11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20091

Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

Presentatie

11 oktober 2010

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20092

Indeling presentatie

• Rol Algemene Rekenkamer

• Achtergronden onderzoek stand van

zaken integriteitszorg Rijk 2009

• Stelsel van integriteitszorg

• Verantwoordelijkheden

• Conclusies

• Aanbevelingen

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20093

Rol Algemene Rekenkamer

• De Algemene Rekenkamer is een onafhankelijk hoog college van staat met de taak om onderzoek te doen naar de rechtmatigheid en doelmatigheid bij het Rijk en daaraan verbonden organen

• Integriteitszorg is wezenlijk element van de bedrijfsvoering en element van ‘good governance’

• Integriteit is structureel aandachtspunt in de strategie van de Rekenkamer voor de periode 2010-2015

• Nadruk op preventie en niet op repressie

• Focus op het functioneren van systemen

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20094

Achtergronden onderzoek Stand van zaken integriteitszorg Rijk 2009

• Doelen:

– bijdragen aan de integriteitszorg bij het Rijk door de stand van zaken in 2009 te inventariseren

– vooruitgang meten door vergelijking met onderzoek in 2004

– beeld verkrijgen van de beleving van integriteit door ambtenaren

• Past in een reeks rijksbrede onderzoeken naar integriteitszorg vanaf 1996

• Publicatie:

– overkoepelend rapport (deel 1 en 2) in drukvorm

– deel 3 van het overkoepelend rapport en de bevindingen per ministerie alleen op onze website

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20095

Stelsel van integriteitszorg

• Organisatorische maatregelen (hard controls)

– risicoanalyse

– beleid en regelgeving

– interne en accountantscontrole

– meldingsprocedures (klokkenluidersregeling) en incidentenregistratie

• Bevorderen integere organisatiecultuur (soft controls)

– waarden en normen

– dilemmatrainingen

– voorbeeldgedrag management

– bekendheid van integriteitsregelingen

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20096

Verantwoordelijkheden

• Minister van BZK heeft een coördinerende rol ten aanzien van:

–integriteit in de publieke sector in het algemeen

–sector Rijk in het bijzonder vanuit werkgeversrol

• Elke minister is zelf verantwoordelijk voor de integriteitszorg bij departement en daartoe behorende diensten/agentschappen

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20097

Onderzoeksmethode

• Inventarisatie van opzet en bestaan van integriteitsmaatregelen

bij dertien ministeries en zes agentschappen/diensten:

– Dienst Publiek en Communicatie - AZ

– Centraal Justitieel Incasso Bureau - Justitie

– Centrale Financiën Instellingen - OCW

– Belastingdienst - Financiën

– Agentschap Telecom - EZ

– College ter Beoordeling van Geneesmiddelen - VWS

• Belevingsonderzoek in de vorm van een representatieve

internetenquête onder ambtenaren

• Analyse meldingen- en inbreukenregistratie

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20098

Conclusies organisatorische maatregelen per thema

• Risicoanalyse is een relatief zwak element; denk bijvoorbeeld aan inzicht in kwetsbare werkgebieden (red flags), zoals:

– innen (aanslagen, heffingen, leges, premies…)

– aanbesteden (aanbestedingen, orders, gunningen…)

– uitkeren (subsidies, uitkeringen, toelagen…)

– verlenen (vergunningen, machtigingen, keuringen…)

– handhaven (toezicht, controle, inspectie, opsporing…)Bron: Algemene Rekenkamer; Studierapport Signaleren van fraude (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007-2008, 31 388, nrs. 1-2)

• Uniforme registratie meldingen, inbreuken en bestraffingen nog niet op orde

• Rijksbrede coördinatie onverminderd nodig

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 20099

Overkoepelend beeld stelsel van integriteitszorg

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 200910

Conclusies integriteitsbeleving

• Minderheid medewerkers beoordeelt voorbeeldgedrag en ethische sturing door de leiding van de organisatie als positief

• Leidinggevenden denken positiever dan niet-leidinggevenden over de integriteit van de eigen organisatie

• Bekendheid van medewerkers met integriteitsmaatregelen is beperkt

• Uit analyse blijkt dat soft controls en integere cultuur grote invloed hebben op het moreel bewustzijn en de integere werkhouding van medewerkers

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 200911

Bekendheid regelingen % van respondenten De procedure is

mij niet bekend

Ik weet dat de

procedure

bestaat

De procedure

bestaat en wordt

nageleefd

De procedure

wordt nageleefd

en werkt

Er is een procedure om vermoedens

van integriteitsinbreuken te melden. 39 46 12 3

Er is een procedure voor het

onderzoeken van vermoedens van

schendingen.51 36 11 3

Er is een sanctiebeleid bij incidenten. 47 39 12 2

Er is een procedure voor het

communiceren van schendingen. 63 27 8 2

Er is een registratie van (vermoedens

van) schendingen. 67 24 7 2

11 oktober 2010Stand van zaken integriteitszorg Rijk 200912

Aanbevelingen

• Inhaalslag maken bij de vier achterblijvende ministeries

• Behoud van het bereikte niveau bij de andere ministeries, ondanks taakstellingen en heroverwegingen

• Risicoanalyse toepassen om maatwerk te bereiken

• Inzet van soft controls doorzetten met specifieke aandacht voor:

– de voorbeeldrol van het management

– de mogelijk te optimistische perceptie bij het management

– de bekendheid van integriteitsmaatregelen

• Uniforme Registratie Integriteitsschendingen (URI) bij alle ministeries toepassen

• Rijksbrede coördinatie door minister van BZK op niveau houden