15419218 tradisyon at kulturang pinoy

112
 Mga Pagdiriwang sa Pilipina s www .seasite.niu.edu/T agalog/modules_in_T agalog/mga_pagdiriwang_s a_  pilipinas.htm - 25k - Maraming pagdiriwang sa loob ng isang taon. Ang mga pagdiriwang sa Pilipinas ay mga pambansang pagdiriwang, mga pansibikong pagdiriwang at mga pagdiriwang na panrelihiyon.  Mga Pambansang Pagdiriwang Ang mga okasyong ipinagdiriwang sa buong kapuluan ay yaong napakahalaga sa kasaysayan at lipunan. Nakikiisa ang bawat isa sa mga Pilipino sa pagdaraos ng mga ito kaya't tinatawag itong pambansang pagdiriwang. Karaniwang idinedeklarang pista opisyal o walang pasok sa mga opisina at paaralan ang mga pambasang pagdiriwang.  Bagong Taon Tuwing unang araw ng Enero ipinagdiriwang ang Bagong Taon. Masayang sinasalubong ito bago maghating-gabi ng Disyembre 31. Masayang sama-samang kumakain at nagkukuwentuhan pa ang mga kasapi ng mag-anak. Nag-sisimba, nagbabatian, at nag-iingay pa sila nang buong sigla sa pagsalubong nito. Ginagawa pa nila itong family reunion. Dito ipinapakita ang pagbubuklud- buklod ng pamilya.   Araw ng Rebolusyo ng EDSA Makaysaysayan ang araw na ito. Ipinagdiriwang ito tuwing ika-25 ng Pebrero. Ang araw na ito ang naging hudyat ng pagbalik ng kalayaan ng mga mamamayan Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Upload: alona-asdilla

Post on 30-Oct-2015

1.770 views

Category:

Documents


8 download

DESCRIPTION

aaaa

TRANSCRIPT

Page 1: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 1/112

 Mga Pagdiriwang sa Pilipinas

www.seasite.niu.edu/Tagalog/modules_in_Tagalog/mga_pagdiriwang_s

a_ pilipinas.htm - 25k -

Maraming pagdiriwang sa loob ng isang taon. Ang mga pagdiriwang

sa Pilipinas ay mga pambansang pagdiriwang, mga pansibikong pagdiriwang at

mga pagdiriwang na panrelihiyon. 

 Mga Pambansang Pagdiriwang 

Ang mga okasyong ipinagdiriwang sa buong kapuluan ay yaong

napakahalaga sa kasaysayan at lipunan. Nakikiisa ang bawat isa sa mga Pilipinosa pagdaraos ng mga ito kaya't tinatawag itong pambansang pagdiriwang.

Karaniwang idinedeklarang pista opisyal o walang pasok sa mga opisina at

paaralan ang mga pambasang pagdiriwang.

 

Bagong Taon

Tuwing unang araw ng Enero

ipinagdiriwang ang Bagong Taon.

Masayang sinasalubong ito bago

maghating-gabi ng Disyembre 31.

Masayang sama-samang kumakain at

nagkukuwentuhan pa ang mga kasapi ng

mag-anak. Nag-sisimba, nagbabatian, at nag-iingay pa sila nang buong sigla sa

pagsalubong nito. Ginagawa pa nila itong family

reunion. Dito ipinapakita ang pagbubuklud-

buklod ng pamilya.

 

 Araw ng Rebolusyong EDSA

Makaysaysayan ang araw na ito.

Ipinagdiriwang ito tuwing ika-25 ng Pebrero. Ang

araw na ito ang naging hudyat ng pagbalik ng kalayaan ng mga mamamayan

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 2: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 2/112

mula sa rehimeng diktador. Nagkaisang nagtungo ang libu-libong mga Pilipino

sa EDSA noong Pebrero 22-25, 1986. Ito ay sa harap ng Camp Aguinaldo at

Camp Crame. Sinuportahan ito ng mga mamamayan. Tinawag itong

Rebolusyong EDSA o EDSA Revolution. Tinatawag din itong People's Power

Revolution o Rebolusyong Lakas-Sambayanan at Rebolusyon ng Pebrero.

 Araw ng Kagitingan

Ang krus sa tuktok ng Bundok Samat sa Bataan ang

nagpapagunita hinggil sa mga matatapang na sundalong

Pilipino na lumaban sa mga Hapones noong Ikalawang

Digmaang Pandaigdig. Dambana ng Kagitingan ang tawag sabantayog na ito. Ginugunita ng bansa ang Araw ng Kagitingan

tuwing sasapit ang Abril 9. Ipinakita rin dito ang pakakaisa

laban sa mga dayuhan.

 

 Araw ng Mangagawa

Ipinagdiriwang tuwing Mayo 1 ang Arawng Manggagawa. Pinahahalagahan ang mga

manggagawa dahil sa kanilang mga paglilingkod sa

lipunan. Sila ang tumutulong sa atin sa pagtugon sa

ating mga pangangailangan. Tumutulong sila upang

tayo'y may pagkain araw-araw, maayos na tirahan,

iba-ibang kagamitan, at iba pang bagay.

Timaura ni Antipas Delotavo, 1991

 

 Araw ng Kalayaan

Tuwing Hunyo 12 ng bawat taon ginugunita at

ipinagdiriwang ng mga Pilipino ang Araw ng Kalayaan mula sa

España. May parada at pag-aalay rin ng mga bulaklak sa bantayog

ni Rizal. Nag-aalay rin ng mga bulaklak sa iba pang mga bayani.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 3: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 3/112

Itinataas pa ng pangulo ng bansa ang watawat ng Pilipinas sa Rizal Park.

Marami pang inihahandang programa, konsiyerto, at kasayahan sa pagdiriwang

na ito. Sama-sama ang mga Pilipino ipinagdiriwang ang okasyong ito.

 Imaginary Patriot ni Benedicto Cabrera, 1975

 

 Araw ng mga Bayani

Ang Araw ng mga Bayani ay ipinagdiriwang

tuwing Agosto 26 taun-taon. Nag-aalay ang mga

Pilipino ng mga bulaklak para sa kanila. May mga

palatuntunan pa. Pinahahalagahan sa araw na ito ang

mga nagawa ng mga bayani para sa kalayaan at

kapakanan ng bansa.

Balik sa simula

 

 Mga Pansibikong Pagdiriwang 

May iba pang mga pagdiriwang sa Pilipinas. Kabilang dito ay ang mga

pansibikong pagdiriwang. Isinasagawa ang mga ito sa iba't ibang buwan sa

buong taon. Ipinakikita rito ang mga katangian at ilang kaugalian ng mga

Pilipino. Di tulad ng mga pambansang pagdiriwang na idinideklarang pista

opisyal, ang mga pangsibikong pagdiriwang ay karaniwang idinaraos nang may

pasok din sa opisina at paaralan sa buong bansa. Gayunman, may ilang lugar na

nagdedeklarang walang pasok gaya ng Lungsod Quezon kapag nagdiriwang ng

pakakatatag nito tuwing Agosto 19.

 

 Araw ng mga Puso

Tuwing ika-14 ng Pebrero ito. Ipinakikita

natin sa ating mga mahal sa buhay kung gaano natin

sila inaalala. Ipinakikita rin natin ang kahalagahan nila.

Marami tayong ginagawang paraan upang ipakita ang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 4: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 4/112

ating pagmamahal. Nagkakaisa tayo sa pagdaraos ng pagdiriwang na ito.

Nagbibigayn tao ng kard o anumang alaala sa araw na ito.

 Linggo ng Pag-iwas sa Sunog Ipinagdiriwang ang Linggo ng pag-iwas sa Sunog sa buwan ng Mayo.

Binibigyang-diin ang mga paraan kung paano tayo mag-iingat sa sunog.

Tinuturuan din tayo sa pag-iwas sa sunog. Natututuhan pa natin ang nararapat

na gagawin kung may sunog. Kapag may sunog sa ating lugar, nagtutulungan

tayo upang mapatay ito. May mga programa pa ang mga barangay na

nagpapakita ng mga paraan ng pag-iwas sa sunog.

 Araw ng mga Ina/mga Ama

Mga

pagdiriwang na

pansibiko ang Araw

ng mga Ina at Araw

ng mga Ama.

Tuwing ikalawang Linggo ng Mayo ang pagdiriwang para sa mga ina at tuwing

ikatlong Linggo ng Hunyo ang sa mga ama. Ginugunita natin sa mga araw na ito

ang kabutihan ng ating ina at ama.

 Linggo ng Wika

Marami paligsahan tuwing sasapit ang buwan ng Agosto. Ito'y mga

patimpalak sa pagtula, pag-awit, at pagsusulat ng sanaysay sa wikang Filipino.

Karaniwang ipinagdiriwang ito sa ika-19 ng Agosto. Ito ang kaarawan ni

Pangulong Manuel L. Quezon, ang Ama ng Wikang Pambansa. Karaniwangnagkakaisa ang buong bansa sa okasyong ito. Binibigyang-diin ang pagmamahal

sa ating wika. Pinahahalagahan at pinayayaman pa natin ito. Nakikiisa ang mga

Pilipino sa paggamit ng Filipino sa pagpupulong, sa pagsulat, at sa talakayan.

 Araw ng mga Nagkakaisang Bansa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 5: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 5/112

Pagsapit naman ng Oktubre 24, ipinagdiriwang ang Araw ng mga

Nagkakaisang Bansa. Ipinakikita ng pagdiriwang na ito ang ang

pakikipagkaibigan natin sa iba't ibang bansa sa buong mundo. Pagkakabuklud-

buklod ang simbolo nito. Ang Samahan ng mga Nagkakaisang Bansa ang

nagbubuklod upang lubos na magkaunawaan at magkaisa ang mga bansa.Pagtutulungan ang isa pang layon nito. May mga palatuntunan din inihahanda

rito. Hindi lamang sa paaralan kundi pati na sa telebisyon at radyo.

 Linggo ng Mag-anak

Ito ang araw na ginugunita ng mga Pilipino

ang kahalagahan ng mag-anak at ang pagmamahalan at

pagkakaisa ng bawat kasapi nito.

 Araw ng mga Guro

Iba-iba ang buwan ng pagdiriwang nito. Dito naman pinahahalagahan

ang kabutihan ginagawa sa atin ng mga guro.

 Araw ng Maynila/Araw ng Lungsod Quezon

Ginugunita rin ng mga Pilipino ang kanilang lungsod o bayan.

Nagkakaiba-iba ng lamang ito ng petsa ayon sa bayani o natatanging Pilipinongginugunita. Tuwing Hunyo 24 ang Araw ng Maynila. Ika -19 naman ng Agosto

ang Araw ng Lungsod Quezon.

Balik sa simula

 Mga Pagdiriwang na Panrelihiyon

Marami pagdiriwang na panrelihiyon sa Pilipinas. Isinasagawa rin ito

sa iba't ibang buwan sa buong taon. Makikita rito ang mga kaugalian at

katangiang Pilipino

 Pasko

Mahalaga para sa mga kapatid nating

Kristiyano ang pagdiriwang ng Kapaskuhan

tuwing ika-25 ng Disyembre. Araw ito ng

paggunita sa pagsilang ni Jesus, ang Anak ng

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 6: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 6/112

Diyos ng mga Kristiyano. Misa de gallo o simbang-gabi ang hudyat ng

pagdiriwang ng Kapaskuhan. Nagsisimula ito sa ika-16 ng Disyembre. Ang misa

de gallo ang magkakasunod na siyam na simbang-gabi hanggang sumapit ang

araw ng Pasko. Nagkakaisa ang mga Pilipino sa pagdiriwang nito. Marami ang

dumadalo sa misang ito. Sama-samang nagsisimba ang mag-anak dito.

Pagmamahal sa bawat isa ang mensaheng ipinahahatid sa atin tuwing

sasapit ang Pasko. Isang araw rin ito para sa mga mahal sa buhay - mga kamag-

anak at mga kaibigan - at pati na rin ng mga kaaway. Kailangang maghatid ang

bawat Kristiyanong Pilipino ng kapayapaan hindi lamang sa buong bansa kundi

pati na rin sa buong mundo. Kung kaya't dapat tandaan na ang mensahe ng

Pasko ay pagmamahal at kapayapaan. Tanda rin ito ng pagkakabuklod ng mga

mag-anak. Nagsasama-sama rito o nagkakaroon ng reunion ang mga kasapi ng

mag-anak.

Isa pang napakagandang pagdiriwang kung Pasko ang parada ng

makukulay at maiilaw na parol na yari sa San Fernando, Pampanga. Dinarayo ng

mga turista ang paradang ito.

 Ati-atihan

Ito ay pagdiriwang sa Kalibo, Aklan. Tatlong araw

ito ng pag-awit at pagsayaw sa mga daan. Nagpaphid nguling o anumang itim na pangkulay sa buong katawan ang

mga sumasali sa parada. Nagsusuot pa sila ng makukulay na

kasuotan habang nagsasayaw sa saliw ng tugtog ng mga

tambol sa kalsada. Hawak ang imahen ng Santo Niño ng

isang ati habang sumsayaw. Sumisigaw naman ng "viva" ang

iba sa kanilang pagsasayaw. "Mahabang buhay' ang kahulugan ng salitang viva.

 Mahal na Araw

Isang napakahalaga at natatanging

tradisyon ito ng mga Katolikong Pilipino.

Nagkakaisa ang ito sa pagdaraos nito.

Karaniwang makaririnig ng pabasa sa baryo,

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 7: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 7/112

kapilya, at pati na sa mga tahanan na ikinukuwento ang buhay ni Cristo.

Penitensiya naman ang tawag sa ginagawa ng mga Pilipinong nagpapasakit o

namamanata tuwing Mahal na Araw, Kanilang pinahihirapan at pinarurusahan

ang sarili sa pagdadala ng krus o pagpalo at pagsugat sa

kanilang mga katawan. Isang prusisyon ng mga rebulto niCristo at iba pang santo ang inilalakad sa mga

pangunahing daan ng baryo o bayan tuwing Biyernes

Santo. Maingay at masayang naririnig ang kampana ng

lahat ng simbahan tuwing Linggo ng Pagkabuhay upang

ipabando o ipahayag ang muling pagkabuhay ng ating

Panginoon.

May isa pang

gawaing isinasagawa tuwing Mahal na Araw. Ito angMoriones ng Marinduque. Isang makulay na

kaugalian pang-Mahal na Araw ito. Nagsusuot ng

damit ng mga Romanong sundalo at makukulay na

maskara ang mga namamanata.

 Pahiyas

Isang tradisyon din ito. Pinararangalan dito

ang santo ng mga magsasaka na si San Isidro de

Labrador. Nagkakaisang nagsasabit ang mga taga-

Quezon ng mga produktong-bukid at katutubong

pagkain sa pintuan at mga

bintana ng kanilang bahay.

Isang Bahagi ng pagdiriwang ng San Isidro ang

pagbasbas sa mga kalabaw. Ipinaparada ng mgamagsasaka ang kani-kanilang mga kalabaw patungo sa

simbahan upang mabasbasan ng pari. Naniniwala sila na

malalayo sila at ang kanilang mga kalabaw sa mga sakit

at aksidente sa pagbasbas na ito. Isang makulay na pagdiriwang ito na

kinalulugdan ng lahat sa Quezon tuwing buwan ng Mayo.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 8: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 8/112

 

Santakrusan

Ito ang isa pa ring kasayahan. Ang santakrusan ay

isinasagawa kung Mayo. Isang prusisyon ito na nagpapakitaat isinasadula ang paghahanap ni Santa Elena sa Banal na

Krus. Maraming naggagandahang kababaihan sa prusisyong

ito na kumakatawan kay Birheng Maria at iba pang mga

babaing tauhan sa Bibliya at mga akadang kaugnay nito.

 Pista ng Peñafrancia

Isang kapistahan ang idinaraos tuwing Setyembre 17 sa

Lungsod ng Naga, Camarines Sur sa

rehiyon ng Bicol. Isang prusisyon sa ilog

ng mapagmilagrong imahen ng Birhen ng

Peñafrancia ang dinarayo sa pagdiriwang

na ito. Isinasagawa ang prusisyong ito sa

Ilog ng Naga at kalalakihan lamang ang lumalahok.

Magandang nilagyan ng palamuti ang trono ng birhen na

nasa isang kasko.

 Araw ng mga Patay o Todos los Santos

Ipinagdiriwang ito tuwing unang araw ng Nobyembre. Ginugunita at

pinararangalan ang mga namatay na kamag-anak sa araw na ito. Karaniwang

nagtutungo ang mga Pilipino sa sementeryo upang magsindi ng mga kandila,

mag-alay ng mga bulaklak at pagkain, at magdasal para sa namatay na mga

mahal sa buhay. Nagkakaisa rin ang mga Pilipino sa pagsasagawa ng mgakaugaliang ito.

 Ramadan

Isang buwang pagdiriwang ito ng ating mga kapatid na Muslim sa

Timog tuwing Marso hanggang Abril. Sama-sama at nagkakaisa rin sila sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 9: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 9/112

pagdiriwang ng okasyong ito. Mahalagang pagdiriwang ito sa kanila. Idinaraos

ang kaugalian at tradisyong ito ng mga tagasunod ng Islam sa buong mundo.

Nagsusuot ng mahabang belo sa kanilang mukha ang mga babaing Muslim

kapag nagtutungo sila sa kanilang mosque. Nangingilin or nag-aayuno ang lahat

ng mga Muslim sa mga pagdiriwang na tulad nito. Nagdarasal sila kay Allah nakanilang Panginoon. Ginugunita nila ang pakakahayag o rebelasyon ng Koran

kay Mohammmed, ang propeta ng Islam. Nagbabasa pa sila ng Koran. Ang

Koran ay banal na aklat ng mga Muslim.

 

 Hari Raya Puasa

Pagkatapos ng Ramadan, ipinagdiriwang ng mga kapatid nating

Muslim ang Hari Raya Puasa. Isa itong pasasalamat nila. Nagsisimula atginigising sila ng malalakas na ingay ng mga tambol. Agad silang nagbibihis ng

kanilang magagarang kasuotan at nagtutungo sa mosque. Nagdarasal sila ng

isang oras. Imam ang tawag sa kanilang pari.

Balik sa simula

 Mula sa Librong Bayanihan 2 ni Priscila B. Dizon

Maikling Pagsasanay:

A. Sabihin kung ano ang inilalarawang pagdiriwang:

1. Ito ang pinakamahalagang pagdiriwang ng mga Muslim.

2. Ipinaparada ng magbubukid ang kanilang mga kalabaw sa daan patungo sa

simbahan.

3. Magagandang dalaga ang mga kasapi sa prusisyong ito.

4. Nakasuot ng sundalong Romano ang mga namamantang kalalakihan sa

pagdiriwang na ito sa Marinduque.

5. Isang makulay na pagdiriwang ito kung saan nagsasayaw at umaawit sa daanang mga kasapi.

B. Sabihin kung kailan ipinagdiriwang ang mga sumusunod na okasyon:

1. Linggo ng Wika

2. Araw ng Maynila

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 10: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 10/112

3. Araw ng Kagitingan

4. Araw ng mga Bayani

5. Pista ng Peñafrancia

Mga Kaugaliang Pilipino Tuwing Pasko Curren

6549 Rating: 5.0/5 (2 votes cast)

Sinasabing ang Kapaskuhan ang siyang pinakamahabang pagdiriwang sa

bansa, dala na rin marahil ng matinding impluwensiya ng relihiyong 

Kristiyanismo. Unang araw pa lang ng Disyembre ay matamang naghahanda

na ang mga Filipino upang simulan ang kaugaliang ipagdiwang ang 

kapanganakan ni Hesukristo. Mula sa dekorasyon, kasuotan, pagkain at 

awitin, talaga namang makikita, maririnig at maaamoy na ang Kapaskuhan ay 

 papalapit na. Heto ang ilan sa mga kinagisnan nang kaugalian ng mga

Filipino bilang paggunita at paghahanda sa Pasko. 

Parol 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 11: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 11/112

Hindi pa man tumutuntong ang kalendaryo sa buwan ng Disyembre ay paisa-isa nang

naglilitwan ang mga naglalakihan at makukulay na parol sa mga tahanan. Ang parol ay hugis

bituin na lampara na sumisimbolo sa tala na nagtanglaw sa tatlong mago sa pagbaybay ng

kanilang daan patungo sa sabsaban ni Hesus. Tanyag sa Pampanga, ito ay ginagamit naman

ngayon upang ilawan ang mga daan para sa mga taong dadalo sa Misa de Gallo.

Belen 

Maliban sa pagsasabit ng Parol, tradisyon na rin ang paglalagay ng Belen sa mga tahanan.

 Ang Belen ay tila isang tableau na nagpapakita ng eksena ng kapanganakan ni Hesus, katabi

ang amang si Santo Jose at inang Birheng Maria. Malimit ay ito'y isang pinaliit na replika ng

nasabing eksena, ngunit may ilan naman na gumagawa ng makatotohanang anyo nito at

inilalagak sa hardin.

Simbang Gabi 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 12: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 12/112

Mas kilala bilang Misa de Gallo (o Misa ng Tandang), ito ay isang tradisyon ng pagsisimba sa

dakong alas-singko ng bukang liwayway, simula ika-16 ng Disyembre, hanggang sa bisperas

ng Pasko. Nagsimula ang tradisyong ito noong panahon ng pananakop ng mga Kastila sa

Pilipinas. Dahil maagang nagtutungo sa kabukiran ang mga magsasaka ay napagpasyahan

ng mga kura-paroko na magdaos ng misa nang higit na mas maaga upang maging sila ay

makadalo. Ang tradisyong ito ay patuloy na isinasagawa marahil ay buhat sa paniniwala na

ang kahilingan o panata ng sinumang makabuo ng siyam na araw na simbang gabi ay

matutupad.

Mga Kakanin 

Kaakibat ng Simbang Gabi ay ang pagsasalu-salo ng pamilya sa pagkain ng mga kakaning

Filipino. Matatagpuan sa labas ng mga simbahan ang hanay ng mga munting tindahan na

nag-hahain ng mga malalagkit na pagkain gaya ng puto bumbong (malagkit na kanin na kulay

ube at hinuhulma sa isang bumbong o manipis na kawayan) at bibingka (hinurno sa uling na

malagkit na kanin na may kasamang itlog na maalat at niyog). Upang mapawi ang ginaw hatid

ng hanging amihan sa umaga ay mayroong mainit na tsokolate ring mabibili na masarap ding

panulak sa malagkit na kakanin.

Paghaharana 

Cumbanchero ang tawag sa grupo, na kalimita'y buhat sa Simabahan o paaralan, na

naghaharana at nagbabahay-bahay upang maghandog ng awiting pamasko. Kadalasan ay

may bitbit silang mga instrumento upang sabayan ang kanilang pag-awit. Maliban sa kanila,

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 13: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 13/112

talamak din sa mga kalsada ang mga paslit na nagsisipag-awit ng kanilang bersyon ng

kantang pamasko.

Awiting Pamasko 

Bilang senyales na malapit na ang pasko ay maririnig na pumapailanlang na sa hangin ang

mga himig o awiting pamasko. Maririnig sa mga paaralan, simbahan at maging sa istasyon ng

radyo ang mga napapanahong musika na kadalasa'y sinulat at inawit ng mga batikang

kompositor at mang-aawit sa Pilipinas.

Noche Buena 

Tradisyon din ng pamilyang Filipino ang pagsasalu-salo ng hapunan sa bisperas ng Pasko,

matapos ang huling Misa ng Simbang Gabi. Kadalasan ay isang munting pista ang idinaraos

sa tahanan, kasama ang ilang kamag-anak at malalapit na kaibigan, kasabay ng pagbibigay

ng mga regalo. Hindi kinakailangang masagana ang hapag-kainan. Higit na mahalaga ang

magkasama at magkabuklod ang buong mag-anak.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 14: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 14/112

Panunuluyan 

Masasaksihan lalo na sa mga lalawigan ang pagsasadula ng masalimuot na paglalakbay ng

banal na mag-asawa para sa kapanganakan ng anak nilang si Hesus. Kadalasan ay

ginaganap ang dulang ito sa plaza o di kaya'y sa Simbahan bago simulan ang Misa sa

bisperas ng pasko.

Aguinaldo 

Pinakahihintay-hintay lalo na ng mga kabataang Filipino ang Pasko dahil sa paghingi ng

 Aguinaldo (hango sa salitang Espanyol na nangangahulugang “regalo”). Ito ay ang

pagbabahay-bahay ng mga bata sa kanilang mga ninong at ninang, maging sa kanilang mga

kamag-anak upang sila'y mabiyayaan ng regalo na malimit ay nasa anyo ng salapi.

Masasaksihan rin dito ang ugaling Filipino na pagmamano o ang paglapat ng noo sa kamay

ng mas nakatatanda.

Sanggunian

How to Celebrate a Filipino Christmas. (hinango noong Disyembre 1, 2008)

Philippine Christmas. (hinango noong Disyembre 1, 2008)

Christmas in the Philippines. (hinango noong Disyembre 2, 2008)

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 15: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 15/112

TALUMPATI SA KALAGAYAN NG EDUKASYON SA PILIPINAS

http://karwaskil.multiply.com/journal/item/34

(paumanhin at hindi ko nakuha ang pangalan ng may katha)

Una sa lahat, tunghayan natin ang kalagayan ng sistema ng

edukasyon kung saan hinuhubog ang mga susunod na mga propesyunal

sa masmidya, peryodismo, relasyong publiko at adbertaysing.

Sa kasalukuyan, milyun-milyong kabataang Pilipino ang nasasadlak sakarukhaan at patuloy na ninanakawan ng kanilang kinabukasan.

Sa taun-taong pagtataas ng matrikula, sino pa'ng maniniwala na ang mga

kapitalistang edukador at may-ari ng paaralan ay hindi nagkakamal ng

supertubo?

Gayong itinakda ng Konstitusyon ng Pilipinas na ang edukasyon aykarapatan ng mamamayan, para sa mga kapitalistang edukador ito'y

sang malaking negosyo. Mapatutunayan ito sa kalagayan ng UPHSL at iba

pang eskuwelahan dito sa lalawigan ng Laguna, kung saan dumarami angbilang ng mga drop-outs. Kabi-kabila rin ang mga kilos-protesta ng

estudyante at guro para ilantad ang pagsasamantala at kalunus-lunosnilang kalagayan.

Iniulat ng Commission on Higher Education (CHED) na may 370 o 28% ng

kabuuang bilang ng mga pribadong kolehiyo at unibersidad sa buong

bansa ang nagtaas ng matrikula nitong taon. Ang national averagepercentage increase nito ay aabot sa 11.09%.

Ayon pa sa ulat, may 70 paaralan ang nagtaas ng matrikula sa rehiyong

Timog Katagalugan, kung saan tinatayang 14.26% o P39.39 kada yunit

ang halaga ng itinaas.

Kung pagbabatayan naman ang Report on Higher Education Institutionswith Tuition Fee Increase, Region IV-A and B, Office of Student Services,

Commission on Higher Education as of June 4, 2004, lumalabas na ang De

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 16: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 16/112

La Salle School of Health Science ang may pinakamataas na halagangayon ng 21-unit load sa halagang P17,913 (14.04% of tuition hike). Sa

Siena College, nagkakahalaga ito ng P7,581-P17,682 (4.99-5.25%); De LaSalle University-Dasmarinas -- P13,839-P15,351 (8.01-8.14%); University

of Perpetual Help System in Laguna -- P11,907-P14,721 (14.81%); St.

John Colleges of Calamba -- P14,427 (9.92%); Laguna NorthwesternCollege -- P14,364 (14.96); Sacred Heart College of Lucena -- P10,731-

P12,831 (14.83-15.16%); San Pablo Colleges -- P11,109 (9.98%); atDivine Word College of Theology in Tagaytay -- P10,584 (20%).

Mula noon hanggang ngayon, hindi natutupad ang gasgas nang pangakona ang pagdaragdag sa matrikula ay mangagahulugan daw sa pagtaas ng

sahod ng guro't kawani, mahusay na pasilidad, libro at kagamitan sa pag-aaral.

Bakit ba kayo pinadala dito ng UPHSL para mag-on-the-job training?Bukod sa pagsasapraktika ng inyong kaalamang teoretikal, ito'y dahil na

rin sa kawalan ng Masscom Department ng mga teknolohiyang audio-biswal para sa inyong aktwal na pagsasanay sa kabila ng pagbabayad

ninyo ng malaking halaga taun-taon.

Ano pa'ng maaasahan ninyo? Kung tutuusin, hindi naman interes ng ganid

at suwapang na mga kapitalistang edukador ang paunlarin ang kalidad ngating edukasyon.

Naging komersyalisado ang katangian ng edukasyon dahil sa kolonyal

nitong pinagmulan. Noong 1900s, naitatag ang isang malawakangsistema ng pampublikong paaralan bilang instrumento ng panlilinlang samasa at para suportahan ang mga kampanyang pasipikasyon at

pananakop ng gubyernong militar ng US. Pinatotohanan ito ng datingsenador Claro Recto, nang sabihin niya na ang pagkatalong militar ng

rebolusyong Pilipino ay sinundan ng isang henerasyong inalipin ng

mperyalistang indoktrinasyon.

Ginamit ang Inggles bilang midyum ng pagtuturo sa mga eskuwelahan.Ito'y upang makapagsanay ng sapat na bilang ng mga Pilipinong

propesyunal na siyang gagamitin para patakbuhin ang transportasyon,komunikasyon, komersyo, at industriyang kontrolado ng mga dayuhan.Ang talino ng mga abugado, doktor, siyentipiko, at inhinyero ay pawang

mga dayuhang interes din ang nakikinabang.

Samantala, ang mga nakatapos lamang ng elementarya, haksyul o 'yungmga 'di nakatuntong sa eskuwela ay nagiging biktima ng siil, mura at

pleksibleng paggawa sa maraming pabrika gaya ng sa Laguna

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 17: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 17/112

Technopark.

Ang bayan ay naging isang malawak na palengke ng labis na produkto atkapital ng mga kapitalistang dayuhan na siyang tagatustos sa ating

burges na panlasa, paniniwala at estilo ng pamumuhay. Pinagpasasaan ng

mga monopolyo-kapitalistang US ang yamang likas at pantao ng atingbansa, habang nagdurusa sa matinding kahirapan at krisis ang mga

mamamayan.

Upang mapanatiling umiiral ang dati nang komersyalisado at kolonyal na

sistema ng edukasyon, ipinatutupad ng gobyerno, mga kapitalistangedukador at may-ari ng eskuwelahan ang panunupil sa kampus. Laganap

ngayon ang paglabag sa demokratiko at konstitusyunal na mga karapatanng estudyante tulad ng pagbabawal sa kalayaang magpahayag, mag-

organisa at sa sama-samang pagkilos. Naririyan din ang pagkontrol ng

mga administrador ng paaralan sa mga student councils at publications.

Kung sa eskuwelahan pa lang ay sinasanay na ang mga estudyante ngMasscom ng pag-aasal-alipin at pagiging kimi sa gitna ng pagsasamantala

at kawalang hustisya, paano natin mabisang maihahatid sa madla angkatotohanan ng tunay na nagaganap sa ating lipunan? Paano ninyo

aaliwin ang masa na palaging biktima ng karahasang militar, maliit na

sahod, kawalan ng serbisyo at pandarambong sa ating kabang-yaman?Paano ipalilimot sa inyong awdyens ang kumakalam nilang sikmura dahil

sa gutom?

II. MASMIDYA

Konserbatibo vs. Progresibo

Sa proseso ng ating kasaysayan, lumitaw ang dalawang magkasalungat

na tradisyon sa masmidyang Pilipino: una, ang konserbatibong tradisyon

(mainstream) at pangalawa, ang progresibong tradisyon (alternative).

Sapagkat dominado ng maka-imperyalistang mga interes, itinataguyod ngkonserbatibong masmidya ang paghahari ng mapang-aping mga rehimen.

Mahigpit nitong tinutulan ang reporma sa sistema at demokratisasyon ngmga istrukturang panlipunan. Bukod dito, ipinalalaganap nito ang mgampormasyon o mensaheng dekadente, walang kabuluhan (trivial), 'di

ubos na makatotohanan (inaccurate) at naghihikayat ng pagtakas sareyalidad (escapism).

Bago pa ang monopolisasyon ng rehimeng Marcos sa buong masmidya sa

panahon ng Batas Militar, umiral na ang ganitong tradisyon sa mga

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 18: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 18/112

pahayagang Espanyol na walang ibang laman kundi mga papuri sa prayleat mga kolonyal na opisyales, mahigit 'sandaang taon na ang nakakaraan.

Dahil na rin sa maimpluwensyang kapangyarihan nito, naging daluyan

ang konserbatibong masmidya ng kulturang popular (pop culture) kungsaan todo-todong pinasisikat ang mga imahe sa udyok na magkamal ng

supertubo.

Habang may emosyonal na kapit ang mga tumatangkilik na awdyens,

patuloy ang panatisismo at pangangalakal sa imahe. Halimbawa, kahithindi direkta o personal na kilala ng mga manonood ang grupong

Taiwanese na F4, kapansin-pansin ang lubusang pagkahumaling nila samahe nito. Ipagpapalit ng fan ang klase para makapanood ng TV o

konsyerto, susuwayin ang kanyang pamilya at guro, at makikipag-away

sa sinumang may ibang iniidolo sa ngalan ng F4. Pero walang libreng tiketsa konsyerto ng F4. Kailangang bumili ng panyo, notebook at bag na may

arawan ng F4 para matangkilik sila. Naiisip ba natin kung gaano angsakripisyo at halagang ginagasta ng mga fan?

Ang progresibong masmidya, sa kabilang banda, ay umusbong sa

sinapupunan ng masa, na noong huling bahagi ng ika-19 siglo ay

nanawagan ng reporma at nang lumaon ay naging instrumento parakamtin ang hinahangad na panlipunang pagbabago. Ipinalalaganap nito

ang mga impormasyon o mensaheng nagpapalaya ng ating kamalayan sagapos ng kamangmangan, naglalantad ng sosyal-reyalidad at nagbibigay

ng gabay sa pagkilos.

Kinabibilangan ito ng mga peryodista at propesyunal na nagsasaliklik ng

mga impormasyong makakatulong para higit na maintindihan ng madlaang lipunan at mga problema nito, gaya ng awtoritaryan na pamamahala,

dayuhang dominasyon at krisis pangkabuhayan.

Mula sa mga makabayang dyaryo tulad ng La Solidaridad, Kalayaan at La

Independencia noong panahon ng unang kilusang propaganda hanggangsa We Forum at iba pang alternatibong publikasyon noong Batas Militar,

patuloy na nagsisikap ang progresibong masmidya na makapanaig sagitna ng kakulangan ng rekurso at mapanupil na sitwasyon.

Suriin ninyo ang bawat dyaryo, magasin, aklat, billboard, poster,programa sa telebisyon o radyo, sine at website sa internet na

tinatangkilik ng masang awdyens. Sadyang hindi maiiwasang ihanay angbawat isa sa mga ito, alin man sa konserbatibo o progresibong masmidya.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 19: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 19/112

Kahit pa sabihing walang batas na nagreregulisa sa masmidya, ito'y

maaaring busalan sa pamamagitan ng mapaniil na instrumento nggobyerno, kapangyarihan ng mga nagmamay-ari ng midya, istakholder at

adbertayser, at ng ideolohiyang pagkagapos ng kalakhan sa mga

propesyunal. Nagaganap din ang iba't ibang tipo ng panunuhol ng mgamalalaking negosyante't pulitiko sa mga reporter at brodkaster.

Hangga't hindi nagaganap ang radikal na pagbabago sa lipunan, patuloy

na mamamayani ang dalawang magkasalungat na tradisyon.

Lumalalang Panggigipit at Pamamaslang

Tumitindi ngayon ang intimidasyon at karahasan na dinaranas ng mga

tagamidya, bagay na hindi gaano tinatalakay sa mga eskuwelahan.

Ayon sa National Union of Journalists of the Philippines (NUJP), mula

nang bumagsak ang diktadurang Marcos noong Pebrero 1986, di bababasa 55 mamamahayag na ang pinapatay sa bansa. Samantala, sa hiwalay

na listahan ng Bulatlat.com, isang news-feature website, aabot na sa 78mamamahayag ang napapatay mula noon. Kung isasama ang mga pinatay

noong panahon ng batas militar, 110 na lahat-lahat ang mamamahayag

na biktima ng pamamaslang. Dalawampu rito ay pinaslang sa ilalim ngadministrasyong Arroyo.

Sa ginanap na kilos-protesta noong Agosto 16 ng may di bababa sa 200

mamamahayag mula sa iba't ibang bahagi ng Pilipinas sa pambansanghimpilan ng pulisya sa Camp Crame, binatikos ng iba't ibang organisasyonng midya, sa pangunguna ng NUJP, ang kainutilan ng Philippine National

Police (PNP) na lutasin ang maraming kaso ng pamamaslang sa mgamamamahayag.

Inihayag sa rali na pumapangalawa na ngayon ang Pilipinas sa mundo(nangunguna ang Iraq na patuloy na ginigyera ng Amerika) sa bilang ng

mga mamamahayag na pinaslang habang gumagampan ng kanilangtrabaho.

Hanggang sa mga oras na ito, mayroong anim na mamamahayag angpinatay kung saan apat sa kanila ay sa buwan lamang ng Agosto. Pitong

mamamahayag naman ang pinatay noong 2003.

Malinaw na kilala ang mga biktima sa pagbatikos sa korapsyon at krimenna kinasasangkutan ng mga pulis, militar, matataas na upisyal ng

gubyerno at malalaking negosyante.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 20: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 20/112

Hayaan ninyong isalaysay ko ang detalye ng mga kaso. Dito sa rehiyong

Timog Katagalugan, ang mga biktima ng pamamaslang ay sina: SonnyAlcantara, news presenter ng City TV sa San Pablo, Laguna, na

pinagbabaril noong Agosto 2002 pagkatapos niyang batikusin ang isang

okal na upisyal ng syudad; si Noel Villarante, kolumnista ng Laguna Scoreat komentarista sa DZJV na pinaslang noong Agosto 19, 2003 dahil sa

kanyang paglalantad sa mga anomalya; si Arnnel Manalo, korespondentng dyaryong Bulgar at DZRH matapos niyang ihayag ang panig ng kaaway

ng isang makapangyarihang negosyante sa Bauan, Batangas; at si

Fernando Consignado, korespondent ng Radyo Veritas na pinaslang noongAgosto 12 dahil sa paglalantad din ng mga anomalya sa Nagcarlan,

Laguna.

Bukod sa pamamaslang, maraming mamamahayag ay naging biktima ng

harasment, pananakot, pambubugbog at iba pang tipo ng panggigipit atpaglabag sa karapatang pantao.

Noong Mayo 31, pinagbubugbog, ininteroga at pinagbantaang papatayin

ng mga elemento ng 20th Special Forces si Melvin Mamis, cameraman ngSouthern Tagalog Exposure, matapos niyang kunan ng bidyo ang isang

human rights fact-finding mission sa Rosario, Batangas.

Samantala, noong Hunyo 23 ay puwersahang pinatatanggal sa ere ng mga

militar ang Radyo Anakpawis, lingguhang programa ng Katipunan ngSamahang Magbubukid sa Timog Katagalugan (KASAMA-TK) sa DZRB sa

Batangas City. Pinaratangan ng mga militar at pulis na pinatatakboumano ng New People's Army (NPA) ang naturang programa. Nagbantasila rereydin ang istasyon kung hindi ititigil ang programa.

Matapos ihayag sa isang interbyu nitong Agosto na alam nila kung sino

ang nagpapatay kay Arnnel Manalo, nakatanggap ng pagbabanta sa buhay

at pagmamanman ng mga di-kilalalang lalaki ang isang katrabaho niManalo. Samantala, napilitang magtago nang ilang araw ang isa pang

taga-midya.

Noong Oktubre hanggang Nobyembre 2002, anim na kaso ng pagdukot atpanghaharas ng pulis, militar at paramilitar sa mga tagamidya ang naitalang NUJP. Si Edu Paringit, isang cameraman ng TVnet, isang lokal na

stasyon ng telebisyon sa Calapan City, ay nakatanggap ng harasmentmula kay Gen. Jovito Palparan, dating pinuno ng 204th Brigade, dahil

amang sa pagkober niya sa marahas na demolisyon sa lunsod.

Sa taon ding 'yon, isa si Ferdie Roldan, reporter ng dyaryong Newsflash sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 21: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 21/112

daan-daang naging biktima ng madugong pandarahas ng mga pulis atgoons laban sa mga manggagawa ng Nestle na mapayapang nagwewelga

d'yan sa Cabuyao, Laguna.

Sino ang hindi nakakakilala kay Isabela governor-elect Grace Padaca na

dating brodkaster? Paulit-ulit na ipinasara noon ni Mayor Caesar Dy ngCauayan City ang Bombo Radyo sa Isabela dahil sa pambabatikos nito sa

korupsyon at karahasan ng pamilyang Dy.

Sa maraming insidente, ang mga elemento ng pulisya ang nasasangkot sa

pagpatay o panggigipit sa mga tagamidya. Noong Mayo 2002, pinatay ngsang pulis si Edgar Damalerio, reporter ng Zamboanga Scribe at

Mindanao Gold Star at komentarista sa DXKP sa Pagadian City. Kahitnatukoy at naaresto na si PO1 Guillermo Wapile, pinatakas pa rin siya ng

mga kapwa niya pulis. Sa loob ng dalawang taon, pakalat-kalat lamang si

Wapile sa Pagadian at iba pang lugar sa prubinsya. Sa katunayan, nagingbadigard pa siya ng isang pulitiko noong nakaraang eleksyon. Samantala,

napilitang magtago ang pamilya ni Demalerio at iba pang testigo.

At ano ang tugon ng awtoridad sa mga panggigipit at pamamaslang?Nagbigay ng "payo" si PNP Dir. Gen. Hermogenes Ebdane sa mga

tagamidya na manahimik na lamang para hindi maging target ng

karahasan. May adelantadong mungkahi pa na mag-armas na lamang angmga mamamahayag para maipagtanggol ang sarili. Binalewala naman ni

Gen. Angelo Reyes, Secretary ng Department of Interior and LocalGovernment na nangangasiwa sa PNP, nang sabihin niyang walang pang

malalang tunguhin sa bilang ng mga pinapaslang na mga tagamidya.

Ang mga pahayag na ito ng mga nasa awtoridad at ang kawalan nila ng

aksyon sa lumalalang panggigipit at pamamaslang sa mga tagamidya, aypatunay lang na ang demokrasya at kalayaan sa pamamahayag ay

mistulang ilusyon. Ang estado mismo ang sumusupil sa kalayaan sa

pamamahayag para protektahan ang interes ng mga naghaharing uri saating bayan.

III. MGA ALTERNATIBONG HAMON

Kung papawiin ang takot at pag-aalinlangan sa ating mga puso't isipan,malulutas natin ang mga problemang bumabagabag sa sistema ng

edukasyon at masmidya. Mababago lamang ang mundo kung tayo'ymagkakaisa at lalaban. "The people united can never be defeated." Ito

ang hamon sa atin.

Sa larangan ng edukasyon, may pangangailangang itaguyod ang isang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 22: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 22/112

pambansa, siyentipiko at demokratikong edukasyon.

Pambansa, dahil nais nating ibalik ang karangalan ng ating lahingPilipino. Dapat imulat ang mga estudyante upang kondenahin ang

mperyalistang agresyon at gyera. Gawin natin laboratoryo ang mga

eskuwelahan para sa pagpapatupad ng demokratikong pamahalaan,pambansang industriyalisasyon, repormang agraryo, independyenteng

ugnayang panlabas, makabayang kultura at iba pang kagyat na tungkulin.

Siyentipiko, dahil nais nating ipalaganap ang pag-aaral ng mgakaalamang nakabatay sa pagsisiyasat at pagsusuri sa reyalidad. Umaayon

to sa mga batas ng aktwal na pag-iral, pagbabago at rela-relasyon ngmga bagay at pangyayari.

Demokratiko, dahil hangad nating mangibabaw ang karapatan at interesng nakakarami sa ating lipunan. Dapat nating igiit ang pagpapatupad ng

ibreng edukasyon para sa mamamayan sa lahat ng antas.

Kasama ng mga independyente at responsableng propesyunal sa midya,dapat lumahok ang mga estudyante ng Masscom sa puspusang kampanya

para itaguyod ang kalayaan sa pamamahayag. Nangangahulugan ito ng

pagtatayo ng mga pangmasang organisasyon na naglalayong lumikha ngopinyong publiko na sasalungat sa panlilinlang ng mga nagsasamantala at

nang-aapi, Pilipinisasyon at pagpapabuti sa kabuhayan ng mgamanggagawa sa midya.

Sa aking pagtatapos, nais kong baunin ninyo ang mahalagang mensaheng International Federation of Journalists (IFJ): "walang kalayaan sa

pamamahayag hangga't nabubuhay ang mga mamamahayag sakorupsyon, kahirapan at takot."

Komedya Dekada 90: Bob Ong, Jessica Zafra, Pol Medina  

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 23: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 23/112

I planned on writing this entry in an objective manner, but as I started writing, pieces of me

resisted the cracking soil. It would be sacrilege on my part to do so. Besides, I read for

pleasure first, for curiosity second, and for necessity last. So I indulged my senses, I trusted

my gut, I laughed.

But what is funny to me? A better question would be: who could tell what makes a line funny

or not? Who could tell why to some, Shakespeare's Falstaff, Mark Twain's nomads, Jane

Austine's ironic heroine, Moliere's miser, or Cervantes's eccentric rider, is, to some, funny, and

to others not at all?

Perhaps I could apply the objective eyes of Hobbes (we laugh at the defects of others as wellas our past selves, providing we transcend it - we feel superior to those we laugh at), Kant

(we laugh because our expectation is frustrated - because unrelated objects are mixed), or

Freud (we laugh to vent our repressed feelings - to outwit the censors). But I didn't and

wouldn't - humor for me, is an art, and not science - prying and poking at the innards of the

hyena will halt its laughter.

Doubtless there are those who will cry "trash" to a topic such as this, these are the types who

label the likes of Oscar Wilde and Woody Allen as unimportant clowns, branding their comedic

wits as trivial pursuits. To dislike this list is the prerogative of the reader, and as such I would

respect the taste of each and every individual, but to state that writing comedy is insignificant,

is for me an invalid rhetoric. As F. Sionil Jose introducing his fellow National Artist (the short

story comic Alejandro Reyes) implied: making the tears fall is as hard in tragedy as it is in

laughter.

There is nothing trivial about writing comedy - the writers risk the most in channeling thetruth of emotions through mirth. As the reaction of the radical Muslim mob over Danish

embassies attest(incited by the infamous Jyllands-Posten cartoons), deflecting anger and

protest through laughter is a hit-or-miss affair. But such is the power of humor that a well-

delivered comedy has more impact than any litany and sermon that can emanate from long-

winded diatribes (e.g. a single comic strip of Dilbert or a single episode of The Office, has

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 24: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 24/112

more impact to me than any book I've read concerning the pains of living with clueless co-

workers).

During a family gathering, I told a story of a superstitious friend who has a habit of spewing

one-liner clichés. He is a tall person, and being that way, was prone to bumping his head on

low entrances. One such afternoon, witnessing the bump, I blurted to him: "Okay lang 'yan,

malayo naman sa bituka" ("It's okay, it's nowhere near the intestine").

As the laughters swirled around the dining table, my teenage sister, in an abrupt tone, cut the

revelry: "kuya hindi naman joke 'yan, kasi totoong nangyari" ("brother it's not a joke, 'cause it

truly happened"). Everyone's eyes glanced at mine, to which I, smiling at my sister, replied:"Ang joke, kahit na gaano kabaliw at kababaw ay may bahid ng katotohanan." ("A Joke,

however crazy and shallow, has a tinge of truth").

BOBONG PINOY

1998. Dahil sa paghahanap ko sa Internet ng isang paksa, aksidente akong napunta sa

Bobong Pinoy. Dahil dito, sa kabutihang o kasamaang palad (depende na sa kung sino ang

tumitingin), gumugol ako ng pagkarami-raming oras sa opisina at kuryente sa bahay, para

lamang malaman kung ano na ang susunod na isusulat ng webmaster ng Bobong Pinoy.

Aksidente nga ba? O gaya ng sabi ni Einstein, walang aksidente? Sa paghahanap ko ba'y,sinadya ko talagang makita ang Bobong Pinoy ng hindi ko namamalayan?

Halos mag-iisang dekada na rin ng una kong naisip na: 'sakto ang timing ng mga patawang

nakatapak sa lupa, at napakaitim ng background. Nang taon ding iyun, naging usap-usapan sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 25: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 25/112

mga webmaster na magkakaroon ng awarding - gaya ng Webby sa Amerika pero para nga

lang sa mga Pinoy. Umugong din ang mga bali-balitang maisasali ang mga kathang may

pagka-weird. Dalawang Pilipino ang kagyat na sumagi sa isip ko na maaring lumarawan ng

pagkabaliw: si Dino Ignacio at si Bob Ong.

Namangha ako sa abilidad ni Dino Ignacio sa paghahabi-habi ng madalas na'y di pinapansin.

Si Bert ng Sesame Street ay madalas ko ng mapanood bilang kontrabida kay Ernie. Palatawa

at masayahin si Ernie, si Bert nama'y seryoso, ayaw ng naiistorbo. Madalas nang kinukulit ni

Ernie si Bert, na kung saang kunot-noo namang nakukulitan si Bert.

Lumaki ako sa panood ng Sesame Street. Kung mapapanood ko ang mga lumang episode ngSesame Street ngayon, malamang hindi na ko tablan sa paulit-ulit na skit ni Bert at Ernie.

Ginamit ni Dino ang isa sa mga haligi ng komedya, ang eksaheradong pagtukoy sa mga

normal, upang maipakita kung bakit at ano nga ba nakakatawa kay Bert. Gamit ang computer,

pinagdikit-dikit ni Dino ang mga kuha ni Bert at mga lumang larawang sumasalamin sa

masasamang nangyari sa kasaysayan ng tao.

Nariyan ang "ebidensiya" kung saan nakatayo si Bert sa gilid ng isang parada bago mabaril si

JFK; nariyan ang kamay ni Bert sa singit ng batang si Michael Jackson; meron ding

magkasama sila ni Hitler; at sino nga bang makakalimot kay Kevin Cosner at Bert na

magkasama sa pelikulang Postman. Isama mo pa ang mga caption na siguradong patok …

…This shot is taken on the set of "The Postman" when Costner was taking advise from bert on

how to act in a post-epocaliptic world.

Hinangaan at binigyan ng parangal ng mga hurado ng 1998 Webby ang ginawa ni Dino (Bert is

Evil). Noong taong ding iyun, na kung saan nabuo ang Philippine Web Awards (iba pa ang

pangalan noon), nakuha ni Dino ang pa-premyo para sa mga website na may nakakabaliw na

tema.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 26: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 26/112

Nakakapanghinyang na pagkatapos manalo ng Webby at PWA ay itinigil na ni Dino ang Bert is

Evil. Marami-rami ang nagsulputang kopya, ginaya at dinagdagan ng mga panibagong litrato,

ngunit gaya nga ng kasabihang pinoy, "iba pa rin ang orig." At dahil sa isang may masamang

balak na Arabong naglabas ng napakalaking poster ni Bin Laden, na kung saan nakasingit si

Bert (nakuha daw niya sa Internet, pero sa aking pakiwari'y kakilala din ng Arabong iyun ang

gumawa ng collage), sa isang protesta sa Afghanistan pagkatapos na pagkatapos sumabog

ang Twin Towers, ay lalo pang sumidhi ang kagustuhan ni Dino na tuluyan ng alisin ang

kanyang Bert is Evil sa orihinal nitong kinalalagyan.

Bagama't gaya ni Dino, may pagka-graphic artist din ako, mas nagustuhan ko ang Bobong

Pinoy. Nangibabaw ang pagka-pinoy ko sa pagka-graphic artist. Kung tutuusin magkaibang

prutas naman talaga ang Bert is Evil sa Bobong Pinoy. Si Dino, gag ang style ng patawa(naalala ko tuloy iyung ibang pelikula ni Woody Allen - ipinatong ang bagong film footage sa

luma), kay Bob Ong nama'y socio-political satire. Pareho pa rin silang panalo, si Dino sa mga

may-alam na hurado, si Bob Ong nama'y sa botohan ng mga tao (ang People's Choice).

Hindi ko alam kung mabagal lang talaga ang koneksiyon ko noon (kapanahuhan kasi ito na

pag binanggit mo ang "broadband" malamang matanong ka ng "may CB ka?") o nagsulputan

lang talaga ang mga bumibisita dahil sa People's Choice, pero parang Edsa pag oras ng uwian

'lagi ang usad ng Bobong Pinoy.

'Di kalauna'y lumipat na rin ang katha ni Bob Ong sa bobongpinoy.com. Pero 'di ko ba alam,

mabagal pa rin ang pasok. Nakaisip tuloy ako, tuwing lunch o uwian na lang sa opisina ako

sisilip (nakakabit kasi sa mismong ISP 'yung PC ko sa opisina). Ilang beses ding hindi na-

update ang bobongpinoy.com, hanggang isang araw hindi na ni-renew ni Bob Ong ang

naturang site(dahil siguro alam na ng lahat na maglalabas siya ng libro. Mahirap na nga

namang umatras sa bagay na naipangako mo na). At di nga 'rin nagtagal, bigla na langnawalang parang bula ang bobongpinoy.com (huwag mo ng balaking pasukin ngayon, pag-aari

na ito ng isang kumpanyang taga-Estonia). Lumitaw din ang Paboritong Website ni Hudas,

iyan ang alam kong kauna-unahang blog ni Bob Ong, pero mas maikli pa ang buhay nito sa

bobongpinoy.com.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 27: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 27/112

Sino nga ba is Bob Ong? Karamihan ng mga nag-kalat na "sightings" na naglipana sa Internet

ay mga kuwentong barbero na nangaling malamang sa mga pinag-pasapasahang mga "sinabi

raw." Kung mamarapating niyo akong magdagdag ng opinyon: kung madulas pa sa ahas ang

pagtuklas sa tunay na katauhan ni Bob Ong, ito marahil ay dahil sa gumagamit siya ng nom

de plume (Ang Bob Ong na pangalan para sa akin, ay biniyak na salitang Bobong, na nagmula

sa pamagat ng dati niyang site, at sumasalamin sa ating pinagsamasamang kahinaan bilang

Pilipino).

Pero bakit pa kailangang gumamit ng Alias? Pag tinanong mo ang tanong na ito, malamang

hindi mo alam ang sagot - kabaliktaran kasi ng tanong ang balak gawin ng pseudonym: si

Jose Rizal ginamit ang pen name na Dimas Alang (Dimasalang na ngayon), sa kanyang satire

(ang sobrang kakatwang La Vision del Fray Rodriguez o The Vision of Fray Rodriguez o AngPangitain ni Fray Rodriguez ), bilang pasumbalit sa atake ni Rodriguez sa Noli Me Tangere

(Touch me Not o Huwag Mo Akong Salingin). Magkahalong gulat at halakhak ang bumalot sa

akin ng una kong mabasa ang La Vision - hindi ko kasi alam na meron palang ganito si Rizal -

ang kakarampot at paminsan-minsang pagsilip na kakenkoyan ni Rizal sa mga nobela niya'y

umusbong at lumitaw ng buong-buo sa liwanag. Si St. Augustine ay inatasan ng Diyos mismo

na ipagbigay alam kay Rodriguez na ang pari'y dapat magsulat ng kanyang ka-bobohan upang

merong mapagtawanan ang mga tao! At dahil pa sa nabasa ko na rin dati pa ang Confessions

ni Augustine ('kakatwa din ito, dahil nagawang isulat ni Augustine ang malambot at ayaw

makisama n'yang tite bilang pilosopiya), ay lalong nagpasidhi ang aking pagtawa. Napaisip

tuloy ako: may katotohan kaya ang sulat ni Ambeth Ocampo na naging parokyano ng prosti si

Rizal sa paglalakbay nito sa Europa? Dahil kung si Augustine na halos isabuhay ang

konsensiya niya sa pagbabate at pagkikipag-talik sa mga babae, si Rizal pa kaya na napaka-

romantiko?

Tulad ni Rizal, binanatan din ni Dolores Manapat (ang alias ni Marcelo H. del Pilar) si Rodriguez

sa satire na Dasalan at Tuksuhan. Parang Parokya ni Edgar ang dating (Chikinini na lyrics saorihinal na Banal na Aso ng Yano), pinalitan ni Dolores ang lyrics sa mga iba't ibang dasal

Katoliko. Nariyan ang Amain Namin ("Amain naming sumasaconvento ka, sumpain ang ngalan

mo, malayo sa amin ang kasakiman mo, quitlin ang liig mo dito sa lupa para nang sa

langit…"), Aba Guinoong Baria ("Aba guinoong Baria nakapupuno ka nang alcancia…") at Ang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 28: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 28/112

Mga Utos Nang Fraile ("Ang mga utos nang Fraile ay sampo: Ang nauna: Sambahin mo ang

Fraile na lalo sa lahat…")

Pop Quiz: Spot the similarity

Mark Twain, Moliere, Pablo Neruda, The Brontes, Pauline Reage, George Orwell, Dr. Seuss,

Voltaire, Tikbalang.

A. Pare-pareho silang manunulat.

B. Pseudonym.

C. All of the above.

D. Pangalan ba?

Kung A ang sagot mo puwede. Kung B, lalong puwede. At kung C nama'y SUPER-DUPER-

PUWEDE! Kung D, aba kailangan mo munang sagutin ang isa pang katanungan bago ka

maging semi-uber-puwede: kaninong pen name ang huling pangalan?

Habang kumakain ako sa isang restaurant, may narinig akong dalawang profesor daw , na

nagpapataasan ng ihi. Mahaba-haba rin ang mga paksang pinag-talunan, hanggang dumating

ang usapan kay Bob Ong:

Propesor Bangko: Did you know, na hindi talaga tao si Bob Ong?

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 29: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 29/112

Para sa mga kabataan-estudyante:

Bilang susunod na henerasyon ng uring manggagawa, nanawagan kami sa inyo na basahin at talakayin ninyo ang laman ng aming sulat para sa inyo. Walang mawawala sa inyo kung gagawin ninyo ito. MARAMING SALAMAT.

 Ang mundo ngayon ay nababalot ng kaguluhan, digmaan, kahirapan, gutom, epidemya at patuloy napagkasira ng kalikasan. Idagdag pa natin ang lumalalang kabulukan ng lahat ng mga gobyerno,

Kaliwa man o Kanan ang nasa pamunuan; ang drug addiction at gangsterimso laluna sa inyong hanay,at ang halos walang katapusang kriminalidad, at iba pa.

 Ang iba’t-ibang gobyerno, mula sa pinakaabante hanggang sa pinakaatrasadong mga bansa kasamaang iba’t-ibang malalaking multilateral na mga institusyon gaya ng United Nations at iba’t-ibang Non-Government Organizations (NGOs) habang nangangakong hanapan ng solusyon ang mga mabibigatna problemang pinapasan ng sangkatauhan ay nagtuturuan kung sino ang may kasalanan sadelubyong nangyayari ngayon.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 30: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 30/112

 Ang mga Kaliwa naman, mga umaangking sila ay ‘komunista’ — Maoista, Stalinista, Trotskyista at‘Leninista’ — at mga anarkista ay sinisisi ang Globalisasyon (Liberalisasyon, Pribatisasyon atDeregulasyon); sinisisi ang estado dahil pinabayaan diumano na pagsamantalahan ang mgamamamayan ng mga korporasyong multinasyunal at transnasyunal. Para sa Kaliwa, ang solusyon ayang pagtatayo ng ‘estado ng manggagawa’ o ‘demokratikong gobyernong koalisyon’ na kokontrol sabuhay panlipunan, na ang tunay na kahulugan ay KAPITALISMO NG ESTADO.

Subalit marami pa rin ang nagtatanong at nababahala: May magandang kinabukasan pa ba angmundo sa ilalim ng kasalukuyang panlipunang sistema o hindi na mapigilang mawasak ito? 

Kung mayroon mang pinaka-interesado na sagutin ang tanong na ito ay dapat kayong mga kabataan-estudyante dahil nasa inyong mga balikat ang kinabukasan ng mundo. Sa ilalim ng sistemangkapitalismo, kayo ang susunod na henerasyon ng mga sahurang alipin ng kapital. Kayo angmagkakaroon ng panibagong mga pamilya at siguradung kayo mismo ang bubuhay at magpalaki sainyong mga anak.

Kayo ay nag-aaral at nagsisikap makapagtapos ng pag-aaral dahil sa layuning magkaroon kayo ngmagandang kinabukasan hindi lamang para sa inyong mga sarili kundi higit sa lahat para sa inyongmga pamilya sa hinaharap. Kaya napakahalaga ang tanong sa itaas na masagot ninyo bilang mgamanggagawa sa hinaharap (kahit marami na sa inyo ngayon ang naging manggagawa paramatustusan ang pag-aaral). Subalit hindi ninyo masagot ang tanong kung patuloy kayong matali sa

mga usapin sa loob lamang ng eskwelahan gaya ng pagtaas ng matrikula. Ang matrikula ay mahigpitna nakaugnay sa pagiging ganid ng mga kapitalista sa tubo partikular sa larangan ng edukasyon.Hangga’t kapitalismo ang maghari — pribado man o estado ang magkontrol — ang sistema ngedukasyon ay laging magsisilbi sa batas ng pamilihan at sa pagsasamantala sa lakas-paggawa.

Sa Ilalim ng Dekadenteng Kapitalismo Barbarismo ang Kinabukasan ng Sangkatauhan

 Ang ugat sa mga problemang dinaranas ng sangkatauhan ngayon ay ang sistema ng sahurang pang-aalipin, ang sistema ng tubo at kalakal sa pamilihan, ang sistema ng kompetisyon. Ang tawag dito ayKAPITALISMO.

Sa kasalukuyang panahon, ang pandaigdigang kapitalismo ay nasa kanyang permanentengpagbulusok-pababa na, nasa kanyang permanenteng krisis, nasa kanyang dekadenteng yugto. Dahilpandaigdigan ang sistemang ito, walang bansa ngayon ang hindi nakaranas ng permanenteng krisis.

Kahit pa ilang datos ng ‘pag-unlad’ ng ekonomiya ang ilathala ng mga gobyerno sa buong mundo, angkatotohanan ay patuloy na lumalala ang kahirapan sa daigdig. Ang walang hintong mga digmaanngayon sa iba’t-ibang dako ng mundo ang isa sa pinakamatingkad na patunay na lumalala angkapitalistang krisis.

Sa panahon ng dekadenteng kapitalismo imposibleng ‘uunlad’ pa ang isang bansa na hindi nitopagsamantalahan ang ibang mga bansa. Ang ‘pag-unlad’ ng isang bansa ay bunga ng matindingpagsasamantala sa kanyang mga manggagawa at/o sa mga manggagawa sa ibang mga bansa. Ang‘pagdami’ ng may trabaho sa isang bansa ay may katumbas ng pagdami ng mga walang trabaho saibang mga bansa.

Maling-mali ang mga Kaliwa sa kanilang paniniwala na kung maputol ang kontrol ng imperyalismong Amerikano sa Pilipinas ay uunlad na ang ekonomiya ng bansa. Ang katotohanan, sa panahon ngimperyalismo ang bawat bansa ay may imperyalistang katangian dahil ‘uunlad’ lamang ito kung

pagsamantalahan nito ang ibang mga bansa sa ilalim ng islogang ‘pagkapantay-pantay’ at ‘malayangkompetisyon.’ Pangalawa, kung maputol man ang kontrol ng Amerika sa bansa, hindi malayongpapasok ang iba pang ganid at makapangyarihang imperyalista kakutsaba ang mga paksyon ngburgesyang Pilipino o maging ang ilang maka-Kaliwang grupo upang kontrolin ang Pilipinas gaya ngTsina o Japan sa ngalan ng pagpapalaya sa bansa mula sa kuko ng imperyalistang Amerikano.

 Ang tunay na kaaway ng mga manggagawa kabilang na kayong mga kabataan-estudyante ay hindilang isa o dalawang imperyalistang kapangyarihan kundi ang buong imperyalistang sistema. Angkalaban ng mga manggagawang Pilipino ay hindi lang ang mga dayuhang kapitalista kundi mismong

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 31: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 31/112

mga Pilipinong kapitalista na halos magkatulad lamang ang pagkaganid sa tubo at pagsasamantala samga manggagawa.

 Ang ‘paglaya’ ng Pilipinas mula sa isang imperyalistang kapangyarihan ay pagpapatuloy pa rin ngkapitalistang pagsasamantala sa manggagawang Pilipino. Ang pagtatayo ng isang ‘sosyalistanggobyerno’ sa bansa ay pagpapatuloy pa rin ng sahurang pang-aalipin. Ang ‘kalayaan’ ng Pilipinas mulasa isang imperyalistang kapangyarihan ay pagkaalipin naman nito sa iba pang kapangyarihan.

Internasyunalistang Pagkakaisa at Pakikibaka: Ang Susi sa Tagumpay Laban sa Kapitalismo

 Ang uring manggagawa bilang internasyunal na uri ang tanging uri na may istorikal na misyon atkapasidad na durugin ang kapitalismo sa buong daigdig. Siya lamang ang tanging rebolusyonaryonguri sa ilalim ng kapitalistang kaayusan.

Kung hindi madurog ang dekadenteng kapitalistang sistema, asahan ninyo na ang inyong mgapamilya sa hinaharap ay mas mahirap pa ang maranasan kaysa ngayon.

Subalit hindi madudurog ang kapitalismo at hindi maibagsak ang paghari ng mga kapitalista kungpatuloy tayong matali sa balangkas ng bansa, sa balangkas ng nasyunalismo at pagmamahal sabayan (ang mga ito ay matamis na salita lamang na ang ibig sabihin ay ipagtanggol ang pambansangkapitalismo). Isang pandaigdigang sistema ang ating kalaban kaya kailangang pandaigdigan din ang

pagkakaisa. Kailangang magkaisa ang mga manggagawa sa buong mundo laban sa kapitalistangpanlipunang mga relasyon.

Dagdag pa, kailangang ganap na itakwil ang mga mistipikasyon at bitag na inihain ng burgesya parailihis ang pagkakaisa ng buong uring manggagawa — unyonismo, parlyamento at nasyunalismo. Angmga ito ay mga instrumento na ngayon ng kapital para gawing pambala ng kanyon ang uringmanggagawsa at kabataan sa nagtunggaliang mga paksyon ng burgesya sa bawat bansa.

Dalawa lamang ang sandata ng internasyunal na uring manggagawa para magapi ang kapitalismo :PAGKAKAISA at KAMULATAN sa pandaigdigang saklaw. Pagkakaisa laban sa lahat ng paksyon ngburgesya (administrasyon man o oposisyon). Pagkakaisa para palawakin ang mga pakikibaka at hindiikulong sa iilang pabrika o ilang linya ng industriya lamang. Kamulatan na walang maasahan saburges na estado, parlyamento at mga unyon; kamulatan na imposible na ang pakikibaka sa mgareporma dahil wala ng kapasidad ang sistema na ibigay ang mga ito. Pagkakaisa at kamulatan para

ibagsak ang kapitalistang estado at lahat ng mga institusyon nito.

Walang saysay ang mga pagkilos ng ilampung katao o mga protestang tipong riot para lamang samedia projection. Ang kailangang mabuo ay ang malawakang pagkakasia ng uri at pakikibaka labansa estadong kapitalista at hindi para sa mga reporma. 

Mga susunod na henerasyon ng manggagawa, pag-isipan ninyong mabuti ang kinabukasanninyo at ng mundo. Dalawa lamang ang pagpipilian ninyo: SOSYALISMO o BARBARISMO;INTERNASYUNALISMO o NASYUNALISMO; BAYAN o URI. 

May pag-asa pa ang kinabukasan ninyo; may pag-asa pa ang mundo. Ang pag-asa at kinabukasanninyo ay nasa mga kamay ng inyong uri — ang uring manggagawa. “Ang emansipasyon ng uringmanggagawa ay nasa kamay ng mga manggagawa mismo.”

Ngunit ang pag-asa ay hindi kusang darating. Kailangan itong ipaglaban. Kailangan ninyo, kasamaang inyong uri ng isang rebolusyonaryong teorya na pinanday ng istorikal na karanasan ng inyong uri;istorikal na karanasan na binastardo at punong-puno na ng mga distorsyong kagagawan ng mgaideolohiya ng Kaliwa ng burgesya — Maoismo, Stalinismo, Trotskyismo, ‘Leninismo’ at Anarkismo. Angteoryang ito ay walang iba kundi ang rebolusyonaryong Marxismo.

Tama si Lenin sa pagsasabing, “Kung walang rebolusyonaryong teorya ay walang rebolusyonaryongkilusan.” Ibig sabihin, ang anumang kilusan gaano man ito kalakas at kalawak, mananalo o mataloman ito, kung hindi rebolusyonaryo ang teoryang gumagabay dito ay tiyak na hindi pagpawi sapagsasamantala at pang-aapi ang kalalabasan nito.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 32: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 32/112

Mga kabataan-estudyante, ang mga organisasyon o kilusan na sinasamahan ninyo ay para batalaga sa tunay na panlipunang pagbabago o para ipagtanggol ang kapitalismo sa porma ngkapitalismo ng estado sa likod ng programang ‘estado ng manggagawa’ o ‘demokratikonggobyernong koalisyon’? Pag-isipan ninyong mabuti, magtalakayan at mag-aral kayo sa buhayna karanasan ng pakikibaka ng internasyunal na uring manggagawa sa loob ng mahigit 200taon.

INTERNASYONALISMO

Email address: [email protected]

Blog: http://internasyonalismo.blogsome.com

Link website: www.internationalism.org

Kolonyal na Patakaran sa Edukasyon

October 24, 2007 at 1:35 am (Feature, Re-posted)

http://felixrivas.wordpress.com/2007/10/24/kolonyal-na-patakaran-sa-edukasyon/

Ipinatupad simula ngayong pasukan sa lahat ng paaralang elementarya at hayskul ang

 Executive Order No. 210 ng Malacañang na nagtatakda ng paggamit ng Ingles bilang

medium of instruction o wika sa pagtuturo.

Alinsunod sa EO 210, simula Grade 1 ay ituturo ang Ingles bilang ikalawang lenggwahe.

Pero simula Grade 3 ay ito na ang siyang pangunahing wikang gagamitin sa pagtuturo ng

matematika at mga subject na may kinalaman sa agham at kalusugan, bukod sa pagtuturo

mismo ng English. Ito na rin ang gagamiting pangunahing wika sa pagtuturo sa lahat ng

hayskul, pribado man o pampubliko. Ibig sabihin, Ingles ang dapat umanong gamitin sa

di bababa sa 70% ng kabuuang panahon sa pagtuturo ng lahat ng aralin.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 33: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 33/112

Isang petisyon laban sa EO 210 ang isinampa ng Coalition for a Correct Language Policy

(CCLP) sa Korte Suprema. Ang koalisyon ay kinakatawan nina Dr. Patricia Licuanan,

 presidente ng Miriam College; mga National Artist for Literature na sina Bienvenido

Lumbera at Virgilio Almario; Randolf David, isang propesor sa University of the

Philippines; Isagani R. Cruz, kritiko at presidente ng WIKA Inc.; at Efren Abueg, isang

 premyadong manunulat. Pumirma rin sa petisyon ang iba pang batikang manunulat at

guro.

Sinasalamin ng CCLP ang patriyotikong pagtutol sa EO 210. Ayon sa CCLP, sasagka ito

sa kakayahang matuto ng mga mag-aaral. Tinukoy nito ang resulta ng mga pananaliksik 

na ginawa ng United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

(UNESCO) na nagpapakitang mas mabilis matutong magbasa, magkwenta at umunlad sa

 pag-iisip ang mga bata kapag ang ginagamit sa pagtuturo ay ang kanilang wikang

kinagisnan.

Kinukumpirma ito ng karanasan ng Summer Institute of Linguistics sa Bukidnon. Ang

mas matataas na gradong nakukuha ng mga batang katutubo rito sa mga pagsusulit sa

literasiya at numerasiya ay patunay na mas madali silang natututo gamit ang lokal na

wika sa pagtuturo.

Sa kalagayang hindi ginagamit ang Ingles sa kanilang pang-araw-araw na buhay,

mahihirapang matuto ang mga mag-aaral sa elementarya at hayskul kung ito ang

 pangunahing gagamitin sa pagtuturo. Kadalasan ay mabilis na nawawala ang anumang

kaalaman sa pagbabasa at pagsusulat kapag itinuro ito sa wikang Ingles. Palalalain ng EO

210 ang dati nang suliranin sa mapurol na gagap sa syensya at matematika ng mga

Pilipinong mag-aaral. Ayon sa sarbey ng Trends in International Mathematics and

Science Study (TIMSS) nitong 2003, sa 45 bansa ay pang-41 ang mga mag-aaral ng

hayskul sa Pilipinas sa kaalaman sa matematika. Pang-42 naman sila sa kaalaman sa

syensya.

Ayon sa koalisyon, labag din ang EO 210 sa konstitusyon na nagtatakdang pambansang

wika ang Pilipino at siyang gagamitin sa pagtuturo sa buong sistemang pang-edukasyon.

Taliwas din ang EO 210 sa rekomendasyon ng Congressional Commission on Education(EDCOM) noong 1991 na gamitin ang Pilipino at ang lokal na wika sa pagtuturo ng

 batayang edukasyon. Inatasan ng EDCOM ang Department of Education (DepEd) noong

1991 na magbalangkas ng mga libro at iba pang materyales sa pagtuturo na nasusulat sa

wikang Pilipino. Lahat ng subject sa elementarya at hayskul, maliban sa English at iba

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 34: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 34/112

 pang pinag-aaralang lenggwahe, ay dapat nang ituro sa wikang Pilipino pagsapit ng taong

2000, ayon sa EDCOM.

Ipagkakait din ng EO 210 sa mas maraming mamamayan ang karapatang matuto at

maging bihasa sa pambansang wika. Lalo lamang nitong palalakasin ang neokolonyal na

sistema ng edukasyon sa Pilipinas na nagsisilbi pangunahin sa interes ng mga dayuhan at

nagpapanatiling mahirap at atrasado sa bansa. “Hindi Ingles ang solusyon sa kahirapan sa

 bansa. Bagkus, maaaring isa pa nga ito sa mga nagpapalala ng kahirapan ng mga

karaniwang masang Pilipino,” ayon sa mga tumututol sa EO 210.

Sa kabila ng mga syentipikong ebidensyang nagpapakita ng mga pinsalang idudulot ng

 bagong kautusan sa mga mag-aaral at sa kabila ng mga batas at aksyon ng Kongreso na

taliwas dito, ipinipilit pa rin ng Malacañang ang EO 210. Dahil ito sa tulak ng isang

 bagay na di hamak na mas mahalaga sa rehimen kaysa sa pagkatuto ng mga Pilipinong

mag-aaral: ang milyun-milyong dolyar na kikitain ng bangkaroteng gubyerno mula sa

mga remitans ng mga Pilipinong manggagawa sa ibang bansa at mga puhunan ng

maraming call center na nagsusulputan ngayon sa Pilipinas. Nadismaya raw si Gloria

Arroyo nang mapag-alaman niyang wala pang 5% ng mga aplikante sa mga call center 

ang natatanggap dahil sa kahinaan ng karamihan sa Ingles. Kailangan aniyang tugunan

ang pangangailangan ng mga call center at iba pang mga dayuhang kumpanya ng mga

Pilipino na mahusay magsalita ng Ingles.

Sa katuus-tuusan, tanging ang pambansa-demokratikong patakaran ng sistematikong

 pagtataguyod ng pambansang wika at panitikan, kasabay ng pagpapayaman ng iba pang

lokal na lenggwahe at paggamit pangunahin ng sariling wika maging sa pag-aaral ng

syensya at teknolohiya, ang titiyak na natututunan ng mga mag-aaral ang kaalamang

makapagbibigay sa kanila ng kakayahang makapag-ambag sa pagpapaunlad ng

 pambansang ekonomya at lipunang Pilipino.

[ Ang artikulong ito'y muling ipinost sa aking sayt. Hindi lantad (anonymous) ang awtor 

nito.]

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 35: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 35/112

Ang “Iskul Bukol” na Sistema ng Edukasyon

 by Samahan ng Demokratikong Kabataan (SDK) Friday, Jun. 10, 2005 at 6:41 AM 

http://qc.indymedia.org/news/2005/06/3560.php

“Iskul Bukol” Ganito maisasalarawan ang kalagayan ng edukasyon sa bansa. Kulang nakulang sa pondo ang mga pampublikong paaralan. Sobra-sobra ang pagtaas ng matrikulaat iba pang mga singil sa pribadong mga paaralan. --- Ang “Iskul Bukol” na Sistema ngEdukasyon

Tapos na ang bakasyon. At sa buwang ito, milyon-milyong mga estudyante ang papasok sa mga paaralan na animo’y mga pabrika ng susunod na henerasyon ng manggagawa.

Karamihan sa kanila – at patuloy na itong lumalaki – ay nasa pampublikong mga paaralan, kolehiyo at unibersidad. Mga institusyong hindi makapagbigay ng dekalidad naedukasyon dahil sa kakapusan ng pondo ng gobyerno.

Mayroon namang “papalarin” na makapag-aral sa pribadong paaralan. Pero magigingmailap din sa kanila ang maayos na edukasyong inaasam dahil ang motibo ng mga may-ari ng iskwelahan ay magbenta ng diploma para palaguin ang kanilang negosyo.

At kung susumahin, may dalawang pangunahing problema sa sistema ng edukasyon sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 36: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 36/112

 bansa. Una, ang pagpapabaya ng gobyerno sa public school system. Ikalawa, ang pagpapaubaya ng gobyerno sa mga kapitalista-edukador na magtaas ng matrikula sa mga pribadong paaralan. Sa parehong suliranin, iisa sa salarin: ang gobyernong hindi binibigyang prayoridad ang mga pangangailangan ng kanyang mamamayan.

Kapos na Badyet sa Pampublikong Edukasyon

Ayon sa 1987 Konstitusyon, ang dapat na may pinakamalaking alokasyon sa pondo nggobyerno ay edukasyon. Kinikilala kasi nito ang edukasyon ay isang “karapatan” hindi pribilehiyo. Sa biglang tingin, tila tinutupad ng Kongreso ang ganitong probisyon ngSaligang Batas.

Mula 2001 hanggang 2004, tumaas ang badyet sa edukasyon mula P97.5 Bilyon ay

naging P107.5 Bilyon. Pero hindi ito totoo. Ang tunay na halaga nito ay lumiliit dahil sa bumabagsak na halaga ng piso bunga ng inflation o taun-taong pagtaas ng mga presyo. Atngayong taon, ang badyet ng edukasyon ay nasa P103.6 Bilyon lamang.

Bukod dito, ang pondo sa edukasyon ay dapat sinusukat sa proporsyon nito sa grossdomestic product o GDP. At kung ito ang gagawin, ang badyet sa edukasyon ay lumiitmula 2.9% noong 2001 ay naging 2.3% noong 2004. Ngayong 2005, ito ay nasa 3.1% ngGDP.

Kulang na kulang ito batay sa istandard ng United Nations na nagsasabing ang isang bansa ay dapat na maglaan ng 6% ng GDP para sa edukasyon. Nangungulelat angPilipinas sa Southeast Asia dahil hindi ito tulad ng Malaysia na nagtutuon ng 7% ng GDP para sa edukasyon.

Dahil sa kakapusan sa pondo, kalunos-lunos ang kalagayan ng mga public elementary athigh schools bagamat mas nakatuon ang pondo ng Department of Education sa basiceducation kumpara sa tertiary o college education.

Sa survey ng Senate Committee on Education, nasa 84% sa mga public school angwalang tubig. 25% ang walang kisame. 55% ang walang kuryente, 45% at 43% sa mgaguro ang nagsabing nagdadala sila ng sariling mesa at silya sa klase.

Isa sa mga nakakalungkot na larawan ng kalagayan ng edukasyon ay ang Caloocan HighSchool, ang pinakamalaking haiskul sa naturang siyudad.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 37: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 37/112

Karamihan sa mga estudyante ng Caloocan High School ay mula sa mahihirap na pamilya, ayon sa kanilang principal na si Erlinda Fornoles. Libre ang tuition o matrikula pero dahil sa kakulangan sa klasrum at mga guro kinailangan nilang magpatupad ng mga“shift”.

Kalahati ng mga estudyante ay nasa “early shift”, mula 6:20 ng umaga hanggang 12:40ng tanghali. Ang iba naman ay pumapasok nang 1:00 ng hapon hanggang 7:20 ng gabi.Pero sa kabila ng ganitong sistema, mahigit 50 estudyante ang nasa bawat klase.

Ani Fornoles, “Kung susundin naming ang regular na oras ng iskedyul, sa dami ng amingestudyante, malamang na uuwi ang mga estudyante ng 9:00 ng gabi”. Subalit walangsignipikanteng resulta ang sistemang ito sa mga estudyante. Aniya, “Ganun pa rin – hindinaman gumaling ang mga bata. Nagbibigay kami ng libro pero pinaghahatian ito ng

dalawang estudyante. Kulang na kulang din kasi sa mga guro”.

Ayon kay Ramon Bacani noong 2003, education undersecretary for operations, may1,000 dagdag na guro ang kailangan ng Caloocan pero “sa ngayong taon, walang badyetang national government para sa dagdag na guro”. Humingi sila ng tulong sa mga lokalna pamahalaan para sa pagkuha ng dagdag na mga titser. “Pero 300 titser lamang angkayang tustusan ng munisipyo ng Caloocan,” ani Bacani.

Dapat dagdagan ang pondo sa edukasyon dahil karamihan sa ating kababayan ay umaasasa pampublikong pag-aaral kaysa sa pribadong mga paaralan, kung saan mas mataas angmatrikula. Ngayong taon, tinatayang nasa 17.36 milyon ang enrollees ng mga publicelementary at public high school. Mahigit 2.23 milyon ang nasa mga pribadongiskwelahan sa basic education.

Subalit hindi lang ang basic education ang kailangang paglaanan ng pondo ng gobyerno.Dahil dumadami din ang umaalis sa mga pribadong kolehiyo para mag-aral sa mga Statecolleges and university.

Sa ulat ng Commission on Higher Education (CHED), tumaas nang 2.4 milyon ang nag-aaral sa kolehiyo para sa 2002-2003 mula sa 1.87 milyon noong 1994-1995. Sa bilang naito, dumami nang 415,972 ang nag-aaral sa mga pampublikong kolehiyo at unibersidad – mula sa 399,623 ay naging 815,595.

 Noong 1980, 10% lamang ng mga nasa kolehiyo ang nasa State Colleges and Universities(SCUs). Noong 1994, ito ay naging 21%. Noong 2002, ito ay 34% ng kabuuang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 38: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 38/112

 populasyon ng mga estudyante sa kolehiyo. Habang ngayong taon, 36.95% ng mga nasakolehiyo ang nag-aaral sa mga SCU.

Ang pinakasiguradong dahilan ng paglikas ng mga estudyante tungo sa mga

 pampublikong kolehiyo’t unibersidad ay ang tuloy-tuloy na pagtaas sa matrikula at iba pang singil sa mga private school laluna nang isinabatas ang Education Act of 1982 nanagluwag sa pagtatakda ng tuition fee.

Ganunpaman, kahit pa mas mura ang singil sa mga pampublikong paaralan, hindi rin silaligtas sa mga pagtaas sa matrikula na naganap sa nagdaang mga taon.

 Noong 2003, ang pinakamataas na tuition fee increase sa mga State colleges anduniversities ay naitala sa Philippine Normal University (PNU), kung saan tumaas nang

400 porsyento ang tuition fee. Ang per unit tumaas mula sa P10 ay naging P50.

Sa Central Luzon State University (CLSU), tataas ang tuition at iba pang singil nang298%. Ang Aklan Polytechnic Institute ay magtataas nang 400% sa kanilang matrikula saloob ng apat na taon. Sa University of the Philippines (UP) – ang pangunahing Stateuniversity sa bansa, ang matrikula ay tumaas ng P300 kada unit mula sa P11 noong 1989.

Sa ibang mga pampublikong unibersidad, hindi tumaas ang matrikula ngunit lumobo angiba pang mga singil (na karaniwang tinatawag na “miscellaneous fees”). Sa PolytechnicUniversity of the Philippines (PUP), ang tuition ay nananatiling P12 kada unit. Pero angsingil sa late enrolment ay tumaas, mula P10 ay naging P100. Nagkaroon din ng mga bagong singil tulad ng shifting form, verification of grades per subject, re-admission feeat singil sa pagbabago ng subject o iskedyul.

Sa UP, ang laboratory fee sa limang departamento at kolehiyo ay tumaas ng P600 mulaP50. Sa mga graduate school nito, ang tuition ay tumaas noong 2001, mula P300 kadaunit hanggang sa maksimum na P700.

Ang Tumataas na Matrikula sa Pribadong Paaralan

 Noong May 16, nag-utos ang Commission on Higher Education (CHED) na angkaraniwang pagtaas ng tuition fee ay dapat na katumbas ng inflation rate o 8.4%. Ayonkay Dr. Carlito Puno, acting chairman ng komisyon, “Mula ngayon, gagamitin na ngCHED ang awtoridad nito para sa regulasyon ng tuition at iba pang singil sa mga

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 39: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 39/112

institusyon ng higher education.”

Mainam na mainam sana ang balak ng komisyon, kung ito ay totoong totoo. Pero samismong partial report ng komisyon noong Mayo 17 – na inilabas isang araw matapos

ang deklarasyong kokontrolin nila ang matrikula – ang average na pagtaas ng matrikula para sa academic year 2005 – 2006 ay nasa 11.58%! Kung sa pera, ang halaga ng pagtaasay nasa P37.80 kada unit. Sa 18 units na karaniwang kinukuha ng isang estudyante, ang pagtaas na ito ay nagkakahalagang P680.4.

Sa Metro Manila, ang pinakamalaking pagtaas ay ang Asian Theological Seminary, nanagtaas ng 150% o P900 kada unit sa matrikula. Kasunod ang STI College Fairview,kung saan magkakaroon ng 22.76% o P145 kada unit na pagtataas ng tuition fee.

Ang tanong: paano kokontrolin ng CHED ang matrikula kung ang kanilang kautusan ayinilabas lamang sa buwan ng Mayo, kung kailan natapos na ang proseso ng pagtatakda ngmatrikula? Karaniwang itinatakda ang matrikula sa buwan ng Pebrero hanggang Marso bago magtapos ang isang academic year.

Simple lamang ang sagot. Dahil ang inilabas ng order ng CHED ay “pakitang-tao”lamang. Dahil ang patakaran ng gobyerno kaugnay ng matrikula ay deregulasyon. Ibigsabihin, binibigyang-laya ang mga kapitalistang-edukador na taon-taong itaas angkanilang mga singil dahil napakaluwag ng prosesong dadaanan nila bago magpataw ngtuition fee increase.

At habang pinapabayaan ng gobyerno ang public school system, mas madalingmakapagsamantala ang mga kapitalistang namumuhunan sa mga pribadong paaralan.Para sa kanila, ang pagtatakda ng tuition ay “sagradong karapatan” bilang negosyantengnagbebenta ng “edukasyon”. Kaya’t ang kanilang kadalasang sagot sa mga reklamo samatrikula: “Hindi naman namin kayo pinilit na dito mag-enrol. Kung nahihirapan kayo satuition fee, pwede naman kayong lumipat sa public school”.

Ang edukasyon ay isang dambuhalang negosyo. Ayon sa Senate Committee onEducation, siyam na iskwelahan ang kasama sa top 1,000 corporations sa bansa. At angkanilang pinagsamang kita ay nagkakahalagang P1.13 Bilyon noong 2003. Kabilang dito,ang Centro Escolar University, Mapua Institute of Technology, Far Eastern University,University of the East, PMI Colleges, Technological Institute of the Philippines, AMAComputer College at STI. At mapapansin na hindi pa kasama dito ang mga ekslusibong private school na itinuturing na non-profit corporations dahil sa kanilang ugnayan sa mgarelihiyosong institusyon kagaya ng Ateneo University, De la Salle University, MiriamCollege, atbp.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 40: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 40/112

“Iskul Bukol” Ganito maisasalarawan ang kalagayan ng edukasyon sa bansa. Kulang nakulang sa pondo ang mga pampublikong paaralan. Sobra-sobra ang pagtaas ng matrikulaat iba pang mga singil sa pribadong mga paaralan. Ang resulta: “bagsak” ang grado ng

edukasyon sa bansa dahil hindi ito binibigyang prayoridad ng estado. Ang problema, angsusunod na henerasyon ng mga Pilipino ang naiwanang bukol-bukol dahil sa kapabayaanat kainutilan ng gobyerno. #

Ang Sistema ng Edukasyon sa Pilipinas

http://www.bulatlat.com/news/4-6/4-6-edukasyon.html

Ang artikulo na ito ay tungkol sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas – isangtalumpati ng awtor para sa Southern Luzon Education Conference sa Los Baños,Laguna noong nakaraang Enero 29. Ang kumperensya ay inisponsor ng Anak ng

Bayan party list at ng College Editors Guild of the Philippines (CEGP) SouthernLuzon.

NI DR. EDBERTO M. VILLEGASBulatlat.com 

Ang sistemang edukasyon ng Pilipinas ay gingagamit lamang bilang instrumento ng estado sa paghubog ng kamalayan at kakayahan ng mga kabataang Pilipino upang sila ay manilbihan para sa iilang naghaharing uri sa ating lipunan at palaganapin ang mga kaugalian at pamaraan

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 41: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 41/112

ng pamumuhay ng mga uring ito. Ang namamayaning uri sa Pilipinas, ang komprador na burgesya at panginoong may-lupa ay pangunahing tinatangkilik ang interes ng kanilang padrono, ang imperyalistang Estados Unidos. Sa kontekstong ito natin mauunawan lamang angkalikasan ng edukasyon na pinapairal ng gobyerno sa ating lipunan.

Ang Edukasyon ay Instrumento ng Uri na Hawak ang Estado

Dahil ang edukasyon ay isa lamang instrumento ng ating estado na kontrolado ngimperyalistang EU at dahil ang pinakamahalagang instrumento ng pananatili ng kasalukuyangsistema ay ang paggamit ng dahas laban sa lumalaking rebelyon sa kanayunan, ang edukasyonay binibigyan ng mas maliit na prayoridad sa badyet ng gobyerno kung ikukumpara sa militar. Ngunit, higit sa lahat, ang nangunguna sa badyet ng gobyerno ay ang pagbayad nito ng utang panlabas sa mga dahuyang institusyon, kagaya ng IMF-WB at sa mga bangko ngimperyalismong EU at kanyang mga kapitalistang kaalyado. Habang tumatakbo ang panahon, bumababa ang paglaan ng badyet sa edukasyon, samantalang ang pagbayad naman sa utang panlabas at pondo para sa militar ay tumataas.

May batas na ginawa pa noong panahon ni Marcos, ang PD 1177, na naglalaan ng prayoridadsa pagbayad sa utang panlabas ng Pilipinas na kasalukuyan ay umaabot na ng 58 bilyong dolyar 

(may balak pa ang rehimen ni Macapagal Arroyo na umutang ng panibago sa halaga ng $500milyun ). Halimbawa sa ginawang badyet sa taong 2004, sa kabuuang P861 bilyong, P271.5 bilyon o 31.4% ang nireserba sa pambayad ng utang ng Pilipinas. Taon-taon lumalaki angtinatakdang pambayad ng utang panlabas ng Pilipinas; sa taong 2003 ito ay lumubo ng dagdag pa ng P58 bilyon.

Hambingin naman ang badyet para sa militar na tumaas mula sa P42.5 bilyun noong 2003 tungosa P45 bilyun sa 2004 laban sa badyet sa lahat ng state colleges at universities (SCUs) na P15.68 bilyun lamang para sa taong 2004. Para sa PNP naman ang badyet sa taong 2004 ay P33 bilyun.Kaya daw tinataasan ang badyet sa pagamit ng dahas ay para kalabanin ang mga “terorista” saPilpinas sa sugo ni Uncle Sam. Sa kabuuan, ang porsiyento ng badyet ng Department of Defensesa 2004 ay 5.21%, kalusugan (1.5%), pabahay (0.3%) at edukasyon (kasama na ang para saelementarya at sekundaryang baytang, kung saan mayroon tayong milyun-milyong estudyante )

ay 15.4%. (Mula sa Badyet ng Pamahalaan para sa Taong 2004 at manipesto ng Anak BayanYouth Party at iba pa, Dec. 10, 2003)

Ang Kalunos-lunos na Kalagayan ng mga Estudyante at Gurong Pilipino

Dahil sa palagay ng imperyalismo EU sa kanyang direktang pagsusuperbisa sa sistemangeduskasyon ng Pilipinas sa pamamagitan ng WB na ang mga paaralan ng estado ay mahigpit nahawak na niya, bale wala dito ang kapakanan ng mga estudyante at mga gurong Pilipino. Ganitodin ang paninindigan ng estado ng Pilipinas hinggil sa katayuan ng mga mag-aaral at guro ng bayan. Ang interes lamang ng estado sa edukasyon sa Pilipinas ay gumawa ng mga kurikulumna palalaganapin ang tubo ng mga imperyalistang TNC at kanyang mga kakamping Pilipino.Kaya, bahala nang maghigpit ng sentoron ang mga guro at magsiksikan ang mga estudyante samga klasrom. Kalunos-lunos ang kalagayan ng mga estudyante at guro sa mga pambublikong

 paaralan. Batay mismo sa estadistika ng gobyerno, may kakulangan ng 49, 000 na klasrom atmay 2,381, 943 na mga desks/armchairs sa ating mga paaralan. Ang ratio ng bilang ng libro samga estudyante ay 0.33 sa mga pampublikong paaralang pang-elementarya at 0.6 sa hayskul.Kaya ang kalidad ng edukasyon ay pababa ng pababa. Halimbawa, sa 1999 Third InternationalMath and Science Study, ang Pilipinas ay pumuesto ng 36th sa kabuuang 38 na bansang sumali.

 Nananatili din ang kababaan ng sahod ng mga 500,000 guro sa elementarya at sekundaryong paaralang pambuliko mula P4,000 hanggang P6,000 bawat buwan (sa karaniwan) na take-home pay pagkatapos ng mga deductions at bayad sa utang. (Datos ng Alliance of Concerned

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 42: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 42/112

Teachers) Kaya di kataka-taka libo-libong guro ang nabibiktima ng mga utangang 5-6 atnagsasyadline bilang mga tindera ng mga kendi, siopao, at iba pa sa kanilang mga paaralan.

Ang Pakikialam ng Imperayalismong EU sa Programa at Kurikulum sa Edukasyon ng

Pilipinas

Mula pa noong panahon ni Marcos, ang WB ay nagdidikta na ng mga programa at kurikulum samga paaralan ng Pilipinas, tulad ng Philippine Commission to Survey Philippine Education(PCSPE) ni Marcos noong 1972, ang Education Act of 1982, ang Education Commission niCory Aquino, ang Education 2000 ni Ramos at ang Presidential Commission on EducationReforms (PCER) at Higher Education Modernization Act (HEMA, 1998) ni Estrada at niMacapagal-Arroyo. Ang lahat ng mga programang ito ay naglalayun upang lumikha ng mgaestudyanteng Pilipino na may mahusay na kakayahan na kailangan ng negosyo ng imperyalismoat mahubog ang kamalayan ng mga kabataan upang mahalin ang kultura ng imperyalismo.Pinagtitipid din ng IMF-WB ang gobyerno ng pondo na sana’y ilalaan para sa edukasyon upangmakabayad ang huli ng kanyang utang panlabas. Nagaalala ang imperyalsimo na sa laki ngkasalukuyang depisito ng Pilipinas na umaabot na sa P220 bilyun na dulot din ng pagbayad sautang panlabas at pangungurakot ng mga opisyal ng pamahalaan na baka mag-default angPilipinas sa pagbayad sa utang panlabas. Kaya sa PCER ni Estrada at Macapagal-Arroyo,

tinutulak ng IMF na bigyan ng fiscal autonomy ang mga paaralan ng pamahalaan upanghumanap ang mga ito ng mga paraang makakalap ng sariling pondo. Pinapairal din ang dahan-dahang pribatisasyong ng mga SCUs. Ang PCER ay lalong pinapalala ang komersyaslisasyonng mga paraalang publiko dahil pinapayagan na ang mga paaralang ito lalo na ang mga SCUs namagtaas ng tuition at mag-tie-up sa bisnes. Bahagi din ng PCER ang paghintulot sa mgadayuhan na magtayo ng mga paaralan sa ating bansa.

Ang Estratehiya ng Imperyalismo sa Pribatisasyon ng Edukasyon

Ang pribatsisasyon ng edukasyon sa Pililpinas ay bahagi lamang ng pandaigdiganng estratehiyang WTO at WB upang papasukin ang mga TNCs sa Information Technology (mga computer company) sa larangan ng edukasyon pampubliko. Tinuturing ng WTO, isang institusyonghawak ng mga kapitalistang korporasyon, na ang larangan ng edukasyon ay isang mayamang

mina na hindi pa nabubungkal para pagtubuan kagaya na ibang larangan sa serbisyo na matagalnang ginagatasan ng mga TNCs, halimbawa sa pangbabangko at mga restoran at fast food. Sa pinapairal na General Agreement on Trade and Services (GATS) ng WTO ay kasama angserbisyong edukasyon sa mga serbisyo na tinatarget ng mga TNCs. Ang isang nangungunanglobbyist sa mga pulong ng WTO tungkol sa GATS na inumpisahan noong Pebrero 2000 saGeneva ay ang tinatawag na Global Allance for Transnational Education na pinapamunuan niGleen R. Jones, CEO ng virtual university Jones International Inc. Nais ng WTO na gawingmarket-based ang education sa kolehiyo at alisin ang mga state-funding. Ang prinsipyong freeuniversal education na nakasaad sa Article 13 ng UN International Covenant on Economic,Social and Cultural Rights ay binabangga ng GATS at World Bank.

Ang WB ay nagtatag din ng Alliance for Global Learning na nagiispesialize sa tinatawag na e-learning na ginagamit ang computer. Ang Alliance na ito ay pinoponduhan ang mga IT rooms,

nagsasanay ng mga guro at umuugnay sa mga gobyerno ng mga bansa upang gumawa ng mgaintervention program. Ang mga isponsor ng mga ganitong programa ay mga malalaking bangkotulad ng JP Morgan at Goldman Sachs, ang consultancy firm Ernst & Young at mga TNCs sa ITkagaya ng Sun Microsystem at 3 Com. Nakikita kasi ng mga TNCs lalo na yung mga nasa IT naang edukasyon sa daigdig, sa partikular sa kolehiyo at sa adult education, ay isang malaking bagong industriya na maaaring pasukin. Ang kabuuang gastos sa edukasyon sa daigdig ay 2trilyon dolyar o 1/20th ng GDP ng mundo. Sabi nga ni Gleen R. Jones: “Education is one of thefastest-growing of all markets. Private training and the adult education industry are expected toachieve double-digit growth throughout the next decade.” (Internet) Ngunit, ang pandaigdiganestratehiya ng imperyalismo, sa partikular ng EU, na sa kasalukuyan ay nababalot sa krisis ng

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 43: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 43/112

sobrang-produksyon, na pagtubuan pati ang larangan ng edukasyon ay maghigpit na tinutulanng mga estudyante at mga guro sa Europa sa pamumuno ng National Union of Students inEurope (ESIB) at ng mga guro sa kanilang organisasyon, ang European University Association(EUA).

Ang Millennium Curriculum o Curriculum 2002 ng Departement of Education

Sa paggawa ng kurikulum para sa mga paaralan ng Pilipinas, ang imperyalismo ay aktibongnanghihimasok, mula pa noong pagpondo ng WB sa panahon ng martial law sa pagsulat ng mgatextbook na tinatangkilik ang pagsisilbi ng mga kabataang Pilipino para sa negosyo ng mgakapitalista (ang programang EDPITAF) hanggang sa kasalukuyan sa pagpapairal ng tinatawagng DepEd na Millennium Curriculum o ang Curriculum 2002 para sa elementarya atsekondaryang baytang. Sa ilalim ng Millennium Curriculum, inaalis ang mga asignatura na maykaugnayan sa pagtuturo ng kasaysayan at sibikong kamalayaan at iba pang panlipunang pagaaral, at pinagsama-sama ang mga ito sa isa lamang asignatura na pinamagatangPAGSIKAP. Kinolaps ang mga asignatura sa limang “core areas” ang English, Filipino, Math,Science at Pag-Sikap. Pinahaba ang oras ng pagtuturo ng English at Math at ginawa muli angEnglish bilang midyum ng pagtuturo. Ang mga pagbabago na ito sa kurikulum para saelementarya at haiskul mula Grade 1 to 10 ay batay sa isang pag-aaral na ginawa ng WB-ADB

na pinamagatang “Philippine Education for the 21st Century: The 1998 Philippine EducationSector Study” o (PESS). Pinayo ng PESS ang “streamlining” ng Philippine education at pagkukulaps ng mga asignatura lalo na yung may kaugnayan sa pagbibigay ng panlipunangkamalayan sa mga estudyante. Ang pakay kasi ng WB at kanyang alalay na ADB ay upangmakatipid ang Pililpinas sa badyet sa edukasyon, at siyempre upang makabayad ng utang panlabas. Kasabay din nito ang pagbuwag sa mga asignatura na di kailangan ng bisnis ngimperyalismo at natuturuan pa ang mga kabataan na magkaroon ng kamalayang panlipunan atkritikal na pagiisip. Sa bagong kurikulum, nanganganib ang kabuhayan ng maraming guro namatatanggal dahil ang kanilang mga asignatura ay di na kailangan, sa partikular yung mganagtuturo ng panlipunang aralin. Ngunit ang papel ng ating mga paaralan bilang mga tagalikhang mga gradweyt ng mahusay sa kakayahan na kailangan ng negosyo ng mga malalakingkorporasyon, kagaya ng mga call center, tiga-silbi sa fast food, salesman, mekaniko at iba pa, aynagreresulta sa sobrang lakas paggawa sa ating lipunan. Dumarami ang bilang ng mga taong di-makahanap ng trabaho na mga bagong gradwado taon-taon sapagkat lumalaki ang sobrang pwersa sa gawa, na nadadagdagan ng mga 750,000 katao bawat taon. Sa kasalukuyan, ang bilang ng walang trabaho sa ating lipunan ay 13% ng kabuuang lakas paggawa ng bayan (ayunmismo sa estadistika ng gobyerno), pinakamataas sa buong Asya.

Ayun din sa PESS: “The daunting medium-term challenge for Philippine education, therefore, ishow to preserve the quantitative gains of the past, improve equity and raise quality – and toachieve all of these objectives during a period of limited or zero growth in the public budgetaryallocation to education as a whole.” (PESS, p. 11, italics dinagdag) Ang ibig sabihin ng WB-ADB ay paano mapapairal ng gobyerno ng Pilipinas ang mahusay na pagtutupad nito sa pagalaga sa interes ng imperyalismo sa harap ng pagtitipid sa edukasyon. Ang sagot – ikulapsang mga asignatura at tanggalin ang mga guro na di kailangan ng bisnes ng mga TNCs. Batay saganitong layunin ang PESS ay nagsaad:

“Given lower-cost labor in the People’s Republic of China and some other Asian countries, andrising labor costs at home reinforced by minimum wage regulations, the Philippines’ futurecomparative advantage lies not in unskilled-labor production, but rather in low-end ‘high-tech’areas, such as electronics manufacturing and tourist services, requiring at least a secondaryschool education of reasonable quality.”(PESS, p.1)

Ipinapairal ng PESS ang teorya ng mga kapitalista na ang edukasyon ng isang bayan ay iaayunsa “comparative advantage” nito sa mga kapitalistang bansa sa harap ng kumpitesyon ng ibang bansa sa Pangatlong Daigdig. Kaya, kailangang gamitin ang Curriculum 2002 upang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 44: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 44/112

makahubog ng mga manggagawa na semi-skilled at huwag na ng mga unskilled dahil maramina nito ang ibang bansa kagaya ng Tsina. Ang mga semi-skilled na manggagawa ay kailangan sasektor ng serbisyo at marunong ng Inggles.

Ang Revised General Education ng Unibersidad ng Pilipinas (RGEP)

Gusto kong talakayin sa puntong ito ang pagbabago ng kurikulum sa aking paaralan, angUnibersidad ng Pilipinas, ang tinatawag na Revised General Education Program (RGEP). Sailalim ng RGEP ay di na kinakilangan kunin ng lahat ng mga estudyante sa UP ang mgaasignatura tulad ng History 1 (History of the Philippines) at Social ScienceII (Social andPolitical Thought). Pinapaubaya sa mga estudyante sa partikular sa mga freshmen at sophomoreang pagpili kung anong asignatura sa GE ang kanilang pag-aaralan. Siyempre, dahil ang mgaestudyante natin ay produkto ng isang sistema sa hayskul at elementarya (kasama dito ang mga pribadong paaralan), kung saan ang pinapalaganap ay kultura ng kapitalismo, ang idibidualismoat liberalismo na nakabatay sa pansariling interes, ang malamang kunin ng mga estudyante sailalim ng RGEP ay mga asignaturang pagkakakitaan (kagaya ng mga computer course) o di kayamadaling ipasa. Ang dating GE program ng UP na kinakailangang kunin ang mga asignatura nanagpupukaw ng kamalayang nasyonalismo (History I) at nagtatalakay sa iba’t-ibang teoryang panlipunan ay nahubog sa panahon na umigting ang nasyonalismo sa UP lalo na noong First

Quarter Storm. Ang dating GE na napanalunan ng mga estudyante at guro sa mahabang pakikibaka upang gawing relebante ang edukasyon sa UP ay binuwag na noong nakaraang taon(2003). Ang hangad namang ipribatize ang UP sa impluwensa ng WT0 at WB ay nakalahad samga panukulang batas na House Bill 455 at Senate Bill 2587 na nakahain ngayon sa Kongresoat mahigpit na tinututulan ng mga estudyante at guro ng aking pamantasan. Noong nakaraangOktubre, nabugbog ng mga pulis at militar at naaresto ang mga estudyante at guro ng UP nanag-rali laban sa dalawang panukalang batas na ito sa harap ng Senado.

Sa kasalukuyang kalagayan ng ating sistemang edukasyon na walang kasarinlan at ginagamitlamang ng pamahalaan upang paunlarin ang interes ng mga nagsasamantalang uri, ang tunay naemansipasyon ng mga kabataan sa mga ideya at ugali na nilalako ng mga dayuhangimpersyalista ay di kailan mangyayari. Ang mga ideya at kakayahan na binibigyang-diin saating mga paaralan sa loob ng sistemang ito ay lalong pinapaigting ang mala-kolonyal na

katangian ng ating lipunan. Halimbawa, ang mga teoryang nilalako ng mga asignatura saeconomics sa ating mga paaralan tungkol sa supply at demand analysis na nakabatay saassumption “that all other things held constant” o ang pananaw ng “ceteris paribus,” na siyang batayan ng Macroeconomics at Miccroeconomics ng mga neo-classical economists, ay isangideyalistang pamaaraan ng pagaanalisa ng ekonomiya na pabor sa interes ng mga mayayaman,lalo na ng mga TNC. Marami pang ganitong mga maling ideya na ikinakalat ng mga bayarangteorista ng mga kapitalista sa ating mga paaralan, kagaya ng “relative autonomy of the state,”kung saan nakuha ni Macapagal-Arroyo ang ideya niyang “strong republic,” ang mga ideya ng post-modernismo na iniinganyo ang mga tao na asikasuhin na lamang ang kanilang sarilingkalayaan at huwag sumali sa anumang organisasyon, at iba pa pang teorya.. Ang mga ideyangito ay pinapalagnap ng mga direktang bayaran ng mga imeperyalista na mga gurong Pilipino,lalo na sa School of Economics at Political Science Departments ng UP, o ng mga guro nawalang kamuang-muang na ang tinuturo pala nilang teorya ay ang mga pabor sa mayayamandahil wala naman silang natutunan sa ating paaralan kundi ang mga teoyrang ito.

Ang Pangangailangan ng Isang Rebolusyong Kultural

Upang tunay na palayain ang kaisipan ng mga Pilipino sa mga maling kamalayan na pinapalaganap ng mga kapitalista, nararapat pukawin muli ang diwa ng nasyonalismo sa atingmga kabataan. Kailangan palaganapin ang maka-masa at siyentipikong pamamaraan ng pagaaralng ating kasaysayan at lipunan at itakwil ang mga teorya na nagpapanggap na siyentipiko nakinakalat ng mga kapitalista kagaya ng ideyalistang pananaw na “ceteris paribus” sa economics. Nararapat labanan din ng mga mulat na kabataan ang mga bahid ng pyudalismo sa ating kultura,

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 45: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 45/112

ang mga pamahiin at iba pang atrasadong ideya na pinapalaganap ng mga relihiyon kung saanang mga lider nito ay kakampi din ng mga nagsasamantalang uri na nais kontrolin ang masangPilipino..

Maaring gawan ang isang rebolusyon kultura kung saan ang mga kabataan ay magiging pangunahin at aktibong lalahok sa loob at labas ng mga paaralan. Nangangaliangang makilahok 

ang mga kabataang na sinasandatahan ng magpalayang teorya ng dyalektikal at istorikalmateryalismo sa mga lugar kung saan naroroon ang batayang masa ng Pililpinas, sa mga pagawaan at kanayunan. Ang katotohanan ng isang ideya ay nalalaman lamang sa praktika, kayakailangan lumabas ang mga estudylante sa kanilang mga klasroom at makisalamuha sa mgaorganisasyon ng batayang uri, sa mga teach-in, fora, simpo, rali at live-in. Sa loob naman ngmga kampus, mahalagang hikayatin ang mga ibang estudyante na nagiging biktima ng mgamaling ideya na sumali sa mga organisasyon na naglalayun makamit ang isang lipunang Pilipinona nakabatay sa adhikain ng nasyonalismo, na may maka-masa at kritikal na pagiisip. Maaariitong matupad sa mga paaralan sa pamamagitan ng paghawak sa mga dyaryo ng mga progresibong estudyante o pagkuha sa mga liderato sa konseho ng mga estudyante.

Ang rebolusyong kultural na ito ay maaaring maging bagong sigwa ng dekada na ito sa hanayng mga aktibistang kabataan.. Ang rebolusyong kultural ay mabisang kasangkapan upang

mapabilis ang tagumpay ng kilusan ng mga mamayang Pilipino upang makamtan ang isangmay-kasarinlan at makatarugang lipunan. Ang kasalukuyang panahon ng ating bansa, kungsaaan milyun-milyung mga Pilipino ay nawawalan na ng pagaasa sa umiiral na sistema, aynapakainam sa paglaganap ng rebolusyong kultural na ito na sasabay sa pakikibaka ng masaupang buwagin ang mala-kolonyal at mala-pyudal na istruktura ng ating lipunan at magtatag ng bagong sistema. Bulatlat.com 

ISANG PAGSILIP SA MISEDUKASYON

http://www.yehey.com/boards/Default.aspx?g=posts&t=45849

Kung ihahanay lamang ang edukasyon sa mga pinakanangangailangan ng

tulong na sektor ng lipunan sa ating bansa, malamang mangunguna ito. Hindi

lang dahil “find your height” ang labanan, kung tutuusin ay halos magsisinliit

lamang ang mga sector kabilang ang kalusugan, pero sa kadahilanang ni hindi

man lamang nito nakuha ang kailangan nitong atensyon.

Pumili ako ng tatlong pangunahing problema ng edukasyon mula sa

dokyumentaryong “MisEdukasyon” na pinapanood sa amin sa klasrum. Una

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 46: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 46/112

dito ay ang impluwensyang kolonyal ng Amerika. Matatandaan na una nang

nagpadala ng mga titser na tinawag na Thomasians, dahil sa barkong sinakyan

nila, ang mga Amerikano upang magturo sa mga Pinoy ng Ingles at iba pang

kaalaman tulad ng literatura. Ipinakilala nila ang sistemang

institusyonalisasyon sa pagtuturo, kung saan hindi lamang sila nagtuturo ngmga siyensya, kundi nagpapahintulot ito upang magbigay ng oriyentasyon sa

kamalayan sa pagiging Amerikanisado. Sa pamamagitan nito, mabibigyan ng

lehitimo ang Amerikano upang maipakilala ang kanilang pagiging mataas

kumpara sa kanilang mga tinuturuan. Malaking problema ito dahil nagiging

laganap ngayon ang tinatawag na Neo-Colonialism, o pagtangkilik sa kaisipang

kolonyal at pagpanatili nito. Tuloy, ang mga laman ng mga lektura sa eskwela

ay pawang nagpapahiwatig sa kanluraning kaisipan at kultura. Hindi man

lamang mapagyaman ang wikang Filipino at ang kulturang dapat sana’y

naipapamana sa mga kabataan, lalo pa’t maraming naniniwala na kapagmarunong magsalita ng Ingles ang isang tao, isa na siyang edukado at

respetado, at binabansagan namang “jologs” o baduy ang mga tumatangkilik sa

gawa dito sa Pinas. Bukod pa dito, dahilan sa mababang pagtingin ng mga

dayuhan sa mga Pilipino at mataas na pagrespeto ng mga kababayan natin sa

kanila kahit pa sabihing edukado ang mga tayo, sinasamantala nila ang

kahinaan ng mga Pinoy. Halimbawa na lang ay ang pagkuha ng mga mauunlad na

bansa ng mga manggagawa mula sa mga Third World na bansa tulad ng

Pilipinas para makamura sa pagpapasweldo.

Ang pangalawang suliranin ng edukasyon sa Pilipinas ay ang pagiging

komersyalisado ng mga paaralan. Kumapara sa ibang bansa na gobyerno ang

mismong nagpapatakbo ng mga eskwela, karamihan sa mga paaralan dito sa

atin ay pribado. Dahilan ito upang mahirapan sa pagpili ng mapapasukan ang

mga nais magkaroon ng magandang kaledad ng edukasyon dahil sa pagkakaroon

ng mga paaralang ito ng kapangyarihan upang magtaas ng matrikula. Tuloy,

ang iba ay napipilitang pumasok sa mga pampublikong paaralan kung saan

kapalit ng maliit na halaga para makapag-aral ay ang mababang kaledad ng

edukasyon. Ang iba naman ay naghahanap na lamang ng trabaho, pero

syempre hindi naman maasahang magandang trabaho ang naghihintay para sa

kanila. Nagpahayag ang pamunuan ng Commission on Higher Education, o

CHED, tungkol sa walang tigil na pagtaas ng matrikula ng mga pribadong

paaralan at sinabi nilang “quality education is expensive.” Ibig sabihin, kung

nais ng isang estudyante ng magandang edukasyon, at sa kalaunan ay

magandang kinabukasan, kinakailangang gumastos muna siya ng malaking

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 47: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 47/112

halaga ng pera. Ibig din sabihin nito na ipinagdadamot ng pamahalaan ang

kaalaman sa mga mahihirap.

Ang huling suliranin na laganap ngayon sa ating bansa ay ang kaisipang

elitista. Sa katunayan, ito ang isa sa pangunahing problema ng mganaghahanap ng trabaho. Karamihan kasi sa mga kumpanya ngayon ay

tumatanggap lamang ng mga gradweyt ng malalaki at sikat na unibersidad.

Kabilang sa mga unibersidad na ito ay ang De La Salle University, University

of the Philippines, at Ateneo de Manila University. Kaya naman kung hindi ka

nagtapos sa isa sa mga “reputable schools” na nabanggit ay tiyak na

mahihirapan ka sa paghahanap ng magandang trabaho. Karugtong na rin ng

problemang ito ang pagkakaroon ng maraming aplikante sa limitadong posisyon

lamang.

Sa kabila ng lahat ng mga suliraning nabanggit, may mga hakbang naman

na ginagawa ang gobyerno upang malutas ang mga ito. Tulad na lamang ng

argumento hinggil sa paggamit ng wikang Filipino bilang pangunahing midyum

sa pagtuturo sa halip na Ingles. Bukod dito, ipinasa rin ang Education Act of

1982, kung saan kinokontrol ang sunod-sunod na pagtaas ng tuition fee upang

hindi mabigla ang mga mag-aaral. Meron din tayong Higher Education

Modernization Act, kung saan ang mga unibersidad pang-estado ay

nagbebenta ng properties upang tulong sa pagpapaganda ng kanilang pasilidad.

Nandyan na rin ang nagsulputang parang kabute na mga call centers kung saan

ay malaki ang pasweldo sa mga manggagawa at tumatanggap ang mga

kumpanya kahit na ano man ang kurso na tinapos at kung saan man nagtapos.

Masasabi rin naman pala nating may pakialam nga ang gobyerno.

Kung itatanong mo kung bakit parang wala pa ring pagbabago sa kabila

ng mga binaggit ko sa itaas, narito ang aking opinyon: Naaalala mo ba nang

magkaroon ng mainitang pagtalakay tungkol sa usapin sa kung aling wika ang

dapat gamitin sa pagtuturo sa mga paaralan? Hindi ba’t lalo lamang

nagkawatak-watak ang mga responsable sa usaping ito? Bakit patuloy na

nagkakaroon ng mga kilos protesta tungkol sa pagtaas ng singil sa matrikula?

Kasi naman, sakaling hindi magtaas ng singil sa matrikula ang ilang paaralan,

bumabawi parin ang mga pribadong paaralan sa mga estudyante sa

pamamagitan ng pagpataw ng mataas na presyo sa tinatawag na miscellaneous

fees. Kaya’t kahit na mababa na ang tuition fee, mataas parin ang suma total

ng babayaran ng isang ordinaryong estudyante ng pribadong paaralan dahil sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 48: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 48/112

iba pang dapat bayaran. Bakit may mga paaralang hindi magamit ang mga

pasilidad, lalo na ang mga laboratoryo, at may mataas na bilang ng estudyante

sa isang silid-aralan na halos umabot na sa isang daang mag-aaral bawat

klasrum at titser? Sana alam ko rin ang sagot sa mga tanong na ito.

Sa aking palagay, magiging magandang simula sa sistema ng ating

edukasyon ang pagpapalaganap ng kaisipan na magsasabing mahalaga ang

wikang Filipino at ang ating kultura. Hindi ko hinihiling na gawing midyum ng

pagtuturo ang salitang Filipino, ngunit gawin itong isang mahalagang bahagi ng

natututunan sa loob ng eskwela at dapat lamang na pagyamanin pa ito.

Magiging malaking tulong din ang pagkakaroon ng mga faculty development

programs o mga seminar para sa pagpapalalim ng pwersa ng mga titser upang

mas maging makabuluhan ng mainam ang mga itinuturo at paraan ng pagtuturo

nila sa kanilang estudyante. Siguro’y sapat muna ang mga ito upangmagsimulang bumangon muli ang sistema ng edukasyon sa ating mahal na

bansa. Hindi man ito mabilisang paraan, naniniwala naman akong epektibo ito

kung maisasagawa ng maayos at tapat.

saan ka man naroon, PILIPINO KA PA RIN. 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 49: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 49/112

Sana ay hindi natin malimutan ang kagandahang-asal na likas saating pagiging Pilipino.

• Ang pagka-MakaDiyos 

Gumagalang at lubos na nananalig sa iisangMakapangyarihang Diyos - Ang Mapagmahal naTagapaglikha at Ama nating lahat...

• Ang pagka-Makatao 

Gumagalang at nanalig sa kapwa bilang isang kapatid namay pandama, may lakas at ganda ng loob, may karapatanat hangarin para sa buhay na magana, maayos, mapayapa,at maginhawa.

• Ang pagka-Makakalikasan 

Pinangangalagaan ang kalikasan -- hangin, tubig, lupa,kagubatan, at karagatan -- likas na yaman ng bansangtinubuan...

• Ang pagka-Makabansa 

Minamahal ang sarili nating bayang Pilipinas sa

pamamagitan ng pagbibigay-buhay sa limang simulain ngpambansang tradisyong Pilipino: Ang pagsasarili,pakikisama, pagkakaisa, pagkabayani, at pakikipagkapwa-tao.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 50: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 50/112

Simbang Gabi

Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Tumalon sa: nabigasyon, hanapin

Ang Simbang Gabi ay isang kinaugaliang pagdaraos ng Santa Misa sa Pilipinas tuwing

 panahon ng Kapaskuhan. Tinatawag din itong Misa-de-galyo (mula sa Kastilang Misa de

Gallo, o "misa ng tandang", sapagkat sa pagtilaok ng lalaking manok, magsisibangon na

ang mga mag-anak para makinig ng misa sa pinakamalapit na simbahang pamparokya[1]),

Misa Aginaldo (mula sa Kastilang Misa de Aguinaldo, o "misa ng mga handog, alay o

regalo"), Misa-de-notse, o Misa-de-noche (o "misa ng/sa gabi").[2] Isa itong misang

idinaraos bawat madaling araw sa loob ng siyam na araw bago sumapit ang araw ng

Pasko.[2] Nagsisimula ang pagmimisa tuwing ika-16 ng Disyembre hanggang ika-24 ng

Disyembre, na kadalasang sinasagawa sa mga Romano Katolikong simbahan[1]

 saPilipinas tuwing ikaapat hanggang ikalima ng umaga. Ang misa sa madaling araw na ito

isa sa pinakamatagal na at pinakabantog na tradisyong Pilipino.[3] Nagsisilbi rin ang misa

 bilang isang nobena para sa Birheng Maria.[3][1] Bukod dito, nagsisilbi ring pagkakataon

ang pagnonobena upang idalangin ang mga kahilingang nakatuon kay Hesukristo,

kaugnay ng paniniwalang matutupad ang hinihingi kapag nakumpleto ang siyam na misa

sa madaling-araw.[4] Sa ibang pagkakataon, isinasagawa ring kasama ng Simbang Gabi

ang  panuluyan, partikular na sa pinakahuling misa, ang tunay na Misa Aginaldo[1] o

 Misa-de-galyo.[3][1]

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 51: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 51/112

Mga nilalaman

[itago]

• 1 Kasaysayan 

o 1.1 Buhat sa Mehiko o 1.2 Simula sa Pilipinas 

• 2 Sa kasalukuyan 

• 3 Tingnan din 

• 4 Sanggunian 

• 5 Kawing panlabas 

Kasaysayan  [ baguhin ]

Buhat sa Mehiko [baguhin]

 Nagsimula ang kaugaliang ito noong panahong ng kolonyalismong Kastila. Inumpisahan

ito sa Mehiko noong 1587, nang payagan ng Santo Papa ang paring Mehikanong si Diego

de Soria[1], isang prayle mula sa kumbento ng San Agustin Acolman, na magdaos ng mga

misa sa labas ng simbahan upang mapaunlakan ang malaking bilang ng mga

mamamayang ibig makinig ng misang panggabi.[1] Kung sa loob nagmimisa ang pari,

hinahayaang bukas ang mga pinto ng simbahan para sa mga hindi na makapasok sa puno

nang gusali.[1] Noong unang panahon, naging hudyat na pantawag na pangmisa ang

 pagpapatunog ng mga batingaw o kampana ng simbahan.[3] Nagsisimula ang

 pagkalembang ng mga batingaw tuwing ikatatlo ng madaling araw.[4] Sa ibang pook,

mayroon namang mga bandang lumilibot sa buong bayan na tumutugtog ng mga

tugtuging pamasko. Mayroon ding mga paring kumakatok sa mga pintuan ng bahay para

gisingin ang mga taumbayan para hikayating makilahok sa misang pangmadaling-araw.

Kabilang dito ang mga magbubukid at mga mangingisda, nagsisipakinig sa Mabuting

Balita bago maging abala sa kanilang mga pang-araw-araw na mga tungkulin, at para na

rin makalikom ng biyaya at mabuting ani.[3]

Simula sa Pilipinas [baguhin]

Sa Pilipinas, nagumpisa ang tradisyon noong 1669, nang magsagawa ang mga pari ng

mga pangmadaling araw na misa para sa mga magsasakang nais dumalo ng misa tuwing

 pasko ngunit hindi maaaring maiwan ang sakahan.[1] Idinaos ito tuwing Adbiyento bilang

 paghahanda sa pagdating ng araw ng pagsisilang kay Hesus.[1] Kadalasan itong

isinasagawa tuwing hatinggabi, kaya't binansagang itong Simbang gabi ng mga Pilipino.

Hanggang ngayon, Ang mga Pilipino ay gumigising tuwing madaling araw para dumalo

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 52: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 52/112

sa misa upang ipakita ang kanilang malalim na pananampalataya sa Diyos, bilang

 paghahanda sa araw ng Pasko, ang araw ng kapanganakan ni Kristo.[3] Mahigit sa anim na

raang taon na itong isinasagawa sa Pilipinas.[1]

Ilan sa mga nakasanayan ng mga Pilipino na may kaugnayan sa Simbang Gabi ang

 pagtitinda ng mga nakaugaliang pagkain, tulad ng  puto bungbong (kulay ube na gawa sa

malagkit, nilalagyan ng niyog at ng asukal na pula),  bibingka (tinatawag ding  putong

 bibingka), suman sa pasko, suman sa ibos, pandesal, at mga inuming salabat, tsokolate,

tsaa, at kape[4], na itinitinda sa tapat ng simbahan para sa mga dumalo ng misa. [3][1] Sa

kalsada, matutunghayan ang pagsasabit ng mga makukulay na mga ilaw at mga parol sa

mga dungawan, sa mga pintuan, sa mga sanga ng puno, at sa mga kanto ng mga daanan. [1]

Pinatutugtog din ang mga musikang pamasko. Sa kabahayan ng mga pamilya,

nagkakaroon ng pagsasalong  Notse Buena (binabaybay din ayon sa Kastilang Noche

 Buena o "mabuting gabi") - partikular na sa huling araw ng pagnonobena, kung saan mayhandang ring bibingka, puto bungbong, inuming salabat o tsokolate, keso-de-bola ( bilog

na keso o bolang keso).[3][1]

Sa kasalukuyan  [ baguhin ]

Sa ngayon, idinaraos sa mga lalawigan at kalunsuran ng Pilipinas ang Simbang Gabi.

Ipinagdiriwang din ito ng mga Romano Katolikong Pilipinong naninirahan sa ibang mga

 bansa. Kaugnay ng patuloy na pagsasakatuparan ng kaugaliang ito, bukod sa

 pagpapalamuti ng mga makukulay na ilaw at mga parol sa loob at labas ng simbahan,

inilalantad din ang Belen na nagpapakitang nasa isang sabsaban ang batang Hesus na

kasama sina Santa Maria at San Jose na napapaligiran ng mga pastol at mga hayop ng

sakahan, at ng tatlong haring mago may dalang mga regalo. Matutunghayan din sa Belen

ang tala ng Betlehem na gumabay sa tatlong hari para marating ang kinaroroonan ng

Banal na Mag-anak . Inilalagay ang Belen bilang pagpapahayag ng paghahanda para sa

 pagsapit ng araw ng pagsilang ni Kristo.[4] Sa mga siyudad, mayroon ding nagsasagawa

ng mga misa tuwing ikawalo hanggang ikasiyam ng gabi, sa halip na sa madaling araw,

upang matugunan ang mga pangangailangan ng mga mamamayan ng pamayanang may

iba't ibang oras ng trabaho.[4]

Tingnan din  [ baguhin ]

• Pasko sa Pilipinas 

• Awiting Pamasko 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 53: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 53/112

Sanggunian  [ baguhin ]

1. ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 Simbang Gabi, Mass at Dawn, Mass of the

Gifts, SimbanggabiNYC.com

2. ↑ 2.0 2.1 "Simbang gabi". English, Leo James. Tagalog-English Dictionary (Talahulugang

Tagalog-Ingles). ( 1990 ). 3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Simbang Gabi/Mass at Dawn, RCam.org

4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Del Rosario M.M. Filipino Christmas Tradition - Simbang Gabi 85, 

Hubpages.com

 ALTERNATIBONG PULITIKA SA PILIPINAS

 Apr 28, '07 10:27 PM

for everyone

( kaka ali April 26, 2007)

http://correctme.multiply.com/journal/item/30/ALTERNATIBONG_PULITIKA_SA_PILIPINAS

Ang nakaugalian o pinaniniwalaan ng lahat (ma-Pilipino man oBangsamoro) na ang pulitika sa Pilipinas ay isang larangan ngpandaraya, Gaano na ba kalala ang tradisyonal na pulitika sa atingbansa?

".....Naku po malala na Ting..." ito ang naging tugon ng isangmatandang trisikad driver.

Kaya nato ay gumawa ng pananaliksik at heto ang ating

recomendasyon, Kinakailangan na ang “overhaul” o pagbabago.Katunayan nga, minsan sa mga bata, kapag may nandaraya, sakanilang paglalaro, sasabihin ng isa na walang pulitikahan.

Ano ang mga dapat malaman para maisulong ang alternatibong

pulitika?

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 54: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 54/112

• Kinakailangan nating maunawaan ang halaga ngpagtangkilik sa alternatibong pulitika sa pamamagitan ngpaghahambing nito sa tradisyunal na pulitika. Nararapatding maging mulat sa mga gawaing pangkultura nanagpapanatili o nagtataguyod ng mga uri ng pulitika, atkung papaano nito ginagawang higit na mahirap o madalingmakamit ang pagbabagong panlipunan.

• Dapat sa karamihan ng mga botante malaman nila kungpapaano sila nabibiktima ng maraming uri ng maka-eletistang pulitika: nepotismo, pagbibigay pansin sa mgapangangailangan ng mahihirap kung panahon ng halalanlamang, sistematikong panunuba at pandaraya atpagkapanalo ng mga pulitko sa halalan sa pamamagitan ng

"kahit anong paraan".• Dapat na maunawaan mo na madali para sa mga

tradisyunal na pulitikong hikayatin ang ating mga botantena itulak ang kanilang personal na interes at mgaambisyong pampulitika.

• Dapat maunawaan ang kahulugan ng tunay na pulitikanarito ang ilan sa mga aspetong dapat alam ng mgabotante at kandidato:

<!--[if !supportLists]-->1. <!--[endif]-->Maaaring makita ang pulitika saaspetong personal:

Ang katauhan ng mga pulitiko, tulad ng mga Senador,Alkalde, Gubernador, Board Member at municipalcouncilor; ang mga botante, ang goons ng mganaturang pulitiko, ang saklaw ng kanyangimpluwensiya.

Narito ang mga makabuluhang tanong na maaaring makapagbigay sa

atin ng ideya kung anong uri ng pulitika ang ating isinasagawa:

1. Sino ang humahawak ng kapangyarihan atimpluwensiya?

2. Sino ang nagpapatakbo ng sistemang pulitikal?3. Sino ang mga nasasangkot sa buhay-pulitika ng

bansa?

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 55: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 55/112

2. Maaari ring makita ang pulitika sa aspetong pang-ugnayan:

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->Sa tradisyonal na pulitika

ay tinutukoy nito ang mga sistema't balangkas napampulitika tulad ng sistema "padrino", "palakasan",

pluralismo, pagbibigay-kapangyarihan sa tao.

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->Samantala, sa altenatibong

pulitika, narito ang ang mga makabuluhang tanong:

<!--[if !supportLists]-->1. <!--[endif]-->Anong uring sistemangpulitika ang namamayani sa buhay-pulitika ng mga tao?

<!--[if !supportLists]-->2. <!--[endif]-->Papaano nakikipag-ugnayang mga pulitiko sa mga karaniwang tao?

<!--[if !supportLists]-->3. <!--[endif]-->Mayroon bangpagkakapantay-pantay na umiiral?

3. Mayroon ding aspetong pangkultura ang pulitika:

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->Sa tradisyunal na pulitika,naging kaugalian ang mga karaniwang pakikipag-ugnayan ng mga tao sa isa't isa at maaring umugat itosa kanilang paraan ng pamumuhay, maaaring sabihinna nagiging kultura ang nasabing ugnayan. Ang mga

halimbawa nito ay ang personalismo, "utang na loob","bayanihan", atbp. Maaaring sabihin, bilang halimbawa,na namayani na sa ating pampulitikang kultura ang"guns, goons and gold" o 3G (sapagkat malimit naginagamit ang mga paraang ito upang makakuha ngmga boto sa panahon ng halalan). Mula sa pananaw ngtradisyunal na pulitika, ang mga pulitiko't partidongpampulitika lamang ang mga nasasangkot sa buhay-pulitika. Sila lamang ang humahawak ng kapangyarihanat sila rin ang maaaring magbahagi nito kung kanino

man nila naisin. Sa ganitong pananaw, mayroongmasasabi ang mga tao ukol sa pulitika sa panahon nghalalan lamang. Binibigyan sila ng pansin ng mgapulitiko lalung-lalo na sa panahon ng mga kampanya, atkapag natapos na ang halalan nanunumbalik sila sakanilang nakaugaliang pamumuhay habang naiiwan angmga pulitiko sa kanilang mga labanan para sakapangyarihan.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 56: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 56/112

• Mula sa pananaw ng alternatibong pulitika, angmga pampulitikang partido kasama ng mga samahangpantao at mga saligang bahagi ng lipunan ang mgapunong-tagapagpakilos ng buhay-pulitika.Pinagbabahaginan ng mga tao at mga pampulitikangpinuno na kanilang hinalal ang gawain ngpamahalaan. Sapagkat nagbabahaginan ang mga taosa gawain ng pamahalaan, lagi silang handa sapagbabantay sa mga gawain ng kanilang mga pinuno,at tinitiyak nila na pinahahalagahan ang mgapangangailangan ng mahihirap at nakakarami ng mgabatas at mga pamamalakad.

4. Sa aspetong pang-ugnayan:

• Sa tradisyunal na pulitika, lumalakas angkapangyarihan dahil sa sistemang dependency ,palakasan, elitismo at mga hindi pantay na pakikipag-ugnayan. Sa sistemang dependency , umaasa ang mgatao sa kanilang "padrino" o "ninong" sa mga panahonng pangangailangan, at inaasahan naman ng kanilangmga padrino ang kanilang suporta sa kanilang mgagawain at sa panahon ng pangangampanya sahalalan. Humahantong ang kaugaliang nabanggit sa

itaas sa palakasan, sapagkat "sumasakay" ang mgatao sa kapangyarihan at paghihikayat ng kanilang mgapadrino at kanilang inaasahan din na makatanggapsila ng mga kaparis na pakinabang at kalamangan.Pinalalaganap din ng sistemang dependency  angelitismo, sapagkat pinananatili ang mga tao na umasasa iilang humahawak ng kapangyarihan.

• Sinusubok ng alternatibong pulitika angpagbabahagi ng kapangyarihan sa nakararami sa

pamamagitan ng pluralismo, pagbibigay-kapangyarihan sa mga tao at pagkakapantay-pantay.Itinuturo nito ang sariling sikap at ang pagtayo sasariling paa. Sa pamamagitan nito, hindi pinapatagalang buhay ng palakasan at ng sistemang dependency.Maaaring hawakan ng kahit sino ang kapangyarihan atmay pagpapalitan ng mga palagay, ideolohiya at

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 57: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 57/112

prinsipyo. At sapagkat maaaring hawakan ng kahitsino ang kapangyarihan, mas malaki ang pagkakataonpara sa pagkakapantay-pantay.

5. Sa kanyang pangkultural na aspeto:

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->May ilang pangkulturangpagpapahalaga tayo bilang sambayanan na maaaringgamitin sa Tradisyonal na Pulitika upang magsilbi sakapakanan ng iilan.

Ito ang ilang pagpapahalaga:

<!--[if !supportLists]-->1. <!--[endif]-->Utang na Loob-Sasistemang padrino, tinutulungan ng pulitiko ang mga tao

sa mga panahon ng pangangailangan upang maramdamannila ang kanilang mga pagkakautang sa kaniya atmaaaring hilingin ng padrino bilang kapalit ang kanilangpagtangkilik sa kanyang mapansariling inaasam, lalung-lalo na sa panahon ng halalan.

<!--[if !supportLists]-->2. <!--[endif]-->Hiya- Makakaramdam nghiya ang isang taong nagkakautang sa padrino natanggihan ang kahilingan ng kanyang "ninong". Dito,ginagamit ng pulitiko ang halaga ng hiya ng Pilipino upangibagay sa kanyang sariling inaasam. Sa madaling salita

sinasamantala nilang mga pulitiko ang magandangkaugalian ng mga Pilipino, na marunogn mahiya, pero silahindi marunong mahiya.

<!--[if !supportLists]-->3. <!--[endif]-->Personalismo-Tinutukoynito ang pagbibigay ng labis na diin sa kung sino anghumahawak ng aling posisyon sa halip na sa pananagutanat responsibilidad ng posisyon na nabanggit. Bilanghalimbawa, sumasapi ang mga pampulitikang partido atnagpapalit ng mga pinuno at partido batay sa kung ano

ang matatanggap nila sa larangan ng pulitika sa halip nasa mga prinsipyo, ideolohiya at mga isyu. Hindi masama omapanghamak ang nabanggit na mga pangkulturangpagpapahalaga. Ngunit kapag ginamit ang mga ito sapagwawalang-bahala sa pangangailangan ng nakararami,nagiging mga haligi itong nagtataguyod sa tradisyunal napulitika.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 58: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 58/112

<!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]-->Sa kabilang banda,nagpapakita ang alternatibong pulitika ng mgasumusunod na paniniwala at pagpapahalaga:

<!--[if !supportLists]-->1. <!--[endif]-->Ang kapangyarihan sa

kamay ng lipunang sibil. Salungat sa sistemangpadrino, inilalagay ang pagtuon sa pagkakapantay-pantay at pagbabahagi ng kapangyarihan sa ugnayanng mga tao at ng kanilang mga pinuno. Sa mga pormalat di-pormal na balangkas, binibigyan ang mga tao ngmga pagkakataon at pamamaraan upang magkaroonsila ng kapangyarihan sa mga pagpapalakad ngpamahalaan. Halimbawa nito ang mga kinatawan ngmga saligang sektor sa loob ng lehislatibong sangay ngpamahalaan, at people's organizations (POs) sa mga

komunidad. Tinatawag ang mga balangkas na ito namga alternatibong sentro ng kapangyarihan.

<!--[if !supportLists]-->2. <!--[endif]-->Pananagutan sa mgapinuno ng mga tao-Tinitingnan ng mga pinuno angkapangyarihan bilang pananagutan at responsibilidad samga taong kanilang pinaglilingkuran sa halip napribilehiyo. Tinitingnan ng mga tao, sa kabilang banda,na hindi pabaya ang kanilang mga pinuno sa kanilangmga gawain at pananagutan. Sa nabanggit na sistema,namamayani ang tungkulin ng pamamahala sa mga

taong may pinanghahawakang pananagutan at sa mgataong nakikilahok sa pamamaraan ng pamamahala.

<!--[if !supportLists]-->3. <!--[endif]-->Patuloy na pakikilahok

ng mga tao sa pamamahala-Hindi itinatakda anghangganan ng pakikilahok ng tao sa pulitika sa halalanlamang ngunit lumalawak sa kanilang patuloy napakikisangkot sa extra-parliamentary at extra-legal napagsisikap tulad ng lobbying para sa pagpasa ng mgabatas na makamahirap, pulitikang makamaliit, atbp.

Para madaling maunawaan ang ating pinag-uusapan, angalternatibong pulitika ay yaong hindi lamang sa panahon ngpangangampaniya, kumukunsulta, nakikipagunagnayan ang kandidatokundi sa lahat ng panahon lalo na kong siya ay nalukluk na sa kanyangpwesto. Naririnig ang mamayan ang hinaing ng mamayan sa lahat ngpanahon., Ang mamayan naman ay patuloy na sinusuportahan angkanilang kandidato na nanalo sa pamamagitan ng pagsali sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 59: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 59/112

pagpapalakaad sa kalaakaran ng pamahalaan. Hindi lamang angkanilang boto sa araw ng halalan ang binabantayan kundi ang mgabatas na dapat palakarin at isakatupan, at handa sila sa lahat ngsandali na ituwid ano mang pagkakamali ng mga kinauukulan, handaang mamayan at hindi sila natatakot na pangalagaan ang kaban ng

bayan sa mga gahaman at ganid.

Correct me if i’m wrong.

Kabisoteng Edukasyon

October 12, 2008 by plumaatpapel 

http://plumaatpapel.wordpress.com/2008/10/12/kabisoteng-edukasyon/

ISANG MALAKING kahangalan, kundi man ganap na katontonhan, ang iginigiit

noon pa mang 2003 ng Kagawaran ng Edukasyon na wikang Ingles ang gawing

pangunahing wikang panturo sa elementarya pa lamang bilang pag-alinsunod sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 60: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 60/112

balintunang patakaran ng rehimen ni Presidente Gloria Macapagal-Arroyo.

Naalaala tuloy namin ang isang kabanata ng  Noli Me Tangere  ni Rizal (Mga

Suliranin ng Isang Guro). Sa nasabing kabanata, sa wikang Kastila tinuturuan ang

mga bata gayong hindi pa naman sila nakakaintindi ng wikang iyon. Dahil hindi

nila nauunawaan, minimemorya at hindi maipaliwanag ng mga bata ang kanilang

aralin. Ganito rin nga ang karaniwang nangyayari ngayon sa mga estudyante sa

hayskul, kolehiyo at unibersidad sa bansa na dahil sa Ingles nagsipag-aral, at salat

sa kakayahan sa banyagang wikang ito, mabilis na nakakalimutan ang sinaulong

mga leksiyon kaya nagsisipagtapos na kabisote.

Kaugnay nito, isang sulat noong nabubuhay pa si Dr. Nemesio E. Prudente,

nakilalang makabayan, makatao, progresibong intelektuwal at edukador, at naging

Presidente ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas, ang tinanggap namin mula sa

kanya. Ayon sa kanya, ang iginigiit na wikang Ingles agad ang gamiting wikang

panturo sa elementarya pa lamang ay “sapilitan at pulitikal, hindi nakabatay sa

pananaliksik, sa siyensiya ng pagtuturo, at sa mga prinsipyong sikolohikal.”

Niliwanag at binigyang-diin ni Dr. Prudente ang pagtutol niya sa nabanggit na

patakaran ng Kagawaran ng Edukasyon sa ilalim ng rehimen ni La Gloria. Dahil

wikang Ingles nga ang ginagamit na panturo sa elementarya pa lamang, napakaliit

na porsiyento tuloy ng mga nagsipagtapos sa Grade VI  ang pumapasa sa

pambansang pagsusulit para matanggap sa mataas na paaralan. Kinailangan tuloy

ipanukala ng diumano’y henyong mga opisyal ng naturang kagawaran angnapakakontrobersiyal na “bridge program” na tandisan nang tinututulan hindi

lamang ng mga estudyante kundi maging ng mga guro sa pampublikong mga

paaralan.

Unang-una, sa punto ni Dr. Prudente, ”repleksiyon ng mababang kalidad ng

pamumuhay sa bansa ang sistema ng edukasyon,” gayundin ng “kolonyal na

mentalidad, kainutilan at katiwalian ng mga opisyal ng gobyerno at ng

burukrasya.” Natural, kapos ang badyet para sa edukasyon na niwawaldas pa

nga’t kinukurakot ng mga kinauukulan kaya kulang na kulang din sa mgapaaralan, mga pasilidad, at may sapat na kakayahang mga guro. Bukod dito.

binigyang-diin niya, “isa sa pinakamalaking problema nga ang wikang ginagamit sa

pagtuturo sa elementarya. Pinipilit ng mga may kaisipang kolonyal na matuto ng

pagbasa, matematika at siyensiya ang mga mag-aaral sa pamamagitan ng Ingles,

isang dayuhang wikang nagsisimula pa lamang nilang pag-aralan.”

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 61: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 61/112

Batay sa mga pagsusuri sa Amerika at Canada, sabi niya, lima hanggang pitong

taong ipinaiilalim sa mga programa sa pag-aaral ng wika ang mga estudyante bago

maabot ang kahusayang pang-akademiko. Tinututulan tuloy ng progresibong mga

edukador doon na ipailalim sa gayong programa sa loob lamang ng tatlong taon ang

migrante o dayuhang mga estudyante bago pahintulutang isabak sa iba’t ibang

asignatura. Dahil tatlong taon nga lamang, at hindi pa ganap na humuhusay sa

banyagang wikang Ingles, sarisari ang nagiging problema ng dayuhang mga

estudyante — pangwika man o pangkultura.

“Isang malaking kabobohan, samakatuwid, ng mga oplsyal ng

edukasyon,” binigyang-diin niya, “na gamitin ang Ingles na wikang panturo agad

sa mga mag-aaral sa elementarya na tinuturuan pa lamang ng Ingles bilang

ikalawang wika o ikatlong wika sa mga rehiyong di-Tagalog.” Sa naturang antas,

dapat na wikang Filipino ang gamitin kaagapay ang katutubong diyalekto

bagaman, ayon nga sa kanya, mulang Grade I hanggang Grade VI, dapat ding

ituro bilang isang asignatura (subject) ang Ingles tulad din ng wikang Filipino.

Kaya, sa nabanggit na mga grado, sa Filipino dapat ituro ang siyensiya at

matematika na maaaring salitan ng katutubong diyalekto sa mga rehiyong di-

Tagalog. Sa hayskul na simulan, sabi niya, ang paggamit sa Ingles bilang wikang

panturo (medium of instruction). Hindi ito nangangahulugang kakaligtaan na ang

Ingles, ayon pa rin sa kanya, kaya nga dapat na isa itong asignatura sa lahat ng

antas ng pag-aaral mulang elementarya hanggang kolehiyo.

Inihalimbawa ni Dr. Prudente ang sistema edukasyonal ng Japan, China at Korea

na sariling wika ang ginagamit na panturo sa lahat ng asignatura — kabilang ang

matematika at siyensiya — at, bunga nito, taun-taon, laging nangunguna sa

Silangan at Timogsilangang Asya sa mga pagsusulit ang kanilang mga estudyante at

nangungulelat ang mga tinuruan agad sa Ingles gaya ng ating mga estudyante.

Katunayan, binigyang-diin niya, sa nasabing mga bansa, lumikha pa sila ng mga

“calculator” at “computer” na nasa sarili nilang wika bagaman ginagamit din sa

kolehiyo ang nasa wikang Ingles.

Hinahamon niya tuloy, noon pa man, ang mga opisyal ng gobyerno at mga

edukador na may kolonyal na mentalidad na magbago ng mga patakaran at

paninindigan at huwag igiit na Ingles ang gamiting wikang panturo agad sa

elementarya, lalo na nga sa siyensiya at matematika. Ayon sa kanya, dapat na

magtayo ang Kagawaran ng Edukasyon sa ilang piling lugar sa bansa ng tinatawag

na “pilot schools” na wikang Filipino — katulong ang katutubong mga diyalekto — 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 62: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 62/112

ang gagamiting panturo sa mga mag-aaral sa elementarya, lalo na’t sa nabanggit na

dalawang araling akademiko. Batay sa kanyang pagsusuri, tinitiyak niyang

magiging mahusay ang resulta nito sa kabuuan.

Habang nasa kani-kanilang sariling wika ang edukasyon ng halos lahat ng bansa sa

mundo — Kastila sa Amerika Latina, Pranses sa Pransiya, Ruso sa Rusya, Nippon-

Go sa Japan, Fookien at Mandarin sa Tsina, Bahasa Indonesia sa Indonesia, Aleman

sa Alemanya, at marami pang halimbawang mababanggit — bukod tangi ngang

nasa banyagang wikang Ingles ang sistema ng edukasyon sa ating bansa.

Nagkaroon tuloy ng nakasusukang pakahulugan ang mga elitista’t may kolonyal na

kaisipan na “hindi edukado” at “bobo” ang sinumang hindi marunong o mahina sa

Ingles at “nasisiraan na ng ulo.” ayon noon sa isang Max Soliven sa isang kolum

niya sa Manila Times (Pilipino In, English Out: Are We That Nutty?) kapag

niyakap natin ang sariling wika at pinabayaan ang Ingles.

Ano nga ba ang narating ng edukasyon sa bansang ito sa pamamagitan ng wikang

Ingles? Lumilitaw ngang pababa nang pababa ang kalidad ng edukasyon sa

Pilipinas. Nang suriin ang uri ng mga kolehiyo at unibersidad sa Asya, hindi pa

napabilang sa unang 40 ang pangunahing mga pamantasan sa bansa tulad ng

Unibersidad ng Pilipinas, Ateneo University, De La Salle at Unibersidad ng Santo

Tomas. Higit na masama, maliwanag na bangkarote ang kasalukuyang edukasyon

 — sapagkat kinopya nang pira-piraso mula sa edukasyong Amerikano – kaya, sa

kabilang banda, hindi naman nito matugunan ang pambansang mgapangangailangan at problema para pasukin ang daan ng kaunlaran tungo sa

kinakailangang industriyalisasyon.

“Kung susumahin,” ayon kay Dr. Prudente, “ang problema’y nasa sistema at

balangkas: elitista, kolonyal, maka-kapitalista, maka-pribadong mga paaralan.”

Binigyang-diin pa niya na sa dispalinghadong mga patakaran ng gobyerno, “hindi

na katakatakang talagang ayaw nilang paunlarin ang kalidad ng pamumuhay ng

masang sambayanan kabilang na ang pagkakaloob ng de kalidad na edukasyon.

Pinaglalaruan lamang nila ang mga maralita at iliterado, pinaaasa lamang kungeleksiyon at, pagkatapos, kalilimutan na.” Ayon tuloy sa kanya, “sa ilalim ng

kasalukuyang sistema — at pababa nang pababa pa nga ang kalidad ng edukasyon

 — halos wala nang pag-asa ang masang makaahon sa kinalulublubang burak,

nananatiling nagdaralita, habang namamayagpag sa kayamanan at glorya ang

mayayaman.”

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 63: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 63/112

Dahil nga sa makadayuhang mga patakarang pang-edukasyon — bukod sa iba

pang larangan — na idinidikdik ng gobyerno, lumilinaw tuloy ang idinidikta noon

pa man ng IMF-World Bank at ng mga instrumento ng imperyalismong Amerikano

na isapribado ang mga paaralang pampubliko, lalo na ang mga SUC (State

Universities and Colleges) sa bansa ngayon upang mapasok ng salanggapang na

mga kapitalistang nakabalatkayong edukador na matagal nang nagsisipaglaway sa

negosyong edukasyon. Katunayan, napasok na ng kilalang malalaking negosyante

ang larangang ito: kontrolado na ni Lucio Tan ang UE (University of the East), ni

Emilio Sy ang CEU (Centro Escolar University), ni Alfonso Yuchengco ang MIT

(Mapua Institute of Technology), at ni Henry Sy ang Asia-Pacific College.

Bukod sa mga nabanggit, puspusan din ang pagsisikap ng ordeng relihiyoso — lalo

na mula sa kampo ng Simbahan — sa pagtatayo at pagpapalawak ng kani-kanilang

mga paaralang sagad hanggang langit ang matrikula sa lahat ng antas ng

edukasyon. Mulang kindergarten hanggang kolehiyo, sabi nga, walang karapatang

mag-aral doon ang anak ng isang Juanang Basa at Pedrong Tigas (ibig sabihin ang

mga anak-anak ng karaniwang mga manggagawa, magsasaka’t mangingisda o

nabibilang sa hukbo ng mga walang-wala).

Dahil sa ganitong kalakaran, batay sa obserbasyon noon ni Dr. Prudente, hindi nga

malayong magsara at isapribado sa malapit na hinaharap ang maraming paaralang

pinatatakbo ng gobyerno sa kapinsalaan, higit sa lahat, ng maralitang mga

mamamayang walang kakayahang pag-aralin sa mandurugas na pribadong mgapaaralang pag-aari ng mga santo-santito at diyus-diyosan sa lipunan.

Sapagkat balintuna’t makadayuhan pa nga ang mga patakaran ng gobyerno hindi

lamang sa larangan ng edukasyon, kundi maging sa iba pang larangan, “lubhang

napapanahong sama-samang kumilos,” sabi ni Dr. Prudente, “ang lahat ng

makabayan, progresibo at demokratikong mga puwersang nagmamalasakit sa

pampublikong edukasyon para sa kapakanan ng masang sambayanan.” Sa punto

niya, “kinakailangang pagtuunan ng pansin at malalim na suriin ang kasalukuyan

at hinaharap pang mga problema ng pambayang edukasyon. Maaaring gawing

makabuluhang gabay ang nakaraang kasaysayan nito na hitik ng kapabayaan dahil

na rin sa mga elitista at may diwang kolonyal na lantarang kumukontrol sa

sistemang pampulitika at pang-ekonomiya ng bansa.”

Sa kabuuan, at sa alinmang punto tingnan at suriin, lubhang napapanahon na

ngang baligtarin naman ang sistema — ang wikang Filipino naman ang gawing

wikang panturo sa halos lahat ng asignatura tulad nang ginawa, at patuloy na

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 64: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 64/112

ginagawa, ng mauunlad na nga bansang nagmamahal sa sarili nilang wika at

kultura. Maliwanag, patuloy lamang ibinubulid ng umiiral na elitista at kolonyal

na edukasyon ang bansa sa kumunoy ng kamangmangan at kaatrasaduhan.

Panahon na ngang buwagin ito at igiit ang isang edukasyong makabayan, makatao,

mapagpalaya at siyentipiko. #

(Kolum)

Krisis at Rebolusyong Pilipinohttp://digitalpadepa.com/krp4.htm

Jose Ma. Sison

Serye ng mga Lektyur sa Asian Center, University of the Philippines; 1986

Ikaapat na Lektyur:KRISIS NG KULTURANG PlLIPINO

 

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 65: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 65/112

Ang kultura ay repleksyon ng ekonomya't pulitika. Ang nangingibabaw na mga pwersa at

 bagong lumilitaw na mga pwersa sa ekonomya't pulitika ang nangingibabaw na mga

 pwersa at bagong lumilitaw na mga pwersa rin sa kultura. Ang nagsasalungatang mga

 pwersang ito at ang kanilang mga esensyal na kontradiksyon ay nagkakaroon ng mga

 pang-ideolohiyang porma at depinidong makinarya sa larangan ng kultura.

Sinasaklaw ng kultura ang paraan ng pag-iral at tunguhin ngkaisipan sa pilosopiya, pulitika, ekonomya, syensyangpangkalikasan at panlipunan, sining at literatura, kaalaman sabatas at moralidad. Kabilang sa mga makinarya ng kultura angmga institusyon, iba't ibang tipo ng organisasyon at tauhan nanakakonsentra o nag-iispesyalisa sa gawaing pangkultura.

Gayunman, ang kultura ay hindi lamang pang-ideolohiyang

repleksyon ng mga kasalukuyang pwersa at kontradiksyon saekonomya at pulitika. Ito rin ay akumulasyon ng mga ideya,kostumbre, kaugalian at katulad nito, mula pa noong bagonasulat ang kasaysayan, at nananatili sa kasalukuyang kalagayanhanggat may mga nagdadala at hanggat bahagi ng sikolohiyangpanlipunan ng mamamayan.

Ang pangunahing pagtutuunan ng diskusyong ito ay angpaglalahad ng krisis ng kulturang Pilipino kaugnay ng krisis ngmalakolonyal at malapyudal na lipunan. Magpopokus tayo sanangingibabaw na mga pwersa sa kultura hindi lamang sapagsasalamin kundi pati sa reaksyon ng mga ito sa mga realidadat tunguhing pulitiko-ekonomiko, at sa proseso, sa pagkontra ngmga ito sa bagong lumilitaw na mga pwersa sa kultura atpagganap ng mga ito sa kanilang reaksyunaryong papel sa krisisng kultura at lipunang Pilipino.

Magpokus tayo sa nangingibabaw na mga pwersa habangginagampanan nila ang kanilang anti-nasyunal, anti-syentipiko at

anti-mamamayang papel laban sa bagong lumilitaw na mgapwersa ng pambansa, syentipiko at pangmasang kultura.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 66: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 66/112

Ang Nangingibabaw na mga Pwersa sa Kultura

Ang imperyalismong US at Simbahang Katoliko Romano angdalawang nangingibabaw na pwersa sa kultura ng Pilipinas. Angimperyalismong US ang mas nangingibabaw na pwersa. Samalakolonyal at malapyudal na kultura ng Pilipinas, ang mgapwersang ito ang nagdadala ng nangingibabaw na mga ideya atkumokontrol sa nangingibabaw na makinarya sa kultura.

Sa paggapi sa lumang demokratikong rebolusyon at pagpapatawng kapangyarihan sa mamamayang Pilipino, hindi lamang ginamitng US ang nakakalamang na kakayahang militar at kahandaannitong itaguyod ang pangingibabaw ng lokal o Pilipinong

burgesyang kumprador kundi ginamit din ang ideolohiyangmaka-imperyalistang demokrasyang liberal para akitin dito angrebolusyonaryong nasyunalismo at progresibong demokrasyangliberal ng lumang demokratikong rebolusyon.

Itinayo at pinalawak ng US ang pampublikong sistema saedukasyon at itinatag ang University of the Philippines paramaipropaganda ang modernong imperyalismo (ipinahayag samga termino ng konserbatibong demokrasyang liberal) atmakalikha ng mga manggagawang litereyt at mas maraming

katutubong propesyunal at teknisyan kaysa mabibigyang trabahong sistemang kolonyal at pyudal.

Para mapalitaw ang pinakamahuhusay na Pilipinong nakapag-aralsa US, isinagawa ng US ang sistemang pensyonado noongpanahon ng kolonyal na paghahari nito. Noong panahongmalakolonyal, itinayo ng US ang pagkakaloob ng iskolarsyip sapamumuno ng mga upisyal na ahensya at pribadong pundasyonng US para magkaroon ng mga bagong akademisyan, teknokratng gubyerno at pribadong manedyer na maka-US. Sistematikong

nagtreyn ito ng mga Pilipinong upisyal militar sa mga kuta ng US.

Sa bawat antas ng sistemang pang-edukasyon ng Pilipinas, angmga maka-imperyalistang konsepto at paraan ay nanaig sapamamagitan ng mga edukador na sinanay ng US at maka-US namga programa sa pag-aaral at materyales sa pag-aaral. Ang mgaito ang bumubuo sa pinakabagong mentalidad na kolonyal ng

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 67: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 67/112

mga nakapag-aral na Pilipino na karamiha'y nagmula sapetiburgesya ng lunsod at bihirang-bihirang nagmula sa masanganakpawis at naging mga mataas na burukrata, propesyunal sapribadong hanapbuhay, tagapangasiwa sa negosyo at upisyalmilitar.

Ang masmidya ang isa pang larangan ng kultura napinangingibabawan ng imperyalismong US at mga ahente nito sakultura. Ang dyaryo at pelikula-radyo-telebisyon ay naging mgabehikulo ng maka-imperyalista at reaksyunaryong propaganda attaga-anunsyo ng mga produkto ng US at tagatimpla ng panlasang Pilipinong konsyumer. Ang mga pelikula at programa sa TV nagawa sa US at mga programa sa radyong maka-US ang mgapinakaepektibong tagapagdala ng maka-imperyalistang mga

konsepto at estilo, kasama ang pinakabulgar atpinakadekadenteng mga ideya.

Ang Simbahang Katoliko ay umangkop sa dominasyon ng USpagkasimula nito noong umpisa ng siglo. Noong panahon ngkolonyal na paghahari ng Espanya, ang Simbahan ay maymalalaking ahensyang kumprador, at nakapagbenta ng mgalupain ng prayle para palawakin ang interes ng malakingkumprador sa pagbabangko at bagong kumpanyangpangkomersyo.

Mula noon, namantini ng Simbahan ang sa esensya'yideolohiyang pyudal nito kasama ang nag-uumpisangmangibabaw na ideolohiya ng modernong imperyalismo, atatubiling tinanggap ang prinsipyong magkahiwalay ang simbahanat estado. Sinalamin sa malapyudal na ekonomya at pulitika angpangingibabaw ng modernong ideolohiyang imperyalista saideolohiyang pyudal.

Bilang institusyon, ang Simbahan ang malakas na pang-

ideolohiyang tagapagtanggol at tagabasbas ng malakingburgesyang kumprador at uring panginoong maylupa. Angpangkulturang impluwensya ng Simbahan ay malaganap sahanay ng mamamayan sa pamamagitan ng gawaingpangkatekismo, ritwal, sermon, panalangin, publikasyon atkatutubong kaugaliang ginawang kristyano o ang tinatawag nakatutubong kristyanidad.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 68: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 68/112

Hindi na ganoon kaprestihiyoso ang pontipikal na University of Sto. Tomas tulad noong nasa rurok ng sistemang pang-edukasyon sa panahon ng kolonyal na paghahari ng Espanya.Pero napaunlad ng simbahan ang sariling masaklaw na sistemasa edukasyon. Sa simbahan ang karamihan sa mga pribadongeskwelahan sa bawat antas, kinakaribal ang pampublikongsistema sa edukasyon sa antas ng primarya at elementarya, atsa simbahan din ang pinakamarami sa antas ng hayskul atkolehiyo.

Ang "pinakamahuhusay" na eskwelahang Katoliko ay kilalang-kilala na mga eskwelahan para sa mga anak ng mganagsasamantalang uri. At kahit tinutuligsa ng mga ensiklikal ngPapa ang kapitalismo at liberalismo sa isang banda, at

sosyalismo at Marxismo sa kabilang banda, para mapatibay angispiritwal na misyon ng Simbahan at kaugaliang pyudal nanangibabaw sa mga uri sa lipunan, ang totoo, ang mgaKatolikong unibersidad at kolehiyo ay mabisangtagapagpalaganap ng burges na mga teorya sa ekonomya,paraan ng pamamahala ng negosyo, at pinakapanatikong mgaideyang anti-komunista, anti-mamamayan at kontra-rebolusyonaryo.

Tumutulong ang tradisyunal na mga pasilidad na Katoliko, ang

mga eskwelahan, masmidya at modernong mga pasilidad samayor na di sektaryong mga pasilidad sa pagpapalaganap ngmaka-imperyalista at reaksyunaryong mga ideya at pagpapalitawng mga lalaki't babaeng may magugulong pagpapahalaga naideyalismong pyudal at suhetibismong burges.

Ang Anti-nasyunal na Papel

Sa paglalatag ng pundasyon ng malakolonyalismo sa

pamamagitan ng di pantay na mga kasunduang pang-ekonomyaat militar noong ikalawang hati ng dekada '40, ginamit ng US angcold war para ang anti-imperyalismo ay itumbas sa komunismobilang panlilito sa salita at pagmumura. Sa tusong paraan, angabstraktong liberal na konsepto ng mga indibidwal na karapatanay ikinontra ng US at mga Pilipinong kinatawan nito sa kultura sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 69: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 69/112

konsepto ng pambansang soberanya at sa konsepto ng Pilipinasbilang nagsasariling bansa-estado.

Ginagampanan ng US ang pinakamabigat na papel sapagsalungat sa pambansang soberanya at kasarinlan ngmamamayang Pilipino. Para sa mga makabayang Pilipino, angmanindigan para sa pambansang soberanya at kasarinlan aynaharap sa pagwawalambahala o pangungutya ng mgaintelektwal na maka-US. Mawawalan sila ng pagkakataon sasistemang pangkultura at pang-edukasyon, kung Hindi manmaihanay sa kinatatakutang klasipikasyong "subersibo".

Ang institusyunal na Simbahang Katoliko ay isang epektibongtauhan ng imperyalismong US sa pagbubunsod ng kolonyal namentalidad at paninira sa anti-imperyalistang kilusan bilangkomunistang pakana. Ginampanan nito ang espesyal na papel nakontrahin ang mga sentimyentong panrelihiyon sa anti-imperyalistang kilusan tulad ng ginawa nito noong panahon ngkolonyal na paghahari ng Espanya laban sa anti-kolonyalistangkilusan.

Noong dekada '50, maingay na sinalungat ng Simbahan angsunud-sunod na rebolusyonaryong kilusang anti-imperyalista,ang pagpapalaganap ng akdang liberal na pambansang pamana

na tulad ng Noli at Fili , ang makabayang krusada ni Recto, angprogresibong mga akdang liberal sa University of the Philippinesat ang patakarang "Pilipino Muna" ni Presidente Garcia. Bilangmga intelektwal na kumando ng Simbahan, ang mga HeswitangAmerikano at kanilang mga disipulong Pilipino ay tumampok sapagsupil sa anti-imperyalista at anti-kolonyalistang mga ideya atpagpapatibay ng Batas Anti-Subersyon.

Gayunman, noong dekada '60, ang anti-imperyalistang inisyatibang mga rebolusyonaryong proletaryo at kanilang

pakikipagkaisang prente sa mga progresibong liberal aykumontra sa mga maka-imperyalista at tagapagtaguyod ng cold war at nakapagtamo ng malalaking tagumpay para sa anti-imperyalistang kilusan sa larangan ng pulitika at kultura. Sakabila ng patuloy na agresyong pangkultura ng US sapamamagitan ng foundations na Amerikano, lumitaw ang bagongdemokratikong kultura na may malakas na anti-imperyalistang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 70: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 70/112

nilalaman. Nangunguna ang Marxismo-Leninismo sa malakingkilusang intelektwal at pangkultura.

Lalong ipinagmalaki ng mga Pilipinong intelektwal ang kanilangsariling pambansang lenggwahe at ginamit ito sa pagsuway samatagal nang pangingibabaw ng Ingles sa mga klasrum, upisyalna komunikasyon at para sa mataas na antas ng literatura.Malaki din ang pagpapahalaga sa rebolusyonaryong tradisyon atmga tagumpay ng bayan sa pambansang pamanang pangkultura.

Noong 1970-72, sumiklab at yumabong ang bagongdemokratikong rebolusyon sa kultura. Ang malaking bilang ngnakapag-aral ay nag-umpisang magtanong, pumuna at tumanggisa mga imperyalistang katangian ng kultura at edukasyongAmerikano. Napukaw sila ng krisis ng naghaharing sistema atnabigyan ng inspirasyon ng lumalaking kilusang masa. Dapatbanggitin laluna ang Sigwa ng Unang Kwarto ng 1970. Ang mganakapag-aral ay nagalit sa gerang agresyon ng US sa Byetnam,at nahikayat ng halimbawa ng papalaking bilang ng mgaintelektwal na Amerikano na tumatanggi sa realidad at pang-ideolohiyang pagpapalagay ng imperyalismong US.

Ang pagpapataw ng pasistang diktadura noong 1972 angdesperadong pagtugon ng US at mga lokal na reaksyunaryo sa

tumitinding kilusang anti-imperyalista. Tulad ng lahat ng iba pangrebolusyonaryong pwersa, ang mga pwersa ng rebolusyongpangkultura ay patuloy na dumami sa kilusang lihim sakalunsuran at sa sonang gerilya.

Isinagawa ng pasistang diktadura ang rekomendasyong idiniktang US sa PCSPE (Presidential Committee to Study PhilippineEducation) na ayusin daw ang pang-edukasyong sistema ngPilipinas sa diumano'y layuning magkaroon ng mga gradweyt namay higit na kasanayang teknikal para sa mga dayuhang

kumpanyang multinasyunal. Pero ang mapapasukang trabaho ayHindi kailanman makabuluhang dinagdagan ng mga dayuhangmonopolyo sa papabagsak nang ekonomya.

Isinagawa rin ng rehimeng pasista ang patakarang idinikta ng USna gumawa ng mas maraming teksbuk na popondohan ngpautang ng World Bank. Ang mga teksbuk ay naging mga

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 71: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 71/112

behikulo ng maka-imperyalista at pasistang propaganda napandagdag sa pang-araw-araw na propagandang inilalabas ngkontroladong masmidya.

Naubusan ng pondong gubyerno ang edukasyong publiko. Atpinagkaitan ng sapat na sweldo ang mga titser; gayundin, angmga estudyante ay nahirapan sa mas mataas na gastos paramabuhay at makapag-aral.

Itinaguyod o pinalampas ng mga lider ng Simbahang Katolikoang gawain ng pasistang diktadura ng pangkating US-Marcosdahil ipinakita nito ang sarili bilang pwersang anti-komunista.Pero sa halos buong dekada '70 at pagkaraan nito, parami nangparami ang progresibong mga lider na panrelihiyon at taong-simbahan na pumanig sa mamamayan sa pagtatanggol ngkanilang mga karapatang pantao sa harap ng napakatindingkabangisan at pang-aabuso ng mga pasistang sinulsulan ng US,gayundin sa pagtatanggol ng kanilang mga pambansangkarapatan sa harap ng imperyalistang pandarambong sapamamagitan ng multinasyunal na kumpanya at bangko, atpaglabag sa pambansang soberanya at panteritoryong integridadsa pamamagitan ng mga base militar ng US.

Manipestasyon ng krisis sa sistemang pangkultura na maka-

imperyalista at reaksyunaryo ang pagtalikod ng mga nakapag-aral sa anti-nasyunal na pangkulturang kontrol at impluwensyang imperyalismong US, gayundin, sa loob ng SimbahangKatoliko, ang pagdami ng mga progrcsibong relihiyoso na maymakabayang paninindigan.

Ang malalaking bitak sa nangingibabaw na pwersang pangkulturaay tiyak na lalawak at sasamantalahin ng mga pwersa ng bagongdemokratikong rebolusyon sa kultura.

Ang Anti-syentipikong Papel

Madaling makapagpahanga ang mga syentipiko at teknolohikalna pagsulong ng US at mapaniwala na makakatulong ang US sasyentipiko at teknolohikal na pagsulong ng Pilipinas.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 72: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 72/112

Gayunman, kung isasaalang-alang natin na sinasalungat ng USang pambansang industriyalisasyon ng Pilipinas, at gustongmapanatiling agraryo ang ating bayan at maghangad ng Hindihihigit sa ilang empresang ginagamitan ng maraming lakas-paggawa, Hindi maasahan ang US na maging balon ngsyentipiko't teknolohikal na pagsulong para sa bayan habangnananatiling malakolonyal at malapyudal ang katangian nito.

Ang sistemang pang-edukasyon ng Pilipinas ay sadyang walanganumang programa sa pagtataguyod ng mga pag-aaral sasaligang syensyang panlipunan. Gayunman, sobra-sobra anggumagradweyt na inhinyero at teknolodyist kung ikukumpara samapapasukang trabaho sa ekonomyang pre-industriyal. Kayanagtatrabaho sila bilang mga tagabenta ng mga kumpanyang

multinasyunal. At nangingibang bayan ang mga walang makitangtrabaho sa sariling bayan.

Ang sobrang inhinyero at teknolodyist ay resulta ng mabilis nalumalawak na sistemang pang-edukasyon noong dekada '50 at'60 at mabagal na paglawak ng sistemang pang-edukasyon nabumuntot sa pagdami ng bata at kabataang pwede nang mag-aaral sa halos buong dekada '70. Ang pangkalahatangpagkabulok ng sistema sa edukasyon na naging kapansin-pansinnoong dekada '80 ay makakapagpaunti ng mga inhinyero at

teknolodyist kahit para sa pangingibang bayan.

Umunti rin ang pangangailangan ng US at iba pang bayan samga propesyunal sa kalusugan, inhinyero't teknolodyist atmanggagawang may kasanayan.

Samantalang gustong bolahin ng ilang tao ang sarili na ang pag-eeksport ng mga propesyunal at manggagawang may kasanayanay manipestasyon ng maunlad na kalagayan ng Pilipinas, sakatunaya'y manipestasyon ito ng di pag-unlad at krisis -- ang

kawalan ng kakayahan ng pambansang ekonomya na mabigyanng trabaho ang mga taong kailangang ieksport sa mababangpresyo sa kabila ng malaking gastos sa edukasyon na kailangangbalikatin ng lipunang Pilipino. May isa ring penomenon nanakakaligtaan. Samantalang pinili ng ilang propesyunal namaghanap ng mga trabaho sa ibang bayan, ang iba pa'y sumamasa rebolusyonaryong kilusan. Ito'y isang penomenon na

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 73: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 73/112

nagpapakita ng grabeng krisis sa sistema. Sa katunayan, paraminang paraming estudyante at gradweyt ng kolehiyo angsumasama sa rebolusyonaryong kilusan. Ang buong petiburgesyang lunsod ay bumabaling sa panig ng masang anakpawis saiisang pakikibaka sa pang-aapi at pagsasamantala.

Ang pilosopiya, syensyang panlipunan, sining at literatura, batas,edukasyon, ekonomiks at mga kurso sa bisnes ay mga laranganng lantaran at pinahabang pagteteorya at pagpopropaganda ngmga ahente ng imperyalismong US at Simbahang Katoliko sakultura at edukasyon.

Nasa mga larangang ito ang higit na nakakaraming mayorya ngmga estudyante at gradweyt sa kolehiyo. Sa mga panahong digaanong kritikal, sila ang mga tagapagdala ng ganap na diSyentipiko, mapanlito, maka-imperyalista at reaksyunaryongmga ideya. Pero sa panahong mas kritikal, ginugulo sila ng mgasaligang problema ng lipunan na di maipaliwanag ng kanilangpormal na edukasyon, at naaakit sila sa syentipikong teorya atpraktikal na pakikibaka ng mga rebolusyonaryong proletaryo atmalawak na pambansa-demokratikong kilusan.

Pwedeng tanggihan ng ilan ang suhetibismong burges ngideolohiyang imperyalista at metapisikang midyebal ng

pinakamarami sa simbahan at mahahawan ang kanilang daan sarebolusyonaryong teorya at praktikang proletaryo. Natutuhannaman ng iba pa na panatilihin ang syentipiko at kapaki-pakinabang sa kanilang pormal na edukasyon at kahit sakanilang paniniwalang panrelihiyon, at gayundin, maintindihan atmatanggap ang pangkalahatang programa ng bagongdemokratikong rebolusyon.

Ang kapansin-pansing pagbaling ng mga estudyance at gradweytsa kolehiyo sa pambansa-demokratikong kilusan ay

manipestasyon ng krisis sa kultura at lipunang Pilipino.Nananawagan sila para sa naaangkop na edukasyon at radikal natranspormasyon ng lipunan.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 74: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 74/112

Ang Anti-Mamamayang Papel

Nalikha ng imperyalismong US at Simbahang Katoliko angmalakolonyal at malapyudal na kultura na naaangkop samalaking burgesyang kumprador at uring panginoong maylupabilang mga naghaharing uri.

Ang kulturang ito'y nagsisilbi para mabigyang katwiran,mabasbasan, gawing lehitimo at mapaganda ang sistema ngpang-aapi at pagsasamantala. Hangad nitong mapahina atmapaamo ang mga inaapi at pinagsasamantalahanagmamamayan sa paraang mental, emosyonal at moral atipatanggap sa kanila ang kanilang kalagayan.

Sa pinakamataas na antas ng sistemang pangkultura, nananaigang mga naghaharing uri bilang mga tagagawa ng patakaran,may-ari at tagakontrol ng pangunahing institusyong pangkultura,sistemang pang-edukasyon, masmidya at lahat ng iba pangpangunahing paraan ng pag-impluwensya sa pag-iisip, pandamaat moralidad ng mamamayan.

Ang intelihensya ang mapagrereklutahan ng pinakamahusay napersonel sa kultura ng naghaharing uri. Pero ang higit na

nakakaraming mayorya ng intelihensya ay hindi makakaangat salipunan mula sa antas ng swelduhan tungo sa pagigingnaghaharing uri. Sa panahon ng krisis, ang intelihensya ay maytendensyang umugnay sa masang anakpawis na mgamanggagawa't magsasaka at lalo pang pumuna at tumuligsa" sasistema ng pang-aapi at pagsasamantala.

Sa lantaran at tusong mga paraan, hindi lamang pinagpipilitan ngmalakolonyal at malapyudal na kultura ang mga pribilehiyo ngmga malaking kumprador at panginoong maylupa kundi

pinagkakaitan din ng pagkakataong makapag-aral ang milyun-milyong bata at nililimitahan sa antas ng Ikaapat na Grado angkaramihan ng batang mag-aaral, isang antas na dimakakapaggarantya ng literasi. Naglalabas pa itong lalo ngbulgar at nakakaabang kalagayan sa kultura na nakakagulo sasariling makauring interes at makauring pakikibaka ng masanganakpawis na mga manggagawa't magsasaka.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 75: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 75/112

Pero ang krisis sa sistemang pang-ekonomya ay nagiging krisissa sistemang pampulitika. Ang panlipunang pagkaligalig atkawalan ng kakayahan ng mga naghaharing uri na makapanaigsa dating paraan ay nagiging dahilan ng pinakamatinding pang-ekonomya at pampulitikang paglalabanan sa hanay ngnaghaharing uri at sa pagitan ng mga naghahari atpinaghahariang uri. Umaabot sa larangan ng kultura angtunggalian ng mga uri.

Sa paghahangad na makuha ang kapangyarihang pampulitika,ang pinakaabanteng pwersa sa produksyon at pulitika -- anguring manggagawa -- ay kinatawan ng kanilang partido na mayteorya at praktikal na programa na hindi lamang sumasaklaw samga layunin sa ekonomya at pulitika kundi pati sa layunin sa

kultura -- ang bagong demokratikong kultura na pupukaw atmagbubuklod sa saligang alyansa ng uring manggagawa at uringmagsasaka bilang pangunahing pwersa, at kakabig sapanggitnang saray ng lipunan sa isang pambansangnagkakaisang prente.

Ang bagong demokratikong kulturang ito ay nagsisilbi samamamayan at lumalaban sa anti-mamamayang kultura ngmalakolonyal at malapyudal na lipunan.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 76: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 76/112

Sentrong Pangkultura ng Pilipinas [Cultural Center of the Philippines/CCP]

ang pangunahing institusyon para sa kultura at sining sa bansa. Taglay nitoang pinakamataas na pamantayan ng kahusayan at may mga serbisyong

tumutugon sa Filipino at sa daigdig.

Nililinang at itinataguyod ng CCP ang artistikong kahusayan, estetikong

Filipino at kaakuhan, at positibong halagahang pangkultura tungo sa

makataong lipunang pandaigdig.

Kasaysayan

Pinasinayaan ang CCP noong 1969 at nagsilbing tahanan ng mga sining saFilipinas. Nilikha ang CCP sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Bilang 30

na may layong itampok at panatilihin ang mga Filipinong sining at kultura.

Pormal itong binuksan noong 8 Setyembre 1969. Mula nang itatag ang

nasabing institusyon, sinikap na nitong isabuhay ang logo nitong

sumasagisag sa “katotohanan, kagandahan, at kabutihan” ang tatlo “K” na

gumagagad wari sa Katipunan nina Andres Bonifacio at Emilio Jacinto.

Nasa ilalim ng Opisina ng Pangulo ang CCP, at saklaw ng Pambansang

Komisyon para sa Kultura at mga Sining, alinsunod sa isinasaad ng

Kautusang Tagapagpaganap Bilang 80.

Itinatanghal ng CCP ang mga tagumpay sa sining ng Filipino; hinihikayat ang

paglikha ng orihinal na obrang inspirado ng tema at tradisyong Filipino; at

tumutulong na mailapit ang sining sa lahat ng sektor ng lipunan. Itinataguyod

din nito ang pagtatatag ng mga sentrong panrehiyon sa pakikipagtulungan sa

mga samahang lokal, at inililibot ang mga residenteng artista at iba pang

alagad ng sining mula sa mga rehiyon sa pamamagitan ng CCP Outreach

Program.

Ilang kompanya na kumakatawan sa iba't ibang sining ang nasa loob ng CCP.

Kabilang dito ang apat na residenteng kompanya sa sayaw: Ballet

Philippines, Philippine Ballet Theater , Bayanihan Philippine Folkloric Group, at

Ramon Obusan Folkloric Group. Samantala, ang Tanghalang Pilipino ang

residenteng kompanya sa teatro. Ang mga residenteng kompanya naman sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 77: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 77/112

musika ay kinabibilangan ng Philippine Philharmonic Orchestra, UST

Symphony Orchestra, Philippine Madrigal Singers, at Music Competitions for 

Young Artists Foundation (NAMCYA).

Saklaw ng CCP ang pelikula at sining brodkast, gayundin ang panitikan at

sining biswal; at hinihikayat ang paglago ng mga bagong artista sa naturang

larang sa pamamagitan ng mga palihan, seminar, antolohiya, eksibit,

simposiya, timpalak, at gawad.

Itinataguyod ng CCP ang pagpapalago ng mga konseho ng sining sa buong

bansa sa pamamagitan Cultural Exchange Program (Palitang Pangkultura na

Programa). Ipinatutupad iyon sa pagbubunsod ng mga palihan at seminar.

Nakikipag-ugnayan din ang CCP sa mga internasyonal na samahan upang

makita ng mga Filipino ang rikit at lawak ng mga kultura sa buong daigdig.

Layon ng CCP na maging tahanan ng mga sining na nakatuon sa madla, na

nagtataglay ng artitikong kahusayan, nagtatampok ng estetikong Filipino, at

naglilinang ng pangkulturang halagahan, panlipunang pananagutan, at

pambansang kaakuhan.

Sanggunian

Opisyal na website ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas, na matatagpuan

sa CCP . Cultural Center of the Philippines Brochure, 2007

Moms, Isang Mahusay naPalabas ng QTV 11Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 78: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 78/112

Matagal na ring itinatanghal ang palabas na Moms sa QTV 11 mula nangpamahalaan ng GMA 7 ang istasyon. Ang mga hosts ng programa ay sina Lani

Mercado, Sherilyn Reyes and Manilyn Reynes. Naging guest co-hosts naman sina

Christine 'Tin Tin' Bersola at Gladys Reyes.

Iba't ibang mga topics ang pokus ng programa pero ang audience nila ay mga ilaw

at haligi ng tahanan. Ang titulo naman ng palabas ay "Moms" dahil sinasalamin ng

mga hosts ng programa ang makabagong ina. Bukod sa pagiging mapag-alaga,

ipinapakita rin ng Moms na ang mga ina ay matalino, malaya at tunay na ilaw ng

kanilang mga pamilya.

Sa pamamagitan ng mga celebrity guests, tinatalakay ng palabas ang mga topics na

gaya ng sex education para sa mga bata, kung paanong ang modern parenting, at

iba pang mga problema na kinakaharap ng mga ina sa pagpapalaki sa kanilang

mga anak. Hanggang ngayon ay women empowerment at pagbibigay pa rin ng

makabuluhang impormasyon ang pakay ng Moms bilang isang programa, para sa

modernong ina.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 79: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 79/112

Sahal ng mga Muslim, Pang-Porma Na Rin!

Ayon sa Koran, ang banal na aklat ng mga muslim, lahat ng babae at lalake ay

kinakailangang manamit ng karapat-dapat sa publiko. Dahil dito, ang mga lalake

ay tinatakpan ang kanilang katawan mula tiyan hanggang tuhod, samantalang ang

mga babae naman ay tinatakpan ang buong katawan pwera mukha, kamay at paa.

Isa sa mga tradisyunal na telang ginagamit ng mga kababaihang muslim na

pantakip ng ulo ay ang Sahal.

Ngayon, mapa-Muslim man o hindi, gumagamit na ang mga pinoy ng Sahal kahit

saan. Madalas makikita ang mga kababaihang suot ito na parang bandana kapag

pumupunta ng mga concert o gigs. Sa mga lalaki naman, nilalagay sa kanilang

mga leeg na parang “scarf” ang dating. Kaya’t pinapakita mo man ang iyong

pananampalataya sa pagiging muslim o di kaya’y gustong pumorma sa tag-ginaw

man o tag-init, ang sahal ang bagong bandanang nababagay kahit san man.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 80: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 80/112

Ang Pagbabalik ng mga Jelly

Shoes

1980s noong unang sumikat ang mga Jelly shoes. Ngayon ay muli itong makikita

sa mga pangunahing malls at maging sa mga bangketa.

Gawa ang jelly shoes sa mga jelly rubber na isang uri ng gomang PVC. Mala-jelly

ang halos kita nitong materyales at unang lumabas matapos ang World War II ng

magkaroon ng kakulangan sa balat sa Europa.

Ano nga ba ang panghatak ng jelly shoes at tinatangkilik ito uli?

Mura at nakakatuwa ang mga makukulay na disenyo nito kaya’t tamang-tama para

sa mga bata. Ngunit marami na ring mga babae, dalaga man o may asawa ang

naengganyong magsuot nito dahil sa presyo, pagiging kumportableng suotin at

fashionable na disenyo.

Kadalasang flat ang mga jelly shoes ngunit may ibang modelong may makapal

ngunit mababang takong. Tulad ng mga sandals at flip flops na uso rin ngayon,

bagay ito sa mga kaswal na kasuotan o yung mga pang-araw-araw na bihis.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 81: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 81/112

Pizza – Nasa Cones Na!

Para sa mga taong on-the-go palagi, tiyak na dadayuhin ninyo ang Amazing

Cones. Hindi lamang ice cream ang pambato ng bagong tindahan na ito kundi pati

iba’t-ibang klase ng mga pizza.

Sa Italya nagmula ang mga unang pizza na isine-serve sa cone. Isa itong

makabagong paraan na pumatok sa maraming Europeo dahil na rin sa madali itong

kainin kahit pa nga naglalakad ka. Hindi ito nakaligtas sa Pinoy entrepreneur na si

Dondi Onate habang namamasyal sa Europe. Ito ang nag-motiba sa kanyang

buksan ang unang Amazing Cones sa Pilipinas.

Bukod sa madaling hawakan at kainin ay sulit na sulit ang isang pizza sa Amazing

Cones. Mas mabigat at malaman ito kaysa sa ordinaryong pan pizza. Marami ring

flavors ito na pagpipilian kayat tiyak na hindi magsasawa ang mga tatangkilik dito.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 82: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 82/112

Abangan din ang ibang mga pagkain bukod sa pizza na ihahanda sa loob ng mga

ispesyal na cones ng Amazing Cones.

Charice Pempengco, AngBatang DIva

Dahil sa kahusayan sa pagkanta, kakaibang swerte at sa YouTube, naabot ni

Charice Pempengco ang pangarap ng karamihan sa Pilipinong mang-aawit - ang

mag-perform sa international audience.

Disyembre nang nakaraang taon nang lumabas si Charice Pempengco sa

programang Ellen. Pinakita ni Charice ang kanyang angking galing nang kanyang

kinanta sa harap ng mga nagpapalakpakang Amerikano ang awiting "And I Am

Telling You I´m Not Going" at "I Will Always Love You."

Unang nasilayan ang boses ni Charice sa singiing contest ng ABS-CBN na "Little

Big Sta" na kung saan nakamit niya ang Third Place. Isang Youtuber naman ang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 83: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 83/112

nakakita sa pagkanta ni Charice sa nasabing patimpalak at siyang inupload ang

pagkanta ni Charice sa YouTube.

Nakita naman ng Ten Songs Production, isang recording company na naka-base sa

Sweden, ang YouTube video na ito at siyang inimbitahan si Charice upangpumunta sa Sweden upang magrecord ng album.

Samantala, nakita naman ng isang broadcasting System sa Seoul, South Korea ang

pag-kanta ni Charice ng "And I Am Telling You I´m Not Going" sa YouTube rin

kaya't inimbitahan nito si Charice sa sikat na programa sa Korea na Star King.

Marami ulit ang napabilib ni Charice sa kanyang boses kaya't nilagay ng mga

nakapanood ang episode na ito sa YouTube Ang programang ito ang nakita ni

Ellen DeGeneres at siyang nagtulak sa Amerikanang host/komedyante na gawing

panauhin si Charice sa kanyang programa.

Dahil dito, regular na ring nakikita si Charice sa mga lokal na programa at

iniimbitahan na rin siya ng mga lokal na mang-aawit tulad ni Martin Nievera para

maging panauhin sa kanyang concert. Ngayon, hindi lang sa ibang bansa sikat sa

Charice Pempengco, sikat na rin siya sa kanyang sariling bansang Pilipinas.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 84: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 84/112

Queso: Ang BagongHenerasyon ng Pinoy Rak en’

Rol

Nabuo noong 1994 at nakilala sa pangalang “Cheese”, ang Queso ang pinakasikat

at pinakamaingay na bandang Pinoy ngayon. Binubuo ng pitong myembro, ang

Queso ay napagdaan na ang bawat pagsubok ng paggawa ng musikang hindi man

matanggap ng masa nung una, ay ngayo’y isa sa mga hinahangaan at inaabangan.

Mula nang nilabas ang unang self-titled album na “Cheese” sa ilalim ng Warner

Music Philippines noong 1998, nasundan ito ng “Pilipinas” album nang 2001 at

ang independent album na “Queso” noong 2006. Sa gitna ng pagtugtog ng Queso

sa Luzon, Visayas at Mindanao, naimbitahan rin sila tumugtog sa 2000 Pusan

Rock Festival sa Korea at nanalo bilang representative ng Pilipinas para sa “World

Battle of the Bands (WBOB)” sa Hong Kong. Hindi man sila nanalo sa WBOB,

nanatili pa ring matunog ang pangalan ng Queso hindi lang sa sarili nilang bansa,

pati na rin sa buong mundo.

Ang Queso ay binubuo ni Tuts Calinawan(bass), 8 Toleran (guitars), Enzo

Ruidera(guitars), Bboy Garcia (turntables), Robert Dela Cruz (drums), CJ

Olaguera (percussions) at Ian Tayao (vocals). Naging parte rin ng Queso si RT de

Ano (turntables) Paolo Rosal (drums) sa Queso at nananataling mabuting kaibigan

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 85: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 85/112

ng banda.

Sa ngayon, lingo-lingo pa rin tumutugtog ang Queso sa iba’t ibang bar sa Manila at

probinsiya. Mabibili ang mga CDs, t-shirts at ang “Buhay Queso” DVD sa mga

record stores at sa banda mismo.

Para sa “mga daga”, ang tawag sa fans ng banda, mananatiling isang inspirasyon

ang Queso sa paggawa ng kakaibang Pinoy na tunog na pwedeng ipagmalaki sa

buong mundo. Sa mga nagaabang na susunod na album ng Queso, wag magalala

dahil kasalukuyang gumagawa ng bagong musika ang grupo at mananatili sa

eksena ng musikang lokal at internasyonal.

Musika ng Sugarfree – Tamang

Timpla

Ang bandang Sugarfree ay maihahalintulad sa musika nila – simple pero may

ibubuga. Sabay sa ritmong masarap pakinggan ay ang malalim na liriko. Tamang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 86: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 86/112

timpla talaga.

Unang nakilala ang Sugarfree sa mga awiting Telepono at Mariposa mula sa debut

album nilang “Sa Wakas”ngunit higit silang natandaan sa mga awiting “Hari ng

Sablay” at “Makita Kang Muli” na ginamit sa teleseryeng “Panday.”

Kinabibilangan nina Ebe Dancel, Jal Taguibao at Kaka Quisumbing, ang trio ng

Sugarfree ay walong taon ng aktibo sa industriya ng musika at nakagawa ng

tatlong tagumpay na album. Nagkamit na rin sila ng iba’t-ibang karangalan mula

sa NU Rock Awards at Awit Awards.

Sa kabila ng kabi-kabilang prediksyon na hindi na panahon ng mga banda sa

Pilipinas ay nagawa ng Sugarfree na patuloy na mamayagpag. Noong nakaraang

taon lamang ay itinanghal ng banda ang una nilang major concert kung saan

panauhin nila ang tanyag na Manila Symphony Orchestra.

Vigan, Isang World Heritage City

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 87: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 87/112

Mapa-Pilipino o banyaga, kahit sinong tumapak sa Vigan City ay namamangha.

Klasipikado bilang isang World Heritage City, ang Vigan ay matatagpuan sa Ilocos

Sur. Karamihan ng bumibisita dito ay namamangha sa matandang arkitektura nito

at old-world na ambiance ng lugar. Ang pagtapak sa Vigan City ay maihahambingsa isang pag-atras sa panahon, sa mga taon na ang Pilipinas ay nasa ilalim pa ng

bansang Espanya.

Ayon sa isang 2000 census, ang Vigan ay may populasyon na 45,143 people sa

9,193 na mga kabahayan. Si Elpidio Quirino, ang pang-anim na presidente ng

Pilipinas, ay nanirahan din sa Vigan.

Ang mga cobblestoned na kalsada at mga calesa na nakapalibot sa plaza ay

pandagdag sa ganda ng kakaibang lugar na ito. Maaari ding mag-tour sa palibot ng

Vigan upang makita ang mga lumang bahay at mga simbahan, bukod sa iba't ibang

mga museum na hitik na hitik sa kasaysayan ng nakaraan.

Tara na sa Pugad Baboy

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 88: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 88/112

Ito ang komik strip na sumasalamin sa eksenang politikal at kultura ng mgaPilipino. Sa dalawang dekada ng Pugad Baboy, patuloy ang pagtawa at pagkilala

ng mga Pinoy sa mga sarili.

Nagsimulang ilathala ang Pugad Baboy noong 1988 sa pahayagang Inquirer.

Konsepto ito ng arkitektong si Pol Medina Jr. tungkol sa isang komunidad na

tinitirhan ng mga matatabang tao. Iba’t-ibang pamilya ang nakatira dito ngunit ang

pinakapopular na karakter ay hindi tao kundi ang asong si Polgas.

Sa mahigit dalawampung kumpilasyon ng seryeng Pugad Baboy ay nasaksihan ng

mga mambabasa ang maraming karakter na ginampanan ni Polgas. Naging deep

penetration agent ito, nag mala-Undertaker, Sigmund Freud, Wolverine at iba pa.

Ito rin ang sinasabing higit na nagkakarakterisa sa may-akdang si Medina.

Sa kasikatan ng seryeng ito ay ginawa rin itong programa sa telebisyon at

nagkaroon ng mga damit at laruang hango sa mga karakter dito.

Habang patuloy si Medina sa paggawa ng Pugad Baboy ay asahan angkatatawanang may kabuluhan na mas masarap basahin dahil inilalarawan nito ang

mga Pilipino sa kasalukuyang panahon.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 89: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 89/112

Ang Bayanihan

Ang ibig sabihin ng Bayanihan ay ang sama-samang pagkakaisa sa ilalim ng isang

layunin. Galing ang salitang ito sa isang tradisyon ng mga Pilipino na kung saan

sama-samang tutulong ang mga tao upang buhatin ang buong bahay ng isang

pamilya at tulungan ito lumipat papunta sa isang lugar.

Ito ay nagagawa sa pamamagitan ng paglagay ng mga "bamboo poles" sa ilalim ng

bahay kubo upang makagawa ng matatag na balangkas upang madaling mabuhat

ang buong bahay. Ang mga kalalakihan naman ay naka-pwesto sa magkabilang

dulo ng mga "bamboo poles."

Ang tradisyon na Bayanihan ay sinusundan ng isang maliit na pyesta na

pinamumunuan ng pamilyang tinulungan ng mga tao. Ito ay ginagawa ng pamilya

bilang pasasalamat.

Nilarawan ng National Artist na si Carlos "Botong" Francisco ang tradisyong ito.

Lumikha rin si Joselito E. Barcelona ng larawan na pinapakita ang Bayanihan na

nakagawian na ng mga Pilipino.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 90: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 90/112

Lisa Macuja: Pinay na Ballerina,Mahusay na Artist

Napakalaki na ng naging kontribusyon ni Lisa Macuja-Elizalde sa mundo ng arte

at kultura dito sa Pilipinas.

Dating nabansagang "Ballerina of the People", kilala si Lisa Macuja-Elizalde

bilang isang tanyag na Prima Ballerina dito sa Pilipinas at sa ibang bansa. Kasama

sa mga patimpalak na ginawad sa kanya sa kanyang mahabang karera bilang

ballerina at artist ang Order of International Friendship (na ginawad ni Russian

President Vladimir Putin noong 2001), Ten Outstanding Young Persons of the

World (1997), at ang Special Prize for Artistry by the House of Diaghilev (1992).

Siya rin ang kauna-unahang Pilipina na ballerina na nag-uwi ng laureate prize at

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 91: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 91/112

nakakuha ng silver medal mula sa 1987 Asia-Pacific Ballet Competition na

ginanap sa Tokyo. Noong 1992 ay nakilahok siya sa 1992 International Diaghilev

Ballet Competition na ginanap sa Moscow, Russia - kung saan siya ay nanalo ng

fifth place.

Kahanga-hanga ang naging karera ni Lisa dahil na din sa mga tanyag na guro at

paaralan ng sayaw kung saan siya ay nag-aral. Naging scholar siya ng USSR

Ministry of Culture at nakapasok ng Vaganova Choreographic Institute (na ngayon

ay tinatawag nang Academy of Russian Ballet) sa Saint Petersburg noong 1982, at

doon ay nahasa siya sa pagsayaw at natuto mula sa dating former Kirov ballerina

na si Tatiana A. Udalenkova.

Matapos niyang magtapos bilang pinakamagaling sa kanyang klase ay naging

kauna-unahan siyang foreigner na naimbitahan upang sumali sa Kirov Ballet -

isang kilala at batikan na 260-taong gulang na institusyon ng sayaw. Mula dito'y

sunod-sunod na ang mga naging tagumpay niya.

Dahil na rin sa pagmamahal niya sa pagsayaw at sa kanyang bansa, naging aktibo

si Lisa Macuja-Elizalde sa mga lokal na pang-kulturang mga proyeko. Sa

kasalukuyan, siya ang tumatayong Artistic Director ng Ballet Manila. Siya rin ang

kasalukuyang Vice Chairperson ng Philippine UNESCO National Commission.

Father Suarez Magpapatayo ngMega-Shrine

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 92: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 92/112

Marami ang namamangha sa biyayang makapagpagaling ng Pilipinong pari na siFernando Suarez. At kahit na nakabase siya sa Canada ay hindi ito naging hadlang

upang maalala ni Father Suarez ang mga kababayan.

Plano ng popular na pari na magpatayo ng isang marangyang shrine alay sa

Birheng Maria sa Montemaria sa Batangas, ang probinsyang kinalakhan niya.

Tinatayang matatapos ang proyekto sa limang hektaryang lupain na ito sa loob ng

limang taon.

Una ng naitatag dito ang puting stage kung saan nagmisa si Father Suarez noong

2006. Noong Enero 2007 naman isang mataas na estatwa ng Birheng Maria ang

inilagak . Bukod sa estatwa ay nasa plano rin ang pagkakaroon ng mga kapilya,

rosary garden, kolumbaryo, retreat at lodging houses at ang kawangis ng Tahanan

ng Birheng Maria.

Ang multi-milyong shrine na ito ay pinuntahan na ng daan-daang mga deboto lalo

pa at aprubado ng Simbahang Katoliko ang panggagamot ni Father Suarez.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 93: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 93/112

Tunay nga ba ang Kulam at

Mangkukulam?

Ang “Kulam” ay ang Pinoy Black magic, samantalang ang “mangkukulam”

naman ay ang katumbas ng mga witch sa ibang bansa at ang “mambabarang” ay

warlocks. Gumagana nga ba ang mga sumpa ng mangkukulam?

Gaya ng mga witch, ang mangkukulam ay gumagawa ng mga potion, nagbibigkas

ng mga sumpa at gumagamit ng manika para gantihan o bigyan ng masamang

tadhana o sakit ang isang tao. Sa panahon ngayon, maraming nababalitang mga

mangkukulam ang nagpapabayad para gumawa ng sumpa.

Kapag nabiktima ng mangkukulam ang isang tao sa pamamagitan ng manika,

lahat ng gawin ng mangkukulam sa manikang ito ay mangyayari rin sa taong iyon.

Minsan nga’y ito pa ang nagiging dahilan ng kanilang pagkamatay. Dahil dito,

maraming tao, lalo na sa mga probinsya, ang humihingi ng tulong sa mgamangkukulam para makaganti sa isang tao.

Magisa man gumawa ang mga mangkukulam ng kanilang “voodoo”, kadalasan

daw ay nabibilang sila sa isang kulto. Ang pagiging mangkukulam daw ay

pinapasa ng mga magulang at mga naunang henerasyon. Kapag malapit na daw

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 94: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 94/112

mamatay ang isang mangkukulam ay pinapasa nito ang kanyang kapangyarihan sa

anak o kamag-anak.

Madami man nagsasabing hindi totoo ang kulam, napakadaming pangyayari at

kuwentong nagkalat tungkol sa mga hindi maipaliwanag na nangyayari sa isangtaong pinagdududahang kinukulam. Dahil dito, naniniwala ka man sa kulam o

hindi, mabuti nang maging mabait ka sa kapwa para walang magtangkang

magpakulam sa ‘yo.

Meditasyon: Kapangyarihan ngKatawan at Pag-iisip

Ang meditasyon ay kakaibang antas ng pag-iisip kung saan ang isang tao ay

matindi ang konsentrasyon sa isang bagay o layunin. Ito ay pinaniniwalaan ng

marami na nakakabuti sa ating pangkalahatang kalusugan.

Sa panahon ng mental o pisikal na istres, maraming mga tao ang umaasa sa

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 95: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 95/112

meditasyon para maibalik sa mabuti ang kanilang kondisyon. Pinaniniwalaan na

mayroong matinding koneksyon ang kaisipan ng tao sa kanyang katawan. Sa

pamamagitan ng meditasyon, maaring maabot ang “state of balance” ng isip at

katawan.

Maraming pag-aaral ang nagpapakita ng mabuting epekto ng meditasyon sa

kalusugan ng isang indibidwal, at hindi lamang ito sa pisikal na aspeto. Bukod sa

pagtanggal ng istres, ginagamit din ang meditasyon para makarekober sa

depresyon at lungkot. Naghahatid din ito ng mabuting pakiramdam, mga ideya sa

paglikha at masayang disposisyon. Sa patuloy na praktis sa meditasyon, maramng

nagsasabing pati ang ispiritwal na aspeto ng kanilang buhay ay gumanda. Kasama

dito ang positibong tingin sa lahat ng aspeto ng buhay at ang pagiging handa at

matibay sa mga pagsubok na haharapin.

Ang Animismo

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 96: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 96/112

Ang animismo ay ang paniniwala sa pagkakaroon ng lahat ng bagay ng kaluluwa.Dahil dito, masasabing ang animismo ay matatagpuan sa karamihan sa relihiyon sa

buong mundo.

Ang paniniwala sa animismo ay paniniwala na ang mga hayop, bagay, gulay at tao

ay may kaluluwa. Madalas na makikita ang paniniwala sa animismo sa mga

kulturang "hunter-gatherer." Karaniwan ay itinuturing ang tao bilang kapantay ng

mga hayop, halaman at iba pang puwersa ng kalikasan kaya't mahalaga na ang

lahat ng ito ay ituring ng may respeto at pag-galang.

Sa animismo, ang tao ay bahagi ng kalikasan at hindi mas mataas, superyor o

hiwalay dito.

Ngayon, ang ilan sa mga naniniwala sa animismo ay matatagpuan sa mga bansang

Congo, Zambia, Bangladesh, Indonesia, Laos, Hapon, Canada at Pilipinas.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 97: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 97/112

Ang Kultura ng Pilipino ayMakikita sa Suot Nito

Ang konseptong ito ay makikita at masusing ipinaliwanag ni Barge Ramos - isang

fashion designer na kilala sa kanyang gawang mga Barong Tagalog - sa kanyang

libro, Pinoy Dressing: Weaving Culture into Fashion.

Ayon kay Ramos, posibleng sumunod sa makabago at pinaka-uso na kasuotan

ngunit maging Pinoy na Pinoy pa rin ang dating nito. Naniniwala si Ramos na angmga damit ng Pilipino ay kailangang ipinagmamalaki ang kasaysayan at kultura.

Sinulat niya ang paniniwala niyang ito sa isang kolum sa pahayagang Malaya mula

1990-1995.

Ang ilan sa mga sinulat nya sa kolum na iyon ay siyang pinagsama-sama sa "coffee

table book" na eto na siyang dumedetalye kung paano nahugis ng kasaysayan ang

paraan ng pananamit, paniniwala at tradisyon ng mga Pilipino.

Ang halimbawa ni Ramos ay ang Barong Tagalog na siyang pinilit na pinapasuot

sa mga Pilipinong ilustrado noong panahon ng mga Kastila. Ang dahilan nito ay

upang malaman ng mga Kastila kung may tinatagong armas o sandata ang mga

Pilipino noon na siyang madaling makita dahil sa nipis ng tela ng Barong Tagalog.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 98: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 98/112

LABIS ang kasiyahan ko matapos basahin ang keynote address niRicardo Ma. Nolasco, chairman ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)

sa 2007 Nakem conference na isinagawa sa Mariano Marcos StateUniversity noong Mayo 23, 2007. It made my day, ika nga.

Una, dahil kinilala rin sa wakas ng pamahalaang nasyunal ang pagigingmultilinggwal at multikultural ng mga Pilipino. Sa talumpati ni Dr.Nolasco -- ang pinakamalinaw na policy statement ng gobyerno, sa

aking palagay, ukol sa paglinang ng ating mga wika -- binigyang diinna hindi kahinaan, kundi lakas, ng bansa ang mahigit nitong 170ngwika. Pangsampu tayo sa buong daigdig na may pinakamaraming

wika, aniya.

Ang ikalawang dahilan ay maaaring ma-misinterpret ng iba natingkababayan, gaya ng walang kwentang away sa pagitan ng ilangtinatawag na A-list Pinoy bloggers, na umani ng maanghang na

reaksyon ni Gibbs Cadiz; sana naman ay hindi. Pero natutuwa akongnangyayari ang pagbabagong ito sa pananaw ng Komisyon sa

pangunguna ng isang Bikolano, na tulad ni Gibbs ay tubong-Sorsogon.

At pangatlo, salig sa pagkilala ng ating pagka multilinggwal atmultikultural, ang bagong bisyon at misyon ng KWF ay nagbibigay-sigla sa mga kagaya ko na nais ding payabungin at pagyamanin angsarili naming wika -- ang Bikol na ayon kay Irvin Sto. Tomas "ay may2.5 milyong neytiv ispiker (1990 sensus) ... at sinasalita sa malaking

bahagi ng Camarines Sur at Albay, bahagi ng Camarines Norte,

Catanduanes at Sorsogon at Burias Island ng Masbate."

Isa sa mga natutunan ko nang bumalik ako sa paaralan noong 2004 ayang konsepto ng "paradigm shift." Inimbento ni Thomas Kuhn, isangAmerikanong intelektwal, ang ideyang ito upang ipaliwanag ang mgamga pagbabagong nagaganap ("scientific revolutions") sa larangan ng

siyensya.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 99: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 99/112

Halimbawa, nuong unang panahon, naniniwala ang mga tao na angdaigdig ang sentro ng uniberso; kilala ito bilang ang geocentric model

ni Ptolemy. Kahit ang Simbahang Katoliko ay nanghawakan ditohanggang sa Middle Ages, anupat napilitan ang sikat na astronomong

si Galileo na talikuran ang kanyang unang paninindigan na umiikot angdaigdig sa araw, kasuwato ng heliocentric model ni Copernicus.

Subalit naglaon, napatunayang mali si Ptolemy at tama si Copernicus,anupat si Pope John Paul II mismo ay nagsabi noong 1992 na tamapala si Galileo at nagkamali ang simbahan, although in good faith.

Isang paradigm shift ang binuong modelo ni Copernicus, atmalawakang binago nito ang pananaw ng tao ukol sa uniberso.

Maituturing din na isang paradigm shift ang bagong bisyon at misyonng KWF sa pangunguna ni Nolasco. Sa mga puristang makikitid ang

utak, isang erehe lang ang makapagsasabing, "Gusto naming isipin nalipas na ang panahon na ang mga gawain ng komisyon -- sa

katotohanan o sa karaniwang pagkakaalam -- ay eksklusibongnakatuon sa wikang pambansa, sa kapabayaan ng mahigit na 170ngwika ng ating bansa at nang walang makatotohanang pagsasaalang-

alang sa isa pang opisyal na wika ng bansa, ang Ingles, o sa maseksaktong pormulasyon, ang Philippine English."

Pero ayon sa Pranses na si Victor Hugo, "There is nothing morepowerful than an idea whose time has come." Naniniwala akong tama

at napapanahon ang landas na tinatahak ng mga erehe sa KWF. Ito rinang landas na tinatahak ng mga Bikolanong manunulat, kabilang na

ang tumutula, umaawit, nagkukwento, nagsasadula atnakikipagtalakayan sa wikang Bikol, na naniniwalang tapos na ang

panahon ng mga tawong lipod sa literaturang Bikolnon.

An sabi ngani kaiyan ni Frank Peñones: "Sa panahon na ini 'dai namaninigo an metapora kan mga taong lipod sa mga parasurat na

Bikolano huli ta igwa nang pag-uswag, pagdakol kan mga parasuratasin pagdugang man kan saindang produksyon.'" Sa saiyang rebyu

kan libro ni Peñones, si Kristian Cordero nagsumpay: "An koleksyonna ini sarong dakulang dugang sa nagtatambo tang literatura na haloybago nakabutas sa imahe kan mga tawong lipod na ngonyan luhay-

luhay nang namamansayan, namamatian kadungan kan naglalawig naterasa kan literaturang Bikol."

Bilang tugon sa layunin ng Komisyon, pinagtibay kahapon sa planningworkshop ng pamahalaang panlungsod ng Naga ang pagbuo ng isang

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 100: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 100/112

lokal na institute bago matapos ang taon; ito ang mangunguna sapag-stardardize ng Bicol-Naga, sa tulong ng isang modernong Bicol-

English dictionary.

Hindi ba mas mainam na makita ang bawat Pilipino na mahusay sa

tatlong wikang kailangan para sa matatag na kinabukasan ng bansa --ang wikang kinamulatan, ang wikang Filipino at ang Ingles -- upang

ang Buwan ng Wika bawat Agosto ay maging pagdiriwang ng kanyangkakayahang harapin ang matinding hamon ng bukas?

TATAK NG ATING PAGKA-PILIPINOSession Guide Blg. 1

I. MGA LAYUNIN

1. Natutukoy ang mga kaugaliang Pilipino2. Naipaliliwanag kung bakit ang mga nabanggit na katangian at

kaugalian ng Pilipino ay nakatutulong sa ating pag-unlad

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 101: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 101/112

3. Nasusunod ang mga paraan sa paggawa ng isang mabuting desisyon4. Nakapagmamalaki sa iba bilang isang Pilipino5. Naipakikita ang sariling pangunahing kasanayan sa pakikipamuhay

II. PAKSA

A.  Aralin 1 : Ang Katangian at Kaugaliang Pilipino na Nakatutulong saPag-unladPangunahing Kasanayan sa Pakikipamuhay

B. Kagamitan : Radio casette at tape 

III. PAMAMARAAN

A. Panimulang Gawain

1. Balik-Aral

• Ipaalaala sa mag-aaral ang ilang kaugaliang Pilipino na napag-

aralan tulad ng:- pagtanaw ng utang na loob- pakikisama- hiya- lakas ng loob o katapangan- pagbibigay ng pabor o espesyal na pagtatrato- pagtanggap ng lagay

• Kunin ang kanilang reaksiyon tungkol sa mga kaugaliang ito

2. Pagganyak

• Iparinig ang isang awitin

• Talakayin ang tungkol sa mensahe ng awit

• Ipatukoy ang mga katangian at ugali na nabanggit sa awit

• Ipahambing sa talaan na ginagawa bilang karagdagang gawain

noong huling sesyon

• Ipapili sa talaan ang kanais-nais at hindi kanais-nais

B. Panlinang na Gawain

1. Paglalahad

• Buksan ang Basahin Natin Ito sa pahina 2-6.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 102: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 102/112

• Ipabasa ang diyalogo at talakayin ang pinag-usapan ng Nanay

at si Dane.

• Pasagutan ang Magbalik-Aral Tayo sa pahina 6.

• Ipahambing ang mga sagot sa Batayan ng Pagwawasto sa

pahina 28.

• Pumili ng magkapareha o partner 

2. Pagtatalakayan

• Pabuksan ang Modyul sa pahina 4 at 5 at ipabasa ng may

damdamin ng magkapareha ang dayalogo. Pumili pa ng isa namakakasama upang gumanap na announcer sa radio.

• Ipaalaala ang mga panuntunan sa pakikinig at panonood.

• Ipasagot sa mag-aaral ang mga tanong na nakasulat sa papel

sa pitong grupo na may kanya-kanyang lider, kalihim at taga-

ulat. (Tingnan ang tanong sa pahina 6 at 7).• Hayaang magkaroon ng talakayan ang bawat grupo.

• Matapos ang talakayan bigyan ng panahon na magbigay ng ulat

ang bawat grupo.

3. Paglalahat

• Ipakita at talakayin ang mga larawan sa Subukan Natin Ito,

pahina 9 upang maunawaan ang mga katangian, kaugalian ngPilipino.

• Bilang isang Pilipino pagsalaysayin sila ng reaksiyon nila

tungkol sa katangian at kaugaliang ito.• Ipasagot din ang Subukan natin Ito na nasa pahina 13. Bigyang

panahon na bigyan ng pagpapatunay ang kanilang sagot.

4. Paglalapat

• Upang matukoy ang katangian o kaugaliang ipinakikita sa bawat

bilang.

• Buksan ang pahina 13 ng Modyul.

• Pasagutan ang mga tanong sa Subukan Natin Ito, pahina 13.

Ihambing ang mga sagot sa Batayan ng Pagwawasto sa pahina30.

5. Pagpapahalaga

• Buksan ang pahina 12 ng Modyul

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 103: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 103/112

• Ipasubok ang Moral Grid at ipasagot ang mga tanong dito.

• Ipasuri sa kanila ang kahulugan ng awiting ito sa mga Pilipino.

• Ipaawit ang “Ako Ay Pilipino” ng may damdamin.

IV. PAGTATAYA

Basahin ang sumusunod na pahayag. Lagyan ng tama o mali angpatlang.

_______ 1. Masayahin tayong mga Pilipino sa kabila ng kahirapan._______ 2. Mangutang ka upang makapaghanda tuwing pista._______ 3. Kailangang gumastos ng malaki at magkaroon ng marangyang

handaan tuwing pista._______ 4. Maaaring maging masaya kahit kakaunti lamang ang handaan

sa pista.

_______ 5. Nagiging malapit ang pagtuturingan ng mag-aaral kung palagingnagtitipun-tipon.

_______ 6. Ang pagmamano ay isang magandang kaugaliang Pilipino._______ 7. Ang pananampalataya sa Diyos ay mahalaga._______ 8. Ipinagmamalaki ko na ako ay Pilipino noong manalo si

Pacquiao._______ 9. Ang pag-aabuloy ay isang kaugaliang dapat ipagpatuloy._______10. Ang pagtulong sa mahihirap at sa mga katutubo ay nararapat

lamang.

V. KARAGDAGANG GAWAIN

• Gumawa ng talaan ng mga Katangiang Pilipino na nagiging

sagabal sa ating pag-unlad. Sabihin kung bakit ito ay sagabal.

• Talakayin ito sa susunod na sesyon.

TATAK NG ATING PAGKA-PILIPINOSession Guide Blg. 2

I. MGA LAYUNIN

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 104: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 104/112

1. Natutukoy ang mga katangian at kaugaliang nakasasagabal sa atingpag-unlad kaya nararapat na baguhin

2. Nasasabi ang dahilan at katwiran kung bakit kailangang baguhin angmga ito

3. Naisasagawa ang pangunguna sa pagtulong at pagpapalaganap ngpagbabagong kinakailangan upang umunlad4. Naipapamalas ang pangunahing kasanayan sa pakikipamuhay

II. PAKSA

 A. Aralin 2 : Mga Kaugalian at Katangiang Pilipino na MabubutingBaguhin

Pangunahing Kasanayan sa Pakikipamuhay : Pansarilingkamalayan, kasanayang magdesisyon

B. Kagamitan : Comic Strip, Tula : Bahala NaRadio Cassette : Tape-Instrumental Praise Music

III. PAMAMARAAN

A. Panimulang Gawain

1. Balik-Aral

• Ipasagot ang sumusunod na mga tanong:

1. Anu-ano ang mga katangian o kaugaliang ipinakikita ng mgaPilipino.

2. Ano ang mga kaugaliang maganda subalit kailangan nangbaguhin?

2. Pagganyak

Tula : Bahala Na!

Bahala na, ang sabi ng karamihanBahala na, ngayon at kailanmanBahala na palaging kawikaan

 Ano man ang mangyari, Bahala na

• Talakayin ang Tula

-  Anong kaugalian ng Pilipino ang nabanggit sa tula?

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 105: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 105/112

-  Ano ang mensahe ng tulang “Bahala Na”?- Papaano ito magagawang positibo sa ating buhay?

B. Panlinang na Gawain

1. Paglalahad

• Ipabasa ang Kuwento sa pahina 16.

• Ipaalaala ang panuntunan sa wastong pakikinig.

• Paharapin sa katabing mag-aaral sa gawing kanan.

• Talakayin ang tungkol sa kuwento.

• Pasagutan ang mga tanong na nasa Magbalik-Aral Tayo

sa pahina 17.

• Itanong: Kung kayo si Mang Bert, ano ang dapat na

ginawa mo? Pagtibayin ang desisyong ito.

2. Pagtatalakayan

a. Ibigay ang sumusunod na mga kasabihan na nakasulat sakartolina sa dalawang pangkat.

Pangkat I

Pangkat II

Itanong:

•  Anong kaugaliang Pilipino ang nakikita dito.

Kailangan bang baguhin ito? Ipaliwanag.

• Ipaliwanag ang ibig sabihin ng:

- “Mañana habit”- Bahala na ang Diyos

b. Ipasuri ang mga larawan sa pahina 18 ng Modyul –sa dalawang pangkat

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

“ Huwag mo nang ipagpabukas angmagagawa mo ngayon. Baka ang bukasay hindi na dumating at maging huli naang lahat”.

“ Nasa Diyos ang awa, nasa tao anggawa”

Page 106: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 106/112

• Ipasagot ang mga sumusunod na tanong:

-  Ano ang nakikita mo sa larawan?-  Anong kaugalian ang ipinakikita nito?- Saan inihahalintulad ang damo sa larawan?

-  Ano ang mga makikita sa ugaling “NingasKugon”

- Ipaulat ang mga sagot

c. Ipabasa ang komik strip sa pahina 19.

• Ipasagot ang mga tanong sa pahina 20.

• Kunin ang mga kuro-kuro ng mag-aaral.

Ipasabi kung ito ay mabuting kaugalian.

• Bigyan ng paliwanang kung bakit?

3. Paglalahat

• Ipabasa ang Aralin Natin sa pahina 22 at Basahin

Natin pahina 23.

• Pabayaang ang mag-aaral ang sumulat ng napag-

aralan nilang katangiang Pilipino na maipagmamalaki.

• Pagbigayin din ng mga kaugaliang dapat na baguhin

upang makatulong sa pag-unlad.

Gamitin ang Tsart sa pagsagot dito:

Mga Katangiang DapatPanatilihin/Palaguin

Mga Katangian DapatBaguhin

4. Paglalapat

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 107: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 107/112

• Ipasaloob sa mga mag-aaral ang mga dapat gawin batay sa

mga napag-aralang mga kaugaliang nakatutulong atnakasasagabal sa pag-unlad. Himukin ang mag-aaral namagpahayag ng mg katangian na dapat mabago.

- Ipasulat ang mga natalakay sa kanilang journal.

5. Pagpapahalaga

Lagyan ng tsek () ang patlang kung ang pahayag ay iniisip atginagawa mo at ekis (x) naman kung hindi.

_______ 1. Iniisip kong kasalanan ng mahihirap kung manatilisilang dukha.

 _______ 2. Sinisikap kong unawain ang kahinaan ng iba.

 _______ 3. Nahihirapan akong makibagay sa kasamang mahinaang ulo.

 _______ 4. Pantay-pantay ang pagtingin at pakikitungo ko samga kasamahan.

 _______ 5. Kung may di-pagkakaunawaan, pinakikinggan koang lahat ng panig.

 _______ 6. Pakiramdam ko mas mabuti akong tao kaysa sa iba. _______ 7. Tutol ako sa “padrino system”. Hindi ko ito gagawin. _______ 8. Kahit hindi bagay sa akin basta susunod ako sa

uso. _______ 9. Masipag lamang ako sa simula

 _______ 10. Nagsisikap ako na tapusin ang gawain. Hindi ko naito ipinagpapabukas pa.

IV. PAGTATAYA

Isulat ang P kung ang katangian at kaugalian ay dapat pagyamaninat B kung nararapat baguhin.

 _______ 1. Pagmamahal sa pamilya

 _______ 2. Masipag at matiisin

 _______ 3. “Mañana habit”

 _______ 4. “Amor Propio”

 _______ 5. Gaya-gaya

 _______ 6. Pagiging masayahin

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 108: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 108/112

 _______ 7. Ningas – Kogon

 _______ 8. “Padrino system”

 _______ 9. Tayo-tayo o kanya-kanya

 _______ 10. Filipino time

V. KARAGDAGANG GAWAIN

A. Isagawa ang mga katangian na nais mong pagyamanin/baguhin

B. Magsaliksik ng mga kaugalian ng ibang lugar na naiiba sa mga napag-aralan sa araling ito

www.rockczar.com

MANUNURI NG PELIKULANG PILIPINO

 

MIGUEL Q. RAPATAN

Tagapangulo ng Manunuri ng Pelikulang Pilipino 2005-2006.

Propesor sa Departamento ng Komunikasyon sa De La SalleUniversity. Sa pamamagitan ng Fulbright Grants, tinapos niyaang kanyang M.A. Communication (Documentary Film) saStanford University at Doctorate sa Communication, Computingand Technology in Education sa Teacher’s College ng ColumbiaUniversity (New York). Si Dr. Mike ang naging editor,manunulat, at director ng di iilang mga documentary at pang-

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 109: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 109/112

edukasyon na video at programa, tulad ng Sinaunang Habi,Trails to an Answer para sa UNICEF Manila, at The ShahaniPerspective. Kasalukuyang Director ng Center for EducationalMultimedia (CREM) sa De La Salle University - Manila.

GRACE JAVIER ALFONSO

Tagapangulo, MPP, 2002-2003. BFA major in Painting, M.A.Art History in Humanities, Ph.D. Communication at Post-Doctoral courses in Media Studies, New School for SocialResearch, New York. Propesor at Founding Chairperson,Department of Film and Audio-Visual Communication, College of Mass Communication, University of the Philippines. Kinatawanpara sa Women’s International Film Festival in Seoul, Korea

2003 at International Film Festival, Mannheim, Germany, 1987,1988, 1989. Kasapi ng Film Committee, National Commissionon Culture and the Arts 1989-91, at konseho, FoundingPresident, Film School Board of the Philippines. Tagapangulo, UPFilm and Video Festival 1998-hanggang ngayon. Chancellor, UPOpen University. Kolumnista, Daily Tribune.

BUTCH FRANCISCO

Tagapangulo, MPP, 1989-91. Nagtapos ng Creative Writing(screenwriting) sa Harvard University noong 1998.Kasalukuyang miyembro ng Cinema Evaluation Board at host ngStar Talk ng GMA. Nagrebyu ng mga pelikula tuwing Biyernes saButch Review, isang segment ng Cristy per Minute ng ABS-CBN.Naging host ng Showbiz Lingo sa ABS-CBN tuwing Linggo.Nagkolum sa People’s Journal at Times Journal. Nagsulat ngmga rebyu at panayam sa Philippine Daily Inquirer. Kolumnistasa The Philippine Star. Dating managing editor ng TV Times,Parade Magazine at We Forum at kolumnista at editor sa

Malaya. Naging media director ng Film Academy of thePhilippines. Nakapaglathala ng mga rebyu at artikulo saPanorama at Sunday Magazine. Nagtapos ng Journalism saUnibersidad ng Sto. Tomas. Hurado sa Gawad Telebisyon ngSentrong Pangkultura ng Pilipinas ( CCP ), 1987 at 1989, saMetro Manila Film Festival mula 1990 hanggang 1993, saCatholic Mass Media Awards 1990-91, CCP Short Film and Video

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 110: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 110/112

Festival 1991, Kapisanan ng mga Brodkaster sa Pilipinas (KBP)Award, 1990-91.

 

MARIO A. HERNANDO

Tagapangulo ng MPP noong 2001-2002, 1985-86 at 1992-94. Editor ng Weekend Malaya. Dating Managing Editor ngpahayagang Malaya at Sunday Magazine ng Malaya. Kasapi saMovie and Television Review and Classification Board (MTRCB) .Special lecturer sa film sa Faculty of Arts and Letters sa UST.Nagrebyu ng mga pelikula sa Movie Magazine, isang programasa television na naging Channel S, sa loob ng pitong taon.Naging co-host ng Stars and Spies (naging S.S.S.), isangprimetime talk show ng IBC 13, Hollywood Manila sa PTV4,

Pamana ni Brocka sa PTV4, Tele-Vi sa PTV4, Editor ng isangaklat ang Lino Brocka: The Artist and His Times (nilimbag ngCCP, 1993). Kinatawan ang Pilipinas sa International FilmFestival of Tashkent sa USSR noong 1988, International FilmFestival of India sa Calcutta noong Enero 1990, Telluride at NewYork Film Festival sa Amerika noong 1991, ASEAN Film Week saSingapore noong 1994, Focus on Asia 1996, FukuokaInternational Film Festival, at 1999 Chicago InternationalFestival. Kinatawan din ang Pilipinas sa International VisitorProgram ng United States Information Service sa pitong lungsodsa Estados Unidos noong 1991. Hinirang na hurado ng FAMASnoong 1974, Catholic Mass Media Awards mula 1976-1980,Short Film Festival ng Experimental Cinema of the Philippines,Film and Video Festival ng CCP, Gawad CCP para sa Telebisyon,at Metro Manila Film Festival. May akda ng lathalaing nilimbagsa apat na libro sa pelikula at mass media.

 

BIENVENIDOLUMBERA

Tagapangulo ng MPP, 1977-78, 1980-81. Ginawaran ngRamon Magsaysay Award noong 1993, ng Gawad CCP para saSining (cultural research) noong 1991, at CCP Centennial Honorfor Arts noong 1999. Dating director ng UP Film Center,propesor ng Panitikang Pilipino sa Unibersidad ng Pilipinas, atdating editor ng Sagisag at Diliman Review. Nagtapos ng M.A.at Ph. D sa Comparative Literature sa Indiana University.

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 111: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 111/112

Naging exchange professor sa Osaka University of ForeignStudies noong 1985-1988. Professor Emeritus sa College of Artsand Letters, UP. Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan2006.

 

DR. NICANOR G. TIONGSON

Propesor sa UP Film Institute. Dating dekano ng Kolehiyo ngPangmadlang Komunikasyon, Unibersidad ng Pilipinas, Diliman.Naging Chairman ng Movie and Television Review andClassification Board (MTRCB). Noong 1998, isa siya saisandaang manggagawang pangkultura na tumanggap ng CCPParangal sa Sining at Kultura. Nagsilbi siya bilang artisticdirector at bise presidente ng Sentrong Pangkultura ng Pilipinas

(1986-1994) at visiting professor sa Osaka University of ForeignStudies, Japan (1994-1998). Siya ay kasaping tagapagtatag atdating pangulo ng Manunuri ng Pelikulang Pilipino. Bilangiskolar, nakapagpalimbag na siya ng ngayo’y kinikilalang pag-aaral sa senakulo, komedya at sarsuwela, at pati na rin ngmaraming artikulo sa dula, pelikula, panitikan, kasuotan, atkulturang Pilipino sa mga dyornal na lokal at internasyonal. Siyaang editor ng 10-bolyum na CCP Encyclopedia of Philippine Artat ng Tuklas Sining ng CCP, ang 28 video at monograph tungkolsa Sining na Pilipino.Inedit din niya ang dalawang antolohiya ngmga sanaysay ng Manunuri, ang The Urian Anthology 1970-1979, at The Urian Anthology 1980-1989. Nakapagsulat na rinsiya sa ng mga libretto para sa sayaw, tulad ng Siete Dolores,Adarna at Realizing Rama at ng iskrip para sa mga videodocumentary tungkol sa mga dula, kasuotan at tradisyongPilipino. Siya at ang kanyang mga akda ay tumanggap ng mgagawad mula sa Manila Critics Circle, Surian ng WikangPambansa, UP Alumni Association, at National Research Councilof the Philippines.

 

ROLANDO B. TOLENTINO

Associate Professor sa Departamento ng Pelikula atAwdyobiswal na Komunikasyon, Kolehiyo ng PangmadlangKomunikasyon, Unibersidad ng Pilipinas, Diliman. ActingDirector ng U.P. Film Institute. Nagkamit ng Ph. D. sa Film,

Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 [email protected]

Page 112: 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

7/16/2019 15419218 Tradisyon at Kulturang Pinoy

http://slidepdf.com/reader/full/15419218-tradisyon-at-kulturang-pinoy 112/112

Literature and Culture sa School of Cinema-Television,University of Southern California sa tulong ng Fulbright Grant.Sumulat ng mga artikulo hinggil sa kultura at pelikula sa iba’tibang babasahin at aklat tulad ng Screen, Social Text, Film

Appreciation Journal, Amerasia Journal, Asian Cinema,Refiguring Spain, Filipiniana Reader, Ani, Diliman Review,Foreign Relations Journal, Philippines Studies at Philippine JapanRelations Towards the 21st Century, Transnational Asia Pacific.Awtor ng Richard Gomez at ang Mito ng Pagkalalaki, SharonCuneta at ang Perpetwal na Birhen, at ibang pang sanaysayukol sa bida sa pelikula bilang cultural na teksto (Anvil),National/Transnational: Subject-Formation, Media and CulturalPolitics in and on the Philippines (Ateneo de Manila UniversityPress), at Geopolitics of the Vissible: Essays on Philippine Film

Cultures (Ateneo de Manila University Press). 

LITO B. ZULUETA

Pinuno, Literary Arts Committee, National Commission forCulture & the Arts. Miyembro, Technical Panel on theHumanities, Commission on Higher Education. Tagapangulo,MPP, 2004-2005. Peryodista at editor. Nagtapos ng A.B.Journalism sa Faculty of Arts and Letters ng Unibersidad ng Sto.Tomas. Naging Associate Editor ng Manila Chronicle kung saansiya nagwagi ng Best Editorial noong 1993 sa JournalismAwards ng Manila Rotary Club. Ang kanyang mga review atkritisismo ay regular na lumalabas sa Philippine Daily Inquirer(PDI) at Metro Magazine. Sumulat ng mga dokumentaryong