1983 .eko nobel sariakaldizkari-txikia.elhuyar.eus/pdf/elhuyar-37-03.pdf · 2007. 6. 21. · 1983...

6
1983 .EKO NOBEL SARIAK Airrtengo risdkakn NnSel Caria- r ~ n iraharleek berisn ho~irk eo~n brribi La direla agerlrcíiren tsidean jarri gairiilte. .lil"'::. C3:tipri era ?v- b~~h-:r:pc¿r: rJ?aridracr;;:ar, Si ak inri- rrarnerikarrak , nahir eta fIigarrPrin rpn jaioterria Pakistan izan, dif~l- qii aiiriengo sariaren parta i de. Fowler eta brre laqi~ntzai leek 1955. ilrtearcn i ngilriian el~rn~rilir C- i rnikocn Gorrera arg i ril ,i~nen. Teori a bitmetan, -gaiir zabalki onarii~a-, dini~ne~ hacieran hidrnqtno rtd he- 110 pi kb.d bak t~~-carr-ii/ qrbr! J /aren snrrerakn ! -'p i *>:Y havid, -in lLehcl E~i.lnda . H3-1 ih ;iiirrer;lkn elrlr~n- t ii qiirt 1 a? i~rirren barrir;in hvdrrq~ no ctfi hel ;nirL abi.ili17 pr-[;lfi..t,ikri f lisno niik iearr~lko crrpn<linrri nndn rin dirrt. Hidroqenozknak erik, gu- re garpc127eko íitomo qiiriiak i7ar baten bihoil-ean ~rtuak Iiríifeke bera z . Iril~rrtakri niid lprr- inte5$,irrn le- ht~npngntrikn ti~ill/di lc,;i 1950.iirtea- ren ingiirlian Fr-rmil Un\ ic. ren, .-e)-

Upload: others

Post on 02-Feb-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 1983 .EKO NOBEL SARIAK

    Airrtengo r isdkakn NnSel Caria- r ~ n i raharleek berisn h o ~ i r k e o ~ n brribi La d i re la ager l rc í i ren tsidean j a r r i gair i i l te . .lil"'::. C3:tipri era ?v- b~~h-:r:pc¿r: rJ?aridracr;;:ar, Si ak inri- rrarnerikarrak , nahir eta f I i g a r r P r i n rpn jaioterr ia Pakistan i z a n , d i f ~ l - qii aiiriengo sar iaren p a r t a i d e .

    Fowler eta b r r e l aq i~n tza i leek 1955. i lrtearcn i ngilri ian e l ~ r n ~ r i l i r C- i rnikocn Gorrera a r g i r i l ,i~nen. Teor i a bitmetan, -gaiir zabalki onarii~a-, d i n i ~ n e ~ hacieran hidrnqtno rtd he-

    110 pi k b . d bak t~~-carr-i i / qrbr! J /aren snrrerakn ! -'p i *>:Y havid, -in l L e h c l E ~ i . l n d a . H3-1 ih ;iiirrer;lkn e l r l r ~ n - t i i qiirt 1 a? i ~ r i r r e n barrir;in h v d r r q ~ no ctfi hel ; n i r L abi.ili17 pr-[;lfi. .t,ikri f lisno niik i e a r r ~ l k o crrpn

  • ,.

  • :,,.-I~,,, l ~ , i i - ~ -~ : kc ) tprlpr!rd!air;! a I ! ! ia != r-r-r, , ,~-~dqr n r b / w r o pxr>;tnt ~ i r > ~ ~ k ikrmris+r-r - i , : . i~ t f i . ~ ~ - t , , l t , I l C 1 T / v i ? ~ i ) . - > , d p p ! i T J i+ r ~ l l K L l + [ ~ l r l d;, r*r f ~ - ~ r , r I , ~ ~ , b ~ ~ r c j ~ n . ~ : a n t j , i rrcnat ?1bi21 t 1 ~ b . 4 , '73. G ~ J ~ P ~q~ i .# ~ ! P J . ,-i,)-ienl!i h-,r~(:~.~rk 4 q;%~~,-r-tanik

    nii l a r n i l ~ n i i i i - : r ! r i ra) ipotx 7uria ! , , b b i r t 11krb de. r t .3 kaq:>cj aldekc, Q P r t i ~ f i k ~ I L A T ;chan i j l d ~ ~ i d ~ i k c did-a.

    R;)~FI~-: f l l ik l~. I ~ ~ / I I J < ~ Y . h ~ r ' r ~ r a ? ~ > ',-.:mar1 c1r;aVe b rinlral. ,.sci;i. +la 'e- ? s ~ n ? r n n h , i t z ! i clir-plo r t n , i? .asr ,>k s irp~rnnba rnnd?i~, ' eztar-id.) eqi nqo di^. Hq-~ncr~ r . r ~ d n y u r ~ ) . i farr.?-vn rn:Jh43 *e? / rh ! n h~r8d1.1 e s n ; l / i n r ; > I ; I I I~! ik t - i ieri di i ?:a 1-irmre ni.^ l rna nf*utroi - - 1 f a r r a 1 1 ; lab:rbl /{>rr d ; ~ , Nlik l t ~ r . hu-

    r ra-,,, 1 i ehc?~i/k I -av.3:a t),jina ;! i t ii;lqoii rlc.,>t.an. in / i n 0 ir, c.Jerk ,t. - . . .. ,,. .,< -. . ' ... . ., A. y - -,P?'5:!, ' c>2tr ik ;a-ri. t - t d L< , - l / cn < ! ? . t b %-h I:> [ l iar1 z t ~ l n be1 I r a ri t+~ ~c u,, ha;; 1 ' J*cr; I 1 egiizk i -masa 1 *'Chandras- h ~ k a r miiqa". H,i in n ~ i k lpn pis i i i ik qtnr d a ; t r l r n I-ICJWI ramL!r i n q : ~ ~ i i L . [ ~ egci:k i - m a 5 l r L n rzrirr;tk bet-#;ir d i r a , roYapr:ri q r ~ t > ~ n ; i tni-inn p o ~ i i b l ~ egin- 7rb I ~ A ~ P P - F I .

    ~

    ~ . c F ~ / P L q ; , e > : ~ - r k eta .:- L - y , ? r ~ ~ k cz d i~ r r+ bchnn pre clV- i r revin ian ~ q i r , ba ina beren ikerk b ~ n l ~ e L Urh ib~ r l sc.n ren ccii i , ~ r a r l a I/TIPP,-I k r i n p - P ~ I tze- t c i b i d r a n mi-; irr-E s ~ i i d n s k , a r r i d i : , i r le, ~ l e a r r ~ n nqagar r í .

    E,~;hgiina d? ~ t - t - t * c i k ~ ~ r > ~ i = ? n a[#->- rlrick ahai ik ~ 1 3 ~ g i l i i r ' a r i k r q n n K L > - r r ena I r r l f c r a j n l ~ e n ~ l i i t e l a , '-srm-c-

    t;ir..iko behs r d ~ r r n clcktrniai, qn l - di>/ o l a i rahaz; / . Galdii a l a ir;.iti;l- i i i í i k n clek i rn ien btinr:r'!iac: def i n i r i i i i o r i u i r e i n Irt t i i r~j-mrita o ~ ~ t i i k . 3 dir- ten a[nmoek. " tokarr i el.ckironiko" ?;iiicn h ide r k r i s ta le ta t i k h;ic.i eta hiornoleki~:;! k i i n p l f ~ i i e n r t a r a i n t l , c ia r i f k r r , ' i r i ran b i / i l r a r a i n n k n e s t r ~ i k - t t ~ r - . - i v I ~ i r d l i i rezkr . K r i s t a l e ta m - gar1ir;mn bif1t-n a r t r k o d i f ~ r e n t z i i i , !,igarrrriak r t r n g a b c r er re i i k i i n 4 i r.iikriak i a s i i f r n d i t i i ~ l a do e E r r r c a k / i r i hairprari, asknran, r l p k - I 1 r i i ~ i " - i c r e n r z i ~ ~ ~ k o r r ~ i k d n i ~ i m ~ i ~ k V i i r f r harl/r-n diirr., Sert;i! ik b i / i - t r n bplir>rre?pn,i dt?n i=nera i;i I ~ , r l r ; / . Entfim=?k d i r i ~ q i r ~ t i t i .3~ 02 =.nbilitiit,cn d i i r ~ r i a k era bada cntz i

    - wr-n ar-t~=~q-< rrant?i:io-m~1,3Iak d i t t ~ l I c m r v i ia ldr ha l , tidibidc,: b i i r d i na , kntsrr, kob;llrn pis m ~ i l i bd~ r iozko a to r ? a r dí i l i / k ; l :~n i lk . Trr lntci~in-meti?- f c k h i t a ld ; r l . r ,~~ra di~terie,, r l r k t r ~ - ~ ' . i - l r a n s i r r ~ n ' r n a / L o pro,7p

  • ,, , .-;.o: .-, i/;in fin b.arhr inní i r rn G i -

    m i k a n e rah i l l f r -n d i r e n ordr~kapen- -~rreakziobidc?ak K i m i k a F ,-cirqani koan ere tinliaqarriak i ~ í i n z i i erkcG- la p ! a / a r ~ t ~ ~ f t i ~ f i i ~ h t ~ n ; ~ . l ke rk v - t r 3 ha i~c tan fc l ls r , m e ~ ; i l ti;rlrn ~ . ; l r k - . ! t r a i krrn o r r i ~ . ~ k ; ~ p ~ m i . ~ ~ ~ - n ;+l>Ídt111! , i eTa RCI; r f ~ p ~ a l ikrb I , r , r r ~ ? krbninrjt~r-;? - 7 Í n ? t-r l afimnc3 thii-ik ck.3 .j&-I .l < f t , t , ~ < s - - , - IVOILI Iiqen.

    T,7li#g-k r Sar i r it- 1 r.l!>?: i e, b a l k i c r r , qcrtira e;.icilin;i i l i tzatekv k i i i i i k a n L c r r qlrna dar;i- r n j r r kriririn;aiii b a t c r i c i , ~ t i h . 1972.i"r- lear i antrk i [ i i zr ien ~r ;I here #l r . i i . i - : . 7 : 5 , r . q . 4 ; t a n ~ i n ~ - h f - ~ , t e n ~ o % r > n p l ~ x ~ ~ di(-:! t : , ! : ~ n r i x i d ñ f i r i - {cnbaF 1.7 4 1 1 ) i ~ a n i b . u-,t.! 1 1 1 1 1 bestearen.7. E 5 t e k a f ; ~ i I r hcrr f i b a t e n bid?, d a t i d e Irti,r-;i,. l ~ i n g k c l e r t r n i a k J r n i r i i me ta l o-:n b a t e l ~ l - : b e s t e r a n.iqar7ea per rn l i 1 :,e? kci i i d i r . B e s i r h i [ r e t a n rr., i i idi i , r ' o ; - l roiak d r c l o k a! i sa t r~~ i r -L g t ~ l d i t / t - ~ ::N - r a bÍ ~ ~ n t i - t r -ce:;tliiko.~ri i l t - t ~ ~ ~ i ~ . C p n ~ a I ~i;~ri s i rrm r i a 0 ~ 7 . 1 n e . ~ - Ha ( 1 t>.,- rrplci b a d a , e - cL?aq ~ ; i t 7 i L ~ I I ! z e n ~ r ~ i me ta l iktw=ri t> : i le~~, - ¡x f r , ~ l - / i o nnrina d e l a , h , i ~ r da 2,5-~*. .> .1 . B2i - nn b e s l a l d c , r b i i r n i o a r ~ r : 5rli7 : / l a> : h a r r a p a t 4 i f . i d a ~ i d e b;iknil::i - , , l r i s i l a r e n rn i i t i i r balcarr, h n i i da>. V ~ I I F - k ~ l a r e n r n i i t i i r r ñ k cr ciir.2 b a l i n b : - d e a k . E n i s e i i i a k poi :c, in errin1f11r.1 bata a l a besiea I n r r ~ c a . r i c i i r k ~ t ~ ! e g i l ~ k y i e r a b i l i t a k n t c ~ n i k a r : r - i .b - t r n ~ k n p i k o a r e n arqí i l~t ' r í i dagn. f *+,ni k a cr lat iboki siPldoak erat i t i # f . X i r n i e n biderkrr k r i s t a l o g r a f i . ~ ;,di>; .. de?, konplexriak b a l e n l c i r-*gr?erñ e r - h a r r a p a l u a v , deslnkat i d r a [ i i a k di - tilela ara1 t ~ e n di>. T p k n i ~ a z?/ka- r r e k a l d i r , M n s 5 b a i i e r - ~ n pc3e-;:rn.;- k o p i a k íidib;dei, b a l c n l z i er-.ripr;t harraputi la a z a l r z e n d i i i c , B i r . ~ k ~ ? a r i dcn g i r r p i l batrn c r r a d i n a k ik.12 s i nahi i z a t e a r e n d n l r c k o da.

    ?rsi~:a-T:~~,Fa i * ~ r i p : e . r ~ n ; 13-r i in t i i t s i ~ a k dira ? i r norab ide dr.=:t~err], ne- t a n . Batel ik k r~ r , rd ina / i n -knnp le~ l~e - takn z e n t r i i m r r n l i k o p n a r t e k o eirk- ~ r o ~ - r ~ a n < f r r e n t ? ~ a k , a r m ~ [ f - n d i t II/-

    CENE JAUZ I KAR l AK

    n c r r iir-ir= Irli7eCfc7~t> l i ~ r i ~ l k el d t ~ -,~--t:-~i ; i i ~ r ~ !o% ia ,7ar i k , o m < ~ n i f ~ ? f r . . /i?-,:.-,L r-I kren bar-r t in orain ~ 3 ~ 1 ~ 3 i l r l c o , , i ~ , a r t e b r h i n ! / a i . Ocnhrir ;~ 1 L IJP ,~ .~ t,.-p.,,-ia8in:l. t > L ~ ~ l c r [ t ~ a PI:I q i i I r mxan d,3, n l i h i z c i a ticre i r 1 1 n r ~ i r t i%; i ren q i 4 t . ,zrri ; . ' . , IP d r n . ~ t ~ i ~ 1 1 1 , - 1 ~ i a , i n r n i i n i f a t r - d e - 1 mpk.Irii.mn2, t > a r - i C i l i % r n o ~ a , t5;1b I C r i e - ,II- 1 i t ~ i * i t iknenq;fn;ib:ri l a r k i

    - !-1>r.1~3?,(1~1;1 v1 .1 b . a r A K l ~ r ~ c $ ~ n e t i k c > c i b c r r i rrr 8bií.Cicrkn.

  • nt.1 l lUr i r t i r~r f~~1; i t rko hcactalen e r r e - r ; d r l a m l ~ F d r { ! l r 1 . 3 I ~ i iy,-in ~ o I I - ~ , ba1n t > ~ n , i t ) i v i ia : dr-r~;~~'l;irnr~rilii h;rrit;in r.f Jii1c.n rnia-

    12rnor l b - nn;lrl/rnn . Rt,r, iz t w . r t h ; ! ! Y - -7na niwGa L>at . I I ~ . ~ I ~ J , - t>r7.t~ d ~ p z r !, .~r~?n!t i h f a l ~ I a n r,Jrl 1 1 r-1:' h : ~ n f 3 r ~ i r l 7 6 ~ ~ - dnk t~brad117 /J. l3ril~.3n PI J la^^ - tpan i b i l i nnd,\f-rn, I ? h 2 . ( i r- f i , ; i t i I # ! r ! i r ji.,en a i k t n i k brrnlc r r . p r r n ,- i i rn r i k a ~ i n a Carnegir I nr4t i fir.,icikri C i > l d S ~ r i n g Harbor-en b r r ~ i k r r k i , l r i iir7- onr pk i leko ai ikera. fl;ihn;i 1951 .#ir- f r k n syrnposiiitr batparl q * i k ~ r * c [J : in

    ik i int2a i fu iqarr i q a r r a n l f i : ? I I : ~ C r>nl G i d r r n l /en dena i1rirkefI i r / i i r * -

    , . - - - u,' : , - f i p. . . , , , , , . , , . , .'. . . '.. * - - . . ,. ,

    r : : ,~? i , t ~ r i i / ik b a 17iik -' ::, :-" ~ I i t - , - [ ~ i ~ > I ~ J ; Q - ~ ~ ! I J . ! ~ e n e a ~ . Ynnrv ~f ,- i nn J,> r.7 nnn ; k e9 i n , i r.oi-i: P.? 2 i ien :~ i t i [ / ~ - i k .n l~ , i l I h ~ r l ~ i c ~ a k ~ i m e n nark , - l r ~ n . t t i ~ ' i i d r - la ~ b v l o ~ i r ~ a ~ i l ei hri l)t-rr i t i a a l h t - d ~ . i ~ / ~ r i z Ínn a ~ i r k ik 11n- 17r, i ,,,,m. ' , ' : 7 --:P.- - 7 : . -pk. ha l a / ere,

    s i i r r r r n a n ,.i..r h..rr ir-:^, ct,i KoriF- . i i i~k ~n =aia:-~~nt;~-tk P ~ I ~ P J , Urreak p a = z r t ~ ~ rwrnl-. 70 ~ t r ! c b ~ j i t ~ ~ e l a be-te nirj~r1;irii. i i t>id-~i i i l ;3kri i k e r l a - r i ck s-.-dc>ri I->,-~rfjinu-~r-a i r Í t ? i . ~ k ~ i - r ~ , - ~ p ! ; h,>nel ,~ t ) r r f n t r - < > r i r r i b;~li,lg~a r rF~as~ i r i . ? < l rq Í ~ ~ r I c 4 i t ~ i / c m r i . 1 9 7 @ , ! ~ r ie rakn gene jauzikartak c r ~ i r v n k;i - r ios i ta tp b q ~ , cbrhI~i,in;irc.ri 4 i in ; i r r i~ . . k n a ra i i ba l b s i v k .

    A l ~ ~ , ~ o - , j l ~ l ~ r ~ ~ ~ P / - ~ ~ ~ I ~ ~ ~ I ~ , ~ I T - ! . ~ ~ . ~ I ~ ( - ~ - k n !enn-nr~(-.;!L- -!,i ! ,? m ! J * l ~ , t + T l ~ n / i r - i : r i 3 - l - n i 1 l 1 1 1 i t ~ r 7 *- i-oq e : ~ p) bp

  • Wcbnela. antoanrpiitr b a l l a n e a n ;ir1 den b i t a r t t a n , b r q a r r ~ n gPril/il d i - ferenlc bal í i ~ a l d i i k n l i t z a t e k ~ ct;i segiiriirn ;iniiqnrpiii? hor rek P I dii bal ioko l ~ ~ r ~ ~ t r r ~ n qPrLiza d e ! i ? ~ ~ i h i ~ v k n .

    Tripant>?oma bakn i t r , ib . c- ( i