10οΦροντιστηριοΗΥ217-Επαναληπτικόhy217-csd.datacenter.uoc.gr/files/palaiotera_eti/2013/hy217-al10.pdf ·...
TRANSCRIPT
10ο Φροντιστηριο ΗΥ217 - Επαναληπτικό
Επιmicroέλεια Γ Καφεντζής
17 Ιανουαρίου 2014
Ασκηση 01 Το σήmicroα s = 2 microεταδίδεται από ένα δορυφόρο αλλά λόγω της επίδρασης τουϑορύβου το λαmicroβανόmicroενο σήmicroα έχει τη microορφή X = s + W ΄Οταν ο καιρός είναι καλόςγεγονός που συmicroβαίνει microε πιθανότητα 23 η συνιστώσα του ϑορύβου W ακολουθεί κανο-νική κατανοmicroή microε microηδενική microέση τιmicroή και διασπορά 1 W sim N(0 1) ΄Οταν ο καιρός είναικακός η συνιστώσα του ϑορύβου W ακολουθεί κανονική κατανοmicroή microε microηδενική microέσητιmicroή και διασπορά 9 W sim N(0 9) Υπολογίστε τη συνπυκνπιθανότητας της τmicro X καιτην πιθανότητα η X να πάρει τιmicroές microεταξύ 1 και 3
Βοήθεια Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής πιθανότητας παίρνοντας ως διαmicroέριση τουδειγmicroατοχώρου τις καιρικές συνθήκες και εκφράστε την Ϲητούmicroενη πιθανότητα P (1 le X le3) συναρτήσει των τιmicroών Φ(1) και Φ(13) της αθροιστικής συνάρτησης κατανοmicroής της τυ-πικής κανονικής κατανοmicroής
Λύση
(α) ΄Εστω G το γεγονός lsquoο καιρός είναι καλόςrsquo ∆ίνεται ότι P (G) = 23 Για να ϐρούmicroε την
PDF της X πρώτα ϐρίσκουmicroε την PDF τηςW καθώς X = s+W = 2+W Ξέρουmicroε ότι ανο καιρός είναι καλός τότε W sim N (0 1) ενώ αν ο καιρός είναι κακός W sim N (0 9) Για ναϐρούmicroε την PDF της W χρησιmicroοποιούmicroε το ϑεώρηmicroα Ολικής Πιθανότητας για συναρτήσειςπυκνότητας
fW (w) = P (G) middot fW |G(w) + P (Gc) middot fW |Gc(w)
=2
3middot 1radic
2πeminus
w2
2 +1
3middot 1
3radic
2πeminus
w2
2middot9
Στη συνέχεια πραγmicroατοποιούmicroε την αλλαγή microεταβλητών X = 2 + W για να ϐρούmicroε τηνPDF της X
fX(x) = fW (xminus 2) =2
3middot 1radic
2πeminus
(xminus2)2
2 +1
3middot 1
3radic
2πeminus
(xminus2)2
2middot9
(ϐ) Μπορούmicroε να χρησιmicroοποιήσουmicroε την PDF που ορίστηκε στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιανα υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότηταint 3
1
fX(x) dx
Είναι όmicroως ευκολότερο να microεταφράσουmicroε το γεγονός 1 le X le 3 χρησιmicroοποιώντας το Wκαι microετά να εφαρmicroόσουmicroε το ϑεώρηmicroα Ολικής Πιθανότητας ΄Εχουmicroε ότι
P (1 le X le 3) = P (1 le 2 +W le 3) = P (minus1 le W le 1)
1
και από το ϑ Ολ Πιθ
P (minus1 le W le 1) = P (G)P (minus1 le W le 1|G)︸ ︷︷ ︸a
+ P (Gc)P (minus1 le W le 1|Gc)︸ ︷︷ ︸b
Καθώς δεσmicroεύοντας είτε πάνω στη G ή στη Gc η τυχαία microεταβλητή W είναι Gaussianοι δεσmicroευmicroένες πιθανότητες a και b microπορούν να εκφραστούν microέσω της συνάρτησης Φ∆εσmicroεύοντας πάνω στη G έχουmicroε W sim N (0 1) οπότε
a = Φ(1)minus Φ(minus1) = 2Φ(1)minus 1
∆εσmicroεύοντας πάνω στη Gc έχουmicroε W sim N (0 9) οπότε
b = Φ(1
3
)minus Φ
(minus1
3
)= 2Φ
(1
3
)minus 1
Εποmicroένως η τελική απάντηση είναι η
P (1 le X le 3) =2
3(2Φ(1)minus 1) +
1
3
(2Φ(1
3
)minus 1)
Ασκηση 02 Η συνεχής τυχαία microεταβλητή X έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) =
a(1minus x) για 0 le x le 1
0 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της σππ της X και υπολογίστε τη σταθερά a(ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα P (6X2 gt 5X minus 1)(γ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής (ασκ) της X FX(x)
Λύση
(α) Πρέπειint +infin
minusinfinf(x)dx = 1rArr
int 1
0
a(1minus x)dx = 1rArr(axminus a
2x2)|10 = 1rArr aminus a
2= 1rArr a = 2
Εναλλακτικά πρέπει η επιφάνεια του τριγώνου microε ϐάση 1 και ύψος a να είναι ίση microε1 1
2middot a middot 1 = 1rArr a = 2 Η γραφική παράσταση της PDF της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 1
(ϐ)
P(6X2 gt 5X minus 1
)= P
(6X2 minus 5X minus 1 gt 0
)= P ((3X minus 1)(2X minus 1) gt 0)
= P
(X gt
1
2
)+ P
(X lt
1
3
)= 1minus P
(1
3le X le 1
2
)= 1minus
int 12
13
2(1minus x)dx =29
36
2
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
Σχήmicroα 1 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (α)
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
13 frac12
Σχήmicroα 2 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (ϐ)
(γ)
FX(x) = 0 για x lt 0
FX(x) =
int x
0
2(1minus t)dt = 2tminus t2∣∣x0 = 2xminus x2 για 0 le x le 1
FX(x) = 1 για x gt 1
3
Τελικά
FX(x) =
0 x lt 0
2xminus x2 0 le x le 11 x gt 1
Ασκηση 03 Η αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ϕαίνεται στο Σχή-microα (3)
X
0 5 10 15
025
075
05
10
u
F (u)
Σχήmicroα 3 Αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ΄Ασκησης 3
Υπολογίστε τα ακόλουθα
(α) P (X le 1)
(ϐ) P (X le 10)
(γ) P (X gt 10)
(δ) P (X ge 10)
(ε) P (|X minus 5| le 01)
(στ) Κατανοmicroή fX(x) της X Τι είδους microεταβλητή είναι η X
(Ϲ) Μέση τιmicroή E[X]
Λύση
(α) P (X le 1) = FX(1) = 005(ϐ) P (X le 10) = FX(10) = 075(γ) P (X gt 10) = 1minus P (X le 10) = 1minus 075 = 025(δ) P (X ge 10) = P (X gt 10) + P (X = 10) = 025 + 025 = 05(ε) P (|X minus 5| le 01) = P (49 le X le 51) = FX(51)minus FX(49) = 0255
4
(στ) Παρατηρώντας τις ασυνέχειες στην FX(u) συmicroπεραίνουmicroε ότι η X είναι microικτή τmicroΠαίρνει τις τιmicroές X = 5 10 15 microε microη-microηδενικές πιθανότητες
P (X = 5) = P (X = 10) = P (X = 15) = 025
Επίσης καθώς FX(x) =x
20για 0 le x lt 5 παραγωγίζοντας παίρνω ότι
fX(x) =1
20 για0 le x lt 5
Η γραφική παράσταση της σππ της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 4
)(xfX
x
005
025
5 10 15
Σχήmicroα 4 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 3
(Ϲ) E[X] =
int 5
0
1
20xdx+ 025(5 + 10 + 15) =
1
20
1
2x2∣∣∣50
+ 025times 30 = 8125
Ασκηση 04 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
∆οθέντος ότιX = x η τυχαία microεταβλητή Y ακολουθεί την εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρολY = x δηλαδή η δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι
fY |X(y|x) = xeminusxy y ge 0
Με A συmicroβολίζουmicroε το γεγονός X ge 2(α) Υπολογίστε την δεσmicroευmicroένη συν πυκν πιθανότητας fX|A(x|A) και συγκρίνετε την microετην περιθωριακή fX(x)(ϐ) Βρείτε την fXY (x y) δηλ την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας των X
5
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
και από το ϑ Ολ Πιθ
P (minus1 le W le 1) = P (G)P (minus1 le W le 1|G)︸ ︷︷ ︸a
+ P (Gc)P (minus1 le W le 1|Gc)︸ ︷︷ ︸b
Καθώς δεσmicroεύοντας είτε πάνω στη G ή στη Gc η τυχαία microεταβλητή W είναι Gaussianοι δεσmicroευmicroένες πιθανότητες a και b microπορούν να εκφραστούν microέσω της συνάρτησης Φ∆εσmicroεύοντας πάνω στη G έχουmicroε W sim N (0 1) οπότε
a = Φ(1)minus Φ(minus1) = 2Φ(1)minus 1
∆εσmicroεύοντας πάνω στη Gc έχουmicroε W sim N (0 9) οπότε
b = Φ(1
3
)minus Φ
(minus1
3
)= 2Φ
(1
3
)minus 1
Εποmicroένως η τελική απάντηση είναι η
P (1 le X le 3) =2
3(2Φ(1)minus 1) +
1
3
(2Φ(1
3
)minus 1)
Ασκηση 02 Η συνεχής τυχαία microεταβλητή X έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) =
a(1minus x) για 0 le x le 1
0 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της σππ της X και υπολογίστε τη σταθερά a(ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα P (6X2 gt 5X minus 1)(γ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής (ασκ) της X FX(x)
Λύση
(α) Πρέπειint +infin
minusinfinf(x)dx = 1rArr
int 1
0
a(1minus x)dx = 1rArr(axminus a
2x2)|10 = 1rArr aminus a
2= 1rArr a = 2
Εναλλακτικά πρέπει η επιφάνεια του τριγώνου microε ϐάση 1 και ύψος a να είναι ίση microε1 1
2middot a middot 1 = 1rArr a = 2 Η γραφική παράσταση της PDF της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 1
(ϐ)
P(6X2 gt 5X minus 1
)= P
(6X2 minus 5X minus 1 gt 0
)= P ((3X minus 1)(2X minus 1) gt 0)
= P
(X gt
1
2
)+ P
(X lt
1
3
)= 1minus P
(1
3le X le 1
2
)= 1minus
int 12
13
2(1minus x)dx =29
36
2
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
Σχήmicroα 1 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (α)
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
13 frac12
Σχήmicroα 2 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (ϐ)
(γ)
FX(x) = 0 για x lt 0
FX(x) =
int x
0
2(1minus t)dt = 2tminus t2∣∣x0 = 2xminus x2 για 0 le x le 1
FX(x) = 1 για x gt 1
3
Τελικά
FX(x) =
0 x lt 0
2xminus x2 0 le x le 11 x gt 1
Ασκηση 03 Η αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ϕαίνεται στο Σχή-microα (3)
X
0 5 10 15
025
075
05
10
u
F (u)
Σχήmicroα 3 Αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ΄Ασκησης 3
Υπολογίστε τα ακόλουθα
(α) P (X le 1)
(ϐ) P (X le 10)
(γ) P (X gt 10)
(δ) P (X ge 10)
(ε) P (|X minus 5| le 01)
(στ) Κατανοmicroή fX(x) της X Τι είδους microεταβλητή είναι η X
(Ϲ) Μέση τιmicroή E[X]
Λύση
(α) P (X le 1) = FX(1) = 005(ϐ) P (X le 10) = FX(10) = 075(γ) P (X gt 10) = 1minus P (X le 10) = 1minus 075 = 025(δ) P (X ge 10) = P (X gt 10) + P (X = 10) = 025 + 025 = 05(ε) P (|X minus 5| le 01) = P (49 le X le 51) = FX(51)minus FX(49) = 0255
4
(στ) Παρατηρώντας τις ασυνέχειες στην FX(u) συmicroπεραίνουmicroε ότι η X είναι microικτή τmicroΠαίρνει τις τιmicroές X = 5 10 15 microε microη-microηδενικές πιθανότητες
P (X = 5) = P (X = 10) = P (X = 15) = 025
Επίσης καθώς FX(x) =x
20για 0 le x lt 5 παραγωγίζοντας παίρνω ότι
fX(x) =1
20 για0 le x lt 5
Η γραφική παράσταση της σππ της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 4
)(xfX
x
005
025
5 10 15
Σχήmicroα 4 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 3
(Ϲ) E[X] =
int 5
0
1
20xdx+ 025(5 + 10 + 15) =
1
20
1
2x2∣∣∣50
+ 025times 30 = 8125
Ασκηση 04 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
∆οθέντος ότιX = x η τυχαία microεταβλητή Y ακολουθεί την εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρολY = x δηλαδή η δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι
fY |X(y|x) = xeminusxy y ge 0
Με A συmicroβολίζουmicroε το γεγονός X ge 2(α) Υπολογίστε την δεσmicroευmicroένη συν πυκν πιθανότητας fX|A(x|A) και συγκρίνετε την microετην περιθωριακή fX(x)(ϐ) Βρείτε την fXY (x y) δηλ την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας των X
5
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
Σχήmicroα 1 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (α)
X
1
2
10
)1(2)( xxfX
)(xfX
13 frac12
Σχήmicroα 2 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 2 υποερώτηmicroα (ϐ)
(γ)
FX(x) = 0 για x lt 0
FX(x) =
int x
0
2(1minus t)dt = 2tminus t2∣∣x0 = 2xminus x2 για 0 le x le 1
FX(x) = 1 για x gt 1
3
Τελικά
FX(x) =
0 x lt 0
2xminus x2 0 le x le 11 x gt 1
Ασκηση 03 Η αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ϕαίνεται στο Σχή-microα (3)
X
0 5 10 15
025
075
05
10
u
F (u)
Σχήmicroα 3 Αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ΄Ασκησης 3
Υπολογίστε τα ακόλουθα
(α) P (X le 1)
(ϐ) P (X le 10)
(γ) P (X gt 10)
(δ) P (X ge 10)
(ε) P (|X minus 5| le 01)
(στ) Κατανοmicroή fX(x) της X Τι είδους microεταβλητή είναι η X
(Ϲ) Μέση τιmicroή E[X]
Λύση
(α) P (X le 1) = FX(1) = 005(ϐ) P (X le 10) = FX(10) = 075(γ) P (X gt 10) = 1minus P (X le 10) = 1minus 075 = 025(δ) P (X ge 10) = P (X gt 10) + P (X = 10) = 025 + 025 = 05(ε) P (|X minus 5| le 01) = P (49 le X le 51) = FX(51)minus FX(49) = 0255
4
(στ) Παρατηρώντας τις ασυνέχειες στην FX(u) συmicroπεραίνουmicroε ότι η X είναι microικτή τmicroΠαίρνει τις τιmicroές X = 5 10 15 microε microη-microηδενικές πιθανότητες
P (X = 5) = P (X = 10) = P (X = 15) = 025
Επίσης καθώς FX(x) =x
20για 0 le x lt 5 παραγωγίζοντας παίρνω ότι
fX(x) =1
20 για0 le x lt 5
Η γραφική παράσταση της σππ της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 4
)(xfX
x
005
025
5 10 15
Σχήmicroα 4 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 3
(Ϲ) E[X] =
int 5
0
1
20xdx+ 025(5 + 10 + 15) =
1
20
1
2x2∣∣∣50
+ 025times 30 = 8125
Ασκηση 04 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
∆οθέντος ότιX = x η τυχαία microεταβλητή Y ακολουθεί την εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρολY = x δηλαδή η δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι
fY |X(y|x) = xeminusxy y ge 0
Με A συmicroβολίζουmicroε το γεγονός X ge 2(α) Υπολογίστε την δεσmicroευmicroένη συν πυκν πιθανότητας fX|A(x|A) και συγκρίνετε την microετην περιθωριακή fX(x)(ϐ) Βρείτε την fXY (x y) δηλ την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας των X
5
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Τελικά
FX(x) =
0 x lt 0
2xminus x2 0 le x le 11 x gt 1
Ασκηση 03 Η αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ϕαίνεται στο Σχή-microα (3)
X
0 5 10 15
025
075
05
10
u
F (u)
Σχήmicroα 3 Αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FX(u) της τmicro X ΄Ασκησης 3
Υπολογίστε τα ακόλουθα
(α) P (X le 1)
(ϐ) P (X le 10)
(γ) P (X gt 10)
(δ) P (X ge 10)
(ε) P (|X minus 5| le 01)
(στ) Κατανοmicroή fX(x) της X Τι είδους microεταβλητή είναι η X
(Ϲ) Μέση τιmicroή E[X]
Λύση
(α) P (X le 1) = FX(1) = 005(ϐ) P (X le 10) = FX(10) = 075(γ) P (X gt 10) = 1minus P (X le 10) = 1minus 075 = 025(δ) P (X ge 10) = P (X gt 10) + P (X = 10) = 025 + 025 = 05(ε) P (|X minus 5| le 01) = P (49 le X le 51) = FX(51)minus FX(49) = 0255
4
(στ) Παρατηρώντας τις ασυνέχειες στην FX(u) συmicroπεραίνουmicroε ότι η X είναι microικτή τmicroΠαίρνει τις τιmicroές X = 5 10 15 microε microη-microηδενικές πιθανότητες
P (X = 5) = P (X = 10) = P (X = 15) = 025
Επίσης καθώς FX(x) =x
20για 0 le x lt 5 παραγωγίζοντας παίρνω ότι
fX(x) =1
20 για0 le x lt 5
Η γραφική παράσταση της σππ της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 4
)(xfX
x
005
025
5 10 15
Σχήmicroα 4 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 3
(Ϲ) E[X] =
int 5
0
1
20xdx+ 025(5 + 10 + 15) =
1
20
1
2x2∣∣∣50
+ 025times 30 = 8125
Ασκηση 04 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
∆οθέντος ότιX = x η τυχαία microεταβλητή Y ακολουθεί την εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρολY = x δηλαδή η δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι
fY |X(y|x) = xeminusxy y ge 0
Με A συmicroβολίζουmicroε το γεγονός X ge 2(α) Υπολογίστε την δεσmicroευmicroένη συν πυκν πιθανότητας fX|A(x|A) και συγκρίνετε την microετην περιθωριακή fX(x)(ϐ) Βρείτε την fXY (x y) δηλ την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας των X
5
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
(στ) Παρατηρώντας τις ασυνέχειες στην FX(u) συmicroπεραίνουmicroε ότι η X είναι microικτή τmicroΠαίρνει τις τιmicroές X = 5 10 15 microε microη-microηδενικές πιθανότητες
P (X = 5) = P (X = 10) = P (X = 15) = 025
Επίσης καθώς FX(x) =x
20για 0 le x lt 5 παραγωγίζοντας παίρνω ότι
fX(x) =1
20 για0 le x lt 5
Η γραφική παράσταση της σππ της X ϕαίνεται στο Σχήmicroα 4
)(xfX
x
005
025
5 10 15
Σχήmicroα 4 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 3
(Ϲ) E[X] =
int 5
0
1
20xdx+ 025(5 + 10 + 15) =
1
20
1
2x2∣∣∣50
+ 025times 30 = 8125
Ασκηση 04 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
∆οθέντος ότιX = x η τυχαία microεταβλητή Y ακολουθεί την εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρολY = x δηλαδή η δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι
fY |X(y|x) = xeminusxy y ge 0
Με A συmicroβολίζουmicroε το γεγονός X ge 2(α) Υπολογίστε την δεσmicroευmicroένη συν πυκν πιθανότητας fX|A(x|A) και συγκρίνετε την microετην περιθωριακή fX(x)(ϐ) Βρείτε την fXY (x y) δηλ την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας των X
5
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
και Y (γ) Βρείτε την fY (y) δηλ την περιθωριακή συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y
Λύση
Αφού η Χ ακολουθεί εκθετική κατανοmicroή microε παράmicroετρο λ = 1
fX(x) =
eminusx αν x ge 20 αλλιώς
(α) Εστω Α το γεγονός ότιX ge 2 Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό της δεσmicroευmicroένης συνπυκνπιθ
fX|A(x|X ge 2) =
fX(x)
P (X ge 2) αν x ge 2
0 αλλιώς
Πρώτον υπολογίζουmicroε την P (X isin A) Ολοκληρώνοντας την συν πυκν πιθανότηταςτης X στο σύνολο Aint
A
fX(x)dx =
int infin2
eminusxdx = minuseminusx∣∣∣infin2
= minus(0minus eminus2) =1
e2
Κατά συνέπεια
fX|A(x|X ge 2) =
e2minusx αν x ge 20 αλλιώς
Παρά το ότι δεσmicroεύσαmicroε στο γεγονός X gt 2 η συν πυκν πιθανότητας εξακολουθεί ναείναι εκθετική microε παράmicroετρο λ Αυτό εξηγείται από την ιδιότητα αmicroνησίας της εκθετικήςτυχαίας microεταβλητής Για παράδειγmicroα αν χρησιmicroοποιούσαmicroε την κατανοmicroή αυτή για ναmicroοντελοποιήσουmicroε τον χρόνο που περνά microέχρι να συmicroβεί ένα γεγονός ακόmicroα και αν πε-ϱιmicroέναmicroε Τ χρονικές microονάδες η πιθανότητα του να συmicroβεί το γεγονός εξακολουθεί να χειτην ίδια κατανοmicroή δηλαδή δεν υπάρχει microνήmicroη για το αν συνέβη το γεγονός τις πρώτες Τχρονικές στιγmicroές ή όχι
(ϐ) Τώρα πρέπει να υπολογίσουmicroε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας τωνx yΣτην εκφώνηση αναφέρεται ότι δοθέντος x = X Η Y είναι microια εκθετικά κατανεmicroηmicroέmicroητυχαία microεταβλητή microε παράmicroετρο λY = x Ετσι
fY |X(y|X = x) =
xeminusxy αν x y ge 00 αλλιώς
Χρησιmicroοποιώντας τον ορισmicroό των δεσmicroευmicroένων PDFs
fY |X(y|X = x) =fXY (x y)
fX(x)
και άρα
fXY (x y) = fY |X(y|X = x)fX(x)
Πολλαπλασιάζοντας τις παραπάνω PDFs έχουmicroε
fXY (x y) =
xeminusx(y+1) αν x y ge 00 αλλιώς
6
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
(γ) Για να ϐρούmicroε την περιθωριακή PDF της Y ολοκληρώνουmicroε την από κοινού PDF των
X και Y πάνω σε όλα τα x Ετσι
fY (y) =
intx
fXY (x y)dx =
int infin0
xeminusx(y+1)dx
=minusxy + 1
eminusx(y+1)∣∣∣infin0
+1
y + 1
int infin0
eminusx(y+1)dx
=minus1
(y + 1)2eminusx(y+1)
∣∣∣infin0
=1
(y + 1)2
όπου χρησιmicroοποιήσαmicroε ολοκλήρωση κατά microέλη Εποmicroένως η περιθωριακή συνάρτησηπυκνότητας πιθανότητας της Υ είναι
fY (y) =
1(y+1)2
αν y ge 0
0 αλλιώς
Ασκηση 05 Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Εστω A το γεγονός X ge 12 και B το γεγονός Y lt 1minusX Συνίσταται να χρησιmicroοποιείσετεδιαγράmicromicroατα για να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις
bull Είναι οι X και Y ανεξάρτητες Εξηγείστε
bull Υπολογίστε την τιmicroή του c
bull Υπολογίστε την P (A)
bull Υπολογίστε την P (B)
bull Υπολογίστε την P (B|A)
bull Υπολογίστε την P (A|B)
bull Υπολογίστε την E[XY ]
Λύση
bull Ας κοιτάξουmicroε το παρακάτω για να ελέγξουmicroε την ανεξαρτησία
fX(x) =
int infinminusinfin
fXY (x y)dy =
int x
0
cdy = cx για 0 le x le 2
Οmicroοίως
fY (y) =
int 2
y
cdx = c(2minus y) για 0 le x le 1
ΠροφανώςfXY (x y) 6= fX(x)fY (y)
Εποmicroένως οι X και Y δεν είναι ανεξάρτητες
7
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
bull Ο όγκος κάτω από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας και στο χωρίο που ο-ϱιζουν οι (X Y ) (τρίγωνο που ορίζεται από τα σηmicroεία (0 0) (2 0) (2 2)) πρέπει ναισούται microε 1int infin
minusinfin
int infinminusinfin
fXY (x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= ctimes 2times 2
2= 2c = 1
Αρα c = 12 Πρίν προχωρήσουmicroε στα επόmicroενα ερωτήmicroατα ας σχεδιάσουmicroε τοδιδιάστατο επίπεδο των τmicro X Y Από την εκφώνηση έχουmicroε οτι 0 le y lt x le 2 άρασίγουρα ϑα microας χρειαστεί η ευθεία y = x και επίσης η x = 2 (ως άνω όριο του χωρίουπου ορίζεται η κατανοmicroή) Επίσης από τα ενδεχόmicroενα που ορίζονται στην εκφώνησηϑα πρέπει να σχεδιάσουmicroε την y = 1 minus x καθώς και την x = 12 ΄Ολα αυτά microαςχρειάζονται για να ορίσουmicroε τα χωρία που ικανοποιούν τις ανισότητες ΄Ολες αυτές οιευθειες καθώς και microερικά χρήσιmicroα χωρία έχουν παρασταθεί στο Σχηmicroα (5)
Y
X
1
2
12 1 2
y=x
y=1-x
0
C2
C1
C3
C4 (frac12 frac12)
x=12
C5
Σχήmicroα 5 Η γραφική παράσταση της σππ για την ΄Ασκηση 5
bull ΄Εχοντας ϐρει στο πρώτο ερώτηmicroα την περιθωριακή συνάρτηση πιθανότητας fX(x)και έχοντας c = 12 microπορούmicroε πολύ εύκολα να πούmicroε οτι
P (X ge 12) =
int 2
12
fX(x)dx =
int 2
12
1
2xdx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
΄Οmicroως ας προσπαθήσουmicroε να υπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα κατ΄ ευθείαναπό την από κοινού κατανοmicroή
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2)
8
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Η περιοχή που ορίζεται από το X ge 12 0 le Y lt X le 2 ϕαινεται στο Σχήmicroα (5)ως η περιοχή που αποτελείται από τα χωρία C1 C2 δηλ C1 cup C2 Σε αυτήν τηνπεριοχή το X είναι πάντα microεγαλύτερο του 12 (και προφανώς microικρότερο του 2 απότον ορισmicroό) ενώ ταυτόχρονα το Y lt X (η περιοχή κάτω και δεξιά από την ευθείαy = x) Με περισσότερη λεπτοmicroέρεια το χωρίο που ικανοποιεί την X ge 12 είναιαυτό που ορίζεται δεξιότερα της κατακόρυφης ευθείας x = 12 δηλ περιλαmicroβάνειτα χωρία C1 C2 C5 Το χωριο που ικανοποιεί την 0 le Y lt X le 2 είναι αυτόπου ορίζεται κάτω από την ευθεία y = x δηλ περιλαmicroβάνει τα χωρία C1 C2 C3Το χωρίο που ικανοποιεί την τοmicroή των δυο παραπάνω γεγονότων είναι η τοmicroή τωνχωρίων δηλ το C1 cup C2 ΄Αρα
P (A) = P (X ge 12) = P (X ge 12 0 le Y lt X le 2) =
int 2
12
int x
0
1
2dydx
=
int 2
12
1
2y∣∣∣x0dx =
int 2
12
x
2dx =
x2
4
∣∣∣212
= 1minus 1
16=
15
16
bull Ας ϐρούmicroε τώρα το χωρίο που ορίζεται από το γεγονός B = Y lt 1 minusX Η ευθείαy = 1 minus x που έχουmicroε σχεδιάσει ϑα microας ϐοηθήσει Τα χωρία C2 C3 C4 είναι αυτάπου ικανοποιούν το γεγονός B γιατι τα σηmicroεία (X Y ) των χωρίων αυτών έχουν πάνταY lt 1minusX ΄Οmicroως από εκφώνηση έχουmicroε ότι 0 le Y lt X le 2 ΄Αρα
P (B) = P (Y lt 1minusX) = P (0 le X le 1 Y lt 1minusX) =
int 1
0
int 1minusx
0
1
2dydx
=
int 1
0
1
2y∣∣∣1minusx0
dx =
int 1
0
1minus x2
dx =x
2minus x2
4
∣∣∣10
=1
2minus 1
4minus 0 =
1
4
Προσέξτε ότι εδώ ∆ΕΝ microπορούmicroε να δουλέψουmicroε microόνο microε την fY (y) όπως κάναmicroεmicroε την fX(x) στο προηγούmicroενο ερώτηmicroα γιατι το Ϲητούmicroενο γεγονός εmicroπλέκει και τιςδυο τmicro
bull ΄Εχουmicroε
P (B|A) = P (A capB)P (A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12)
΄Οmicroως
P (X ge 12) =15
16
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Στο Σχήmicroα (5) το γεγονός A = X ge 12capB = Y lt1 minus X αντιστοιχεί στην τοmicroή των χωρίων που ορίζουν τα AB Για το γεγονός Aείδαmicroε παραπάνω ότι το χωρίο που του αντιστοιχεί είναι το C1 cup C2 Για το γεγονόςB ειδαmicroε επίσης ότι αντιστοιχεί στο χωρίο C2 cup C3 cup C4 ΄Αρα η τοmicroή τους είναι το
9
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
χωρίο C2 Οπότε
P (B|A) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (X ge 12) =16
15P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)
=16
15
int 1
12
int 1minusx
0
1
2dydx =
16
15
int 1
12
y
2
∣∣∣1minusx0
dx =16
15
int 1
12
1minus x2
dx
=16
15
(x2minus x2
4
)∣∣∣112
=16
15
(1
2minus 1
4minus 1
4+
1
16
)=
16
15
1
16
=1
15
bull ΄Εχουmicroε
P (A|B) = P (A capB)P (B) = P (X ge 12 cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX)
΄Οmicroως
P (Y lt 1minusX) =1
4
από προηγούmicroενο ερώτηmicroα Παραπάνω ϐρήκαmicroε και την πιθανότητα P (X ge 12 capY lt 1minusX) = 1
16 ΄Αρα εύκολα έχουmicroε
P (A|B) = P (AcapB)P (B) = P (X ge 12cap Y lt 1minusX)P (Y lt 1minusX) =116
14=
1
4
bull ΄Εχουmicroε
E[XY ] =
int infinminusinfin
int infinminusinfin
xyfXY (x y)dxdy =
int 2
0
int 2
y
xy1
2dxdy =
int 2
0
1
4y(4minus y2)dy = 1
Ασκηση 06 Η τυχαία microεταβλητή X είναι εκθετικά κατανεmicroηmicroένη microε παράmicroετρο λX = 1δηλαδή ορίζεται από την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας
fX(x) = eminusx x ge 0
(α) Παράγετε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = e3X
(ϐ) Οι τυχαίες microεταβλητές X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανό-τητας
fXY (x y) =
c αν 0 le y lt x le 20 αλλιώς
Να παραχθεί η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της fZ(z) όπου Z = YX
Λύση (α) Η CDF της Z είναι
FZ(z) = P (Z le z) = P (e3x le z) = P (X le ln z
3)
=
int ln z3
0
eminusxdx = minuseminusx∣∣ln z3
0
= 1minus eminusln z3 = 1minus zminus
13
10
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
και η PDF
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
1
3zminus
43 για 0 le z lt 1
(ϐ) ΄Εχουmicroε
FZ(z) = P (Z le z) = P (YX le z) = P (Y le zX)
= P (0 lt X le 2 Y le zX)
=
int 2
0
int zx
0
fXY (x y)dydx
=
int 2
0
int zx
0
cdydx
=
int 2
0
czxdx
=czx2
2
∣∣∣20
= 2cz
άρα
fZ(z) =dFZ(z)
dz= 2c
για 0 le z lt 1
Ασκηση 07 ΄Ενας ανθρακωρύχος είναι παγιδευmicroένος σε στοά από την οποία ξεκινούντρεις σήραγγες Η πρώτη από αυτές οδηγεί στην έξοδο microετά από 3 ώρες πορείας Η δεύ-τερη οδηγεί πίσω στη στοά (και στο microέρος από το οποίο ο ανθρακωρύχος ξεκίνησε) microετάαπό 5 ώρες Η τρίτη οδηγεί επίσης πίσω στη στοά microετά από 7 ώρες Αν υποθέσουmicroε ότιο ανθρακωρύχος επιλέγει τυχαία και ανεξάρτητα κάθε ϕορά microία από τις τρεις σήραγγες(δυστυχώς δεν ϑυmicroάται τίποτε σχετικά microε το ποια σήραγγα επέλεξε την τελευταία ϕορά)ποιος είναι ο microέσος χρόνος microέχρι να ϐρει την έξοδο
Χρησιmicroοποιείστε το ϑεώρηmicroα ολικής microέσης τιmicroής ορίζοντας τις κατάλληλες τυχαίες microετα-ϐλητές
Λύση
΄Εστω ότι X δηλώνει την ποσότητα χρόνου (σε ώρες) εως ότου ο ανθρακωρύχος να ϕθάσειστην έξοδο Επίσης έστω ότι Y δηλώνει την σήραγγα που αρχικά επιλέγει Είναι
E[X] = E[X | Y = 1]PY = 1+ E[X | Y = 2]PY = 2+ E[X | Y = 3]PY = 3
=1
3(E[X | Y = 1] + E[X | Y = 2] + E[X | Y = 3])
΄Οmicroως
E[X | Y = 1] = 3
E[X | Y = 2] = 5 + E[X]
E[X | Y = 3] = 7 + E[X]
(1)
11
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Για να καταλάβετε γιατί το σύνολο εξισώσεων (1) είναι σωστό ϑεωρήστε για παράδειγmicroατην δεύτερη εξίσωση E[X | Y = 2] Αν ο ανθρακωρύχος διαλέξει την δεύτερη σήραγγαϑα ξοδέψει 5 ώρες στην σήραγγα και έπειτα ϑα ξαναγυρίσει πίσω στο ίδιο microέρος από τοοποίο ξεκίνησε στην στοά Αλλά όταν γυρίσει πίσω το πρόβληmicroα είναι σαν να ξεκινάει απότην αρχή Οπότε ο αναmicroενόmicroενος επιπρόσθετος χρόνος για να ϕθάσει στην έξοδο ϑα είναιαπλώς E[X] Εποmicroένως E[X | Y = 2] = 5 + E[X] Παρόmicroοιο επιχείρηmicroα ϑα ισχύει καιγια τις άλλες εξισώσεις του συνόλου εξισώσεων (1)
Συνεπώς
E[X] =1
3(3 + 5 + E[X] + 7 + E[X])
ήE[X] = 15
Ασκηση 08 ΄Εστω ότι η τmicro X είναι οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [minus1 4] ΗX microετασχηmicroατίζεται στην τmicro Y = |X minus 2|(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση του microετασχηmicroατισmicroού και ϐρείτε το πεδίο τιmicroών της Y (ϐ) Βρείτε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής FY (y) και κατόπιν τη συνάρτηση πυκνό-τητας πιθανότητας fY (y) της τmicro Y
Λύση
(α) Το πεδίο τιmicroών της Y είναι το [0 3]
y
x
4
1
2
3
2-2 5
y =
2-x
y = x+2
Σχήmicroα 6 Γραφική παράσταση των y = 2minus x και y = 2 + x
(ϐ) ΄Εχουmicroε ότι
bull y le 0 FY (y) = P (Y le y) = 0
bull y ge 3 FY (y) = P (Y le y) = 1
12
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
)(xfX
x2-2 5
02
-1 4
Σχήmicroα 7 Γραφική παράσταση της fX(x)
bull 0 le y le 2
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 2 + y)
=1
5[(2 + y)minus (2minus y)] = 04 y
bull 2 le y le 3
FY (y) = P (Y le y) = P (2minus y le X le 4)
=1
5[4minus (2minus y)] = 02 (2 + y)
Οπότε έχουmicroε
FY (y) =
0 y le 0
04 y 0 le y le 2
02 (2 + y) 2 le y le 3
1 y ge 3
Συνεπώς
fY (y) =dFY (y)
dy=
04 0 le y le 2
02 2 le y le 3
0 αλλού
Το Σχηmicroα (8) δίνει τη γραφική παρασταση της κατανοmicroής
)(yfY
y2-2
02
-1 4
04
30
Σχήmicroα 8 Γραφική παράσταση της fY (y)
13
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Ασκηση 09 Σε ένα γραmicromicroικό όργανο microέτρησης η σχέση εισόδου-εξόδου είναι Y = GXόπου τα microεγέθηX Y καιG συmicroβολίζουν την είσοδο την έξοδο και το κέρδος του οργάνουαντίστοιχα Το κέρδος G είναι τmicro οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [05 15] ενώη είσοδος X είναι τmicro επίσης οmicroοιόmicroορφα κατανεmicroηmicroένη στο διάστηmicroα [0 1] και είναιανεξάρτητη της G
(α) Υπολογίστε τη δεσmicroευmicroένη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fYX(yx) Προσέξτεότι για κάθε δυνατή τιmicroή X = x της εισόδου X πρέπει να καθορίσετε τις δυνατές τιmicroές τηςεξόδου Y καθώς και την έκφραση της fYX(yx)(ϐ) Υπολογίστε την από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας fXY (x y) ∆ώστε τηνγραφική παράσταση όπου η fXY (x y) παίρνει microη microηδενικές τιmicroές (δηλαδή το πεδίο τιmicroώντων (x y) στο επίπεδο)(γ) Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράσταση της συνάρτηση πυκνότητας πιθανότηταςτης εξόδου Y fY (y)(δ) Το όργανο σας δίνει τη microέτρηση Y = 12 Υπολογίστε και δώστε τη γραφική παράστασητης δεσmicroευmicroένης συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της εισόδου X fXY (xy = 1
2)
Λύση
(α) ∆εδοmicroένου του X = x έχουmicroε
fY |X(y|x) =1
xfG
(yx
)είναι οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή στο διάστηmicroα [05x 15x] Πιο διαισθητικά δεδοmicroένουτου X = x έχουmicroε ότι Y = Gx όπου x microπορεί να το δούmicroε και ως σταθερά
fY |X(y|x) =
1
x x
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
0 αλλιώς
(ϐ) Είναι
fXY (x y) = fY |X(y|x)fX(x) =1
xx
2le y le 3x
2 0 lt x lt 1
(γ) Ειναι
fY (y) =
intfXY (x y)dx =
int 2y
23y
1
xdx = ln(2y)minus ln(
2y
3) = ln(3) 0 lt y lt 1
2int 1
23y
1
xdx = minus ln(
2y
3) 1
2lt y lt 3
2
(δ) Είναι
fX|Y (x|y = 12) =
fXY (x 12)
fY (12)=
1x
ln(3) 13 le x lt 1
0 αλλιώς
14
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Σχήmicroα 9 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (ϐ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 10 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (γ) της άσκησης 9
Σχήmicroα 11 Η γραφική παράσταση για το υποερώτηmicroα (δ) της άσκησης 9
15
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
Ασκηση 010 ∆ύο συνεχείς τmicro X και Y έχουν την από κοινού συνάρτηση πυκνότηταςπιθανότητας
fXY (x y) =
c y ge 0 |x|+ y le 10 αλλιώς
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ Υπολογίστε τη σταθερά c και τιςπεριθωριακές σππ fX(x) και fY (y) ∆ώστε τη γραφική παράσταση των δύο σππ Είναιοι τmicro X και Y ανεξάρτητες (ϐ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X ge 2Y (γ) Υπολογίστε την πιθανότητα του γεγονότος X + Y ge 1
2
(δ) Υπολογίστε τις δεσmicroευmicroένες σππ fXY (xy) και fYX(yx)
Λύση
(α) Η περιοχή όπου η από κοινού συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας είναι c ϕαίνεταιστο Σχήmicroα (12) Πρόκειται για ένα τρίγωνο microε ϐάση 2 και ύψος 1 Οι δυο ευθείες
x
y
-1 1
1
y=0
x+y=1
-x+y=1
Σχήmicroα 12 Χωρίο ορισmicroού από κοινού κατανοmicroής ΄Ασκησης 10
προέρχονται από τη σχέση
|x|+ y le 1hArr |x| le 1minus y hArr minus(1minus y) le x le 1minus y hArr y minus 1 le x le 1minus y
Για την σταθερά c πρέπειint +infin
minusinfin
int infinminusinfin
fxy(x y)dxdy = c(ϐάσηtimes ύψος
2
)= c
2times 1
2= 1
΄Αρα c = 1
΄Οσον αφορά τις περιθωριακές γενικά ισχύει ότι
fX(x) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy
και
fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dx
Από το Σχήmicroα (12) ϕαίνεται ότι
16
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
bull Για minus1 le x le 0 fX(x) =
int 1+x
0
cdy = 1 + x
bull Για 0 le x le 1 fX(x) =
int 1minusx
0
cdy = 1minus x
΄Αρα
fX(x) =
1 + x minus1 le x le 01minus x 0 le x le 10 αλλού
Οmicroοίως για 0 le y le 1 fY (y) =
int +infin
minusinfinfXY (x y)dy =
int 1minusy
yminus1
cdx = 2(1minus y) ∆ηλαδή
fY (y) =
2(1minus y) 0 le y le 10 αλλού
Προφανώς fXY (x y) 6= fX(x)fY (y) και οι τυχαίες microεταβλητές X Y δεν είναιανεξάρτητες
x-1 1
1
( )X
f x
1
2
( )Yf y
Y
Σχήmicroα 13 Περιθωριακές κατανοmicroές ΄Ασκησης 10
(ϐ) Η ευθεία y = x2 ϕαίνεται στη γραφική παράσταση του Σχήmicroατος (14) Το διπλόολοκλήρωmicroα της από κοινού συνάρτησης πυκνότητας πιθανότητας στογραmicromicroοσκιασmicroένο τρίγωνο microε ϐάση (0 1) και ύψος 1
3στο σηmicroείο (2
3 1
3) ισούται microε την
πιθανότητα P (X ge 2Y ) ΄Αρα
P (X ge 2Y ) =
int 13
0
int 1minusy
2y
1dxdy =
int 13
0
x∣∣∣1minusy2y
dy
=
int 13
0
(1minus y minus 2y)dy =(y minus 3
y2
2
)∣∣∣13
0=
1
3minus 1
6=
1
6
Εναλλακτικά επειδή η από κοινού κατανοmicroή είναι σταθερή microπορούmicroε να ϐρούmicroετο ιδιο αποτέλεσmicroα απλά ϐρίσκοντας το εmicroβαδό του γραmicromicroοσκιασmicroένου τmicroήmicroατοςκαι πολλαπλασιάζοντάς το microε τη c
P (X ge 2Y ) = ctimes E(τριγώνου) = 1times1times 1
3
2=
1
6
17
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
(γ) Οmicroοίως από το Σχήmicroα (15) έχουmicroε ότι το Ϲητούmicroενο χωρίο είναι αυτό που έχειγραmicromicroοσκιαστεί ως E1 Για να το υπολογίσουmicroε αναλυτικά πρέπει να σπάσουmicroε τοχωρίο E1 σε δυο microικρότερα ΄Οmicroως όπως είπαmicroε microόλις παραπάνω microπορούmicroε ναυπολογίσουmicroε τη Ϲητούmicroενη πιθανότητα microε χρηση εmicroβαδών δηλ ως το εmicroβαδόν τουmicroεγάλου τριγώνου (όλου το χωρίου δηλαδη) microείον το εmicroβαδον του E2
P (X+Y ) ge 1
2) = ctimesE1 = 1times((E1+E2)minusE2) = 1times
(2times 1
2minus32times 34
2
)= 1minus 9
16=
7
16
Σχήmicroα 14 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X ge 2Y ) microε ϐάση την απο κοινού κατανοmicroή
Σχήmicroα 15 Χωρίο για τον υπολογισmicroό του P (X + Y ge 12) microε ϐάση την απο κοινούκατανοmicroή
18
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19
(δ) ΄Εχουmicroε
fX|Y (x|y) =fXY (x y)
fY (y)=
1
2(1minus y) |x| le 1minus y 0 lt y lt 1
fY |X(y|x) =fXY (x y)
fX(x)=
1
1minus |x| 0 lt y lt 1minus |x| |x| le 1
Ασκηση 011 Οι ανεξάρτητες συνεχείς τmicro X και Y ακολουθούν καθεmicroιά οmicroοιόmicroορφηκατανοmicroή στο διάστηmicroα (0 1) Ορίζουmicroε την τmicro Z = 1
X+Y
(α) ∆ώστε τη γραφική παράσταση της από κοινού σππ των X και Y (ϐ) Υπολογίστε την αθροιστική συνάρτηση κατανοmicroής της Z FZ(z)(γ) Υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Z fZ(z)
Λύση
(α) Αφού οι X Y είναι ανεξάρτητες
fXY (x y) = fX(x)fY (y) =
1 0 le x y le 10 αλλού
΄Εχουν δηλαδή από κοινού οmicroοιόmicroορφη κατανοmicroή
(ϐ) Το πεδίο τιmicroών της τmicro Z είναι το [1
2+infin)
FZ(z) = P (Z le z) = P (1
X + Yle z)
= P (X + Y ge zminus1)
=
0 z lt 12
1 middot EHΓΘ 12 le z le 11 middot EABΓ∆E 1 lt z lt +infin
=
0 z lt 12
(2minus zminus1)2
2 12 le z le 1
1minuszminus2
2 1 lt z lt +infin X
Y
A
E
Δ
Β
ΘΓ
Η
1
1
X+Y = z 1ltzlt+yen-1
X+Y = z frac12 ltzlt1-1
(z -1 1)-1
(z 0)-1
(γ)
fZ(z) =dFZ(z)
dz=
2zminus2 minus zminus3 12 le z le 1
zminus3 1 lt z lt +infin
19