11 ndalimi i diskriminimit

8/18/2019 11 Ndalimi i Diskriminimit

1/19

Valon Murati

Janar 2016


2/19

DefinicioniDiskriminim konsiderohet çdo formë e dallimit,

përjashtimit, kufizimit ose ndonjë preferimi, me qëllim të

mohimit ose refuzimit të të drejtae të !ara!arta dhe

m!rojtjes, si dhe paraqet mohim të parimit të !arazisë dhe

f"erje të dinjitetit njerëzor# Varësisht n$a ars"eja për

trajtim të tillë, ne mund të flasim për diskriminim në !aza

ra%ore, kom!ëtare, n$j"re, $jinie, reli$jioni etj#

Diskriminimi është n$ushtë i lidhur me parimin e !arazisë

dhe dinjitetit të njeriut


3/19

&idoqoftë jo të $jitha dallimet duhet të trajtohen si

diskriminim në kuptimin e shkeljee të të drejtae të

njeriut#

'#&(# )ë të $jitha shtetet punësimi në ushtri, poli%i apo

institu%ione tjera pu!like është i kufizuar etëm për

shtetasit#

'arimi i !arazisë është një ndër parimet më kontroerse të

të drejtae të njeriut#


4/19

*ri elementet e diskriminimit+

Veprimet të %ilat %ilësohen si diskriminuese si dallimi,

përjashtimi, kufizimi dhe preferimi#

&hkaqet e diskriminimit, pra karakteristikat personale si

ra%a, n$j"ra, prejardhja, ori$jina kom!ëtareetnike, $jinia,

mosha, inte$riteti fizik etj#

-ëllimet dheose pasojat e diskriminimit, të %ilat kanë për

qëllim, parandalimin e iktimae të ushtrojnë dheose t.i

$ëzojnë të drejtat dhe liritë e t"re fundamentale


5/19

Kur konsiderohesh i diskriminuar:/tëherë kur trajtohesh keq, në krahasim me personat e

tjerë, të %ilët janë në situatë të njëjtë, për shkak të ndonjërës

n$a !azat e ndaluara të diskriminimit#

&illen padrejtësisht ndaj teje, përmes rre$ullae ose

kushtee, të %ilat duken neutrale, por përmes të %ilae tifaktikisht trajtohesh më keq për shkak të ndonjërës n$a

!azat e ndaluara të diskriminimit#

ëhesh o!jekt i n$a%mimee, komentee sht"pëse ose

përqeshëse, që lidhen me ndonjërën n$a !azat e ndaluara tëdiskriminimit#

ëhesh o!jekt i kër%ënimee sepse ke !ërë ankesë si i

diskriminuar#


6/19

Cilat janë format e diskriminimit?Diskriminimi i drejtpërdrejt

/tëherë kur qartazi tre$ohet përpjekja për diskriminim

Diskriminimi i tërthortë dhe kur qëndrimi neutral, apo një dispozitë neutralefaorizon një person ose një $rup në krahasim me të tjerët#

&hem!ull+ D"qanet zejtare të %ilat nuk punësojnë njerëz mefustane të $jata ose kokë të m!uluar këto dispozita

neutrale, në praktikë në mën"rë dispropor%ionale mund tëdëmtojnë anëtarët e $rupit#

3ka mendoni për çështjen e shamie në shkolla+ a ështëdiskriminim apo jo ndalimi i !artjes së t"re4


7/19

Karakteristikat e tjera të diskriminimitDiskriminimi institu%ional u referohet politikae, li$jee dhe zakonee të

%ilat sistematikisht rezultojnë në pa!arazi dhe diskriminim në shoqëri,or$anizatë ose institu%ion#

Dominimi+ 5 një $rupi dominant etnik lasor

Diskriminimi pozitii apo eprimi afirmati nënkupton masa të eçanta dhetë përkohshme të qeerisë, të %ilat s"nojnë arritjen de facto të !arazisë dhetejkalimin e formae institu%ionale të diskriminimit# " duhet të ndodhetëm për një periudhë të %aktuar kohore, sepse thel!i i mos7diskriminimitështë trajtimi i !ara!artë i njerëze#ushtetuta e osoës


8/19

Masat afirmative - SHBA/kti për të Drejtat 8iile 196:

;indon #


9/19

!li"imet e aktorëve të ndr#shëm në

sho$ëri %ër m!rojtjen n"a diskriminimiB!li$imet e shtetit+'ër të respektuar të drejtat

'ër të m!rojtur të drejtat

'ër të përm!ushur o!li$imet që dalin n$a marrëeshjet ndërkom!ëtareB!li$imet e sektorit priat;iria për or$anizimin sindikal

Cespektimi i normae që $arantojnë të drejtat e punëtorëe

'romoimi i mos7diskriminimit

B!li$imet e mediae dhe të shoqërisë %iile )$ritja e etëdijes së shoqërisë kundër diskriminimit

Monitorimi

uqizimi i iktimae


10/19


11/19

19-, Deklarata për Eli!ini!in e të "jit'a .or!ave të Diskri!ini!it /aor,

195, Konventa N$ërko!%ëtare për Eli!ini!in e të "jit'a .or!ave të Diskri!ini!it/aor, Neni 1: )ë këtë onentë shprehja >diskriminim ra%orA nënkupton çdo dallim, përjashtim, kufizim ose preferen%ë, që !azohet në ra%ën, n$j"rën, prejardhjen ose ori$jinënkom!ëtare e etnike, që ka për qëllim të shkaktojë ose komprometojë njohjen, $ëzimin oseushtrimin në kushte !arazie të të drejtae të njeriut e të lirie themelore në fushat politike,ekonomike, shoqërore dhe kulturore ose në çdo fushë tjetër të jetës pu!like#

Mekani!i: Ko!iteti për Eli!ini!in e të "jit'a .or!ave të Diskri!ini!it /aial

19, akti N$ërko!%ëtar për të Drejtat olitike $'e ivile, Neni 2: *ë $jithë njerëzit

janë të !ara!artë para li$jit dhe kanë të drejtë në m!rojtje të !ara!artë n$a li$ji, pa asnjë dallim# )ë këtë kontekst, li$ji duhet të ndalojë çdo diskriminim dhe të $arantojë për të $jithë njëm!rojtje të !ara!artë e të efektshme, kundër çdo diskriminimi, eçanërisht për shkak të ra%ës,n$j"rës, $jinisë, fesë, opinionit politik dhe çdo opinioni tjetër, ori$jinës kom!ëtare aposhoqërore pasurisë, lindjes ose çdo statusi tjetër#

Me këtë pakt, jo etëm që ndalohet diskriminimi por lirinë n$a diskriminimi e shndërron në tëdrejtë të njeriut më ete, për dallim n$a aktet e tjera, të %ilat e ndalojnë diskriminimin etëm nëushtrimin e të drejtae të $arantuara me to#

Mekani!i: Ko!iteti për të Drejtat e Njeriut


12/19

19, akti N$ërko!%ëtar për të Drejtat Ekono!ike, 3oiale $'eKulturore, Neni 2)2: &htetet palë të kësaj onente, zotohen se do të

$arantojnë që të drejtat e shpallura në të të z!atohen pa kurrfarë diskriminimi !azuar në ra%ën, n$j"rën, $jininë, $juhën, fenë, opinionin politik ose $jendjetjetër#

Mekani!i: Ko!iteti për të Drejtat Ekono!ike, 3oiale $'e KulturoreKus'tetuta e Kosovës nuk e për!%an si $oku!ent të o%li&ues'ë!) *

!un$ të n$ikojë kjo në $iskri!ini!+ 19-, Konventa N$ërko!%ëtare për N$ali!in $'e Dëni!in e Kri!it të

*partei$it 199, Konventa për Eli!ini!in e të "jit'a .or!ave të Diskri!ini!it

n$aj "ruas

Mekani!i: Ko!iteti për Eli!ini!in e të "jit'a .or!ave të Diskri!ini!it n$aj "ruas

1998, 3tatuti i "j#katës N$ërko!%ëtare enale

2008, Konventa për të Drejtat e ersonave !e *tësi të Kuiuar


13/19

Diskriminimi dhe mos-diskriminimi në

Kosovë(istorik i shkurtër

F)M57u+ Cre$ullorja 19991 'ër /utorizimin e/dministratës së 'ërkohshme në osoë Gli$jet e lefshme derimë 2: mars 1999H, Cre$ullorja 19992: M!i ;i$jin në uqiGli$jet e lefshme deri më 22 mars 19I9H

orniza ushtetuese, neni #1+ *ë $jithë personat në osoë$ëzojnë, pa diskriminim të asnjë lloji dhe !arazi të plotë, tëdrejtat dhe liritë themelore të njeriut#


14/19


15/19

6i&ji Nr)20047- Kun$ër Diskri!ini!it li&ji i parë në rajon

)eni 1+ -ëllimi i këtij li$ji është parandalimi dhe luftimi i diskriminimit,n$ritja e shkallës së !arazisë efektie dhe realizimi i parimit të trajtimit të !ara!artë të q"tetarëe të osoës para li$jit# )eni 2+Mos7diskriminimi m!ështetet në këto parime+ *ë trajtimit të !ara!artë *ë përfaqësimit të drejtë *ë mirëkuptimit dhe toleran%ës ndër7etnike

)eni :+usha e z!atimit të li$jit Gshih li$jinH )eni 6#1+ Masa afirmatie )eni I+ arra e proae !ie mi të paditurin#

Mekanizmi+ /okati i 'opullit G)eni 10H, or$anet administratie dhe$j"katat kompetente Gnenet L dhe 9H

odi 'enal i osoës 6 muaj deri në = ite dënim për shkelje të statusit

të !ara!artë të !anorëe të osoës Gneni 19H#


16/19

;i$ji i 'unës ndalon të $jitha format e diskriminimit në nenin

e tij =# )eni = i ;i$jit të 'unës ndalon të $jitha llojet e diskriminimit+ 1# Diskriminimi është i ndaluar në punësim dhe profesion, lidhur me

rekrutimin në punësim, trajnimin, promoimin e punësimit, kushtet e punësimit, masat disiplinore, ndërprerjen e kontratës së punës ose çështjee tëtjera n$a marrëdhënia e punës të rre$ulluara me ;i$j#

2# )dalohet diskriminimi i drejtpërdrejtë ose i tërthortë i personae me aftësitë kufizuara $jatë punësimit, aan%imit në punë dhe aan%imit profesional,nëse për atë end pune është i aftë ta kr"ejë punën në mën"rë adekuate#

# )uk konsiderohet diskriminim, çdo dallim, përjashtim ose dhënie e përparësisë, përkitazi me ndonjë end të %aktuar pune, në !azë të kriteree të%aktuara që kërkohen për atë end pune)

:# 'unëdhënësi është i o!li$uar që në rastin e punësimit të punëtorëe, për të

njëjtin end pune të për%aktojë kritere dhe mundësi të !ara!arta si për femraashtu edhe për meshkuj#

=# Dispozitat e ;i$jit nr# 200: undër Diskriminimit, do të z!atohendrejtpërsëdrejti kur është në p"etje marrëdhënia e punës e lidhur në mes të të punësuarit dhe punëdhënësit#


17/19

Kus'tetuta e /epu%likës së Kosovës, Neni 21, araia para6i&jit:

1# *ë $jithë janë të !ara!artë para li$jit# 3dokush e $ëzon tëdrejtën e m!rojtjes së !ara!artë li$jore, pa diskriminim 2# /skushnuk mund të diskriminohet në !azë të ra%ës, n$j"rës, $jinisë,$juhës, fesë, mendimee politike ose të tjera, prejardhjeskom!ëtare a shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet, pronës,

$jendjes ekonomike, so%iale, orientimit seksual, lindjes, aftësisë sëkufizuar ose ndonjë statusi tjetër personal# # 'arimet e m!rojtjessë !ara!artë li$jore nuk parandalojnë ënien e masae tëneojshme për m!rojtjen dhe përparimin e të drejtae tëindiidëe dhe $rupee që janë në pozitë të pa!ara!artë# Masat etilla do të z!atohen etëm derisa të arrihet qëllimi për të %ilin janëënë ato#

Edhe njëherë m!i diskriminimin poziti Gneni 6:#2 dhe ai 1:IH


18/19

Diskriminimi në shtetet f$inje dhe në

rajonCepu!lika e &hqipërisë;i$ji )r#10 221, :#2#2010, >'ër m!rojtjen n$a diskriminimiAMekanizmat+

/nkesat %iile 'aditë penale Masat e përkohshme omisioneri për m!rojtjen n$a diskriminimi G5rma arakuH

Cepu!lika e &er!isë të n$jashme si Cepu!lika e &hqipërisë

Cepu!lika e Maqedonisë+ ;i$jin në itin 2010+ pa orientim seksual Mekanizmat+ omision prej L etësh me fuqi për të dhënë etëm

opinione dhe për të !ashkëpunuar me /okatin e 'opullit 'ro%edurat e tjera të ankesae dhe të padie të njëjta me shtetet e tjera#


19/19

osnja dhe (er%e$oina

kanë li$jin për mos7diskriminim

Mekanizmi themelor është /okati i 'opullit

/nkesat, ankesat kolektie

ashkëpunimi me BJ-7të

B!li$im të m!ledh rastet e diskriminimitCol këshillues për q"tetarët

roa%ia

/okati i popullit

/okatët e eçantë

11 ndalimi i diskriminimit

Documents