14. ayelen
TRANSCRIPT
EKOSISTEMAREN OSAGAIAK
Ekosistema leko edo ingurune fisiko bat da.
Bertan izaki bizidun guztiak bizitzen dira.
Horren erlazio multzoa da .
INGURUNE FISIKOA
Bizi diran leku batean ,hori da ingurune fisikoa.
Ingurune fisikoan dago adibidez :ura ,haizea ,argia ,temperatura (etab)
Ingurune fisiko bateako klimeak baldintza dau izaki bizidunen bizitza .Hau da , bizirik irauntzea.
ORGANISMO BIZIDUNA
• ESPEZIEA:
• Ezaugarri berbera daukien multzoa da
• POPULAZIOA:
• Ekosistema bizi diran espezie askotako multzo da.
• KOMUNITATEA:
• Ekosistema bateko populazio guztien multzoa da.
ELIKADURA ARABERAKO ERLAZINOA
• Adibidez:• Ekoisleak.• Lehenengo mailako kontzumitzailea.• Bigarren mailako kontzumitzailea.• Deskonposatzailea
EKOISLEAK
• Euren elikagaiak lortzeko gai dira.
• Adibidez : landarak
LEHENENGO MAILAKO KONTZUMITZAILEAK
• Animali bedargaleak dira eta ekoisles elikatzen dira
• Adibidez :untxia
BIGARREN MAILAKO KONTZUMITZAILEAK
• Animali okelagaleak dira eta lehenengo mailakoakaz elikatzen dira .
• Adibidez: tigrea
DESKONPOSATZAILEAK
• Bigarren mailako kontzumitzaileak
kaka egiten dabenean onddoak eta bakterioak sortzen dabez.
• Adibidez : onddoak.
ESPEZIE BERBEREKO BANAKOEN ARTEKO ERLAZINOA
• Populazinoa lehian naiz laguntza oinarritu daitekez.
• LEHIAN: Lehian sartzen dira janaria, bikotekidea edo argia
lortzeko.
• LAGUNTZA:Alkartzen dira elikatzeko
ugaltzeko edo babesteko
LAGUNTZA( ELIKAGAIAK)
Errezago lortzeko ,ehizan jarduteko tadeak osotzen dabez animali batzuk
Esate baterako harrapari batzuk (adibidez,otsoek edo lehoi emeek)
LAGUNTZA ( UGALTZEKO)
• Bikotekidea topatu behar dabe animalia
• Emeak ernaldueta gero,ar batzuk emeengandik aldentzen dira, baina beste
batzuk famila osotzen dabe.
LAGUNTZA (BABESA)
• Animali batzuek talde handitan eta beste batzuek txikitan babesten dira .
• SALDOTAN: Zaldiak,hienak eta zebra.
• ALDRAK: Paite,elaiek eta flameiko.
• SARDAK: Sardinak , hegalaburrek eta pirañe.
ESPEZIEEN ARTEKO ERLAZIOAK
• ADIBIDEZ :
• HARRAPARIAK
• LEHIAN
• MUTUALISMOA
• BIZKARROTASUNA
• KOMENTSALISMOA
HARRAPARITZA
• Espezie batek beste bati onura ataraten
deutso .Harrapakina hilten dau bere
elikagai bihurtzeko.
LEHIAN
• Oinarritutako erlazioak onuragarriak diraespezie bientzat.
MUTUALISMOA
• Orriturako erlzinoak onuragarria dira espezie bientzat
BIZKARROTASUNA
• Oinarritutako erlazinoetan parasito edo bizkarroi bat ostari deitutako beste
espezie baten bizkar bizi da
• Adibidez:zorriak eta gure burua bizi diranean .
KOMENTSALISMOAN
• Oinarritutako erlazinoak espezie batetzat onuragarrik dira ,eta besteari ez deutse
kalte egiten
LEHORREKO EKOSISTEMA
• Adibidez:• Oihanetan.• Baso epela.• Basamortua• Bedarkarea.
OIHANETAN
• Bero handia eta euri asko egite dau urte osoan.
BASO EPELA
• Urtaro batetik bestera tenperatura eta hezotasun alde handiak daukiezan inguruen berezko ekosistema da
BASAMORTUA
• Bero handia egunes eta hotz handia gauez
BEDARKAREA
• Bedarrak dira nagusi,eta zuhaitza gitxi dago .
• Adibidez:
• Estepa
• Larrak
• Sabana
URETAKO EKOSISTEMA
• UR GEZAKOAK : Ibaia , antzirak eta urmaelak.
• UR GAZIA: Ozeanoa eta itsasontzia
GIZAKIEK ARRISKUAN JARTEN DABE EKOSISTEMA
• ADIBIDEZ:• BASOETAKO SUTEEK ETA DEFORESTASINOA.
• ESPEZIE AROTZA.• LEHORTEAK.
• LURPEKO URA NEURRI BARIK ATERATEAK.• KUTSATZEN.
BASOETAKO SUTEEK ETA DEFORESTAZINOAK
• Basoak eta basoetako izaki bizidunak suintsitzen dabe. Gizakiek basoei su
emoten eutsie .Espaina , 200.000 sute inguru izaten dira
ESPEZIE AROTZA
• Txertatzea oso kaltegarria izan daiteke aurrez ekosistema horretan bizi ziran
espezientzat
LEHORTEAK
• Urmelak nekazaritza , abeltzaintza edo eraikuntzan erabiliteko lehorteak
hondatu egiten dauz ekosistemeak
LURPEKO URA NEURRI BARIK ATERATEAK
• Ureztatzeko edo etxebizitzetan erabilteko lurpeko ura neurri barik
aterateak.
HERRI BEHARREK
• Herri beharrek (adibidez: hiri handiek)ekosistema hondatzen dabe
KUTSATZEN
• Keak ,isuri industrialeak (etab) ekosistema orekea apurtu egiten dabe.
GIZAKIEK NATUREA BABESTEN DABE
• Horretarako parke naturalak eta parke nazionalak ipini dabez
DESAGERTZEKO ARRISKUAN
• Animaliek desagertzeko arriskuan danean babestu egiten dira
PASAIA BERREGITEKO
• Herri lan handi bat eraiki ostera ,edo meatze bat itxi eta gero ,ingurune hori
aldatu egiten da eraingin batzuk ipin da
BASOBARRITZEKO
• Sua badago edo basoa batu eskero ,gizakiek eremu hori
basobarritzeko ardurea hartzen dabe