15. stoklar 150 İlk madde ve malzeme 151 yarim mamul Üretİm 152 mamuller 153 tİcarİ mallar

15. STOKLAR150 İLK MADDE VE MALZEME 151 YARIM MAMUL ÜRETİM 152 MAMULLER153 TİCARİ MALLAR157 DİĞER STOKLAR158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)159 VERİLEN SİPARIŞ AVANSLARI

Satın alınan mallar maliyet değeri ile bu hesabın borcuna yazılır. Alış sırasında yapılan giderler de (nakliye, sigorta, hamaliye vb.) aynı şekilde hesabın borcuna kaydedilir. Satılan veya herhangi bir nedenle işletmeden çıkan ticari mallar ise hesabın alacağına yazılır.

YURT İÇİNDEN SATIN ALINAN TİCARİ MALLARIN

Maliyet Bedeli = Alış Bedeli

+ Taşıma Giderleri

+ Sigorta Giderleri

+ Komisyon Giderleri

+ Ambalaj Giderleri

+ Muhafaza Giderleri

YURT DIŞINDAN SATIN ALINAN TİCARİ MALLARIN

Maliyet Bedeli = Alış Bedeli

+ Taşıma Giderleri

+ Sigorta Giderleri

+ Komisyon Giderleri

+ Ambalaj Giderleri

+ Muhafaza Giderleri

+ Gümrük Vergisi

+ Kredi Faizleri

153 TİCARİ MALLAR

10.09.2007 tarihinde işletme 22 nolu fatura ile Yılmaz Ticaret’ten %18 KDV hariç 500 TL’lik mal veresiye olarak satın alınmıştır.

11.09.2007 tarihinde alınan malların nakliyesi için %18 KDV hariç olmak üzere 50 TL’lik nakliye faturası ödenmiştir. (Fatura No: 233)

------10.09.2007---------

153 TİCARİ MAL 500

191 İNDİRİLECEK KDV 90

320 SATICILAR 590

Yılmaz Tic.

22 nolu fatura ile alınan

------- --------------11.09.2007--------

153 TİCARİ MAL 50


100 KASA 59

223 nolu nakliye faturası

------- ---------

153 TİCARİ MALLAR/Alış ve alış masrafı

153 TİCARİ MALLAR/Alış iadesi

15.09.2007 tarihinde alınan malların %18 KDV hariç 100 TL’lik kısmı istenilen özellikleri taşımadığı gerekçesiyle satıcı Yılmaz Ticaret’e iade edilmiş, iade edilen mal ve kdv tutarı satıcının cari hesabından düşürülmüştür.

---------15.09.2007--------

320 SATICILAR 118

Yılmaz Tic.



Alış iadesi

---------- --------

Malın alış tarihi ile iade tarihi aynı ay içinde ise iade edilen malın KDV’si 191 İNDİRİLECEK KDV HESABI’nın alacak tarafına; farklı ayda ise 391 HESAPLANAN KDV HESABI’nın alacak tarafına yazılır. Her iki durumda da 191 ile 391 arasındaki fark değişmeyecektir.

153 TİCARİ MALLAR/Alış ıskontosu

05.11.2007 tarihinde Gezer Ticaret’ten 43 nolu fatura ile %18 KDV hariç 3.000 TL’lik mal 3 ay veresiye satın alınmıştır.

20.11.2007 tarihinde Gezer Ticaret’e vadesinden önce ödeme talebinde bulunulmuş, Gezer Ticaret %10 iskonto yapmış, kalan tutar için çek düzenlenerek Gezer Ticaret’e verilmiştir.

Alış faturası üzerinde yapılmış olan iskonto muhasebe kaydı yapılırken dikkate alınmaz, iskonto sonrası mal bedeli 153 TİCARİ MALLAR HESABI’na kaydedilir. Alış işlemi muhasebeleştirildikten sonra erken ödeme dolayısıyla yapılan iskontolar alış maliyetini azaltırlar, bu nedenle bu tür iskontolar 153 TİCARİ MALLAR HESABI’nın alacak tarafına yazılır.

---------05.11.2007------

153 TİCARİ MAL 3.000


320 SATICILAR 3.540

Gezer Ticaret

43 nolu fatura ile alınan

---------- -------

---------05.11.2007--------

320 SATICILAR 3.540


191 İND.KDV** 54

103 VERİLEN ÇEK (-) 3.186

---------- --------

**391 HES KDV HESABI da kullanılabilir

153 TİCARİ MALLAR/Satılan Ticari Mallar Maliyeti

Ticari mallar satıldığında satış fiyatı ile 600 YURT İÇİ SATIŞLAR HESABI’nın alacak tarafına yazılır. Satıştan elde edilen kar yada zararın tespit edilebilmesi için satılan malın maliyetinin tespitinin yapılarak 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ hesabının borç tarafına gider yazılması ve 153 TİCARİ MALLAR hesabının alacak tarafından malın depodan çıkışının yapılması gerekir.

Satışların maliyetini takip edebilmek için iki tür yöntem geliştirilmiştir.

. SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ

. ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ

STMM’nin KaydıSTMM’nin Kaydı

STMM belli ise;

SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ

Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa...

STMM belli değil ise;

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ

STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa...

• Ticari mal çeşidi az

• Satış yoğunluğu düşük

• Stok hareketlerini bilgisayar ile izleyen (Barkod Sistemi)

• kısaca satış anında STMM’ni bilen

İŞLETMELER için...

• Ticari mal çeşidi çok fazla

• Satış yoğunluğu çok yüksek

• Stok hareketlerini bilgisayar ile izlemeyen

• kısaca satış anında STMM’ni bilmeyen veya hesaplaması güç olan

İŞLETMELER için...

153 TİCARİ MALLAR/Satılan Ticari Malların Maliyeti

STMM’nin KaydıSTMM’nin Kaydı

STMM belli ise;

SÜREKLİ ENVANTER YÖNTEMİ

Her satış kaydından sonra STMM kaydı sürekli yapılabiliyorsa...

STMM belli değil ise;

ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ

STMM kaydı sadece belli aralıklarla hesaplanıp yapılabiliyorsa...

b

153 TİCARİ MALLAR 375,-

621 SATILAN TİCARİ MALLARIN MALİYETİ

375,-

a

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500,-

100 KASA 500,-



375,-

a


100 KASA 500,-

31/12

STMM = ALINANLAR – KALANLAR

153 TİCARİ MALLAR/Aralıklı Envanter Yöntemi

01.12.2007 : 3. 000 TL + 540 TL KDV tutarında mal veresiye olarak satın alınmıştır.

02.12.2007 : Alınan malın taşınması için 200 TL + 36 TL KDV tutarında ödeme nakit olarak yapılmıştır.

01.12.2007



320 SATICILAR 3.54002.12.2007



100 KASA 236

153 TİCARİ MAL

600 YURT İÇİ SATIŞLAR

3.000

200


05.12.2007 : Alınan malların 590 TL’lik kısmı (%18 KDV Dahil) iade edilmiş iade bedeli satıcının açık hesabından düşürülmüştür.

07.12.2007 : 2.000 TL + 360 TL KDV tutarında mal veresiye olarak satılmıştır.

05.12.2007


191 İND. KDV 90

320 SATICILAR 590

02.12.2007

120 ALICILAR 2.360

600 YİS 2.000

391 HES.KDV 360

153 TİCARİ MAL


3.000

200

500

2.000


08.12.2007


191 İND. KDV 900

321 BORÇ SNT. 5.900

10.12.2007

101 ALINAN ÇEKLER 3.540

600 YİS 3.000

391 HES.KDV 540

153 TİCARİ MAL


3.000

200

500

2.000

08.12.2007 : 5.000 TL + 900 TL KDV tutarında mal 3 ay vadeli senet karşılığında alınmıştır.

10.12.2007 : 3.000 TL + 540 TL KDV tutarında mal çek karşılığında satılmıştır

5.000

3.000


12.12.2007

321 BORÇ SNT. 5.900

191 İND. KDV 90

100 KASA 5.310

15.12.2007

127 DİĞER TİC.ALAC. 1.180

600 YİS 1.000

391 HES.KDV 180

153 TİCARİ MAL


3.000

200

500

2.000

5.000

3.000

12.12.2007 : 08.12.2007’de alınan malın bedeli satıcıya vadesinden önce %10 ıskontolu olarak ödenmiştir.

15.12.2007 : 1.000 TL + 180 TL KDV tutarında mal satılmış, fatura bedeli müşterinin kredi kartından çekilmiştir.

153 TİCARİ MAL. 500

500

1.000


31.12.2007

621 STMM . 6.000

153 TİCARİ MAL. 6.000

153 TİCARİ MAL 600 YURT İÇİ SATIŞLAR

3.000

200

500 2.000

5.000

3.000 500

1.000

31.12.2007 : Yapılan sayımda işletmenin deposunda 1.200 TL’lik mal bulunduğu tespit edilmiştir.

8.200 1.000

ALIŞLAR : 8.200

ALIŞ İADESİ -500

ALIŞ İSKT. -500

NET ALIŞLAR 7.200

DSMM -1.200

STMM 6.000

6.000

7.200(B)

1.200(B)

621 STMM

6.000

ALIŞLAR 50.000

İADE -3.000

İSKONTO -2.000

NET ALIŞLAR 45.000

DSMM -15.000

STMM 30.000

31.12.2007 tarihinde işletmenin stokları ile ilgili bilgiler şöyledir; ALIŞLAR 50.000, ALIŞ İADESİ 3.000, ALIŞ İSKONTOSU 2.000, DSMM 15.000, SATIŞLAR 40.000 TL dir. Buna göre; satışların maliyetini hesaplayarak maliyet kaydını yapınız, satış karını hesaplayınız.

SATIŞ KARI = 40.000 – 30.000

= 10.000 TL


153 TİCARİ MAL 600 YİS

50.000 3.000 2.000

50.000 5.000 45.000(B)

31.12.2007

621 STMM . 30.000

153 TİCARİ MAL. 30.000

30.000 15.000(B)

621 STMM

40.000 30.000

153 TİCARİ MALLAR/Satış iadesi (Aralıklı Envanter Yöntemi)

-------------08.01.2007----------

120 ALICILAR 14.160

600 YİS 12.000

391 HES.KDV 2.160

------------ -----------

08.01.2007 tarihinde %18 KDV hariç olmak üzere 12.000 TL’lik mal veresiye olarak satılmıştır.

10.01.2007 tarihinde satılan malların %18 KDV hariç 2.000 TL’lik kısmı müşteri tarafından iade edilmiş, ilgili tutar müşterinin cari hesabından düşülmüştür.

-------------10.01.2007----------

610 SATIŞTAN İADELER 2.000

391 HESAPLANAN KDV 360

120 ALICILAR 2.360

------------ -----------

153 TİCARİ MALLAR/Satış iadesi (Sürekli Envanter Yöntemi)

-------------08.01.2007----------

120 ALICILAR 14.160

600 YİS 12.000

391 HES.KDV 2.160

------------ -----------

08.01.2007 tarihinde %18 KDV hariç olmak üzere 12.000 TL’lik mal veresiye olarak satılmıştır.(STMM 8.000)

10.01.2007 tarihinde satılan malların %18 KDV hariç 2.000 TL’lik kısmı müşteri tarafından iade edilmiş, ilgili tutar müşterinin cari hesabından düşülmüştür.(STMM 1.300 TL)

-------------10.01.2007----------

610 SATIŞTAN İADELER 2.000


120 ALICILAR 2.360

------------ -----------

-------------08.01.2007----------

621 STMMM 8.000


------------ -----------

-------------10.01.2007----------


621 STMMM 1.300

------------ -----------

153 TİCARİ MALLAR/Satış ıskontosu (Aralıklı Envanter Yöntemi)

18.08.2007: ALAN TİCARET, SATAN TİCARET’TEN %18 KDV hariç 3.000 TL’lik malı 3 ay veresiye olmak üzere satın almıştır.

20.08.2007: ALAN TİCARET , SATAN TİCARET’E olan veresiye borcunu vadesinden önce %10 ıskontolu olarak nakit olarak ödemiştir.

-------------18.08.2007----------

153 TİCARİ MALLAR 3.000


320 SATICILAR 3.540

------------ -----------

-------------18.08.2007----------

120 ALICILAR 3.540

600 YİS 3.000


------------ -----------

-------------20.08.2007----------

320 SATICILAR 3.540


191 İND.KDV 54

100 KASA 3.186

------------ -----------

-------------20.08..2007----------

100 KASA 3.186

611 SATIŞ İSKONTOLARI 300


120 ALICILAR 3.540

------------ -----------

ALAN TİCARET AÇISINDANALAN TİCARET AÇISINDAN SATANSATAN TİCARET AÇISINDANTİCARET AÇISINDAN

153 TİCARİ MALLAR/Satış ıskontosu (Sürekli Envanter Yöntemi)

18.08.2007: ALAN TİCARET, SATAN TİCARET’ten %18 KDV hariç 3.000 TL’lik malı 3 ay veresiye olmak üzere satın almıştır.(STMM 2.000)

20.08.2007: ALAN TİCARET , SATAN TİCARET’e olan veresiye borcunu vadesinden önce %10 iskontolu olarak nakit olarak ödemiştir

-------------18.08.2007----------

153 TİCARİ MALLAR 3.000


320 SATICILAR 3.540

------------ -----------

-------------18.08.2007----------

120 ALICILAR 3.540

600 YİS 3.000


------------ ------------------------20.08.2007----------

320 SATICILAR 3.540


191 İND.KDV 54

100 KASA 3.186

------------ -----------

-------------20.08..2007----------

100 KASA 3.186

611 SATIŞ İSKONTOLARI 300


120 ALICILAR 3.540

------------ -----------

ALAN TİCARET AÇISINDAN SATAN TİCARET AÇISINDAN

-------------18.08.2007----------

621 STMM 2.000


------------ -----------

TARİH AÇIKLAMA Miktar Fiyat Maliyet

05.07.2005 Satınalma 100 kg 1.00 YTL/kg 100.00 YTL



TOPLAM 300 kg 450.00 YTL

10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

PROBLEM: Elimizde farklı fiyatlardan satın aldığımız 300 kg’lık mal olsun. Bunun 250 kg’lık kısmını 500 YTL’ye peşin sattığımızı varsayalım.

Bu durumda satış kaydını yapabiliriz ancak STMM kaydını yapamayız. Zira sattığımız 250 kg’lık malın maliyetini ve elimizde kalan 50 kg’lık malın maliyetini bilmiyoruz.

Stok Değerleme Yöntemleri:Stok Değerleme Yöntemleri:

• İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi

• Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemi

• Ortalama Fiyat Yöntemi

Bu yöntemler, farklı fiyatlardan alınan malların değerlemesine çözüm getirmektedir.

Özetle; satılan ve elde kalan TİCARİ MALLARIN değerini belirlemeye/hesaplamaya yarar.

3

1

2

3

21

05.07.200505.07.2005

07.07.200507.07.2005

09.07.200509.07.2005

21 3

Mal Alma ve Depolama

Satış

FIFOFIFO21 3

LIFOLIFO

Satış

SatınalmaSatınalma

TarihleriTarihleri

PİYASA

MÜŞTERİLER






10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

PROBLEM: Elimizde farklı fiyatlardan satın aldığımız 300 kg’lık mal olsun. Bunun 250 kg’lık kısmını 500 YTL’ye peşin sattığımızı varsayalım.

Sattığımız 250 kg’lık malın maliyetini ve elimizde kalan 50 kg’lık malın maliyetini hesaplamak için STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİNDEN yararlanırız.

FIFO’ya göre çözüm (İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi):

TARİH GİREN ÇIKAN KALAN

Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL

05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 200.00

10.12.2005

100 100 50

250

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 100.00 350.00

50

2.00

100.00 31.12.2005 50 2.00 100.00






10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

LIFO’ya göre çözüm (İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi):

TARİH GİREN ÇIKAN KALAN

Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL

05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 200.00

10.12.2005

100 100 50

250

2.00 1.50 1.00

200.00 150.00

50.00 400.00

50

1.00

50.00 31.12.2005 50 1.00 50.00






10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

Ortalama ve Hareketli Ortalama Fiyat Yöntemi’ne göre çözüm:

GİREN ÇIKAN KALAN Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar TARİH

kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL 05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100 300

1.00 1.50 2.00 1.50

100.00 150.00 200.00 450.00

10.12.2005

250

1.50

375.00

50

1.50

75.00 31.12.2005 50 1.50 75.00

STMM Dönem Sonu Stok

STOK DEĞERLEME

YÖNTEMİALIŞ STMM

DÖNEM SONU STOK

FIFO 450 YTL 350 YTL 100 YTL

LIFO 450 YTL 400 YTL 50 YTL

ORTALAMA 450 YTL 375 YTL 75 YTL

11



375,-

10.12.2005

ÖRNEK : Mal Stoklarını “Ortalama Fiyat Yöntemi”ne göre değerleyen işletmenin 10.12.2005 tarihindeki satışlarının maliyet kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

153 TİCARİ MALLAR(05.07.2005) 100,-

(07.07.2005) 150,-

(09.07.2005) 200,-

(10.12.2005) 375,-

450,- 375,-

Dönem sonu mal (mevcudu) stok : 75,- (= 450 - 375)

0


100 KASA 500,-10.12.2005

15. stoklar 150 İlk madde ve malzeme 151 yarim mamul Üretİm 152 mamuller 153 tİcarİ mallar

Documents