164917301-tehnicka-dijagnostika

7/27/2019 164917301-Tehnicka-Dijagnostika

1/13

1

3.1. Prognoza tehnikog stanja sistemaUkoliko su poznate sve veliine stohastikog uticaja, ona se uz pomod rauna vjerovatnode mogu izvestiogovarajudi onosi za prognozu trajanja preostalog vremena koritenja: tR=f(2, 0, M, tK, t, A, ),gdje je (redom) granina vrijenost tehnikog stanja poetna vrijenost teh. stanja izmjerenavrijednost teh. stanja vrijeme kontrolisanja dijagnosticiranja interval kontrolisanjaprosjena granicatrajanja koritenja eksponent za tok promjene teh. stanja.Uslov za praktinu primjenu prognoze trajanja preostalog koritenja, pore izrae ovoljno tanihmetoa prognoze jeste i primjena tanih postupaka ijagnoze i poznavanje tokova otedenja a se kokoritenja maine tano obuhvate nalazi pojeinanih ijagnostikih mjera i trajanje koritenja svakemaine. Zaatak prognoziranja stanja rane sposobnosti u optem sluaju sastoji se u sljeedem: podobijanju rezultata dijagnoze stanja sistema treba ocijeniti njegovu radnu sposobnost u preostalom

periodu funkcionisanja. Za ovo se mogu koristiti i osnovna algoritmi prognoziranja:

- algoritam ekstrapolacije- algoritam statistike klasifikacije

3.2. Greke u ijagnozi tehnikog stanjaOvde se radi o jednom merno-ocjenjivackom postupku koji je pod uticajem brojnoh smetnjih.zbog toga

se greske u u dijagnozi nemogu iskljuciti .

Kao greska u dijagnozi podrazumjeva se ukupna graska koja nastaje u rezultatu dijagnoze zakljucno sa

procesnom stanja.Proces dobijanje dijagnostickih rezultata obuhvata dva stepena u kojima se djelovati

razliciti izvori gresaka:

-oreivanja setanja

-ocjenjivanje stanja

3.3 Greke pri utvrivanju tehnikog stanja ijela sistemaUkoliko ce se za utvrivanje stanja irektno mjeriti oraeni parametri ,ona ce nastati greske usledneovojlnog izabranih parametara stanja i usle netacnosti prilikom mjerenja stanja.Ukoliko utvrivanjestanaj usledi preko preko jednog indirektnog parameta dobice mo i dodatne greske usled netacnosti

pri rasporeivanju irektnih i inirektnih parametara stanja i izmeu ovih parametara postoji samojedna staticka veza .


2/13

2

3.4 Greke u ocjenjivanju tehnikog stanja ijela sistemaGreske prilikom ocjenjivanja tehnickog stanja mogu biti visestruke ,aaaa u skladu sa oba ocjenjivanja

stanaja mogu se podjeliti na:

- greske prilikom alternativnog ocjenjivanja stanja

- greske prilikom prognoziranja preostalog koristenja

Rezultat dijagnozerezultat preupreujucih mjera za orzavanje moze se u kranjem slucaju a buepogresan ako nisu ispravno utvreni nacin,obim i vrene potrebnih mjera za orzavanje.

3.5 Utvrivanje i poataka o ijagnostikim grekamaPri utvrivanju stanja ireknom ijagnozom lako se moguci pogresni poaci prema poznatim metoamaiz mjerne tehnike .Prilikom indirektnih dijagnoza i zakljucno ocjenjivanjem direknog parametra stanja

olazi o slaganja gresaka u mjerenju i rasporeivanju .Greske u rasporeivanju mogu se utvriti izstatickih istrazivanja .Ukupna greska moze se se dati nmp. U obliku vjeravatnoce jedne pogresne odluke

ako je poznato rasipanje mjerne vrijednosti stanaj. Dijagnosticke greske imaju odlucujuci uticaj na

primjenu i efekt koristenja tehnicke dijagnostike ,potrebno je za svaki specijalni slucaj primene u vezi

protracunom efekta koristenja utvrditi greske u dijagnozi.

4.1. Automatski sistem tehnike dijagnostikeTehnika ijagnostika se bazira na registraciji i obrai brojnih oabranih aktivnosti (operacija) i

karakteristinih inikatora (ijagnostikih parametara) koje prati ientifikacija ponaanja sistema u

procesu eksplotacije i onoenja oluka za preuzimanje ogovarajudih aktivnosti oravanja rai

poizanja nivoa pouzanosti tehnikog sistema. Zbog ovakve kompleksne uloge tehnike ijagnostike,

neophodno je raditi na njenoj automatizaciji.

Kada se razvijaju automatski sistemi dijagnostike, neophodno je prvo odrediti izlaze koje sistem treba da

obezbijei i isto tako izvoljive i potrebne objektive za ijagnostiko ispitivanje. Sljeedi korak se sastoji u

identifikaciji koja se zasniva na teoretskim i istraivakim nalazima, ogovarajudih ijagnostikih signala.

Da bi se to ostvarilo treba da postoji jedan efikasan metod za mjerenje svakog signala. Uporedo sa

razvojem i konstrukcijom osnovne ijagnostike opreme treba oluiti i u formi (obliku) dijagnoza.

Ientifikacija ijelova sistema na osnovu njihovih otkaza i primjeni kompjuterske tehnike moe koristiti

kaa se rai o primjeni eksperimentnog sistema obuhvatajudi time poruje vjetake inteligencije.

4.3. Organizacija izvoenja ijagnostikih kontrola terminska mjesta

Terminska mjesta su obino locirana u pogonima tekudeg (pogonskog) oravanja i prestavljaju mjesta

gje se nalazi kartoteka Terminskih karti za oreene tehnike sisteme i gje terminer (izvrilac

operativne pripreme oravanja) vri planiranje, terminiranje i lansiranje okumentacije otkaza na

tehnikim sistemima. Terminska kartoteka pore izvjetaja o ijagnostikim kontrolama tehnikih

sistema, opremljena je terminskim kartama, ranim uputstvima i tablama za pradenje i skicama

tehnikih sistema (maina) s hoogramom kretanja izvrilaca koji obavjalju ijagnostike kontrole ili neke

ruge poslove iz oblasti oravanja prema stanju.

Terminiranje Za terminiranje ijagnostikih kontrola koje se izvoe pomodu stalnih radnih uputstava,

koriste se i terminske karte. Trajanje ijagnostike kontrole na skali teminske karte prikazuje se punom

linijom u boji i slui za grafiki prikaz potrebnog vremena za planiranje izvoenja ijagnostike kontrole, s

tim to se koristi planska tabla za raspojelu poslova na izvrioce.


3/13


4/13

4

U sluaju a prilikom havarijskog stanja sistema pore prognoziranja stanja objekta treba neophono i

uticati na njega rai prestanka raa ili prelaza na bezbijean reim, treba primjenjivati specijalne sisteme

tzv. sisteme havarijske zatite. Sistemi havarijske zatite prestavljaju cjelokupnost sistema

prognoziranja sa ureajima koji utiu na objekat prilikom pojave havarijskog stanja.

5.6. Oreivanje vjerovatnode za analizu kontrole raa tehnikog sistemaZa analizu kontrole raa tehnikog sistema esto se oreuje vjerovatnoda kombinovanja zavisnih

veliina. U tom sluaju, mnogi se zaaci svoe na oreivanje vjerovatnode tipa: P=Ver(...v i


5/13

5

6.1 Ispitivanje (kontrola) uma

Iako je stvaranje zvuka pri rau maine (tehnikih sistema) neprijatna pojava,ipak ona prestavlja vjerenepokazatelje o stanju jene maine. esto akustike oscilacije i vibracije nastupaju istovremeno. Onerezultiraju, po pravilu, kao oblik mehanikih pokretnih ijelova maina.Zvune oscilacije se mogukonstatovat uhom, a vibracije oirom maine. Ovakav oblik oscilacija nosi veliki saraj informacija otehnikom stanju maine i one se pri subjektivnom ispitivanju koje sprovoi ispitiva ocjenjuju i naosnovu toga se dolazi o zakljuka o stanju maine. Jean iskusan voza na osnovu zvunih oscilacijapogosnkog sistema vozila moe a zakljui kakvo je stanje vozila.Oscilacije se esto uzimaju kao ocjena stanja kliznih leista, zglonih osovina it. Na taj nain subjektivn imocjenama olazi se o utvrivanja koaksijalnosti povedanog zazora i sl.Jean o starih primjera primjene subjektivnog ispitivanja zvuka jeste utvrivanje nezaptivenosti napneumatskom sistemu.

S obzirom a su umovi esto neujni za ljusko uho, koriste se tzv. tehniki elektronski stetoskopi.Tihizvuci se mogu pojaati rai lakeg otkrivanja. Neeljeni zvuci mogu se utiati oravanjem zvuka o jevaujnih tonova.

6.2 Vizuelna optika ispitivanja vizuelna kontrola

Najpouzaniji i najvaniji instrument za tehniku ijagnostiku sistema je ljusko oko, jer osjeda i razlikujesvjetlost po boji, sjaju i intenzitetu. Ti faktori su informacioni saraji svake vizuelne kontrole. Za maleimenzije i ograniene prostore koriste se pomodni ureaju kao to su lupe, mikroskopi i dr...Najede koriteni postupci pri vizuaalnoj kontoli su :1. Enskopija2. Tv sistemi endoskopa3. Koristenje endskopije u elektrocentralama4. Ogledala za posmatranje5. Ureaji za posmatranje unutrasnjosti cijevi i rezervoara6. Provera nivoa ulja u motoru7. Provera nivoa tecnosti za hlaenje motora8. Kontrola nivoa tecnosti za kocnice kod automobila9. Kontrola kardanski i homokinetickih zglobova automovbila10.Kontola pogonskih kaiseva motora automobila11.Kontrola nivoa elektolita u akomulatoru7. Postupci kontrole (mjerenja) radnih parametara (energetski, toplotni i dr. postupci)

7.1. Osnovi metrologije

1. Mjerne veliine i jeinice mjerenjaPod fizikom veliinomporazumijeva se izmjena osobina ili karakteristika fizikih pojava,zajenikih ukvalitativnom pogleu za vedinu fizikih premeta(fiz.tijela,proces...),meutim u kvantitativnom pogleuposebnih za svaki premet.Meu fizikim veliinama koje karakteriu atu pojavu ili premet postoje

veze.Analitiko izraavanje veza izmeu fizikih veliina naziva se jenaina meu veliinama.Osobitostjenaine meu fizikim veliinama sastoji se u tome to koef.proporcionalnosti zavisi samo o karakteraveze izmeu veliina koje se oreuju tom jenainom.Na taj nain,postavljanjem veza izmeu masetijela,ubrzanja i sile koja je izazvana,omogudilo je a se efinie najvaniji fiziki zakon( drugi Njutnovzakon).Postavljanjem te zakonitosti omogudeno je mjerenje mase,sile i ubrzanja.Po mjerenjemfiz.veliina porazumijevaju se ukupne eksperimentalne operacije (nekaa i raunske) za oreivanjekvantitativne vrijenosti ate veliine. Ako sa X oznaimo mjernu veliinu, sa jeinicu mjerenja, a sa Anjihov odnos: =/ -> obijamo: X=A. Ova jenaina se naziva osnovna jenaina


6/13

6

mjerenja.Apstraktni broj A koji izraava matem.onos mjerne veliine prema jeinici mjerenja,naziva sebrojna vrijenost mjerne veliine.Proizvo A naziva se rezultat mjerenja i uvijek je broj koji ima nazivjedinice mjerenja.

2. Jenoznane i vieznane mjereJenoznane mjere su one mjere koje reproukuju samo jenu oreenu fiziku veliinu oabranu usvojstvu jeinice mjerenja.Takve mjere koje reproukuju su npr.konana mjera koja proizvoi jeinicuuine (metar).Vieznanim se nazivaju one mjere koje oreuju niz kvalitativno jednakih alikvantitativno razliitih veliina koje reproukuju og.jeinice mjerenja.Mjerenje fiz.veliina poijeljeno je na 3 osnovne vrste: direktno,indirektno i ukupno.Direktno mjerenje se izvoi na samom mj.veliinom tj. ostvaruje se neposrenim uporeenjemfiz.veliine sa stanarom mjere(etalonom),oitavanjem mjernog pribora koji je kalibrisan utvrenimjeinicama.Zahvaljujudi tome irektno mjerenje aje omah vrijenosti izmjerene veliine. Indirektnomjerenje se ostvaruje pomodu irektnih mjerenja veliina povezanih oreenim zavisnostima sanepoznatom veliinom.Rezultat mjerenja se obija raunskim putem. Ukupno mjerenje je ono pri kojemse inirektnim metoama istovremeno mjeri nekoliko veliina njihova ukupna vrijenost se oreujerjeavanjem obijenog sistema jenaina.

3. Osnovne i izvedene jedinice

Jeinice mjerenja fiz.veliina mogu se birati proizvoljno i potpuno nezavisno jena o ruge.Vedina starihjeinica mjerenja uine,povrine,zapremine...,birane su proizvoljno i bez bilo kakve unutranje vezemeu njima.Prisustvo velikog broja nezavisnih jeinica zahtjevalo je izrau og.broja nezavisnihetalona,to je stvorilo znatne teh.potelode.Jeinice mjerenja fiz.veliina koje su utvrene nezavisno o rugih i na kojima je zasnovan sistemjedinica,nazivaju se osnovne jedinice . Jeinice mjerenja fiz.veliina koje su oreene preko osnovnihveliina,pomodu jenaina i izraza,koji meusobno povezuju fiz.veliine,nazivaju se izveene veliine.Osnovne ili izveene jenaine koje ulaze u bilo koji sistem jedinica nazivaju se sistemske jedinice.

4.Klasifikacija tehnike mjerenjaTehnika mjerenja prouava metoe i srestva za mjerenje,naine za postizanje potrebne tanostimjerenja,jeinice za mjerenje fiz.veliina,mjere,etalone i kalibre,naine prenosa jeinica o talona ikalibara na rdana sredstva mjerenja.S take gleita optih naina obijanja rezultata,mjerenja mogubiti direktna,indirektna,grupna i centralizovana.S take gleita tanosti rezultata,mjerenja se mogupodijeliti na slijeede klase:

- Mjerenja sa max.mogudom tanodu na postojedem nivou tehnike- Mjerenja s ciljem provjere i kontrole,ko kojih greka ne smije a prijee neku zaatu vrijenost- Teh.mjerenja u proizvonim i pogonskim uslovima ko kojih greka zavisi o upotrebljivih

sredstava i metoda mjerenja

Prema karakteru promjene mjerene veliine vremenom,mjerenja mogu biti :- Statika,ko kojih mjerenja ostaju nepromijenjena- Dinamika,ko kojih se mjerena veliina mjenja sa vremenom.Te promjene mogu biti

deterministike(perioine i neperioine) i stohastike ili sluajne(stacionarne i nestacionarne)

5. Mjerni sistemi

Mjerni sistem ine skup mjernih srestava i pomodnih ureaja(pribora i instrumenata)meusobnopovezanih,pomodu kanala veze,sa objektom mjerenja,kontrole i upravljanja u jenu funkcionalnucjelinu.Zaaci mjerenja mogu biti veoma razliiti i to :- mjerenja sa ciljem nadgledanja i kontrole stanja procesa npr.el.brojila,vodomjeri isl.


7/13

7

- mjerenja i eksperimentalna analiza u nauno-teh. Zadacima- mjerenja u svrhu aktivne kontrole i upravljanja

Mjerni pribori i instrumenti su ureaji za mjerenje i inikaciju razliitihfiz.veliina(geom.,vremenskih,mehanikih...)

6. Metode mjerenja

U osnovi mogu se razlikovati 3 karakteristina pristupa efiniciji funkcije mjerenja.Prvi je tzv.klasinipristup,rugi je vezan za razvoj tehnike mjernih pretvaraa a tredi je nast ao u okviru savremene teorijemjerno-informacionih sistema.

7.2. Postupak mjerenja temperature osnovne karakteristike

Pri analizi tehnikog stanja sistema, a bi se sagleali njegovi uticaji, mora se podi o uzroka nastajanja

toplotne energije koja moe poticati o tehnolokog procesa ili o samog tehnikog sistema. Prisustvo ili

odsustvo temperature,njena visina raspodjela i odstupanje od normalne vrijednosti daju dosta preciznu

procjenu tehnikog stanja sistema. Pradenjem temperature omogudeno je: a se manuelno kontrolie

temperatura ili a se vri nazor na pravilnim kontrolisanjem temperature, a se otkrije promjena

temperature uslije neispravnog raa ijela sistema, a se otkrije promjena u provoenju toplote kroz ilivanj njega, izazvana neispravnim raom sistema. Za pradenje termikog stanja mogu se primjeniti

sljeede metoe: kontaktne (termoelementi, termistorski termometri, elektrini otporni termometri i

mjerni elementi na principu termike ekspanzije), beskontaktne (optiki pirometar, pirometar za zraenje

i termovizijska kamera) i indikatorske ( osjetljivost pojedinih boja, kreda, papira i kuglica na promenu

temperature).

Ko kontaktnih metoa mjerni instrument je u neposrenom kontaktu sa sreinom ija se temperatura

mjeri. Tanost mjerenja uslovljena je nizom faktora koji oreuju mogudnost toplotnog kontakta

mjernog instrumenta i mjerne sredine.

Beskontaktne metoe zasnivaju se na principu mjerenja elektromagnetne emergije zraenja.Inikatorske

metode se zasnivaju na osjetljivosti pojedinog materijala boje krede papira ili kuglice na promjenu,odnosno porast temperature.

Prema naveenim mjernim metoama oigleno je a pradenje termikog stanja moe organizovati kao:

kontinualno pradenje termikog stanja i perioino pradenje termikog stanja.

Uticaji termikog stanja na ijelove tehnikog sistema

Termiko stanje jenog tehnikog sistema uslovljeno je nizom faktora koji se mogu grupisati u tri

osnovne cjeline: pogonski uslovi, konstruktivno-tehnoloko izvoenje i karakteristike i svojstva

materijala. U ijelovima tehnikog sistema termiko stanje manifestuje se kao: termiko naprezanje,

termike eformacije i termike ilatacije. Da bi se ostvarila ogovarajuda pouzanost i gotovost

tehnikih sistema, neophono je efinisati kriterijume ozvoljenog termikog stanja. Ovi kriterijumi semogu realizovati pogonskim propisima za rukovanje sistemom, pradenjem stanja kritinih ijelova, i

postavljanjem sigurnosnih ureaja.

Uticaj povrinskih temperatura na materijale ijelova sistema

U pogledu mehanikih karakteristika materijala ijelova sistema, efiniu se ogranienja kao kriterijumi

pouzanosti onosno ijelovi sistema imenzioniu se prema: granici razvlaenja materijala, trajnoj

vrstodi materijala i otpornosti na melaciklino zamaranje. Granica razvlaenja materijala (sigma u


8/13

8

ineksu 0,2) koristi se kao ogovarajudi kriterij za imenzionisanje onih ijelova koji su u rau izloeni

temperaturama niim o 450 stepeni celz.

Metode mjerenja temperature

Mjerenje temperatura moe se izvesti kontaktnim termometrima, termoparovima, termistorima,temperaturnim kreama i bojama i infracrvenim etektorima. Metoe mjerenja oreuju se na osnovu

mjernog mjesta mjerenja temperature. Kontaktni senzoriovi senzori obezbjeuju lokalnu inikaciju ili

kontroliu oreenu funkciju temperature(termostat). Uslov je a se ostvari obar termalni kontakt bilo

utisnudem i povrinu ili uronjenjem u flui.Senzori koji koriste irenje tenosti - najedi i

najjenostavniji oblici mjerenja temperature koriste osobinu irenja ive i alkohola. Termoindikatori- su

najjenostavnije metoe za pradenje temperature koje se baziraju na topljenju materijala ili promeni

boje pri oreenim temperaturama. Termostatski pitolji- su runi instrumenti za precizno mjerenje

povrinsketemperature ili premeta u pokretu ili statikog bez oira povrine. Mogu se upotrijebiti za:

skeniranje povrine za grijne take, kontrolu visokih pedi i kotlova i temperature u cijevima, kontrolu

elektrinih instalacija, motora, oravanje temperature grijnih elemenata, oitavanje temperature

topljivih metala. Optiki pirometar koristi fenomen da se nevidljive radijacije na temperaturama iznad

50stepeni C pretvaraju u viljive uestalosti. Radijacijski pirometri u sebi imaju optiki sistem koji

energiju zraenja usmjeravaju na senzor a viljivo zraenje na okular a bi se time tano lokalizovalo

mjesto mjerenja temperature. Infracrvene kamere(termografi)ovi ureaji su vrlo sloeni i imaju velike

mogudnosti primjene. Ko infracrvenih kamera otklonjen je nedostatak radijacijskog pirometra koji

oitama samo srenje vrijenosti temperatura s posmatrane veliine. Termika slika se pretvara u

viljivu koja se prati na ekranu a time kontroie i usmeravanje kamere.

7.4 Postupak mjerenja ugaone brzine i broja obrtaja

- Opte karakteristikeMjerenje ugaone brzine i broja obrtaja koristi se za provjeru rada motora ,turbogeneratora,vretena

alatnih maina i r. Sem toga, mjerenje brzine vozila svoi se na mjerenje ugaone brzine. Pribore zamjerenje ugaone brzine obrtanje vratila maine nazivamo tahometri. Po principu raa oni mogu biti:mehaniki (centrifugalni, frikcioni , vibracioni i sl) magnetnoinukcioni, elektrini,elektroimpulsni,fotoelektrini i stroboskopski.

- Centrifugalni tahometarCentrifugalni tahometar s tegovima ima tegove mase m, koji su zglobno vezani pomodu tapova sgornjom fisknom spojkom na vretenu i s onjom pomodnom spojkom u vretena.Ovrtanjem vretena nastaje centrifugalna sila uslje koje se spojka pomijera navie i preko prenosnogmehanizma pomjera kazaljka na skali koja indicira broj obrtaja.

-

Inducirani tahometar s vihornim strujamaPrincip ovog tahometra zasniva se na elektromagnetskoj inukciji. Permanentni magnet okrede sezajeno sa osovinom koja se u vezi sa mjernim objektom iji se n mjeri. U polju magneta NS nalazi secilinar u obliku ae o ijamagnetnog materijala (Cu,Al, bronza).Obrtanjem magneta obrde se i njegovopolje i u materijalu cilinra inukuje se EM, onosno struje usle kojih se javljaju kretni spreg:Mi=C1*B*2*n/pC1- konstanta koja zavisi od geometrijske konfiguracije,

B- broj pari polova,


9/13

9

- magnetski fluks po jednom polu ip- specifini elektrini materijal cilinra.

- Indukcioni TahogeneratoriPostoji vie vrsta varijanti inukcionih tahogeneratora za mjerenje broja obrtaja , odn. ugaone brzine :

- Sa obrtnim kalemom na rotoru i nepokretnim permanentnim magnetima u statoru- Sa obrtnim viepolnim permentnim mahnetnom rotorom i nepokretnim namotajima u statoru.

7.5 Postupak mjerenja pritiska

Da bi se odstranio ili barem smanjio max.pritisak najprije treba objasniti kako se izmjerae max pritisci i

kolebanje pritiska u kruznom kretanju .

Za mjerenje pritiska koristi se manometar ,koji mogu da se prikljuce pomocu cjevnog zavoja na svako

mjesto ciklusa tako da se registruje pritisak koji vlaa na oreenom mjestu.

Metode mjerenja maksimalnog pritiska

Za eljeni rezultat mora se postaviti vise zahtjeva na jednoj izvedbi koji treba a mjeri pic pritiska:- ureaji moraju a pokazuju postojede onose pritiskapo mogudnosti bez greaka i zakanjenja- pobuna osjetljivost moa a bue izna najvede frekvencije koja se oekuje u sistemu- mjerni ureaju ne smiju a reaguju na mehanike oscilacije- opsluivanje mora a bue to jenostavnije- potrebni elektrini prikljuci moraju a se oaberu tako a ogovaraju uobiajenim naponima i

frekvencijama

- poto moraju biti obuhvadeni i kratkovremeni pritisci, treba a se previi mogudnost zapisivanjakoja, npr. oputa prikazivanje vremenskog ijagrama pritiska s izraunatim vrijednostima

- ureaji moraju a buu robusni i a oputaju lak transport i po mogudnosti a se prikljue nasvako mjesto u sistemu

Ureaji za snimanje pritiskaZa snimanje pritiska upotrebljava se kvarc-kristalni ureaji za snimanje koji rai na piezoelekteicnom

principu ,tako a postojeci pritisak na mjernom pritisku pretvara u napon .Ureaj za snimanje pritiskaugraen u poesnom komanu koji omogucava prikljucak na uobicajne cijevne sisteme.

Ispitivanje kompresije motora

Na bazi izmjerene kompresije utvrujemo stanje motora .Ako je motor u obrom stanju ona ceizmjerena kompresija u svim cilindrima biti jednaka i pritome biti jednaka najmanjoj vrijednosti

kojunavodi proizvoa.Da bi se provjerila kompresija cilinra prikljuuje se crevo ureaja na utvor svjecice .Ispitivanjekompresije motora vrsi se na sldeci nacin :

-uklonimo kuciste filtera u vazduh

-uklonimo kablove od svake svjecice

-skinemo svjedice pomocu nasanog kljuca

-pokrenemo mehanizam gasa i zaglavimo ga u polozaju kad aje leptir karburatora otvoren ,da bi max

kolicina vazduha usla u motor tokom ispitivanja kompresije

Ispitivanje vakuma motora

Pomocu ureaja za mjerenje vakuma mozemo izvrsiti ijagnostiku motora onosno ustanoviti u kakvomje stanju usisni i izduvni ventili motora ,stanje klipni prstenova ,zaptivke glave motora i smjesa goriva i

vazduha u karburatoru .Ispitivanje vakuma motora vrsi se na sledeci nacin:


10/13

10

-zagrijemo motor do normalne radne temperature

-podesimo broj obrtaja na motoru da bude nesto veci od normalnog

-prikljucimo ureaj za mjerenje vkuma na usisnu granu motora i alje rai-posmatramo kazaljku mjeraa vakuma ok motor rai nesto brze na praznom hou i ako :

1. motor normalno radikazalja stoji stabilno izmeu 0,50-0,66bara2. zaptivka glave propusta -kazaljka ravnomjerno osciluje3. istroeni klipni prstenovi kazaljka mjeraca pokazuje nizu vrijenost o normalne4. usisna grana ne zaptiva5. kasno paljenje6. neispravan karburator7. zapusen izduvni sitem8. neispravni ventili

7.6. Postupak mjerenja protoka

1. Protok

Za oreivanje koliine protoka fluia moe se koristiti nekoliko fiz.fenomena.Npr.ako se mjeri protok

tenosti moemo mjeriti uinu vremena potrebnu a se u posui sakupi potrebna(oreena)koliinatenosti.Isto tako moemo mjeriti sr.brzinu fluia i taj rezultat pomnoiti sa povrinom pop.presjeka krozkoji tee flui.Tredi nain obuhvata jelimino zagraivanje povrine protoka i mjerenje nastalog paapritiska.etvrti nain mjerenja je sila otpora nastala o protoka.U primjeni se mogu nadi razni ureaji zamjerenje protoka o svih nabrojanih metoa.Metoa sakupljanja mjerene zapremine ili teine tenostise esto koristi za kalibrisanje mjeraa protoka.Za mjerenje brzine fluia najede se koristi Pitot cijev iBernulijeva jenaina za 2 presjeka.

2. Mjerai protokaVezano za oreene uslove gje se primjenjuju mjerai,razmatraju se neka o ved primjenjenih rjeenjau industriji :

- cifarski mjera protoka- hodomjer- cifarski mjera zapremine fluia

Svaka metoda koju primjenimo za mjerenjeprotoka ili zapremine fluida predstavlja problem za sebe.

Cifarski mjera veliine protoka je elektro-hirauliki instrument za mjerenje protoka.Sastoji se ohiromotora koji veliinu zapremine koja proe kroz njega pretvara u br. Obrtaja.ita oitava br.obrtajai pretvara ih u el.impulse.Te impulse koristi pretvata koji br.vrijenost impulsa pretvara u cifre ali takoa one prestavljaju veliinu zapremine koja je protekla kroz hiromotor.Hidromotor u ovom mjerau prestavlja isti hiraulini element.Zaatak mu je a protok to vjernijepretvara u br.obrtaja.

ita je element kombinacija mehanike i elektronike a sastoji se od 4 elementa : perforiranogdiska,sijalice,foto-tranzistora i foto-glave.Ova cjelina je posredna veza izmeu hiromotora i

ig.pretvaraa jer prenosi inf.o hiromotora na pretvara.Digitalni pretvara predstavlja potpuno el.instrument.Zadatak mu je da primljen br.impulsa pretvori ucifru na ispleju.Sastavljen je o integrisanih kola koja moemo grupisatina slijeedi nain:

- prijemnik impulsa- eifrator impulsa- displej

Hodomjerieja je potekla iz jenaine koja efinie protok tenosti Q = Av


11/13

11

Osnovna ieja ovog mjeraa je u tome a presjek mjernog cilinra i vrijeme pranjenja cilinra ostanuisti.Veliinu protoka oreuje ho cilinra zbog ega je i obio ime hoomjer.Cifarski mjera zapremine fluia- ovaj mjera nema vrem.konstantu.Mjeri koliinu zapremine kojaproe kroz mjera.To je veoma bitno kaa automatski sistem ima zapreminsko upravljanje izvrnihorgana.

3. Turbinski mjerai protokaTurbinski mjerai protoka nailaze na iroku primjenu u praksi za mjerenje brzine i protoka kakto tenostitako i gasova.

7.7. Postupak mjerenja nivoa tenosti

Mjerai nivoa tenosti - merai nivoa sa plovkom rae ovako: u vodu ili drugi fluid, postavlja se plovak

cije se pomjeranje pri promjeni nivoa preko sajle alje o ogovarajudeg oboa pretvara u obrtno

kretanje. Pretvaranje rotacionog kretanja u mjerni signal moe se vriti mehaniki ili elektriki pomodu

potenciometra .. ovi mjreai obavezno se ugrauju u bunare. Osnovni neostaci ovih ureaja: sloen

nain ugranje, ureaj treba zatititi o uticaja povrine, koja moe a poveda obrtni moment osovine

avaa, plovak je potrebno relativno esto istiti o algi i neistoda koje se mogu nahvatati na onji ioplovka i promijeniti mu teinu, to utie na mjerenja..

Mjerai nivoa koji se zasnivaju na mjerenju hirostatikog pritiska - Ovom metodom se mjeri nivo

irektnim mjerenjem hirostatikog pritiska. Davapritiska se postavlja na kotu minimalnog mogudeg

nivoa. Primjenom kvalitetnih avaa pritiska moe se postidi velika tanost mjerenja pri emu je uticaj

temperature mali.

Mjerai nivoa koji se zasnivaju na posrenom mjerenju hirostatikog pritiska - U vodu, do mjesta

minimalnog mogudeg nivoa postavlja se plastina cijev 1, prenika 8-12 mm kroz koju se puta a istie

vazdug, pod pritiskom iz kompresora ili membranske pumpe 3. Mjehuri vazduha izlaze iz cijevi 1 u vodu

pod pritiskom koji odgovara dubini h. Ovaj pritisak se mjeri na manometru 4. SLIKA!!!

Kapacitativni mjerai nivoa - U vou se uranja sona u obliku tapa koja prestavlja konenzator iji sekapacitet linearno mijenja sa promjenom nivoa vode. Osnovni nedostatak je prljanje sonde koje bitno

utie na tenost mjerenja, pa se sona mora esto istiti.

Ultrazvuni mjerai nivoa - Mjerenje nivoa ovim ureajima vri se na osnovu mjerenja vremena

potrebnog a ultrazvuni impuls pree put o ultrazvunog pretvaraa o povrine tenosti i natrag (

eho signal).

7.8. Postupak mjerenja pomijeranja

esto je potrebno a se mjeri poloaj nekog predmeta u ondosu na drugi ili pomjeranje u odnosu nareferentni poloaj. Postoji brojni ureaji koji se koriste za mjerenje ovih pomjeranja .Mjerne trake- Lor kelvin je otkrio fenomen a se otpor elektrinih provonika mijenja kaa se ovi izloedeformaciji.Taj fenomen je iskoriten kaa je proizveena prva mjerna traka.Vezane mjerne trake sastoje se o metalne reetke izraene o fine metalne ice ili trake isjeene ometalne folije.

Nevezena (slobodna) mjerna traka jenostavno reeno je tanka ica razapeta izmeu mjernih krajevakoji se elektrini izolovani. Ako se eli mjeriti pozitina i negativna pomjeranja, traka mora biti popoetnim naprezanjem na zatezanje. Nevezana mjerna traka obino se sastoji o etiri ice. Ona senajede koristio kao komponenta drugih mjernih instrumenata.


12/13

12

Mogude je razviti teorijski onos izmeu promjene otpora i eformacije. U ovome momentu koristidemoempirijski onose (koji su eksperimentalno oreeni za objanjenje mjerenja sa mjernim trakama:

R /R=K* L /L=K*R- Promjena otpora,Rprvobitni otpor mjerne trake,

L- promjena uine mjerne trake izazvana eformacijom,L- poetna uina ispitivanog uzorka,K- faktor mjerne trake

- deformacija,

Postupak mjerenja ugla

- Prstenasti potenciometarZakretni ugao se preslikava kao analogna veliina (napon).Potencijometar moe biti sa ianimnamotajima ili otporni elemenat od provodljive plastike.

- Inkrementalni ugao-kodirerInkrementalni ugao-oirer aje po obrtaju jean oreen broj impulsa. Broj impulsa je mjera za preeni

put (ugao ili put). Na jeno vratilo privrden je koirisk. On je izijeljen na pojeine segmente kojinaizmjenino proputaju ,onosno ne proputaju svjetlost. Ispitivanje segmenata vri se infracrvenomsvjetlosnom preprekom.Poto inkrementalni kodirer daje kontinualno impulse zavisno od broja obrtaja,mogu se bez problema ientifikovati i vede uine puta.

- Digitalni apsolutni ugao-kodirer (digitiser)Digitiser se moe primijeniti u mjernim i upravljakim sistemima u kojima je potrebno mjeriti ugao ilinearno pomjeranje. Ove igitiser pretvara obrtno kretanje u elektrine signale, koji koriste zapokazivanje ili za upravljanje.Mjerenje se u osnovi moe vriti analogno ili igitalno.Razlikuju se s tim u vezi dvije vrste digitalni digitiser: ikrementalni i apsolutni. Ikrementalni digitiser

(ava impulsa) proizvoe perioine signale i zahtjevaju za stvaranje mjerne vrijenosti memorije (brojanje unaprije i unaza), iji saraj efinie opseg mjerenja.

Nasuprot, prema inkrementalnim sistemima izraeni su igitalni apsolutni igitiser kao koiran mjernisistem. Ove je svakom koraku ugla apsolutno ojeljena jena oreena brojna vrijenost koja oitanapreko elemenata za analiziranje, prestavlja numeriku vrijenost.To znai a se mjerna vrijednost neobrazuje preko pomodnih ureaja ved je ona nepromijenjena prestavljena kao koni uzorak. Ovaapsolutna vrijednost stoji u redu, bez vremenskih gubitaka za dalju obradu i kao mjerna vrijednost se ne

izopaava uslje prekia raa nestanka struje. Ovde se dakle svaka pozicija u prostoru ( zakretni ugao)oznaava sa jenom vrijenodu koa, koi se proizvoljno esto moe pozivati, a a se pri tome ne izopaisaraj informacija.

- Inkrementalni regulator obrtajaOvaj se ureaj koristi za mjerenje zakretnog ugla i ugaone brzine.Za mjerenje uine izvoenje sastaklenim mjernim tapom ogovara opisanim sistemu.U zavisnost o izabranog avaa obrtaja mogude su kao najmanja razluivanja i o 100 000 mjernih

koraka po obrtaju.

7.14. Postupak mjerenja puta

1. Uzuni potenciometar s navojima o icePut se irektno mjeri kao analogna veliina u obliku napona.Naponski signal lei najede izmeu +- 10V= 20V

2. Potenciometar s provodnikom od plastike

Rai se o avau puta sa ionicom otpora iionicom kolektora iz provoljivog vjetakog materijala.


13/13

13

3. Inuktivni ava putaKo ovog mjernog sistema se pomjera jean okrugli tap o mag.elika u jenom kalemu,onosno ujednom sistemu kalema.Prema putu se mijenja induktivnost mjernog kalema.

4. Stakleni mjerni tapMjerenje se vri igitalno-instrumentalno u kome se fotoelektrino oitava reetkasta pojela koja je

nanesena na mjerni tap.

5. Laser mjerni sistemOvaj mjerni sistem slui za bezoirno oreivanje imenzija ranog komaa ili pozicija ivicamaterijala.Oailjaki io proizvoi usku traku laserske svjetlosti,koja se u prijemnom ijelu koncentriena 1 etektor.Poto se svjetlosna traka sastoji o finog,brzog,paralelno pomjerenog mlaza, rani komakoji je unesen u mj.polje baca vrem.ogranienu sjenku.Prijemnik oreuje vrem.ostojanje boka tesjenke i preaje poatke jeinici sa mikroprocesorom za brojano oreivanje koja iz toga npr.oreujedimenziju radnog komada.

6. Izuene mjerne trakeIzuene mj.trake su pipci ko kojih se sa opterecenjem na istezanje mijenja uina i pp.presjek ice

onosno folije,uslije toga se mijenja i otpor.(najede uine mj.traka su 3 o 60 mm).

7. Ugaoni koirer, ava obrtajaS ugaonim koirerom mogude je mjeriti put.Put se obija preko zupaste letve i zupanika,vretena inavrtke ili mjernog toka kao ugao.Sistem puta koji se mjeri je pritom teoretski neogranien.

164917301-tehnicka-dijagnostika

Documents