาว โดยมผบงคบบญชาเปนผรบผดชอบและเปนผนาในการปฏบตตามและสงเสรมใหเกดความเขาใจวา การปฏบตตามเปนส�งท�ถกตองและตองปฏบตอยางเครงครด นอกจากน� แตละฝายงานยงมการกาหนด Compliance Champions เพ�อทาหนาท�ใหความรความเขาใจดานการกากบดแลธรกจธนาคาร และส�อสารใหความรแกพนกงานเก�ยวกบนโยบายภายในตาง ๆ ของธนาคารอกดวย

การดาเนนงานขององคกร เครอกรงศรใหบรการตอบสนองความตองการของลกคาท�ปรบเปล�ยนไปตามสภาวะเศรษฐกจและการตลาดดวยผลตภณฑทางการเงนและบรการท�หลากหลาย โดยมงใหบรการกบลกคา 3 กลมหลก ไดแก ลกคา ธรกจขนาดใหญ ลกคาธรกจเอสเอมอและลกคาบคคล โดยรวมถงบรการดานการคาตางประเทศ การรบรองอาวลเพ�อค�าประกน การค�าประกนการนาเขาและสงออก บรการดานวาณชธนกจ การชาระเงนและการบรหารเงนสด บรการท�ปรกษาทางการเงน บรการแลกเปล�ยนเงนตราตางประเทศ บรการโอนเงนท�งภายในประเทศและตางประเทศบรการบตรเอทเอม บตรเดบต บตรเครดต ผลตภณฑประกนภย (Banc assurance) การลงทนในกองทนรวมและตราสารหน� และเพ�อเปนการเขาถงกลมลกคาใหไดกวางท�สด ธนาคารไดขยายการบรการใหครอบคลมท�วประเทศผานเครอขายสาขาของธนาคาร และชองทางการจาหนายของพนธมตรทางธรกจกวา 14,000 แหงนอกจากน� เรายงใหบรการทางการเงน ผานบรษทในเครอเชน บรการบตรเครดต การทาประกนชวตและประกนวนาศภยการลงทนในกองทนรวม การคาหลกทรพย สนเช�อเชาซ�อรถยนต สนเช�อเชาซ�อเคร�องจกร แฟคเตอรร�ง ไมโครไฟแนนซและสนเช�อเพ�อการผอนชาระ เปนตน ธนาคารมกลมงานตรวจสอบ ทาหนาท�ตรวจสอบการปฏบตงานของฝายงานตาง ๆ และมกลมงานเทคโนโลยสารสนเทศ ทาหนาท�ตรวจสอบและประเมนการควบคมระบบเทคโนโลยสารสนเทศท�มความเปนอสระสามารถทาหนาท�ตรวจสอบและถวงดลไดอยางเตมท� เพ�อใหเกดความม�นใจวาการปฏบตงาน และกจกรรมทางการเงนของธนาคารไดดาเนนการตามแนวทางท�

103

กาหนดและมประสทธภาพ โดยกาหนดใหรายงานผลการตรวจสอบตรงตอคณะกรรมการตรวจสอบ และไดรบการประเมนผลจากคณะกรรมการตรวจสอบดวย

การปฏบตงานขององคกรดานการตรวจสอบ

กฎบตร

ธนาคารกรงศรอยธยามกฎบตรท�สอดคลองกบธนาคารแหงประเทศไทย และตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย โดยมรายละเอยดดงน�

1. มลกษณะสอดคลองกบคานยามของการตรวจสอบภายในตาม "คมอการปฏบตงานการตรวจสอบภายในของธนาคาร"

2. กาหนดใหมการแตงต�งหวหนาหนวยตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายในท�มทกษะทางวชาชพ และประสบการณท�เหมาะสมในการปฏบตงานตรวจสอบภายใน

3. กาหนดความรบผดชอบและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอยางชดเจน

4. กาหนดความสมพนธระหวางหวหนาหนวยตรวจสอบภายใน คณะกรรมการ

ตรวจสอบ และฝายบรหารของธนาคาร 5. กาหนดความสมพนธระหวางหวหนาหนวยตรวจสอบภายใน ฝายบรหารและบคคล

อ�นท�ไดรบรายงานการตรวจสอบภายใน และระบใหหวหนาหนวยตรวจสอบภายในหารอกบฝายบรหาร และคณะกรรมการตรวจสอบกอนท�จะนาเสนอรายงานตอบคคลอ�น

6. กาหนดความเปนอสระ และความรบผดชอบของหนวยตรวจสอบภายในท�มตอ

คณะกรรมการตรวจสอบและผบรหารระดบสง โดยใหมขอกาหนดท�เหมาะสม

104

เก�ยวกบสายการบงคบบญชา การรายงาน การประเมนความเพยงพอและเหมาะสมของทรพยากรของหนวยตรวจสอบภายใน

7. กาหนดขอบเขตการปฏบตงานโดยครอบคลมถงประสทธผลของการบรหารความเส�ยง

การควบคมภายในและกระบวนการกากบดแลท�งในภาพรวมขององคกร และในการดาเนนงานทกกจกรรมขององคกร

8. กาหนดลกษณะของงานการตรวจสอบเพ�อใหความเช�อม�น (Assurance Service) และ

หากบคคลภายนอกองคกรเปนผปฏบตงานตรวจสอบเพ�อใหความเช�อม�น ควรกาหนดลกษณะของงานใหชดเจน

9. กาหนดลกษณะของงานในการใหคาปรกษา (Consultancy Service) ของหนวย

ตรวจสอบภายใน

10. กาหนดสทธของหนวยตรวจสอบภายในในการเขาถงขอมล ทรพยสน บคลากรและสถานท� และอานาจในการขอขอมลตามท�พจารณาแลววาจาเปนในการปฏบตงานตามความรบผดชอบ

ซ� งใจความสาคญของกฎบตร คอ การทางานดวยความโปรงใสและการเกบรกษาผลประโยชนตอผถอหน และผมสวนไดเสยท�เก�ยวของ

โครงสรางองคกรตรวจสอบภายใน

ลกษณะของโครงสรางองคกรตรวจสอบภายใน กลมงานตรวจสอบจะอยภายใตการบงคบบญชาคณะกรรมการตรวจสอบ ซ� งตองมการรายงานแผนการตรวจสอบตอคณะกรรมการตรวจสอบเทาน� น ซ� งคณะกรรมการตรวจสอบน� นข� นตรงกบประธานเจาหนาท�บรหารและกรรมการผจดการใหญเพยงกลมเดยว โดยจะมการพจารณาผลของงานตรวจสอบภายในและดาเนนการประเมนผล

105

กลมงานตรวจสอบไดมการแบงหนาท�เปน 3 ทมหลก ๆ ดงน� 1. ทมตรวจสาขา 2. ทมตรวจบรษทยอย 3. ทมตรวจสานกงานใหญ โดยภาพรวมพจารณา End to End Process และดาเนนการตรวจสอบตามกระบวนการทางานขององคกร การตรวจสอบภายในในแตละแผนก จะมการตรวจสอบท�สาคญ คอ

1. ผลของการประเมนความเส�ยงขององคกรในแตละปน�นจะไมสามารถระบไดชดเจน เพราะบางแผนกท�ตรวจสอบแลวในป 2554 อาจถกตรวจสอบอกในป 2555 ดวย

2. คณะกรรมการธนาคาร ผดแลผลประโยชนของ ผมสวนไดเสย มความประสงค

อยากจะ เจาะลกประเดนใดเพ�อรกษาผลประโยชนของผถอหน 3. แตละสาขาของทางธนาคารตองตรวจสอบทกปตามกฎของธนาคารแหงประเทศไทย

หลกในการตรวจสอบท�สาคญ

แตละแผนกจะไดรบการตรวจสอบภายใน โดยมหลกในการตรวจสอบท�สาคญ คอ

1. การมตวตนของทรพยสน (existence)

2. มลคาท�แสดงถกตองและครบถวน(valuation)

106

3. การแสดงในงบการเงนมความถกตองและครบถวน (presentation)

4. ครบถวนและถกตองของขอมล (completion) การวางแผนการตรวจสอบ

กลมงานตรวจสอบไดมการวางแผนการตรวจสอบตามวตถประสงคคณะกรรมการตรวจสอบ มการตดตามผลอยเปนประจา และมการศกษาระบบงาน และกระบวนการทางานกอนเร�มตรวจสอบ มการวางแผนใหครอบคลมถงความเส�ยงท�สนใจ และกระบวนการทางาน End to End Process มการตดตามแผนงานท�ตรวจสอบกบเจาหน� ท�ตรวจสอบภายในเปนประจาเพ�อใหทราบถงความคบหนาของงานและมการปรกษาทมงานเปนประจาเพ�อใหงานตรวจสอบบรรลถงผลท�กาหนดไว และมการกาหนดชวงในการตรวจสอบ โดยข�นอยกบการวางแผนการตรวจสอบภายในในแตละประเดน และความเส�ยงท�กาหนด การฝกอบรมประจาป

กลมงานตรวจสอบจะมการฝกอบรมประจาป โดยมการวางแผนการอบรมสาหรบบคลากรทมงานตรวจสอบเปน 2 แบบ คอ อบรม Soft Skill และอบรมแบบ Hard Skill การวางแผนจดการความเส�ยง

กลมงานตรวจสอบจะเร�มจาการประเมนความเส�ยงกอน โดยแผนกประเมนความเส�ยงของธนาคาร จะทาการประเมนโดยใช RCSA (Risk Control Self Assessment) ประจาปเพ�อใหแตละแผนกประเมนความเส�ยงตนเองกอน และทา KRI (Key Risk Indicator) เพ�อเปนแนวทางในการพจารณา และนาไปวางแผนการตรวจสอบตอไป

107

วธการนาเสนอในรายงานการตรวจสอบ

ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) มวธการนาเสนอในรายงานการตรวจสอบโดยการนาเสนอคณะกรรมการตรวจสอบและคณะกรรมการธนาคาร (ประสบการณของผตรวจสอบท�เคยปฏบตมากอนจาก ธนาคาร ซต�แบงค) ภายหลงการออกรายงานการตรวจสอบภายใน

หลงจากท�แผนกตาง ๆไดรบรายงานการตรวจสอบภายใน หากรายงานน�นมขอเสนอแนะจากผตรวจสอบภายใน แผนกตาง ๆ กจะแกไขตามขอเสนอแนะน�น พรอมรายงานการแกไขใหกบคณะกรรมการตรวจสอบไดรบทราบ และจะมกาหนดระยะเวลาในการแกไขหลงออกรายงานการตรวจสอบ โดยการกาหนดจะข�นอยกบลกษณะเน�อหาท�ตรวจสอบเจอ และระดบความเส� ยงท�เกดข�น ระดบความเส�ยง

กลมงานตรวจสอบกาหนดความเส� ยงท�ยอมรบไดเปนระดบ 3 ระดบ คอ ระดบสง ระดบกลาง ระดบต�า ซ� งความเส�ยงท�สามารถยอมรบไดตองอยในระดบต�า ในการท�จะสามารถระบความเส�ยงวาอยในระดบใดน�น จะตองพจารณาจากปจจยหลายอยางควบคกน ขอบกพรองท�ตรวจพบ

จากการตรวจสอบของกลมงานตรวจสอบพบวามขอบกพรอง เร�องกระบวนการทางานท�ไมสอดคลองกบนโยบายท�วางไว ซ� งมแนวทางการแกไขโดยนาเสนอเร�องตอผบรหารแผนกน�น ๆ และ คณะกรรมการตรวจสอบ

108

ความเส�ยงและสาเหตของความส�ยง

กลมงานตรวจสอบพบความเส�ยงจากการตรวจสอบในเร�อง ผตรวจสอบภายในผดหลกจรรยาบรรณของผตรวจสอบภายใน ซ� งสาเหตเกดจากหลายปจจย ดงน�

1. บคลากร/ทศนคตของบคลากร

2. สภาพแวดลอมท�ทาใหเกดการทางานไมเหมาะสม

3. กระบวนการทางานท�ผดพลาด

4. แนวทางการบรหารงานท�ไมสอดคลองกบ วสยทศนองคกร

5. การทจรต

109

บทท� 4

ผลการศกษา

การศกษาปญหาพเศษ เร� องการตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชยกรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) โดยทาการศกษาจากขอมลในระดบปฐมภม ซ� งไดจากการสอบถามและสมภาษณผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)โดยสรปผลการวเคราะหวธการปฏบตงานตรวจสอบภายในกบมาตรฐานการตรวจสอบภายใน ไดดงน:

1. มาตรฐานดานคณลกษณะงาน

2. มาตรฐานดานการปฏบตงาน

3. มาตรฐานดานการนาไปใช

4. จรยธรรมของผตรวจสอบภายใน

มาตรฐานดานคณลกษณะงาน

มาตรฐานดานคณลกษณะงาน เปนมาตรฐานท�กาหนดคณลกษณะของหนวยงานและบคคลท�ปฏบตภารกจการตรวจสอบภายใน ซ� งจากผลการวเคราะหการปฏบตงานของผตรวจสอบภายใน พบวา

1. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดความรบผดชอบและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอยางชดเจนไวในกฎบตรของธนาคาร ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลมงานตรวจสอบจะตองกาหนดใหชดเจนเก�ยวกบวตถประสงค อานาจหนาท� และความรบผดชอบของงานตรวจสอบภายใน

110

2. กลมงานตรวจสอบของธนาคารสามารถเขาถงคณะกรรมการตรวจสอบไดโดยตรง และไมยอมใหบคคลอ�นมอานาจเหนอดลยพนจของตนในงาน ซ� งเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�ระบวา กจกรรมงานตรวจสอบภายในตองเปนอสระ และกลมงานตรวจสอบตองปฏบตงานในหนาท�ดวยความเท�ยงธรรม

3. กลมงานตรวจสอบไดปฏบตตามโครงสรางขององคกรโดยรายงานข: นตรงกบ

คณะกรรมการตรวจสอบ ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววา หวหนากลมงานตรวจสอบตองรายงานตรงตอระดบสงในองคการท�จะเอ:ออานวยใหกจกรรมการตรวจสอบภายในสามารถดาเนนความรบผดชอบไดอยางเตมท�

4. ผตรวจสอบภายในมความร ทกษะ และประสบการณการทางานดานการตรวจสอบภายในเปนระยะเวลา 3 ป ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาผตรวจสอบภายในตองมความร ทกษะ และความสามารถอ�น ๆ ท�จาเปนตอการปฏบตภารกจหรองานท�ไดรบมอบหมาย

5. ธนาคารมการฝกอบรมประจาปเก�ยวกบการตรวจสอบภายใน โดยแบงเปนการอบรม Soft Skill และอบรมเน:อหาท�ใชในการตรวจสอบ ซ� งเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�ไดกลาวไววา กลมงานตรวจสอบตองพฒนาความรความสามารถและความเช�ยวชาญดวยการพฒนาความรทางวชาชพอยางตอเน�อง

6. หลงจากท�แผนกตางๆ ไดรบรายงานการตรวจสอบภายในแลว ซ� งมการกาหนดระยะเวลาในการแกไขหลงออกรายงานการตรวจสอบไวอยางชดเจนซ� งข: นอยกบลกษณะเน:อหาท�ตรวจสอบเจอ และระดบความเส�ยงท�เกดข:น แผนกตาง ๆ ไดทาการแกไขตามขอเสนอแนะเน�องจากคณะกรรมการตรวจสอบคอยใหความสาคญอยซ� งสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาหวหนาของกลมงานตรวจสอบตองส�อสารผลของแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคกร

111

7. หวหนากลมงานตรวจสอบไดมการตดตามแผนงานท�ตรวจสอบกบพนกงานในกลมงานตรวจสอบเปนประจาเพ�อใหทราบถงความคบหนาของงานซ� งเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาแผนการใหความเช�อม�นดานคณภาพและการปรบปรงตองไดรบการประเมนจากภายในโดยมการตดตามผลระหวางการปฏบตงาน ซ� งเปนสวนสาคญในการตรวจสอบภายใน จงไดกาหนดเปนนโยบายและวธท�ตองปฏบตเปนกจวตรเพ�อการบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายใน

มาตรฐานดานการปฏบตงาน

1. กลมงานตรวจสอบไดมการแบงหนาท�การตรวจสอบภายในออกเปนทมตรวจสอบสาขา ทมตรวจสอบบรษทยอย และทมตรวจสอบสานกงานใหญซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววา หวหนากลมงานตรวจสอบ ตองบรหารกจกรรมการตรวจสอบภายในเพ�อใหม�นใจไดวาเปนการเพ�มมลคาใหแกองคกร

2. กลมงานตรวจสอบไดมการวางแผนเพ�อใหครอบคลมในการตรวจสอบ ดงน: 2.1 มการศกษาระบบงาน และกระบวนการทางานกอนเร�มตรวจสอบ

2.2 มการวางแผนใหครอบคลมถงความเส�ยงท�สนใจ และกระบวนการทางาน End to

End Process 2.3 มการตดตามแผนงานท�ตรวจสอบกบพนกงานในกลมงานตรวจสอบเปนประจา

เพ�อใหทราบถงความคบหนาของงาน 2.4 มการใหคาปรกษากบทมงานเปนประจาเพ�อใหงานตรวจสอบบรรลถงผลท� กาหนดไว

112

ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววา หวหนากลมงานตรวจสอบตองวางแผนท�มความเส�ยงเปนพ:นฐาน เพ�อการจดลาดบของกจกรรมการตรวจสอบภายในใหสอดคลองกบเปาหมายขององคกร

3. กลมงานตรวจสอบไดมการกาหนดระดบความเส�ยงไว 3 ระดบคอ ระดบสง ระดบปานกลาง และระดบต�า ซ� งความเส�ยงระดบต�าเปนความเส�ยงท�ทางธนาคารยอมรบไดซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาหวหนากลมงานตรวจสอบตองกาหนดระดบความเส�ยงท�ยอมรบไดท�ฝายบรหารกาหนดข:นสาหรบกจกรรมหรอสวนตาง ๆ ขององคการ

4. กลมงานตรวจสอบมการส�อสารแผนการตรวจสอบใหกบคณะกรรมการตรวจสอบ เพ�อพจารณาและอนมต ซ� งเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาหวหนากลมงานตรวจสอบตองส�อสารถงแผนกจกรรมการตรวจสอบภายในและทรพยากรท�ตองการ รวมถงส�งท�เปล�ยนแปลงระหวางการตาง ๆ ท�สาคญใหผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคกรพจารณาสอบทานและอนมต

5. ธนาคารไดกาหนดนโยบายการกากบดแลกจการและการปฏบตตามนโยบายข:น เพ�อเปนการสงเสรมใหการบรหารจดการเปนไปดวยความโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผล ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาหวหนากลมงานตรวจสอบ ตองจดใหมนโยบายและระเบยบวธปฏบตงานเพ�อเปนแนวทางดาเนนกจกรรมการตรวจสอบภายใน โดยรปแบบและเน:อหาของนโยบายวธปฏบตงานข:นอยกบขนาดและโครงสรางของกจกรรมการตรวจสอบภายในและความซบซอนของงาน

6. กลมงานตรวจสอบรายงานแผนการตรวจสอบตอคณะกรรมการตรวจสอบ ซ� งเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววา หวหนากลมงานตรวจสอบ ตองรายงานเปนระยะตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการองคกร เก�ยวกบ วตถประสงคของกจกรรมการตรวจสอบภายใน อานาจหนาท� ความรบผดชอบ และผลการดาเนนงานตามแผนงาน

113

7. แผนกตาง ๆ มการแกไขเก�ยวกบการบรหารงานหลงจากท�ไดรบรายงานการตรวจสอบภายใน ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววากจกรรมการตรวจสอบภายใน ตองประเมนและสนบสนนใหมการปรบปรงกระบวนการกากบดแลการบรหารความเส�ยง และการควบคม โดยใชวธการท�เปนระบบและระเบยบนอกจากน: ยงมความสอดคลองในดานการตดตามความกาวหนา ท�กลาวไววา หวหนากลมงานตรวจสอบตองสรางกระบวนการตดตามผลเพ�อตดตามใหม�นใจวาผบรหารไดแกไขหรอนาไปปฏบตอยางมประสทธผล หรอผบรหารระดบสงยอมรบความเส�ยงของการไมแกไข

8. กลมงานตรวจสอบมการประเมนความเส�ยงกอน โดยแผนกบรหารความเส�ยงจะทาการ

ประเมนโดยใช RCSA (Risk Control Self Assessment) ประจาปเพ�อใหแตละแผนกประเมนความเส�ยงตนเองกอน และทา KRI (Key Risk Indicator) เพ�อเปนแนวทางในการพจารณา และนาไปวางแผนการตรวจสอบตอไปซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววากจกรรมการตรวจสอบภายในตองประเมนประสทธผลและมการสนบสนนใหมการปรบปรงกระบวนการบรหารความเส�ยง

9. กลมงานตรวจสอบไดมการวางแผน การกาหนดของบเขต วตถประสงค ระยะเวลาในการปฏบตงานเพ�อใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววา ผตรวจสอบภายในตองพฒนาและจดทาบนทกการวางแผนภารกจแตละงาน รวมถง การแสดงขอบเขต วตถประสงค ระยะเวลา และการจดสรรทรพยากรท�ใชเพ�อภารกจงานน:น

10. กลมงานตรวจสอบมการตดตามผลของแผนการตรวจสอบอยเปนประจา เพ�อใหการวางแผนบรรลวตถประสงคท�ต:งไว ซ� งมความสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�กลาวไววาผ ตรวจสอบภายในตองระบ วเคราะห ประเมน และบนทกสารสนเทศใหพอเพยงตอการปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคตาง ๆ ของภารกจโดยตองมการกากบควบคมการปฏบตภารกจท�เหมาะสม เพ�อใหม�นใจวาภารกจไดบรรลตามวตถประสงคท�กาหนดไว ผลงานมคณภาพ และพนกงานไดรบการพฒนา

114

มาตรฐานดานการนาไปใช

กลมงานตรวจสอบไดนามาตรฐานดานคณลกษณะและมาตรฐานดานการปฏบตงานไปประยกตใชในการตรวจสอบงานประเภทตาง ๆ ดงน:

1. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดวตถประสงค อานาจหนาท� และความรบผดชอบของงานตรวจสอบภายในไวในกฎบตรการตรวจสอบภายในเพ�อเปนตวกาหนดบทบาทของการตรวจสอบภายในท�เกดข:นในองคกร

2. กลมงานตรวจสอบข:นตรงกบคณะกรรมการตรวจสอบแสดงใหเหนถงความเปนอสระ และปลอดจากการแทรกแซงใด ๆ ในการกาหนดขอบเขตการตรวจสอบ การปฏบตงาน และการส�อสารผลการตรวจสอบ

3. กลมงานตรวจสอบมการใหคาแนะนาและความชวยเหลอในดานการพฒนาความร ทกษะ และความสามารถอ�นท�จาเปนตอความรบผดชอบใหกบพนกงานในกลมงานตรวจสอบ

4. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดระดบความเส�ยงท�มนยสาคญเพ�อเปนการระมดระวงการเกดผลกระทบตอ วตถประสงค การดาเนนงาน หรอทรพยากร จากความเส�ยง

5. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดขอบเขตของงานท�จาเปนตองปฏบตอยางชดเจนเพ�อใหบรรลเปาหมายของภารกจงานตรวจสอบภายใน

6. การวางแผนของกจกรรมการตรวจสอบภายในไดมพ:นฐานมาจากการประเมนความเส�ยงขององคกรท�เก�ยวกบระบบการกากบดแล การดาเนนงาน และระบบสารสนเทศขององคกรเพ�อวางแผนการจดลาดบของกจกรรมการตรวจสอบภายในใหสอดคลองกบเปาหมายองคกร

115

7. มการประสานงานและส�อสารกนระหวางกลมงานตรวจสอบและคณะกรรมการตรวจสอบเพ�อเปนการกากบดแลกจกรรมการตรวจสอบภายใน

8. กลมงานตรวจสอบมการสอบทานการดาเนนงานและแผนงาน เพ�อประเมนการดาเนนงานและแผนงานตาง ๆ วาไดมการปฏบตจรงและไดผลตามท�ต:งใจไว

9. กจกรรมการตรวจสอบภายในไดรบการประเมน และสงเสรมใหมการปรบปรงอยางตอเน�อง เพ�อใหองคการมการควบคมท�มประสทธภาพและประสทธผล

10. กลมงานตรวจสอบมการพฒนาและจดทาบนทกการวางแผนภารกจแตละงาน รวมถงการแสดง ขอบเขต วตถประสงค ระยะเวลา และการจดสรรทรพยากรท�ใชเพ�อภารกจงานน:น

11. กลมงานตรวจสอบไดมการระบ วเคราะห ประเมน และบนทกสารสนเทศท�เพยงพอตอการปฏบตงานเพ�อใหบรรลวตถประสงคตาง ๆ ของภารกจ

12. มการกาหนดนโยบายในการเกบและดแลรกษาขอมล ท�ไดจากการปฏบตภารกจดานการใหคาปรกษา รวมถงนโยบายในการเผยแพรตอบคคลภายในและภายนอกองคกร

13. มการตดตาม และกากบควบคมการปฏบตภารกจท�เหมาะสม เพ�อใหม�นใจวาภารกจไดบรรลตามวตถประสงคท�กาหนดไว

14. มการส�อสารวตถประสงคของภารกจ และขอบเขต รวมท:งขอสรป ขอเสนอแนะ และแผนปฏบตการแกไข ใหกบพนกงานในกลมงานตรวจสอบและคณะกรรมการตรวจสอบไดทราบ

15. หวหนาก ลมงานตรวจสอบมการส� อสารผลการปฏบตงานตามภารกจใหแกคณะกรรมการตรวจสอบทราบ

116

16. ระหวางกจกรรมการตรวจสอบมการพจารณาในประเดนเก�ยวกบการบรหารความเส�ยง การควบคม และการกากบดแล หากประเดนน:น ๆ มสาระสาคญตอองคกรกลมงานตรวจสอบจะมการส�อสารใหกบคณะกรรมการตรวจสอบ

17. หวหนากลมงานตรวจสอบมการสรางกระบวนการตดตามผลเพ�อตดตามใหม�นใจวาแผนกตาง ๆ ไดแกไขหรอนาไปปฏบตอยางมประสทธผล

จากแนวทางการปฏบตขางตนแสดงใหเหนวากลมงานตรวจสอบของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ไดปฏบตงานตรวจสอบสอดคลองกบมาตรฐานการตรวจสอบภายใน และแนวทางในการปฏบตงานตรวจสอบตาง ๆ ถกกาหนดไวในกฎบตรการตรวจสอบภายในของธนาคารอยางครบถวนและครอบคลม ดงน:นเราจงสรปไดวาการปฏบตงานตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) เปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในท�สถาบนผ ตรวจสอบภายในไดกาหนดไว

จรยธรรมของผตรวจสอบภายใน

กลมงานตรวจสอบไดมการกาหนดเก�ยวกบจรยธรรมของผตรวจสอบภายในโดยแจงใหกบพนกงานในกลมงานตรวจสอบทกคนไดรบทราบและถอเปนแนวทางในการปฏบตรวมท:งจดอบรมและเฝาสงเกตใหมการปฏบตตามอยางจรงจงเพ�อใหบรรลผลตามเจตนารมณท�กลมงานตรวจสอบกาหนดไว โดยจรยธรรมของกลมงานตรวจสอบ มดงน: 1. มความเท�ยงตรง และความรบผดชอบตอการปฏบตงาน เพ�อใหงานท�ปฏบตอยบรรล

เปาหมายท�ต:งไว 2. มทศนคตท�ดตอองคกร ละเวนการกลาวในแงไมดกบองคกร 3. ละเวนการกระทาใด ๆ ท�ทาใหองคกรเสยหาย 4. เสนองานตามความจรง และมหลกฐานประกอบ

117

5. ปรบปรงประสทธภาพใหสงข:น และทนเหตการณ 6. ไมกระทาตวเปนผตดสน เสนอรายงานบนขอเทจจรงท�ตรวจสอบพบ

จากการศกษาการปฏบตงานของพนกงานในกลมงานตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) พบวามการปฏบตงานตรวจสอบสอดคลองกบจรยธรรมของผตรวจสอบภายในท�ไดกาหนดไว

118

บทท� 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

บทสรป

จากการศกษาถง การตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษาธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)โดยมบทสรปดงน, โครงสรางการบรหารงานของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ประกอบดวยคณะกรรมการธนาคารซ0 งแบงเปนคณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการสรรหาและพจารณาคาตอบแทน คณะกรรมการบรหารความเส0ยง และคณะกรรมการเจาหนาท0บรหารเพ0อชวยในการกากบดแลกจการของธนาคาร โดยธนาคารมกลมงานตรวจสอบภายใน ซ0 งการปฏบตงานโดยผตรวจสอบภายในข,นตรงกบคณะกรรมการตรวจสอบท0มหนาท0ตรวจสอบการปฏบตงานของฝายงานตางๆ และมกลมงานเทคโนโลยสารสนเทศ ทาหนาท0ตรวจสอบและประเมนการควบคมระบบเทคโนโลยสารสนเทศท0มความเปนอสระ สามารถทาหนาท0ตรวจสอบและถวงดลไดอยางเตมท0 เพ0อใหเกดความม0นใจวาการปฏบตงาน และกจกรรมทางการเงนของธนาคารไดดาเนนการตามแนวทางท0กาหนดและมประสทธภาพ โดยกาหนดใหรายงานผลการตรวจสอบตรงตอคณะกรรมการตรวจสอบ และไดรบการประเมนผลจากคณะกรรมการตรวจสอบดวย การปฏบตงานตรวจสอบภายในของผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) มมาตรฐาน 3 ดานดงน, มาตรฐานดานคณลกษณะงาน ผตรวจสอบภายในมการกาหนดความรบผดชอบและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอยางชดเจนไวในกฎบตรของธนาคาร และรายงานข,นตรงกบคณะกรรมการตรวจสอบ รวมท,งปฏบตตามโครงสรางขององคกร โดยมการฝกอบรมประจาปเก0ยวกบการตรวจสอบภายใน ซ0 งแบงเปนการอบรม Soft Skill และอบรมเน,อหาท0ใชในการตรวจสอบ และหลงจากท0แผนกตางๆ ไดรบรายงานการตรวจสอบภายในแลว จะทาการแกไขตามขอเสนอแนะทนทเน0องจากคณะกรรมการตรวจสอบไดเหนความสาคญของดานน, ซ0 งระยะเวลาในการ

119

แกไขไดถกกาหนดไวอยางชดเจนโดยข,นอยกบลกษณะเน,อหาท0ตรวจสอบเจอ และระดบความเส0ยงท0เกดข,น นอกจากน, หวหนากลมงานตรวจสอบไดมการตดตามแผนงานท0ตรวจสอบกบผตรวจสอบภายในเปนประจาเพ0อใหทราบถงความคบหนาของงาน มาตรฐานดานการปฏบตงาน ธนาคารไดกาหนดนโยบายการกากบดแลกจการและการปฏบตตามนโยบายข,น เพ0อเปนการสงเสรมใหการบรหารจดการเปนไปดวยความโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผล สาหรบกลมงานตรวจสอบภายในไดมการวางแผน การกาหนดขอบเขต วตถประสงค ระยะเวลาในการปฏบตงานเพ0อใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน อกท,งกลมงานตรวจสอบไดมการแบงหนาท0การตรวจสอบภายในออกเปนทมตรวจสอบสาขา ทมตรวจสอบบรษทยอย และทมตรวจสอบสานกงานใหญ โดยไดมการวางแผนการปฏบตงานกอนการปฏบตงานจรงเพ0อใหสามารถตรวจสอบไดอยางครอบคลม และมการกาหนดระดบความเส0ยงไว 3 ระดบคอ ระดบสง ระดบปานกลาง และระดบต0า ซ0 งความเส0ยงระดบต0าเปนระดบท0ทางธนาคารยอมรบได อกท,งกอนการปฏบตงานตรวจสอบมการประเมนความเส0ยงกอน โดยแผนกบรหารความเส0ยงจะทาการประเมนโดยใช RCSA (Risk Control Self Assessment) ประจาปเพ0อใหแตละแผนกประเมนความเส0ยงตนเองกอน และทา KRI (Key Risk Indicator) เพ0อเปนแนวทางในการพจารณา และนาไปวางแผนการตรวจสอบตอไป สาหรบในดานการส0อสารแผนการตรวจสอบ ผตรวจสอบภายในไดมการส0อสารแผนการตรวจสอบใหกบคณะกรรมการตรวจสอบเพ0อพจารณาและอนมต และมการตดตามผลของแผนการตรวจสอบอยเปนประจา เพ0อใหการวางแผนบรรลวตถประสงคท0ต,งไว นอกจากน,แผนกตางๆ มการแกไขเก0ยวกบการบรหารงานหลงจากท0ไดรบรายงานการตรวจสอบภายใน มาตรฐานดานการนาไปใช ผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) ไดนามาตรฐานดานคณลกษณะและมาตรฐานดานการปฏบตงานมาประยกตใชในการตรวจสอบงานประเภทตาง ๆ อยางเหมาะสมและเปนไปตามท0มาตรฐานการตรวจสอบภายในไดกาหนดไว

สวนจรยธรรมของผตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) พบวามการปฏบตงานตรวจสอบสอดคลองกบจรยธรรมของผตรวจสอบภายในท0ไดกาหนดไว ดงน, ผตรวจสอบภายในมความเท0ยงตรง และความรบผดชอบตอการปฏบตงาน เพ0อใหงานท0ปฏบตอยบรรลเปาหมาย

120

ท0ต,งไว และมทศนคตท0ดตอองคกร อกท,งละเวนการกระทาใดๆ ท0ทาใหองคกรเสยหาย แลวยงเนนการนาเสนองานตามความจรง และมหลกฐานประกอบ นอกจากน, ในดานการทางานมการปรบปรงประสทธภาพใหสงข,นอยเสมอ

ขอเสนอแนะ

จากการศกษาปญหาพเศษ เร0 องการตรวจสอบภายในของกลมธนาคารพาณชย กรณศกษา ธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน) มขอเสนอแนะใหผท0จะศกษาในคร, งตอไปดงตอไปน,

1. ศกษาการปฏบตงานตรวจสอบภายในของกลมธรกจท0เก0ยวของกบสถาบนการเงนอ0น หรอกลมธรกจอ0น เพ0อเปรยบเทยบขอมลเพ0อดวธการปฏบตงานแลวนามาประยกตใชใหเกดประสทธภาพการปฏบตงานการตรวจสอบภายในมากย0งข,น

2. ศกษาการตรวจสอบภายในโดยเปรยบเทยบการปฏบตงานระหวางสานกงานใหญและสาขา เพ0อใหทราบถงแนวทางการปฏบตงานท0แตกตางกน

3. ศกษาการปฏบตงานการตรวจสอบภายในท0ดน,นควรจะศกษาท,งดานการตรวจสอบภายใน การควบคมภายใน และความเส0 ยงของการปฏบตงานตรวจสอบภายในเพ0อเพ0มประสทธภาพการทางาน

121

บรรณานกรม

กว วงศพฒ. 2546. การตรวจสอบและควบคมภายใน. กรงเทพมหานคร: นวกนก. จรประภา พรหมปน. 2551. การวเคราะหความเส�ยงการใหบรการสนเช�อเพ�อท�อยอาศยของ

ธนาคารพาณชยแหงหน�งในจงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระเศรษฐศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. เจรญ เจษฎาวลย. 2546. การตรวจสอบการบรหาร. พมพคร1 งท2 3. กรงเทพมหานคร: บรษท พอด จากด. เจรญ เจษฎาวลย. 2546. การตรวจสอบภายในและการควบคมภายใน. พมพคร1 งท2 1. กรงเทพมหานคร: บรษท พอด จากด. จนทนา สาขากร, นพนธ เหนโชคชยชนะ, และ ศลปพร ศรจ2นเพชร. 2550. การควบคมภายใน

และการตรวจสอบภายใน. พมพคร1 งท2 1. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจากด ทพเอน เพรส. โชคชย เหมวงศกล. 2545. การตรวจสอบความเส�ยงของสถาบนการเงนในเขตภาคเหนอของ

ธนาคารแหงประเทศไทย. การคนควาอสระบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. ชยนาท นนทเสน. 2548. การบรหารความเส�ยงดานสนเช�อ ของธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)

สานกงานธรกจ สงกดสานกงานฝายสนเช�อภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. การศกษาปญหา พเศษบรหารธรกจบณฑต สาขาบรหารธรกจ, มหาวทยาลยมหาสารคาม. พนธพงศ เกยรตกล. 2543. คมอการตรวจสอบและควบคมภายใน. พมพคร1 งท2 1. กรงเทพมหานคร: เอกซเปอรเนท.

122

พนธพงศ เกยรตกล. 2544. ปจจยแหงความสาเรจของงานตรวจสอบภายใน. พมพคร1 งท2 2. กรงเทพมหานคร: เอกซเปอรเนท. ยทธนา เรอนสภา. 2543. การวเคราะหความเส�ยงและผลตอบแทนของหลกทรพยกลมธนาคาร

พาณชยในตลาด. การคนควาอสระเศรษฐศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. รตนา ล1มพพฒนชย. 2542. การศกษาปญหาในการปฏบตงานของผตรวจสอบภายในสถาบน

การเงน. การคนควาอสระบรหารธรกจมหาบณฑต, มหาวทยาลยหอการคาไทย. วฑรย สมโต. 2551. การบรหารความเส�ยงดานปฏบตการของธนาคารกรงไทยในจงหวด

เชยงใหม. การคนควาอสระรฐประศาสนศาตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. วนเพญ สายชล. 2549. ความรความเขาใจในความเส�ยงดานปฏบตการของพนกงานธนาคาร

พาณชย. การคนควาอสระบรหารธรกจมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. สวกานต วฒนธรกล. 2552. แนวทางการบรหารสนเช�อเพ�อลดความเส�ยง สนเช�อเคหะของ

ธนาคารออมสน ภาค 7. การคนควาอสระบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. สเมธ ทาวชย. 2546. การบรหารความเส�ยงของธนาคารพาณชยในเขตภาคเหนอ. การคนควาแบบ อสระบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. องสนา ศรประเสรฐ. 2545. การบรหารความเส�ยงกบงานตรวจสอบภายใน. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยหอการคาไทย. อษณา ภทรมนตร. 2552. การตรวจสอบภายในสมยใหม. พมพคร1 งท2 3. กรงเทพมหานคร: ภาควชาบญช คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

123

ภาคผนวก

124

บทสมภาษณผตรวจสอบภายในของธนาคารศรอยธยา 1. ธนาคารมกฎบตรหรอไม ตอบ มกฎบตร และกฎบตรของธนาคารสอดคลองกบธนาคารแหงประเทศไทย และตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย โดยมรายละเอยดดงน& 1. มลกษณะสอดคลองกบคานยามของการตรวจสอบภายในตาม "คมอการ

ปฏบตงานการตรวจสอบภายในของธนาคาร" 2. กาหนดใหมการแตงต&งหวหนาหนวยตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายใน

ท5มทกษะทางวชาชพ และประสบการณท5 เหมาะสมในการปฏบตงานตรวจสอบภายใน

3. กาหนดความรบผดชอบและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอยาง

ชดเจน 4. กาหนดความสมพนธระหวางหวหนาหนวยตรวจสอบภายใน คณะกรรมการ

ตรวจสอบ และฝายบรหารของธนาคาร 5. กาหนดความสมพนธระหวางหวหนาหนวยตรวจสอบภายใน ฝายบรหารและ

บคคลอ5นท5ไดรบรายงานการตรวจสอบภายใน และระบใหหวหนาหนวยตรวจสอบภายในหารอกบฝายบรหาร และคณะกรรมการตรวจสอบกอนท5จะนาเสนอรายงานตอบคคลอ5น

6. กาหนดความเปนอสระ และความรบผดชอบของหนวยตรวจสอบภายในท5ม

ตอคณะกรรมการตรวจสอบและผบรหารระดบสง โดยใหมขอกาหนดท5เหมาะสมเก5ยวกบสายการบงคบบญชา การรายงาน การประเมนความเพยงพอและเหมาะสมของทรพยากรของหนวยตรวจสอบภายใน

125

7. กาหนดขอบเขตการปฏบตงานโดยครอบคลมถงประสทธผลของการบรหารความเส5ยง การควบคมภายในและกระบวนการกากบดแลท&งในภาพรวมขององคกร และในการดาเนนงานทกกจกรรมขององคกร

8. กาหนดลกษณะของงานการตรวจสอบเพ5อใหความเช5อม5น (Assurance

Service) และหากบคคลภายนอกองคกรเปนผปฏบตงานตรวจสอบเพ5อใหความเช5อม5น ควรกาหนดลกษณะของงานใหชดเจน

9. กาหนดลกษณะของงานในการใหคาปรกษา (Consultancy Service) ของ

หนวยตรวจสอบภายใน 10. กาหนดสทธของหนวยตรวจสอบภายในในการเขาถงขอมล ทรพยสน

บคลากรและสถานท5 และอานาจในการขอขอมลตามท5พจารณาแลววาจาเปนในการปฏบตงานตามความรบผดชอบ

2. ใจความสาคญของกฎบตร

ตอบ กฎบตรมใจความสาคญคอการทางานดวยความโปรงใสและรกษาผลประโยชนตอผถอหน และ Stakeholder (เจาหน&ของธนาคาร ลกคาธนาคาร ผถอหน และอ5นๆ) 3. ลกษณะการตรวจสอบภายในของธนาคารกรงศรอยธยา

ตอบ ลกษณะของโครงสรางองคกรตรวจสอบภายใน

126

ภาพท5 ผ-1 : แผนผงโครงสรางของกลมงานตรวจสอบของธนาคารกรงศรอยธยา จากด (มหาชน)

4. แผนกใดบางท/ไดรบการตรวจสอบภายใน

ตอบ 1. ข&นอยกบผลของการประเมนความเส5ยงขององคกร ในแตละป ไมสามารถระบไดชดเจนในแตละป ซ5 งแผนกท5ตรวจสอบแลวในป 2554 อาจถกตรวจสอบอกในป 2555 ดวย

2. ข&นอยกบ Board of Director ผดแลผลประโยชนของ Stakeholder มความประสงคอยากจะเจาะลกประเดนใดเพ5อรกษาผลประโยชนของผถอหน

3. แตสาขาของทางธนาคารตองตรวจสอบทกปตามกฎของธนาคารแหงประเทศ

ไทย

5. แตละแผนกมวธการตรวจสอบอยางไร

ตอบ การตรวจสอบภายในมหลกการตรวจสอบสาคญคอ

1. การมตวตนของทรพยสน (Existence)

Board Committee

Audit Committee Senior

Management Team

Front Business

Team (SME,

Corporate, Retail,

others

Internal

Audit

Compliance Operation IT Finance

127

2. มลคาท5แสดงถกตองและครบถวน (Valuation)

3. การแสดงในงบการเงนมความถกตองและครบถวน (Presentation)

4. ความครบถวนและความถกตองของขอมล (Completion)

6. กลมงานตรวจสอบมบทบาทหนาท/ตามโครงสรางองคกรอยางไร

ตอบ พจารณาตามขอ 3

7. กลมงานตรวจสอบไดปฏบตตามหนาท/โครงสรางองคกรท/กาหนดไวหรอไมอยางไร

ตอบ ปฏบตตามโครงสรางขององคกรท5กาหนดไว โดย Board of Director จะเปนผ พจารณาผลของงานตรวจสอบภายในและดาเนนการประเมนผลงานของ Team ตรวจสอบภายใน

8. การแบงหนาท/ของกลมงานตรวจสอบไดมแบงหนาท/อยางไร

ตอบ 1. ทมตรวจสาขา

2. ทมตรวจ Subsidiary

3. ทมตรวจสานกงานใหญ

โดยภาพรวมพจารณา End to End Process และดาเนนการตรวจสอบตามกระบวนการทางานขององคกร

128

9. ธนาคารมการวางแผนส/งท/ตองการจะตรวจสอบอยางไรเพ/อใหบรรลวตถประสงคท/ต<งไว

ตอบ การวางแผนการตรวจสอบตามวตถประสงคของ Audit Committee และมการตดตามผลอยเปนประจา

10. กลมงานตรวจสอบมการวางแผนอยางไรใหครอบคลมในการตรวจสอบ

ตอบ 1. มการศกษาระบบงาน และกระบวนการทางานกอนเร5มตรวจสอบ

2. วางแผนใหครอบคลมถงความเส5ยงท5สนใจ และกระบวนการทางาน End to End Process

3. มการตดตามแผนงานท5ตรวจสอบกบเจาหน& ท5ตรวจสอบภายในเปนประจา

เพ5อใหทราบถงความคบหนาของงาน 4. มการ Consult ทมงานเปนประจาเพ5อใหงานตรวจสอบบรรลถงผลท5กาหนด

ไว 11. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดชวงในการตรวจสอบอยางไร ตอบ ข&นอยกบการวางแผนการตรวจสอบภายในในแตละประเดน และความเส5ยงท5กาหนด ไมสามารถระบไดกวาง ๆ มาก ๆ 12. กลมงานตรวจสอบมการส/อสารแผนการตรวจสอบอยางไร ตอบ นาเสนอให Audit Committee และ Board of Director เพ5อพจารณาและอนมต

129

13. ทางธนาคารมการฝกอบรมภายเก/ยวกบการตรวจสอบภายในหรอไม ตอบ มการฝกอบรมประจาป โดยมการวางแผนการอบรมสาหรบบคลากรทมงานตรวจสอบ 1. อบรม Soft Skill 2. อบรมเน&อหาท5ใชในการตรวจสอบ (อบรบ Hard Skill) (ผลตภณฑของ

ธนาคาร) 14. การรายงานแผนการตรวจสอบข<นตรงกบใคร

ตอบ Audit Committee แต Board of Director รบทราบเทาน&น 15. ธนาคารกรงศรอยธยามวธการนาเสนอในรายงานการตรวจสอบอยางไร ตอบ นาเสนอตอ Audit Committee และ Board of Director (ประสบการณจาก ธนาคาร ซต&แบงค) 16. หลงจากท/แผนกตาง ๆ ไดรบรายงานการตรวจสอบภายในไดมการแกไขตามขอเสนอแนะ

หรอไม ตอบ มการแกไขตามท5นาเสนอ เพราะ ม Audit Committee คอยใหความสาคญอย

17. กลมงานตรวจสอบกาหนดความเส/ยงท/ยอมรบไดในระดบใด ตอบ ความเส5ยงม 3 ระดบ ระดบสง ระดบปานกลาง ระดบต5า ดงน&นความเส5ยงท5ยอมรบไดตองระดบต5าและพจารณาหลายปจจยถงจะระบความเสยง สง กลาง ต5าได

130

18. แผนกใดในธนาคารพบปญหาการตรวจสอบมากท/สด ตอบ ไมม

19. จากการตรวจสอบกลมงานตรวจสอบพบขอบกพรองเร/องใดบางและมแนวทางการแกไข

อยางไร ตอบ กระบวนการทางานท5ไมสอดคลองกบนโยบายท5วางไว นาเสนอตอผบรหารแผนกน&น ๆ และ Audit Committee 20. กลมงานตรวจสอบพบความเส/ยงจากการตรวจสอบภายในเร/องใดมากท/สด ตอบ ผตรวจสอบภายในผดหลกจรรยาบรรณของผตรวจสอบภายใน 21. ความเส/ยงในขางตนเกดจากสาเหตใด ตอบ มหลายปจจย เชน บคคลากร/ทศนคตของบคลากร สภาพแวดลอมท5ทาใหเกดการทางานไมเหมาะสม กระบวนการทางานท5ผดพลาด แนวทางการบรหารงานท5ไมสอดคลองกบ วสยทศนองคกร การทจรต เปนตน 22. กลมงานตรวจสอบมการวางแผนเพ/อจดการความเส/ยงอยางไร ตอบ มการประเมนความเส5ยงกอน โดยแผนกบรหารความเส5ยงจะทาการประเมนโดยใช RCSA (Risk Control Self Assessment) ประจาปเพ5อให แตละแผนกประเมนความเส5ยงตนเองกอน และทา KRI (Key Risk Indicator) เพ5อเปนแนวทางในการพจารณา และนาไปวางแผนการตรวจสอบตอไป

131

23. กลมงานตรวจสอบมการกาหนดระยะเวลาในการแกไขหลงออกรายงานการตรวจสอบไว

หรอไมเทาไร ตอบ ข&นอยกบลกษณะเน&อหาท5ตรวจสอบเจอ และระดบความเส5ยงท5เกดข&น 24. แผนกตาง ๆ ไดมการแกไขตามท/กลมงานตรวจสอบไดกาหนดไวหรอไม ตอบ มการแกไขตามท5ตรวจสอบเพราะไดนาเสนอให Audit Committee รบทราบเพ5อแกไขแลวจงตองแกไขตามท5แนะนา 25. คณมประสบการณการทางานดานการตรวจสอบภายใน ระยะเวลาก/ป ตอบ 3 ปท5ธนาคารซต&แบงค