10.sinif fizik · ürün adı 10. sınıf fizik sorular kitabı ürün no ok00-10.02skt06 isbn...

“Sana özel, senin yanında”

Sorulardan önce Bilgi Köşesi

Seçenekli sorular (seviye 1)

Seçenekli sorular (seviye 2)

Farklı farklı sorular

Çözümlü sorular

sorular kitabi

10.SINIF

FIZIK

ArKi Der ki, #arkiderki

ürün adı 10. Sınıf Fizik Sorular Kitabı

ürün no OK00-10.02SKT06

isbn 978-605-2000-52-6

yazar Ömer Öztel

katkıda bulunanlar Cahit Bardakçı - Mustafa Elmasdere

dizgi-mizanpaj ve grafik Test Okul Dizgi ve Grafik Servisi

yayın editörü Özge Burhan

yayın yönetmeni Nilgün Aydoğan

baskı Aykut MatbaasıFiruzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No. 24/26 A Blok Avcılar/İstanbul

tlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

iletişim www.testokul.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No: 15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy/İST. tlf: 0 212 275 00 35

Copyright © Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın

yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde

gerekli yasal mevzuat uygulanır.

Merhaba Dostum,

İzin verirsen önce kendimi tanıtayım: Ben ArKi. Kirpigillerdenim. Sana, bu kitabı çalışmayı istediğin süre boyunca arkadaşlık etme niyetindeyim. Elbette sen de istersen.

Niye böyle bir yola çıktığımı merak ediyorsundur belki. Dur, anlatayım. Gerçi, başlamadan bir parantez açmam gerekiyor. Aslında ben bu yola geçen yıl çıkmıştım yani sen 9. sınıftayken. Belki seninle arkadaşlığımız da geçen yıl başlamıştır, kim bilir? Ama geçen sene tanış-a-mamış olsak da bu yıl seninle iyi bir ikili olacağımıza eminim.

Sebebe geri dönelim çok dağılmadan. Benim senin gibi 10. sınıfa giden bir kuzenim var ve bu yıl artık liseli olmanın tadını çıkarmak istiyor. Geçen sene, hem ortaokulu geride bırakıp yeni bir okula başlamış olmasından hem bir anda ona yakın dersle muhatap olmasından bir bocalama dönemi oldu ve çok anlayamadı bu liseli olmayı. İşte bundan sebep biraz uzak durmak istiyor derslerden ve çalışmaktan. Ama çevresindeki herkes özellikle annesi (saygılar teyzecimm) kuzenimle farklı düşünceye sahipler. Bense iki düşünceye de tamam diyemiyorum. Bana kalırsa ne hepten bırakma ne de tamamen “ders çalışma”ya gömülme doğru. Bu yüzden de “Evet, haklısın.” dedim kuzenime, “Liselisin ve bunu bir kere yaşayacaksın. Tadını çıkarmak en doğal hakkın ama eğer iyi bir kariyer hedefin varsa boşa geçireceğin bir yılın olmamalı. Üstelik, hem çok güzel bir sene geçi-rip hayatın boyunca hatırlayacağın güzel anılar biriktirebilir hem de hedeflerine yatırım yapabilirsin.” Kuzenim beni dikkate alır çünkü ona sadece “çalışmazsan şöyle olur, test çözmezsen yanarsın” bıdı bıdısı yapmam. Birlikte çok güzel vakit geçirip çok baba muhabbetler de yaparız. İşte bundan dolayı söylediklerime önem verir. Ona; ders çalışmayı eğlenceli hale getire-bileceğinden, derslerdeki konuların yanı sıra değişik bilgi ve beceriler de öğrenmesinin hayatına katkısı olacağından (mesela ben lisede öğrendiğim masa tenisini çok severek oynarım hala) ve en önemlisi ara ara nefes alacak vakitler oluşturmasının öneminden bahsettim. Tabi ki bu önerilerimi lafta bırakmadım.

Kuzenim ve senin gibi arkadaşlarıma ders çalışmayı nasıl eğlenceli hâle getirebileceğini ve diğer söylediklerimi nasıl gerçek-leştirebileceğini bu kitapla göstermeyi ve elimden geldiğince ders çalışırken yanlarında hissedeceği bir arkadaş olmayı kafama koydum. Sen de bu kitabı aldığına göre sana arkadaşlık yapmama izin veriyor ve “Arki’nin kankileri” tayfasına katılıyorsun demektir. Eyvallah :) Bu güveni boşa çıkarmamak ve 10. sınıf olarak güzel bir yıl geçirmen için elimden geleni yapacağım.

Sevgilerimle,

Not: Beni instagram hesabımdan takip etmeyi unutma :)

İmza: ArKi

KİTABIMIZI TANIYALIM

BİLGİ KÖŞESİTestlere başlamadan

yani sorulardan önce,

kısa bir konu özetiyle hatırlama yapalım.

Üni

teni

n ka

zanı

mla

rı

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİMKonuların anlaşılması için çözümlü sorular burada..

Ünitenin kavramları

FARKLI FARKLI SORULARKonuları tam kavramak

için farklı farklı sorular da çözmelisin.

Ünitenin numarası

ve adı

SEÇENEKLİ SORULAR (Seviye 1)

Kolaydan zora dizilmiş seçenekli sorular (seviye 1)

ile konuyu kavramaya hazırsın.

SEÇENEKLİ SORULAR (Seviye 2)

Mor renkli seçenekli sorular (seviye 2)

sayfalarında biraz zorlanabilirsin, baştan

söyleyelim.

Fen lisesi için hazırladığımız testler

dikkatini çekecek.

ArKi’nin tavsiyelerine bir göz at derim.

Bir de burada cevaplarını işaretleyebileceğin optik alan var. Bunu süs diye koymadık merak etme. Yaptığın işaretlemeler “Bulut Okuma”

uygulamasında cevaplarını takip edebilmen, çözemediklerinin videosunu izleyebilmen için veri sağlıyor.

KİTABIMIZIN İÇİNDEKİLER

ELEKTRİK VE MANYETİZMABİLGİ KÖŞESİ-1 ELEKTRİK AKIMI .................................................................................................................................... 10ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 10

BİLGİ KÖŞESİ-2 DİRENÇ ................................................................................................................................................. 12ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 12FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 14SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 16

BİLGİ KÖŞESİ-3 OHM KANUNU ..................................................................................................................................... 20ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 20

BİLGİ KÖŞESİ-4 DİRENÇLERİN BAĞLANMASI ............................................................................................................... 22ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 22

BİLGİ KÖŞESİ-5 ELEKTRİK DEVRELERİ ............................................................................................................................ 24ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 24FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 26SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 28

BİLGİ KÖŞESİ-6 ÜRETEÇLERİN BAĞLANMASI ............................................................................................................... 42ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 42FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 44SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 46

BİLGİ KÖŞESİ-7 ELEKTRİKSEL GÜÇ VE ENERJİ ................................................................................................................ 52ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 52

BİLGİ KÖŞESİ-8 LAMBALI DEVRELER ............................................................................................................................. 54ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 54FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 56SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 58

BİLGİ KÖŞESİ-9 MIKNATIS VE MANYETİK ALAN ........................................................................................................... 70ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 70

BİLGİ KÖŞESİ-10 MIKNATISLARIN BİRBİRİNE UYGULADIĞI KUVVET .......................................................................... 72ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 72

BİLGİ KÖŞESİ-11 AKIM VE MANYETİK ALAN .................................................................................................................. 74ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 74

BİLGİ KÖŞESİ-12 DÜNYA’NIN MANYETİK ALANI ........................................................................................................... 76ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 76FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 78SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 80

1.ÜNİTE

BİLGİ KÖŞESİ-1 KATILARDA BASINÇ .............................................................................................................................. 90ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 90FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 92SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 94

BİLGİ KÖŞESİ-2 DURGUN SIVILARDA BASINÇ - I .......................................................................................................... 100ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 100

BİLGİ KÖŞESİ-3 DURGUN SIVILARDA BASINÇ - II ......................................................................................................... 102ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 102

BİLGİ KÖŞESİ-4 SIVILARDA BASINÇ KUVVETİ ............................................................................................................... 104ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 104FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 106SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 108

BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ2.

ÜNİTE

BİLGİ KÖŞESİ-5 GAZ BASINCI ........................................................................................................................................ 118ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 119

BİLGİ KÖŞESİ-6 BERNOULLİ İLKESİ ................................................................................................................................ 120ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 120FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 122SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 124

BİLGİ KÖŞESİ-7 KALDIRMA KUVVETİ............................................................................................................................. 134ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 134

BİLGİ KÖŞESİ-8 CİSİMLERİN SIVI İÇİNDEKİ DURUMLARI .............................................................................................. 136ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 136FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 138SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 140

DALGALARBİLGİ KÖŞESİ-1 DALGA HAREKETİNİN TEMEL DEĞİŞKENLERİ ..................................................................................... 154ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 154

BİLGİ KÖŞESİ-2 DALGALARIN TİTREŞİM DOĞRULTUSUNA VE TAŞIDIĞI ENERJİYE GÖRE SINIFLANDIRILMASI ....... 156ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 157FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 158SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 160

BİLGİ KÖŞESİ-3 ATMA VE PERİYODİK DALGA - YAY DALGALARININ HIZI ................................................................... 166ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 166

BİLGİ KÖŞESİ-4 YAY DALGALARININ YANSIMASI VE İLETİLMESİ ................................................................................. 168ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 169

BİLGİ KÖŞESİ-5 YAY DALGALARININ GİRİŞİMİ (ÜST ÜSTE BİNMESİ) ........................................................................... 170ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 170FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 172SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 174

BİLGİ KÖŞESİ-6 SU DALGALARI ..................................................................................................................................... 184ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 184

BİLGİ KÖŞESİ-7 SU DALGALARININ YANSIMASI ........................................................................................................... 186ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 186FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 188SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 190

BİLGİ KÖŞESİ-8 SU DALGALARININ HIZI VE STROBOSKOP .......................................................................................... 196ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 196

BİLGİ KÖŞESİ-9 SU DALGALARININ KIRILMASI ............................................................................................................ 198ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 198FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 200SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 202

BİLGİ KÖŞESİ-10 SES DALGALARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR - I ........................................................................... 212ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 212

BİLGİ KÖŞESİ-10 SES DALGALARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR - II .......................................................................... 214ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 214

BİLGİ KÖŞESİ-10 SES DALGALARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR - III ......................................................................... 216ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 216FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 218SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 220

BİLGİ KÖŞESİ-10 DEPREM DALGALARI .......................................................................................................................... 228ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 228SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 230

3.ÜNİTE

BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ2.

ÜNİTE

OPTİKBİLGİ KÖŞESİ-1 AYDINLANMA - I ................................................................................................................................... 234ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 235

BİLGİ KÖŞESİ-2 AYDINLANMA - II ................................................................................................................................. 236ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 236FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 238SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 240

BİLGİ KÖŞESİ-3 GÖLGE ................................................................................................................................................... 246ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 246FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 248SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 250

BİLGİ KÖŞESİ-4 IŞIĞIN YANSIMASI ................................................................................................................................ 256ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 256

BİLGİ KÖŞESİ-5 DÜZLEM AYNALAR .............................................................................................................................. 258ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 258FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 260SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 262

BİLGİ KÖŞESİ-6 KÜRESEL AYNALAR .............................................................................................................................. 272ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 273

BİLGİ KÖŞESİ-7 KÜRESEL AYNALARDA GÖRÜNTÜ ...................................................................................................... 274ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 275FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 276SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 278

BİLGİ KÖŞESİ-8 IŞIĞIN KIRILMASI .................................................................................................................................. 286ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 287

BİLGİ KÖŞESİ-9 SINIR AÇISI VE YANSIMA ...................................................................................................................... 288ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 289

BİLGİ KÖŞESİ-10 GÖRÜNÜR UZAKLIK, IŞIĞIN KÜRESEL VE PARALEL YÜZLÜ ORTAMLARDA KIRILMASI .................. 290ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 290FARKLI FARKLI SORULAR .............................................................................................................................................. 292SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 294

BİLGİ KÖŞESİ-11 MERCEKLER ......................................................................................................................................... 300ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 300

BİLGİ KÖŞESİ-12 MERCEKLERDE GÖRÜNTÜ ................................................................................................................. 302ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 302SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 304

BİLGİ KÖŞESİ-13 PRİZMALAR ......................................................................................................................................... 308ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 308SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 304

BİLGİ KÖŞESİ-14 RENKLER ............................................................................................................................................. 310ÇÖZÜMLÜ SORULAR ...................................................................................................................................................... 310SEÇENEKLİ SORULAR ..................................................................................................................................................... 312

4.ÜNİTE

CEVAP ANAHTARI

CEVAP ANAHTARLARI ........................................................................................................................................... 321

8

Eveeet! Bu yıl Fizik dersimize Elektrik ve Manyetizma ünitesiyle başlıyoruz. Geçen seneden hatırlarsın belki; elektrik konusunda çok eski zamanlara dayanan çalışmalardan bahsetmiştim sana. Hadi yeni bir şeyler daha: Eski Romalılar baş ağrısı ve gut hastalığının tedavisini elektrikli balıkla yapmışlar. Tabi bu balık, hamsi ya da istavrit gibi afiyetle yediklerinden değil; elektrikli balıklardan :) Bu tür balıklardan biri olan elektrikli yılan balığı, 600 volta kadar çıkan elektrik üretebiliyormuş. Yani şöyle diyim, evlerimizde kul-landığımız elektrik ortalama 220 volttur. Bu balığınkini var, sen düşün. Gerçi balığın kimseye garezi yok, rahatsız edilmedikçe kimseye çarpmıyor ama hani olur ya Güney Amerika'nın Amazonlarına gidersen aklında olsun, sulara girerken dikkat et.Bir diğer ilginç bilgiyi de manyetizma konusundan vereyim. Mıknatısların yapımında geçen yüzyıla kadar manyetit (mıknatıs taşı) olarak bildiğimiz madde kullanılıyordu. Şöyle ki, bir demir ya da çelik parçası, manyetite sürtülerek mıknatıslanırdı. Bugünse, güçlü elektromıknatıslar kullanılıyor. Manyetizma ile elektrik arasındaki ilişkiyle insanlık, elektromıknatısları keşfetti. Kim bilir, belki ilerde neler bulunur?

İmza: ArKi

ELEKTRİK VE

MANYETİZMA

1.ÜNİTE

9

Ünitenin Kavramları

Ünitenin Kazanımları

elektrik akımı

potansiyel farkı

direnç

Ohm Yasası

eşdeğer direnç

iç direnç

elektromotor kuvveti

elektrik enerjisi

elektriksel güç

manyetik alan

10.1.1. Elektrik Akımı, Potansiyel Farkı ve Direnç

10.1.1.1. Elektrik akımı, direnç ve potansiyel farkı kavramlarını açıklar.

10.1.1.2. Katı bir iletkenin direncinin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

10.1.2. Elektrik Devreleri

10.1.2.1. Elektrik akımı, direnç ve potansiyel farkı arasındaki ilişkiyi analiz eder.

10.1.2.2. Üreteçlerin seri ve paralel bağlanma gerekçelerini açıklar.

10.1.2.3. Elektrik enerjisi ve elektriksel güç kavramlarını ilişkilendirir.

10.1.2.4. Elektrik akımının oluşturabileceği tehlikelere karşı alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemlerini açık-lar.

10.1.3. Mıknatıs ve Manyetik Alan

10.1.3.1. Mıknatısların oluşturduğu manyetik alanı ve özelliklerini açıklar.

10.1.4. Akım ve Manyetik Alan

10.1.4.1. Üzerinden akım geçen düz bir iletken telin oluşturduğu manyetik alanı etkileyen değişkenleri analiz eder.

10.1.4.2. Dünya’nın manyetik alanının sonuçlarını açıklar.

10

Soru

lard

an ö

nce

Çözü

mlü

Sor

ular

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİMSoru 1

Bir iletkenin kesitinden geçen yük miktarının zama-na bağlı grafiği şekildeki gibidir.

yük (C)

zaman (s)4

12

0

Bu yük akışının oluşturduğu elektrik akımı kaç amperdir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Çözüm 1

İletkenin kesitinden geçen yük miktarı (q)Zaman (t)

akım şiddeti (i) =

bağıntısı ile hesaplanır.

Buna göre,

i = 124

= 3 A bulunur.

Cevap C

ELEKTRİK AKIMI

Bir iletkenin kesitinden birim zamanda (1 saniyede) geçen elektrik yük miktarına elektrik akımı denir. i harfi ile gösterilen

elektrik akımının birimi Amper (A)’dir.

+ –+ –

+ –

+ –+ –

+ –

+ –

+ –

+ –+ –

+ –

K L1 2

Artı (+) ve (–) elektrikle yüklü iletken K, L kürelerini birbirini bağlayan iletken tel üzerindeki anahtar kapatıldığında (–) yükler

(elektronlar) 1 yönünde hareket ederek iletken tel üzerinde elektrik yükü akışı (elektrik akımı) oluşur.

Elektrik akımı (–) yüklerin hareket yönünün tersi (+ yüklerin hareket yönü) olarak kabul edildiğinden tel üzerinde 2 yönünde

elektrik akımı oluşur.

1 tane elektronun yükü e = 1,6.10–19 C’dir. İletkenden n tane elektron geçerse toplam yük akışı; q = n.e olur.

Bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen yük miktarı elektrik akımı olduğunda, akım şiddeti;

İletkenin kesitinden geçen yük miktarı (q)Zaman (t)

akım şiddeti (i) =

iletkenin kesitindengeçen yük

zamant

q

0

bağıntısı ile hesaplanır.

Yükün birimi Coulomb (C), zaman birimi saniye olduğundan

CoulombSaniye = Amper’dir.

Elektrik akımını katılarda elektronlar, sıvılarda ve gazlarda + ve – iyonlar, plazmalarda ise elektronlar ile + ve – iyonlar sağlar.

BİLGİ KÖŞESİ-1 ELEKTRİK AKIMI

11

Ark

adaş

lar ü

nite

nin

başın

da p

eşin

peş

in sö

yley

eyim

. Dik

kat!

ele

ktrik

çar

pmas

ın. J

Soru 4

Şekildeki K, L, M kablolarının kesitlerinden t, t, 2t süresince sırasıyla q, 2q, 2q kadar yük geçmektedir.

S

q

K teli

S

2q

L teli

2S

2q

M teliBuna göre, K, L, M tellerinde oluşan elektrik akımlarının şiddetleri i

K, i

L, i

M arasındaki ilişki

nedir?

A) iK = i

L = i

M B) i

K = i

L > i

M C) i

L = i

M > i

K

D) iL > i

K = i

M E) i

M > i

L > i

K

Çözüm 4

i = qt

olduğundan;

iK =

qt

; iL =

2qt

; iM

= /2q

/2t =

qt

’dir.

Buna göre,

iL > i

K = i

M dir.

Cevap D

Soru 3

Şekildeki iletkenin S kesitinden 2 saniyede 1018

tane elektron 1 yönünde geçiyor.

S+ –

1 2

Buna göre, oluşan elektrik akımının yönü ve şid-deti aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?(e = 1,6.10–19 C)

Akımın yönü___________ Akım şiddeti (A)______________

A) 1 0,04

B) 1 0,08

C) 1 0,16

D) 2 0,08

E) 2 0,16

Çözüm 3

Elektrik akımının yönü (+) yüklerin hareket yönü ile aynı, (–) yüklerin hareket yönü ile ters olarak kabul edilmiştir. Buna göre oluşan akım 2 yönündedir.

q = n.e = 1018.1,6.10–19 = 0,16 C’dir.

i = qt

= 0,162

= 0,08A bulunur.

Cevap D

Soru 2

Elektrik akımı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Temel büyüklüktür.

B) Birimi amperdir.

C) Bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen elektrik yükü miktarıdır.

D) Elektrik akımını metallerde elektronlar, sıvılarda (+) ve (–) iyonlar, gazlarda ve plazmalarda elekt-ronlar ile (+), (–) iyonlar sağlar.

E) Elektronlar kablo içinde çok büyük bir hızla kab-lonun bir ucundan öteki ucuna hareket ederek elektrik akımı oluşturur.

Çözüm 2

7 tane temel büyüklükten biri olan elektrik akımı, bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen yük mikta-rıdır. i harfi ile gösterilen elektrik akımının birimi am-perdir.

Elektrik akımını;metallerde : elektronlar

sıvılarda : (+) ve (–) iyonlar

plazmalarda ve gazlarda : elektronlar ile (+) ve (–)

iyonlar sağlar.

Elektrik akımı sırasında kablo içinde elektronlar çok küçük bir hızla hareket eder. Elektronlar yakınların-da bulunan elektronları iterek kablonun diğer ucuna elektrik akımını iletmiş olur.

Cevap E

12

Soru

lard

an ö

nce

Çözü

mlü

Sor

ular


Aynı maddeden yapılmış şekildeki silindirik X, Y tel-lerinin dirençleri R

X, R

Y’dir.

S

2S

X teli

Y teli

2L

L

Buna göre, R

X

RY

oranı kaçtır?

A) 14

B) 12

C) 1 D) 2 E) 4

Çözüm 1

Bir iletkenin direnci ;

R = ρ⋅LS formülü ile hesaplanır.

RX =

ρ⋅2LS ; R

Y =

ρ⋅L2S

RX

RY

= ρ⋅2LS .

2Sρ⋅L = 4 bulunur.

Cevap E

Metallerde elektrik akımını serbest elektronlar sağlar. Metal elementin iç elektronları ser-best elektronların hareketine karşı (– yükler birbirini iteceğinden) bir zorluk oluşturur. Elekt-rik akımına karşı oluşan bu zorluğa direnç denir. R harfi ile gösterilen direncin birimi Ohm (W)’dur.

Dirençler, devrelerde şeklinde gösterilir.

Reosta (Ayarlı Direnç):

Büyüklüğü ayarlanabilen dirence reosta denir.

21

i

Şekildeki reostanın sürgüsü 1 yönünde çekilirse direnç azalır, 2 yönünde çekilirse direnç artar.

Bir İletken Telin Direnci

SL

İletken bir telin direnci uzunluğu (L) ile doğru, kesit alanı (S) ile ters orantılıdır. Bir iletkenin birim kesit ve birim uzunluğunun gösterdiği dirence özdirenç (ρ) denir. Ayırt edici bir özelliktir.

Buna göre, iletken bir telin direnci (R) R = ρ ⋅ L

S bağıntısı ile hesaplanır.

Bazı maddelerin özdirenç değerleri yandaki tabloda verilmiştir.

BİLGİ KÖŞESİ-2 DİRENÇ

Direnç

Madde Özdirenç (W.m)

Gümüş 1,9.10–8

Bakır 1,72.10–8

Altın 2,44.10–8

Demir 9,7.10–8

Tahta 108 – 1011

Cam 1010 – 1014

Reosta

13

Şim

di a

nlad

ım...

İnce

ve

uzun

bor

ular

dan

geçe

rken

ned

en b

u ka

dar z

orla

ndığ

ımı.

Soru 4

Aynı sıcaklıktaki iletken K, L, M, N tellerinin uzunluk-ları ve kesit alanları aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Tel Uzunluk Kesit alanı

K L S

L 2L S

M L 2S

N 2L 2S

Bu tellerin dirençleri birbirine eşit olduğuna göre, hangi ikisi aynı tür metaldir?

A) K ve L B) K ve M C) K ve N

D) L ve M E) L ve N

Çözüm 4

Özdirenç ayırt edici özelliktir.

R = ρ⋅LS ise ρ = R⋅S

L olur.

ρK =

R⋅SL ; ρL =

R⋅S2L ; ρM =

R⋅2SL ;

ρN = R ⋅ /2S

/2L =

R ⋅ SL olur.

ρK = ρ

N olduğundan K ve N aynı tür metaldir.

Cevap C

Soru 3

Silindirik iletken bir tel ile reosta oluşturulmuştur. Reostanın sürgüsü şekildeki konumda iken, kablo-nun i akımına gösterdiği direnç R’dir.

reosta

i

L

ok

L L

Sürgü ok yönünde L kadar çekilirse, kablonun i akımına gösterdiği direnç kaç R olur?

A) 12

B) 23

C) 1 D) 32

E) 2

Çözüm 3

İletkenin L uzunluğunun direnci R ise, 2L uzunluğu-nun direnci 2R olur.

Cevap E

Soru 2

Uzunluğu 2L, kesit alanı S olan Şekil I’deki iletken telin direnci R’dir.

S

S

S

2L

L

Şekil I

Şekil II

Bu tel ortasından kesilip Şekil II’deki gibi birleş-tirilirse iki ucu arasındaki direnç kaç R olur?

A) 14

B) 12

C) 1 D) 2 E) 4

Çözüm 2

R = ρ ⋅ 2L

S ise;

ρ ⋅ L2S =

R4 olur.

Cevap A

14

Fark

lı fa

rklı

soru

lar

ELEKTRİK AKIMI VE DİRENÇ

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki ifadeleri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak belirtiniz.

1. ( ) Elektrik akımı, elektrik yüklerinin hareketi ile oluşur.

2. ( ) Elektrik akımının yönü (–) yüklerin hareket yönü ile aynıdır.

3. ( ) Metallerde elektrik akımını (+) yükler sağ-lar.

4. ( ) Sıvı çözeltilerde elektrik akımını (+) ve (–) iyonlar oluşturur.

5. ( ) Bir iletkenin direnci; uzunluğu ile doğru ke-sit alanı ile ters orantılıdır.

6. ( ) Özdirenci büyük olan maddeler elektrik akımını çok iyi iletir.

7. ( ) Ayarlanabilen dirence reosta denir.

8. ( ) Direncin birimi amperdir.

9. ( ) Özdirenç, maddeler için ayırt edici özellik-tir.

10. ( ) İletken silindirik bir tel tam ortasından ikiye katlanıp uç kısımları birleştirilirse, direnç 4 katına çıkar.

BOŞLUK DOLDURMA SORULARI

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uy-gun ifadelerle tamamlayınız.

1. Bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen .............................. elektrik akım şiddeti denir.

2. Elektrik akımının yönü .............................. yük-lerin hareketine ters yön olarak kabul edilmiştir.

3. Elektrik akımına karşı oluşan zorluğa ........... ...................... denir.

4. Bir iletkenin birim kesit ve birim uzunluğunun di-rencine .............................. denir.

5. Bir iletkenin direnci uzunluğu ile .......................... ve .............................. ile ters orantılıdır.

AÇIK UÇLU SORULAR

1. Şekildeki iletken telin S kesitinden 1 dakikada 1020 tane elektron geçmektedir.

S+ –

I II

Buna göre;

a. Elektronların hareket yönü nedir?

b. Oluşan akım hangi yöndedir?

c. S kesitinden geçen yük miktarı kaç Coulomb'dur?

d. Oluşan akım şiddeti kaç amperdir?

(e = 1,6.10–19 C)

2. Şekildeki elektriksel boşalma (deşarj) tüpünün S kesitinden saniyede 4.1018 tane elektron bir yöne, 2.1018 tane proton da zıt yöne doğru geçi-yor.

S

+ –

I II

Buna göre;

a. Oluşan akım hangi yöndedir?

b. Oluşan akımın şiddeti kaç amperdir? (1 tane elektronun ve 1 tane protonun yük mikta-

rı 1,6.10–19 C’dir.)

15

Ark

adaş

lar b

u so

rula

rı öz

enle

çöz

men

izi t

avsiy

e ed

iyor

um. Ö

zelli

kle

yazı

lılar

dan

önce

bu

soru

ları

tekr

ar e

delim

.

3. Şekildeki silindirik X, Y, Z telleri aynı metalden ya-pılmıştır.

L

L

X

Y

r

2r

2L

Z2r

X telinin direnci 20 W olduğuna göre, Y ve Z tel-lerinin dirençleri kaç ohm (W)’dur?

4. Eşit uzunluktaki K, L, M metal tellerinin kalınlıkları S, 2S, 3S’dir.

S K

2S L

3S M

Bu silindirik tellerin dirençleri eşit olduğuna göre, özdirençleri arasındaki ilişki nedir?

5. Uzunluğu 50 cm olan Şekil I’deki telin direnci 100 W’dur.

Şekil II

50 cm

Şekil I

Telin ucunda 10 cm’lik kısım kesilerek Şekil II’deki gibi alt tarafına yapıştırılıyor.

Yeni durumda telin direnci kaç ohm (W)’dur?

6. Her biri özdeş üç silindirik tel şekildeki gibi birleşti-riliyor.

K L

Tellerden her birinin direnci 10 W olduğuna göre, KL noktaları arasındaki eş değer direnç kaç ohmdur?

7. Aynı maddeden yapılmış K, L, M, N iletken telleri-nin kesit alanları ve uzunlukları aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

İletken Kesit alanı Uzunluğu

K S L

L 2S L

M S 2L

N 2S 2L

Bu iletken tellerin dirençleri arasındaki ilişki ne-dir?

8. Şekildeki reostalarda belirtilen yönlerde elektrik akımı geçiyor.

ok ok

ok ok

III IV

III

i i i

i

i

ii

Reostaların sürgüleri oklarla belirtilen yönlerde çekilirse dirençleri nasıl değişir?

I:

II:

III:

IV:

16

seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)01 ELEKTRİK AKIMI VE DİRENÇ - 1

1. Elektrik akımıyla ilgili,

I. Metallerde elektrik iletkenliğini elektronlar oluş-turur.

II. Sıvı çözeltilerde elektrik iletkenliğini iyonlar oluşturur.

III. Plazmalar elektrik akımını iletmez.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

2. Özdeş K, L iletken kürelerinin elektrik yükleri +q ve –q’dur.

+q –qS

K L

Küreleri birbirine bağlayan iletken tel üzerindeki S anahtarı kapatılırsa,

I. K’den L’ye + yük geçişi olur.

II. L’den K’ye – yük geçişi olur.

III. K’den L’ye doğru elektrik akımı oluşur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

3. Şekildeki K, L, M deşarj tüplerinin kesitinden t süre boyunca geçen iyonların elektrik yük miktarları ve hereket yönleri belirtilmiştir.

K

L

M

2q

–q

q

+q

3q

–

–

–

+

+

Bu tüplerde oluşan elektrik akım şiddetleri iK, i

L,

iM

olduğuna göre, bunların arasındaki ilişki ne-dir?

A) iK = i

L = i

M B) i

K = i

L > i

M

C) iK = i

M > i

L D) i

L = i

M > i

K

E) iM

> iL = i

K

4. İletken K, L, M tellerinden geçen elektrik yüklerinin zamana bağlı grafikleri şekildeki gibidir.

elektrik yükü

zamant 2t

q

K L

M

0

2q

Bu iletkenlerden geçen elektrik akımları iK, i

L, i

M arasındaki ilişki nedir?

A) iK > i

L > i

M B) i

K > i

M > i

L

C) iL > i

K > i

M D) i

M > i

L > i

K

E) iM

= iL = i

K

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109762

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

17

8. so

ruda

akı

mın

yön

ünü

taki

p ed

elim

ark

adaş

lar.

Ne

kada

r az

tırtıl

, o k

adar

az

dire

nç

5. Şekildeki X, Y, Z bakır tellerinin kesit alanları ve uzunlukları belirtilmiştir.

S

2S

X

Y

L

L

2S

2L

Z

Bu tellerin dirençleri RX, R

Y, R

Z olduğuna göre,

bunların arasındaki ilişki nedir?

A) RX = R

Y = R

Z B) R

X > R

Y > R

Z

C) RX = R

Z > R

Y D) R

Y > R

Z > R

X

E) RZ > R

Y > R

X

6. Öz dirençleri sırasıyla ρ, 2ρ olan şekildeki X, Y telle-rinin dirençleri sırasıyla R

X, R

Y’dir.

S

2S

X

Y

2L

L

Buna göre, R

X

RY

oranı kaçtır?

A) 14

B) 12

C) 1 D) 2 E) 4

7. Demirden yapılmış şekildeki K, L, M silindirik telleri-nin boyları ve kesit alanları ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

İletken Boyu Kesit alanı

K L 2S

L 2L S

M 4L 4S

K iletkeninin direnci R olduğuna göre, L ve M iletkenlerinin dirençleri için aşağıda verilenler-den hangisi doğrudur?

L’nin direnci___________ M’nin direnci______________

A) 2R R

B) 2R 2R

C) 2R 4R

D) 4R R

E) 4R 2R

8. Bir öğrenci aşağıdaki basit elektrik devrelerini oluş-turarak reostaların sürgülerini oklarla belirtilen yön-lerde hareket ettiriyor.

ok

ok

ok

ok

i

i i

+ +– –

i

+ – +–

1. devre

3. devre

2. devre

4. devre

Bu devrelerin hangilerinde direnç azalacağından dolayı elektrik akımı artar?

A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 1 ve 4

D) 2 ve 3 E) 2 ve 4

18

seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2)02 ELEKTRİK AKIMI VE DİRENÇ - 2

1. Şekildeki elektrik devresinde anahtar kapatıldığında devrede bir elektrik akımı oluşur ve lamba ışık verir.

pil

lamba

+ –

Bu devre ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru-dur?

A) Pilin + kutbundan çıkan protonlar iletken kablo-yu geçerek pilin – kutbuna ulaşır ve bu şekilde elektrik akımı oluşur.

B) Pilin – kutbundan çıkan elektronlar iletken kab-loyu geçerek pilin + kutbuna ulaşır ve bu şekilde elektrik akımı oluşur.

C) Pilin + kutbundaki protonlar yakınlarındaki pro-tonları iter ve bu iletim kablonun her noktasında + yük hareketi oluşturur. Bu yük hareketi elektrik akımını oluşturur.

D) Pilin + kutbu elektronları çeker, – kutbu elektron-ları iter ve bu iletim kablonun her noktasında – yük hareketi oluşturur. Bu yük hareketi elektrik akımını oluşturur.

E) Pilin – kutbunda çıkan elektronlar, kablo içinde çok büyük bir hızla hareket ederek elektrik akımı oluşturur.

2. Elektrik yükleri +4q, –2q olan özdeş ve iletken küre-ler, iletken bir telle şekildeki gibi bağlanmıştır.

+4q –2q

1 2

Açık olan anahtar kapatıldıktan t süre sonra yük dengesi sağlandığına göre bu süre içinde olu-şan akımın ortalama değeri ve yönü için aşağı-dakilerden hangisi doğrudur?

A) 1 yönünde, 3q

t B) 1 yönünde,

6q

t

C) 2 yönünde, 2q

t D) 2 yönünde,

3q

t

E) 2 yönünde, 6q

t

3. Şekildeki deşarj tüpünün S kesitinden 4 saniyede 0,8 C yüke sahip elektronlar geçiyor.

S

+ –

II I

Bu yük geçişine karşılık oluşan elektrik akımının yönü ve şiddeti nedir?

Yönü___________ Şiddeti (Amper)______________

A) I 0,2

B) I 0,8

C) I 3,2

D) II 0,2

E) II 3,2

4. Bir kablonun kesitinden geçen elektrik yük miktarı-nın zamana bağlı grafiği şekildeki gibidir.

elektrik yükü

zamant 2t

III

q

0

Buna göre kabloda oluşan elektrik akımının bü-yüklüğü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

I bölgede___________ II bölgede______________

A) Artmıştır Sabittir

B) Artmıştır Sıfırdır

C) Sabittir Sabittir

D) Sabittir Sıfırdır

E) Sıfırdır Sıfırdır

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109763


19

Bazı

ark

adaş

larım

hâl

â el

ektr

ik a

kım

ının

kab

lonu

n sa

dece

bir

kesit

inde

n ge

çtiğ

ini d

üşün

üyor

. Oys

a ka

blon

un h

er n

okta

sında

akı

m v

ardı

r.

5. Özdirençleri aynı olan X, Y iletkenlerinin boyları ve kesit alanları ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda veril-miştir.

İletken Boyu Kesit alanı

X L 2A

Y 2L A

Buna göre,

I. X’in boyunu uzatmak,

II. X’in kesit alanını büyütmek,

III. Y’nin boyunu uzatmak,

IV. Y’nin kesit alanını büyütmek

işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa X ve Y’nin dirençleri birbirine eşit olabilir?

A) I ya da II B) I ya da III

C) I ya da IV D) II ya da III

E) II ya da IV

6. Her birinin direnci 20 W olan özdeş iki iletken tel şe-kildeki gibi birleştirilmiştir.

R

L L L

P

Buna göre, PR uçları arasındaki eş değer direnç kaç ohmdur?

A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30

7. Aynı maddeden yapılmış şekildeki X, Y iletken telle-tinden X’in direnci 20 W’dur.

r

2r

X

Y

L

L

L

Buna göre, Y telinin direnci kaç ohm (W)’dur?

A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20

8. Uzunluğu 3L olan Şekil I’deki iletken telin uçları ara-sındaki direnç R’dir.

3L

Şekil I

L L

Şekil II

Tel Şekil II’deki hâle getirilirse uçları arasındaki direnç kaç R olur?

A) 13

B) 25

C) 12

D) 23

E) 56

20

Soru

lard

an ö

nce

Çözü

mlü

Sor

ular


İletken bir telden geçen elektrik akımının, iletken te-lin uçları arasındaki potansiyel farkına bağlı grafiği şekildeki gibidir.

akım (amper)

2

40 potansiyel fark (volt)

Buna göre, iletken telin direnci kaç ohmdur?

A) 18

B) 12

C) 2 D) 4 E) 8

Çözüm 1

V = i⋅R bağıntısına göre,

4 = 2⋅R

R = 2 W‘dur.

Cevap C

OHM KANUNU

Bir iletkende elektrik akımı oluşturabilmek için iletkenin iki ucu arasında potansiyel farkı olması gerekir. İki noktanın potan-siyelleri arasındaki farka potansiyel fark denir. V harfi ile gösterilen potansiyel farkın birimi “volt”tur.

Bir elektrik devresinde potansiyel fark oluşturan devre elemanına üreteç denir.

+ – +–Voltmetre

İki nokta arasındaki potansiyel fark voltmetre ile ölçülür. İdeal bir voltmetrenin direnci çok büyüktür. Bundan dolayı üzerin-den akım geçmez ve açık anahtar gibi düşünülür. Voltmetre, uçları arasındaki potansiyel farkı ölçülecek olan devre elema-nına paralel olarak bağlanır. Elektrik akımının şiddeti ise ampermetre ile ölçülür. Ampermetrenin iç direnci sıfır kabul edilir ve kapalı anahtar gibi düşünülür. Bunun için seri olarak bağlanır.

Ri

A

V

+ –

potansiyel fark

V

i0 akım

Şekildeki devrede üretecin uçları arasındaki potansiyel farkı düzgün olarak artırıldığında, dirençten geçen akımında düzgün olarak arttığı görülür. Bu gerçeği gözleyen Georg Simon Ohm bu durumu şöyle özetlemiştir. “Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkının, iletkenden geçen akıma oranı sabit olup, bu sabit değer iletkenin direncine eşittir. Buna ohm yasası denir. Bu yasaya göre, akım, gerilim ve direnç arasındaki ilişki;

Potansiyel Fark = Akım x Direnç ; V = i.R ’dir.

BİLGİ KÖŞESİ-3 OHM KANUNU

21

Soru 2

Pil, lamba ve ampermetre ya da voltmetre kullanıla-rak şekildeki elektrik devreleri oluşturulmuştur.

K

+ –

AL

+ –

V

M

+ –

A

N

+ –

V

Bu devrelerdeki K, L, M, N ampullerinden hangi-leri ışık verir?

A) K ve L B) K ve M C) K ve N

D) L ve M E) M ve N

Çözüm 2

Ampermetrenin iç direnci çok küçük olduğu için devreye seri bağlanır ve kapalı anahtar gibi düşü-nülür. Buna göre, K lambası ışık verir. M lambası ışık vermez.

Voltmetrenin iç direnci çok büyük olduğu için devre-ye paralel bağlanır ve açık anahtar gibi düşünülür. Buna göre, L lambası ışık vermez, N lambası ışık verir.

Cevap C

Ark

adaş

lar a

mpe

rmet

re v

e vo

ltmet

reni

n na

sıl b

ağla

nmas

ı ger

ektiğ

ine

dikk

at e

delim

. Am

perm

etre

yi k

apal

ı ana

htar

, vol

tmet

reyi

ise

açık

ana

htar

gib

i dü

şüne

bilir

iz.

Soru 4

Aynı maddeden yapılmış, kalınlıkları eşit olan X, Y silindirik telleri için akım-potansiyel farkı grafikleri şekildeki gibidir.

akım

X

Y

2i

i

2V0 potansiyel farkV

X’in uzunluğu LX, Y’ninki de L

Y olduğuna göre,

LX

LY

oranı kaçtır?

A) 14

B) 12

C) 1 D) 2 E) 4

Çözüm 4

Ohm yasası ile X ve Y’nin dirençlerinin oranını bu-lalım.

RX = V

2i ; R

Y = 2V

i

RX

RY

= V2i

. i2V

= 14

bulunur.

Silindirik iletken bir telin direnci,

R = ρ ⋅ L

S olduğundan (ρ ve S’ler eşit)

LX

LY

= 14

olur.

Cevap A

Soru 3

Şekildeki elektrik devrelerinde ampermetrelerin gösterdiği değerler i

1, i

2, i

3 tür.

V

R

+ –

A1

2V

R

+ –

A2

V

2R

+ –

A3

Bu akımlar arasındaki ilişki nedir?

A) i1 = i

2 = i

3 B) i

1 > i

2 > i

3

C) i2 > i

1 > i

3 D) i

2 > i

3 > i

1

E) i3 > i

2 > i

1

Çözüm 3

Ohm yasasına göre, i = VR

dir.

Buna göre,

i1 = V

R ; i

2 = 2V

R ; i

3 = V

2R ;

olduğundan; i2 > i

1 > i

3 sıralaması bulunur.

Cevap C

22

Soru

lard

an ö

nce

Çözü

mlü

Sor

ular


3 W

6 WK

L2 W

Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasın-daki eşdeğer direnç kaç ohm(W)’dur?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Çözüm 1

Devre parçası şekildeki gibi gösterilebilir.3 W

6 WK L

2 W

3 W ve 6 W’luk dirençler paralel bağlıdır. Bunların eşdeğeri;1R

= 13

+ 16

= 36

ise R = 63

= 2 W’dur.

(2) (1)

2 W 2 WK L

KL arasındaki eşdeğer direnç; 2 + 2 = 4 Ω bulunur.

Cevap C

Dirençlerin birbiri ucuna bağlanmasına seri bağlama denir. Seri bağlı dirençlerin eşdeğeri dirençlerin cebirsel toplamına eşit-tir.

R1

R2

K

L

R1

R2

K L

Şekildeki R1, R2 dirençleri seri bağlıdır. Bu devre parçalarındaki eşdeğer (denk) dirençler Reş = R1 + R2 bağıntısı ile bulunur.

Dirençlerin aynı noktalar arasına bağlanmasına paralel bağlama denir. Şekildeki R1, R2 R

1

R2

K Ldirençlerinin birer uçları K, L noktalarına bağlıdır. Bu şekilde paralel bağlı dirençlerin

eşdeğeri ; 1

Reş

= 1

R1

+ 1

R2

bağıntısı ile bulunur.

R

R

R

Özdeş ve n tane paralel bağlı dirençlerin eşdeğeri bağıntısı ile bulunur.

Şekildeki devre parçasında 3 tane özdeş direnç paralel bağlı olduğundan tür.

Reş = Rn

Reş = R3

R2

R1

K LR

3

Bir elektrik devresinde dirençler karışık bağlanabilir. Şekildeki R1 ve R2 dirençleri paralel bağlı, bunlarda R3 direncine seri bağlıdır. KL noktaları arasındaki eşdeğer

direnç bulunurken önce R1, R2 dirençlerini eşdeğeri f 1

R1

+ 1

R2

p-1

bulunur sonra bu değer R3 ile toplanır.

Bir devre elemanına dirençsiz bir tel paralel olarak bağlanırsa, elektrik akımının tamamı dirençsiz

R

Ai

i

A

tel üzerinden iletilir. Devre elemanının üzerinden hiç akım geçmez ve kısa devre olur. Kısa devre olan devre elemanlarının her iki ucu aynı noktaya bağlıymış gibi düşünülebilir.

BİLGİ KÖŞESİ-4 DİRENÇLERİN BAĞLANMASI

23

Dire

nçle

r ser

i ola

rak

bağl

andı

kça

eş d

eğer

dire

nç a

rtar

, par

alel

ola

rak

bağl

andı

kça

eş d

eğer

dire

nç a

zalır

.Soru 4

4 W

4 W

6 W

4 WK L

Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasın-daki eşdeğer direnç kaç ohmdur?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 12

Çözüm 4

K4 W

4 W

6 W

4 W

K

M

L

L

Bu devre şekildeki gibi düzenlenebilir.

K L6 W

6 W

K L4 W

4 W

4 W2 W

M

6 W

RKL

= 62

= 3 W bulunur.

Cevap B

Soru 3

6 W

3 W

2 WK L


A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

Çözüm 3

6 W

3 W

2 WK

K

K

K

K

K

L

K harfi boş tel üzerindeki noktalara taşınırsa 3 W ve 6 W’luk dirençlerin kısa devre olduğu görülür.

RKL

= 2 W’dur.

Cevap B

Soru 2

Her birinin büyüklüğü 6 W olan beş direnç ile şekil-deki devre parçası oluşturulmuştur.

6 W

K L

6 W

6 W

6 W

6 W

Buna göre, KL noktaları arasındaki eşdeğer di-renç kaç ohmdur?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 12

Çözüm 2

Seri bağlı 6 W’luk dirençleri toplayarak tekrar dev-reyi çizelim.

6 W

K KL L

6 W

6 W

6 W

6 W 6 W

12 W 12 W

12 W

12 W

12 W, 6 W, ve 12 W’luk dirençler paralel bağlıdır.

1R

KL

= 112

+ 16

+ 112

= 412

ise RKL

= 124

= 3 W’dur.

(1) (2) (1)

Cevap B

24

Soru

lard

an ö

nce

Çözü

mlü

Sor

ular


Şekildeki elektrik devresi 2 W, 3 W’luk dirençlerle ve iç direnci önemsiz 15 voltluk üreteçle oluşturulmuş-tur.

15 Volt+ –

2 W 3 W

V

Buna göre, 3 W’luk dirence bağlı voltmetre kaç volt değerini gösterir?

A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15

Çözüm 1

Devredeki eşdeğer direnç;

Reş

= 2 + 3 = 5 W’dur.

Devre akımı ise;

V = i ⋅ Reş

15 = i ⋅ 5 ise i = 3 A’dır.

3’W luk direncin uçları arasındaki potansiyel farkı ise;

V = i ⋅ R

V = 3 ⋅ 3 = 9 volttur.

Cevap C

A. Seri Bağlama

i

V+ –

RX

VX

iX

VY

iY

RY Şekildeki seri bağlı dirençlerden geçen akım şiddetleri eşittir.

i = iX = iY

Üretecin uçları arasındaki potansiyel farkı, dirençlerin uçları arasındaki potansiyel farklarının toplamına eşittir.

VX =i ⋅ RX , VY =i ⋅ RY , V = VX + VY dir.

B. Paralel Bağlama

i

V+ –

RX

VX

iX

VY

iY

RY

Şekildeki paralel bağlı dirençlerin uçları arasındaki potansiyel farkları, üretecin uçları arasındaki potansiyel farkına eşittir.

V = VX = VY

Elektrik akımı korunumlu bir büyüklüktür. Bir noktaya gelen akımların toplamı, o noktadan çıkan akımların toplamına eşittir.

Yani, i = iX + iY ‘dir.

VX = VY olduğundan; iX ⋅ RX = iY ⋅ RY olur.

BİLGİ KÖŞESİ-5 ELEKTRİK DEVRELERİ

25

2. v

e 3.

soru

ların

çöz

üm y

önte

mle

rini t

am a

yrın

tılar

ıyla

öğr

en b

ence

çün

kü b

u ta

rz so

rula

r kon

unun

tem

elin

i olu

ştur

uyor

.Soru 4

Şekildeki elektrik devresi 2 W, 3 W, 4 W, ve 6 W’luk dirençler ile iç direnci önemsiz 12 voltluk üreteç ile oluşturulmuştur.

12 Volt+ –

2 W

6 W

4 W

3 W

Buna göre, 2 W’luk direncin uçları arasındaki po-tansiyel farkı kaç volttur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8

Çözüm 4

Bu devrenin eşdeğer direnci 6 W’dur.

Üreteçten çekilen akım; V = i ⋅ Reş

12 = i ⋅ 6 ise i = 2 A’dir.

2 W 4 W

3 W

6 W

2 A

1 A

1 A

Paralel bağlı kollardaki dirençler eşit ve 6 W oldu-ğundan 2 amperlik akımın yarısı üst koldan diğer yarısı alt koldan geçer. 2 W’luk dirençler 1 A akım geçer. Uçları arasındaki potansiyel farkı,

V = i ⋅ R = 1 ⋅ 2 = 2 volt olur.

Cevap B

Soru 3

Şekildeki elektrik devresi 3 W, 4 W, 6 W’luk dirençler ve iç direnci önemsiz 18 voltluk üreteç ile oluşturul-muştur.

18 Volt+ –

4 W

3 W

6 W

Buna göre, 6 W’luk dirençten kaç amper akım geçer?

A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3

Çözüm 33 W

R

4 W

6 W

Önce eşdeğer direnci hesaplayalım.

1R

= 13

+ 16

ise R = 63

= 2 W

(2) (1)

Reş

= 2 + 4 = 6 W’dur.

Üreteçten çekilen akım; V = i ⋅ Reş

18 = i ⋅ 6 ise i = 3 A’dır.

3 W ve 6 W’luk dirençler bu akımı, dirençleri ile ters orantılı olacak biçimde bölüşürler. 3 W’luk dirençten 2 A, 6 W’luk dirençten 1 A akım geçer.

Cevap A

Soru 2

Şekildeki devre parçasında ampermetreden 3 A şid-detinde elektrik akımı geçiyor.

A

2 W

4 W

Buna göre, 2 W’luk dirençten kaç amper akım geçer?

A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3

Çözüm 2

Paralel bağlı dirençlerin uçları arasındaki potansiyel farkları eşittir.

2 W

4 W

3 A

i1

i2

2 ⋅ i1 = 4 ⋅ i

2

i1 = 2i

2 dir.

i1 + i

2 = 3 A olduğundan,

3i2 = 3

i2 = 1A; i

1 = 2 A bulunur.

Cevap C

26

Fark

lı fa

rklı

soru

lar

OHM KANUNU, DİRENÇLERİN BAĞLANMASI VE ELEKTRİK DEVRELERİ

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki ifadeleri doğru (D) veya yanlış (Y) olarak belirtiniz.

1. ( ) Bir elektrik devresinde potansiyel farkı oluşturan aletlere üreteç denir.

2. ( ) Potansiyel farkı, akım şiddeti ve direnç arasındaki ilişki ohm yasası ile belirlenir.

3. ( ) Paralel bağlı dirençlerin eşdeğeri, her bir direncin değerinden daha büyüktür.

4. ( ) Seri bağlı dirençlerin eşdeğeri, her bir di-rencin değerinden daha büyüktür.

5. ( ) Paralel bağlı dirençlerin uçları arasındaki potansiyel farkları birbirine eşittir.

6. ( ) Seri bağlı bütün dirençlerin uçları arasın-daki potansiyel farkları birbirine eşittir.

7. ( ) Paralel bağlı bütün dirençlerden geçen akım şiddetleri eşittir.

8. ( ) Bir devre elemanına paralel dirençsiz bir tel bağlanırsa, o devre elemanı kısa devre olur.

AÇIK UÇLU SORULAR

1. Aşağıdaki devrelerde verilenlere göre, amper-metre (A) ve voltmetrelerin (V) gösterdiği değer-leri bulunuz.

a.

4 W

V1

2 A

b. 4 W

5 volt

A1

c. 2 W4 W

V2

2 AA

2

2. Şekilde devre parçasında 4 W’luk R2 direncinden

2 A akım geçiyor.

2 A

R1 = 2 W

R3 = 5 W

K LM

R2 = 4 W

Buna göre;

a. R1 direncinden kaç A akım geçer?

b. R3 direncinden kaç A akım geçer?

c. KL ve KM noktaları arasındaki potansiyel farkla-rı kaç volttur?

3. Şekildeki devre parçasından i akımı geçerken KL noktaları arasındaki potansiyel farkı 4 volt oluyor.

i 2 WLK

N

M

12 W

3 W 9 W

Buna göre;

a. i akımı kaç amperdir?

b. 3 W’luk dirençten kaç amper akım geçer?

c. KN noktaları arasındaki potansiyel farkı kaç volt-tur?

d. KN noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohmdur?

27

Hoc

am, b

ir so

ru so

rabi

lir m

iyim

? M

adem

bu

kada

r dire

nç b

ir ta

ne e

ş değ

er d

irenç

ile

ifade

edi

lebi

liyor

. O z

aman

ned

en b

u ka

dar d

irenc

i bağ

lıyor

uz.

Dire

k eş

değ

er d

irenc

i ver

seni

z de

biz

de

raha

t ets

ek o

lmaz

mı?

J

4. Aşağıdaki devre parçalarında KL noktaları ara-sındaki eşdeğer direnci hesaplayınız.

a.

6 W

K L6 W6 W

b.

K L6 W6 W

6 W

c. K L

2 W

3 W

6 W

4 W

d. K L

2 W

2 W4 W

12 W

6 W

e. K L

3 W

6 W

2 W

4 W

4 W

f. K

L

3 W 6 W

4 W

3 W

3 W

g. K L

1 W

2 W

5 W

2 W

4 W

3 W

5 W

5 W

h. K L6 W 4 W12 W

ı. K L6 W

3 W 4 W

12 W

12 W

6 W

i.

K

L

6 W

6 W6 W

9 W

j.

K L6 W

6 W6 W

9 W

28

seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)03 OHM KANUNU

1. K, L ,M dirençlerinin uçları arasındaki potansiyel far-kın akıma bağlı grafiği şekildeki gibidir.

potansiyel fark

akımi 2i

K L

M

0

2V

V

K, L, M dirençlerinin değeri RK, R

L, R

M olduğuna

göre, bunların arasındaki ilişki nedir?

A) RK = R

L = R

M B) R

K > R

L > R

M

C) RK > R

M > R

L D) R

L > R

K = R

M

E) RM

> RL > R

K

2. Demirden yapılmış, uzunlukları sırasıyla L, L, 2L ke-sit alanları da S, 2S, 2S olan X, Y, Z silindirik telleri özdeş pillere şekildeki gibi bağlanmıştır.

+ –

iX

ZYX

L L 2L

2S 2SS

+ –

iY

+ –

iZ

Bu tellerden geçen iX, i

Y , i

Z akım şiddetleri ara-

sındaki ilişki nedir?

A) iX = i

Y = i

Z B) i

X = i

Y > i

Z

C) iX = i

Z > i

Y D) i

Y > i

X = i

Z

E) iZ > i

Y > i

X

3. Şekildeki devre parçasından i akımı geçerken V1

voltmetresi 20 volt, V2 voltmetresi 8 volt değerini

gösteriyor.

R1 = 4 W R

2

V1

V2

R1 = 4 W olduğuna göre, R

2 kaç ohmdur?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

4. Şekildeki K, L, M dirençlerinin büyüklükleri R, 2R, 2R ve dirençlerden geçen akım şiddetleri i, i, 2i’ dir.

i R

K

i 2R

L

2i 2R

M

Bu dirençlerin uçları arasındaki potansiyel fark-ları V

K, V

L, V

M olduğuna göre, bunların arasında-

ki ilişki nedir?

A) VK = V

L = V

M B) V

K = V

L > V

M

C) VK > V

L > V

M D) V

M > V

L = V

K

E) VM

> VL > V

K

5. Şekildeki elektrik devrelerinde X, Y, Z dirençlerinin uçları arasındaki potansiyel farkları sırasıyla V, 2V, 2V’dir.

2i RX

+ –V

i RY

+ –2V

2i RZ

+ –2V

Dirençlerden geçen akım şiddetleri sırasıyla 2i, i, 2i olduğuna göre, X, Y, Z’nin dirençleri R

X, R

Y ,

RZ

arasındaki ilişki nedir?

A) RX > R

Y > R

Z B) R

X > R

Z > R

Y

C) RY > R

Z > R

X D) R

Z > R

X > R

Y

E) RZ = R

Y = R

X

6. X, Y, Z tellerinin dirençleri ve dirençlerin uçları ara-sındaki potansiyel farkları aşağıdaki çizelgede ve-rilmiştir.

Tel Direnç (ohm)Potansiyel farkı (volt)

X 4 8

Y 4 4

Z 8 4

Bu tellerden geçen, iX, i

Y, i

Z akım şiddetleri ara-

sındaki ilişki nedir?

A) iX > i

Y > i

Z B) i

X > i

Z = i

Y

C) iY > i

X = i

Z D) i

Z > i

X = i

Y

E) iZ > i

Y > i

X

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109764


29

Kaç

doğr

u ya

pmışs

ın, b

aktın

mı?

Em

inim

fulle

mişs

indi

r. Ya

ni so

nuçt

a ko

lay-

orta

sevi

ye so

rula

r yer

alıy

or b

u te

stte

. Am

a ol

ur y

a bi

r sor

uyu

bile

çöz

e-m

ediy

sen,

vaz

geçm

ek y

ok. N

’apı

yoru

z? H

emen

çöz

ümün

ü iz

liyor

uz, e

ksiğ

imiz

i gid

eriy

oruz

.

7. Yüksek yapılarda, kent suyunu üst katlara çıkarmak için kullanılan düzenekte,

I. Su pompası

II. Vana

III. Su sayacı

IV. Basınç ölçer

aygıtları vardır.

Bu düzenek bir elektrik devresine benzetilirse, yukarıdaki aygıtların elektrik devreleri ile eşleş-tirilmesi aşağıdakilerden hagisi gibi olur?

I II III IV

A) Voltmetre Anahtar Ampermetre Üreteç

B) Üreteç Anahtar Voltmetre Ampermetre

C) Üreteç Anahtar Ampermetre Voltmetre

D) Voltmetre Ampul Üreteç Ampermetre

E) Üreteç Ampul Ampermetre Voltmetre

8. Bir araştırmacı aşağıdaki düzeneği oluşturuyor.

+ –

ok

metal çivi A

Bu araştırmacı metal çiviye sarılı teli ok yönünde çekerse, ampermetrede okuyacağı değer ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A) Direnç artacağından, akım şiddeti de artar.

B) Direnç artacağından, akım şiddeti azalır.

C) Direnç azalacağından, akım şiddeti de azalır.

D) Direnç azalacağından, akım şiddeti artar.

E) Potansiyel farkı artacağından, akım şiddeti de artar.

9. Şekildeki elektrik devresi K, L, M ampulleri ile am-permetre ve voltmetrelerden oluşmuştur. Bu devre-de K ve M ampulleri ışık veriyor, L ampulü ışık ver-miyor.

ML

K

+ –

2

1 3

Buna göre, 1, 2, 3 ile gösterilen ölçüm aletleri aşağıdakilerde hangisinde doğru verilmiştir?

1 2 3

A) Ampermetre Ampermetre Voltmetre

B) Ampermetre Voltmetre Ampermetre

C) Ampermetre Voltmetre Voltmetre

D) Voltmetre Ampermetre Ampermetre

E) Voltmetre Ampermetre Voltmetre

10. Kalınlıkları S, 3S; uzunlukları da 2L, L olan silindirik bakır tellerle ve özdeş pillerle şekildeki elektrik dev-releri oluşturulmuştur.

+ –

i1

2L

S

+ –

i2

L

3S

Bu tellerden geçen akım şiddetleri i1, i

2 olduğu-

na göre, i1

i2

oranı kaçtır?

A) 16

B) 13

C) 12

D) 3 E) 6

30

seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)04

1. Büyüklükleri 6 W ve 12 W olan iki direnç Şekil I ve Şekil II’deki gibi bağlanmıştır.

Şekil IIŞekil I

LK

6 W

LK6 W 12 W

12 W

KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç Şekil I’de

R1, Şekil II’de R

2 olduğuna göre,

R1

R2

oranı kaçtır?

A) 3 B) 72

C) 4 D) 92

E) 5

2. Özdeş 3 tane direnç ile oluşturulan aşağıdaki devre parçalarından hangisinde KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç en azdır?

A) LK B)

LK

C) LK D) K L

E) LK

3. Büyüklükleri 3 W, 6 W ve 8 W olan üç direnç şekildeki gibi bağlanmıştır.

LK

3 W

8 W

6 W

Buna göre, KL noktaları arasındaki eşdeğer di-renç kaç ohm (W)’dur?

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

4. Büyüklükleri 2 W, 4 W ve 12 W olan üç direnç ile şekildeki devre parçası oluşturulmuştur.

K L

2 W 4 W

12 W

Buna göre, KL noktaları arasındaki eşdeğer di-renç kaç ohm (W)’dur?

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12

5.

LK

3 W 5 W

4 W

8 W


A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12

6.

K

L

3 W

4 W

2 W 4 W

2 W


A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

EŞDEĞER DİRENÇ - 1

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109765


31

Ark

adaş

lar,

9. v

e 11

. sor

udak

i kısa

dev

rele

ri gö

rebi

ldin

iz m

i? U

nutm

ayal

ım k

ısa d

evre

ola

n di

renç

ler h

esab

a ka

tılm

az.

7. Her birinin büyüklüğü R olan özdeş dört direnç şekil-deki gibi bağlanmıştır.

LKRR

R

R

KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 8 W oldu-ğuna göre, R değeri kaç ohmdur?

A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15

8.

LK

4 W12 W

6 W

4 W

4 W

4 W


A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

9. Şekildeki devre parçası özdeş R dirençleri ile oluş-turulmuştur.

K

L

R

R

R

R

R

KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 4 W oldu-ğuna göre, R’nin değeri kaç ohmdur?

A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20

10. Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç R

KL, KM noktaları arasındaki eşde-

ğer direnç de RKM

dir.

K

L M

4 W

6 W

2 W

Buna göre, R

KLR

KM

oranı kaçtır?

A) 23

B) 34

C) 98

D) 43

E) 32

11.

LK8 W

8 W 2 W 6 W

3 W


A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

12. R1, R

2, R

3 dirençleri birbirine şekildeki gibi bağlan-

mıştır.

LK

R1

R3

R2

Bu dirençlerin bağlanmasıyla ilgili aşağıdakiler-den hangisi doğrudur?

A) Üçü de seri bağlıdır.

B) Üçü de paralel bağlıdır.

C) R1 ve R

2 paralel, R

3 bunlara seri bağlıdır.

D) R1 ve R

3 paralel, R


E) R2 ve R

3 paralel, R


32

seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2)05 EŞDEĞER DİRENÇ - 2

1. X, Y, Z dirençleri ile oluşturulan şekildeki devre par-çasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 8 W dur.

LK

RX

RY = 6 W

RZ = 4 W

RY = 6 W, R

Z = 4 W olduğuna göre, R

X direncinin

değeri kaç ohmdur?

A) 3 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16

2. Şekildeki K, L, M devre parçaları özdeş dirençlerle oluşturulmuştur. K devre parçasının uçları arasında-ki eşdeğer direnç R

K, L’ninki R

L, M’ninki R

M dir.

R

R

R

R R

R RR

R

K L M

Buna göre, RK, R

L, R

M arasındaki ilişki nedir?

A) RK = R

L = R

M B) R

K > R

L > R

M

C) RK > R

M > R

L D) R

L > R

K > R

M

E) RM

> RL > R

K

3. Büyüklükleri 4 W, 6 W, 6 W ve 9 W olan dört direnç ile şekildeki devre parçası oluşturulmuştur.

K

L

4 W

6 W

6 W9 W

Buna göre, KL noktaları arasındaki eşdeğer di-renç kaç ohmdur?

A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12

4. Özdeş dirençlerle oluşturulan şekildeki devre parça-sında X, Y anahtarları açıkken KL noktaları arasın-daki eşdeğer direnç 18 Ω’dur.

LKRR R

X

Y

KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç yalnız X anahtarı kapatıldığında R

X, X ve Y anahtarları birlik-

te kapatıldığında da RXY

oluyor.

Buna göre, RX ve R

XY değerleri aşağıdakilerden

hangisinde doğru verilmiştir?

R

X (W)

R

XY (W)

A) 6 2

B) 6 3

C) 6 6

D) 9 2

E) 9 3

5. Düzgün türdeş silindirik bir tel şekildeki gibi büküle-rek O merkezli çember oluşturuluyor.

M

L

KO

KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 3 W ol-duğuna göre, KM noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohmdur?

A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E) 12

6. Özdeş ve R büyüklüğündeki 6 direnç ile şekildeki devre parçası oluşturulmuştur.

K

LR

R

R

R

RR

Buna göre, KL noktaları arasındaki eşdeğer di-renç kaç R’dir?

A) 23

B) 34

C) 43

D) 32

E) 53

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109766


33

Bu te

stte

ki so

rula

rı çö

zerk

en z

orla

ndın

mı?

O z

aman

sayf

a 23

’teki

4. s

orun

un ç

özüm

ünü

tekr

ar in

cele

. Baz

en, d

evre

yi h

arf y

önte

mi i

le te

krar

çiz

mek

işi

ni k

olay

laşt

ıraca

ktır.

7. Şekildeki devre parçasında KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç 3 W’dur.

K L

6 W

8 W

2 WR

Buna göre, R direnci kaç ohmdur?

A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12

8. Özdeş 4 tane direnç ile oluşturulan aşağıdaki devre parçalarından hangisinin uçları arasındaki eşdeğer direnç en küçüktür?

A) LK B)

K L

C) K L

D) K

L

E) LK

9. Dirençlerin bağlanmasıyla ilgili;

I. Seri bağlı dirençlerde eşdeğer direnç, devrede-ki her bir dirençten daha büyüktür.

II. Paralel bağlı dirençlerde eşdeğer direnç, dev-redeki her bir dirençten daha küçüktür.

III. Bir elektrik devresinde eşdeğer direnç, devre-deki en küçük ve en büyük dirençlerin değerleri arasında olur.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

10. Demirden yapılmış uzunlukları ve kesit alanları üze-rinde belirtilmiş direnç telleri ile şekildeki 1, 2, 3 dev-re parçaları oluşturulmuştur.

1. devre parçası

2L

2LS

S

2. devre parçası

L LS S

3. devre parçası

L L2S 2S

Bu devre parçalarının eşdeğer dirençleri R1,

R2, R

3 olduğuna göre, aşağıdaki sıralamalardan

hangisi doğrudur?

A) R1 = R

2 = R

3 B) R

1 > R

2 > R

3

C) R2 > R

1 = R

3 D) R

2 > R

3 > R

1

E) R3 > R

1 = R

2

11. Şekildeki devre parçasında X, Y anahtarları açıktır.

L

X Y

K

Bu devre parçasında,

I. yalnız X anahtarını kapatmak,

II. yalnız Y anahtarını kapatmak,

III. X ve Y anahtarlarını birlikte kapatmak

işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa, KL noktaları arasındaki eşdeğer direnç azalır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

10.sinif fizik · ürün adı 10. sınıf fizik sorular kitabı ürün no ok00-10.02skt06 isbn...

Documents