1st þge 8 mic.pmd ed - nienie.lk/pdffiles/tg/s13tim21.pdfiii wohci ckrd,a;=udf.a mksúvh ... = me;s...
TRANSCRIPT
i
fmros. ix.S;h13 jk fYa%Ksh
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
^2010 jif¾ isg ls%hd;aul fõ&
fi!kao¾h wOHdmk fomd¾;fïka;=jNdId udkj Ydia;% yd iudc úoHd mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
ii
fmros. ix.S;h13 jk fYa%Ksh
.=re ud¾f.damfoaY ix.%yh^2010 jif¾ isg ls%hd;aul fõ&
© cd;sl wOHdmk wdh;kh
m%:u uqo%Kh - 2010
fi!kao¾h wOHdmk fomd¾;fïka;=jcd;sl wOHdmk wdh;kh
uqo%Kh -
iii
wOHCI ckrd,a;=udf.a mKsúvh
ksmqK;d mdol úIhud,dj mdi,a moaO;shg y÷kajd §fï ld¾hh 13 jk fYa%Ksfha
.=re ud¾f.damfoaY ix.%y y÷kajd§u;a iuÕ iïmq¾K fõ' 12 jk yd 13 jk fYa%Ksj,
isiq isiqúhka úYaj úoHd, m%fõYh i|yd mj;sk oeä ;r.hg f.dÿre ùu ksid ksrka;rj
u hï ;rul mSvkhlg hg;a fõ' kj úIhud,dj m%:u j;djg w'fmd'i' Wiia fm<&
i|yd fhdod .efkk úg fuu mSvkh ;j;a oeä fõ' tjeks wjia:djl Tn w;g
m;ajk .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh" úIh ks¾foaY ;rug u .=rejrekg jeo.;a jkafka
h' fuys uq,slj u .=rejrhd ie,ls,a,g .; hq;= me;s ;=kla we;' tkï .=re ud¾f.damfoaY
úIh ks¾foaYh yd mq¾K j .e<mS ;sîu" úIhud,dfõ wfmalaIs; ksmqK;d mdolj
úIhud,dfõ o¾Ykh yd oelau uq,afldg f.k ilid ;sîu yd 12 - 13 fYa%Ksj,
orejdf.ka wfmalaIs; idOk uÜgu fufkys fldg ilid ;sîu' tfyhska fuh
fyd¢ka mßYS,kh lsÍu .=rejrhdg w;HjYH ld¾hhla yd j.lSula jkafka h'
cd;sl wOHdmk wdh;kh by; lS lreKq ;=k u Tnf.a wjOdkhg f.k tau
i|yd 13 jk fYa%Ksj, b.ekaùï lrk ish¨u .=rejrekg ta i|yd wjYH mqyqKqùï ,nd
§u i|yd o ls%hd;aul ù isà' ksrka;r j meje;afjk fuu mqyqKq ieisj,g wod<
.=rejreka iyNd.s ùu w;sYhska u wjYH lreKla jkafka fuys oelafjk bf.kqï-
b.ekaùï uQ, O¾u yd ls%hdodu jgyd .ekSug mqyqKqj fnfyúka bjy,a jk ksid h'
úfYaIfhka u mdi,a mdol we.hSï ls%hd" ksmqK;d j¾Okh i|yd bjy,a lr .ekSu
wfmalaId flf¾' úIh lreKqj,g muKla b.ekaùu hg;aùug fkd§ isiqkf.a l=i,;d
Tm .ekaùfï wNs,dIh bgqlr§ug fï ish¨ ueÈy;aùï wjYH nj wOHdmk yd we.hSï
ld¾hfha kshef,k wm ish¨ u fokd jgyd .; hq;= fõ'
.=re ud¾f.damfoaY ms<sfh, lsÍfï w;sYh fjfyildÍ ld¾hh bgqlr,Sug ueÈy;a
jq cd;sl wOHdmk wdh;kfha ish¨u Ydia;S%h wxYj, ks,OdÍka we;=¿ ld¾h uKav, yd
ndysr j ta i|yd odhl jq úoaj;a yeu fokdg u o udf.a úfYaI ia;+;sh ysñ fõ'
wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor
wOHlaI ckrd,a
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
iv
ix{dmkhix{dmkhix{dmkhix{dmkhix{dmkh
fuu .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh 2010 j¾Ifha isg 13 jk fY%aKsh i|yd bf.kqï- b.ekaùï l%shdj,sh ixúOdkh lr .ekSu i|yd .=re Nj;=kayg m%fhdackj;a fõ'
fuu fmd; iïmdokh lsÍug mdol lr.;a úIh ks¾foaYh fuf;la mej;súIh ks¾foaYj,g jvd fjkia jQjls' tu fjki y÷kd .ekSug fhduqjk Tng thksmqK;d mdol úIh ks¾foaYhla nj oelsh yels h' tfy;a ksmqK;d uÜgï yd tla tlaksmqK;d uÜgï hgf;a oelafjk bf.kqï M, tu fY%aKsh ;=<§ u w;am;a lr .; hq;=fõ' tneúka Tng fY%aKshg wod< mdvï ie,iqï lr .ekSfï § tu ksmqK;d uÜgï ydbf.kqï M, fnfyúka m%fhdackj;a fõ' fuu bf.kqïM, bf.kqï - b.ekaùïl%shdj,sfha § tla tla wruqKq ilid .ekSug fukau mka;s ldurfha § isÿ flfrkwe.hSï WmlrK ilia lr .ekSfï § ks¾Kdhl f,i fhdod .ekSu flfrys Tnf.awjOdkh fhduq lsÍu wfmalaId flf¾' fuu úIh yeoEÍfï § mßYS,kh l< hq;=w;sf¾l fmd;a m;a fuka u fjí wvú mss<sn| isiqka oekqj;a lsÍug o fuu .=reud¾f.damfoaYh Tng m%fhdackj;a fõ'
fuys fhdað; l%shdldrlï Tn ks¾udKYS,s .=rejrfhl= jYfhka l%shd lsßfïwfmalaId iys;j wdo¾Yj;a f,i bÈßm;a l< tajd jYfhka i,lkak' tysoS .=re flakaøShmka;s ldur l%shdj,sh fjkia lr YsIH flakaøSh njla we;s lsÍu úfYaIfhka wfmalaIdflf¾' tneúka isiqka úúO fmd;am;a mßYS,kh wka;¾cd, Ndú;h jeks .fõIKhgfhduq flfrk bf.kqï wjia:d yels yeuúg u Wod l< hq;= fõ' b.ekaùfï § iïm%odhslf,i igyka bÈßm;a lsÍu fjkqjg wdl¾IKSh f,i kj oekqu uQ,O¾u wdÈh bÈßm;al< hq;= fõ' ta i|yd ;dlaIKh yels;dla ÿrg fhdod.;a ikaksfõok Wml%u ks¾udKYS,Sj Ndú; lsÍug kj mka;sldurh ;=< § Wkkaÿ úh hq;= fõ'
13 jk fY%aKsfha § fuu úIh b.ekaùu wrUk Tnf.a isiqkag úIh ks¾foaY ukdjmeyeÈ,s lr fokak' j¾Ih mqrd l%shd;aul lrk Tnf.a b.ekaùfï ie,eiau y÷kajdfokafka kï th isiqka ;=< fm<Uùula jkq we;' uq¿ úIh ks¾foaYh wdjrKh lr.ekSug mdi, fj; isiqka wdl¾IKh fõ' fuu úIhud,d m%;sixialrK rgg oefkkmka;s ldur bf.kqï - be.kaùï l%shdj,sfha fjkila we;s lrkq i|yd wod< úIhks¾foaYh fuka u fuys fhdað; l%shdj,s weiqfrka Tnf.a ks¾udKYS,s yelshd mqnqÿjd.kakd fuka b,a,ñ'
fuu ud¾f.damfoaY ieliSfï § odhl jQ úoaj;a ieug" .=reNj;=kag iy cd;slwOHdmk wdh;kfha ks,Odßkag udf.a ia;=;sh ysñ fõ' fï ld¾hh i|yd u`. fmkajQwOHlaI ckrd,a wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor ue;s÷ka fuka u uqøK lghq;= isÿ lr mdi,aj,g,nd§fï j.lSu Ndrf.k lghq;= l< wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a we;=¿ld¾hh uKav,hg uf.a úfYaI ia;=;sh mqo lrñ' fuys we;=<;a lreKq ms<sn| jixj¾Okd;aul fhdackd wef;d;a ud fj; ,nd fokafka kï lD;{ fõ'
úu,a ishU,df.dv
iyldr wOHlaI ckrd,aúIhud,d ixj¾Ok mSGhcd;sl wOHdmk wdh;kh'
v
WmfoaYkh ( wdpd¾h Wmd,s tï' fiaor - wOHlaI ckrd,acd;sl wOHdmk wdh;kh'
úu,a ishU,df.dv uy;d - iyldr wOHlaI ckrd,acd;sl wOHdmk wdh;kh'
wëCIKh ( iqo;a iurisxy uy;d - wOHlaI ^fi!kao¾h&cd;sl wOHdmk wdh;kh'
úIh WmfoaYkh( uydpd¾h wurd rK;=x. uy;añhiqo;a iurisxy uy;d.=Kmd, ú;dkf.a uy;d
úIh iïnkaëlrKh( cdklS m;srKf.a uy;añh - jHdmD;s lKavdhï kdhl^ix.S;&
úIhud,d lñgqj ( wNHka;r
iqo;a iurisxy uy;d - wOHlaI ^fi!kao¾h&cd;sl wOHdmk wdh;kh'
cdklS m;srKf.a uy;añh - jHdmD;s ks,OdÍcd;sl wOHdmk wdh;kh'
ndysruydpd¾h wurd rK;=x. uy;añh - fi!kao¾h l,d úYaj úoHd,h'.=Kmd, ú;dkf.a uy;d - iyldr wOHdmk wOHlaI"
l,dm wOHdmk ld¾hd,hr;akmqr'
Ydka;d ruKS vhia uy;añh - .=re WmfoaYll,dm wOHdmk ld¾hd,h.ïmy'
fla' fla' tia' chúl%u uy;añh - .=re WmfoaYll,dm wOHdmk ld¾hd,hms<shkao,'
wd¾' ã' fmf¾rd uy;d - .=re fiajh-mqIamodk nd,sld úoHd,huykqjr'
B' ta' fm%auisß uy;d - .=re fiajh-;laIs,d uOH uydúoHd,h" fydrK'
Ô' rxð;a m%shka; is,ajd uy;d - .=re fiajh-ckdêm;s úoHd,hñkqjkaf.dv'
y¾IK ishU,dmsáh - l+<s$idrkd: uyd úoHd,hl=<shdmsáh'
msgljr ks¾udKh - rùkaø f;akqjr uhdyd is;=jï iyldr jHdmD;s ks,OdÍ -mß.Kl ieliSu - wd¾' wd¾' fla' m;srK ñh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
fjí wvúh - www.nie.lk
úúO iydh - ,laIañ fmf¾rd" ud,kS úl%ukdhl
whs' mS' kjr;ak'
vi
mgqk
msgqj
1'0 úIh ks¾foaYh
1'1 ye¢kaùu 1
1'2 ix.S; úIhfha wruqKq 2
1'3 fmrÈ. ix.S;h 13 fYa%Ksh 3
2'0 bf.kqï - b.ekaùï l%ufõoh
2'3 ls%hdldrlï ika;;sh 4-17
3'0 ;lafiarej yd we.hSu ye|skaùu
we.hSu 174 -175
vii
úIh ks¾foaYh mdi,a jdr wkqj fnod oelaùug fhdað; ie,eiau
fYa%Ksh jdrh ksmqK;d uÜgï ld,Éfþo
13 1 jdrh 1'0 - 2'0 116
fYa%Ksh 2 jdrh 3'0 - 6'0 87
3 jdrh 7'0 - 11'0 97
viii
1'0 úIh ks¾foaYh
1
1'1 ye`Èkaùu
Wiia fm< yodrk isiqka ;=< fi!kao¾h yd ridiajdoh ms<sn`o Wiia úkaokhlawe;slsÍu" ks¾udKd;aul yelshd j¾Okh lsÍu" jHjydßl ix.S;h yd rx. l,d yd
ne`È ix.S;dx. y`ÿkajd§u" úYaj ix.S;h riú`§u ms<sn`o YslaIKh ÈhqKqlsÍu" jdokyelshd j¾Okh lsrSu" foaYSh ix.S;dx. ms<sn`o m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lsÍu fuka
u kj ;dlaIKsl WmlrK yd iïnkaO m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lsÍfuka ix.S;hyd ne`È ufkdaúoHd;aul Ôj úoHd;aul yd fN!;sl úoHd;al yelshd j¾Okh lr.;a
m%dfhda.sl jev f,dalhg M,odhl mqoa.,hl= ks¾udKh lsÍu;a fuu Wiia fm< úIhks¾foaYh u`.ska wfmalaIs; h'
ks¾foaYs; úIh lreKq .dhkh uQ,sl fldg f.dv k.d we;s jqjo lsishï
YsIHhl= jdokh uQ,sl fldg f.k fuu úIhhka yodrkakg wfmalaId lrkafka kïks¾foaYs; iajr jdoH NdKavhla u`.ska ish¨u fldgia m%dfhda.sl j wOHhkh l<
yelsh'
fi!kao¾h wOHdmkh hgf;a fmrÈ. ix.S;h úIhh bf.kqfuka orejkgmdi,a Ôú;h ;=< muKla fkdj miqld,Skj o ;u Ôú; meje;au i`oyd wjYH jk
ixfõ§ wOHd;auhla yd ksmqK;d j¾Okh lr .ekSug yelsjkq we;' Wla; lreKqidlaId;a lr .kq jia 6 - 11 fY%aKs i`oyd fmrÈ. ix.S;h úIhhla f,i yeoEÍfuka
YsIHhd ;=< j¾Okh úh hq;= m%Odk ksmqK;d 8 la y`ÿkajd § tu ksmqK;djkag wkqjtla tla fY%aKsfha § ,`.d úh hq;= hehs wfmalaIs; ksmqK;d uÜgï o fm< .iajd we;s
w;r wOHhk fmdÿ iy;sl m;% Wiia fm< yodrK isiqjl= ;=< ;j ÿrg;a j¾Okhúh hq;= m%Odk ksmqK;d 11 la kj úIh ks¾foaYfhka y`ÿkajd § we;' ta wkqj kj tu
ksmqK;djka lrd ,`.d ùug w;HjYH ksmqK;d uÜgï fm<la o y`ÿkajd § we;' úYajúoHd, m%fõYh i|yd iqÿiqlï ,nk isiqka fukau ta i|yd iqÿiqlï fk,nk isiqkf.a
o ;u fm!oa.,sl cSú;h ;=< w;HjYHfhka u f.dvk`.d .; hq;= fuu ksmqKdjkaf.ka,nk m%dfhda.sl w;aoelSu os.= ld,Sk cSú; mqreoaola njg m;alr .ekSug fuu`.ska
yelshdj ,efnkq we;'
6-11 fY%aKsj,§ wOHdmkh l< úIh lreKq ud;Dld yd iïnkaO úIh lreKq;j ÿrg;a .eUqfrka úpdrd;aulj;a ;¾ldkql+,j;a ks¾udKYS,S njlskq;a wOHhkhg
bv ie,iSu Wiia fm< ks¾foaYfha § Tng yelsjkq we;'
tla tla l%shdldrlï j,§ /ialr.kakd f;dr;=rej,g wu;r j isiqka iajhxwOHhkhg fhduqlr mqia;ld, iy wka;¾cd,h jeks ud¾. mßYS,kh lrñka mqt,a
mrdihl oekqu iy f;dr;=re /ialr .ekSug isiqka fufyhùu o .=rejrhd i;=j.lSuls'
2
1'2 úIhfha wruqKq
mßirh weiqßka úkaok Yla;s j¾Okh lr.ekSu
mßirfhys ish¨ ixisoaêka ñksia Ôú;h yd ne`oS mj;S' YsIHhd ;=< mßirh yd ne`osfi!kao¾hd;aul jákdlï ms<sn`o wjêhla we;slsÍfuka mßirhdkqnoaO j úkaok Yla;sj¾Okh lsÍu fuys oS wfmalaId flf¾'
ks¾udKd;aul Ñka;kh yd ks¾udKd;aul l=i,;d j¾Okh lr.ekSu
Ôú;fha oS uQyqKmdk úúO .eg¨ yd wjia:djkays oS ks¾udKYS,S j lghq;= lsÍu i`oydwjYH Ñka;k Yla;sh j¾Okh yd Ôú;fha úúO wjYH;d i`oyd Wiia ks¾udK lD;sìyslsÍfï yelshd j¾Okh lr.ekSu
M,odhs osú meje;aug wjYH l=i,;d yd wdl,am j¾Okh lr.ekSu
Ôú;h M,odhs f,i .; lsÍfï yelshdj fuka u hï ld¾hhl oS ld¾hlaIu j lghq;=lsÍfï yelshdj o wjYH fõ' tfuka u wfkHdakH iqyo;djh iy tlsfkld ms<sn`o f.!rjKShye`.Sulska hq;= j lghq;= lsÍfï yelshdj ,eîu jeo.;a fõ' ta i`oyd wjYH l=i,;d ydwdl,am j¾Okh tys oS wfmalaId flf¾'
foaYSh wkkH;djhka y÷kd .ekSu yd w.h lsÍu
foaYSh ixialD;sl wx. y÷kd.ekSfuka foaYdNsudkS ye`.Sulska hq;=j iy foaYShwkkH;djhlska hq;= j lghq;= lsÍu ms<sn`o Wodr ye`.Sï iuqodhla j¾Okh lsÍu jeo.;afõ' ta i`oyd wjYH fi!kao¾h úIhdkqnoaO oekqu ,ndoSu fuys oS wfmalaId flf¾'
úpdr Yla;s j¾Okh lr.ekSu
úúO ikaksfõok udOHhka Tiafia úúO jevigyka m%pdrh lrk w;r yrj;a yd fhda.Hjevigyka f;dard .ekSug yels Wiia ri{;d j¾Okhla fuys oS wfmalaId flf¾'
ud¾f.damfoaYkh WmlrKhla f,i Ndú; lsÍu
bf.kqï b.ekaùï WmlrK iïmdokh lrkakkag .=re fo.=rekag yd mdi,a YsIHhkag iyñka Tíng bf.kqï b.ekaùï ie,iqï lrkakkag fuu úIh ks¾foaYh ud¾f.damfoaYhlajkq we;ehs wfmalaId flf¾'
3
1'0 iïNdjHix.S;fhaYs,amdx. ydisoaOdka;y`ÿkd.ksñka.dhk jdokm%dfhda.slyelshdm%o¾Ykhlrhs'
2'0 úYajix.S;fhaiajNdjhjgyd .ksñkaúúO;d.fõIKhlrhs'
1'1 W;a;rNdr;Sh ix.S;hg wh;ard. lsysmhl iajNdjh iyiuúIu;d y`ÿkd .ksñka.dhkfha $jdokfha fhfohs'
1'2 iïNdjH ix.S; Ys,amSh.=Kdx. ms<sn`o mßph ,nñkatajdfha olaI;d m%o¾Ykhlrhs'
1'3 ú,ïN,h iy iqúfYaIjne`ÿKq ;d, mo tlsfklii`oñka tajd m%dfhda.sljwNHdi lrhs'
2'1 wmrÈ. ix.sS;h ;=< ix.S;ks¾udKhkay s i ajNdjh.fõIKh lrñka tajdgodhl j Q ix. S;{hsk alsysmfofkl=f.a f;dr;=reúu¾Ykh lrhs'
• nyd¾" yó¾" ì%kaodukSidrx." fc!kmQß iyud,fl!kaia hk rd.j,i¾.ï iy uOH,h .S;'
• ks¾foaYs; rd.j,g wh;auOH,h .S; iy tajdfhamQ¾jd,dm iyuOHd,dmlrKh'
• ;dkd,xldr.dhkh$jdokh
• úfYaI iajr ix.;s .dhkh$jdokh
• tala;d,a" fp!;d,a" Oud¾";s,jvd y`ÿkd .ekSfïwNHdi iy iu.=K ;d,ksrEmKh'
• by; ;d,mo iu`. iu.dófjk;a ;d,mo yd
ikaikaokh'• tala;d,a fp!;d,a
;í,dfjka ksrEmKh'
• Symphony, sonataj,iajNdjh iy fudid¾Üìf;dajka ndlaix.S;{hskaf.a f;dr;=re'
• tal, Solo& hq.," Duet&;%s;aj Tintet& iy p;=¾:^Quartet& jdokhkaysiajNdjh y`ÿkd.ekSu iyir, ks¾udKd;aul iajrLKav fhdod .ksñkam%dfhda.slj oelaùu'
• Ballet ,Opera j, ix.S;fhaiajNdjh'
• ix.S;h úkaokd;aulijka§fï wNHdi'
15
55
18
28
3'0 úIh ks¾foaYh13 jk fYa%Ksh
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h ld,Éfþo
4
3'0 jdoHNdKavhkaysiajrEmhjgyd .ksñkajdok yelshdm%o¾Ykhlrhs'
4'0 ix.S;ridiajdofhafhfoñkaÔú;fhaúkaokShwjia:d ydne`È udkisl;;a;ajhka<`.d lr.ekSugyqrefjhs'
5'0 foaYSh ckix.S;dx.ms<sn`om%dfhda.slyelshdj¾Okhlr.ksñkaixialD;slWreuhka /l.kshs'
3'1 mdi,a ;+¾h jdollKavdhïj, Ndú; jkßoau rgd iy ix.S;NdKavj, iajNdjh y`ÿkd.ksñka f;dr;=re /ialrhs'
4'1 iïNdjH ix.S; Ys,amSkay`ÿkd .ksñka Tjqkaf.aix.S; lD;s ridiajdofhayqrefjhs'
5'1 fia .S ms<sn`o woyia olajñka.S .dhkfha $ jdokfhaolaI;d olajhs'
• fmrÈ. ;+¾h jdollKavdhul ixhq;sh ydNdú; jk ix.S;NdKavj, idudkHf;dr;=re'
• wmrÈ. ;+¾h jdollKavdhul ixhq;sh iyNdú; jk ix.S;NdKavj, idudkHf;dr;=re
• Strings, Wind, Percussion,
ix.S; NdKav j¾.SlrKh'• ;+¾h jdol lKavdhï j,
fhdod.kq ,nk ßoau rgdjdokh'
• .zi,a .dhk ffY,sh^mkalÊ Wodia" YS% .=,dïw,s" c.að;aisx&
• LHd,a .dhk ffY,sh -Wia;doawó¾Ldka" Wia;doa nfâ.=,dï w,sLdka" m¾ùkaiq,a;dkd" mKaä;a ciardÊ&
• ;í,d jdokhl wx.^Wia;doa w,a,drlaLd"Wia;doa YǾ yqfiaka &
• is;d¾" tiardÊ"ika;+¾"ifrdaoa" ngk<d"fIfykdhs jh,Ska jdokridiajdoh'
• m%Yia;s• ygka ldjH• jkakï• je,mqï .S
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h ld,Éfþo
30
15
5
6'1 Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh iy úldYh ms<sn`o f;dr;=re .fõIKh lrhs'
7'1 jHjydßl ix.S;fha ks¾udKms<sn`oj ;¾ldkql+, j woyiaolajñka f;dr;=re .fõIKhlrhs'
8'1 ks¾udK ix.S;fha § nyq, jfhdod.kakd rd. lsysmhlam%dfhda.slj wOHhkh lrñkaks¾udKfha fhfohs'
6'0 ix.S;b;sydihms<sn`of;dr;=re.fõIKhlrhs'
7'0 jHjydßlix.S;h iyrx. l,d ydne`È ix.S;dx.ms<sn`o
w;aoelSï ,nhs
08' ix.S;ks¾udKld¾hfha
w;ayod ne,Sïlrhs'
• fõo.dhkd ix.S;hg uq,a jQwhqre
• f.da;%sl .S;" W;=re bka§h ix.S;fha úldYhg n,mEu• moH m%nkaO W;=re bka§h ix.S;fha úldYhg n,mEu'• ix.S;{hskaf.a mßY%uh W;=re bka§h ix.S;fha
úldYhg n,mEu' ^idrx.foaj" wó¾nqIare"
Nd;aLKafâ'
• Ñ;%mg ix.S;h ^ol=Kqbka§h
wdNdih" f¾Ldj iybkamiq&
• furg Ñ;%mg ix.S; ks¾udKlrejkaf.a
ks¾udKj, moku" .;s,CIK iy .S; .dhkh$jdokh
f¾Ldj - ^´¨fk¨ï& ud;,ka - ^fldjq,ka y`vhs& ixfoaYh - ^lfÜ lsß iqj`o& rkauq;=¥j - ^.,k .`.ls & w,a,mqf.or - ^ ysj,l=
fldfyduo& i;aiuqÿr - ^ isks`ÿ iqÿuq;=& nUre weú;a- ^Wÿïnrd& ys;l msmqKq u,a -
^lu,dYkS&• YS% ,xldfõ lKavdhï
ix.S;fha odhl;ajh
• ffNrù huka hk rd.• tu rd.dY%s; ir, ;kq
ks¾udKh'• Interlude & Introduction
• Bits,Counter points, chords,
Adlib
18
28
21
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h ld,Éfþo
6
hk ixl,am ms<sn`o .S; weiqßka wjfndaOh• by; fldgia we;=<;a .S; ks¾udKh'
• Ndr;Sh ix.S; m%ia;drj,úldYh'
• wmrÈ. ix.S; m%ia;drj,m%ldYk ixfla; f,ff,p,pp,
slur, steccato legato,
pizzicato)
• ir, m%ia;drhla weiqßkaby; ixfla; Ndú; yqrej
• kQ;k ir, ix.S;fham%ia;dr úê iy ixfla;
• tu m%ia;drhla weiqßkam%dfhda.slj Ndú; yqrej'
• iïmQ¾K iajr ima;lfhaixLHd;
• iajr 2 la fyda lsysmhla iqixfhda. ùfï úoHd;aul moku ^;rx. m%ia;dr
weiqßka&• .Ks;uh idOl mokï lr.ksñka iajr iqixfhda. lsÍfï l%shdldrlï Harmony , chords ks¾udKh'
• wmg ix.S;h wefik whqre• .dhkfha § iajrd,h
l%shd;aul jk whqre• lgyf`vys .=Kd;aul nj
we;s ùug n,mdk fya;=• ix.S;h cSjúoHd;aul
mrSlaIK i`oyd fhdod.;awjia:d
8'2 ir, .S;hl wka;¾.;húuiñka úúO i qúfY aIfldgia iys;j .S; ks¾udKhlrhs'
9'1 m%ia;drlrKfha wdrïNholajñka úúO ixfla; weiqrelrñka ix.S; m%ia;dr lrhs'
10'1 ix.S; iajrj, fN!;slúoHd;aul moku úuiñkai ajr i qixfhd a. l sÍfïyelshdj fmkajhs'
10'2 ix.S;h i`oyd Wmfhda.sjkÔj úoHd;aul ;;a;ajhkawOHhkh lr ;u m%dfhda.slyelshd jvd;a id¾:lj
bÈßm;a lrhs'
09'ixfla;dkq -idrfhkaix.S;h ,shdolajk úêy`ÿkd.ksñkaúYaj ix.S;lD;s weiqrelsÍug;a"foaYShix.S;dx.f,dalh fj;fhduq lsÍug;aw;HjYH uQ,slksmqK;dj¾Okhlr.kshs'
10' ix.S;fhafN!;slúoHd;aulmoku iy ÔjúoHd;aulmokuwOHhkh lrm%ix.d;aulyelshd jvd;aid¾:l f,ibÈßm;a lrhs'
18
09
09
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h ld,Éfþo
7
• ix.S; iajr wka;ry`ÿkd.ekSug iy ;d,fhald, wka;rhkamj;ajd.ekSug ukiWmldrS jk whqre
• nqoaêh yd ix.S;h w;riïnkaO;dj ^fydjd¾â.dâk¾f.a nyqúO nqoaêkHdh weiqrska&
• ufkdaffjoH m%;sldrl%uhla f,i $ udkislwd;;sh mylrk m%;sldrl%uhla f,i ix.S;h'
• úkaokd;aulj ijkaoSu iyudkisl tald.%;dj'
11 '1ix. S;h yd ne `ÈufkdaúoHd;aul lreKqwOHhkh lr tys we;sM,odhl ;;a;ajhka Ôú;hgtla fldg f.k" Wiiaudkj p¾hdjka m%o¾Ykhlrhs'
11' ix.S;fhaufkdaúoHd;aulmokuwOHhkhlr ;uÔú;h jvd;aid¾:llr.kshs'
ksmqK;dj ksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;h ld,Éfþo
12
8
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
2'0 bf.kqï b.ekaùï l%ufõoh
9
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
10
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd .ksñka.dhk jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'1( W;a;r Ndr;Sh ix.S;hg wh;a rd. lsysmhl iajNdjh iy iuúIu;d y÷kd.ksñka .dhkfha jdokfha fhfohs'
l%shdldrlu 1'11 ( zz rd.OdÍ .S; .huq" jhuq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( ks¾foaYs; rd.hkays rd. iajrEmh y÷kd .ekSurd.hkag wod<" i¾.ï" ,laIK .S iy uOH,h .S y÷kd.ekSurd. w;r fjkialï y÷kd .ekSu
ld,h ( ld,fþo 15 hs
.=Kd;aul fhojqï( Y%jH oDYH mgi¾mskdj" ;dïmqrdj" ;í,dj
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• nyd¾" yó¾" ì%kaodjks idrx." fc!kmQß iy ud,afl!kaia hk rd.hkays" rd.
iajNdjh y÷kd.ksñka tu rd.hkag wh;a i¾.ï ,laIK .S; iy uOH,h.S; tl ne.ska .dhkh jdokh lsÍfï l=i,;dj j¾Okh lsÍu fuuls%hdldrlfuka wfmalaId flf¾'
• fï i|yd tla rd.hlg wod<j i¾.ï" ,laIK .S iy uOH,h .S; mqyqKqlrùu i|yd ld,Éfþo 03 ne.ska fhdod .kak'
• rd. ,laIK ukdf,i úoyd oelafjk ,laIK .S; fhdod.ksñka rd.ikaikaokhg fhduq lrjkak'
• rd. iajrEmh uekúka úoyd oelafjk uOH,h .S; ^isxy, yskaÈ & iqodkïlr .kak'
• my; i|yka .%ka: mßYS,kh lrñka iqÿiq .S; imhd.kak'
l%ñl mqia;l ud,sld 3 jk ldKavh - mKaä;a Nd;aLKafâ'• Ndúl .S; - úkaikaÜ fidaumd,• LHd,a .S; - wdkkao chisxy• iïNdjH ix.S; ämaf,daud - fma%uodi uqÿkafldgqj• rd. ri Ndj - Ydka;s .S;foaj
ls%hdldrlï ixj¾Okh -• f;dard.;a rd.hg wod<j iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. m%dfhda.slj meyeÈ,s
lsÍu i|yd weuqKqu wxl 01 ys oelafjk m%fõYh fhdod .kak' wxl 01ls%hdldrlfuys fhdojkak' ta i|yd iydh jkak' isiqka iu`. iudf,dapkhlfhfokak' tu rd.hkag wh;a i¾.ï" mqyqKqùï lrjkak'
^ñks;a;= 40&
11
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• rd. iajNdjh iy rd. ,laIK meyeÈ,s lsÍu i|yd weuqKqï wxl 02 ysoelafjk ls%hdldrlfuys fhdojkak' ,CIK .S; mqyqKqùï lrjkak' tysjeo.;alu ms<sn|j isiqka iu. iudf,dapkhl fhfokak'
^ñks;a;=- 40&• wod< rd.hg wh;a uOH,h .S;h wxl 03 weuqKqfuys i|yka .S; ,ehsia;=fjka
f;dard.kak' wxl 03 ls%hdldrlfuys fhdojkak' mqyqKqùï lrjkak' Ys,amdx.ms<sn| j m%dfhda.slj olajñka iudf,dapkhl fhfokak'
^ñks;a;= 40&
• ks¾foaYs; rd. 05 i|yd by; i|yka wdldrhg ls%hdldrlï ixj¾Okhlr.kak'
• i¾.ï" ,laIK .S" uOH,h .S; tla rd.hlg wh;a jk fia" ms<sfj<ska rd.05 g mqyqKqùï lrjkak'
weuqKqu wxl 01• m%fõYh (-
bkaÈhdkq ix.S;{fhl= úiska bÈßm;a lrk ,o f;dard.;a rd.hg wod<jYdia;S%h .dhkhla fyda jdokhla" Y%jH$oDYH udOHfhka Y%jKhg fhduqlrkak' tys we;s Ys,amdx. ms<sn|j y÷kd .ekSug isiqkag iydh jkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• Y%jKh lrk ,o Ydia;S%h .dhkfh ys $ jdokfhys we;=<;a jQ iqúfYaI;d y÷kd.kak'
• rd.hg wod< jQ iajr ix.;s lsysmhla kï lrkak'• .=rejrhd iu. idlÉPd lrñka ;yjqre lr.kak'• rd.hg wod<j i¾.ï" .S;fhys we;=<;a flá iajr ix.;s kï lrkak'• i¾.ï u;lfhka .dhkd lsÍug mqyqKq jkak'
ls%hdldrlu wxl 02
• ,laIK .S;fhys we;=<;a ,laIK j.=.; lrkak'• :dgh" wdfrdayK" wjfrdayK" cd;sh " jd§ ixjd§ " uqLHdx.h" .dk iuh iy
úfYaI ,laIK fhdod j.=j iïmQ¾K lrkak'• .=rejrhd iu. idlÉPd lrñka ksjerÈ lreKq f.dkq lrkak'
ls%hdldrlu wxl 03
• f;dard.;a uOH,h .S;fhys" ia:dhs iy wka;rd fldgia ksjerÈj mqyqKqùïlrñka bÈßm;a lrkak'
12
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
uOH,h .S; i|yd my; i|yka uOH,h .S; w;=ßka .S; f;dard.kak'
nyd¾ rd.h - ffli kslfia- nd,uqjd uhSÍ- nknk fnda,; fldah,shd
yó¾ rd.h - fflfi >r cdjqx ,`.rjd- .kdêmd>k rdc .fkaI- u:k uqodrK ffNhs lkaydhs- fufvfr hdr wdù
ì%kaodjkS idrx. rd.h- nk nk vqxvk cdWx- kd fndaf,da YHdu yóIK- .=x .rjd fudafr ndfÊ
fc!kmQß rd.fhka- mdh, lS ck ldr nrkshd- fpdï pkkk fpdaï Nspqjd ndfÊ
ud,fl!kai rd.fhka- mshdi`.,r mp;dkS- fldh,shd fndaf,= .=x.rjd fudrd nfÊ
13
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
14
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
15
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
16
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 01
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 1'1W;a;r Ndr;Sh ix.S;hg wh;a rd. lsysmhl iajNdjh iy iuúIu;d y÷kd .ksñka" .dhkfha jdokfha fhfohs'
2' úIh ikaOdrh (-ks¾foaYs; rd.j, i¾.ï" ,CIK .S iy uOH,h .s .dhkh$jdokhlsÍu'
3' WmlrKfha iajNdjh (-m%dfhda.slj .dhkfha $jdokfha fhoùu
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - Y%e;sh u; msysgd .dhkh$jdokh lrhs'- rd.Odß ix.S;hg wod< i¾.ï $ ,laIK .S .dhkh$jdokh lrhs'- f;dard.;a rd.hg wod< wdfrdayK iy wjfrdayK iu. uOH,h
.S;h .dhkh $jdokh lrhs'- rd.OdÍ ix.S;fha tk uQ,sl Ys,am l%u m%o¾Ykh lrhs'- ñysß nj iy Ys,amSh m%d.=kH m%o¾Ykh lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia- nyd¾" yó¾" ìkaødjkS" idrdx." fc!kmqß iy ud,afl!kaia hk
rd.j,g wh;a i¾.ï" ,CIK .S iy uOH,h .S- Y%e;shla u; msysgd f;dard.;a rd.hg wh;a i¾.ï .Sh .dhkhg
$jdokhg i,iajkak'- .=re Nj;d kï lrk ,o rd.hg wh;a ,laIK .S;h .dhkhg
i,iajkak'- ;d,hg wkq.; jk fia ksmqK;d m%o¾Ykh jk fia bÈßm;a lsÍug
Wmfoia fokak'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' ksjerÈ Y%e;shg wkqj i¾.ï .S;h .dhkh $jdokh lsÍu -,' 042' ,CIK .S;fha iajr ia:dk ksjerÈj .dhkh lsÍu - ,' 043' kï lrk ,o rd.hg wh;a wdfrdayK wjfrdayK
.dhkh$jdokh lsÍu - ,' 044' f;dard.;a rd.fha wdfrdayK wjfrdayK iy uOH,h
.S;h .dhkh $jdokh lsÍu - ,' 045' rd.OdÍ ix.S;hg wjYH uQ,sl ksmqK;d m%o¾Ykh lsÍu- ,' 04
17
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd .ksñka.dhk jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'2( iïNdjH ix.S; Ys,amSh .=Kdx. ms<sn| mßph ,nñka tajdfhaolaI;d m%o¾Ykh lrhs'
l%shdldrlu 1'2'1 ( zz mq¾jd,dm iy uOHd,dm tla lrñka uOH,h .S; .huq' ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( - mq¾jd,dm iy uOHd,dm y÷kd .ekSu- wd,dm .dhk $jdok lsrSfï l=i,;dj ,nd .ekSu- uOH,h .S;" mq¾jd,dm iy uOHd,dm tla lrñka .ehSfuys$ jehSfuys yelshdj j¾Okh lr .ekSu
ld,h ( ld,fþo 20 hs
.=Kd;aul fhojqï( - Y%jH oDYH mg- i¾mskdj" ;í,dj
.=rejrhdg Wmfoia (• ks¾foaYs; rd.j,g wh;a uOH,h .S; mq¾jd,dm iy uOHd,dm iu. .dhkh$
jdokh lsÍfï l=i,;dj j¾Okh lsÍu fuu ls%hdldrlu ;=<ska wfmalaIs;h'óg fmr wOHhkh l< iajr úia;dr" iajr ix.;s ms<sn| j kej; u;lhgkxjñka mq¾jd,dm iy uOHd,dm ilia lr .ekSu iy tu fldgia wod< jkwhqre oekqj;a lrjkak'
• mq¾jd,dm iy uOHd,dm hk Ys,am l%u ms<sn| j oekqj;a lrkak'• W;a;r Ndr;Sh Ys,amSkaf.a rd.OdÍ .dhk $ jdok we;=<;a Y%jH mg iqodkï
lr.kak' ks¾foaY lr we;s rd.j,g wod< Y%jH mg yels;dla ÿrg fidhd.ekSug ie<ls,su;a jkak'
• mq¾jd,dm iy uOHd,dm meyeÈ,sj m%o¾Ykh jk Y%jH mg iy leiÜhka;%h iqodkï lr .kak'
• tla rd.hlg ld,Éfþo 02 ne.ska rd. 10 i|yd ld,Éfþo 20 fhdod .kak'
ls%hdldrlï ixj¾Okh -• mQ¾jd,dm iy uOHd,dm hk isoaOdka; meyeÈ,s lsÍu i|yd iqodkï lr.;a
m%fõYh fhdod .kak' wxl 01 ls%hdldrlfuys fhdojkak' ta i|yd iydhfjñka m%dfhda.slj isiqka Èßu;a lrkak'
^ñks;a;= 40&• f;dard.;a uOH,h .S;h .dhkhg $ jdokhg i,iajkak' isiqka ilia
lr.;a flá wd,dm LKav fhdod.ksñka" mq¾jd,dm iy uOHd,dm Ndú;lrk wdldrh ksoiqka iys;j m%dfhda.slj bÈßm;a lrñka ;yjqre lrjkak'uOHd,dm bÈßm;a lsrSfï § ;d,h ms<sn|j ie<ls,su;a ùfuys wjYH;djhmeyeÈ,s lrjkak'
^ñka;a;=- 40&
18
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• m<uqfjka tla wdj¾;hlg wkqj" isiqka ilialr.;a flá wd,dm LKaavhla"uOHd,dmhla f,i .dhkhg$jdokhg yqre lrjkak' mka;shg bÈßm;alrjkak'
^ñka;a;= 40&
• ks¾foaYs; ish¨u rd. i|yd by; i|yka l%u wkq.ukh lrñka" mq¾jd,dmiy uOHd,dm fhdod .dhkhg$ jdokhg yqr lrùfï wNHdifhys fhdojkak'
weuqKqu 01• m%fõYh (-
f;dard.;a rd.hg wod<j iqodkï lr.;a Ydia;S%h .dhkh yd jdokhg ijka§ug fhduq lrkak' tys mq¾jd,dm iy uOHd,dm y÷kd.ekSug iydh jkak'lsysm jdrhla jdokh lr olajñka iydh jkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• Y%jKh lrk ,o Ydia;S%h .dhkh $ jdokh weiqfrka my; i|yka m%Yakj,giqÿiq ms<s;=re idlÉPd lrkak'
• uOH,h .S;h fyda jdokh wdrïNfha § ;d,hlg wkq.; fkdjk fia lrk ,o.dhkh jdokh y÷kajkafka flfia o@
• tys i|yka jq flá wd,dm LKavhla ,shd olajkak'• uOH,h .S;hg jdokh jQ ;d,h kï lrkak'• ijka ÿka .S;fhys$ jdokfhys uqLvd fldgi ,shkak'• .S;fhys uOHfhys fhdod.;a wd,dm fldgila ,shkak'• Tn bf.k .;a uOH,h .S;hg jdÈ;hg wod<j" mq¾jd,dm iy uOHd,dm
bÈßm;a lsÍug mqyqKq jkak'• .=re Wmfoia wkqj " wjfndaOfhka hq;=j" fuu ls%hdldrlfuys fhfokak'
19
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
20
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
21
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd .ksñka.dhk jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'2( iïNdjH ix.S; Ys,amSh .=Kdx. ms<sn| mßph ,nñka tajdfhaolaI;d m%o¾Ykh lrhs'
l%shdldrlu 1'2'2 ( zz uOH,h .S; ;dk j,ska w,xldr lruq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( - ;dk j¾. y\qkd.ekSu- uOH,h .S;h iu. ;dkd,xldr fhdod .ksñka .dhkl=i,;dj j¾Okh lr .ekSu'
ld,h ( ld,fþo 10 hs
.=Kd;aul fhojqï( - ;dïmqrdj " i¾mskdj" ;í,dj
.=rejrhdg Wmfoia (
• nyd¾" yó¾" ìkaødjkS idrx." fc!kmqß iy ud,afl!kaia hk rd.dkql+,
wh;a ;dkd,xldr ms<sn| j wjfndaOh ,nd §u;a" uOH,h .S; j,g wod<
jk fia ;dkd,xldr m%dfhda.slj .dhkh $ jdokh lsÍfï l=i,;dj j¾Okh
lsÍu;a fuu ls%hdldrlu ;=<ska wfmalaIs;h'
• rd.hkays wdfrdayK iy wjfrdayK iajr rgd fhfok whqre ms<sn|j
ie<ls,su;a fjñka rd.dx. uekúka ms<sìTq jk fia" ;dk j¾.j,g wod,j
iEu rd.hlskau ;dk myla fyda yhla jk fia mqreÿ mqyqKq l< hq;=fõ'
• tla rd.hlg ;dkd,xldr .dhkh $ jdokh mqyqKq lsÍu i|yd ld,fþo 02
ne.ska fhdod .kak'
• úúO ;dk j¾.j,g wh;a jk fia ;dkd,xldr iqodkï lr.kak'
• Wiia fm< isiqkg .e,fmk fia úúO l%u Ys,amSh Ndú; lrñka z;dk Z
bÈßm;a lsÍug ie<ls,su;a jkak'
ls%hdldrlï ixj¾Okh -
• lshùï m;s%ldj fnod fokak' óg fmr wOHhkh lr we;s ;dk j¾. ms<sn|j
kej; u;la lrjñka" f;dard.;a rd.hg wod, jk fia flá ;dkd,xldr
isiqka ,jd ilia lrjkak'
• óg wu;rj rd.dx. meyeÈ,sj fmfkk fia .=rejrhd úiska ilia lrk ,o
;dk ms<sfj<ska m%dfhda.slj bÈßm;a lrjkak'
• isiqka wNHdifhys fhdojkak'
• fldgia jYfhka ;yjqre lrjkak'
• ;dkd,xldr iajrdldrfhka yd zwdZ ldrfhka ;d,hg iïnkaO lr.ksñka"
.dhkh jdokh lsÍug u`. fmkajkak'
^ñks;a;= 40&
22
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ls%hdldrlu wxl 01
lshùï m;s%ldj weiqfrka
• isiqka úiska lshùï m;s%ldj weiqfrka f.dv ke`.= ;dkd,xldr mka;shgbÈßm;a lrjkak'
• ifodia ;eka ksfodia lrjkak'• .=rejrhd bÈßm;a lrk ,o ;dkd,xldr Y%e;shg wkqj .dhkh$ jdokfhys
mqyqKqjkak'• ;yjqre jq miqj mka;shg bÈßm;a lrkak'
lshùï m;s%ldj
;dkd,xldr j¾. -W;a;r Ndr;Sh rd.OdÍ ix.S;fhys" m%dfhda.slj Ndú; lrkq ,nk ;dkd,xldr
j¾." tajdfha m%dfhda.sl Ndú;h u; j¾. fldg olajd we;' ta w;r lSmhla my;skaoelafõ'
1' imÜ;dka $ Y=oaO;dkard.fhys wdfrdayK wjfrdayK l%uh wkqj iDcqj Ndú; lrk ;dka imÜ kñkaye¢kafõ'
2' l=Ü;dka $ jl%;dka $ *sr;a;dkawod< rd.fhys wdfrdayK wjfrdayK l%uh wkq.ukh lrñka iajrhla fyda iajrlsysmhla jgd we;s wfkl=;a iajr Wml%uYS,Sj fhdoñka l+g iajrEmfhka Ndú;lsÍu fuu ;dka j, iajrEmhhs'
ìkaødjkS idrx.
3' w,xldßl;dka -wod< rd.fhys lsishï iajr ix.;shla u; w,xldßl ;dka j¾Okh fõ'
fc!kmqÍ
ìkaødjkS idrx.
ìyd.a
23
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
4' .ul ;dka -tla iajrhla fyda iajr lsysmhla tl <`. mqk mqkd .dhkh fyda jdokh lsÍfï§we;sjkafka .uk iajrEmfha ;dmhhs'
ìkaødjkS idrx.
5' fnda,a;dka -fuu ;dka .dhkhg iqúfYaIS fõ' .S;fhys jpk ;dkd,xldrhlgiïnkaOfldg ta u; jpk ;dk iajrEmfhka .ehSu'
ud,fl!kaia
6' ñY% ;dkaby; i|yka l< úúO ;dkd,xldr iajrEm fmdÿfõ Ndú; lsÍfï m%dfhda.slkHdh ñY%;dka f,i ye¢kafõ' úúO ;dkd,xldr j¾. ñY% fldg Ndú; l<yels h'
7' i¾.ï ;dka -.dhkhg úfYaI jq j¾.hls' wod< ;dkh zwdZldrfhka fyda jpk weiqreka fkdjiajr WÉpdrKh fldg .ehSu i¾.ï ;dk fõ'
24
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd .ksñka.dhk jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'2( iïNdjH ix.S; Ys,amSh .=Kdx. ms<sn| mßph ,nñka tajdfhaolaI;d m%o¾Ykh lrhs'
l%shdldrlu 1'2'3 ( zz ks¾foaYs; rd.hkag wh;a úfYaI iajr ix.;s .huq jhuq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( - rd.hkag wh;a úfYaI iajr ix.;s y÷kd .ekSu'- iajr ix.;s .dhkfhys$ jdokfhys l=i,;d m%o¾Ykh lsÍu
ld,h ( ld,Éfþo 05 hs
.=Kd;aul fhojqï( - ;dïmqrd" i¾mskdj" ;í,dj
.=rejrhdg Wmfoia (• nyd¾" yó¾" jDkaødjkS idrx." fc!kmqß iy ud,al!kaia hk rd.hkays
fhfok úfYaI iajr ix.;s y\qkd .ekSug u`. fmkajñka tu iajr ix.;s.dhkh$ jdokh lsÍfï l=i,;dj j¾Okh lsÍu" fuu ls%hdldrlu ;=<skawfmalaIs;h'
• óg fmr wOHhkh l< iajr úia;dr" i¾.ï" wd,dm" uOH,h .S; u;lhgkxjñka rd.j, fhfok úfYaI iajr ix.;s ms<sn| oekqj;a lrkak'
• iajr ix.;s lsysmhla" wyUq f,i ksoiqklg .ksñka" m%dfhda.slj bÈßm;alsÍug iQodkï lr.kak'
• tla rd.hl úfYaI iajr ix.;s .dhkh$ jdokh i|yd ld,Éfþo 01 lafhdod .kak'
ls%hdldrlï ixj¾Okh -• fuf;la wOHhkh lr we;s rd.j," wdfrdayK" wjfrdayK iajrEmhka
rd.j, úfYaI;d" uqLHdx. jeks iqúfYaI fldgia Y%jKhg i,iajñka rd.y÷kd .ekSug fhduq lrkak'
^ñkska;= 15&• f;dard.;a rd.hg wh;a iqúfYaI;d m%dfhda.slj .hd $jhd bÈßm;a lrkak'
• isiqka ls%hdldrlfuys fhdojkak'
• tla tla isiqjd úiska ilia lr.;a iajr ix.;s .dhkhg$jdokhg fhduqlrjñka" ksjerÈ Y%e;shg wkqj kdoud,d ;yjqre lrjkak'
^ñka;a;= 25&m%fõYh -• f;dard.;a rd.hl" fyda rd. lsysmhl iqúfYaI;d rij;a f,i bÈßm;a lrñka
rd.h y÷kd .ekSug i,iajkak'
ls%hdldrlu• fuf;la wOHhkh l< rd.hg wh;a úfYaI iajr ix.;s ,shd olajkak'• mka;shg bÈßm;a lrkak'
25
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd .ksñka.dhk jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 1'2( iïNdjH ix.S; Ys,amSh .=Kdx. ms<sn| mßph ,nñka tajdfhaolaI;d m%o¾Ykh lrhs'
l%shdldrlu 1'2'4 ( zz ks¾foaYs; ish¨u rd.hkag wh;a .dhk$jdok Ys,amSh .=Kdx.iu." .huq" ZZ ZZ ZZ ZZ ZZ ^m%dix.slj&
bf.kqï M, ( - ks¾foaYs; rd. 10 m%didx.slj bÈßm;a lsÍfï l=i,;dj ,nd.ekSu'
ld,h ( ld,fþo20 hs
.=Kd;aul fhojqï( ;dïmqrdj" i¾mskdj " ;í,djla
.=rejrhdg Wmfoia (• 12" 13 fYa%Ksj,g kshñ; fuf;la wOHhkh lr we;s rd. oyh" wd,m
uOH,dm ;dkd,xldr hk Ys,am l%u we;=<;a jk fia m%idx.slj bÈßm;alsÍfï yelshdj j¾Okh lsÍu" fuu ls%hdldrlfuka wfmalaIs;h'
• fuu ls%hdldrlu bÈßm;a lsÍug m%:ufhka" isiqka fï ms<sn|j oekqj;alrkak'
• tla rd.hla we.hSu i|yd ld,Éfþo 02 ne.ska fhdod .kak'
ls%hdldrlï ixj¾Okh -
• we.hSug wfmalaIs; rd.fhys wdfrdayK" wjfrdayK iajr úia;dr iy;dkd,xldr iu. uOH,h .S;h iduqyslj" .dhkhg jdokhg fhduq lrjkak
• wd,m bÈßm;a lsÍug i,iajkak'
• .S;fha ia:dhs wka;rd fldgia folu .ehSug $jehSug i,iajkak'
• uOH,dmlrKh i|yd wjia:d fokak'
• ;dkd,xldr" iajrdldrfhka z zwZ ldrfhka iy z fnda,aZ hk wdldrhg;d,hg iïnkaO lr .ksñka m%dix.sl bÈßm;a lsÍug u. fmkajkak'
• ifodia ;eka ksfodia lrñka Woõ lrkak'
26
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 02
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 1'1iïNdjH ix.S; Ys,amSh .=Kdx. ms<sn| mßph ,nñka tajdfha oCI;dm%o¾Ykh lrhs'
2' úIh ikaOdrh (-wd,dm" uOH,dm" úfYaI iajr ix.;s iy ;dkd,xldr we;=<;alrñka" ks¾foaYs; ish¨u uOH,h .S;" w,xldrj;a f,i.dhkh$jdokh lsÍu'
3' WmlrKfha iajNdjh (-m%dfhda.slj .dhkfha $jdokfha fhoùu
4' ld,h ( - ld,Éfþo 04
5' wruqKq (- - Y%e;sh u; msysgd .dhkh$jdokh lrhs'
- f;dard.;a rd.hg wod< j úfYaI iajr ix.;s .dhkh $jdokhlrhs'
- Y%jKfhka rd. kï lrhs'
- y÷kd.;a rd.fhys mq¾jd,dm .dhkh$jdokh lrhs'
- ;d,hg wkq.; jkfia" uOHd,dmh iu. ia:dhs" wka;rd.dhkh$jdokh lrhs'
- uOH,h .S; " úúO ;dk j¾. fhdoñka w,xldrj;a f,i.dhkh$jdokh lrhs'
- LHd,a .dhk ffY,sfhys wdlD;shg wkqj ms<sfj<ska bÈßm;a lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia
- ks¾foaYs; rd. 10 gu wh;a jk fia úfYaI iajr ix.;s .dhkhg
$jdokhg i,iajkak'
- ta i|yd úfYaI iajr ix.;s we;=<;a m;%sldjla iliafldg" isiqkag
fnod fokak'
- isiqkag wNsu; mßÈ" iajr ix.;s f;dardf.k bka lsysmhla "
.dhkhg$jdokhg i,iajkak'
- kï lrk ,o rd.fhys wd,dm .dhkhg$jdokhg i,iajkak'
- ;d,hg wkq.;jkfia uOHd,dm .dhkhg$jdokhg i,iajkak'
- f;dard.;a uOH,h.S; " ish¨u wx. j,ska iukaú; jk fia
m%didx.slj bÈßm;a lsÍug i,iajkak'
^wd,dm" uOHd,dm" ;dkd,xldr&
27
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
- rd.OdÍ ix.S;fha Ys,amSh .=Kdx. we;=<;a jk fia ks¾foaYs; ish¨u
rd. .dhkh$jdokh lsÍfï ksmqK;dj j¾Okh ù ;sfíoehs uek
ne,Su fuu we.hSu ;=<ska wdjrKh lsÍug .=re Nj;d ie<ls,su;a
úh hq;= h'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' Y%e;sh u; msysgd iajr ix.;s .dhkh$jdokh lsßu - ,' 04
2' rd.hg wod<j wd,dm .dhkh$jdokh lsÍu - ,' 04
3' Y%jKfhka rd. y÷kd.ekSu - ,' 04
4' ;d,hg wkq.; jkfia uOH,h .S; .dhkh - ,' 04
5' ish¨u Ys,amdx. iys;j uOH,h .S;h m%dix.slj
bÈßm;a lsÍu - ,' 04
28
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd.ksñka .dhk
jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs
ksmqK;d uÜgu 1'3 ( ú,ïN,h iy iqúfYaIj ne÷Kq ;d, mo tlsfkl ii|ñka tajdm%dfhda.slj wNHdi lrhs'
ls%hdldrlu 1'3'1 ( • tala;d,a' fp!;d,a" Oud¾" ;s,jvd y÷kd.ekSfï wNHdi iyiu.=Kfhka ;d, ksrEmKh lrhs'
• by; ;d, mo iudk fjk;a ;d, mo ixikaokh
bf.kqï M, ( ks¾foaYs; ;d, mo m%dfhda.slj bÈßm;a lsÍfï l=i,;dj ,nhs'ld,h ( ld,Éfþo 05 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • ;í,djla
.=rejrhdg Wmfoia ( fuu ;d, mo isiqka óg fmr y\qkd f.k ke;' kuq;a ;d,moj, wjkoaOdCIr iy ;d, ms<sn| isiqka ±kqj;ah' fuf;laW.;a ;d,moj,g jvd fïjdfha we;s fjkialï idlÉPd lsÍu;a"w;a;, fhdod ksrEmKh;a" fjk;a ;d, mo iu`. ixikaokhlsÍu;a" tla;d,a iy fp!;d,a ;í,dfjka ksrEmKh lsÍu;afuu`.ska wfmalaId flf¾' fuys§ .=rejrhdg ;í,dj jdokhlsÍfï yelshdj we;akï fuu mdvu b;d myiqfjka ls%hd;aull< yel' ke;fyd;a ;í,d jdolfhl=f.a iydh fyda Y%jH mgweiqre lr.; yels h'
07' ls%hdldrlu ixj¾Okh -• 12 jif¾ § W.;a ;d, ms<sn| flá idlÉPdjla lrkak' weuqKqu wxl 1
ys m%fõYh bÈßm;a lrkak' ls%hdldrlu wxl 01 ys fhdojkak'
^ld,Éfþo 01 &
weuqKqï wxl 01
• by; ;d, w;ßka myiq ;d,hla ;í,dfjka jdokh lr fmkajkak' tala ;d,h
m%ia;dr lrk ,o oDYH WmlrKh m%o¾Ykh lrkak'
• tu ;d, mofha fGaldj" ;d,ix{d" ud;%d" úNd. fhfok wdldrh ms<sn|j isiqkaf.a
woyia úuikak'
• tu ;d,h w;ska ;d, ksrEmKh lsÍug mqyqKq lrjkak' ú,ïN,h fhdod .kak'
• f;dard.;a ;d,h fhdod .kakd .dhk ffY,sh yd tu ;d, moh ;í,dfjka jdokh
lrk wdldrh fláfhka y÷kajd fokak'
• ;d,mo Y%jK udOHfhka y÷kajd fokak' y÷kd.ekSfï wNHdij, fhdojkak'
^ld,Éfþo 01&
29
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• fp!;d,h i|yd o by; l%uh wkq.uh lrkak'
• tala;d,a fp!;d,a w;r iuúIu;d oelaùu' ^.;s" ñ;s" ,h" weiqfrka&
• y÷kd .ekSfï wNHdij, fhdojkak'
• w;ska ;d, ksrEmKh lrjkak
^ld,Éfþo 01&
• Oud¾ ;d,h i|yd o by; l%uh wkq.ukh lrkak'
^ld,Éfþo 01&
• y÷kd.ekSfï wNHdij, fhdojkak'
• ;S,jvd ;d,h o by; l%u Tiafia wNHdi lrkak'
^ld,Éfþo 01&
30
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 1'0 ( iïNdjH ix.S;fha Ys,amdx. iy isoaOdka; y÷kd.ksñka .dhk
jdok m%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lrhs
ksmqK;d uÜgu 1'3 ( ú,ïN,h iy iqúfYaIj fhÿKq ;d, mo tlsfkl ii|ñkatajd m%dfhda.slj wNHdi lrhs'
ls%hdldrlu 1'3'2 ( • tala;d,a' fp!;d,a ;í,dfjka ksrEmKh'
bf.kqï M, ( • ;d,moj, wjkoaOdCIr y÷kd .kshs'• ;d,mo ir,j jdokh lsÍfï l=i,;djh ,nd .kshs
ld,h ( ld,Éfþo 05 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • ;í,djla" tys wjkoaOCIr ksl=;ajk ia:dk olajd we;s oDYHWmlrKhla'
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
• ;d,moj, wjkoaOdlaIr ;í,dfõ ksl=;ajk whqre yd tu ia:dk
y÷kd .ekSu ms<sn| jeäÿr wOHhkh lsÍu fuu mdvfuka
wfmalaIs;h' ;í,djla yd ;í,dfõ rEm igykla Ndú;fhka
fuu mdvu ixj¾Okh lsÍu l< yel' fuys § 10 jir ;í,d
jdok mdGud,d jeäÿr mßYS,kh lrkak' fyd| ;í,djla imhd
.ekSu;a th fyd¢ka iqir lr .ksñka ksjerÈ wjkoaOdCIr
bmsoùu;aa ms<sn| .=rejrhd ie<ls,su;a úh hq;= h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh (• kshñ; ;d, ;í,dfjka jdokh lr fmkajkak' ksjerÈ wCIr
ms<sn| ie<ls,su;a jkak' weuqKqu wxl 01 ys i|ykals%hdldrlfuys isiqka fhduq lrkak'
^ld,Éfþo 02&
• tala;d,a" fp!;d,a hk ;d, mo folska tlla ;í,dfjka ir,jjdokh lsÍug mqyqKq lrkak' ke;fyd;a tu ;d, moj,gwh;ajk f,i ir, ßoau rgd jdokh mqyqKq lr.kak'
^ld,Éfþo 02&
• ks¾foaY s; ;d,mo ;í,dfjka uOH,h iy ú,ïN,hfhdod.ksñka jhd Y%jKhg i,iajkak
^ld,Éfþo 02&
31
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqï wxl 01
my; oelafjk lreKq Tiafia idlÉPdjla fufyhjkak'
• ;í,dfõ wlaIr WmÈk ia:dk
• odhdfõ iy nhdfõ kdofha fjki
• kshñ; ;d, moj, wlaIr WmÈk wdldrh yd tajdfha yf`vys fjki
• wjkoaOdCIr y`v kef.k wdldrh
• odhdfjka muKla WmÈk wCIr
• ndhdfjka muKla WmÈk wCIr
• odhdfjka iy ndhdfjka WmÈk wlaIr ixfhda.fhka WmÈk wCIr ^oDYH"
WmlrKhla u.ska wjkoaOdCIr ksl=;ajk ksl=;a jk ia:dk olajkak'
iDcqj w;aoelSï ,nd.ekSu i|yd <uqka jdokhg fhduq lrjkak&
we.hSu
• ;í,dfõ uqyqKf;a rEm igykla we| wjkoaOdCIr WmÈk ia:dk olajkak
• tala;d,h ;í,djlska jhd fmkajkak'
uQ,dY%
• ã' wd¾' mSßia - iïNdjH ;d, §mkS
• úchr;ak rK;=x. - ;í,dj
• pdkl mSßia - ;í,dèjks
32
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 2'0 ( úYaj ix.S;fha iajNdjh jgyd.ksñka úúO;d .fõIKh
lrhs
ksmqK;d uÜgu 2'1 ( wmrÈ. ix.S;h ;=< ix.S; ks¾udKhkays iajNdjh .fõIKhlrñka tajdg odhl jQ ix.S;{hska lsysm fofkl=f.a f;dr;=reúu¾Ykh lrhs'
ls%hdldrlu 2'1'1 ( • ngysr iïNdjH ix.S;{fhda
bf.kqï M, ( • fudid¾Ü" îf;dajka" ndla hk ix.S;{hskaf.a Ôjk f;dr;=reyd ks¾udK y÷kd.kshs'
• Tjqka úiska lrk ,o ks¾udK fldgia fmrÈ. l%uhg m%ia;drlrhs'
• ixèjks " fidkdgd jeks ngysr ix.S; ks¾udK LKav Y%jKhlsÍug fm<fUhs" ri ú¢hs'
• by; ix.S;{hskaf.a ks¾udKhka ms<sn| ikaikaokd;auljúuihs'
ld,h ( ld,Éfþo 03 hs
.=Kd;aul fhojqï ( by; ks¾udK we;=<;a C D mg fyda leiÜ mg" wjYH leiÜhka;%" kshñ; ix.S;{hskaf.a PdhdrEm' ixèjks jdol uKav,hlPdhdrEmh 11 fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha msgq wxl 68isg 75 olajd we;=<;a f;dr;=re lshùï m;%h f,i fhdod.;yels h'1997 .=re w;afmd; 13 fYA%Ksh^ msgq wxl 70 isg 72 olajd fldgia
ohd r;akfialr uy;df.a — ;;a ire ießfhka Wmka ix.S;{fhda.%ka:fha msgq wxl 132 isg 136 olajd;a 147 isg 155 olajd;af;dr;=re Pdhd msgm;a'
i;Hð;a úfÊr;ak wkaødÈ uyd;df.a zngysr ix.S;hZ kï.%ka:fha msgq wxl 32 isg 34 olajd;a 38 isg 42 olajd;a fldgiaj,Pdhd msgm;a'
iS' o' tia' l=,;s,l uy;df.a úYajix.S; fCIa;% .%ka:fha msgqwxl 51 isg 58 olajd Pdhd msgm;a
m%dfoaYSh ngysr ix.S;h .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfhys msgq wxl53" 54 msgq Pdhd msgm;a
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• ixèjks" ms<sn|j ks¾jpkh lr.ekSu i|yd 1997 13 jir .=re
w;afmdf;a msgq wxl 70 úIh lreKq fï i|yd wdOdr lr .;yelsh' ixèjks yd fidkdgd ms,sn|j meyeÈ,s lr .ekSugi;Hð;a wkaødÈ uy;df.a ngysr ix.S;h fmd; wdOdr lr.;
33
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
yelsh' ;jÿrg;a 11 fYa%Ksh .=reud¾f.damfoaY ix.%yfha úIhlreKq kej; u;lhg k.d,Su m%fõYhla f,i Ndú;d l<yelsh' .=Kd;aul fhojqïj, olajd we;s WmlrK fuu mdvu
jvd;a úêu;a f,i isiqkg fhduq lr ,Sug wdOdr jkjd we;'
tu fmd;am;a .ek isiqka oekqj;a lsÍu ;=<ska Tjqka úIh lreKq
/ialsÍug;a úpdrYS,Sj fidhd n,ñka lghq;= lsÍug;a fm<Uùula
we;s lsÍu fï mdvu ;=<ska u u;=lr.; yels jkq we;'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• ixèjks fidkdgdj, iajNdjh meyeÈ,s lsÍu i|yd weuqKqï wxl 01 ys
m%fõYh fhdod .kak' wxl 01 ls%hdldrlfuys fhdojkak' ta i|yd Tfíiydh ,nd fokak' flá iudf,dapkhl fh§uo jeo.;a fjhs'
• ixèjks ys ix.S;" iïm%odh^ffY,Sh& f.dvke.S we;s whqre meyeÈ<s lr.ekSu i|yd weuqKqï wxl 02 ys m%fõYh fhdod.kak'
• ix.S;{hskaf.a Ôjk f;dr;=re yd Tjqkaf.a ks¾udK yd tu lD;sj, iuúIu;d f;dr;=re /ialr .ekSu i|yd weuqKqï wxl 03 m%fõYh Ndú;dlrkak' ls%hdldrlu 03 ys fhdojkak'
weuqKqï wxl 01
m%fõYh - CD fyda leiÜ má fhdod .ksñka ixèjks iy fidkdgd jdoH LKav Y%jKhg
i,iajkak' tys iqúfYaIS wx." ix.S; NdKav" y÷kd .ekSug isiqkg iydh
jkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• Y%jKh lrk ,o ixèjks yd fidkdgd ks¾udK lrejka y÷kd .kak'
• ixèjk yd fidkdgdjl Ndú;d jk ix.S; NdKav m%udKhka y÷kdf.k
tu NdKav fjk fjku ,ehsia;= .; lrkak'
• ixèjkshl fm<.eiau ms<sn| f;dr;=re úpdrYS,sj meyeÈ,s lrkak'
• ixèjkshl f;audj wre;a .ekaùu isÿlr we;s wdldrh" ks¾udKlrejd
f.a ks¾udK fl!Y,Hh w.h lrñka flá jdlH lsysmhla olajkak'
34
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqï wxl 02
m%fõYh - imhd .;a wmros. m%ia;dr fldgi mÍCId lr n,kak'
ls%hdldrlu wxl 02
• bka uq,a fldgia lsysmhla fmros. l%uhg mßj¾;kh fldg m%ia;dr
lrkak'
weuqKqï wxl 03
• ngysr ix.S;{hskaf.a cSjk f;dr;=re we;=<;a lshùï m;s%ld mßyrKh
lrjkak' fuys § PdhdrEm m%o¾Ykh lsÍu;a ta ta ix.S;{hska f.a ks¾udK
fldgia Y%jKhg ie,iaùu;a l< yelsh'
ls%hdldrlu wxl 03
• lshjd wjfndaO lr.;a miq my; oelafjk f;dr;=re j.=j iïmQ¾K
lrkak'
ixèjks ks¾ud;D Tyqf.a Ôjk f;dr;=re Tyqf.a ks¾udK
ixèjks$ fidkdgd
35
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 02
• lsh
8 fYa%Ksh ngysr ix.S;h .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh - msgq wxl 53 - 54
36
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
37
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 2'0 ( úYaj ix.S;fha iajNdjh jgyd.ksñka úúO;d .fõIKh lrhs
ksmqK;d uÜgu 2'1 ( wmrÈ. ix.S;h ;=< ix.S; ks¾udKhkays iajNdjh .fõIKhlrñka tajdg odhl jQ ix.S;{hska lsysm fofkl=f.a f;dr;=reúu¾YKh lrhs'
ls%hdldrlu 2'1'2 ( • tal, - hq., - ;s%;aj yd p;=¾: jdokhkays iajNdjh y÷kd.ekSu'
bf.kqï M, ( • úúO jdok iajNdjhkays fjki fjka fjkaj jgyd .kS'• Solo, Duet. Trio, Quartert iajr LKav ks¾udKh lsÍug
fm<fUhs'
ld,h ( ld,Éfþo 03 hs
.=Kd;aul fhojqï (• ngysr ix.S;h 11 fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh ^67 msgqj =
PdhdrEmh& iajr mqjre ix.S; NdKavhla" jh,Skhla" úúO jdokl%u oelafjk lshùï m;s%ld
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• fï i|yd ngysr ix.S;h 11 fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha
67 msgqj we;s PdhdrEm isiqkg m%o¾Ykh l< yel'
• wjYH mßÈ ngysr ix.S; idïm%odfha mdvug wjYH Solo, Duet.
Trio, Quartert ix.S; LKav má.; lr .ekSu b.ekaùï ls%hdj,shgmyiq fjkjd we;'
• Tn mdif,a ngysr ix.S;h .=rejrhd$ .=rejßh yuq ù .eg¿
ms<sn|j idlÉPd lrkak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• tal, - Solo, hq., - Duet. ;s%;aj - Trio, p;=¾: - Quartert hk ud;Dld
tlsfkl fláfhka idlÉPd lrkak'
• weuqKqï wxl 01 ys oelafjk m%fõYh bÈßm;a lrkak'
• ls%hd ldrlï wxl 01 ys fhdojkak'
• weuqKqï wxl 02 ys bÈßm;a lr we;s ls%hdldrlï wxl 02 ys fhdojkak'
• weuqKqï wxl 04 ys bÈßm;a lr we;s ls%hdldrlï wxl 04 ys fhdojkak'
m%fõYh - Solo jdokhla má.; l< leiÜ fyda C.D mg isiqkaf.a Y%jKhg fhduq lrkak'
- Solo jdok wmrÈ. fukau fmrÈ. o nyq,j we;s nj ikd: lsÍu i|yd is;d¾"
jh,Ska fyda ngk,d jdokhl fldgila o fï i|yd Y%jKhg fhdod .kak'
38
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ls%hdldrlu wxl 01
• jHjydßl ix.S;fha ir, fyda Ñ;%mg .S;j, tk '' Solo þart" fldgia
u;la lr § ^yels kï weiSug i,iajkak'& tys úfYaI;ajh fmkakqï lr
fokak'
Wod - is;ska ud fkdie,S
iqj| oekS oekS
• Sole fldgila m%ia;dr lr § <uqka ,jd jdokh lrjkak'
• <uqkag imhkq ,nk lshùï m;s%ld .=rejrhd úiska imhd .kak'
ls%hdldrlï 02(-
• hq., (Duet& jdok ms<sn|j fláfhka meyeÈ,s lrkak'Wod - - fofofkl= w;r jk jdok m%fhda.hla nj '
- ngysr ix.S;fha § fï i|yd mshdfkda $ jh,ska$ mslf,da"
jh,Ska fpf,da '''' wdÈh fhdod .ekSu'
ms<sn|j oekqj;a lrkak'
• ima;l foll iajr mrdihla fhfok NdKav i|yd ks¾udKh ù we;sms<sfj,ska" Scale Ndú;h" m%ia;drlrKh ms<sn|j meyeÈ,s lrkak'
Wod - jh,Ska Treble Clef
fpf,da Bass Clef
• fmrÈ. ix.S;fha hq., jdok LKav Y%jKhg ie,eiaùu o b;d fyd|b.ekaùï udOHlah'
Wod - rúYxl¾" fhyqÈ" fukqyska" Wia;doa" ú,dhd;a Ldka" ìiañ,a,d Ldka
• jdokfha iajNdjh meyeÈ<s lsÍfï § fmrÈ. ix.S;fha LHd,a jdokffY,sh wkq.ukh lrk nj yd ngysr isïmks wdlD;shg wkql+,jfifuka" uOHia:j yd fõ.j;a jdok LKav we;=<;a nj meyeÈ,s l<yel'
• .=rejrhd iemhQ hq., jdok LKav folla NdKav 02 lska isiqka ,jdjdokh l< yel'
• isiqkg fï iajr LKav ngysr l%uhg m%ia;dr lsßug Wmfoia fokak'
• Tn iemhQ ngysr m%ia;drh fmrÈ. l%uhg fmr<d isiqka ,jd tajd jdokhlrjkak'
ls%hdldrlu 03 -
• (Trio& ;s%;aj jdok i|yd fmrÈ. ksoiqka fiùu W.yg ksid ngysrffY,Shu fï i|yd .; hq;= nj isiqkag meyeÈ,s lrkak'
• .=rejrhd úiska ix.S; NdKav 03 lg ix.S; LKavhla ,shd isiqkg imhkak'ksoiqka -
39
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fuh ir, WodyrKhla muKs'
• .=rejrhdg wNsu; mßÈ iajr LKav ks¾udKh lr .; yel'
• Trio jdokhkays fndfyda úg NdKav 3 u tljr jdokh jk nj meyeÈ,slrkak'
• tys tlu iajr fma,shla fkdjk nj meyeÈ,s lsÍug by; lS ksoiqkm%fhdackhg .kak'
• fuys <uqka ;sfofkl= ,jd jdokh lrjkak'
• ish¿u isiqka ,jd fuys ngysr l%uhg m%ia;dr lrjkak'
ls%hdldrlu 04 -
• fï i|yd .=rejrhd jdok NdKav 4 la we;=<;a jkfia iajr m%ia;drlsmhla ks¾udKh lr .kak'
• ls%hdldrlu wxl 03 ys ms<sfj, wkq.ukh lrkak' ls%hdldrlu wxl 03ksoiqk i|yd ;j;a NdKavhlg m%ia;drhla ks¾udKh lr .ekSu Tngjvd;a myiq jkjd we;'&
we.hSu - • mka;sh lKavdhï 4 lg fnod Solo, Duet, Trio, Quartet fldgiaks¾udKh lsÍug fmd<Ud .kak' ta i|yd .=rejrhd o iydh jkak'
• tu m%ia;drh fmrÈ. - wmrÈ. l%u 2 gu m%ia;dr lrjkak'
• isiqka ,jd jdokh lrjkak' ^ .=rejrhd o iyNd.S jkak'&
40
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 2'0 ( úYaj ix.S;fha iajNdjh jgyd.ksñka úúO;d .fõIKh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 2'1 ( wmrÈ. ix.S;h ;=< ix.S; ks¾udKhkays iajNdjh .fõIKhlrñka tajdg odhl jQ ix.S;{hska lsysm fofkl=f.a f;dr;=reúu¾Ykh lrhs'
ls%hdldrlu 2'1'3 ( • Ballet. Opera ks¾udKhla ys ngysr iïNdjH ix.S;{fhda
bf.kqï M, ( • wmrÈ. ix.S;h uq,sl jQ kdgH wx. fjka fjkaj y÷kd .kS'• tu wx. foflka ix.S;fha fjki ms<sn| f;dr;=re úuihs'
ld,h ( ld,Éfþo 06 hs
.=Kd;aul fhojqï ( ngysr Swan Lake Ballet ys iy Opera tall CD, DVD mg
• weuqKqu wxl 01 lshùï m;s%ldj tu kdgH wx. oelafjkPdhdrEm'
• weuqKqï wxl 02 lshùï m;s%ldj tu kdgH wx. oelafjkPdhdrEm'
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• iS' o' tia' l=,;s,l uy;df.a úYaj ix.S; fCIa;% .%ka:fhys msgqwxl 487 - 51 olajd Pdhd msgm;a lr.kak' th isiqkg lshùïm;s%ldjla f,i Ndú;d l< yel'
• i;Hð;a úfÊr;ak wkaød§ úiska rÑ; ngysr ix.S;h .%ka:fhysmsgq wxl 22 - 24 Pdhd msgm;a lr.kak' th weuqKqï wxl 02lshùï m;s%ldj f,i Ndú;d lrkak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• nef,a yd Tfmrd ngysr ix.S;h m%Odk fldg.;a kdgH wx. folla jk
w;r" nef,a hk mohg fndfyda fihska iudk isxy, fhÿu b`.sk¿jnj;a" Tfmrd hkq .S; kdgH" oDYH ldjH& nj;a isiqkg flá idlÉPdjlau.ska meyeÈ<s lrkak'
• weuqKqï wxl 02 ys i|yka lshùï m;s%ldj iu. tys i|yka m%fõYhbÈßm;a lrkak'
^ld,Éfþo 02&
• ls%hdldrlï wxl 01 ys fhdojkak' thg iydh jkak' tu ls%hdldrluwjidkfha § nef,a yd Tfmrd iïnkaOfhka ix.S;h" ix.S; NdKav".dhkdj, iajNdjhka ms<sn|j iei£ula lrkak'^fï i|yd udkiú," lrÈh" k, ouhka;s wdÈ foaYSh ks¾udKoikaikaokd;aulj wOHhkh lrkak'&
^ld,Éfþo 02&
41
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%fõYh - • Swan Lake fyda ^uqød kdgH& Ballet isiqka i|yd m%o¾Ykh lrkak'
• Tfmrd .S; má.; l< oDIH mgh fyda Y%jH mgh isiqkaf.a Y%jKh fydam%o¾Ykh i|yd bÈßm;a lrkak'
^ld,Éfþo 02&
ls%hdldrlu wxl 01
• nef,a yd Tfmrd ffY,S foflys fjkialï iudk lï ms<sn| újD;j
mx;sh bÈßfha woyia oelaùug wjia:dj fokak'
• fuys§ tu woyia f.dkq lr .ekSug .=rejrhdo iydh jkak'
m%fõYh - • imhd we;s lshùï m;s%ld Wmfhda.S lrf.k nef,a yd Tfmrd ms<sn| lreKq
ikd: lr.kak'
we.hSu (- • Ballet i|yd Wmfhda.S lrf.k ;snQ ix.S; NdKav kdudj,shla ilikak'
• Opera i|yd Ndú;d lr we;s ^ix.S;& NdKav ,ehsia;=jla o ilikak'
• lgy`v Ndú;h" ix.S; NdKav muKla Ndú; l< jYfhka Ballet f,i kï
lsÍu ikd: lsÍug WodyrK olajkak'
• ngysr Opera yd flauodihka f.a udkiú, Opera j w;r iudk $wiudk;d
olajkak'
• Ñ;%fiakhka f.a lrÈh$ k, ouhka;s kdgl j,;a" Swan lake Ballet
ks¾udKhka w;r iudk fyda wiudk;d ms<sn| idlÉPd lrñka lreKq
f.dkq lrkak'
42
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
lshùï m;s%ldj weuqKqu wxl 01
ÆIka nq,;aisxy, - flauodi kHdh Ndú;h iy wr.,h
43
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
44
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
45
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
46
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
47
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
48
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
49
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
50
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 2'0 ( úYaj ix.S;fha iajNdjh jgyd.ksñka úúO;d .fõIKh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 2'1 ( wmrÈ. ix.S;h ;=< ix.S; ks¾udKhkays iajNdjh .fõIKhlrñka tajdg odhl jQ ix.S;{hska lsysm fofkl=f.a f;dr;=reúu¾Ykh lrhs'
ls%hdldrlu 2'1'4 ( — isïmks" fidkdgd" nef,a" Tfmrd" wid n,d ri ú¢uq''˜
bf.kqï M, ( • wmrÈ. ix.S;h uq,sl jQ kdgH wx. fjka fjkaj y÷kd .kS'• tu wx. foflka ix.S;fha fjki ms<sn| f;dr;=re úuihs'
ld,h ( ld,Éfþo 08 hs
.=Kd;aul fhojqï ( fudid¾Ü" îf;dajka yd ndla iy ngysr ix.S;{hskaf.aSymphony. má.; l< C.D fyda leiÜ mg ngysr Ballet, Opera,VCD fyda DVD' mg yd k, ouhka;s " lrosh" fomdfkda"fnry`v" VCD fyda DVD' mg yd tu hka;%
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• fuu úIhhka wmrÈ. l,d lD;s fia ie<flk neúka úYaj
ix.S; lD;s ri ú£ug ie,eiaùu fnfyúka M,odhl jkq we;'ta i|yd má.; l< tu lD;s mßYS,kh lrùu i|yd wjYHiïm;a imhd .ekSug .=rejrhd Wkkaÿ ùu jeo.;a h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• fudidd¾Ü" îf;dajka" ndla hk ix.S;{hska Symphony fldgia isiqkg
Y%jkhg i,iajkak' ^ fï i|yd wka;¾cd, myiqlï ,nd .; yels h'&^ld,Éfþo 03&
• Swan lake uqød kdgHh DVD ;eáh isiqkg keröug fhduq lrkak' fuys§ Ñ;%fiakhkaf.a — lrÈhZ b.sk¿jo m%o¾Ykh lrkak'
^ld,Éfþo 03&• Opera CD mghla fyda VCD ;eáhla <uqkg o¾Ykh lrjkak' fomdfkda"
fnry`v mgj,ska .S; fldgila isiqkg ri úkaokh i|yd fhdq lrjkak'^ld,Éfþo 02
we.hSu (- • Y%jKh lrkq ,enq ixèjkshl okakg ,efnk wdlD;sh ms<sn|j fm< .eiaulalrkak'
• Y%jKh u.ska ;u isf;ys uejqkq Ñ;a; rEm ms<sn|j woyia olajkak'• tu ixèjksfhys we;=<;a jk ix.S; NdKav ,ehsia;= .; lrkak'• kerUq l< Tfmrd yd nef,a ms<sn|j ixikaokd;aul úuiqul fhfokak'• Ñ;%fiakhkaf.a lrÈh$ k, ouhka;s kdgl j,;a" Swan lake Ballet
ks¾udKfh;a iudk wiudk;d ms<sn| idlÉPd lrñka lreKq f.dkq lrkak'^ld,Éfþo 02
51
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 3'0 ( jdoH NdKavhkays iajrEmh jgyd .ksñka jdok yelshd m%o¾Ykh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 3'1 ( mdi,a ;+¾h jdol lKavdhïj,g Ndú; jk ßoau rgd iy ix.S;NdKavj, iajNdjh y÷kd.ksñka f;dr;=re /ia lrhs'
ls%hdldrlu 3'1'1 A ( — mxp ;+¾h kdoh yd thg wh;a jdoH NdKav y÷kd .ksuq˜
bf.kqï M, ( • mxp ;+¾h kdoh y÷kd .kshs'• mxp ;+¾h kdo j¾.S lrKhg wkqj NdKav j¾. lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 06 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • weuqKqu 01 ys we;=<;a lshùï m;s%ldfõ msgm;a'• foaYSh NdKav jdokh lrk wjia:djka ksrEmkh flfrk
PdhdrEmhla• mxp ;+¾h jdokhla iys; leiÜ mghla fyda iS' ã' ;eáhla• ls%hdldrlï 02 i|yd Tn úiska ks¾udKh lr.;a ls%hdldrlï
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• foaYSh NdKav j¾.SlrKh jQ mxp;+¾h kdoh ms<sn| ukd
wjfndaOhla ,nd ;sîu ix.S;h yodrk ,dxlSh isiqkg w;HjYHh'tys b;sydih yd mxp;+¾h hkq l=ula oehs hkak ms<sn|j wjfndaOhmq¿,a lsÍu fuys wruqKhs' tfiau mxp;+¾hg wh;a NdKav ms<sn|jo< wjfndaOhla ,nd Èh hq;=hs' ta ta NdKavhkays jHqyh" iajNdjh"Ndú; wuq øjH hk lreKq hgf;a isiqka oekqj;a l< hq;= h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• ls%hdldrlï 01 ys i|yka m%fõYh fyda iqÿi ks¾udKYS,S m%fõYh Ndú;
lrñka msúfikak'- lshùfï m;s%ldj isiqka w;g m;a fldg wid we;s m%Yakj,g ms<s;=re
,shjkak'- lshùfï m;s%ldj idrdxY .; fldg igyka fmdf;ys igyka lr
.ekSug i,iajkak'^ld,Éfþo 03&
• ls%hdldrlï 02 ys my; i|yka jdoH NdKav ms<sn|j tajdfha jHqyh"iajNdjh" Ndú; wuq øjH hk f;dr;=re o< rEm igyka we;=<;aj Tnúiska f.dv k.d.;a ls%hdldrlï ;=<ska wjYH oekqu ,nd fokak' tujdoH NdKavhkays Ndú; wlaIr yd flá mo fldgia lSmhla ms<sn|jir< wjfndaOhla ,nd fokak'
^ld,fþo 03&
^ojq," ;ïueÜgu" hla fnrh" .eg fnrh" w;a rndk" fldïnq" yla f.äh"
fydrKEj&
^9 fYa%Ksfha 2 jk ksmqK;djfha 2'2'1 ls%hdldrlu o Wmldß lr .kak'&
52
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 01
ls%hdldrlu 01
m%fõYh -
• foaYSh jdolhka ksrEmKh jk PdhdrEmhla fyda m%o¾Ykh lr fyda
mxp;+¾h jdokhla Y%jKhg i,iajd ta ms<sn|j isiqkaf.a oekqu msrslaIK
whqßka idlÉPd lrñka mdvug msúfikak'
• my; i|yka lshùï m;s%ldj lshùug i,iajkak'
ls%hdldrlu wxl 02
• iqÿiq m%fõYhla wkqj mdvug msúfikak'
• bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh hgf;a we;s Wmfoia wkqj Tn úiska ilid
.;a ls%hdldrlu ;=<ska mdvu ixj¾Oh lrkak'
• wjYH ;kays 9 fYa%Ksfha we;s mdvï fj; isiq wjOdkh fhduq lrkak'
^Wo(- 9 fYa%Ksfha ojq,a ;ïueÜgï ms<sn| mdvu&
weuqKqu wxl 01
lshùï m;s%ldj
isiq Wmfoia
• my; i|yka lshùu m;s%ldj lshjd wid we;s m%Yakj,g ms<s;=re ,shkak'
• tys f;dr;=re idrdxY .; fldg igyka fmdf;ys igyka lr .kak'
53
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
54
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
55
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
56
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
57
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
58
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu - ms<s;=re imhkak
1' ,xldj ;=< jdoH ix.S;h Ndú;d jQ njg we;s merKsu idlaIsh l=ula o@
2' mxp;+¾h i|yd we;s wfkla fhÿï fudkjdo @
3' mxp;+¾h hk jpkhys w¾:h ú.%yh ,shkak'
4' mxp ;+¾h jdohkays merKs ú.%yhl yd kQ;k ú.%yh w;r we;s iu úIu;d
,shkak'
59
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ls%hdldrlï 02 g wh;a jdoH NdKav ms<sn|j wOHhk lsÍfuka miqj tu
NdKav wh;a jk ia:dkhkag wkqj my; j.=j mqrjkak' j;auka u;h wkqj&
wd;; ú;; ú;;d; >k iqIsr
we.hSu -
• ls%hdldrlï 01 ys lshùï m;s%ldfõ w. we;s j.=j msrùug Wmfoia fokak'
60
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 3'0 ( jdoH NdKavhkays iajrEmh jgyd .ksñka jdok yelshd m%o¾Ykh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 3'1 ( mdi,a ;+¾h jdol lKavdhïj,g Ndú; jk ßoau rgd iy ix.S;NdKavj, iajNdjh y÷kd.ksñka f;dr;=re /ia lrhs'
ls%hdldrlu 3'1'1 B ( — ngysr ix.S;fha NdKav j¾.SlrKh wOHhkh lruqq˜
bf.kqï M, ( • ngysr ix.S; NdKav j¾.SlrKh y÷kd .kshs'• ngysr NdKav j¾.S lrKh wkqj NdKav j¾. lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • .=rejrhdg w;aje,la hgf;a we;s úia;rh wkqj ilid .kak'
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• ngysr ix.S;fhys NdKav j¾.SlrKh jQ String, wood wind, Brass
iy Precantaion hk NdKav j¾. w;rg j¾;udkfhys key BoardInstruments hk j¾.o tlaj we;' fï j¾. ms<sn| wjfndaOhla,nd§u ks¾udKd;aul m%;HlaIKh isiqkag uy;a msgqjy,lA jkqwe;' ngysr ;+¾h jdol lKavdhfuys Ndú; NdKav ms<sn|jwjfndaOhla ,nd ;sîu Wiia fm< ix.S;hg yodrkq ,nkfndfyda isiqkg m%fhdackj;a jkq we;' fuu NdKav jdoluKav,hl jdokh lrkq oelSfï§ ksjerÈj y÷kd .ekSfïyelshdj ,nd§u yd tys j¾.h yev ms<sn|j oekqj;a lsÍu fuuls%hdldrlñka wfmalaIs;h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• iqÿiq m%fõYhla u.ska mdvug msúfikak' ld,Éfþo 4 la mqrd úysfok
f,i wjYH f;dr;=re we;=<;aj f.dv ke.+ ls%hdldrlula u.ska ngysrjdoH NdKav j¾.SlrKh ms<sn|j wjfndaOh ,ndÈh hq;= h'
• String hgf;a we;s jh,ska mjqf,ys NdKavhkays iajr mrdYh wod<y``v;,h jeks lreKq hgf;a wjfndaOhla ,nd Èh hq;=h' fuys § my<fYa%Ks ;=< we;s mdvïo fhdod.; yel' .sgdrh ms<sn|jo kej; isysm;a l<hq;= h'
wind Instruments hgf;a tk NdKav w;=ßka ;+¾h jdol lKavdhï i|yd
Ndú; NdKavhka iÔùj fmkaúh fkdyels kï PdhdrEm u.ska fyda
fmkajd y÷kajd Èh hq;= h' tu NdKavhka wh;a y`v ;,h yd tajdfha iajr
mrdihka ms<sn|j fukau wood wind yd Brasswind ms<sn|j;a yd Single
Reed Double Reed ms<sn|j wjfndaOhla ,nd Èh hq;=hs' wod< NdKavhkays
kdu f,aLKhla my; olajd we;'
1' Euphonium 2. Trombone 3. French horn
4. Tuba 5. Clarinet 6. Flute 7. Piccolo
8. Alto saxophone 9. Tenor Saxophones
61
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• NdKav ms<sn|j oekqj;a lsÍfï § Glockeìpiel. Xylophone Vibraphone jeksNdKavhla percussion hgf;a we;s iajr ksmoúh yels NdKav nj y÷kajdÈh hq;=hs' tajd rEm igyka u.ska fyda fmkajd y÷kajd .ekSug ie<eiaúhhq;= hs'
• ;+¾h jdol lKavdhul Ndú; percussion NdKavo iÔùj fyda rEmigyka u.ska y÷kd .ekSug ie,eiaúh hq;=hs' my; olajd we;af;a ;+¾hjdol lKavdhul Ndú; isiqka oekqj;a l< hq;= NdKav lSmhls'
1' Side drums 2. Cymbal 3. Bass drums
4. T amboarine 5. Triangle
Key Board Insrtruments ys Accordioan yd melodica y÷kd .ekSug i<iajkak'
by; ish¨ NdKavhka ms<sn|j wjYH f;dr;=re imhd § ta ta NdKavhkagwod<j flá igykla f.dv ke.Sug fhduq lrjkak'
^ld,fÊo 04&
ie'hq (- fï i|yd fjka lr we;s ld,fþo 04 Tng iqÿiq mßÈ ixúOdkhlrkak'
we.hSu -
• NdKavhkays rEm igyka fmkajd NdKav y÷kd .ekSug i,iajkak'
.=rejrhdg w;aje,la
• miq.sh úIh ks¾foaYfhys ngysr ix.S; NdKav j¾.SlrKh mdvu iydh lr
.kak'
1' wmrÈ. ix.S; NdKav j¾.S lrKh
The Grouping of Instruments
W ood W ind Instruments
W ind Instruments
Brass W ind Instruments
62
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
WOOD WIND
• Flute
• Piccolo
• oboe - Double read
• Cor Anglais (Englsih horn) - Double reed
• Clarinet - Single reed
• Saxophones- single reed
• Bassoon - Double reed
BRASS
• Horn
• Cornet
• Trumpet
• Baritone
• Euphonium
• Bass
STRING
• Violin
• Viola
• Cello
• Double Bass
• Guitar
• Banjo Mandolin
• English Mandolion
• Balalika
PERCUSSION
• Bass Drum
• Timpani
• Side Drum
• Glockenspiel
• Xylophone
• Cymbals
• Tambourine
• Vibraphone
Key Board Instruments
• Piano
• Harpschord
• Pipe Organ
• Melodica
• Accordion
63
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 3'0 ( jdoH NdKavhkays iajrEmh jgyd .ksñka jdok yelshd m%o¾Ykh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 3'1 ( mdi,a ;+¾h jdol lKavdhïj,g Ndú; jk ßoAu rgd iy ix.S;NdKavj, iajNdjh y÷kd.ksñka f;dr;=re /ia lrhs'
ls%hdldrlu 3'1'2 ( — fmros. yd wmros. ;+¾h jdol lKavdhï ixhq;sh W.ksuq˜
bf.kqï M, ( • fmrÈ. ;+¾h jdol lKavdhul ixhq;sh bf.k .kshs'• wmrÈ. ;+¾h jdol lKavdhul ixhq;sh bf.k .kshs'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • weuqKqu 01 ys we;=<;a .fõIK m;s%ldfõ msgm;a
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• ;uka i;= iïm;a mßÈ mdif,a .=rejrhd fyda .=rejßh fya
;+¾h jdol lKavdhula f.dv k`.d ;sîu mdi,a ;=< j¾;udkfhaÈ oelsh yels Okd;aul m%jK;djhls' tys Ndú; NdKav ydjdok ffY,Ska wkqj fmrÈ. wmrÈ. jYfhka fjka fjkajf.dvke.=ko fïjdfha uQ,sl jYfhka Wiia wOHdmkfhka miqWiia fm< ix.S; úIh yodrK isiqka fndfyda fofkl= ix.S;.=rejreka f,i kej; mdi,a moaO;shg tlajk neúka zTjqka";=< ;+¾h jdol lKavdhï ms<sn|j ksjerÈ wjfndaOhla ,nd§ufuu ls%hdldrlfuka wfmalaIs;h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• iqÿiq m%fõYhla u.ska mdvug msúiSu' ^.fõIK m;s%ldj isiqkag fnod
fokak&
• úoHd,hSh ;+¾h jdol lKavdhï ixhq;sh yd fm< .eiaùu wOHhkhlsÍug wjia:dj i<id fokak' ^ isiqka /ialr fyda PdhdrEm u.ska fydaùäfhda mg u.ska & ;u mdi,a ;+¾h jdol lKavdhula fkdue;skïwi,u msysá mdi,a iydh ,nd .ekSug lghq;= lrkak'
• .fõIK m;s%ldfõ we;s f;dr;=re yd .fõIKh l< f;dr;=re wkqj
my; imhd we;s ud;Dld hgf;a l=vd fmd;a msxpla ieliSug Wmfoia
fokak'
- ;+¾h jdol lKavdhï j¾.
- ta ta lKavdhï i|yd Ndú; ix.S; NdKav
- tu NdKav fm< .iajd we;s wdldrh
- tu NdKav ta ta ia:dkhka ys fm< .eiaùug fya;= ^ir,j&
- fmrÈ. yd wmrÈ. lKavdhïys iu úIu;d
ie'hq - fuu ls%hdldlru i|yd fjka lr we;s ld,Éfþo .Kk 4 Tng
.e<fmk fia ixúOdkh lr .kak'
64
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqï 01
.fõIK m;s%ldj
fmrÈ. ;+¾h jdol lKavdhul ia:dk.;ùu
25 ^kdhl$ kdhsld&jisák ia:dkh
1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
17 18 19 20
21 22 23 24
) 1' 2' 3' 4 - ojq,a
) 5' 6' 7' 8 - ;ïueÜgï
) 9 " 12 - uyojq,a ^fíiav%ï&
) 10 " 11 - isïn,a
) 16" 13 - .egfnrh yd my;rg fnrh
) 14" 15" yd 17 isg 24 olajd - ngk,d ^ G - I&
) 25 - hIaÀh $ ylaf.äh$ fldïnqj ^kdhlhd$kdhsldj&
^wd& 30 kdhl $kdhsld
28 29
1 2 3
4 5 6
7 8 9
10 11 12
13 14 15
16 17 18
19 20 21
22 23 24
25 26 27
) 1" 3 - isïn,a
) 2 - uyojq, ^fíiav%ï&
) 4" 5" 6 - ;ïueÜgï
) 7" 8" 9 - ojq,a
) 10" 12 - .egfnr
) 11 - my;rg fnrh
) 13" 14" 15 - w;arnka
) 16" 17" 18 - mkaf;are $ Wvelals
) 19 isg 27 olajd - ngk,d ^ G - I fyda C)
65
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wmrÈ. ;+¾h jdol lKavdhul ixhq;sh ^mdi,a i|yd&
25 kdhl kdhsld
1 2 3 4
5 6 7 8
9 10 11 12
13 14 15 16
17 18 19 20
21 22 23 24
) 1' 2' 3' 4 - Side drums
) 5' 8 - Euphonium
) 6 - Cymbal
) 7 - Bass drum
) 9" 12 - 1st & 2nd Trombone
) 10 - French horn or Truned
* 13. 15 - 1st Trumpet
* 14, 16 - 2nd Trumpet
* 17, 18, 19 - 1st Clarinet
* 20 - Flute or Piccolo
* 21 - Alto or piccole
* 22,23 - 2nd Clarinet
* 24 - Tenor Saxophone
^wd&
31 Leader
1 2 3
4 5 6
7 8 9
10 11 12
13 14 15
16 17 18
19 20 21
22 23 24
25 26 27
28 29 30
) 1' 2' 3' - Side drums
) 4" 6 - Bass drum
) 5 - Cymbal
) 7" 8" 9 - Tambourine
* 10, 11,12 - Triangle
* 13, 14, 15 - Accordion
* 16 - 30 - Melodica
66
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 3'0 ( jdoH NdKavhkays iajrEmh jgyd .ksñka jdok yelshd m%o¾Ykh
lrhs'
ksmqK;d uÜgu 3'1 ( mdi,a ;+¾h jdol lKavdhïj,g Ndú; jk ßoau rgd iy ix.S;NdKavj, iajNdjh y÷kd.ksñka f;dr;=re /ia lrhs'
ls%hdldrlu 3'1'3 ( — rsoau rgd jhuq' ˜
bf.kqï M, ( • ;+¾h NdKav Ndú;fhka ßoau rgd jhhs'• ßoau rgd jdokh ri ú¢hs'• ßoau rgd ks¾udKh lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 06 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • ojq,a• ;ïueÜgï• my; rg fnr• w;a rnka• Wv rg fnr• uy ojq,• ihsâ v%ï• fíia v%ï
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (• ;+¾h jdol lKavdhul wNsudkj;a jdokh ;=< úúO ßoau rgd
rdYshla jdokh fõ' tlu ;d,hla ;=< úúO rgdjka f.dvke.sh yels w;r tu ßoau rgd ;=<ska júO jQ Ndjhka ksrEmkhlsÍfï yelshdjo we;' ;+¾h jdol lKavdhula ;=< wNsudkhokjk mßÈ ßoau rgd ;=,ska fYdalh ckkh lsÍu oelsh yel'
mdi,a ;+¾h jdol lKavdhï ;=<o pu;aldr nj u;= flfrkqfha;d, jdokh ;=<ska u;= lrkq ,nk úúO ßoau rgd ;=<sks' tjeksßoau rgd y\qkdf.k jdokh lsÍug isiqkaj fhduq lsÍu fuuls%hdldruka wfmalaIs;hs' fnr jdokfha § ksjrÈ wCIr jdokhlsÍu w;HjYH fkdfõ'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu 01 ys we;=<; m%fõYh fyda fjk;a ks¾udKYS,s m%fõYhla Ndú;d
lrñka m%fõY jkak'
• ls%hdldrlu 01 i|yd 9 fYa%Ksfha 4 jk ksmqK;djh weiqßka Tn úiska aks¾udKh lr.;a m%ia;drfha isiqka w;g m;a fldg fmrÈ. NdKavweiqßka th jdokh lsÍug i,iajkak'
• isiqka úiska ks¾udKh lr .ksñka jdokh lsÍug fhduq lrkak'
67
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• ls%hdldrlu 02 ys we;=<;a m%ia;drh fyda th weiqßka Tn úiska ks¾udKh
lr.;a m%ia;drhla isiqka w;g m;a fldg ngysr ;+¾h jdol NdKav
Ndú;fhka th jdokh lsÍug i,iajkak'
• kshñ; ld,Éfþo 06 Tng iqÿiq mßÈ ixúOdkh lr .kak'
weuqKqï 01
m%fõYh -
• má.; lrk ,o ;+¾h jdol lKavdhul fldgila isiqkag Y%jKh lsÍug
i,iajkak' tys jdokh lrkq ,nk ßoau rgd ms<sn|j isiqkaf.a woyia úuiñka
idlÉPd lrkak'
ls%hdldrlï wxl 01 -
• 9 fYa%Ksfha 4 jk ksmqK;dfõ 4'2' 2 ksmqK;djh we;s m%ia;drh isiqka w;g
m;alr fmrÈ. jdoH NdKav weiqßka jdokh lrjkak'
• isiqkaf.a ks¾udK l=i,;d fhdod .ksñka Tjqka úiskau ks¾udKh lr.;a ßoau
rgd jdokhg fmd<Ujkak'
ls%hdldrlï 02
• my; § we;s m%ia;drh isiqka w;g m;afldg ngysr ;+¾h jdoH NdKavhkaf.ka
jdokhg fhduq lrjkak' tys x fhdod ;sfnk ia:dkhkays jdokh l< hq;=
njg Wmfoia fokak'
• wmrÈ. ;+¾h jdol lKavdhï i|yd ßoau rgd jdokh
^ld,Éfþo 06 hs &
68
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
69
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 4'0 ( ix.S; ridiajdofha fhfoñka Ôú;fha úkaokSh wjia:d ydne£ udkisl ;;a;ajhka <`.d lr .ekSug yqrefjhs'
ksmqK;d uÜgu 4'1( iïNdjH ix.S; Ys,amSka y÷kd.ksñka Tjqkaf.a ix.S; lD;sridiajdofha yqrefjhs'
l%shdldrlu 4'1'1 ( zz .i,a .dhkd ri ú¢uq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( • .i,a .dhlhska ms<sn|j y÷kd .kshs'• .i,a .S; ri ú¢hs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( • .i,a .S we;=<;a Y%jH mg fyda V.C.D• weuqKqï 01 ys we;=<;a lshùï m;s%ld msgm;a
úIh lreKq meyeÈ<s lr.ekSug w;aje,la (-
• .i,a .S;hla .dhkd lsÍfï ksmqK;dj iy .i,a .dhk ffY,sfhys,CIK ms<sn|j isoaOdka;uh jYfhka fï jk úg isiqka y÷kdf.k we;'
• Bg wu;rj iqm%isoaO .i,a .dhlhska jk mkalÊ Wodia" Y%S .=,dïw,S iyc.að;a isx hk Ys,amSka y÷kd .ksñka Tjqka .dhkd lrk ,o .i,a .Sriúkaokhg yqre lsÍu fuu ls%hdldrlfuka wfmaCId flf¾'
• .i,a .dhk ffY,sfhys ,CIK uekúka úoyd oelafjk Tn jvd;a leu;s.i,a .S; fï i|yd f;dard.kak'
• ix.S; Ys,amSka ;sfokdf.a .S; Y%jKhg fhduqlrjñka" ridiajdohg yqrelsÍu i|yd" ld,Éfþo 03 la fhdod .kak'
.i,a .dhlc.að;a isx.a
70
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh (• óg fmr wOHhkh l, .i,a .Shla .hkd lrñka .i,a .dhkd ffY,sfhys
,laIK u;lhg k.kak'• ta ms<sn|j isiqka iu`. idlÉPdjl fhfokak• .i,a .dhkd ffY,sfhys ,CIK ms<sn|j woyia oelaùug wjia:dj fokak'• tla tla Ys,amSka .hk ,o .S; Y%jKhg fhduq lrñka" tu ,laIK úoyd
oelafjk wjia:d ms<sn|j .S;h kej; kej; wikakg i,iajñka ;yjqrelrkak'
• tu .i,a .dhkh i|yd fhdodf.k we;s ix.S; NdKav ms<sn|j idlÉPdlrkak'
• weuqKqï wxl 01 ys oelafjk lshùï m;%h wOHhkh lsÍug isiqka fhduqlrkak'
• tla tla .dhk yd ix.S; Ys,amSka y÷kd.ekSug wjia:dj i,iajkak'
we.hSu (-• .i,a .dhk ffY,sfhys ,laIK ,shkak'• tla tla .i,a .dhlhska ms<sn|j flá ye¢kaùula lrkak'
m%fõYh ( ;í,djdokhla Y%jKhg i,iajkak' ta ms<sn| isiq woyiaúuikak'
Pankaj Udhas is a pre-eminent Ghazal singer
from India. He is credited with bringing this
unique singing style where Urdu verses of poets
are set to music to the mass audience across
the country along with other musicians like Jagjit
Singh and Talat Aziz.
71
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
lshùfï m;%sldj
.i,a .dhlhska
1' mkalÊ WOdia (-Wm; 1951-5-17 fcÜm¾" .=crdá m%dka;h'bkaÈhdfõ isák olaI .i,a .dhlfhls' W¾ÿ moud,djkaiys; .i,a .dhkh fmdÿ ckhd w;r m%p,s; lsÍuiïnkaOfhka fudyqg úfYaI ia:dkhla ysñfõ' fudyqf.ajeäuy,a fidhqrka jk ukayd¾ Wodia ks¾u,a Wodia Ñ;%mgmiqìï .dhlhka f,i m%isoaOh' uqïndhs j, Xavier's
úoHd,fhka bf.kqu ,nd we;' fudyq uq,skau Naam Ñ;%mghg.dhkfhka odhl ù we;' fuyq úiska Ñ;%mg miqìï .dhkhi|yd úYd, jYfhka odhl ù we;' 2006 § moau Y%S iïudkfhka
msÿï ,nd we;' ckm%sh Ñ;%mg i|yd .S; .dhkd lr we;'
ù¾id¾ - ;=ï mdia wd rfya fyda" .S;fha mo rpkh lr we;'
Wud¾" ndnq,a Ñ;%mgj, miqìï .dhkh lr we;'
2' c.að;a isx.aWm; 1941-2-8 Èk - rdcia:dkfha " .ka.kd.¾ k.rfhabkaÈhdfõ iqm%isoaO .i,a .dhlfhls' yskaÈ" mxcdí" W¾ÿ"fnka.d,s" .=crdá iy fkamd,a NdIdjkaf.ka" .i,a .S; úYd,m%udKhla .dhkd lr we;'
l=refCIa;% úYaj úoHd,fhka b;sydih ms<sn| Wmdêhla ,nd
we;' 1976 § H.M.V.L.P ;eá úYd, m%udKhla t<s olajd we;'
c.að;aisx f.a iqúfYaI;ajh jkafka meyeÈ,s lgy`v iy w¾O
Ydia;S%h nj" .i,a .dhkd ;=<ska ukdj ms<sônq fõ' 1967 §
ìvq c.a ð;a" Ñ;%d iu`. újdy ùuh' fofokdu tlaj .dhkh
lrk ,o .i,a .dhkdo bka miq m%p,s; ù we;'
Bg wu;rj fnd,sjqâ Ñ;%mg i|yd o miqìï .dhlfhla
f,i m%isoaO ù we;' tfukau .i,a .S; fndfyduhla rpkd
lsÍfuka o odhl ù we;' Ncka .dhkfhys o b;d olaIfhla
f,i m%lgh' fudyq úiska .hk ,o m%isoaO .i,a .Shla
jkafka" — pqmafla pqmafla rd; Èka wdiq nydfka hdoa ffy—'
moau N+Ik iïudkh 2003' Teacher's Achievement iïudkh
2006 § ,nd we;'
72
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 4'0 ( ix.S; ridiajdofha fhfoñka Ôú;fha úkaokSh wjia:d ydne£ udkisl ;;a;ajhka <`.d lr .ekSug yqrefjhs'
ksmqK;d uÜgu 4'1( iïNdjH ix.S; Ys,amSka y÷kd.ksñka Tjqkaf.a ix.S; lD;sridiajdokfha yqrefjhs'
l%shdldrlu 4'1'2 ( zz LHd,a .dhkd ri ú¢uq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( • iïNdjH ix.S; Ys,amSka y÷kd .kshs'• LH,a .dhkd ri ú¢hs'
ld,h ( ld,fþo 05 hs
.=Kd;aul fhojqï( • Ndr;Sh ix.S;{hska f.a Wia;doa" wó¾Ldka" Wia;doanfâ.=,dï w,sLdka" m¾úkd iq,a;dka" mKaä;a ciardÊìï Wia;doa rISâ Ldka ìïfika fcdaIs& fyda fjk;a Ydia;S%hYs,amSkaf.a .hkd we;=<;a Y%jH mg
úIh lreKq meyeÈ<s lr.ekSug w;aje,la (-• 10" 11" 12 fYa%Ksj,§ W;a;r Ndr;Sh ix.S;fha rd. lsysmhlg wh;a LHd,a
.S; j, iajNdjh y÷kdf.k Ys,amdx. m%.=K lrñka .dhk $jdok hkaysm%dfhda.sl yelshd m%o¾Ykh lr we;'
• Bg wu;rj LHd,a .dhkd ffY,sfhys ,CIK úoyd olajñka Ndr;fhaw;s olaI iïNdjH ix.S; Ys,amSka jk Wia;doa wó¾Ldka" Wia;doa nfâ.=,dï" w,s Ldka" m¾ùka iq,a;dkd" mKaä;a miarÊ" ìïiska fcdaIs Wia;doarISâ Ldka fyda fjk;a m%isoaO ix.S;{hska úiska .dhkd lrk ,o LHd,a.S; Y%jKhg fhduq lrjd" tu .dhkd ffY,sfhys ,CIK y÷kd .ekSulatu Ys,amSka ms<sn|j y÷kd .ekSu;a fuu ls%hdldrlfuka wfmalaId flf¾'
• LHd,a .dhkd ffY,sfhys ish¨u ,CIK m%o¾Ykh jkfia by; i|ykaix.S;{hska úiska .hk ,o Ydia;S%h .dhkhla f;dard.kak'
• wd,dm" uOHd,dm" úúO ;dkj¾." we;=<;a jkfia .S; f;dard .ekSujeo.;a fõ'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh (• óg fmr wOHhkh l, LHd,a .Shla .hkd lsÍug isiqkag wjia:dj
fokak' LH,a .dhk ffY,Sfhys ,laIK ms<sn|j isiqka iu`. idlÉPdjlafufyhjkak'
• f;dard.;a LH,a .S;h Y%jKhg fhduq lrkak'• LHd,a .dhk ffY,sfhys ,CIK ms<sn|j wjOdrKh lrñka tu wjia:d
Ys,amSh .dhkfha § we;s fhdodf.k we;s wdldrh olajkak'• fï wkqj fuu ix.S;{hskaf.a lD;Ska fjka fjka jYfhka Y%jKhg
fhduq lrjñka ridiajdofha yqre lrjkak'
73
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• wd,dm .dhkh " .S;h wdrïN lsÍu" uqLvd fldgi .dhkh" ;d,h u;".S;fhys iuia:dkh fmkaùu" .S;fhys" uOH" fnda,a wd,dm" .dhkh";dkd,xldr .dhkh" .ul" uQ¾ls" ókaâ" jeks Ys,am l%u Ndú; lrkwhqre ;d,h iu. fmkajk Ys,amSh oCI;d jeks fldgia wjOdrkh lrkak'
• fï i|yd ld,Éfþo 5 la fhdod .kak'
we.hSu (-• weuqKqï 01 ys i|yka lshùï m;s%ldj" wOHhkhg i,iajkak'
lshùfï m;%sldj
iïNdjH ix.S; Ys,amSka
mKaä;a ìïfika fcdaIs Bimsen Joshi
Wm; 1922 2-4 Èk z.vd.a Z k.rh (Gadag) yskaÿia:dkS Ydia;S%hix.S;fha w.% .KH LHd,a .dhlfhls' LHd,a .dhkfhys olaIfukau " Ncka .dhfkys o oialï fmkajd we;' 1943 È uqïndhs".=jka úÿ,s Ys,amsfhla yeáhg fiajh lr we;' ìïiaska fcdaIs f.a.=rejrhd jQfha wíÿ,a lÍï Ldkah' —lsrdkd˜ >rdKdjg wh;a' wjqreÿ19 § Tyq m%:u bÈßm;a lsÍu lr we;' tu m%ix. j,§ b;d ksjerÈf,i" ksYaÑ; f,i iajr yiqrejñka LHd,a .dhkd bÈßm;a lr we;'Tyq úiska .ehQ rd. w;r" mqrvd Y=oaO l,HdKa" ñhdkals f;daä"mqßhdOkdYs%" uq,a;dks" Nsïm,dis" Ldkvd" rdïl,s" úfYaI ;ekla
.kS' Tyqgu wdfõksl jQ ffY,shlska .dhkd lsÍu úfYaIh' Ñ;%mg lsysmhlg .dhkfhkaodhl ú we;' (Basanth Bahar. Bribal my brother. Thansen, Ankahee) fu;=ud my; i|ykaiïudkhkaf.ka msÿï ,nd we;' moau Y%S 1972
moau N+Ika 1985 " moau úN+Ik 1999 uyd rdYag% N+Ika 2002" l¾kdglr;ak 2005" Ndr; r;ak 2008''
Wia;doa wó¾LdkaWm; 1912-8-15" úm; 1974-2-13
b;d m%isoaO bkaÈhdkq Ydia;S%h .dhlfhls' wkaød >rdKdjgwh;a fõ' bkaÈhdfõ uOH m%foaYfha b;d m%isoaO LHd,a iy ;rdKd.dhlfhla f,i m%isoaOh' 1934 - 1974 olajd .dhl Ôú;h fydnjdwe;' idrx.s jdolfhla jQ Yó¾Ldka" Tyqf.a mshd fõ' Tyqf.kaidrx.S jdokho bf.k f.k we;' Tyqgu wdfõKsl jQ .dhkffY,shla ìysl< ix.S;{fhls' b;d meyeÈ,s .eUqre;u y`vlkshq;a Tyq i¾.ï" ;dka" fnda,a ;dk" nvd;a wd,dma jeks Ys,am l%ufhdod .ksñka nvd LHd,a fpdgd LHd,a" qw,xldrj;a f,i bÈßm;alr we;' LHd,a .S j, ;kq ks¾udKhg mo rpkh b;d jeo.;ahkak Tyqf.a u;h úh' z;drdkdZ .dhk ffY,sh m%p,s; lsÍu
i|yd m%h;ak oerE wfhls' Tyq jeä jYfhka cqïrd" tala;d,a" ms%h l< w;r ir, f,i ;d,jdokh lsÍu ms%h lf<a h' Ñ;%mg i|yd .S; .dhkfhka odhl ù we;' (Baiju Bawra.Shabaab, Janka Janka þayal Baaje) o¾.dß LKavd" ud¾í" uq,a lD;s rd. Tyq .hk úYsIag
74
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
.dhkd f,i ;eá .; lr we;' ix.S; kdgla welvñ iïudkh 1967 o" moau N+Ikaiïudkh 1971" ckdêm;s iïudkh 1971 § ,nd we;' Tyqf.a YsIHhka f,i mKaä;awurkd;a" lkka" YS% ldka;a" uql=kaä f.daiajdñ" .fÊkaø nlaIs" ye¢kaúh yel'
fí.ï m¾ùka iq,a;dka -
Wm; 1950" weieï m%dka;fha yskaÿia:dks Ydia;S%h ix.S;fõÈkshls'máhd,s" >rKdjg wh;ah' weh — Ydia;S%h ix.S;fha /ðkZ hkúreodj,sfhka kï flf¾' uj - urE*d uisï" mshd blaruq,auiSâ' m<uq .=rejrhd jQfha wehf.a mshd h' weh tkafudahs ,ysßhgf;a l,algdjg f.dia ix.S;h yodrd we;' 1973 isg wehWia;doa" ä,aYdâldkaIka ^lsrdkd .rdkd& ix.S;h yodrd we;'wehf.a m<uq m%ix.h 1962 § bÈßm;a lrk ,oS' 1965 isg .S;má.; lr we;' weh Ñ;%mg i|yd .dhkfhka odhl ù we;'^.vd¾" l=oarka iy mdlSId hk Ñ;%mg i|yd& moau YS% iïudkh".dkaO¾j l,dksh 1980" ix.S;a iurd.S iïudkh 1984" oCI;u
.dhsldjg ysñ *s,aï f*hd¾ iïudkh 1981 ^ Ñ;%mgfhys — yfï ;=ïfi mHd¾ l=oarka ˜
.S;hg& ix.S;a kdgla welvñ iïudkh 1999 ,nd we;'
mKaä;a ciardÊbkaÈhdfõ y¾hdkd k.rfha Wm; ,nd we;' fïyajeá>rdkdjg wh;a h' j¾;udkfha ckms %h b;d oCI
ix.S;{fhls' fudyqf.a mshd o" oCI ix.S;{fhls' ima;l ;=fkauyeisrúh yels m%n, lgy`vla Tyq i;= h' Tyq Ncka .dhkfha ooCI h' cq.,a nkaÈ .dhkd l%uh" merKs .dhkd l%u jk uq¾pkd;=;s .dhkd" ckm%sh lsÍug fu;=ud úfYaI odhl;ajhla ,nd §we;' tfukau fu;=ud úYd, isiq msßila fCIa;%hg odhl lrwe; ' ikaÔõ wNHkal¾" iquka f.daIa" á%maá uqL¾ð" pkaøfial¾iajdñ" bka lsysm fofkls' moau úN+Ika 2000" ix.S;a kdglawelvñ 1987" ix.S;a l,dr;ak iïudk ,nd we;' bkaÈhdfõiÔú f,i Ydia;S%h .dhkd bÈßm;a lsßfuys ,d w;s oCIfhlajk w;r LHd,a .S; úYd, m%udKhla ;eá.; lsÍfuys ,d odhl
ù we;' Ñ;%mg lsysmhlgo .dhkfhka odhl ù we;'
Wia;doa nfâ .=,dï w,sLdka
Wm; 1902 - 4-25 " úm; 1968 oCI bkaÈhdkq Ydia;S%h.dhlfhls' m;shd,d .rdkdjg wh;ah' mshd o m%isoaO.dhlfhls' jhi 7 § idrx.c mofha iy .dhkh mqyqKqj ,ndwe;' ndnd iskaaê Ldkaf.ka .=re yqrelï ,nd we;' idrx.sjdokfhka ix.S; Èúh wdrïN lr we;' l,algd k.rfhameje;ajq m%ix.hl § b;d oCI f,i .dhkd bÈßm;a lr we;'1944 § wíÿ,a lßï ldka" w,a,dÈhd Ldka iy *hiaLdka jeksix.S;{hska iuld,skhka f,i ckm%sh ù we;' m<,aiajrmrdihlska hq;a ;s% ima;lfhau lvy`v yeisßúh yels oCI.dhlfhls' ziírka.aZ hk kdufhkao fudyq m%isoaO ù we;'Ncka .dhlfhla f,io .i,a .dhlfhla f,i o ckms%sh ùwe;'
75
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 04
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 4'1iïNjH ix.S; Ys,amSka y÷kd .ksñka Tjqkaf.a ix.S; lD;sridiajdofha yqrefjhs'
2' úIh ikaOdrh (-.i,a .dhkd ffY,sh y÷kd .ekSu.i,a .dhlhska y÷kd .ekSu.i,a .S riúkaokhg fhduq lsÍuLHd,a .dhk ffY,Sh y÷kd .ekSuLHd,a .dhk ffY,sfhys m%ùK .dhlhska y÷kd .ekSu'LHd,a .S riúkaokhg fhduq lssÍu
3' WmlrKfha iajNdjh (-.i,a .S iy LHd,a .S; ri ú£uiïNdjH ix.S; Ys,amSkaf.a f;dr;=re j.=.; lsÍu'
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - f;dard.;a rd.hg wod< j úfYaI iajr ix.;s .dhkh $jdokhlrhs'
- Y%jKfhka rd. kï lrhs'- y÷kd.;a rd.fhys wd,dm .dhkh$jdokh lrhs'- ;d,hg wkq.; jkfia" uOHd,dm iu. ia:dhs" wka;rd
.dhkh$jdokh lrhs'- uOH,h .S; " úúO ;dk j¾. fhdoñka w,xldrj;a f,i
.dhkh$jdokh lrhs'- LHd,a .S; ffY,sfhys wdlD;shg wkqj ta ta wx. wkq ms<sfj<ka
bÈßm;a lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia
my; oelafjk m%Yakj,g ms<s;=re iqodkï lrjkak'
- f;dard.;a .i,a .Sfhys wdlD;sh ms<sn| woyia olajkak'
- .i,a .dhlhska ms<sn| f;dr;=re j.=.; lrkak'
- Tn f;dard.;a .i,a .dhlfhl=f.a .S;hl fldgila .dhkh jdokh
lrkak'
- LHd,a .S;hl wdlD;sh ms<sn| meyeÈ,s lrkak'
- LHd,a .dhlhska ms<sn| f;dr;=re j.= .; lrkak'
- Tn Y%jKh l< LHd,a .S;fhys ia:dhs fldgi .dhkh$jdokh
lrkak'6' we.hSï ks¾Kdhl
1' 1 m%Yakhg wod<j oelajq woyiaj, id¾:l njg - ,' 042' 2 m%Yakhg wod<j lreKq meyeÈ,s lsÍug - ,' 043' 4 jeks m%Yakhg wod<jq lreKq oelaùug - ,' 044' 5 jeks m%Yakhg wod< lreKq oelaùug - ,' 045' f;dard.;a ffY,Shg wod<j .S; .dhkh$jdokh - ,' 04
76
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 4'0 ( ix.S; ridiajdofha fhfoñka Ôú;fha úkaokSh wjia:d ydne£ udkisl ;;a;ajhka <`.d lr .ekSug yqrefjhs'
ksmqK;d uÜgu 4'1( iïNdjH ix.S; Ys,amSka y÷kd.ksñka Tjqkaf.a ix.S; lD;sridiajdokfha yqrefjhs'
l%shdldrlu 4'1'3 ( zz ;í,d jdok wx.ZZZZZZZZZZWia;doa w,a,d rlaLd" Wia;doa YǾ yqfiaka" Wia;doa wyuâ cdka;srlajd
bf.kqï M, ( ;í,d jdokhla ri ú¢hs';í,d jdolhka ms<sn| f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( ;í,djla" ;í,d jdokhl wx. we;=<;a Y%jH fyda oDYH mghla
.=rejrhdg Wmfoia-;í,d jdokhla riú£u;a ;í,d jdokhl we;=<;a wx. y÷kd.ekSu;a
fuu ls%hdldrlfuka wfmalaIs;h' ;í,d jdokhl wdlD;sh fjk;a ix.S;NdKavhl Ydia;S%h jdokhl wdlD;shg jvd fndfyda fjkia neúka fuumdvu ;rula ixlS¾Kh' fuys§ 10 jif¾§ W.;a ;í,dfjka wCIrksl=;ajk ia:dk yd ;í,d jdokhla riú¢uq hk mdvï o 8 jif¾ § W.;a;í,d jdokhl we;=<;a wx. hk mdvï ;s%;ajh mßYS,kh lrkak' ;í,djdokhl we;=<;a wx. tlska tl fjkafldg oelaùuo jeo.;a fõ' 'fuys§ .=rejrhdg tu mo fldgia ms<sn| wjfndaOhla ;sìh hq;=h' fïi|yd úfYaIfhka ilia l< ;í,d jdokhla fhdod .ekSug yelskïmyiq fõ'
;í,d jdokhg wu;rj ;í,d jdolhska ms<sn| f;dr;=re .fõIKhlsÍuo fuu`.ska wfmalaIs;h' Wia;doa w,a,d rlaLd iy Wia;doa YlS¾ yqfiaka" W;a;doa wyïâ cdka lsr;ajd hk iqm%isoaO ;í,d jdolhska fofokdms<sn| f;dr;=re o isiqkag bÈßm;a l< hq;=h'
ls%hdldrlï ixj¾Okh (;í,dj" ;í,d jdok yd 8 iy 10 jif¾ È y÷kd.;a ;í,d jdokh
mss<sn| mdvï w,,d flá idlÉPdjla lrkak' weuqKqu wxl 01 ys we;=<;am%fõYh bÈßm;a lrkak' wxl 01 ls%hdldrlfuys fhdojkak'
77
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
sweuqKqu 01
m%fõYh ( ;í,djdok fldgila Y%jKhg i,iajkak' ta ms<sn| isiq woyiaúuikak'
lshùfï m;%sldj
ls%hdldrlu wxl 01 - ;í,d jdokhl we;=<;a wx.
fGaldj ( ;í,d jdokhg mokï jQ ;d,fha ;d, moh fGaldjhs' fuys § fGaldjl=vd w,xldr mo fldgia fhdod jdokh lrhs'
ldhod ( uQ,sl yia; idOk wNHdi we;=<;a mo fldgia h' tla ldhodjlawdj¾; 01 lg iSudfõ'$ OdOd;sg$ OdOd;=kd$ ;d ;d ;sg$ Od Od ;= kd $ ^;s%;d,a ldhod&
m,agd ( uQ,sl yia; idOk wNHdi i|yd fhdod .kakd w,xldr j,ska hq;a mo fldgils'
.;a ( uDÿ wlaIrhkaf.ka ne|qKq wdjra; 02 lg fyda 03 lg iSud jQ moúfYaIhls'
uqLqvd ( uDÿ wlaIrj,ska m%nkao jQ flá w,xldr mo úfYaIhls' wdj¾; 1 lgfyda 02 lg iSudfõ'
mrka ( wdj¾; 4 la fyda Bg jeä .Kkla ;sydhs iys;j jdokh jk .dïNsrmo úfYaIhls'
;sydhs ( hï lsis mo úfYaIhla ;d,fha iu.%yfhka fyda fjk;a ud;%djlskafyda wdrïN fldg th tlu whqrlska f;jrla jdokh flf¾ kï ta;sydhs kï fõ' wjidkfha iu.%yhg jefÜ'
f,fyrd ( ;í,d jdokh i|yd mokï jQ ;d,fha iajr jdoH ndKavhla iNdfhka;d,fha ksYaÑ; ud;%d ixLHdj wkqj hï lsis kdoud,djla jdokhlsÍu f,fyrdjhs' jhk ;d,fha kshñ; ud;%d ixLHdjg .e,fmkmßÈ lsishï iajr jdoH NdKavhlska ^i¾mskdj" idrx.s" jh,Ska"tiardÊ& rd.Ys%;j m%nkaO fldg jefhk jdok wx.hhs' fuu ix.S;LKavh ;d,fha iu.%yh wjOdrKfhka oefkk mßÈ m%nkaO fldgwe;'
pl%o¾ ( ;sydhs iys; jQ hï lsis mo fldgila f;jrla jdokh fldg wka;suO wlaIrh iu.%yhg meñKSu jl%odrh kï fõ'
78
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 04
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 4'1ú,ïN,h g iqúfYaIjQ ;d, mo tlsfkl ii|ñka tajd m%dfhda.sljwNHdi lrhs'
2' úIh ikaOdrh (-- tala;d,a ' fp!;d,a" Oud¾" ;s,jvd y÷kd .ekSfï wNHdi iyiu.=K ksrEmKh- ;d,mo ixikaokh- tala;d,a fp!;d,a ;í,dfjka ksrEmKh
3' WmlrKfha iajNdjh (- - m%dfhda.sl ls%hdldrlï
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - tala ;d,a " fp!;d,a" Oud¾ ;s,jvd hk ;d, ;d,mo y÷kd .kshs'- tys iu.=K ksrEmKh lrhs'- fjk;a ;d,mo yd ixikaokh lrhs'- tala;d,a fp!;d,a ;í,dfjka ksrEmKh lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia- tala;d,a fp!;d,a ksrEmKh lsÍug wjia:dj fokak'- Oud¾ ;s,jvd ksrEmKh lsÍug wjia:dj fokak'- tu ;d,mo fjk;a ;d,mo iu. ixikaokh lsÍug i,iajkak'- tala;d,a ;í,dfjka ksrEmKh lsÍug i,iajkak- fp!;d,a ;í,dfjka ksrEmKh lsÍug i,iajkak'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' tala;d,a fp!;d,a ksrEmKh lsÍug - ,' 042' Oud¾ ;s,jvd ksrEmKh lsÍug - ,' 043' ;d,mo ixikaokh lsÍug - ,' 044' tla;d,a ;í,dfjka jehSug i,iajkak' - ,' 045' fp!;d,h ;í,dfjka jehSug i,iajkak - ,' 04
uq¿ ,l=Kq 20
79
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 4'0 ( ix.S; ridiajdofha fhfoñka Ôú;fha úkaokSh wjia:d ydne£ udkisl ;;a;ajhka <`.d lr .ekSug yqrefjhs'
ksmqK;d uÜgu 4'1( iïNdjH ix.S; Ys,amSka y÷kd.ksñka Tjqkaf.a ix.S; lD;sridiajdofha yqrefjhs'
l%shdldrlu 4'1'4 ( zz is;d¾ " tiardÊ" ika;+¾ ifrdaoa" ngk,d jh,ska jdokridiajdohZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( úúO ix.S; NdKavj,ska" jdok fldgia Y%jKhg i,iajhs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( wod< NdKavj, jdok we;=<;a Y%jH oDYH mg weuqKqu wxl 01lshùï m;s%ldj weuqKqu 02 j.=j'
.=rejrhdg Wmfoia-6- 11 jirj,È by; i|yka NdKav iuyrla jdok ridiajdoh mdvïj,g
we;=<;aj we;' kuq;a Wiia fm< mka;sj, isiqkag Bg jvd úia;r iys;j yd.eUqre uÜgulska jdok ridiajdoh bÈßm;a lsÍu wfmalaId flf¾' tla tlaNdKav i|yd iqÿiqjk wdldrfha jdok wx. we;=<;a Y%jH oDYH mg weiqßkafuu ls%hdldrlu ixj¾Okh l< yel' tys§ ks¾foaYs; rd.j,g wod, tajd kïjvd;a iqÿiqh' my; i|yka ,ehsia;=fõ we;=<;a Ys,amSka fï i|yd fhdod.;yel'
is;d¾ ( mKaä;a rúYxl¾" mKaä;a ksÅ,anek¾ð" W;a;doa ú,dh;a Ldka" wdpd¾hks¾u,d l=udß frdøs.=" m%§ma r;akdhl" fla ta O¾uisß fmf¾rd'
tiardÊ ( mKaä;a wiSiapkaø fnk¾ðiqo;a úl%uisxy" rkdë¾ frdahs" wks,a ñysßmekak" ksYdoa y÷kam;srK'
ika;+¾ ( mKaä;a Ysjl=ud¾ Y¾ud" mKaä;a lreKdr;ak lsßj;a;=vqj
ifrdaoa ( Wia;doa w,s wland¾ LdkaWia;doa wïcdâ w,s Ldka
ngk,d ( mKaä;a yßm%idoa fp!rishd" mKaä;a mkakd,d,a fidaIawks,a ñysßmekak" ù' fyaumd, fmf¾rd
jh,ska ( mKaä;a ù' Ô' fcda.a" wdpd¾h tka rdcï" à' tia' lkakka" nd,dÔfidauisß bf,aisxy uhd" î' úlag¾ fmf¾rd uhdví' ã' wurfoaj" ;=Idr r;akdhl
80
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
m%fõYh ( b.ekaùug wfmalaIs; NdKavhg wod<j jdok fldgila Y%jKhgi,iajkak'
weuqKqu 4'1'1 g wh;a lshùï m;s%ldj isiqkg lshùug wjia:djfokak'
weuqKqu 4'1'2 g wh;a j.=fjys i|yka f;dr;=re iïmq¾K lsÍu i|ydisiqka fufyhjkak'
sweuqKqu 01
lshùfï m;%sldj
is;d¾ jdokh ( is;drh .;a ffY,sfha jdoH NdKavhls' fï i|yd úúO ;d, Ndú;d
flf¾' .;a ú,ïn,h iy uOH,h jYfhka jdokh flf¾' .;a ffY,sh
wdrïNfha § wd,mh §¾>h tu wd,dmh wjidkfha fcdaâ wd,dm jdokh
flf¾' th ßoauhdkql=, njla fmkajhs' .;a uOHfha o wd,m Ndú;d fõ'
bka miqj ;dkd,xldr jdokh lrk w;r uOH,h .;a jdokfha § úúO
úÑ;% ;dkd,xldr jdokh flf¾' wjidkfha oD; ,fhka CO,d jdokh
lr ;sydhs jdokfhka wjika flf¾'
tiardÊ jdokh
tiardÊ jdokh i|yd o Bgu iqúfYaI jQ .;a ffY,sfha jdok iy .dhlS
ffY,Sfha jdok fhdod.kS' fuys§ o ú,ïn uOH oD; wd§ jYfhka
jdokh lrk w;r wd,dm ;dkd,xldr yd CO,d o fhdod.kS' jdokh
wdruNfha lrkq ,nk wd,mhg miq ßoaudhdkql+, nj olajk wd,mh
WmÊ kñka ye¢kafõ'
ika;+¾ jdokh ika;+rh wfkla ;;a NdKavj,g jvd fjkia NdKavhls' fuys ;;a ixLHdj
wfkl=;a ;;a NdKavj,g jvd jeäh ^tla iajrhg ;;a ;=k ne.ska &
lajd,ï kue;s WmlrKhlska jhkq ,efí' tu WmlrKfhka ;;g ;Ügq
lsÍfuka y`v Wmojk w;r tys§ hï wdldrhl lïmkhla ;f;ys& we;sfõ'
ix;+¾o .;a ffY,sh úÑ;%f,i Ndú;d jk jdoH NdKavhls' wd,dm jdoH
NdKavfha Ys,am l%uhka weiqfrka Bgu wdfõKsl yevhlska fhdod .kS'
nyq,j oD; ,h .;a jdokh flf¾' úúO ;dkd,xldr l%u tu NdKavfhys
jdoH Ys,aml%uhkag wdfõKsl yd WÑ; mßÈ Ndú;d fõ'
81
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ifrdaoa fïys jdokh i|yd fhdod.kafka o .;a h' .eUqre y`vla Wm§' m¾od
fkdue;s neúka we`.s,s mqjrej u; ókaâ fh§u' w,xldrj l< yel' úúO
;dkd,xldr l%u yd jdok Ys,am l%u fuu NdKavhg wdfõKsl ffY,Sh
wkqj fhdod .kakd NdKavhls' nyq,j fhdod.kakd NdKavhls'
ngk,dj ngk,d jdokh Ydia;S%h jYfhka jeä ÈhqKq lsÍu Wfoid mKaä;a
mkakd,d,a f>daIa yd mKaä;a yßm%idoa fp!rishd w.kd fufyhla lr
we;' tlu ia:dkfhka my< yd by< iajr bmoùfï yelshdj ngk,dj
i;=h' fuh .dhlS NdKavhls' ú,ïn ,h uOH,h .S;o .;a o jdokh
flf¾' wd,dm ;dkd,xldr WmÊ fuu NdKavfhka b;d úÑ;%j jdokh
l< yels h'
jh,Skh jh,Skh' b;d ckms%h ;;a NdKavhls' fuh fmrÈ.o wmrÈ. o tlfia
Ndú;d flf¾' ñksia lgy`vg iudk kdohla WmÈk neúka .S; jdokh
lsÍfï § w;s uOqrh' .;a ffY,sfha jdoko bÈßm;a flf¾' w,xldr f,i
ókaâ" .ula bmoùu l< yels h'
82
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 5'0 ( foaYSh ck ix.S;h ms<sn| m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lr.ksñka ixialD;sl Wreuhka /l .kshs'
ksmqK;d uÜgu 5'1( fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha jdokfha olaI;dolajhs'
l%shdldrlu 5'1'1 ( zz fia .S" f;dr;=re úuiuq" m%Yia;s .S .huq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( fia .S j, f;dr;=re úia;r lrhsm%Yia;sj, b;sydih yd miqìu ú.%y lrhsm%Yia;sj, iqúfYaI ,laIK ,ehsia;= .; lrhsm%Yia;s .S; .hhs' ri ú¢hs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( i¾mskdj" .eg fnrh" ;d,ïmgm%Yia;s .S; ,shQ oDYHdOdrweuqKqu wxl 1 ys 2 g wod< ld¾h m;s%ld msgm;a
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• fia .S yd m%Yia;s ms<sn|j weuqKqu wxl 1 ys oelafjk YS¾I Tiafia f;dr;=re
/ialsÍug isiqka fufyhùu yd weuqKqu wxl 2 ys ks¾foaYs; uqømamoh iys;$ rys; .S; 2 la .dhkh lsÍug b.ekaùu fuu ls%hdldrlñka wfmalaIdflf¾'
• fï i|yd my; oelafjk .%ka: mßYS,khg lrkak• YS% ,xldfõ ix.S; m%Njh yd úldYh - ÿria: .=re wOHdmkh ^ msgq wxl 1 -
15&• YS% ,xldfõ ix.S; iïNjh - iS' o tia' l=,;s,l
^msgq wxl 186 - 190 & 8 jk mßÉfþoh• m%Yia;s ldjH rih - fÊ B fiaoruka• YS% ,xldfõ ck ix.S;h - ÿria: .=re wOHdmk ^ msgq wxl 18 - 20&
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu wxl 01 ys i|yka lreKq Tiafia fia .S yd m%Yia;s ms<sn|j f;dr;=re
/ia lsÍug isiqka fhduq lrjkak'^ld,Éfþo 01&
• weuqKqu wxl 2 ys i|yka .S;j,ska folla .=rejrhd .dhkhg$ jdokhgmqyqKq lrjkak'
^ld,Éfþo 03&
• igykla ms<sfh, lrjd" fuu f;audjl u; l:djla meje;aùug wjia:dj,nd fokak'
^ld,Éfþo 02&we.hSu ( -1' — uykqjr hq.fha È m%Yia;s .S; i|yd rdc wkq.%yh ,eî we;˜
fuu lshuk ikd: lrkak' 2' m%Yia;s .S;hla WodyrKhg .ksñka" ni" kdorgd" ßoauh
iy Ndj m%ldYkh ms<sn|j ú.%yhla lrkak'
83
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 01
• fia .S yd m%Yia;s ms<sn| my; oelafjk lreKq Tiafia f;dr;=re /ia lrkak'fia .S - • fia .S hkakg ks¾jpkhla imhkak'
• fia.S ks¾udKh jQ hq. yd .%ka: olajkak' • fia .S j¾. flfrk wdldrh meyeÈ<s lrkak' • fia .Sj, iqúfYaI ,laIK meyeÈ,s lrkak'
ÿria: .=re wOHdmk fudähq,h -• YS% ,xldfõ ck ix.S;h ^msgq wxl 18 - 20&
m%Yia;s -• m%Yia;s wdrïNh yd jHdma;sh• uykqjr hq.fha rcjdi, lúldr uvqj wdYs%;j f.dv ke.=K wdldrh'• .S; i|yd ,enq ix.S; wdNdIh• m%Yia;s .S;j, kdorgd" NdIdj " w¾:h yd ßoauh ms<sn| úia;r lsÍu• m%Yia;s we;=<;a ldjH .%ka:• uykqjr hq.fha rcjre yd ol=Kq bkaÈhdkq ix.S;{hskaf.a odhl;ajh• iqúfYaI ,laIK uqømamoh" jkaÈNÜghska" fnrmo we;=<;a ùu' Ndú;d
l< ix.S; NdKav ms<sn| f;dr;=re &• YS% ,xldfõ ix.S;fha m%Njh yd úldYh - fudähq,h ÿ'w'fo' cd'w'wd• YS% ,xldfõ ix.S; iïNjh - iS' o' tia' l=,;s,l
8 jk mßÉfþoh ^msgq wxl 186 isg&• /ialr.;a f;dr;=re we;=<;a lr igykla ilia lrkak'
weuqKqu wxl 02
• my; i|yka .S; 4 ka Tn bf.k .;a m%Yia;s .S; folla ksjerÈj .dhkhlrkak'• iskaÿ .eUqre .=K kskaod lu, Èis• ñ;=re ifrdarey m%Nd ú;; lr• jru;s iqN pßf;a - fy< .S u. - msgq wxl 197 -198• ndkqfia .sud i| foh - fy< .S u. - msgq wxl 199 -200
84
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 5'0 ( foaYSh ck ix.S;h ms<sn| m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lr.ksñka ixialD;sl Wreuhka /l .kshs'
ksmqK;d uÜgu 5'1( fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha" jdokfha olaI;dolajhs'
l%shdldrlu 5'1'2 ( zz ygka .S; .huq ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( ygka .S;j, miqìu úia;r lrhs'ygka .S;j, úfYaI ,laIK ú.%y lrhsygka .S yd m%Yia;s w;r we;s fjkialïygka .S;j, ni" ßoauh yd .S ;kq ms<sn|j woyia olajhs'ygka .S; .hñka ri ú¢hs'
ld,h ( ld,fþo 06 hs
.=Kd;aul fhojqï( i¾mskdj" .eg fnrh" ;d,ïmgweuqKqu wxl 1 ys ld¾h m;s%ld msgm;a.S; ,shk ,o oDYHdOdr
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• weuqKqu 1 ys olajd we;s ygka .S; .dhkh lsÍu yd tys oelafjk YS¾I
Tiafia úpdrd;aulj woyia m%ldY flfrk l:djla meje;aùug isiqkafufyhùu fuu ls%hdldrlñka wfmalaId flf¾'
• m%Yia;s j,g jvd ygka .Sj, olakg ,efnk NdIdj" kdorgd" ßoauh yd ;d,,laIK yd iqúfYaI ,laIK ms<sn| fjkialï idlÉPd lrkak'
• my; i|yka .%ka:h mßYS,kh lrkakm%dfhda.sl jev ie,iqu - ÿria: fudähq,h ^msgq wxl 117&- cd;sl wOHdmkwdh;kh
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu wxl 01 ys i|yka ld¾h m;s%ldfõ we;s ks¾foaYs; .S; .dhkh i|yd
.=rejrhdf.a Woõj yd u. fmkaùu wjYH fõ' flaj,j .dhkh lsÍugyelshdj ,nd fokak'
^ld,Éfþo 04&• weuqKqfï olajd we;s Ys¾I Tiafia úpdrd;aulj woyia oelaùug isiqka fhduq
lrjkak'• igykla ms<sfh, lrjd" l:djla meje;aùug wjia:dj ,nd fokak'
^ld,Éfþo 02&we.hSu ( - ygka .S m%Yia;s .S ms<sn|j ixikaokd;aul we.hSula lrkak'
85
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 01
ld¾h m;%sldj
• ygka .S; 3 flaj,j$ lKavdhï jYfhka mka;shg bÈßm;a lrkak'• lmk fldgk ìu fmr,k• f,ais fkdj ne| w,a,d• mqrK iuqÿr ÿjk keõ oel,d• .dhkh l< ygka .S;" my; oelafjk YS¾I Tiafia úpdrd;aulj woyia
olajñka l:djla mj;ajkak'• ygka .S;j, f;audj" woyi yd wka;¾.;h"• m%Yia;s .S;j, NdId ffY,shg jvd ygka .S;j, NdId ffY,sfha
we;s fjki• ßoauh" yd ;d, ,laIK ygka .S j,g .e<fmk fkd.e<fmk nj'• ygka .S kdorgdjkaf.a .e,mSu'• ygka .Sj, olakg ,efnk fjk;a úfYaI ,laIK'
weuqKqu wxl 01
mqrK iuqÿr ÿjk keõ oel,d - remq ìhlrk r`. oel ú,i mqr W.=,d - remq ìhlrk r`. oel ú,i mqr W.=,d
lrk hqofl<s wl=Kq y`v Wÿ<d - ú,igyßk fjä wka Wÿ< fldä ì|,d - ú,igyßk fjä w;a Wÿ< fldä ì|,d
jrK joy< fik y`vfh keU,d - jeot;sforK uev tl meyer jg lr,d - jeo t;sforK uev tl meyer jg lr,d
krk hq;= rcisxy rcq oel,d - remq.e;slrk hqo lsu fldhso mo je|,d - remq .e;slrk hqo lsu fldhso mo je|,d
86
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ueÿï uy fo;s;'
87
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 5'0 ( foaYSh ck ix.S;h ms<sn| m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lr.ksñka ixialD;sl Wreuhka /l .kshs'
ksmqK;d uÜgu 5'1( fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha" jdokfha olaI;dolajhs'
l%shdldrlu 5'1'3 ( zzWvrg" my;rg" inr.uq" jkakï .hñka ixialD;sl ,CIKy÷kd .ksuqZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( jkakïj, miqìï úia;r lrhs'jkakïj, úfYaI ,laIK ú.%y lrhs'Wvrg" my;rg" inr.uq" jkakï j, .;s ,laIK ixikaokhlrhs'jkakï .hñka ri ú¢hs'
ld,h ( ld,fþo 06 hs
.=Kd;aul fhojqï( .egfnrh" my;rg fnrh" ojq," ;d,ïmg.S; ,shk ,o oDYHdOdrweuqKqï wxl 01 yd 02 g wod< ld¾h m;s%ld msgm;a
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• jkakï ms<sn|j weuqKqu wxl ys oelafjk Ys¾I Tiafia f;dr;=re /ialsÍug
isiqka fufyhùu yd weuqKqu wxl 02 ys Wvrg" my;rg" inr.uq" jkakï.dhkh lsÍug b.ekaùu fuu ls%hdldrlñka wfmalaId flf¾'
• fï i|yd Wvrg jkakï - .c.d" wioDYHmy;rg jkakï - fldKavkdÉÑ ;d,h wh;a .yldrl
jD;a;hinr.uq jkakï - wdkkao $úrdä hk jkakï j,ska
iïm%odhka 3 g wod< jkakï 3 la .dhkh lsÍug b.ekaúh yels h'
• fï i|yd my; oelafjk .%ka: mßYS,kh l< yelsh'Wvrg kegqï l,dj - fÊ' B' fiaorukaoy wg jkakï- iS' o tia l=,;s,lisxy, k¾;k l,dj - uydpd¾h uqÈhkafia Èidkdhl.c.d jkaku - 12 fYa%Ksfha .=re w;afmd; - 1997
• 11 fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha msgq wxl 76 -84 olajd
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu wxl 01 ys i|yka lreKq Tiafia jkakï ms<sn|j f;dr;=re /ia
lsÍug isiqka fhduq lrjkak'^ld,Éfþo 04&
88
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• weuqKqï 02 ys i|yka .S;j,ska iïm%odhka 3g wh;a .S; 3 la .dhkhg$jdokhgmqyqKq lrjkak'
• igykla ms<sfh, lrjd" l:djla meje;aùug wjia:dj ,nd fokak'^ld,Éfþo 02&
we.hSu ( - Wvrg" my;rg" inr.uq" jkakïj, úfYaI ,laIK WodyrKolajñka meyeÈ,s lrkak'
2' Wvrg jkakï - my;rg jkakïmy;rg jkakï - inr.uq jkakïWvrg jkakï - inr.uq jkakï
by; oelafjk hq.,hka ixikaokh lrkak'
weuqKqu 01ld¾h m;%sldj
• jkakï ms<sn|j my; i|yka lreKq Tiafia f;dr;=re /ia lrkak'• jkakïj, kdorgd" NdIdj " w¾:h" ßoauh yd ix.S; wdNdIhka ms<sn|
f;dr;=re• fhdod.;a ix.S; NdKav ms<sn| f;dr;=re• jkakïj, iqúfYaI ,laIK• jkakï .efhk ;s;a yd fnrmo
/ialr.;a f;dr;=re we;=<;a lr igykla ilia lrkak'
weuqKqu - 02
• iïm%odhka ;=kg wod<j Tn bf.k .;a jkakï 3 ksjerÈj .dhkh lrkak'
wdkkao jkaku
$ + + ð x $ ðx ; la $ ð x ; la $ ; ß ls g$$+ + ð x $ ð ñ ; l= $ od s s s $ ; ß ls g$
;dku - ;ïodk;a ;dfkk ;dfkk - ;k ;dkï;ïfokd ;;a ;dfkk ;dfkk ;k ;d kï
lúh - .ïNSr;a ;df,g jd,`. kgjñ kdWka hdk;a fidank OdrK is;= u;skdÿka ¥u;a meyefhk fï f,ihi reúkdoeka lSu;a wdkkao jkaku fï f,iskd
89
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
90
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
úrdä jkaku
ojq,a moh - fodñlsg $ ; l fodx $
;dku - ;dkd ;fkk;a ;k;k ;ïo ;k;dkd
lúh - mdkd hiiska isß msß l=¿fkka ys| jdrdãnQkd rciska tl f,i ksr;=re ùjdä.dkd ysñis;a mskjk hiiska fkl idrdãfiakd ueo is;a lsfj jkaku oek.kq ùrdã'
.yldrl jD;a;h - fldKavkdÑÑ ;d,h ^ my;rg jkaku&
fnrmoh - $ .;a - - - $ ;ï - - - $ fodx - - - $ . - ; - $$ .= - .= - $ | - .= - $ ox - - - $ È ; . ; $
;dku - f;ksk f;ksk f;k f;ï f;kf;ksk f;ksk f;k f;kskd
lúh - fmñk ñ;=re - l=¿Kq .=fKk - we¢k uqks÷ - i|fi rEmfkdñk jikq - Èh;m;, - f;oe;s hq.e;s - ßúfi;dmfkdñk iyi - mis÷ kS, - mq,ajka foú÷ks m%;dmfoñk wNh - iõisß § - rl=j okka - fkdlr fldam
( (
91
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wioYH jkaku - ^Wvrg jkaku &
fnrmoh - f;ys f;ys ðx f;ys f;ys ðx ;l ;ßlsg
;dku - ;dkï ;ïokd ;fkk ;ï okdkï;ïodk ;fkk ;ï o kdkï;ïodk ;fkk ;ï ok ;ïokd ;ïo kd ;ïo kd kd
lúh - uqks÷ka oï i`. ießhq;a je| .ksñka" ieu we;s fodi yer ì|fujoka bis ni f,i ksjro mjika fkñ infhaiqß÷ka úialïu m<uqmo i;ßka ;s iqß÷ yeg y;ro.|Uqka jehq foish fid<i mo tk fuka Èj mqrfhaksß÷ka iïu; uq, mgqko olsñka iqrjr nei fuf,djoflrefjka fodf,fjys úh i÷ i| .ksñka keK u;fhar`.ÿka ieá oel ù msßh o fhÿfjka ms<sfj, biskdro iajrfhka .Kkska we;s ;d,o jkaku wioDifha
92
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
93
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 5'0 ( foaYSh ck ix.S;h ms<sn| m%dfhda.sl yelshd j¾Okh lr.ksñka ixialD;sl Wreuhka /l .kshs'
ksmqK;d uÜgu 5'1( fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha" jdokfha olaI;dolajhs'
l%shdldrlu 5'1'4 ( zzje,mqï .S .huqZZZZZZZZZZ
bf.kqï M, ( • je,mqï .S ks¾jpkh lrhs'• wd>d;d;aul yd wkd>d;d;aul .S j¾.j, fjki wjfndaO lr .kshs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( • i¾mskdj" ;d,ïmg"• .S; ,shk ,o oDYOdr• weuqKqï wxl 1 yd 2 g wod< ld¾h m;s%ld msgm;a
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• je,mqï .S ms<sn|j wuqKqu wxl 01 ys oelafjk YS¾I Tiafia f;dr;=re /ia
lsßug isiqka fufyhùu yd weuqKqu wxl 2 ys we;=<;a wd>d;d;aul ydwkd>d;d;aul .S; .dhkh lsÍug b.ekaùu fuu ls%hdldrlñka wfmalaIdflf¾'
• fï i|yd wd>d;d;aul .S i|yd• wfka uf.a ore fokakd - Wl=f, jvdf.k Wkakd• jkid kEhka ysñi| nei ms<s/f.fka• w`vk ysudf,a .S;o wkd>d;d;aul .S i|yd fjiaika;r cd;l ldjHfha
tk• fudyq yer fjka oka• fmïud iqr;,a lshñka fo;;fka lsß fndïud jeks .S; fhdod .; yel'
• fï i|yd my; oelafjk .%ka: mßYS,kh l< yelsh'fy< .S u. - ví' î' ul=f,d¨jfjiaika;r cd;l ldjHisxy, .S;" ke,ú,s .S - wdkkao chisxyfudyq yer fjk oka - 13 fYa%Ksh fmrÈ. ix.S;h .=re w;afmd;
-1997
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu wxl 01 ys i|yka lreKq Tiafia je,mqï .S ms<sn|j úpdrd;aulj
woyia oelaùulg isiqka fhduq lrjkak'^ld,Éfþo 04&
• weuqKqï 02 ys i|yka wd>d;d;aul yd wkd>d;d;aul .S; 02 la .dhkhg$jdokhg$ .=rejrhdf.a Woõj yd u.mkaùu ,nd fokak' flaj,j .dhkhlsÍug yelshdj ,nd fokak'
^ld,Éfþo 02&
94
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu ( -1' wd>d;d;aul je,mqï .Shl moud,dj" kdoud,dj"
.dhkd l< wjia:diSñ; iajr mrdihkaßoauh ms<sn| meyeÈ,s úia;rhla lrkak'
2' je,mqï .S; wkd>d;d;aul ùug fya;= ksoiqka olajñka meyeÈ,s lrkak'
weuqKqu 01
• je,mqï .S ms<sn|j my; i|yka lreKq Tiafia f;dr;=re /ia lrkak'• je,mqï .S ks¾jpkh lsÍu• je,mqï .S j, kdo rgd" NdIdj" w¾:h" ßoauh ms<sn| f;dr;=re• wd>d;d;aul" wkd>d;d;aul je,mqï .S j, fjkialï
• /ialr.;a f;dr;=re we;=<;a lr igykla ilia lrkak'
weuqKqu - 02
• wd>d;d;aul yd wkd>d;d;aul .S; ksjerÈj .dhkh lrkak'
wkd>d;aul - fmïud iqr;,a lshñka fo;fka lsß fndïudjïud l÷,e,s bi bi weúÈka oehs wïudwïud wm fkdoel b;ska flf,il jEfjïudiïud iïnqÿ fjkod ksjka olska wïud
wd>dkd;aul jkid kEhka ysñi| nei ms<s ?f.fka - wfyda uufjkid lsisjla fkdl<;a ysñ Tn lsmqfka - wfka lsuWfoid Tn,;a fï ore fofokg fhÿfka - úfka ieubjid .kakg nE ug ysñ úchs÷fka - uf.a fmu
95
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 01
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 5'1fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha $ jdokfha olaI;d olajhs'
2' úIh ikaOdrh (-m%Yia;s" ygka ldjH" jkakï " je,mqï .S hk fia .S j¾.
3' WmlrKfha iajNdjh (- mejreu
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - fia .S j¾.j, iajNdjh wjfndaO lr .kshs'- .S j¾. j, iqúfYaI;d meyeÈ,s lrhs'- .S j¾. tlska tl ixikaokh lrhs'- .S j¾.j, úfYaI ,laIK ms<sn| ;¾ldkql+,j woyia olajhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia
- fia .S hkak ks¾jpkh lsÍu" .S j¾. meyeÈ,s lsÍu yd tajdfha
úfYaI;d ms<sn|j ,sÅ;j woyia oelaùug wjia:dj ,nd fokak'
- my; oelafjk m%Yakj,g ms<s;=re /ialr mejreula ilia lrjkak'
- fia .S hkakg flá ks¾jpkhla imhkak'
- fia .S j¾. lr olajkak'
- fia.Sj, iqúfYaI ,laIK meyeÈ,s lrkak'
- m%Yia;s .S;j, wdrïNh yd jHdma;sh yd iqúfYaI ,laIK
meyeÈ,s lrkak'
- ygka .S yd m%Yia;sj, iuúIu;d olajkak'
- je,mqï .S j, kdoud,dj" moud,dj" ßoauh" w;r we;s
iïnkaO;djh yd iajr mrdih" ;d,h ms<sn| we;s fjkialï
úia;r lrkak'
- jkakï ms<sn| flá úia;rhla ,shkak'
- Wvrg" my;rg" inr.uq" jkakïj, wdrïNh yd úfYaI
,laIK ,shkak'
- m%Yia;s" jkakï" ygka .S" je,mqï .S j,ska Tn leu;s .S;hl
.S; iajr m%ia;drh ,shkak'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' fia .S ye¢kaùu yd tys iajNdjh meyeÈ,s lsÍug -,' 042' .S j¾.j, iu úIu;d meyeÈ,s lsÍug - ,' 043' je,mqï .Sj, f;dr;=re meyeÈ,s lsÍug - ,' 044' jkakïj,g wod< f;dr;=rej, ksjerÈ;djh - ,' 045' leu;s .S;fha .S; iajr m%ia;drh ,sùug - ,' 04
96
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 02
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 5'1fia .S ms<sn| woyia olajñka .S .dhkfha $ jdokfha olaI;d olajhs'
2' úIh ikaOdrh (-fia .Sj,g wod< .S j¾." m%Yia;s" ygka" jkakï" je,mqï .S^wd>d;d;aul .S " wkd>d;d;aul .S&
3' WmlrKfha iajNdjh (- m%fhda.sl ls%hdldrlï
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - fia .S j¾.j, wod, .S; f;dard .kshs'- .S j¾. j, úúO kdodud,djkays fjkialï wjfndaOfhka .dhkd
lrhs'- .S j¾. j, iqúfYaI;d wjfndaO lrf.k .dhkh lrhs'- tla tla .S j¾. fjka lr olajhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia- Y%e;sh iajr" ;d, yd ffY,sh ms<sn|j wjfndaOfhka hq;=j
wksjd¾hfhkau wkd>d;a;ul je,mqï .Shla .ehSug wjia:dji,iajkak'
- Wvrg " my;rg inr.uq jkakï j,ska wyUq f,i f;dard .;ajkakula o m%Yia;s yd ygka .Shla o wd>d;d;aul je,mqï .Shlao.dhkh lsÍug wjia:dj ,nd fokak'
- my; oelafjk m%Yakj,g m%dfhda.slj ms<s;=re ,nd.kak'- wkd>d;d;aul je,mqï .Shla ksjerÈj .dhkh lrkak'- wyUq f,i f;dard.;a jkaku .dhkh lrkak'- m%Yia;s .Shla .dhkh lrkak'- ygka .Shla .dhkh lrkak'- wd>d;d;aul je,mqï .Shla .dhkh lrkak'
6' we.hSï ks¾Kdhl
1' wkd>d;d;aul je,mqï .Sh ksjerÈj .ehSu -,' 04
2' wyUq f,i f;dard.;a jkaku ñysßj yd ksjerÈj .ehSu - ,' 04
3' m%Yia;s .Shla ksjerÈj .ehSu - ,' 04
4' ygka .S;h ksjerÈj .ehSu - ,' 04
5' wd>d;d;aul je,mqï .Sh ksjerÈj .ehSu - ,' 04
97
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 6'0 ( ix.S; b;sydih ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 6'1( Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ms<sn|j f;dr;=re.fõIKh lrhs'
l%shdldrlu 6'1'1 ( zfõo .dhkd Ndr;Sh ix.S;hg uq,a jq whqre úuiuq'
bf.kqï M, ( • yskaÿia:dkS ix.S;h úldYkh jQ hq. w;r fõo .dhkd ;=<we;s jeo.;alu y÷kd .kshs'
• fõoh" p;=¾fõoh yd ix.S;h yd ne¢ fõoh ms<sn|jf;dr;=re fidhd n,hs'
• fõo .dhkd Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh flfrys n,mEwhqre úia;r lrhs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( ix.S; ixys;d - úu,a wNh iqkaorck ix.S; isoaOdka;",xldfõ ix.S; iïNjh - iS' o' tia' l=,;s,lNdr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ^fudähq,h - cd'w'wd& hklD;s fyda tu lD;s j,ska Wmqgd .kakd ,o kshñ; fldgiaj,Pdhd msgm;a'
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• uyd ix.S; iïm%odhla jYfhka Ndr;Sh ix.S;h úldYkh ùu flfrys fõo
.dhkdj,ska ,eî we;s n,mEu ms<sn|j ir, jQ;a" .fõIKd;aul jQ;awjfndaOhla isiqkg ,nd §u fuys È wfmalaId flf¾' ta i|yd ks¾foaYs;fldgia we;=<;a .%ka: iDcqju fyda tlS .%ka:hka f.ka Pdhd msgm;a lr.kakd ,o kshñ; fldgia fyda mßYS,kh i|yd fhduq lrùugo" jeo.;afldgia wkqms<sfj,ska ksjerÈj f.dkq lr,Su i|yd u. fmkaùuo jvd;ajeo.;a h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• yskaÿia:dks ix.S;h úldYkh jQ hq. w;r fõo .dhkd ;=< we;s jeo.;alu
y÷kd .kshs'- ix.S; ixys;d - úu,a wfíiqkaor 131 msgqj- Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh cd'w'wd 05 msgqj
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka wod< fldgia mßYS,khg fhduqlrkak'
• yskaÿia:dks ix.S;h úldYkh jQ hq. yd ta w;r fõo .dhkdj,g we;sjeo.;alu wd§ Ys¾I Tiafia f;dr;=re f.dkq lsÍug iyh jkak' tajdmka;shg bÈßm;a lsÍug wjia:dj ,nd § iudf,dapkhl fhfokak'
98
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• fõoh" p;=¾fõoh yd ix.S;h yd ne¢ fõoh ms<sn|j f;dr;=re fidhd
/ialrkak'
• ,xldfõ ix.S; iïNjh - iS' o' tia l=,;s,l 08 msgqj
• ck ix.S; isoaOdka; - iS' o' tia l=,;s,l 09 msgqj
• Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh - cd'w'wd' 05 msgqj
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka wod< fldgia mßYS,khg fhduq lrkak'
• fõoh" p;=¾fõoh yd ix.S;h yd ne¢ fõoh ms<sn|j jeo.;a lreKq u;=jk mßÈ
m%Yak 05 lg fkdwvq 08lg fkdjeä ixLHdjla ta weiqßka ks¾udKh lsÍulg
fhduq lrkak'
• tu m%Yak;a tajdg wh;a ms<s;=re;a l%udkql+,j f.dvke.Sug wjia:dj i,ikak'
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka mka;shg bÈßm;a lsÍug fhduq fldg
ixj¾Okd;aul woyia olajñka iudf,dapkhl fhfokak'
• fõo .dhkd Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh flfrys n,mE whqre úia;r lrhs'
• cj ix.Sl isoaOdka; - iS'o' tia' l=,;s,l ^15 - 18 msgq&
• ,xldfõ ix.S; iïNjh - iS'o' tia' l=,;s,l ^9-10 msgq&
• Ndr;Sh ix.S; m%Njh úldYh - cd'w'wd ^ 6-7 msgq&
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka wod< fldgia mßYS,khg fhduq lrkak'
• ta weiqßka uQ,sl iajr 03 ^Wod;a;" wkqo;a;" iajß;&" kdouh wjia:d 04 ^wd¾Ól "
.dÓl" >dñl yd iajß;& úfYaI ixfla; l%u wd§ Ys¾I Tiafia lreKq f.dkq
lsÍug fhduq lrkak'
we.hSu -
.=rejrhdf.a u`. fmkaùu hgf;a — W;a;r Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh flfrys fõo
.dhkd j, n,mEu˜ hk uefhka i`.rdjlg ,smshla ieliSug Wmfoia fokak'
99
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 6'0 ( ix.S; b;sydih ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 6'1( Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ms<sn|j f;dr;=re.fõIKh lrhs'
l%shdldrlu 6'1'2 ( zzf.da;%sl .S; W;=re bka§h ix.S;fha úldYhg l< n,mEu'˜
bf.kqï M, ( • f.da;s%l .S;j, miqìu yd iajNdjh y÷kd .kS'• Ndr;Sh ix.S;h yd ne¢ wd¾Hh f.da;%j, ft;sydisl
f;dr;=re úuid n,hs'• Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh flfrys f.da;%sl
.S;j, odhl;ajh úia;r lrhs'
ld,h ( ld,fþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( ks¾foaY fldg we;s .%ka: fyda tu .%ka:j,ska Wmqgd .;a kshñ;fldgiaj, Pdhd msgm;a'
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
• f.da;%sl .S; W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha m%Njh yd úldYh flfrys lrkq ,enQ
n,mEu f;dr;=re wOHkhka u.ska úuid n,ñka .fõIKd;aul w;a oelSula
isiqkg ,nd§u fuys§ wfmaCId flf¾' yqre mqreÿ iq,N .%ka: lsysmhla
weiqfrka muKla wod< f;dr;=re ilid we;af;a tlS .%ka:hla iDcqju imhd
.ksñka fyda kshñ; fldgiaj, Pdhd msgm;a ,nd foñka fyda isiqkg
wfmalaIs; w;aoelSu ,nd §ug we;s myiqj iy yelshdj i,ld f.kh' tu
f;dr;=rej,g wu;rj wod< fCIa;%h iïnkaOfhka .=rejrhd i;= wjfndaOh
wkqj fjk;a WÑ; Y%jH fyda oDIHdOdr Ndú; lrñka YsIH w;aoelSï fmdaIKh
lr ,Su .=rejrhdf.a wNsu;h wkqj isÿ l< yelsh'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• f.da;%sl .S; ke;fyd;a f.da;s%l ix.S;h ìysùu flfrys miqìï jk lreKq"
ix.S;uh jYfhka f;dr;=re wOHhkh lsÍug we;s ÿIalr;d lsishï ix.S;iïm%odhl m%Njh yd úldYh flfrys f.da;s%l ix.S;h lr we;s n, mEfuysjeo.;alu wdÈh ms<sn|j úuid ne,Su'
• ,xldfõ ix.S; iïNh - iS' o' tia' l=,;s,l msgq wxl 01 - 05• wod< mßYS,khg tal, jYfhka fyda iduqysl jYfhka mßYS,khg fhduq
fldg by; olajd we;s Ys¾Ihka Tiafia f;dr;=re /ia lsÍulg wjia:dji,ikak' ta i|yd iydh jkak'
• /ialr.;a lreKq l%udkql+,j f.dkq fldg tal, jYfhka fyda lKavdhï
jYfhka mka;sh fj; bÈßm;a lsÍug wjia:dj i,ikak'
• ixj¾Okd;aul idlÉPdjla f.dvk.ñka iudf,dapkhl fhfokak'
• Ndr;Sh ix.S;h yd iïnkaO úúO wd¾h f.da;%j, ft;sydisl f;dr;=re iy
úúO ix.S;uh uQ,dY% y÷kd .ekSu' ,xldfõ ix.S; iïNjh - iS' o' tia'
l=,;s,l msgq wxl 14 - 22
100
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• wod< fldgi isiqkaf.a mßYS,khg fhduq fldg wfmalaIs; wruqKq Tiafia
f;dr;=re /iafldg th idrdxY lr,Sug wjia:dj i,ikak' ta i|yd iydhjkak'
• idrxYh mka;sh fj; bÈßm;a lsÍug wjia:dj ,nd § ta weiqfrka
ixj¾Okd;aul idlÉPdjl iy iudf,dapkhl fhfokak'
ld,Éfþo 02
• W;=re bkaÈhdkq ix.S;h ;=< f.da;%sl ix.S;fha n,mEu olakg ,efnk
wdldrh úuid ne,Su'
• ix.S; ixys;d - úu,a wNh iqkaor msgq wxl 466 - 476
• wod< fldgi isiqkf.a mßYs,khg fhduq fldg /ia lr.kakd ,o f;dr;=re
mka;shg bÈßm;a lsÍug wjia:dj i,ikak' ixj¾Okd;aul idlÉPdjlska
miq iudf,dapkhl fhfokak'
we.hSu -
W;=re bkaÈhdkq ix.S;h ;=< úoHudk f.da;%sl .S;j, n,mEu hk uEfhka
ì;a;s mqj;a m;lg ,smshla ilia lrkak'
101
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 6'0 ( ix.S; b;sydih ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 6'1( Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ms<sn|j f;dr;=re.fõIKh lrhs'
l%shdldrlu 6'1'3 ( zzmoH m%nkaO W;=re bka§h ix.S;fha úldYhg l< n,mEuúuiuq'˜
bf.kqï M, ( • moH m%nkaO .dhkh iy W;=re bkaÈhdkq ix.S;fhaj¾Okh w;r we;s wka;¾ iïnkaOh y÷kd .kshs'
• .dhkh i|yd fhdod.;a moH m%nkaOj, miqìu iyiajNdjh úia;r lrhs'
• úúO hq.j,È úúO .dhk ffY,Ska ìyslr .ksñka Ndr;Shix.S;fha úldYhg moH m%nkaOl< n,mEu úYaf,aIKhlrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( i¾mskdj" Ncka.S; we;=<;a Y%jH mg
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha l%ñl úldYhg moH m%nkaO n,mE whqre wOHhkh
lsÍu fuu.ska wfmalaId flf¾' fï i|yd by; i|yka lrk ,o .%ka:mßYS,kh lrñka .=rejrhd oekqj;a ùu jeo.;a fõ'mßYS,kh i|yd .%ka: - úu,a wfíiqkaor - ix.S; ixys;d
Ydka;s .S;foaj - rd. oDIaáohd r;akfialr - ix.S; iïNdjkd
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• uyd lú chfoajhkaf.a .S; f.daúkaofhys we;=<;a jk .S; fyda moHhka
.hñka" W;=re bkaÈhdkq rd.OdÍ ix.S;h weiqrelr we;s wdldrh isiqka iu.idlÉPd lrkak'Wod - ^ud,j " jika;" .=¾cß" rdïl,s hk rd. wdYs%;j & —ër ióf¾ huqkd;Sf¾˜
^ñks;a;= 40&• ;=,aisodia kï moH m%nkaO rÑldúh úiska ks¾udKh lrk ,o Ncka .S;
.dhkh lsÍuWod -— GQul p,s; rdu pkaø ˜
^ñks;a;= 40&• órdndhs úiska rÑ; moH m%nkaO" Ncka .S; .dhkhg i,iajkak'
WodyrK - ;=uìk fudf¾" n| .=.re ndcórd kdÖf¾fïf¾ ;= .sßOr f.d md,
^ñks;a;= 40&
102
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• óg wu;rj W;=re bka§h moH idys;Hfhys w;sYhska jeo.;a jk moHdj,s
ila ìysl< iQ¾odia" lî¾odia" ;=,aisodia hk Ncka .dhlhska ks¾udKh lr
we;s Ncka .S; WodyrKhg .ksñka .dhkfhys fhfokak'
^ñks;a;= 40&
we.hSu -
W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha úldYhg moH m%nkaOlhskaf.ka ,enQ odhl;ajh
ms<sn|j ksoiqka foñka idlÉPd lrkak'
103
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 6'0 ( ix.S; b;sydih ms<sn| f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ksmqK;d uÜgu 6'1( Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ms<sn|j f;dr;=re.fõIKh lrhs'
l%shdldrlu 6'1'4 ( zzidrx. foaj" wó¾ LqIare iy Nd;aLKafâ m`ä;=ud hkix.S;{hska W;=re bka§h ix.S;fha úldYhg oelajQ odhl;ajhms<sn|j f;dr;=re /ia lrhs ˜
bf.kqï M, ( • kshñ; ix.S;{hska f.a fm!oa.,sl Ôjk f;dr;=re iyix.S;fha Wkak;sh fjkqfjka oerE odhl;ajh ms<sn|jf;dr;=re /ia lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( ks¾foaYs; lD;s fyda tu lD;sj,ska Wmqgd .kakd ,o kshñ;fldgiaj, Pdhd msgm;a
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
• W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha úldYkhg buy;a fufyhla l<oerE idrx. foaj"
wó¾ l=Iare iy Nd;aLKafâ m`ä;=ud jeks ix.S;{hska fhka ,enqKq odhl;ajh
ms<sn|j .fõIKd;aul wOHhkhgl fh§u isiqkf.ka fuys § wfmalaId
flf¾' kshñ; fldgia mßYS,kh lrñka ksjerÈj yd ixCIsma;j wjYH jk
f;dr;=re f.dkq fldg ta weiqßka lreKq úYaf,aIKh lsÍfï yelshdj
isiqkg ,nd §u i|yd .=rejrhdf.a iydh fuys § wjYH fõ'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• idrx. foaj m`ä;=ud f.a Ôjk f;dr;=re iy ix.S;fha Wkak;sh flfrys
oelajq odhl;ajh ms<sn|j f;dr;=re úuid ne,Sug
• Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh- cd;sl wOHdmk wdh;kfha ÿria:wOHdmk u.ska m%ldYs; fudähq,h msgq wxl 10- rd. oDIaÀ Ydka;s .S; foaj - idrdx.foaj msgq wxl 86 -87
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka wod< fldgia mßYS,khg fhduqlrkak'
• .fõIKhg yiqlr .kakd ix.S;{hd úiQ ld,h" Ôúk f;dr;=re" .=re YsIH
f;dr;=re $ ix.S;h fjkqfjka lrk ,o fiajdjka ,shkq ,enq lD;s" ks¾udKh
l< ix.S; NdKav" rd. ;d, .dhk jdok ffY,Ska" ìysl< ix.S; wdh;k
wd§ YS¾I Tiafia f;dr;=re fjka fjka jYfhka f.dkq lsÍug iydh jkak'
tajd mka;shg bÈßm;a lsÍug wjia:dj ,nd§ iudf,dapkhl fhfokak'
• wó¾ LqIare ix.S;{hd f.a Ôjk f;dr;=re yd ix.S;fha Wka;sh fjkqfjka
iemhq odhl;ajh ms<sn|j úuid ne,Su
104
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• úIaKq kdrdhka Nd;aLKafâ m`ä;=udf.a Ôjk f;dr;=re iy ol=Kq bkaÈhdkq
ix.S;fha úldYkhg isÿ jQ fiajdj ms<sn|j f;dr;=re úuid n,uq'
Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYkh ^cd;sl wOHdmk wdh;kh - ÿria:
wOHdmk fomd¾;fïka;=j msgq wxl 16-19&
- Musicology of India - Part one
- V. S Nigam (page 82 - 85)
- ix.S; iïNdjkd - ohd r;akfialr msgq wxl 60- 61
• tal, jYfhka fyda lKavdhï jYfhka wod< fldgia mßYS,khg fhduq
lrkak'
• ix.S;{hd úiQ ld,h $Ôjk f;dr;=re $ .=re YsIHdkq YsIH mrïmrd f;dr;=re$
ix.S;h fjkqfjka lrk ,o fiajdjka $ ,shkq ,enQ lD;s ks¾udKh l<
ix.S; NdKav $ rd. ;d, .dhk jdok ffY,Ska ìysl< ix.S; wdh;k wd§
YS¾I Tiafia f;dr;=re fjka fjka jYfhka f.dkq lsÍug iydh jkak'
• tajd mka;shg bÈßm;a lsÍug wjia:dj ,nd § iudf,dapkhl fhfokak'
we.hSu -
1' ix.S;{hska ;sfokdf.au f;dr;=re oelafjk j.=jla ms<sfh, lrkak'
2' W;=re bkaÈhdkq ix.S;h f.dv ke.+ ix.S;{hska ˜ hk uefhka fmd;a
msxpla ilia lrkak'
105
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 06
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 6'1Ndr;Sh ix.S;fha m%Njh yd úldYh ms<sn| f;dr;=re .fõIKhlrhs'
2' úIh ikaOdrh (-W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha úldYhg fõo .dhkd " f.da;%sl .S;" moHm%nkaO n,mE whqre'
idrx.foaj" wó¾ nqIare iy Nd;aLKav m`ä;=ud jeks ix.S;{hskaW;=re bkaÈhdkq ix.S;h fmdaIKh lsÍuys ,d oelajQ odhl;ajh'
3' WmlrKfha iajNdjh (- mejreu
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - fuu ksmqK;djhg wkqj fuf;la wOHhkh l< úIhh lreKq;jÿrg;a ixj¾Okh lrñka yd ixúOdkh lrñka isiqka úiskaflaj,g ilia lrkq ,nk fmd;a msxpla ilia lrjd .ekSu'
- wOHhkh l< lreKq ixúOdkd;aulj Ndú; lrhs'- f;dr;=re /ia lrhs'- /ia lr.;a f;dr;=re ixúOdkd;aulj yd ks¾udKd;aulj ixúOdkh
lrhs'- úIhh lreKq l%uj;aj f.dkqjla f,ig ms<sfh, lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia.=reka i|yd- fuu ksmqK;djlg wkqj isiqka úiska bgq lrkq ,nk ish¨
ls%hdldrlï wdjrKh jk mrÈ fuu fmd;a msxp ilialrjd .ek?SuwfmalaIs;h'
- wdrïNfha §u isiqkag ta ms<sn|j oekqj;a lrkak'
isiqkag Wmfoia -- .=rejrhdf.a u`. fmkaùu wkqj Tn wOHhkh l< úIhh lreKq
;j ÿrg;a ixj¾Okh lrñka mßYS,khg iqÿiq fmd;a msxpla ilialrkak'
- mqia;ld,h yd iïm;a mqoa.,hska m%fhdackhg .kak'- fmd;a msxp i|yd lreKq fufia ixúOdkh lrkak'
- ku yd uq,a msgqj- msÿu- mgqk- wka;¾.;h my; oelafjk mßÈ fldgia lrkak'
- Ndr;Sh ix.S;fha m%Njhg n,mE fõo .dhkd- W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha úldYhg f.da;s%l .S;j,ska ,enqKq msgqjy,
106
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
- moH m%nkaO W;=re bkaÈhdkq ix.S;fha úldYkhg l< n,mEu'- W;=re bkaÈhdkq ix.S;h fmdaIKh l< ix.S;{fhda- idrx. foaj" wó¾ LqIare" YS% úIaKq kdrdhka Nd;aLKafâ
6' we.hSï ks¾Kdhl1' f;dr;=re /ia lsÍu m%udKj;a nj- ,' 042' lreKqj, ksjerÈ nj - ,' 043' ixúOdkh lsÍfï l%uj;a nj - ,' 044' ks¾udKd;aul nj - ,' 045' .=Kd;aul nj - ,' 04
107
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 7'0 ( jHjydßl ix.S;h iy rx. l,d yd ne¢ ix.S;dx. ms<sn|
w;aoelSï ,nhs'
ksmqK;d uÜgu 7'1 ( jHdjydßl ix.S;fha ks¾udK ms<sn|j ;¾ldkql+,j woyiaolajñka f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ls%hdldrlu 7'1'1 ( • Ñ;%mg ix.S;fha øúv wNdih
bf.kqï M, ( • Ñ;%mg ix.S;fha øúv wkqlrKhka ms<sn| f;dr;=re oek.kshs'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï (• kshñ; .S; má.; l< leiÜ fyda iS'ã mghka " hka;%hla "
weuqKqï wxl 01 isg 05 olajd'
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• Ñ;%mg ix.S;fha ol=Kq bkaÈhdkq wdNdIh ms<sn| f;dr;=re
idlÉPd lsÍu fuu.ska wfmalaIs;h' ol=Kq bka§h Ñ;%mg
wOHlaIjre wkqldrl Ñ;%mg yd Ñ;%mg .S; ms<sn| f;dr;=re
j.= wdY%fhka idlÉPd lrkak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• weuqKqu wxl 01 ys oelafjk lshùï m;%sldj wOHhkh lrkak'• weuqKqï wxl 02 isg 05 olajd j.=j, we;s f;dr;=re wOHhkh lrkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• my; i|yka m%Yakdj,shg ms<s;=re imhkak'
1' øúv Ñ;%mg wOHCIjreka kï lrkak'
2' øúv Ñ;%mg wkqlrKfhka ksmojd we;s isxy, Ñ;%mg kï lrkak'
3' øúv ix.S;{hska kï lrkak'
4' øúv .S; weiqfrka ks¾udKh lrk ,o isxy, Ñ;%mg .S; kï lrkak'
we.hSu -
1' wkqldrl isxy, Ñ;%mg kï lrhs'
2' wkqldrl isxy, .S; kï lrhs'
3' øúv Ñ;%mg wOHCIjre kï lrhs'
4' øúv ix.S; wOHCIjre kï lrhs'
5' wkqldrl jqj;a rij;a isxy, .S; kï lrhs'
108
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqï wxl 01
lshùfï m;s%ldj
uq,a hq.fha Ñ;%mg ix.S;h úuid ne,Sfï § ish¨u Ñ;%mg ol=Kq bkaÈh wdNdIh ,;a
tajd fyda wkqlrK úh' tu ksidu tys ix.S;ho ol=Kq bka§h wdNdIh ,oafoa h'
m%:u Ñ;%mg oYlh 1947 - 57 jQ w;r ful< ;sr.; jQ Ñ;%mg ixLHdj 39ls' fuhska
29la u ;ekqfka ol=Kq bkaÈhdfõ h' fuu Ñ;%mg 39 w;ßka 24 lau wOHCIKh lf<a ol=Kq
bkaÈhdkq Ñ;%mg wOHCIjreka h'
uq,a ld,fha Ñ;%mg ix.S;h wOHCI jQ l,S yqÿ .S; ks¾udKh lrkafkla muKla úh'
uq,a oYlh ;=< f¾Ldj Ñ;%mgh yerfkakg wka lsisÿ Ñ;%mghl wjia:fjdaÑ; miqìï
ix.S;h;a olakg fkd,enqKs' fuu Ñ;%mgj, wikakg ,enqfka ksy`v nj ke;s lsÍu" ysia
;eka msrùu fyda úlg cjksldjlg úlg Yío Wmojd .ekSu" .eñ mßirhlg ngk,djla
jdokh lsÍu wd§ miqìï ix.S;h kdufhka flreKq lghq;a;ls'
;kq wkqlrKh lsÍu wjudkhg lreKla f,i tjlg Ñ;%mg ;ekqfjda fkdis;=fjdah'
ckms%h yskaÿ yd fou< ;kq ;u Ñ;%mg u.ska wikakg ie,eiaùu ish hq;=lula f,i Tjqka
is;=jd fia h' uq,a hq.fha Ñ;%mg yqfola úfkdaodiajdoh i|ydu úh' iskudj l,djla hk
woyi Tjqka ;=< fkdùh' uqo,a bmhSfï wruqK uq,a ;ekays ,d Tjqka fuu l¾udka;fha
kshÆfKda h'
weuqKqu 02
øúv Ñ;%mgj, iDcq wkqjdo
øúv Ñ;%mgh isxy, Ñ;%mgh
,hs,d uÊkq ÈjH fm%auh
kj Ôjkï fm%au ;r`.h
ndß fnfyka iqcd;d
ureu.,a iy .=uia;d mqÿu f,a,s
y,av,a jro ldf.o
ux.ï yd im;ï ud;,ka
foajodis ruH,;d
fÉ,laldru.,a yd mrdYla;s wyxldr ia;s%h
109
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu wxl 03
øúv Ñ;%mgj, wOHCIjre iy Ñ;%mg
Ñ;%mg wOHCIjre Ñ;%mgh
fÊ isxy lvjqKq fmdfrdkaÿj" jerÿKq l=reudku"
fmrf<k brKu
fla' iqn%ukshï lmá wdrlaIlhd
ã' tia' ndnq ÈjH fm%auh
ta' î' rdÊ fm%au ;r`.h" fmrlfodare neKd" ruH,;d
à' wd¾' iqkaorï iqcd;d" jro ldf.ao" wyxldr ia;S%h" ro<
ms<srej'
à' fidaufialrï ie`v iq<x
ta' tia' kd.rdcka ud;,ka
ta' tia' ta idñ äx.sß ueKsld
weuqKqu wxl 04
øúv ix.S; wOHCIjre iy Ñ;%mg
ol=Kq bkaÈhdkq ix.S; wOHCIjre Ñ;%mgh
wd¾' kdrdhka whsh¾ lvjqKq fmdfrdkaÿj" nKavd
k.rhg meñKSu'
iS' tka' mdKavqrx.ka lmá wdrlaIlhd" wïud'
tï' wd¾' moaukdNYdia;%s ÈjH fma%uh
tia tia fõod Wu;= úYajdih" le<E y|
tia' olaIsK uQ¾;s iqcd;d" jro ldf.o" ro< ms<srej
ie`viq<x" ÿmam;df.a ÿl'
à' wd¾' mdmd iqr`.kS" iqr;,S'
110
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu wxl 05
øúv .S; iy isxy, .S;
isxy, Ñ;%mgh .S;h fou<$ yskaos .S;h Ñ;%máh
1' lvjqKq fmdfrdkaÿj
2' Wu;= úYajdih
3' le,E y|
4' iqcd;d
5' ffoj úmdlh
ikaOHdfõ YS%hdruHd f,ifmakd
iqog iqfoa isrshÈf,a mqka if|a
wkak iqfoda wrmdg j<d
fmï /,a, ke.S
id.r ysñhfidhd
r;a;rka
;rdkd
cd,a
wïn¾
Y%S 420
mrfoaYs nd,d udndo,awdhd
;Ska ñf,a ;Skq yqfõndjf¾
wmaks lfyda l=É fïÍiqfkda
yï ;=ï fya nyd¾
rffuhd jidjhd
111
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 7'0 ( jHjydßl ix.S;h iy rx. l,d yd ne¢ ix.S;dx. ms<sn|
w;aoelSï ,nhs'
ksmqK;d uÜgu 7'1 ( jHdjydßl ix.S;fha ks¾udK ms<sn|j ;¾ldkql+,j woyiaolajñka f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ls%hdldrlu 7'1'2 ( • Ñ;%mg ix.S;fha ol=Kq bka§h wNdih f¾Ldj iy bka miq
bf.kqï M, ( • Ñ;%mg ix.S;h f¾Ldfjka miqj
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï (• kshñ; .S; má.; l< leiÜ fyda iS'ã ;eá" hka;%hla " weuqKqïwxl 01 isg 05 olajd'
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• fï i|yd 11 jk fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha msgq wxl
115 - 118 olajd fldgi Pdhd msgm;a lrkak' th isys le|ùula
f,i mdvug Wmldr jkjd we;' jeä ÿr wOHhkh i|yd iuka;
fyar;a uy;df.a ,xldfõ Ñ;%mg .S; idys;Hfha .%ka:h
mßYS,kh lrkak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• f¾Ldj Ñ;%mgh ms<sn| 11 jif¾ Wmqgd.;a mdvu wOHhh lrkak'• weuqKqu wxl 01 ys oelafjk lshùï m;s%ldj wOHhkh lrkak'
• weuqKqu wxl 02 j.= igykla wjOdkh lrkak'
we.hSu -
1' f¾Ldj Ñ;%mgh .S; kï lrhs
2' f¾Ldfjka miqj Ñ;%mg .S; kï lrhs'
3' iaj;ka;% .S; kï lrhs'
4' Ñ;%mg miqìï ix.S;h y÷kd .kshs'
5' iaj;ka;% ix.S; wOHCI kï lrhs'
112
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqï wxl 01
lshùfï m;s%ldj
Ñ;%mgfha fojk oYlh werfUkafka 1957 isgh' t;eka isg oYlhla mqrd Ñ;%mg 105
la muK ;sr.; úh' fuhska wvlg;a jeäh wOHCIKh lf<a úcd;slhka úisks' ksIamdolhka
o úcd;slhka úh' tfy;a m%:u oYlh yd ii|k l,ays foaYSh Ñ;%mg wOHCIjreka jeä
ixLHdjla Ñ;%mglrKhg wj;S¾K ùula ful, oelsh yelsh'
fuu oYlh ;=< úfoaYSh Ñ;%d.drj, Ñ;%mg iïmdokh lsÍu rch úiska ;ykï lrk
,§' ,xldfõ Ñ;%d.dr lsysmhla wdrïN úh'
wk;=rej úfoaYSh uqyqKqjrla .;a Ñ;%mg ìysúh' .S rpkh" ;sr rpkh" ix.S;h ish,a,
foaYSh uqyqKqjrla .ekSu;a ,dxlSh fma%CIlhska iskudy,a ;=<g fiakaÿ ùfï m%jK;dj
jeäùu;a fï oYlfha isÿjQ m%;sydhhla úh'
i;a iuqÿr" f.d¿ yoj;" rkauq;= ¥j" ikafoaYh" ffojfhda.h" mri;=u,a fï w;ßka
iuyrls'
weuqKqu 02
ks¾udKlre iaj;ka;% .S ;kq we;=<;a Ñ;%mg
fI,agka fm%aur;ak oiafldka" isysk y;la
wd¾' ta' pkaøfiak fld<U ydofhda
uq;a;=idñ pKaähd" hg.sh oji" w,a,mq f.or
frdlaidñ ëjrfhda" pKavd,s" uy ? yuqjQ ia;s%h
wurfoaj rkauq;=¥j" .egjrfhda" fof,djla w;r
flauodi iqÿ ifoa l¿ j,d" iem; fidhd"
iekiqu fld;ko
,hk,a w,a.u mgdpdrd " mri;=u,a
113
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 7'0 ( jHjydßl ix.S;h iy rx. l,d yd ne¢ ix.S;dx. ms<sn|
w;aoelSï ,nhs'
ksmqK;d uÜgu 7'1 ( jHdjydßl ix.S;fha ks¾udK ms<sn|j ;¾ldkql+,j woyiaolajñka f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ls%hdldrlu 7'1'3 ( • furg Ñ;%mg ix.S; ks¾udK lrejkaf.a ks¾udKj,iajNdjh iy .S; .dhkh $jdokh
bf.kqï M, ( • Ñ;%mg ix.S;fha j;auka .uka u``. olajd f;dr;=re ms<sn|j.fõIKh lrhs'
• tla tla ks¾udKlrejkaf.a wdfõKsl ix.S;h iy .;s ,laIKms<sn|j ;¾ldkql+,j woyia olajhs'
ld,h ( ld,Éfþo 08 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • kshñ; .S; má.; l< leiÜ fyda iS'ä mghla" tu hka;% "weuqKqï wxl 01 ys Pdhd msgm;a
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• fuu .S; weiqfrka ksr;=reju wefik .S; fukau l,d;=rlska
wefik .S; o we;s ksid m%:ufhka fuu .S; ,ehsia;=j má.;
lr .ekSu b.ekaùï ls%hdj,shg myiq jkjd we;'
• ks¾foaYs; .S;j, moud,d iy kdo rgd .=rejrhd i;=j ;nd .;
hq;= h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• §¾> b;sydihla we;s furg Ñ;%mg yd tys ix.S;h f¾Ldfõ isg nUre
weú;a " ys;l msmqKq u,a olajd wd .uka uf.a ix.S;h" kj ;dlaIKhms<sn|j isiqka iu. flá idlÉPdjla lrkak' ^.S ;kq moud,d ix.S;NdKav" uQ,sl yd w;=re jdoH LKav" wdNdih rEm rduqj wdÈh we;=<;ajkfia;
• weuqKqï wxl 01 m%fõYh bÈßm;a lr wxl 01 ls%hdldrlfuys isiqkafhdojkak'
^ld,Éfþo 04&• wxl 02 ls%hdldrlu wkqj YsIH iuQyh tys fhdojkak'
^ld,Éfþo 04&
m%fõYh - Ñ;%mg .S; má.; l< leiÜ mgh fyda iS' ä' ;eáh m%:ufhkaisiqkag Y%jKhg i,iajkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• weuqKqu wxl 01 ys lshùï m;s%ldj isiqkg lshùu i|yd ,nd fokak' tys
i|yka ls%hdldrlu i|yd .=rejrhd o iydh jkak'
114
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ls%hdldrlï wxl 02
ks¾foaYs; tla tla Ñ;%mg .S;h ne.ska .=rejrhd isiqka iu. .dhkh
$jdokh lrkak' fï i|yd iajr mqjre ix.S; NdKavhla yd ;í,djla
iydh lr.kak'
we.hSu - tal,j fyda hq.,j ;uka leu;s Ñ;%mg .S;hla .dhkh $jdokh lrjkak'
- isiqka lKavdhï follg fnod leue;s Ñ;%mg .S;hla .dhkh jdokh
lrjkak'
weuqKqï wxl 01
lshùfï m;s%ldj
my; oelafjkqfha ks¾foaYs; Ñ;%mg .S;j, ks¾udKfha iajNdjhka ms<sn| j.= igykls'
tys flá woyia" woyila wka;¾.;fldg we;s w;r tla tla .S;h i|yd ;j ;j;a úúO
.;s iajNdjhka /ia lr .ekSug .=rejrhd iu. idlÉPd lrkak'
Ñ;%mgh .S;h ks¾udK iajNdjh
f¾Ldj ´¿ fk¿ï iajdëk ;kqjls'
ud;,ka fldjq,ka y`vhs mo ks¾udKh fjk;a cd;s ,laIKhlg;a ;kq
ks¾udKh Bg fjkia cd;s ,laIKhg;a wkqj
ks¾udKh ù we;'
ixfoaYh lfÜ lsß iqj| idïm%odhsl lú kdo rgdj Wmfhda.S lr
.ksñka .S;j;aj jd¾;d l:kh lsÍu'
rkauq;= ÿj .,k .`.ls ododrd ;d,hg m%nkaê; .S;hla ùu'
w,a,mq f.or ysj,l= fldfyduo bkaÈhdkq LHd,a ix.S; wdlD;shg ks¾udKh
okafka lsÍu ^uOH,h fldgia flá" ;dkd,xldr&
i;a iuqÿr isks÷ iq÷ uqÿ Ojks;d¾: leájq mo rpkhla ùu'
ix.S;h ixêjks wdlD;shg iudk ùu'
uqyqfoa iajNdjh ix.S;fhka biau;= lsÍu'
nUre weú;aa Wÿïnrd ia:dhs" wka;rd" wdlD;sfhka f;drùu'
ys;l msmqKq u,a lu,dikS bkaÈhdkq rd.OdÍ LHd,a uOH,h .S; wdNdIh
,nd ;sîu'
115
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 7'0 ( jHjydßl ix.S;h iy rx. l,d yd ne¢ ix.S;dx. ms<sn|
w;aoelSï ,nhs'
ksmqK;d uÜgu 7'1 ( jHdjydßl ix.S;fha ks¾udK ms<sn|j ;¾ldkql+,j woyiaolajñka f;dr;=re .fõIKh lrhs'
ls%hdldrlu 7'1'4 ( • —Ñ;%mg i|yd odhl jQ YS% ,xldfõ lKavdhï ix.S;h''˜
bf.kqï M, ( • furg Ñ;%mg .uka uf.a úúO ikaêia:dkj,§ ix.S;hi|yd odhljQjka y÷kajhs'
• lKavdhï ix.S;h fhdod .;a ks¾udK ms<sn|j fidhd n,hs'• tu ks¾udK tla /ia lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 05 hs
.=Kd;aul fhojqï ( • f;dard.;a .S;j, mo ud,d iajr m%ia;dr msgm;a• i¾mskdjla" ;í,djla• má.; lrk ,o .S; leiÜ" iS'ã mg yd tu hka;%
ÿyq¿ u,la" ÿ,Sld' ' '• YS% ,xldfõ lKavdhï ix.S;h - uydpd¾h iqks,a wdßhr;ak
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• Ñ;%mg ix.S;fha tk .S; j¾. w;ßka lKavdhï ix.S;h iys;
.S; yd idudkH Ñ;%mg .S; ,ehsia;=jla ilia lr .kak'
• wjia:djg .e<fmk mßÈ tu .S; fhdod.;a neõ meyeÈ<s lr §u
i|yd tu Ñ;%mg rEm rduqj ms<sn|j f;dr;=re imhd .ekSugWkkaÿ jkak'
• ,xldfõ lKavdhï ix.S; iuQyhla fyda kdudj,shla o ilid.kak'
• tu .S; i|yd odhl jQ mo yd ix.S; rplhskaf.a f;dr;=re o
we;=<;a lr .ekSu b.ekaùfï ls%hdj,shg myiq jkjd we;'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• Ñ;%mg ix.S;h ms<sn| fmdÿfõ isiqka iu. flá idlÉPdjla lrkak'
m%fõYh bÈßm;a lrkak' ls%hdldrlï wxl 01 ys fhdojkak'^ld,Éfþo 01&
• lKavdhï ix.S;h ms<sn|j 9 fYa%Ksfha .=re ud¾f.damfoaY ix.%yfha msgqwxl 126 ys le,smafida lKavdhï mdvfï úia;r m;s%ldj Pdhd msgm;alrf.k isiqkg lshùug fokak'
^ld,Éfþo 01&
• furg Ñ;%mg i|yd lKavdhï ix.Sa;h odhl jQ ks¾udK yd odhljQjkams<sn| isiqka yd idlÉPd lrkak' ls%hdldrlï wxl 02 ys fhdojkak'
^ld,Éfþo 01&
116
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• f;dard.;a lKavdhï ix.S; Ñ;%mg .S;hla .dhkfha fhdojkak' fïi|yd ys m%fõYh wxl 2 fhdod .kak' .=rejrhd o iydh ù ls%hdldrlïwxl 03 ys isiqka fhdojkak'
^ld,Éfþo 02&
m%fõYh 1 -
• Ñ;%mg .S; má.; l< leiÜ" iS'ä' mg Y%jKhg i,iajkak'
ls%hdldrlu wxl 01
• Ñ;%mg yd ir, .S;hla w;r we;s moud,dfõ fjki ms<sn|j jdlH myla
,shkak'
• Ñ;%mg yd ir, .Shla w;r we;s ix.S;fha fjki ms<sn|j jdlH myla
,shkak' fhdod.;a NdKav" m%udKd;aul nj" iïm%odhka ms<sn|j isiqkg
b`.s imhkak'&
ls%hdldrlï wxl 02
• fof<djla w;r" ÿyq¿ u,la" ¥,sld jeks lKavdhï ix.S; fhdod.;a .S;"
Ñ;%mg i|yd odhljQjka ms<sn| j.=jla ms<sfh, lrjkak'
ls%hdldlrï wxl 03
m%fõYh 2 - • má.; lrk,o .S; w;ßka f;dard.;a lKavdhï ix.S;h isiqkg Y%jKh
lrjkak'
• h;=re mqjrejla fyda fjk hï ix.S; NdKavhla fhdod .ksñka tu .S;h
isiqka yd .dhkh jdokh lrñka ridiajdofha fhfokak'
we.hSu - • f;dard.;a .S;h iafõÉPdfjka bÈßm;a jk isiqka ,jd .dhkh jdokh
lrjkak' ^lKavdhï .S;hla ksid iuQyhla fhdojd .kak'&
117
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 07
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu 7'1jHjydßl ix.S;fha ks¾udK ms<sn|j ;¾ldkql+,j woyia olajñkaf;dr;=re .fõIKh lrhs'
2' úIh ikaOdrh (-Ñ;%mg .S; 8 hs" ksjerÈ .dhkh" .S; ridiajdoh
3' WmlrKfha iajNdjh (-m%dfhda.slj .dhkfha $jdokfha fhoùuridiajdok ls%hdldrlï
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - Ñ;%mg .S; ksjerÈj .hhs'- tu ks¾udKhkays iajNdjh meyeÈ,s lrhs'- tu jljdkqfõ .S; yd j¾;udk Ñ;%mg .S; w;r fjkialï olajhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia- ks¾foaYs; .S; w;ßka leu;s .S;hla .dhkh jdokh lrjkak'- tu .dhkh l< .S;hla ks¾udKh ms<n|j Tfí woyia olajñka
igykla f.dv k.kak'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' ksjerÈ Y%e;shg wkqj .S;h .dhkh jdokh - ,' 042' .S;fha ñysß nj yd Ys,amSh olaI;djh - ,' 043' .dhkh $jdokh l< .S;hla ix.S;uh Ys,am l%u
y\qkdf.k meyeÈ,s lsÍu - ,' 044' bÈßm;a l< igyfka ks¾udKYS,S nj yd .=Kd;aul nj - ,' 045' bÈßm;a lsÍfï l=i,;djhg - ,' 04
118
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 8'0 ( ix.S; ks¾udK ld¾hfha w;ayod ne,Sï lrhs'
ksmqK;d uÜgu 8'1( ks¾udK ix.S;fha §" nyq,j fhdod.kakd rd. lsysmhlam%dfhda.slj wOHhkh lrñka ks¾udKfha fhfohs'
l%shdldrlu 8'1'1 ( huka" ffNrù" N+md,s" l,dj;S" rd.j, uOH,h .S; iy rd.úia;dr .dhkd lrhs'
bf.kqï M, ( huka" ffNrù" N+md,s iy l,dj;S rd.j,g wh;a uOH,h .S;iy iajr úia;dr .dhkd lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï( yd¾fudakshï " ;í,d
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (• 10" 11 fYa%Ksj,§ fuu ls%hdldrlu yd iïnkaO rd. lsysmhla wOHhkh lr
we;'• rd.dYs%; ir, .S ;kq ks¾udKlrKfha § tu LHd,a .dhk ffY,shg wod<
kS;s Í;s Ydia;S%h nj" wkqms<sfj," Ys,am l%u" ta whqßkau fhdod .ekSu w;HjYHfkdjk" kuq;a rd. ms<sn|j tys rd. úia;dr" iajr ix.;s ms<sn|j ukdoekqj;a ùu" b;d jeo.;a fõ'
• ta wkqj huka" ffNrù" N+md,s " l,dj;S" jeks ;kq ks¾udKlrKfha § jeäjYfhka fhdod .kakd rd.hkays uOH,h .S; iy rd. ix.;s wOHhkh lsÍufuu ls%hdldrlfuka wfmalaId flf¾'
• fï i|yd f;dard.kq ,nk uOH,h .S;" rij;af,i .dhkd lsÍfï Ys,amShm%d.=KH .=rejrhd i;=úh hq;= h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• óg fmr wOHhkh lr we;s ls%hdldrlug wod< rd.hkays wdfrdayK
wjfrdayK" iajr úia;dr ms<sn| flá idlÉPdjla lrkak' weuqKqu 01 ysoelafjk rd.hg wod< uOH,h .S;h .dhkh mqyqKqlrjkak'
• tu rd.fhys úia;dr" iajr ix.;s" .dhkhg yqrelrjkak'• by; i|yka wdldrhg weuqKqï wxl 2" 3" 4 ys oelafjk uOH,h .S; .dhkhg
mqyqKqlrjkak'
we.hSu - .=rejrhd úiska kï lrk ,o rd.hl úia;drhla f.dvk.kak'
• kï lrk ,o uOH,h .S;hla" wdfrdayK wjfrdayK ia:dhs wka;rd .dhkdlrkak'
119
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
rd.h - huka;d,h - ;s%;d,a uOH,h
120
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
121
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
l,dj;S rd.h - uOH,h .S;h - ;d,h ;s%;d,a
122
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
rd.h huka - wd,dma
123
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
l,dj;s rd.h
124
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 8'0 ( ix.S; ks¾udK ld¾Hfha w;ayod ne,Sï lrhs'
ksmqK;d uÜgu 8'1( ks¾udK ix.S;fha §" nyq,j fhdod.kakd rd. lsysmhlam%dfhda.slj wOHhh lrñka ks¾udKfha fhfohs'
l%shdldrlu 8'1'2 ( rd. weiqfrka ir, ;kq ks¾udKh lruq'
bf.kqï M, ( rd.Ys%;j ir, ;kq ks¾udKh lrhs'tu ks¾udK i|yd mo ud,d ks¾udK lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï( weuqKqu wxl 1 ys oelafjk m;s%ld msgm;a " yd¾fudakshï
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
• huka" ffNrù" N+md,s iy l,dj;S hk rd. weiqßka ir, ;kq ks¾udKh
lsÍfï yelshdj j¾Okh lsÍu fuu ls%hdldrlu ;=<ska wfmalaId flf¾'
• miq.sh ls%hdldrï ;=<ska rd. úia;dr iys;j uOH,h .S; lsysmhla .dhkh
$jdokh lsÍfï yelshdj ,nd we;' tfiu 12 fYa%Ksfha § wOHhkh lrk,o
rd.Ys%;j ks¾udKh jQ ir, .S .dhkh iy ri úkaokh lsÍfï yelshdj fuu
ls%hdldrlu id¾:l lr .ekSug myiqjla jkq we;'
• ta wkqj by; i|yka rd. j,ska" rd.dx. uekúka m%o¾Ykh jk ir, .S;
lsysmhla f;dard .ekSu" .=re Nj;d i;=úh hq;=fõ'
• tfukau ksoiqka jYfhka rd.Ys%; ir, ;kqjla isiqka bÈßfha ks¾udKh lr
oelaùug iqodkï ùu jeo.;a fõ'
• óg fmr lrk ,o ls%hdldrlfuys i|yka jQ uOH,h .S; ñysßj .dhkh
lsÍu ;=<ska tu rd.j, iajNdjh rih ms<sn| wjfndaOhla ,nkakg we;' ta
wkqj tla tla rd.fhka cks; jk rd. rihg wkqj ^lreKd rih" Nla;s
rih" ùr rih" .Dx.dr rih & ;kq ks¾udKh lsÍug oekqj;a lrkak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• f;dard.;a rd.Ys%; ir, .S;h Y%jKhg fhduq lrjkak'
Wod - l,dj;S rd.h wdYs%;j" úYdro ohdr;ak rK;=x. Y+Íka úiska .ehQ.S;hl fldgila (-
125
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• bÈßm;a lrk ,o .S;fhys rd. ix.;s fyda rd.fhys úia;dr i|yka jkwdldrh idlÉPd lrkak'
• miq.sh ls%hdldrlu i|yd bÈßm;a l< rd. úia;dr we;=<;a lshùï m;s%ldjkej;;a ir, ;kq ks¾udKh flfrys fhdojkak'
• rd. rihg WÑ; jk mßÈ ;kqjg .e,fmk mo ud,djla o ks¾udKhg fhduq
lrùug" ld,h l<ukdlrKh lrñka" fhdod.; yels h'
• wjYH wjia:dj,§ isiqkag Woõ lrkak'
• isiqka ks¾udKh lrk ,o .S ;kq bÈßm;a lsÍug wjia:dj fokak' jdokfhka
iydh jkak'
126
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSu 08
1' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜguks¾udK ix.S;fha § nyq,j fhdod.kakd rd. lsysmhla m%dfhda.sljwOHhkh lrñka ks¾udKfha fhfohs'
2' úIh ikaOdrh (-huka" ffNrù" N+md,s" l,dj;S hk rd.j, uOH,h .s;.dhkh$jdokh
- tu rd.j, rd. úia;r .dhkh$jdokh- tu rd.Ys%;j ir, ;kq ks¾udKh- WÑ; moud,d ks¾udKh lsÍu
3' WmlrKfha iajNdjh (-m%dfhda.slj .dhkfha $jdokfha fhoùurd.Ys%;j ir, ;kq ks¾udKlrKfha fhoùu
4' ld,h ( - ld,Éfþo 02
5' wruqKq (- - uOH,h .S; ksjerÈj .dhkh$jdokh lrhs'- rd. úia;r ksjerÈj .dhkh $jdokh lrhs'- rd.YS;j ir, ;kq ks¾udKh lrhs'- ;kqjg .e<fmk moud,d ks¾udKh lrhs'
5' WmlrKh ls%hd;aul lsÍu i|yd Wmfoia
- Y%e;sh u; msysgd uOH,h .S; m%didx.slj .dhkhg $jdokhg
i,iajkak'
- rd. 4 g wod< jkfia flá rd. úia;dr ,shd olajk m;%sldjla
ilia lr .kak'
- .=rejrhd úiska ilia lrk ,o rd. úia;dr .dhkhg jdokhg
i,iajkak'
- rd.dYs%;j flá ;kq ks¾udKh lsÍug wjia:dj i,iajkak'
- tu ;kq j,g .e,fmk fia ^rd. rih wkqj& mo ud,d ks¾udKh
lsÍug Wmfoia fokak'
6' we.hSï ks¾Kdhl1' uOH,h .S; ksjerÈj .dhkh$jdokh lsßu - ,' 042' rd. úia;dr ksjerÈj .dhkh$jdokh lsÍu - ,' 043' ir, ;kq ks¾udKh lsÍu - ,' 044' WÑ; moud,d ks¾udKh lsßu - ,' 045' ks¾udKh lrk ,o ;kqj, id¾:l nj - ,' 04
127
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 8'0 ( ix.S; ks¾udK ld¾Hfha w;ayod ne,Sï lrhs'
ksmqK;d uÜgu 8'2( ks¾udK ix.S;fha §" nyq,j fhdod.kakd rd. lsysmhlam%dfhda.slj wOHhh lrñka ks¾udKfha fhfohs'
l%shdldrlu 8'2'1 ( Introdcution, Interlude, Bits, Counter Points, Chords, Adlib
we;=<;aj .S; ks¾udKh lruq'
bf.kqï M, ( • ix.S; ks¾udKfha ys § .S;hla i|yd uQ,sl jkix.S;dx.j, jeo.;alu y÷kd.kshs'
• by; oelajQ uQ,sl ix.S; fldgia y÷kd .ksñka tajdwe;=,;a lr .S; ks¾udKfhys fhfohs'
ld,h ( ld,fþo 10 hs
.=Kd;aul fhojqï( jHjydßl ix.S;fha mj;sk ix.S; ks¾udKhkays m%ia;dr msgm;alsysmhla" i¾mskdj" ;í,dj" má.; l< .S;' isiqka ,jdks¾udKh lr.;a moud,d lsysmhla'
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
• .S;hla uQ,sl fldgiajk Intro, Interlude jeks fldgia we;=<;a m%ia;dr lsysmhla
l,ska iqodkï lr .kak' fï f;dard.;a m%ia;drhkays by; fldgia folu
;sfí kï jvd;a iqÿiqh' iuyr .S;j, tlu m%ia;dr fldgi tu fldgia
fol i|ydu Ndú;d lrk fyhska isiqkg tu fldgia foflys fjki
y÷kd .ekSug wmyiq fkdjk wkaoug .S; m%ia;dr f;dard .ekSug .=rejrhd
ie<ls,su;a jkak'
• Bits iy Counter Points Chords, Adlib y÷kd .ekSu i|yd tu wx. wvx.=
m%ia;dr bÈßm;a lsÍu wjfndaOh i|yd myiq jkjd we;' fï i|yd ksoiqka
f,i .S; lsysmhla kï l< yels h'
• i| lv mykl - iqks,a tÈßisxy
• isys,a iq<x /,af,a " i|leka jeá,d - úlag¾ r;akdhl
^ fuu .S;hkag wu;rj iqÿiq .S; m%ia;dr bÈßm;a lsÍug .=rejrhdf.a
wNsu;h mßÈ l< yelsh'&
• i| lv mykl - .S;fha iajr m%ia;drh weuqKqu wxl 01 f,i fhdod
.kak'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• Introdcution, Interlude, ms<sn| j flá idlÉPdjla lrkak' weuqKqu wxl 01
ys oelafjk m%fõYh bÈßm;a lrkak' ls%hdldrlï wx 01 ys fhdojkak'^ld,Éfþo 03&
• Bits, Counter Points ,Chords Adlib , ms<sn| isiqka oekqj;a lrkak' ls%hdldrlïwxl 02 ys fhdojkak'
128
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
^ld,Éfþo 03&
• ish¿ fldgia we;=<;a j .S; ks¾udKh i|yd 10 fYa%Ksfha .=re ud¾f.damfoaYix.%yfha msgq wxl 100" 103 ksmqK;d uÜgu 6'1 mdvukej; wOHhkhg bvi,ikak' f;dard.;a moud,djlg fyda moud,d lsysmhla lKavdhï w;rfnod § iqÿiq ;kq ks¾udKh lsÍfï § ta i|yd iydh ,nd fokak'ls%hdldrlï wxl 03 ys fhdojkak'
^ld,Éfþo 04&
m%fõYh -• má.; l< .S;hla Y%jkhg i,iajkak' kej; kej; tys ix.S; fldgia
wjOdrKh lrñka Y%jKhg i,iajd ta ms<sn|j idlÉPd lrkak' f;dard.;a.S;fha m%ia;dr msgm;a isiqkg ,nd fokak'Wod - i|lv mykl .S;h
ls%hdldrlu wxl 01
• fï .S;fha Introduction fldgi b;d flá nj;a th moud,djg m%fõYh
i|yd b;d iqÿiq jk wkaouka .ek idlÉPd l< yelsh'
• tu fldgi i¾mskdfjka jhd fmkajd .dhkhg m%úIaG ùu ;yjqre
lrkak'
• fuys § .S;fha iajr mrdih Scale& ms<sn|j o isiqka oekqj;a l< hq;=fjhs'
• Chorus fldgi miq fhfok m<uq Interlude fldgi wjOdrkh jk mßÈ
Y%jkhg i,iajkak'
• .S; máh jdokh jk úg m%ia;drh lshùug isiqka yqre lrkak'
• fuys § w;=re jdok fldgia foku.ek wjOdkh fhduq lrkak' mo
ud,fõ m%ia;+;h yd tys kdo rpkfha .e<mSug jvd;a fhda.H jk wkaoug
w;=rejdok fhdod we;s wdldrh idlÉPd lrkak'
ls%hdldrlu wxl 02
• .S; m%ia;drfha chords fhfok wkaou isiqkg meyeÈ<s lrkak'
• ish¨ Ys,amdx. by; lS chords iu. .e,msh hq;= nj ;yjqre lrkak'
• mo folla w;r ;kqj hdjk mßÈ Bits fhdod we;s wkaou Y%jkhg bvi,ikak'
• mo ud,dfõ w¾:h biau;=jk wdldrhg Counter Points ix.S; LKav
fhdod.; we;s wdldrh Y%jkh lr idlÉPd lrkak'
Wod - i|lv myk .S;fha wyila .=.=rd ''''fldgi
• Adlib fldgia .ek ri ú¢u i|yd i;a iuqÿr f;aud .S;h ^isks÷iqÿ uqÿ&
fhdod .; yelsh' wod< fodfydrd fldgi (Adlib) Y%jkh lrkak'
• tys mo yd ix.S;uh fldgia j, tl;=j .S;fha m%ia;+;h biau;=jk
129
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wdldrhg fhdod we;s wkaou idlÉPd lrkak'
ls%hdldrlu wxl 03
• mka;sfha isiqka lKavdhï lrkak'
• iqÿiq moud,d lsysmhla lKavdhï w;r fnod fokak'
• iajr mqjre fyda fjk;a ix.S; NdKav wdOdr lr.ksñka iqÿiq ;kq fh§ugisiqka fmd<Ujkak'
• .S moud,dfõ ;kqj m%:ufhka iajr m%ia;dr lr ,sùug Wmfoia fokak'
• .S;fha Introdcution iy Interlude ks¾udKh lsÍug Wmfoia fokak'
.=rejrhd o iydh ù iqÿiq fmrjdok yd w;=re jdok LKav o m%ia;dr .;
lrkak'
• iïmq¾K iajr m%ia;drhg wod< chords tys i<l=Kq lrkak'
• wjYH mßÈ Bits fhdokak'
• Chords ms<sn|j ie<ls,su;a fjñka wjYH ia:dk i|yd counter point
LKav ks¾udKh lr m%ia;dr lrkak'
we.hSu -
• ta ta lKavdhïj, .S; jdok NdKav wdOdr lr .ksñka bÈßm;a lsÍug
i,iajkak'
• ta ta moud,djg ;kq j;a ;kqfõ kdo .=Kh i|yd fmr jdok yd w;=re
jdok fldf;la ÿrg .e<fma oehs isiqkaf.ka úuikak'
• Countertr Points jdokh i|yd jh,Skh Wmfhda.S lr .kak'
• fkd.e<fmk ;eka we;akï tajd ksjerÈ lr .ekSug isiqkg iydh jkak'
130
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 9'0 ( ixfla;dkqidrfhka ix.S;h ,shd olajk úê y\qkd.ksñka úYaj
ix.S;lD;s weiqre lsÍuj;a foaYSh ix.S;dx. f,dalh fj; fhduq
lsÍug;a w;HjYH uQ,sl ksmqK;d j¾Okh lr.kshs'
ksmqK;d uÜgu 9'1 ( m%ia;drlrKfha wdrïNh olajñka úúO ixfla; weiqrelrñkaix.S; m%ia;dr lrhs'
ls%hdldrlu 9'1'1 ( • Ndr;Sh ix.S; m%ia;drj, úldYh
bf.kqï M, ( • Ndr;Sh ix.S; m%ia;dr j, úldYh ms<sn| f;dr;=re oek.kshs'
• úúO m%ia;dr ms<sn| wOHhkh lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï( • fmrÈ. yd ngysr ix.S; m%ia;dr
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• iS' o tia l=,;s,l uy;df.a ck ix.S; isoaOdka; lD;sfhys
we=;=<;a msgq wxl 16" 17" 18 lshùu i|yd isiqka fhduq lsßu'
• tys i|yka w.aks ñf,a mqfrdays;ï hk .d:dj wOHhkh lsÍug
isiqka fufyhùu'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -• my; igyk wkqj 1 hk ixfla;h .S;hlg fh§u m%ia;drlrKfha
uQ,sl wjia:d nj'
• 1" 2" 3" 4 wxl fh§u ;jÿrg;a m%ia;drlrKfha j¾OkSh wjia:djla nj'• 1" 2" 3 by<ska fhdok wxlj,ska iajro" yryg fhdok wxl j,ska ud;%do
fõ'• mKaä;a úIaKq È.ïn¾ m¨Yald¾ ;=udf.a m%ia;dr l%uh my; oelafõ'
131
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hsu - • fuf;la Tn /ialr.;a f;dr;=re wdY%fhka fmrÈ. m%ia;drlrKh ms<sn|
f;dr;=re mka;sh bÈßfha bÈßm;a lsÍug iqÿiq l:djla f.dv k.kak'
weuqKqï wxl 01
my; oelafjk iS' o' tia' l=,;s,l uy;df.a ck ix.S; isoaOdka; fmdf;ka Wmqgd.;a
msgq wxl 16" 17" 18 lshjkak'
132
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
133
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
134
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10' ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i
bÈßm;a lrhs'
ksmqK;d uÜgu( 10'1 ( ix.S; iajrj, fN!;sl úHd;aul moku úuiñka iajr
iqixfhda. lsÍfï yelshdj ,nhs'
l%shdldrlu 10'1 ( zz iïmQ¾K iajr ima;lfha ixLHd; úuiuqZZ
bf.kqï M, ( • iajr yf;a ixLHd;hka olajhs
• iajr yf;a ixLHd;hka wdY%fhka úlD;s iajr j,
ixLHd; .KKh lrhs
• iïmQ¾K iajr ima;fha ixLHd; ms<sfj<ska ,shhs
• iajr iqixfhda. lsÍu g wjYH yelshdj ,nhs
ld,h ( ld,fþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï ( rEm igyka we;=<;a oDYH WmlrKhla imhd .; yelskï
Tis,iafldama kï úµd;aul WmlrKhla’ ixLHd; ixLHdjka
±lajQ j.= igykla
úIhlreKq meyeÈ,slr.ekSug w;aje,la (
iajr ima;lfha wdrïNh ms<n| úuiSfï § ta yd iïnkaO fft;sydisl
f;dr;=re .fõYkh lsÍfï § ffm;.ria kï .ks;{hd úiska iß.u hk
iajr y;rg idfmaCIj mOksi hk iajr y;r ilial< nj lshfõ' iß.u
hk iajr y;f¾ y~ wka;rhkag mOksi hk iajr y~ wka;rhka iudk
nj wm ms<s.; hq;=h’ fmrÈ. ix.S;fha mQ¾jd¾Oh yd wmrd¾Oh jYfhka
iajr ima;lh folg fnod kïlr we;af;a o fï ksid úh yelsh' flfia
fyda iajr ima;lfha ixLHd; w;r .ks;uh iïnkaO;djhla mj;sk nj
wm ms<s.;hq;=h'
fuu mdvï lsysmh Wiia fm< mka;s j,g fhdackd lr we;af;a
iajr j, iïnkaO;djhka .Ks;uh mokulska ú.%y lr ne,ASugh' ta ms<sn|
úuis,su;a ùugh' fuys ±lajk l%shdldrlï j, § .Ks;uh .eg¨ ;;ajhka
bj;a lr,Sug isiqkag iydh jkak' fuf;la Wiia fm< mka;s j,g fkd;snqk
mdvï ud,djla ksid .=rejrhd jYfhka Tn ;=<o fï ms<sn| ±kqu jeälr
.ekSug Wkkaÿjkak'
ls%hdldrlu ixj¾Okh(
mQ¾jd¾Oh yd wmrd¾Oh ms<sn| isiqka úuikak' tu iajr fldgia fol
wka;r ms<n| j wjOdkh fhduq lrñka tl hg tl ,shkak' w;r we;s
iïnkaO;djh úuikak' l%shdldrlu wxl 1 iy 2 ys fhdojkak' ,sÅ;
igykla f.dvke.Sug isiqka fhduq lrkak'
^ld,fþo 02 hs&
135
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 1'
l%shdldrlu 1'
my; ±lafjk ixl,am ms<n| kej; isiqkaf.a ±kqu úuikak'
o ;rx. wdhduh
o Ys¾I yd ksïk
o úia;drh
l%shdldrlu wxl 2'
lshjñka wNHdifha fhfokak'
i rs . u m O ks i
idfmaCI ixLHd;h 24 27 30 31.875 36 40 45 48
(32)
uOH ima;lfha ixLHd;hka 256 288 320 340 384 426.67 480 512
by; j.=fõ oelafjk iajrj, ixLHd; úuiSfï § my; ±lafjk lreKq
wkdjrKh fõ'
• uOH zz i ZZ iajrh iy WÉp zz i ZZ iajrh w;r wkqmd;h 1(2 ls' ta wkqj 256
ixLHd;h 1 ka fnod 2 ka jeä l< úg ixLHd;h 512 ls' ( 256 ÷ 1X2= 512 )
• uOH zz i ZZ iajrh iy uOH zz m ZZ iajrh w;r wkqmd;h 2(3 ls’ ta wkqj 256
ixLHd;h 2 ka fnod 3 ka jeä l< úg ixLHd;h 384 ls' ( 256 ÷ 2X3= 384 )
• uOH zz i ZZ iajrh iy uOH zz u ZZ iajrh w;r wkqmd;h 3(4 ls' ta wkqj 256
ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h 340 ls' ( 256 ÷ 2X3= 340 )
wfkl=;a iajr w;ro uOH zz i ZZ iajrhg wkqmd;hla olakg ,efnhs' iïmQ¾K
iajr ima;lfha ixLHd;hka fiùug i”u”m” hk iajr j, iïnkaOh muKla
m%udKj;ah'
i u hk iajr fol w;r we;af;a 3(4 wkqmd;hhs’ ta wkqj zzuZZ iy ks hk iajr
fol w;r o ;sìh hq;= jkafka 3(4 wkqmd;h fõ '
• uOH zz u ZZ iajrh iy fldau< zz ks ZZ iajrh w;r wkqmd;h o" 3 ( 4 ls' ta
wkqj 340 ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h 453 ls'
(340 ÷ 3X4= 453)
by; ;¾lh wkqj b;sß fldau< iajr j, wkqmd;hka wkqj kshñ; ixLHd;hka
fidhkak'
• fldau< zzks ZZ iajrh iy fldau< zz '''' ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 3(4 ls' ta
wkqj 453 ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h '''''''' ls'
( 340 ÷ 3X4= 453 )
• fldau< zz . ZZ iajrh iy fldau< zz '''' ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 3(4 ls' ta
wkqj 453 ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h '''''' ls'
( 340 ÷ 3X4= 453 )
136
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• fldau< zz O ZZ iajrh iy fldau< zz '''' ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 3(4 ls ''''
ta wkqj ''''''''' ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h ''''''' ls'
( … … … … … … … ÷ 3X4= 453 )
• fldau< zz rs ZZ iajrh iy fldau< zz '''' ZZ iajrh w;r wkqmd;h o" 3(4 ls' ta
wkqj ''''''' ixLHd;h 3 ka fnod 4 ka jeä l< úg ixLHd;h''''''' ls'
( … … … … … … … ÷ 3X4= 453 )
uOH zz i ZZ iajrh iy uOH zz m ZZ iajrh w;r wkqmd;h 2(3 ls' ta wkqj 256
ixLHd;h 2 ka fnod 3 ka jeä l< úg ixLHd;h 384 ls' ( 256 ÷ 2X3= 384 )
i m hk iajr fol w;r we;af;a 2(3 wkqmd;hhs'
• uOH zz m ZZ iajrh iy WÉp zz ß ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 2(3 ls’ ta wkqj 384
ixLHd;h 2 ka fnod 3 ka jeä l< úg ixLHd;h 576 ls’ ( 384 ÷ 2X3= 576 )
• ukaø zz ks ZZ iajrh iy ;Sj% zz u ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 2(3 ls' ta wkqj 240
ixLHd;h 2 ka fnod 3 ka jeä l< úg ixLHd;h '''''''ls' ( 240 ÷ 2X3= …….. )
• ;Sj% zz u ZZ iajrh iy fldau< zz ß ZZ iajrh w;r wkqmd;h o” 2(3 ls' ta wkqj
360 ixLHd;h 2 ka fnod 3 ka jeä l< úg ixLHd;h '''''' ls'
( 360 ÷ 2X3= …….. )
•
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
my; oelafjk j.=fõ fldau< iy ;Sj%iajrj, ixLHd;hka oelafõ' Tnfidhd.;a
ixLHd; igyk yd iu. ii|d n,kak' b;du;au iq,q fjkialula" fyda ixLHd; 1&
tl l fyda fol;=kl fjki fkdi<ld yrskak' ulaksido h;a" tjeks iq,q ixLHd;
m%udKhla wfma mshú lKg weish fkdyels ksidfjks' my; ±lafjkafka iïmQ¾K
ixLHdjl g jeghQ ixLHdjkah'
i rs . u$ O ks
256 270 303 360 404 455
137
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10' ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i
bÈßm;a lrhs
ksmqK;d uÜgu( 10'1 ( ix.S; iajrj, fN!;sl úHd;aul moku úuiñka iajriqixfhda. lsÍfï yelshdj ,nhs’
l%shdldrlu 10'1 ( zz ;rx. m%ia;dr weiqrska iajr iqixfhda. jk whqreúuiuqZZ
bf.kqï M, ( • tla tla iajrhg wod,j ;rx. m%ia;dr lvodishl w¢hs• wkqmd;hg wkqj tlatla iajrfha ;rx. m%ia;dr w;r
fjki olajhs'• iajr follg wh;a ;rx. rgd tl;=jk whqre m%ia;dr
lvodishl f.dvk.hs• ijrj, we;s .ks;uh iïnkaO;d úuihs• iajr iqixfhda. ùfï § we;sjk;rx. rgdfõ fjki
meyeÈ,s lrhs'
ld,h ( ld,fþo 02 hs'
.=Kd;aul fhojqï (- rEm igyka we;=<;a oDYH WmlrKhla'imhd .; yelskï Tis,iafldama kï úµd;aulWmlrKhlaixLHd; ixLHdjka ±lajQ j.= igykla';rx. m%ia;dr lvodis
úIhlreKq meyeÈ,slr.ekSug w;aje,la (m%ia;dr lvodishl iajr lsysmhlg wod,j ir, ;rx. rgdjlawe£u yd iqixfhda. jk iajr foll m%ia;dr iqixfhda.jSfï oSf.dv kef.k iajNdjh oDYH udOHfhka y|qkd.ekSugbvie<iSu fuu l%shdldrlñka wfmaCIs;h'
ls%hdldrlu ixj¾Okh (• yd¾ukS jk iajr folla iy yd¾ukS fkdjk iajr folla tljr jdokh
lr we;s fjki isiqka iu. idlÉPd lrkak' iajr ydukS ùfï§ isÿjk ;rx.rgdjl fjki y÷kd .ekSug l%shdldrlu 1 ys fhdojkak' m%ia;dr we£ugWmldr lrkak'
ld,fþo 02 hs
138
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 1'
l%shdldrlu 1'my; ±lafjk rEm igyka wOHHkh lr ;rx. rgdj, fjki y÷kd.kak'
uOH i iõrfha ixLHd;hg jvd WÉp i iajrfha ixLHd;h yßhgu fo.=Khls' wkqmd;htlg folls' fuys ±lafjk uOH i iõrfha ;rx. rEmigyfka ;rx. wdhduhlg fmdäfldgq 12 ls' WÉp i iõrfha ;rx. rEmigyfka ;rx. wdhduhlg fmdä fldgq 6 l’ke;fyd;a uOH i iõrfha ;rx.wdhdu 01 lg WÉp i iajrfha ;rx. wdhdu 02 ls'wkqmd;h 1(2 ls'
fuu rEm igyfka uOH i iy WÉp i hk iajr folu tljr jefhk úg ksl=;ajk ;rx.rgd fol tlsfkl ñY%ù kj ;rx.hl rgdjla f.dv kef.k whqre ±lafõ' ìkaÿfõ isgOk me;a;g Èfjk ;rx. fldgia fol u tlg tl;= ù kj ;rx.h f.dv ke.Sfï § tufldgq tl;= ù úia;drh jeäjk whqre úuikak' Ok me;ag iy ßk me;a;g hk fomigu;rx. úysfok úg jeä ixLHdfjka wvq ixLHdj wvqù b;sßjk m%udKh wh;a me;a;g;rx.h Èfjk whqre fldgq .Kka lr y÷kd.kak'
139
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
uOH i iajrfha iy uOH m iajrfha we;s ;rx. rgd y÷kd.kak' uOH i iy uOH mw;r wkqmd;h 2(3 ls' ;rx. wdhdu follg m iajrfha ;rx. wdhdu 3 la fh§ we;'
01' by; iajr fol tljr jehSfï § ksl=;ajk kj ;rx. rgdj m%ia;dr lvodishl f.dvk.kak'
02' uOH I iajrfha iy uOH ß iajrfha ixLHd; wkqj tys wkqmd;h fidhkak' tuwkqmd;hg wkqj ;rx. rgd fol fjk fjku m%ia;dr lvodisfha w¢kak'
03' tu iajr fol tljr jefha kï f.dvkef.k kj ;rx.fha rgdj w¢kak'04' yd¾ukS jk iajr foll ;rx. rgd we| n,kak' yd¾ukS fkdjk iajr foll ;rx.
rgd folla we| we;s fjki n,kak' iudldÍ iy úIudldÍ rgd we;s jk whqrey÷kd.kak'
140
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10' ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i
bÈßm;a lrhs'
ksmqK;d uÜgu 10'1 ( ix.S; iajrj, fN!;sl úµHd;aul moku úuiñka iajr
iqixfhda. lsÍfï yelshdj ,nhs'
l%shdldrlu 10' 3 ( .Ks;uh idOl mokï lr .ksñka fldaâia youq' iajr
iqixfhda. lruqZZ
bf.kqï M, (
• iajr iqixfhda. lsÍu g wod, .Ks;uh idOl meyeÈ,s lrhs
• okakd fldaâia lsysmhl we;s .Ks;uh moku y÷kd.kshs'
• ta weiqßka kj;u fldaâia ks¾udKh lrhs'
• tla iajrhlg yd¾ukS jk úúO iajr we;s nj ms<s.kshs'
• ix.S; ks¾udK ld¾hfha l=i,;d j¾Okh lr.kshs'
ld,h ( ld,fþo 03 hs
.=Kd;aul fhojqï (- iajr mqjrejl rEm igyk we;=<;a oDYH WmlrKhla'
.Ks;uh moku ±lafjk weuqKqfï i|yka ixLHd j.=jla'
úIhlreKq meyeÈ,slr.ekSug w;aje,la (
fï jk úg isiqka uQ,slj iajr folla fyda ;=kla iqixfhda. jk
whqre y÷kdf.k we;' Bg wu;rj fïc¾ fldaâ tllg wh;a iajr tl;=
jk whqre o wOHhkh lr we;' tla iajrhlg úúO iajr lsysmhla
yd¾ukS l< yels njo" ta weiqßka fjk;a fjk;a fldaâia ks¾udKh l<
yels nj;a" fuu l%shdldrlñka isiqka y|qkd .kq we;' uQ,sl ;kqjg
wod,j yd¾ukS l< yels úúO iajr we;=<;a ;j;a iajr mdo lsysmhla
ks¾udKh lsÍug oCI;d ,efnkq we;'
ls%hdldrlu ixj¾Okh(
• yd¾ukS hk ixl,amh ms<sn| isiqka ±k.;a lreKq kej; wjOdkhg
fhduqlrkak' óg fmr l%shdldrlï j,ska ,nd .;a .Ks;uh idOl mokï
lr.;a iajr iqixfhda. lsÍfï ±kqu úuikak' weuqKqfï ±lafjk l%shdldrlfuys
fhdojkak'
ld,fþo 03 hs
141
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 1'
l%shdldrlu 1'
my; ±lafjk fldgfia mshjßka mshjr lshjñka l%shdldrlfï fhfokak'
1' my; rEmigyfka wxl 1 isg 12 olajd iajr wkqms<sfj<ska ,shkak'
2' uOH i iajrfha isg WÉp i iajrh olajd Y=oaO iajr y;ls’ ish¨ iajr ixLHdj 12 ls'
i iajrfha isg fldau< ß iajrh olajd ÿr w¾O iajrhls’ ^ Semitone& . iajrfha isg
u iajrh olajd ÿr o w¾O iajrhls' ^ Semitone & i iajrfha isg Y=oaO ß iajrh olajd
ÿr iïmQ¾K iajrhls’ ^ Tone & ta wkqj iïmQ¾K iajr ima;lh ;=< w¾O iajr 12 la
^ 12 Semitones & we;s nj y÷kd.kak'
3' iS fïc¾ fldaâ tlg wh;a wxl ,shd ta háka Bg wh;a iajr ,shkak'
4' tu iajr w;r; fldmuK wxl ke;fyd;a w¾Oiajr msysgd we;a±hs úuid n,kak'
5' my; ±lafjk ixLHd úuid n,kak'
1 2 3 4 5 6 7 8
i . m
i w¾O iajr 3 . w¾O iajr m
i 3 . 2 m
i + 3 . + 2 m
fojk ld,fþoh
6' i iajrfha isg . iajrh w;r; wxl 3 ls’ . iajrfha isg m iajrh w;r; wxl 2 ls'
wms fuu ixLHd fol fomig udre lr n,uq' ta wkqj my; ysia;eka j, iajr
fidhkak'
i +2 …… + 3 ……
142
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
7' iS uhsk¾ fldaâ tlg wh;a iajr f.dv ke.S we;a±hs n,kak'
8 ±ka wms ;j;a ixLHdjla tl;=lr n,uq'
i +3 …… + 2 …… +3……..i +2 …… + 3 …… +2……..
9 iS fïc¾ fijk;a iy iS uhsk¾ fijka;a hk fldaâia f.dv ke.S we;'
10' fjk;a whqrlska ixLHd rgd f.dvk.d n,uq' ta wkqj my; ysia;eka j, iajr
fidhkak'
i +3 …… + 3 …....i +2 …… + 2 ……
by; fldaâia fol ms<sfj<ska “ C- Augmented iy C- Diminished iS- T.aukagâ
iy iS- äñksIa & hkqfjka kï flf¾'
f;jk ld,fþoh
11' ±ka wms fijka;a fldaâia j,g ;j;a ixLHdjla tl;= lr n,uq'
i +3 …… + 2 …… +3…….. +2………i +2 …… + 3 …… +2…….. +3………
by; fldaâia foflys wjidkfha fhfok zz WÉp ß ZZ iajrh zz i ZZ iajrfha isg
kujk iajrhhs' ta wkqj tajd kujk iajrh wvx.= fldaâia fõ' fï ksid fïjd
kïlrkafka “ C- Major added 9th iy C- Minor added 9th hkqfjks’ by; fldaâia j,
iajr ;=k ne.ska fjkalr n,kak'
i.m " .mks" mksß" jYfhka fjkal< yelsh' tajd fjka jYfhka .;a l< o
fjkfjku fldaâia ;=kls’ iS fïc¾ fyda uhsk¾ fldaâ j,g 6 jk iajrh tl;=lr
w;ayod n,kak'
12' i¾mskdjla" úµq;a iajr mqjrejla imhd .kak' by; fldaâia fjkfjku jhd
n,kak' tla tla fldaâ tflys iajrj, y~ ñY%j Tng wefik úg is;g ±fkk
wre; úuid n,kak' iuyr fldaâia j, .eUqre njlao" ke;fyd;a ;dKavj ffY,sho"
iuyr fldaâia j, ,d,s;H njlao" ke;fyd;a ,diH ffY,sho" Tng ±fkkq we;’
;j;a iuyr fldaâia j, Nhxldr njla' .=ma;njla" úYauh ckl njla wd§ jYfhka
úúO yeÕSï ±fkkq we;s’ fï wkqj iajr tlsfkl yd¾ukS ùfï § Ndjm%ldYkhla"
rihla WmÈknj jgyd .kak’ th Tfí ix.S; ks¾udKld¾hhg M,odhS jkq we;’ kj
úµq;a iajr mqjrej, jïmi we;s iajr ima;lfhka by; wdldrfha fldaâia tljr
jhk úg Bg wod, fldaâia kduho mqjrej bÈßmi äiamaf,a mek,fha igyka fõ’ '
13' fï wkqj iajr iqixfhda.ùfï ixLHdúµd;aul wisßh Tng jegfykakg we;s' ixLHd
msysgk wdldrh úuid n,kak' tys lsishï iudldÍ rgdjla we;s jk nj Tng
fmfkaú’ fï wkqj i iajrhg ß iajrh o ydukS jk wjia:d we;s nj y÷kd.kak'
tfy;a i iajrh;a ß iajrh;a muKla yqol,dj ydukS fkdjk njo jgyd .kak'
143
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSï'
1' we.hSï wjia:dj (- -
2' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu(- ix.S; iajrj, fN!;sl úµHd;aul moku
úuiñka iajr iqixfhda. lsÍfï yelshdj
,nhs'
3' wdjrKh flfrk úIh ikaOdrh - • iïmQ¾K iajr ima;lfha ixLHd;
• ;rx. m%ia;dr weiqrska iajr iqixfhda. jk
whqre
• .Ks;uh idOl mokï lr .ksñka
fldaâia iEoSu
• iajr iqixfhda. lsrSu
4' WmlrKfha iajNdjh(-
• YsIH ldrah idOk f.dkqjls' ( Portfolio)
5' wruqKq (-
• iïmQ¾K iajr ima;lfha ixLHd; .Kkh lrhs'
• wdfoaY ixLHd;hla u.ska b;sß iajr j, ixLHd;hka .Kkh lrhs'
• m%ia;dr lvodishla u; ir, ;rx. rgd ks¾udKh lrhs'
• iajr lsysmhla tljr wefik úg isÿjk fjki ;rx. m%ia;dr
weiqßka meyeÈ,s lrhs'
• .Ks;uh idOl mokï lr.ksñka fldaâia ilihs'
• fldaâia we;=<;a fmd;la ilihs'
• iajr 12 g wh;a úúO fldaâia ks¾udKh lr f.dkqjla ilhs'
• tla tla iajr iqixfhda.ùfï § u;=jk riNdj ms<sn| úuihs'
• TkEu fldaâ tlla iajr mqjrefjka jdokh lr fmkajhs'
6' WmlrKh l%shd;aul lsrSu i|yd Wmfoia
.=re Wmfoia
• fuu we.hSu yd iïnkaO tla tla mshjr ksmqK;d uÜgu yd ne¢ l%shdldrlï
mka;sfha l%shd;aul lrkq ,nk ke;fyd;a bf.kSu isÿjk wjia:dfõ § u
boßm;a l< yelsh' ima;lfha ixLHd; yd iïnkaO l%shdldrlu wjidkfha
§ m<uq mshjr;a" fldaâia f.dvke.Sfï l%shdldrlu wjidkfha fojk mshjr;a
jYfhka W.kajk w;r;=f¾ § u we.hSu ydiïnkaO ud;Dld Tiafia lreKq
/ialsÍug wjia:dj Èhyelsh’ wjYH kï fï iïnkaO l%shdldrlï ish,a,
wjidkfha § o fhduql< yelsh' Tng iqÿiq ms<fj<la fhdod .kak'
• tla tla mshjr ksulsrSug YsIHd .kakd W;aidyh we.hSug wjYH Check List
tlla Tn jsiska ilid f.k Ndú; lrkak'
144
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
mshjr 01
o iajrmqjrejl rEm igykla we| zz i Zz iajrh ixLHd;h 256 fia
i<ld iajr 12 ixLHd; olajkak'
o zz i Zz iajrh ixLHd;h 240 fia i<ld wkqmd; ixLHd ie<ls,a,g
.ksñka iajr 12 ixLHd; .Kkh lrkak'
o m%ia;dr lvodis imhd .kak' i"."m" hk iajr j,g wh;a f,i ir,
;rx. rEmigyka fjk fjku w¢kak' fuys§ wkqmd; ixLHd ms<sn|
wjOdkh fhduq lrñka tla tla iajrhg ysñ ;rx.hg wod, fldgq
.kka ;SrKh lrkak'&
o iS fïc¾ fldaâtllg wh;a iajr ;=k tljr jdokh ùfï §
f.dvkef.k ;rx. rEm igykla fjku w¢kak'
mshjr 02
o my; j.=j Wmfhda.S lr.ksñka fldaâia f.dvk.kak'
ysia;ekaj, fldaâia kdu ,shkak'
wkq uQ,sl w;r; fojk w;r; f;jk w;r; isõjk w;r; miajk fldaâ
wxlh iajrh w¾Oiajr iajrh w¾Oiajr iajrh w¾Oiajr iajrh w¾Oiajr iajrh kduh
1 i +3 +2 C-Major
2 +3 +2 +3 C-Major 7th
3 +3 +2 +3 +2 C-Major
Added 9th
4 +3 +3
5 i +2 +3 C-Minor
6 +2 +3 +2
7 +2 +3 +2 +3
8 +2 +2
o my; j.=j Pdhd msgm;a lr.kak' tys uQ,sl iajr ms<sfj<ska
fkd,shkak' wjidk ;Sre fol Tng leu;s fldaâia j¾. folla
i|yd fhdod .kak' j.=j ;=< tla tla fldgqfõ wod, fldaâia
j,g wh;a iajr wmrÈ. l%uhg f.dvk.kak'
1234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345
1234567890123456789012345123456789012345678901234512345678901234567890123451234567890123456789012345
1234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345678901212345678901234561234567890123456789012345
1234567890123456789012345123456789012345678901234512345678901234567890123451234567890123456789012345
123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678123456789012345678901234567890121234567890123456781234567890123456789012345678901212345678901234567812345678901234567890123456789012123456789012345678
145
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fldaâ Major Major Augmented Minor Minor7th Diminished ………. ……….
kduh 7th
iajr +3+2 +3+2+3 +3+3 +2+3 +2+3+2 +2+2 ……….. ……….
w;r;w¾Oiajr
ixLHdj
C
F
G
Bb
Eb
A
C#
E
Ab
D
F#
B
146
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
mshjr 3'
• my; j.=fõ rEm igyka j,ska ±lafjk fldaâia kïlrkak'
fldaâia kduh wh;a iajr ^ fmrÈ. iy
wmrÈ. l%uhg &
147
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
mshjr 4'
my; ±lafjk iajr mdohg .e,fmk ljqkag¾ mdÜ tlla iy fíia mdÜ tlla
ks¾udKh lrkak' iajr m%ia;drhl fldaâia ,shd olajk ms<s.;a l%uhg wkqj
tla tla úNd.hg iqÿiq fldaâia m%ia;drh u; ,shdolajkak'
• 1 fldgi
i . - $ u O - $ m - u $. - - $1 ''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''$2 ''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''$
ß ß ß $ . . - $ u u O $m - - $1 ''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''$2 ''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''''$''''''''''''''''''''''$
• 2 fldgi
fldau< iajr we;=<;a jk f,i mdo foll Tn leu;s ;kqjla ks¾udKh
lrkak'
Bg .e,fmk f,i iajr ;=kla muK tljr ydraukSjk f,i fhfok ;j;a
iajr mdo fol ne.ska ks¾udKh lrkak' tys tla tla úNd.hg iqÿiq fldaâia
m%ia;drh u; ,shd olajkak'
mshjr 5'
• .=rejrhd úiska jhkq ,nk fldaâ tl Y%jKh u.ska y÷kdf.k
kïlrkak'^ uQ,sl iajrh zz i “ u” O” m ZZ iajr muKs&
• tufldaâ tlska Tng ±kqk yeÕSu Tfí jpkfhka ,shkak'
we.hSfï l%uh(
ks¾Kdhl myla u; ;lafiare l< hq;= w;r tla ks¾Kdhlhl g ,l=Kq 04 ne.ska
ks¾Kdhl myg uq¨ ,l=Kq 20 la msßkefï' ,l=Kq mrdih fufiah'
• b;d fyd|hs - ,l=Kq 04'
• fyd|hs’ - ,l=Kq 03'
• ÿ¾j,hs’ - ,l=Kq 02'
• b;d ÿ¾j,hs - ,l=Kq 01'
ks¾Kdhl
^1& f;dr;=re j, ksrjµ ;djh yd .=Kd;aul nj - ,l=Kq 04'
^2& f;r;=re ixúOkdh lr ;sîu - ,l=Kq 04'
^3& f.dv k.d we;s fldgiaj, ks¾udKd;aul nj - ,l=Kq 04'
^4& rEm igyka wdÈfhka úpdrd;aulj lreKq ±laùug - ,l=Kq 04'
^5& iuia; ksudj - ,l=Kq 04'
----------
uq¨ ,l=Kq ,l=Kq 20
148
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
we.hSï
cSj úoHd;aul mokug
1' we.hSï wjia:dj (- -
2' wdjrKh flfrk ksmqK;d uÜgu(-
ix.S;fha cSj jsoHd;aul moku úuiñka
3' wdjrKh flfrk úIh ikaOdrh
• lK iy iajrd,h
• lgy~
4' WmlrKfha iajNdjh(-
• mejreu
5' wruqKq
• lK iy iajrd,fha fldgia kïlrhs
• tu fldgia j, l%shdldrs;ajh meyeos,s lrhs
• kdohla ksl=;ajfï wjia:dfõ isg weiSu olajd isÿjk
l%shdj,sh úia;r lrhs'
• iajr .dhkfha oS iajrd,fha l%shdldrs;ajh myohs'
• ix.S; jIfhaoS lK iy iajrd,fha ksj/os ixcdkkh
jeo.;alu ms<s.kshs
• lg yv ksjerosj md,kh lr.ksñka ;u .dhk yelshd
j¾Okh lr.kshs'
6' WmlrKh l%shd;aul lsrSu i|yd Wmfoia
.=re Wmfoia
• fuu we.hSu mejreuls' my; weuqKqfï i|yka l%shdfõ fhdojkak
ukaø mxpufha isg WÉp mxpuh olajd iajr úysfok iajr wNhdihla
,laud,S iy ksYdo úiaska bÈßm;a lrkq ,efí'
my; ±lafjk WmYS¾I Tiafia zz y~ ksl=;a ùfï mgka weiSu ZZ oaljd
l%shdj,sh w,,d,smshla ilikak'
• iajr .dhkfha È iajrd,h l%shd;aul jk whqre
• ukaø iy WÉp iajr .dhkfha § iajrd,h l%shd;aul jk whqre
• ksYdof.a lgy~g jvd ,laud,Sf.a lgy~ fjkia ùug n,mdk fya;=
• ksYdof.a lgy~ Wm;skau .eUqreh’ Bgn,mdk fya;=
• ,laud,Sf.a lgy~ wfkla .eyeKq <uqkag jvd isyskah’ Bg fya;=
• iajr wNHdifhka msgjk y~ lK olajd jdhqf.da,h yryd .uka .kakd
whqre
• msg lK ueolK yd we;=,q lfKa ys fldgiaj, l%shdldrS;ajh
• tlsfkl iajr fjkafldg y|qkd.kakd whqre
• wefik iajr iajrd,fhka kej; m%;sksraudKh lsrSfus oS fud<fha oS
isoqjk l%shdldrS;ajh
149
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
7' we.hSfï l%uh(
ks¾Kdhl myla u; ;lafiare l< hq;= w;r tla ks¾Kdhlhl g ,l=Kq 04 ne.ska
ks¾Kdhl myg uq¨ ,l=Kq 20 la msßkefï' ,l=Kq mrdih fufiah
• b;d fyd|hs - ,l=Kq 04'
• fyd|hs’ - ,l=Kq 03'
• ÿ¾j,hs’ - ,l=Kq 02'
• b;d ÿ¾j,hs - ,l=Kq 01'
ks¾Kdhl
^1& f;dr;=re j, ksrjµ ;djh yd .=Kd;aul nj - ,l=Kq 04'
^2& f;r;=re ixúOkdh lr ;sîu - ,l=Kq 04'
^3& f.dv k.d we;s fldgiaj, ks¾udKd;aul nj - ,l=Kq 04'
^4& rEm igyka wdÈfhka úpdrd;aulj lreKq ±laùug - ,l=Kq 04'
^5& iuia; ksudj - ,l=Kq 04'
----------
uq¨ ,l=Kq ,l=Kq 20
---------
150
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10 ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i
bÈßm;a lrhs'
ksmqK;d uÜgu( 10'2 ( ix.S;h i|yd Wmfhda.Sjk Ôj úµHd;aul ;;ajhka
wOHhkhlr ;u m%dfhda.sl yelshd jvd;a id¾:lj
bÈßm;a lrhs’
l%shdldrlu 10'2'4 ( zz wmg ix.S;h wefik whqre úuiuqZZ
bf.kqï M, ( • kdofha fN!;sl moku ú.%yhl fhfohs
• kdo ;rx. jdhqf.da,fha .uka.kakd wdldrh
meyeÈ,s lrhs
• weiSug WmldÍjk l¾fKakaøsfha iajNdjh meyeÈ,s
lrhs
• rEmigykla u.ska tys fldgia kïlrhs
• wmsg ix.S;h wefik whqre úuihs
ld,h ( ld,fþo 03 hs
.=Kd;aul fhojqï (- rEm igyka we;=<;a oDYH WmlrKhla imhd .; yelskï
Tis,iafldama kï úµd;aul WmlrKhla
úIh lreKq meyeÈ,slr.ekSug w;aje,la (
10 jk fY%aKsafha § isiqka wOHhkh lr we;s zz kdofha fN!;sl úµHd;aul moku
ZZ ms<sn| l%shdldrlï fï i|yd o jeo.;a fõ' tneúka 10 fY%aKsafha .=reud¾f.damfoaY
ix.%yfha msgq wxl 123 isg 132 olajd fldgia kej; lshjd fuu l%shdldrlu ixj¾Okhg
wjYH rEmigyka iy ld¾h m;%sld f.dkq lr .ekSu M,odhS fõ' Bg wu;rj fñ iu.
wuqKd we;s rEmigyka iy úia;r m;%sld YsIHdf.a .fõYkhg imhd §u w;HdjYH
fõ' kdohla we;s jQ wjia:dfõ isg th wmg weiSu olajd isÿjk l%shdj,sh ir,j
wjfndaOlr .ekSug u. fmkaùu fuu l%shdldrlñka wfmaCIs;h' fï ksid
l¾fKakkaøsfha Ôj úµd;aul iajNdjh o YsIHdg y÷kd.ekSug yelsjk fia mdvu
ie<iqïlr.ekSu g wjOdkh fhduq lrkak'
ls%hdldrlu ixj¾Okh(
• 10 jk fY%aKsafha § isiqka wOHhkh lr we;s zz kdofha fN!;sl úµHd;aul
mokuZZ ms<sn| l%shdldrlï w;rska msgq wxl 125 ys oelafjk ld¾hfhys kej;
fhdojkak’ l%shdldrlu 1 ys fhdojkak'
ld,fþo 01 hs
151
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• úoHd fm< fmd;a iy fï iu. wuqKdwe;s rEmigyka Ndú; lrñka
l%shdldrlu wxl 02 ys fhdojkak
ld,fþo 02 hs
weuqKqu 1'
l%shdldrlu 1'
• 10 jk fY%aKsafha § isiqka wOHhkh lr we;s zz kdofha fN!;sl úµHd;aul
moku ZZ ms<sn| l%shdldrlï w;rska msgq wxl 125 ys oelafjk ld¾hfhys kej;
fhdojkak’ my; ±lafjk ixl,am o" Ndú;hg .ksñka èjKsh ms<sn| igykla
f.dvk.kak'
o lïmkh iy ixLHd;h
o idudkH WIak;ajh iys; jdhqf.da,h ;=< êjKs ;rx. .uka.kakd
fõ.h
o iïmSvkh iy úr,kh
o ñksia lKg wefik ixLHd; mrdih
o ;rx.hl rEmigykla we| zz YS¾I" ksïkh" ;rx. wdhduh"
+ 0 – , hk ixl,am ,l=Kq lrkak'
o Tis,iafldama kï WmlrKh imhd.;yels kï tu.ska kdo;rx. j,
rgd iy yevhka y÷kd.kak
l%shdldrlu 2'
• l¾fKakaøsfha rEmigykla u; my; fldgia kïlr ta tla tla fldgfia
l%shd;aul iajrEmh úuikak' ^ fï i|yd 10" 11 fY%aKsj,§ bf.kqu i|yd
fhdod .;a úoHd úIfha fm< fmd;a Ndú;hg .kak&
o msglK" ueolK" iy we;=¿ lK"
o l¾Kmgy mg,h
o uqoa.ßldj" ks>d;sh iy orKlh hk wiaÓld ;=k
o l¾K ixLh iy ta ;=< we;s ;r,h
o w¾Oljdldr kd, YÍrfha iunr;djh we;slsÍug fya;=ùu
• weiSfï l%shdj,sh isÿjk wdldrh iy ix.S; iajr j, ksYaÑ; ixLHd;hka
fud<h úiska ksj/Èj f;areï .kakd wdldrh my; lreKq iu. ieflúka
idlÉPd lrkak
o kdo ;rx.fha ixLHd;hg wkqj l¾K ixLfha we;=<; we;s ;r,h
isÿlrk iïmSvk iy úr,k ksid mdodY%mg,h iy ta yd iïnkaO
;ka;= j, iam¾Yh u.ska ix.S; iajr j, we;s ksj/È ixLHd;hka
fud<h úiska iajr fjkafldg y\qkd .kakd whqre
o fiïm%;sYHdj jeks frda.;;ajhka j,§ ix.S;uh iajria:dk ksj/Èj
y÷kd .ekSug fkdyels jk whqre iy Bg n,mdk fya;=
152
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
o ix.S;h yodrk wdOqkslfhl=g ;u l¾fKakaøsfha ixfõ§;djh jeäÈhqKq
lr .ekSug iy iajria:dk ksj/Èj y÷kd.ekSug iqÿiq l%shdud¾.
,ehsia;=jla ms<sfh< lrkak'
1' ndysr Y%jK kd,h
2' l¾K mgy mg,h’ ^ lKa fnrh &
3' ks>d;sh wiaÓldj
4' uqoa.ßldj wiaÓldj
5' orKlh wiaÓldj’
6' w¾Oljdldr kd,
7' fjiaáìhq,¾ iakdhqj
8' fldla,shd iakdhqj
9' l¾K ixLh ^ fldla,shdj &
10' hqIafGalSh kd,h
lshjkak'
WHAT CAUSES HEARING PROBLEMS?
Sometimes people are born with hearing problems. Injuries and infections can also cause hearing
problems. People with hearing problems hear less well than others. People with very serious
problems cannot hear any sounds. They are totally deaf (unable to hear).
Hearing problems can come from injured eardrums. Infections or other diseases can damage
parts of the ear. Cancer can damage nerves. Children can be born with a missing or damaged
cochlea or other ear parts. Some people slowly lose their hearing as they get older. Loud music
and other loud noises can also cause hearing loss.
Doctors treat ear infections with medicines or use tubes to drain the ear. Ear doctors can give
some people hearing aids, small machines that make sounds louder. They can give people with
very serious hearing loss a cochlear implant. The implant is a tiny artificial cochlea that changes
sound waves to signals. The signals are fed to the nerves that lead to the brain.
153
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10 ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i
ksmqK;d uÜgu( 10'2 ( ix.S;h i|yd Wmfhda.Sjk Ôj úµHd;aul ;;ajhka
wOHhkhlr ;u m%dfhda.sl yelshd jvd;a id¾:lj
bÈßm;a lrhs’
l%shdldrlu 10'5 ( zz .dhkfha§ iajrd,h l%shd;auljk whqre úuiuq'ZZ
bf.kqï M, (• iajrd,fha msysàu iy fldgia kïlrhs
• .dhkfha§ iajrd,h l%shd;auljk whqre úuihs
• iajrd,fha ksj/È meje;aug n,mdk lreKq idlÉPd
lrhs
• WÉp ukaø iajr .dhkfha § iajrd,h yiqrejd.;hq;=
wdldrh meyeÈ,s lrhs
• ksj/Èj iajria:dk m%;sks¾udKh lsÍug wjYH .dhk
wNHdihkays jeo.;alu meyeÈ,s lrhs
ld,h ( ld,fþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï(- weuqKqfï ±lafjk rEm igyka we;=<;a oDYH WmlrKhla
úIhlreKq meyeÈ,slr.ekSug w;aje,la (
.dhkfha oS iajrd,h l%shd;auljk wdldrh;a" iajrd,fha msysgSu;a ms<sn|
wOHhkh lsrSug fuu l%shdldrluska bv ie<fia' úµdfm< fmd;a fyda úµd.drfha
;nd we;s oDYH WmlrK iy iajrd,fha wdlD;s mdvu ixj¾Okh lsÍug fhdod .;
yelsh' WÉp ukaø iajr .dhkfha § iajrd,h yiqrejd.;hq;= wdldrh meyeÈ,s lsÍug
YsIHhdg wjia:djla ,ndfokak'
ls%hdldrlu ixj¾Okh(
• wuqKd we;s rEm igyka wdY%h lr.ksuska l%shdldrlu 1 ys fhdojkak' wdOqkslfhl=
f,i .dhk yelshd jraOkh lr .ekSfï § iajrd,h ms<sn| wNHdi lsÍug
isiqka fmd<Ujkak'
ld,fþo 02 hs
154
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 1'
l%shdldrlu 1'
• my; i|yka rEmigyka iy u.fmkaùï Wmfhda.s lr.ksñka .dhkfha §
iajrd,h l%shd;auljk whqre ±lafjk ,smshla ilia lrkak’
• by; rEmigyka we| iajrd,fha fldgia kïlrka'’ .dhkfha
§ iy .dhkh fkdlr isák wjia:dfõ § iajr;ka;= we§u
iy bys,aùu ms<sn| idlÉPd lrkak'
• by; rEmigyk fhdod .ksñka W.=f¾ iajrd,h msysàu ms<sn|
úuikak'
• WÉp ukaø iajr .dhkfha § iajrd,h flfia fõ ±hs úuid
n,kak'
• Soprano iy Bass jeks lgyfâ úúO ;, we;s lsÍfï §
iajrd,fha l%shdldß;ajh úuikak'
• .dhk yelshd j¾Okh lr.ekSug iajrd,h yeisrùfï mqyqKqj i|yd iqÿiq
wNHdi f.dvk.kak'
• wkjYH mßÈ l:d lsÍfuka fyda wkjYH mßÈ lE.iñka .dhkd lsÍfuka W.=f¾
ne/kaäh we;sjk whqre idlÉPd lrkak'
• ngk,d jdolfhl=f.a lgyv f.dfrdaiqjkafka ulaksid±hs úuikak'
• fiïm%;sYHdj jeks frda.;;ajhka ys § iajrd,hg isÿjk fjki idlÉPd lrkak'
• .dhlfhl= f,i iajrd,h ksj/Èj m%fõYñka ;nd .ekSug l<hq;= iy
fkdl<hq;= p¾hdjka fm< .ikak'
155
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 10 ( ix.S;fha fN!;sl úµd;aul moku iy Ôj úµd;aul
moku wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l
f,i bÈßm;a lrhs’
ksmqK;d uÜgu 10'2 ( ix.S;h i|yd Wmfhda.Sjk Ôj úµHd;aul ;;ajhka
wOHhkhlr ;u m%dfhda.sl yelshd jvd;a id¾:lj
bÈßm;alrhs
l%shdldrlu 10'06 ( zz lgyf~ys .=Kd;aulnj we;sjk whqre úuiuq'ZZZZZZZZZZ
bf.kqï M,( • lgyf~ys ñysß;djh we;sùug n,mdk lreKq úuihs'
• lgyf~ys .=Kd;aul nj we;slr.ekSug bgql<hq;=
p¾hdjka meyeÈ,slrhs'
• lgyf~ys úúO y~;, meyeÈ,s lrhs’
ld,h ( ld,fþo 02 hs’
.=Kd;aul fhojqï (- weuqKqfï ±lafjk rEm igyka we;=<;a oDYH WmlrKhla
lgyf~ys .=Kd;aul fjki ±laùug ksoiqka i|yd y~má
úIh lreKq meyeÈ,s lr .ekSug w;aje,la (
.dhkfha oS iajrd,h l%shd;auljk wdldrh;a" iajrd,fha msysgSu;a ms<sn|
óg fmr wOHhkh lr we;' fuu l%shdldrlñka lgyf~ys ñysß;djh we;slsÍug
n,mdk lreKq ms<sn| idlÉPd flf¾' lgyf~ys úúO;d ±laùug iqÿiq .dhkd fyda
má.; l< ;eá fhdod .ekSfuka mdvu úÑ;%j l< yelsh'
ls%hdldrlu ixj¾Okh (
• iajrd,fha l%shdldß;ajh iïnkaO wOHHkh lr we;s fldgia iïnkaO
lr.ksñka lgyf~ys .=Kd;aul ;;ajhka we;s lsÍug n,mdk lreKq idlÉPd
lrkak' wjidkfha isiqka ,jd tu ud;Dldj ms<sn|j úkdä 5 l l:djla
lsÍug fhduq lrkak'
ld,fþo 02 hs
156
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu' 1'
l%shdldrlu 1'
my; ±lafjk lreKq iïnkaO lr.ksñka idlÉPdjla fufyhjkak'
• úúO wNHdi u.ska iajrd,fha kuH;djh we;s lsÍug;a" ksj/È iajria:dk
u;=lr.ekSug;a” w,xldrúê ókaâ .ula wd§ & fhdod.ksñka lgyf~ys ñysr
we;slr .; yels nj'
• lgyf~ys .=Kd;aul nj we;s lsÍug n,mdk ÔjúHd;aul idOl
o uqyqKq m%udKh yd udxY fmaYsj, msysàu’ ^ uqyqKq m%udKfhka úYd, jQ
whf.a lgy~ .eUqre nj g jHjydßl ix.S;fha .dhl.dhsldjkaf.ka
ksoiqka &
o uqLl=yrfha Odß;dj" Èj" f;d,amgj, >Klu lgyf~ys úúO;d we;s
lsÍug n,mdk nj'
o W.=f¾ isyska nj fyda uy;anj W.=r isyska .dhsldjkaf.a lgy~ isyska
nj iy W.=r uy;a .dhlfhkaf.a lgy~ .eUqre njg .dhl
.dhsldjkaf.ka ksoiqka&
o o;aj, msysàu lgyf~ys .=Kd;aul njg n,mdk nj ^ o;a bÈßhg
fkrd we;s .dhl .dhsldjkaf.a lgyf~ys wuq;= ñysrla we;s njg
ksoiqka &
o lgyf~ys úúO y~;, we;s lsÍug .eyekq msßñ nj n,mdk nj'
• lgyf~ys ñysß;djh ke;s lsÍug n,md yels p¾hdjka ,ehsia;=jla ms<sfh<
lrkak' ÿïmdkh" iS;, îu mdkh jeks &
• lshjkak" wjfndaOlr.kak'
Soprano (Italian sopra, “above”), highest female voice. The normal range of the soprano is
about two octaves, generally with its lowest note at middle C, although many sopranos exceed
these limits. Sopranos are classified as dramatic, lyric, or coloratura. A dramatic soprano has a
powerful and theatrical voice; a lyric soprano, a lighter, smoothly flowing voice; and a coloratura
soprano, an extremely flexible and light voice capable of performing highly ornamented virtuoso
passages such as trills and runs. The similar unchanged boy’s voice is sometimes termed boy
soprano. Male sopranos who were castrated as boys in the 18th century in order to keep their
soprano voices were known as castrati. The term mezzo-soprano is used for a female voice that
has a range between the soprano and contralto, the lowest female singing voice
Alto or Contralto lowest of the three principal ranges of voice found in women or
young boys, the other two being the soprano and mezzo-soprano. The contralto has
a range of about two octaves upward from E or F below middle C. Originally the
term also was applied in choral music to the highest male voice, the countertenor, or
male alto. In modern times it generally refers to the vocal part below the soprano
part of a musical composition; contralto is the term for the voice or the performer.
157
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
Today women who have a rich, weighty quality in the lower register are called
contraltos.
Tenor, highest natural adult male voice, having an approximate range of two octaves,
starting usually at C below middle C.
The baritone voice is the male singing voice intermediate between the bass and the
tenor, having a normal compass of about two octaves upward from the second A
below middle C.
Bass (voice) deepest, or lowest, male singing voice. The normal range of the bass
voice is about two octaves, with its lowest note usually an octave and a sixth below
middle C. Trained basses can reach notes considerably lower and higher; for example,
the contrabass (an especially deep voice developed principally in Russia) can range
nearly an octave below the normal lowest note.
158
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;djh 10 ( ix.S;fha fN!;sl úoHd;aul moku iy Ôj úoHd;aul moku
wOHhkh lr m%ix. yelshd jvd;a id¾:l f,i bÈßm;a lrhs'
ksmqK;d uÜgu 10'2 ( ix.S;h i|yd Wmfhda.S jk Ôj úoHd;aul ;;a;ajhka wOHhkhlr ;u m%dfhda.sl yelshd jvd;a id¾:lj bÈßm;a lrhs'
ls%hdldrlu 10'2'6 ( • ix.S;h Ôj úoHd;aul mÍlaIK i|yd fhdod.;a wjia:dms<sn|j fidhd n,uq'
bf.kqï M, ( • ix.S;h Ndú;fhka isÿ l< Ôj úoHd;aul m¾fhaIK ms<sn|oek .ks'
• ix.S;h úYd, Yla;shla .eíjQ iqúfYaIs úIhhla nj y÷kd.kS'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï (• ix.S;fha Ôj úoHd;aul m¾fhaIK ms<sn| ,sms'• C D fyda leiÜ mg
úIh lreKq meyeÈ<s lr .ekSug w;aje,laa (
• ix.S;h yqÿ úfkdaodYajdoh muKla ,nkakdjQ úIhhla h hk
iSudj blaujd m¾fhaIK Tiafia fndfyda wE;g úys§ hhs' úúO
f,v frda. iqj lsÍug o ix.S;h Wmfhda.S lr .kakd nj
m¾fhaIK weiqfrka ms<sf.k we;' ix.S;fhys kdo ixfhdackh
yd ;d, ixfhdackh ;=< .eíj we;s iqúfYaIS Yla;sh y÷kd .;a
ñksid tu Yla;sh Ndú;fhka ;u Ôú;h yd Ôú;h iïnkaO
Ôjuh jia;+kaf.a .=Kd;aul w.h jeä ÈhqKq lsÍu ms<sn|j úúO
m¾fhaIK isÿ lr we;' Ydl yd i;aj wiajkq jeä ÈhqKq lsÍu
ms<sn|j úúO m¾fhaIK isÿ lr we;' tjeks m¾fhaIK ms<sn| j
isiq wjOdkh yd Wkkaÿj j¾Okh lsÍu fuu ls%hdldrlñka
wfmalaIs;h'
bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh -
• weuqKqu 01 ys imhd we;s ,smsh wkqj m<uqj Tn úiska lshjd tys m¾fhaIK
y÷kd .kak' tu m¾fhaIK ms<sn|j fukau fjk;a m¾fhaIK ms<sn|j;a
mq¿,aj f;dr;=re /ia lrkak'
• weuqKqfuys we;=<;a ,sms isiqka w;g m;a lr lshùug i,iajkak'
• tys ;sfnk m¾fhaIK y÷kdf.k igyka lr .ekSug Wmfoia fokak'
• tu m¾fhaIK ms<sn|j my; lreKq /ia lrñka isiqka yd idlÉPd lrkak'
159
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
• tu m¾fhaIK yd isÿ fldg we;s wdldrh
• tys m%;sM,
• ix.S; úIh úkaokSh .=Kh blaujd úYd, Yla;shla .eí lr.;a
úIhhla nj'^ld,Éfþo 02&
we.hSu
mka;sfha idlÉPd l< f;dr;=re ,smsfha we;=<;a f;dr;=re yd isiqkaf.a woyia o tla
lrñka i`.rdjlg ,smshla ilia lrkak'
weuqKqï wxl01
m%fõYh - ix.S; úIhfhka l< isÿ l< yels ld¾hka ms<sn|j isiqka okakd f;dr;=re
ms<sn|j idlÉPd lrñka mdvug m%fõY jkak'
- lshùï m;s%ldj isiqka w;g m;a fldg by; .=re Wmfoia wkqj lghq;= lrkak'
160
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
¿jd kyskafk;a lg ksidh' hkqfjkaam%lg lshukla ;snqKd o lg ksid ,efnkfoaj¨;a iq¿mgq fkdfõ' iuyre zlgZ mdúÉÑlr ue;s weu;sjre fj;s' ;j;a iuyre tayelshdj fhdfodf.k fldaám;sfhda fj;s' f,dam;< .dhl .dhsldfjda ng m;a fj;s' .iaje,aj,m, yg .kaj;s' we;a;gu zlfÜ n,hgZ fndfydan,.;= foa l< yels h' fldákau lshf;d;a rcùfï isg .iaje,aj, m, .ekaùu olajd foa l<yels h'
w;S;fha isgu wfma uq;=ka ñ;af;da .ygje,g wdorfhka ie,l+y' ;udf.a f.dú;ekwfma f.dúhdg ;u orejl= jkafka úh' Wfoayjd iem ÿl úuid ne,Su;a ta iu. ;u ÿl"i;=g fnod .ekSug;a Tjqyq mqreÿj isáhy' ;ud.yg je,g ióm jk ;rug wdorh lrk ;rugjeämqr m,odjla o ,efnk nj Tjqy qw;aoelSfuka o;ay' úáka úg ck;djf.a úys¿jg,la ùug isÿ jqjo tx.,ka;fha pd,aia l=ure ofuh oek isáfhah'
f.dú;ek i|yd kùk ;dlaIKhwdfoaY ùug mgka.;a úg fï bmerKs
ud iïu;hkays jákdlu iudcfhka neyer ùhkakg úh' úfYaIfhka fyd| krl fidhdfkdn,d merKs foa bj; ,d w¨;a wuq;= foaje,| .ekSug ls%hd lsÍu ksid fndfyda jeo.;afoa wfmka ;=rka ù .sfhah' .yfld< j,g l;dlr m, ,nd .ekSugo tfiauh' kuq;a oekaf,dalfhau wjOdkh fï flfrys fhduqj ;sfí'úfYaIfhkau f,da m%lg ì%;dkHfha f.j;=j.d ix.uh u.ska fuu ls%hdfjys i;H;dj;yjqre lsÍu i|yd jk m¾fhaIkhla o fïjk úg wdrïN lr ;sfí'
wE; w;sfha isgu ñksiqkaf.a l;d nygjvd;a ixfõ§ me<Eáhla f,i kï ord we;sz;lald,sZ fuu m¾fhaIKhg fhdodf.k ;sfí'óg fmr isÿl< m¾fhaIKj,§ fuh ikd: ù;snqKd o fuu m¾fhaIK yryd th jvd;aid¾:lj Tm am q l sÍug yel s jk njm¾fhaIlhkaf.a woyihs' fï ui uq,§ wdrïNjQ fuu m¾fhaIKh uil muK ld,hla ;siafiaisÿ lsÍug kshñ;h'
fï m¾fhaIKhg fhdod .kakd ;lald,sme< fmdaÉÑj, isgqjd ;sfí' fï udih mqrdjgu fï ;lald,s me<j,g fyd| fyd| l;kaor
lrf;d;a l;d nia
m, or;s uy .ia
161
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
wikakg ,efnkq we;' fmdaÉÑj,g iú l<ijka§fï WmlrK yryd má.; l< úúO y`v"me<Eáj,g fhduq lsÍug lghq;= lrkq ,nhs'óg fmr isÿ l< fujeks m¾fhaIKhl§ ix.S;kdo rgd fhdodf.k id¾:l ks.ukj,gt<eôh o fuu m¾fhaIKfha we;s iqúfYaI;ajhjkafka má.; l< ñksia lgy`v weiSugie,eiaùuhs' fï i|yd ñksiqka úiska lshkq,nk úúO l;kaor ;j fYalaIamsh¾f.akdgHj,ska Wmqgd .;a jdlH fldgia" kjl;dj,fldgia wdÈh fhdod .kS' fï i|yd úúOmqoa.,hkaf.a lgy`v idïm, fhdod .kS' fuys§.yfld<g jvd;au ms%h ñksia y`v f;dard .ekSugo rdclSh f.j;= j.d ix.uh n,dfmdfrd;a;=fõ'
fuf,i m¾fhaIKhg n÷ka lrk ydfjk;a ;ekl ksfid,aufka jefvkakgi,iajk ;lald,s me< w;r fjki mshjßkamshjr ieie£ug kshñ;h'
óg by;§ ix.S;h fhdodf.k isÿ l<m¾fhaIK yryd y¾Üia 125 la 250 ;a w;r Yíome<eáj, cdk j¾Okh flfrys iqnjdÈjn,mdk nj fidhdf.k we;' 2007 jif¾ §fï iïnkaO mÍlaIK lsysmhlau isÿ l<uxfmdaka kï úoHd{hd úiska ;yjqre lr we;smßÈ ìf;dajkaf.a uqka,hsÜ fidkdg (Moon-
light sonata) kï ix.S; LKavh me,Eáj, blaukaj¾Okhg yd m, yg .ekSug bjy,a jk njfidhdf.k we;'
flfia kuq;a fuu kj;u m¾fhaIKhu.ska tÈfkod j.d lghq;= i|yd wjYH jkm%dfhda.sl oekqu o uyckhdg ,nd §ugkshñ;h' fuu m¾fhaIKfhka ,efnkks.ukj,g wkqj" m%dfhda.slj fï lghq;a;isÿ lrk whqre ms<sn|j o uyck wjOdkhfhduq lrùug kshñ;h'
fuu id¾:l l%ufha m, fk<d .ekSugleue;s tfy;a ;ukaf.a f.or me<j,g l;dlsÍug ue<slula olajk wh i|yd má.; l<y`vmg ,nd §ug o lghq;= fm< .eiaùugkshñ;h'
orejl= f,dj bÈßfha M,odhS mqoa.,hl=lsÍug Tyq yefok jefvk mßirh n,mdkjdfukau me<hlg o ksfrda.S ye§ jeã jeäjeäfhka m, ,nd §u flfrys th jefvkmßirh n,mdhs' thg id;a;= lrk mqoa.,hkaf.a.;a iajNdjh n,mdhs'
w;sYhskau mSvkhg m;a jQ ukilskahq;=j" wi;=áka fkdleue;af;kaa .yfld<j,gid;a;= lrk úg fyd| m,odjla fkd,efnknj o fndfyda f.j;= úoHd{hka úYajdi lrklreKls'
j.dlrejd b;d Ydka; ksjqKq ukilskahq;= whl= jk úg me<Eá j¾Okh fukaum,odj ,nd §u o jvd hym;aj isÿ fõ'
óg jir 20 lg muK fmr ;reKúfhys miq jQ tx.,ka;fha lsre< ysñ pd,aiaaaaaal=udrhdg o fï .yfldf<a ryi oekf.kisàu ksid uy;a wlr;eínhlg uqyqKmeug oisÿúh' Tyq iyNd.sjQ rEmjdysks idlÉPdjl §.yfld<j,ska kshu m%fhdackh ,nd .ekSugkï tajdg l;d ny lsÍu b;d jeo.;a njg Tyqm%ldY lr isáfhah'
úoHd;aulj Tmamq lr fmkaùulskaaf;drj lsisu fohla úYajdi fkdlsÍug fm<öisá ì%;dkH cd;slfhda pd,iaa l=urhdf.a — wuq;=uqmsiaiqjZ .ek úúO u; m< l<y' tfy;a oekath jvd;a meyeÈ,sj Tmamq lr fmkaùu flfrysrdclShhkaf.a wjOdkh fhduqj ;sfí' f.j;=j.dj úêu;a lsÍu ms<sn|j ì%;dkHfha m%uqL;uixúOdkh jk zrdclSh f.j;= j.d ix.uhZfï lghq;a;g w; .eiSu iqoaokag muKla fkdjTjqka lshk yeufoau b;du Wiia ms<s.ekSughqyqiq¨ jk l¿ iqoaokag o iqn wdrxÑhla jkqwe;'
wdorh uyd mqÿu n,hls' th úiskaf,dalh ks¾udKh lrhs' wdorh ,eîug wdidlrkakjqka w;r ñksid i;d iSmdjd muKlafkdj .yfld< o isák nj u;l ;nd .;hq;= h' ish,a, iïmQ¾K ù f,dalh ,iaikjkafka túgh'
ñÓ,d uqo,sf.a úiska bÈßm;a lrk ,o ,smshlaweiqfrks'
162
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 11'0 ( ix.S;fha ufkdaúµd;aul moku wOHhkh lr ;u cSú;h
jvd;a id¾:l lr.kshs'
ksmqK;d uÜgu11'1( ix.S;h yd ne¢ ufkdaúµd;aul lreKq wOHhkh lr tys we;s
jdisodhl ;;ajhka Ôú;hg tla/ialr.kshs'
l%shdldrlu 11'1'2(- zz nqoaêh yd ix.S;h w;r iïnkaO;djh wOHhkh lruq ZZZZZZ
bf.kqï M, ( nqoaêh yd ix.S;h ms<sn| iïnkaO;djh wjfndaO lr .kshs'
od¾Ykslhka iy ufkdaúoHd{hkaf.a ks¾jpk wOHhkh lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï(- weuqKqfï ±elafjk lshùfï m;s%ld
.=rejrhdg Wmfoia-
ix.S;h ishqïl,djka w;=ßka b;d ishqïl,dj jkafka tys udOH kdo yd
iajr jk ksidh' kdo fyda iajr w; .d ne,sh fkdyelsh' tajd myiqfjka
yeisrúh fkdyelsh' ta i|yd fjkuu mqyqKqjla wjYHh' ksjerÈ iajria:dk
y\qkd.ekSfï § mqoa.,hd fõ.j;a udkisl l%shdj,shl fhÈh hq;=h' ksjerÈ
Y%e;shlg iajria:dkh wvqjeälrñka ksjerÈj bÈßm;a lsÍug uki msysgjk
wdldrh fl;rï úYauh ckl o@ th mqoa.,hska t;rï .eUqrlska wOHhkfha
fhfokqfha w,amjh' fï ms<sn| ;rula .eUqßka is;d ne,Sug yd wOHhkh
lsÍug Wiiafm< ix.S;h úIh yodrk isiqka fufyhùu jvd;a M,odhs fõ'
fuu l%shdldrlï fm< Tng ta i|yd u. fmkajkq we;'
ls%hdldrlu ixj¾Okh(
• lshùfï m;%sldj yd oDYH WmlrK imhkak' wOHhkhg i,ikak' isiq woyia
±laùug bvlv ,nd fokak'
ld,fþo 02 hs
• fydjd¾â .dâk¾ ±lajQ nyqúO nqoaêh ms<sn| woyi isiqka iu. idlÉPd lrkaak'
lshùï m;%sld iy tu woyi we;=<;a .%ka: imhkak' tys iudf,dapkhl
fhfokak'
ld,fþo 02 hs
163
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 01
l%shdldrlu 1' lshùfï m;%sldjnqoaêh ZZ hkak y÷kd.ekSug W;aidy .ksuq'
fï ms<sn| úúO woyia ±lajQ iy m¾fhaIK l< od¾Ykslhska iy ufkda úµHd{hskafndfyda fofkls' ta w;ßka lsysm fofkla my; ±lafõ'.
1. Plato – maf,afgda2. Aristotal –weßiafgdag,a3. Jean Piajet - Ôka mshdfÊ4. Sigmen Froid - is.auka f*%dhsâ5. Jeramy S Bruner - fcrñ tia nDDk¾6. Guilford - .s,a*¾â7. Alfred Binet-we,a*¾â ìfka
ks¾jpk lsysmhla úuiu qq qq qìfka f.a ks¾jpkh- wjia:djg wkq l+,j ;uka úiskau wkqj¾:khùug yels mqoa.,hdf.am%cdkkuh yelshdjiamsh¾ukaf.a ks¾jpkh - ish¨u m%cdkk ls%hdj,shkaf.a há wdOdrlh jYfhka ;sfnkfmdÿ idOlh nqoaêhhs'
.dâk¾ f.a ks¾jpkh - iefklska .eg¨Z úi|d .ekSu i|yd o" wkd.; tajd l,afõ,dwe;sj n,dfmdrd;a;= úh yels ùu i|yd o m%fhdackhg .; yels jkakd jQ ;u w;aoelSïiïNdrh nqoaêhhs'mshdfÊ - ;u m%cdkk jHqyfha mßirh w;r wLKavj mj;skakdjq wka;¾ ls%hdjkaf.a M,hnqoaêhhs'fï wkqj nqoaêh hkq
zz bf.kSfuka yd w;a±lSï rdYshla u.ska ,nd .kakd jQ oCI;djka yd yelshdjkaiuQyhla fõZZ zz flfkl=f.a ls%hdjka yd p¾hdjka flf¾ WmldÍ jk m%cdkkuh ,laIKhnqoaêhhs'zz mßirhg wkqj yev .eiSug;a" bf.kSug;a" úhqla; Ñka;kfha fh§ug;a" we;s yelshdjnqoaêhhsZZ
fud<fha tla tla fldgi úúO úIhka i|yd fjk fjku uKav, jYfhka j¾Okh jkwoyi ±lajQ ufkda úHd{hska msßila uq,§ isáhy' my; rEm igyk n,kak'
164
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
by; woyi ksid zz ix.S;h yels whj¨kag .Ks;h úoHdj úIhhka fkdyelsh ZZ hku;h me;sÍ ;snqKs'zz .s,a*¾â ZZ kï ufkdaúµHd{hd nqoaêfha jHQy ke;fyd;a idOl 120lska hqla; njmjik ,§’ my; rEm igyk n,kak'
l%shdldrlu 2'lshùfï m;%sldj'
1' fydjd¾â .dâk¾f.a nyqúO nqoaêh ms<sn| woyia idlÉPd lrkak'
zz fld<U úYaj úoHd,fha wOHdmk mSGfha m%ldYkhla f,i 2001 fkjeïn¾ ui m<jQ zz bf.kqï uQ,dY% ZZ kï iÕrdfõ uydpd¾h frda,kaâ wfímd, Y+Íka úiska rÑ; ,smsfhafldgia lsysmhla my; ±lafõ' tajd lshjkak'
nyqúO nqoaêh Multiple Inteligence ) ms<sn| isoaOdka;h bÈßm;a l< 1984 & weußldkqufkdaúµd{fhl= jk fydjd¾â .dâk¾ 1984 § nqoaê j¾. 7 la ±lajQ w;r 1997 § nqoaê j¾.8 la olajd y÷kajd ÿkafkah' tajd fufiah'
1' jdpisl NdIduh nqoaêh - Verble – Linguistic Inteligence
2' ix.S;- ßoauhdkql+, nqoaêh - Music – Rhythmic Inteligence
3' ;d¾lsl- .Ks;uh nqoaêh - Logical – Mathematical Inteligence
4' oDYH- wjldYuh nqoaêh - Visual – Spatial Inteligence
5' ldhsl- ixp,kuh nqoaêh - Bodily - Kinesthetic Inteligence
6' wka;¾ mqoa., nqoaêh - Inter- Personal Inteligence
7' mqoa.,- we;=<dka; nqoaêh - Intra- Personal Inteligence
8' iajNdj O¾u nqoaêh - Naturalist Inteligence
fï w;ßka ix.S; ßoauhdkql+, nqoaêh hkq y\qkd .ekSug by; i.rdfjka Wmqgd .;amy; fldgia lshjkak'
165
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ix.S;uh nqoaêh - Musical - Rhythmic Intelligence
miqìuix.S;h NdIdjls' tfy;a jdÑl NdIdjg jvd ix.S; NdIdj yd;amiska u
fjkia h' jdÑl NdIdj yd ix.S;h w;r iïnkaOhla ke;ehs ix.S; úfYaI{fhda
fmkajd fo;s' ieneúkau ix.S;h ie,lsh yelafla úYaj NdIdjla jYfhks'
mqoa.,hl= i;= úúO yelshd w;ßka ix.S;uh l=i,;dj <udúfha§ meyeÈ,sju
uq,skau biau;= jk yelshdjls' th we;a; jYfhkau iyc yelshdjla f,i
ie,lsh hq;=j mj;S' tfiau mqoa.,hl=f.a ix.S;uh yelshdj úúO uÜgïj,ska
oel.; yelsh' ksoiqka jYfhka flfkla ksjerÈ mqyqKqjlska wk;=rej lsishï
rd.hla .dhkh fyda jdokhg lrhs' ;j flfkl=g jrla weiQ muKskau th
l< yels fjhs' ;j;a flfkl=g th weiqfrka laIKsl ks¾udK bÈßm;a l<
yels h' fï wkqj ix.S;uh yelshdj úúO uÜgïj,ska mj;sk nj ;yjqre
fjhs' flfia fj;;a ix.S;uh yelshdj uq¿ukskau mqyqKqfjka muKla
,nd.; yelshhs mejiSu uq,djls' iycfhkau fuu yelshdj mqoa.,hd ;=<
msysgd ;sîu b;d wjYH lreKls' ix.S;uh nqoaêfha w.%M,h ix.S;{hd fyj;a
ix.S; iajr rplhd" Music composer úh hq;= h' fyf;u ix.S; ks¾udKfha
by<u olaI;dj ms<sônq lrkafkls' ìf;dajka" fudidÜ" ndla wdÈyq fï i|yd
ksoiqka fõ' ix.S;{hd ls%hd lrkafka iajr ;d," ßoau" kdorgd yd p,k weiqre
fldg f.kh' ix.S;uh nqoaêfhka msßmqka ix.S; iajr rplhdf.a ysfiys iajr
ixl,k yd kdo rgd ms<s/õ foñka mj;S' fyf;u ufkdauh jYfhka tajdg
weyqkalka fokq ,nhs' lúhd jpkj,ska ukfia ixl,am rEm mßl,amkh lr
.kakjd fukau ix.S;{hd o Yío rgd weiqßka Y%jk mßl,amkh lrhs' fufia
Yío ujd f.k mßl,amkh l< yels nqoaêu;a ix.S;{hd iajr rpkh u.ska
ksrdhdifhkau ks¾udK lrhs' Wiia uÜgfï iajr rgd rpkhl ffki¾.sl
,laIKhla kï ukd ix.;;dj yd ;¾ldkql+, .e,mSuhs' ks¾udKd;aul ix.S;
rgdjl ke;fyd;a moaO;shl iajr rpkd ú.%y lr n,k úg tajd ufkdaúoHdfõ
mshdfÊ úiska w¾:l:kh lrk ,o ialSud (Schema = ufkdargd = ixúê;rgd&
j,g w;sYhskau iudk nj fmkS hhs' tkï ix.S;h ;=< we;af;a kdo ialSud
fyj;a ixúê; rgd moaO;shls'
ix.S; iajr rplhdg ukd jQ u;l Yla;shla ;sfí' hï ix.S; LKavhl
kdo ud,dj weiQ muKska th ukfia ;ekam;a lr.kakd fyf;u miq wjia:djl§
th kej; t<shg .kS' fï w;ska ix.S;{hd kdo .nvdjla fyda mqia;ld,hla
n÷h' nqoaêuh yelshdj jeäjk ;rug Tyqf.a ta mqia;ld,ho úYd, jk w;ru
166
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
tkhska Tyqf.a ks¾udK Yla;sh o mq¿,a fõ' kdo yd iajr rgd Tyqf.a mqia;ld,fha
.nvd ù we;af;a iú{dksl" wú{ksl fyda Wm ú{k.;j úh yels h' fuf,i
m%ldYhg m;a lrkq ,nhs' fndfyda úg ix.S; iajr rplhdg ks¾udK my<jkafka
ys;du;d flfrk ;d¾lsl Ñka;kfhkau fkdfõ' fudaykhg yiqlrk ,o
flfkla ;ud fkdoelqj;au fndfyda oE m%ldY lrkakdla fuka" ix.S; oeyekg
msúiqk ix.S;{hjd o Tyqf.a wNHka;r mßl,amkh iSud jQjdla fkdfõ' ienE
ix.S;fha iÔù w¾:h my< jkafka flfkla Bg ixfõÈj yd ls%hdYS,sj ijka§u
;=<sks' ta wkqj ijka§u o ix.S;uh l=Y,;djfha wdfõKsl wx.hls' iajr
rplhd yd Y%djlhd hk fofokd yßhgu tfll= fjk ;ek ienE ix.S;h my<
fõ' fï wkqj ijka§u u.ska ix.S;h iðùlrKh fõ'
úúO ix.S;{hska úiska ix.S;h ms<sn| lr ;sfnk ks¾jpk ;=<ska ix.S;fha
ienE iajrEmh ms<sn| fndfyda b`.s ,nd.; yels h' frdc¾ fIikaia (Roger
Sessions) kue;s ix.S;{hdg wkqj ix.S;h jkdys ld, rduqjla ;=< isÿjk
md,kh lrk ,o Yíohkaf.a p,kfhka my< jkakls' ix.S;h ms%h lrk wh
ri ú¢ug leue;s Bg we¨ïlrk ukqIHhska úiska ksmojd .kq ,nkakls'
ix.S;{ bf.da iag%eúkalsg (Igor Stravinky) wkqj ix.S;h" ix.S;h úiskau
isÿjkakd jQ m%ldYkhls' (Music expresses it self) ix.S;h ms<sn|j flfkl=g
mßphla ,nd§fï§ uQ,sl iajr y÷kd .ekSfï isg jvd ixlS¾K kdo rgd ixl,kh
olajd wkql%ufhka isoaOdka; yd m%dfhda.sl mqyqKqj ,nhs' NdIdj bf.kSfï §
<ud ixj¾Ok ufkdaúoHdj fhdod .efkkd fiau <uhd ix.S;h yeoEÍu o
ufkaúoHdj yd ix.S;h iïnkaOfhka w¾:l:kh l< yels h' fï wkqj kj
fhdjqka úh;a iu.u <uhdg ix.S; ixl,am idOkh lr .ekSug yels fõ' fï
wkqj kj fhdjqka úh;a iu.u <uhdg ix.S; ixl,am idOkh lr .ekSug
yelsfõ' ix.S; ixl,am úfYaIhls' rd.j, we;af;a f;dard.;a iajr iïnkaO;djla
;=<ska my< jkakd jQ Bg wdfõKsl Yíouh .=Khls'
ix.S;h ms<sn| ukd mßphla ,eîfuka ta ms<sn| wka;¾ {dkhla o my< fõ'
;¾l ú;¾lj,ska f;drju Tjqka ;=< ks¾udK wdfõYh my< fõ' ix.S;uh
nqoaêh my< jkakg kï iyc yelshdj iu. ksrka;r wNHdifhka ,nk
mßph;a hk folu tl;= úh hq;= h' ksjerÈ bf.kqï l%u Ys,am yd wNHdi l%u
Ys,am wkq.ukh lrkafka kï <uhskag blaukska ix.S;h bf.k .; yels h'
cmdkfha iqisls (Zusuki) kue;s ix.S;{hd jh,Skh b.ekaùfï flá l%u moaO;shla
f.dvk.d ta wkqj <uhskag ix.S;h mqyqKq lf<ah' fuu iqiqls l%uh ;=<ska
mqyqKqj ,o wjq 5 - 6 úhe;s l=vd <uhs úYaIaG f,i ;u jdok yelshd fmkajQy'
Tõyq ck;dj úYañ; lrjk wdldrhg ìf;dajka" fudidÜ" ndla" fyaâka jeks
iïNdjH ix.S;{hkaf.a jdoH LKav m%ix.j,§ wkqjdokh l<y' fuhska
167
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
meyeÈ,s jkafka ix.S;h .dhkhg fyda jdokh b.ekaùfï § .=rejrhd úiska
kjl%u Ndú; lsÍfï jeo.;aluhs' cmdkfha iqiqls l%uh fukau yxf.aßhdkq
ix.S;{hl= úiska ix.S;h b.ekaùu i|yd fldv,s Kodaly l%uh y÷kajd fok
,§' fudidÜ" îf;dajka" ndla jeks wh b;d l=vd ld,fha isgu w;s úfYaI ix.S;
olaI;d m%o¾Ykh lr we;' Tjqkg wkqj kï ckau fyda iycuh yelshd"
bf.kSu yd i;;dNdHdi iu. ixl,kfhka ix.S;uh nqoaêh ixj¾Okh ù
we;s nj fmkS hhs'
udkj j¾.hd w;r ix.S;fha mßkduh flfia my< jqkd o hkak ;ju
fy<sorõ fkdjq ixisoaêhls' iuyr úoaj;=ka ys;kafka ix.S;h ukqIHhdf.a
nqoaêuh bkaøsh j¾Okh;a iu. we;s jQ yelshdjla f,isks' l;dj" .dhkh"
k¾;kh ;d,h ßoauh wd§ jYfhka Bg miqj ix.S;h ks¾udKh jQ njgo
wkqudk l< yels h' flfia fj;;a ix.S;h uq¿ukskau mdfya ukqIHhd úiska
ks¾ñ; l,djls' wd§jdiS hq.fha isgu fnr jeks ix.S; NdKav ksmodjf.k we;'
mßirfha i;=kaf.a úúO y`v" l=re,a,kaf.a p,k iy kdoud,d jeks oE wkqlrKh
lrñka wdÈ jdiskaf.a isg ukqIHhdf.a ix.S; ixl,am j¾Okh lrf.k we;s
nj fmkS hhs' iajNdj O¾uhdf.a úúO ks¾udK" mßirh" jeiai " iq<`. fukau
i;d isõmdjqkaf.a y`v iy úúO wkqlrK kdo wd§ fï iEu foau ix.S; ixl,am
ks¾udKh lr .ekSug odhl jkakg we;ehs wkqudk l< yels h' fmrÈ.
ix.S;fha tk rd. jkakï moaO;s fï i|yd oelaúh yels tla ksoiqkls'
ix.S;h jQ l,S iyuq,skau ffki¾.sl yelshdjla fkdjk nj ikd: l<
yels tla idOlhla kï l=re,a,kaf.a kdo ud,d fõ' l=re,af,da ;u j¾.hdg
wdfõKsl jQ uQ,sl kdo rgd ksmoj;s' fufia l=re,a,ka kdorgd ksmojk Wkaf.a
fud<h mÍlaId fldg Wf.a .S .ehSfï yelshdj oeka úksYaph l< yels h'
kdorgd iuQyhla .dhkd l< yels l=re,a,kaf.a fud<fha ta yd iïnkaO fldgi
m%udKhg jvd jeã we;s w;r" kdo rgd iaj,amhla muKla .dhkh lrk
l=re,a,kaf.a fud<fha tu fldgi j¾Okh ù we;af;a w,am jYfhks' fufia
l=re,a,kaf.a kdorgd fud<fha wdfõKsl fldgila jYfhka iycfhka f.k
tkq ,nhs' l=re,a,d ksi`.fhka /f.k tk kdo rgd ta ta m%foaYj, ;u j¾.hdg
wh;a kdo rgdj,g wkqj yev.eiS ukd ix.;;djlska hq;=j mj;ajdf.k hkq
,nk njo úoHd{fhda fmkajd fo;s' tfiau wjqreoafoa iuyr iD;=j, § kdorgd
ksmoùug wod< fud<fha wod< bkaøshh yels,Shk neúka iuyr iD;=kaj,§
Tjqkaf.a kdo ksl=;a lsÍu wvq ù hk w;r fud<fha ta fldgi msìfok ld,j,§
h<s kdorgd ksl=;a lr;s' tl j¾.hl l=re,a,ka iycfhkau Tjqkaf.a uQ,sl
Yío rgd /f.k tkuq;a wfkla l=re,a,kaf.a kdo ud,d Bg fjkiah' we;eï
168
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
úg tlu j¾.fha l=re,a,kaf.a mjd kdo ud,dj m%foaYfhka m%foaYhg fjkia
fõ' fuhska meyeÈ,s jkafka l=re,a,kaf.a kdo ud,dj iycfhka Wreu jQjo
mßirh idOlh yuqfõ m%foaYfhka m%foaYhg fjkia úÈhg wkq.; ù we;s
njhs' l=re,a,kaf.a .S .ehSu yd ii|k úoHd{fhda ñksid l=re,a,dg jvd fndfyda
olaI nj m%ldY lr;s' ukaoh;a l=re,a,l=g .S .dhkd l< yelafla W! Wm;skau
/f.k wd kdorgdj,ska muKs' tfy;a ñksidg kdorgd w¨;ska ks¾udKh
lr.ksñka .S .dhkd l< yels h'
ix.S; ri{;dj o nqoaêuh ,laIKhls' iEu mqoa.,hl=gu ;u ;ukag wkkH
jQ ;ud úiskau f.dv k.d.;a mqoa.,dkqnoaO ri{;djhla mj;S' th úúOh
úIuh' tlu ix.S;fhka yefudau ix;¾mkh l< fkdfya' hï YsIHhl=g hï
ix.S; ri{;djhla ;sfnk úg hï .=rejrfhl= th fkdi<ld yer ;udg
Wjukd kdo fyda ;d, wdfoaY lrkakg hEfuka uq,ska ;snQ ;;a;ajh wlduld
oeóula úh yels h' Musical Brakedown fufia <uhdg jerÈ foa mgjkakg hdu
fyda jerÈ úÈhg b.ekaùug hdu ;=<ska iuia;h ì| jeáh yelsh' fuhska úYo
jkafka ix.S; .=rejrhdf.a ld¾hNdrh fyda l%uYs,am ;SrKd;aul idOlhla úh
yels njhs' fyd| ix.S;{fhl= ùug fyd| ix.S; .=rejrhl= hgf;a YslaIK`hla
,eìh hq;= h'
ix.S;uh nqoaêh fiiq nqoaêuh j¾.j,ska fjkia jQ iqúfYaI jQ wkkH;djlska
hqla; jQjla nj meyeÈ,sh' tfy;a ix.S; nqoaêh wkH nqoaëka yd iïnkaOj
ls%hdldÍ jk wjia:d oelsh yelsh' fndfyda úg ix.S;uh nqoaêh wkH nqoaëka yd
iïnkaOj ls%hdldÍ jk wjia:d oelsh' fndfydaúg ix.S;uh nqoaêh NdIduh
nqoaêh yd tlaj lghq;= lrhs' .S; .dhkfha § fukau idys;H mo rpkdj,g
iajr ;kq ks¾udKfha § NdIduh nqoaêh iu`. tlaj lghq;= lrk w;r kdgH"
k¾;k yd YdÍßl p,k iïnkaO ;kq fyda kdorgd ks¾udKfha § ldhsl
p,kuh nqoaêh iu`. o ix.S; nqoaêh tlafõ' tfiau" .Ks;uh nqoaêh" ;d¾lsl
nqoaêh" wjldYuh nqoaêh fukau iajNdjO¾u nqoaêh iu`. o iïnkaOùug ix.S;
nqoaêhg wmyiq fkdfõ' ix.S;h úIh ;=< .Ks;uh yd ;¾l rgd mj;S o hkak
ms<sn| we;euqka m%Yak k.d we;s uq;a" meyeÈ,sju tlS nqoaêuh ,laIK iu.
ix.S;h iïnkaO l< yels h' ;d,h" ßoau" ud;%d" ,>q" .=re wd§ jYfhka ld,h
yd wjldYh ms<sn| .Ks;uh ixl,amkhka o" ix.S; kdo ud,djl iajr ix>gkh
yd ix.;;dj ms<sn| ;¾ldkql+, iy iïnkaO;dj f.dvke.Su ;=<ska ;d¾lsl
ixl,amho ix.S;{hd jHjydr lrhs' fufia wfkl=;a nqoaê iu. ixl,kh úh
yels w;ru ix.S;uh nqoaêh uq¿ukskau iaj;ka;% jQ nqoaêuh l=Y,;djla jYfhka
.sKsh yels h'
169
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ix.S; ßoauhdkql+, nqoaêfha ,laIK
ix.S;uh nqoaêh f.dvkef.kafka yr l=i,;d iuQyhl ixl,kh ;=<sks'
ix.S;uh yelshdjka i|yd mqoa.,hdg n,mdkqfha ol=Kq mi ls%hdldÍ;ajhhs'
hkak wkdjrKh ù we;' ix.S;uh nqoaêh fkdfhla wdldr u.ska m%ldYhg
m;aúh yels h' ix.S;h Y%jKh" Bg wkqj p,kh" ;d,udkh" .dhkh" jdokh"
iajr jdokh" iajr rpkh" kdo ßoau rgd ks¾udKh wdÈ úúO yelshd iuQyhla
Tiafia ix.S;uh nqoaêh m%ldYs; fõ' ix.S;uh nqoaêu;d ñksia y`vg fukau
mßirfha wkH Yíoj,g o ukd f,i ixfõ§h' Tjqkg iajr {dkh yd ;d,
{dkh msysgd we;s wdldrh ix.S;h ukdj wdiajdokh l< yelsh'
fmd;m; lshùfï § fyda fjk;a úIhhla mdvï lsÍfï§ ix.S;h Y%jKh
lrñka tfia l< yels ùu úfYaI;ajhls' tfiau hï hï ix.S; ßoau wkqj
ls%hd lsÍu ;=<ska hï hï ls%hdldrlï jvd;a ld¾hlaIu f,i mj;ajf.k hd
yelsh' irU" YdÍßl jHdhdu" k¾;kh" nef,a" ðïkdiaála jeks úIhhka
iïnkaOfhka muKla fkdj" l=Uqre f.dú;eka lghq;=" l¾udka;Yd,dj,
talldÍ ls%hdldrlï" .DyKshl úiska bgq lrkq ,nk ksjfia tÈfkod
ls%hdldrlï i|yd o WÑ; mßÈ Y%jKh lefrk miqìï ix.S;fhka
ld¾hlaIu;d j¾Okh lef¾' fufia M,odhs;dj jeälr .ekSu Wfoid wo
jHdmdr yd l¾udka; lafIa;%fha o ix.S;h Ndú; lrhs' tfiau ix.S;h
m%;sldruh .=Kfhka o hqla; jQjls' mqoa., uki ksù iekfyk" wdfõ.
iukh lefrk" ixfõ§ yd uDÿ mshlre ;;ajhka we;s lsÍu Wfoid o m%;sldruh
.=Kdx.hla (Therautic Value) jYfhka o wo ix.S;h Ndú; lef¾' frdayf,a"
mdif,a" fj<|ief,a" nia kej;=ïfmdf,a" .=jka f;dgqmf<a" fukau ÿïßfha
" niaßfha" wyiahdkfha miqìï ix.S;h Ndú;d lrkafka fï w¾:fhks'
wjidkfha wmg úúO j¾.fha ix.S;uh nqoaêu;=ka y÷kd.; yels h' ix.S;
rislhka fyj;a ix.S;hg we¨ï lrkakka (Music Lover) tla j¾.hls' Tjqyq
kdo iajrEmh ukdf,i ixcdkkh (Perceive) lr .ks;s' Tjqyq ksjerÈ
Ñka;khla iys; ix.S;h ri ú¢k Y%djlfhda fj;a' ix.S; úpdrlhska ;j;a
j¾.hl nqoaêu;= fj;s' kdo iajr rgd fjkafldg y÷kd.; yels Tjqyq tajdfha
ix.;;dj fyda ;¾ldkql+, iïnkaO;dj Tiafia úksYaphg Ndck lr;s'
ix.S; NdKav jdokh lrkakka yd .dhlhska ;j;a j¾.hl nqoaêu;=ka
jYfhka ie,fla' Tjqyq ks¾ñ; ix.S;h ksis mßÈ bÈßm;a lrkafkda iy th
Y%djlhska fj; f.k hkafkda fj;a' kdo" iajr" ;d, ßoau ;d, ksjerÈj
y÷kd .kakd ,nk Tjqyq ;u Ys,amSh ;dlaIKh yryd rislhd wukaodkkaohg
m;a lr;s' ix.S; iajr rplhska" ix.S; wOHlaIjreka by<u ;,fha ix.S;
nqoaêu;=ka f,i .sksh yels h' Tjqyq kdo yd iajr rgd wjYH mßÈ yiqrejñka
ix.S;h ks¾udKh lr;s' iajr LKavhlska lshk foa b;d myiqfjka Tjqkg
y÷kd.; yels fõ'
170
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fydjd¾â úiska bÈßm;a lrk ,o nyqúO nqoaêh ms<sn| ixlaIsma; j¾.SlrKh
bf.kqï ls%hdldrlï yd wod, jD;a;Ska we;=<;a iïmskavkh
jdjisl - NdIduh nqoaêh
Verbal - Linguistic intelligence
ixlaIsma;h
NdIdfõ w¾: Yío" èjks" ixialD; w,xldr t<siu wd§ jYfhka NdIdj
w¾:l:kh lrñka NdIdjg we¨ï lrk NdIduh nqoaêjka;hd lú" .S isxÿ
.ehSu idys;H fmd; m; lshùu" ,sùu" k¾;kh" lÓl;ajh" foaYk Ndj m%ldYdkh
weiqßka NdIdfõ .eUqrg hñka iajlSh nqoaêuh yelshdjka ixj¾Okh lr .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
fmd; m; lshùu" jd.aud,j fmdaIKh
lr .ekSu" úêu;a l:kh ÈhqKq lr
.ekSu" jdÑlj újdoj,g fm<Uùu"
ks¾udKYS,Sj ,sùu" jd¾;d lrKh" Èk
fmd;la Ndú; lsßu" lú ,sùu$ lSu
laIKsl l;d Wmydi úys¿ l;d
l;dka;r lSu$weiSu" yriamo m%fya<sld
msrùu" wid ri ú£u " wjfndaOh'
lúhd" f, aLlhd" NdId{hd"
kjl;dlre lÓlhd úia;r úpdrlhd"
kdgH rplhd" fo aYmd,k{hd"
kS;s{hd" ksfõolhska" k¿ ks<shka"
mqj;a m;a l,d fõ§ka" l;_jreka" NdId
idys;H .=rejrhd" idys;H rplhd"
úpdrlhd'
ix.S; ßoauhdkql+, nqoaêh
Musical - Rhythmic Intelligence
ixlaIsma;h
l=vd l, isg mßirfha Yío l=re¿kdo" ñksia y`vg ijka§fuka ßoauh
y÷kdf.k" ixlS¾K ix.S; NdKavo kdorgd y÷kd .ekSu olajd iajr ixfhdackh
jdokh" .dhkh jeks l=Y,;d Tiafia jefvk ix.S;uh nqoaêu;d iajr
ixfhdackfhka ks¾udKfhka ix.S;h Y%jKfhka yd risl;ajfhka ix.S;uh
ßoaufha .eUqrg hñka iajlSh nqoaêh jvjd .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka$ ls%hdldrlï
;d, ;eîu" .S .ehSu$weiSu" úúO Yío$
ijr $ .ehSu" iajr ,d,kh lsÍu";d,
jdokh lsÍu " ix.S; iajr rpkh lsÍu"
ix.S;h ks¾udKh" mdßißl Yío Y%jKh"
ix.S; NdKav" Yío Y%jKh" iajr rgd f;areï
.ekSu" ix.S; m%idx.kh
ix.S;{hd" ix.S; iajr rplhd" .dhlhd"
jdolhd" ix. S; rij;d" ix. S;
úpdrlhd" Yío mßmd,lhd" ix.S;
.=rejrhd'
171
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
;d¾lsl - .Ks;uh nqoaêh
Logical - Mathematical Intelligence
ixlaIsma;h
úoHd;aul Ñka;kh Ndú; lrñka ksßlaIk mÍlaIk lsÍfuka ks.dñ yd Woa.dó
f,i úúO øjH idOl yd m%ia;=; w;r iïnkaO;d wkdjrKh lr .ekSfï reÑl;ajh
olajk ;d¾lsl - .Ks;uh nqoaêu;d " ixLHd .Ks; j.= iq;% weiqßka ;uka bÈßfha we;s
f;dr;=re j¾.SlrKh lsÍfuka úkaokhla ,nñka" tÈfkod Ôú;hg mjd jvd
;¾ldkql+, f,i uqyqK foñka iajlSh nqoaêuh l=Y,;d jvjd .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
ixfla; rgd y÷kd .ekSu" ixfCIamkhka
oelaùu" igyka yd j.=.; lsÍu" .Kkh
lsÍu" .Ks; l¾uj, kshe,Su" úhqla;
ixfla; yd iq;% Ndú;h iïnkaO;d rgd
y÷kd .ekSu" ixjdlH ;¾lkh" .eg¨
ksrdlrKh" rgd iïnkaO ls%vd lsßu'
.Ks;{hd" ;¾lYdia;%{hd" úoHd{hd"
klaYdia;%{hd" bkaðfkardjd" ld¾ñl
Ys, am shd" úoHd .Ks; .=rejreka "
;¾lYdia;% .=rejreka" úoHd;aul
.fõIlhkaa" iLxHd úoHd{hska "
mß.Kl jviygkalrejka'
oDYH - wjldYh nqoaêh
Visual Spatial Intelligence
ixlaIsma;h
oDIH wjldYuh f,dalh ksrjoH f,i m%cdkkh lrñka j¾K" f¾Ld" yev;,
u;=msg mDIaGh yd wjldYuh iïnkaO;d y÷kd .ksñka" udkisl oDIaÀuh mßl,amkh
ÈhqKq lr .kakd oDIH wjldYuh nqoaêu;d" j.= m%ia:dr ie,iquq " rem igyka woyia
rEm.; lsÍu " is;shïlrKh wdÈh u.ska tajd m%ldYhg m;a lrñka ks¾udKYS,Sj yd
rEmuh mßl,amkh u.ska iajlSh nqoaêh jvdj .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
ud¾f.damfoaYs; mßl,amk weÈu" Ñ;% is;=jï
ksoyia j¾K ixfhdackh ie,iqï rgd
ffY,Ska is;a;ï lsÍu" ls%hdldÍ mßl,amkh
woyila igykla u.ska oelaùu b`.s u.ska
ujd mEu" mska;+r .ekSu" keröu''
.Dy ks¾udKYs,amshd" Ñ;% Ys,amshd" uq¾;s
Ys,amshd" leurd Ys,amshd" Ñ;%mg wOHlaI
is;shï ks¾udK Ys,amSka" .=jka hdkd
mojkakka " ud¾f.d amfoaYlhska"
ovhlalrejka" nd,olaIhska" Y,H
ffjoHjrhd" bxðfkarejd"bÈlsÍfï
Ys,amSka" ks¾udK Ys,amSka" ie,iqïlrejka"
Ñ;% .=rejrhd'
172
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ldhsl - ixp,kuh nqoaêh
Body- Kinesthetic Intelligence
ixlaIsma;h
iajlSh YÍrh wjYH mßÈ p,kh lsÍfuka" th úúOdldrfhka kuHYS,Sj yiqrejd
.ekSfuka" uqyqKq w;amd we`.s,s wd§ isref¾ fldgia u.ska Ndj m%ldYkh msKsi YÍrh
NdIdjla f,i fhdod ksñka ls%hdfõ fhfok YdÍßl p,kuh nqoaêu;d oEf;a fomfha
yiqre l=i,;d ld¾hlaIuj yd ks¾udKd;aul f,i M<odhSj j¾Okh lr.ksñka
úúO lS%vd ksIamdok l¾udka; wd§ ks¾udKd;aul ld¾hhkays fukau ishqï yiqre
l=Y,;dj, o fhfoñka fuu nqoaêuh yelshdj j¾Okh lr.kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
b`.s ñka woyia m%ldYkh" N+ñld rx.kh"
YÍrh NdIdjla f,i yeisrùu" kdgHuh
yelshdj" igka l,dj, ksr;ùu" cklS%vd
kegqïj, fh§u " kj ks¾udKd;aul
k¾;kfha fh§u" idïm%odhsl k¾;kfha
ksh,Su" YdÍßl jHdhdïj, fh§u" wNsrEmk
oelaùu" kj YdÍßl ixp,k fiùu" u,,
lS%vdj, fh§u'
k¾;k Ys,amSka" k¿ ks,shka" wNsrEmK
Ys,amSka" u,, lS%vlhska" ls%lÜ" mdmkaÿ"
w;amkaÿ" fndlaIsx jeks lS%vlhska"
lrdfÜ" l=x*q " c Qfvd a jeks igka
l,dlrejka " kdgHlrejka " jv q
fmfof¾rejka jeks ks¾udK Ys,amSka'
mqoa., we;=<dka; nqoaêh
Intra personal Intelligence
ixlaIsma;h
;uka ms<sn| ixfõ§ j isg ÈhqKq l< wdOHd;auhla iys;j ;u Yla;Ska" ÿ¾j,lï "
ks¾udKYS,S yelshdjka yd wd;au úYajdihlska hq;= ;uka úiska ;udju h:d¾:fhka
hq;=j wjfndaO lr .;a mqoa.,hl= jk we;=<dka; nqoaêu;d ksoyia Ôú;h" iajdëk;ajh
w.hk" wëk is;=ú,s orñka ;ukaf.au u;jdohla iys;j m%{dj ,nd .ksñka iajlSh
nqoaêh j¾Okh lr .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
isyskqjKska hq;=j ls%hd lsÍu" Ñka;k
tald.%;dj we;slr .ekSu' wjOdkh
mj;ajdf.k hdu" Ñka;kh " Ñ;a; fõ.
yiqrejd .ekSu' Ndjkd lsÍu" ksy`v
mqkrdjf,dalkh" wd;au wjfndaOh jHla;
f,i ;¾l lsÍu" .eUqre mßl,amkfhys
fh§u'
od¾Yklshka " Ñka;lhsk a "
ufkaúoHd{hska" wd.ñl mQcljreka"
ufkda ðú; .; lrkakjqka Ñls;ailhska"
Ndjkd fhda.Ska jHjidhlhska'
173
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
Y%uh M,odh s f,i fhdod .ekSu"
iyfhda.S;d l=i,;d we;slr .ekSu"
m%;sfmdaIK ,nd .ekSu" m%;sfmdaIK ,nd
§u" wkHhkaf.a ye`. Sï ms< sn| bj"
iyfhda.S;dfjka bf.kSfï yelshdj" woyia
m%ldYkfhys olaI ùu" wkHhka ms<sn|
ixfõ§ nj'
udkj úoHd{hska" ck kdhlhska"
WmfoaYlhka" .=rejreka" iudc
fiajlhka" foaYmd,k{hka iudc
ixúOdhlhka" m%cd ixj¾Olhska'
wka;¾ mqoa., nqoaêh
Inter personal Intelligence
ixlaIsma;h
iudcfha wkH ñksiqka .ek iydkqN+;shlska hqla;" wkqkaf.a m%Yak" ye`.Sï" wruqKq"
wNs,dI .eg¿ f;areï .ekSug iu;a iudc flakaøsh .; iajNdjfha ixfõ§ pß;hla
jk wka;¾ mqoa., nqoaêu;d iudc fiajh m%cd ixj¾Okh fmdÿ mrud¾:fha
ls%hdldrlïj, kshef,ñka tajdfha m%;sM, u; úkaokh ,nñka iudc iïnkaO;d
weiqßka iajlSh nqoaê j¾Okh lr .kS'
fuu nqoaêuh ixj¾Okh flfrys n,mdk fuu nqoaêh uq,alr.;a jD;a;slhka
ld¾hhka
mßirh rgd yeoEÍu" mßir Ôùka
ksÍlaIKh" Ôùka yd wkH jia;+ yd
iïnkaO;d yeoEÍu" mßirh
fi!kao¾hd;aul " oelSu" øjH j¾.SlrKh"
j|ù hk i;=ka me,Eá ixrlaIKh" mßirh
ck;djg n,mdk wdldrh mÍlaId lsÍu"
mdßißl ixpdr" mßirhg ixfõ§ ùu"
mßirhg wkq.;ùfï yelshd wOHhkh
mßir úoHd{hka" Ôj úoHd{hska"
WoaNs; úoHd{hska" mqrdúoHd{hska" udkj
úoHd{hska" b;sydi{hka" N+f.da,
úoHd{hka" wdhq¾fõo ffjoHjre"
f.dúhka" ovhlalrejka" cdk noaO
Ys,amSka" mßirfõ§ka" Whka md,ljre"
mßir ys;ldó ixpdrlfhda'
iajNdj O¾u nqoaêh
Naturalistic Intelligence
ixlaIsma;h
iajNdj O¾ufha odhdolhka jQ hï hï øjH fyda jia;+ka we;s ieáfhka f;areï
.ekSu fyj;a iðù f,dalfha mj;akd .yfld," u,a m<;=re nj fNda. i;d isõmdjd'
Ôúka " wyi" fmdf<dj" l÷ nEjqï" j<dl=,a" wõjeis" jdhqf.da,h" ld,.=Kh foaY.=Kh
jeks iajNdúl ixisoaê ms<sn| h:d¾:fhka fukau pu;aldrfhka hq;=j o f;areï
.ekSug yd tajd w¾:l:kh lsÍfuka yelshdj tkï mqoa.,hd iajNdúl f,dalh
w;aoelSfï § ls%hd lrk wdldrh iajNdjO¾u nqoaêfhka úoyd olajhs'
174
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 11'0 ( ix.S;fha ufkdaúµd;aul moku wOHhkh lr ;u cSú;h
jvd;a id¾:l lr.kshs'
ksmqK;d uÜgu11'1( ix.S;h yd ne¢ ufkdaúµd;aul lreKq wOHhkh lr tys we;s
jdisodhl ;;ajhka Ôú;hg tla/ialr.kshs'
l%shdldrlu 11'1'3(- zz udkisl wd;;sh mylrkq ,nk ufkda ffjoH m%;sldr l%uhla
jQ ix.S; Ñls;aidj .ek oek .ksuqq ZZZZZZ
bf.kqï M, ( - - ix.S; Ñls;aidj .ek oek .kshs'
- udkisl yd ldhsl iqjh i|yd ix.S;h Ndú; lrhs'
ld,h ( ld,Éfþo 02 hs
.=Kd;aul fhojqï(- • msß;a we;=<;a leiÜ mghla fyda CD ;eáhla
• leiÜ hka;%hla fyda CD hka;%hla
• weuqKqu 1 ys i|yka ld¾h m;s%ldfõ msgm;a
úIh lreKq meyeÈ,s lr.ekSug Wmfoia -
frda. iqj lsÍu yd udkisl iqjh i|yd ix.S;h Ndú; lsÍu ÿrd;S;fha isgu
mej; tkakls' j¾;udkfha § b;d m%n, f,i idlÉPdjg yd Ndú;hg fhduq
ùuo olakg we;'
imhd we;s o;a; wkqj yd isiqka;=< hï oekqula woyila we;akï tajdo tl;=
fldg — ix.S; Ñls;aidj˜ ms<sn|j mqj;a m;lg iqÿiq mßÈ ,smshla ilia lrùu
;=<ska ta ms<sn|j isiq wjfndaOh yd wjOdkh mq¿,a lsÍu wfmalaIs;hs' tla tla
isiqjd ,jd fjk fjku ilia lrjd tys ifodia ;eka wef;da;a ksjerÈ
lrkak'
furg Ndú;fha we;s msß;a" hd. .S ke<ú<S .S ;=< o udkisl Ñls;ail
,laIK we;s nj y÷kd .ekSug fm,Uùu o wfmalaIs;hs'
weuqKqu 01
m%fõYh
• isiqkaf.a foweia mshdf.k is; tl`. lr.ekSug i<iajd uyd msß;a foaYkdfjka
fldgilg ijka fhduq lsÍug i<iajkak'
thska isiqkaf.a is;g ieye,a¨jla oekqfkao hkak úuikak' ish¨u isiqka
ukd ixhuhlska ijka ÿkaúg udkisl ieye,a¨j <`.d lr .; yels nj
wjOdrKh lrñka msß; o ix.S;uh .=Kh we;=,;a ix.S; Ñls;aidjg fhdod .;
yels .dhk ffY,shla nj .eUqßka idlÉPd lrkak'
^úkdä 10 hs&
• ld¾h m;s%ldj isiqka w;g fnod § tys Wmfoia wkqj lghq;= lsÍug i,iajkak'
175
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ld¾h m;s%ldj
mshjr 1 -
my; § we;s lshùï m;s%ldfõ we;=<;a f;dr;=re lshjd ta ms<sn|j mka;sfha
isiqka yd Tfí .=re;=ud ;=ñh iu`. idlÉPd lrkak'
mshjr II- isiqkg zix.S; Ñls;aidjZ hk f;audj hgf;a mqj;a m;lg ,smshla ilia
lrkak'
mshjr III -
tu ,smsh mka;shg bÈßm;a lr .=re;=ud$;=ñh ,jd ksjerÈ lrjd .kak'
176
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
frda. iqjhg ix.S;h' ' '
orejdf.a nqoaêu;a nj''' {dkjka;lu jeälrkakg Woõ lrkak leu;s o @ ;ukagorefjl= ms<sis| nj oek.;a miq ta ms<sn|Wmfoia m;kakg ffjoHjrfhl= fj; .shiqcd;d f.a uqyqK foi n,ñka m%ij ydkdßfõo ffjoHjrhd úuiSh'
— wehs ''' ke;af;a''' tfyu me;=ula fk wmsyefudagu ;sfhkafka˜ ms<s;=re ÿkafka iqcd;dfkdj wef.a ieñhd h' — fyd|hs'' tfyu kï f.or § yeuodu ir,ix.S; yd jdokhlg mehla muK ijka fokak'Th or m,k'' ,S lmk" uy y`äka .hk .efhkix.S;h fkfuhs' b;du <hdkaú; i;=g cks;lrjk mS%;su;a jpk lshk ix.S;h' Th wms —,hsÜ ñhqisla''˜ lshkafka ;j Th msß;a tfyu;afyd|hs '' ys; ksjkjfk'''
úfYaI{ ffjoHdjrhd mejiq foh iqcd;dg iywef.a ieñhdg w¨;a fohla jqj;a f,dalfha fndfydargj, ffjoHjreka th kuH jQ fohla fkdfõ'frda. iqj lrkakg" frda. j<lajkakg udkislYla;sh ''' nqoaêuh yelshd j¾Okhg muKla fkdjffoksl ld¾hhka id¾:lj bgq lsÍug;a ix.S;hi;= T!Iëhuh fyda ffjoHuh fyda yelshdÈfkka Èk ms<s.ekSug ,la fjhs'
uõ l=fia§;a Yíoj,g m%;spdr
f,dalh werUqKq od isgu jd;h-c,h ydwdydr ;rugu Yíoh o wmf.a meje;aug WoõWmldr ù we;' i;=g cks; lrjk ix.S;h wmf.aukfia iajNdjh ^uQâ tl& by< kxjd,k w;rlkalrÉp, ix.S;hla ksid wmf.a iu;=,s; NdjhkeiS f.dia fkdikaiqka iy flaka;s hkiajNdjhla Wreu lrjhs' ujq l=i ;=< jefvk<orejka mjd ndysr f,dalfhka t,a,jk Yíoj,gm%;spdr olajk w;r WÉp y`v;a kef.k wñysßYío orejdf.a ixj¾Okh o miq niajhs'
ix.S;h hkq kslïu kslïYío ye`.Sula fkdfõ' th lsishï iajrhlg W iamy;ajk kdo rgdjls' tfiau ßoauh uqiq ùula ydfoijkg ,nd fok ñysrla ysñh ' kj m¾fhaIkwkqj fmkS hkqfha ix.S;h myka is;sú,s my<
lrjk jd muKla fkdj iqjm;a njla w;alr §ug o iu;a jk njls'
fud<fh a i akdh quhjHqyhla iy isref¾ fmaYsuh ls%hdldß;ajhw;r in|;djhla mj;sk njg b`.sfy<sorõ lr .ekSug úoHd{hka oekgu;aiu;a j we;' ix.S;h wmf.a uki wjÈlrhs wjOdkh fhduq lrhs' YdÍßl ls%hdyiqrejhs iakdhq úfYaI{ ffjoHjre tfiamji;s' fudid¾Ü ix.S;hg ijka ÿkafkdfïre <orejka f.a Yajik rgd iy yo.eiau blaukska l%uj;aj we;' nefrdlaix.S;h u;lh kxjd,Sug Woõ ù we;'
fud<hg W;af;ackhix.S;h o fnfyúka
ixl=, jQjls' tlS ßoauh Woafõ.ldÍ iajNdjh;d,h iy uqiqj fud<h úúO f,iskaW;af;ackh lrhs' úúO ix.S;hka wmf.aiakdhq moaO;sh flfrys úúO f,iskan,mdk nj m¾fhaIlfhda fmkajd fo;s'ffjoH m¾fhaIKhkag wkqj ix.S;hgijka§u " reêr mSvkh my< oeóu yo.eiau ia:dhs lsÍug" úIdoh ^udkislwjmSvkh & iykh §ug idxldj wvq lsÍug"Ñ;a; iuyk yd fõokd kdYl T!IO.ekSfï wjYHd;j ÿr,Sug T!IO .kakdúg we;s jk Tlaldrh yd jukh kelslsÍug fukau wjOdkh r|jd .ekSug iyks¾udKYS,S ùfï yelshdj by< kxjd,Sugix.S;h i;= yelshdj ikd: lsÍug ffjoHúoHd;aul m¾fhaIK yd wOHhkh iu;ajwe;' fï w;r iuyr ufkda úoHd{hskamjikqfha m¾lskaika frda.h yd wxY Nd.hjeks W.% iakdhq wdndO we;s whg mjd ishtyd fuyd hdfï yelshdj kxjd,Sug;a"
177
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fõokdfjka iykh ,eîu;a ix.S;h Wmfhda.Slr .; yels nj h' thg fya;=j f,im¾fhaIlhka mjikqfha wmf.a pd,l yelshdflfrys Okd;aul n,mEula lsÍug ix.S;hi;= yelshd M, ork nj h'
fõokd kdYlhlafõokd kdYlh i|yd ix.S;h fhdod .ekSufld;rï iq,nj isÿfõ o h;a isys ke;s lsÍulskaf;drj isÿ flfrk Y,H l¾uj,g § ir,ix.S;h ijka §ug frda.Shdg bvlv i,ihs'Y,H l¾ufhka miq wjYH Ñ;a; iukl ydfõokd kdYl m%udKh fnfyúka wvq lsÍugfuu mshjr iu;aj we;' wd;rhsÜia" Tiaáfhdafmdfrdaisia wiaÓ laIu;dj jeks §¾> ld,SkykaÈ yd wiaÓ wdndO j,ska fmf<k whyg oÈklg ñks;a;= 15 la j;a uDÿ ir, ix.S;fhkaiykh ie,fik nj mejfihs'
wd;;sh idxldj" úIdoh udkisl mSvkgh&ÿre lsÍug ix.S;h lÈu T!IOhla f,ims<s.efkhs' úfYaIfhkau j¾;udk f,dalfhaW.% fi!LHuh ;¾ckhlaj we;s wd;;sh iafg%iach .ekSug ix.S; rgd m%;sldrhla f,i fhdod.efka' fuys§ f;dard .kakd ix.S;h Tnf.awjOdkh fhduqlr .kakd iy Tnf.a ukigúfõlS Ndjhla Wreu lrjk ix.S;hla ùujeo.;ah' tfiau th blaukska ksujk leäleã jdokh jk ix.S;hla o fkdj álfõ,djla .,d hk ñysrla ùu o wjYHh' tjeksix.S;hg yqol,dj whsklg ù ál fõ,djlaijka§u ;=<ska meyeÈ<sj is;Sug yd Tn uqyqK§ we;s .eg¨jg jvd;a Okd;aul f,i m%fõYùug ;rï jdikdjla Tng Wreu jkq ksielh'
kskao fkdhEfï .eg¨jg
ix.S;fha msysg ,eìh yels ;j;a msßila f,ikskao fkdhdfï .eg¨ iys; wh ye¢kaùugmq¿jk' WÉp iajr rys; uDÿ ir, Ñ;a; iuklix.S;h u.ska blaukska kskao hdu jeäfõ,djka kskao ,eîug fukau kskao leä wjÈjQ whl=g kej; kskao hdug i,iajk njweußldkq m¾fhaIlfhda m%ldY lr;s'
ish,a, wysñj f,dalfha ;uka bÈßfha lvdjeä ðú;h tmd ù ish Èú kid .ekSug fhduqjQ wh yg mjd t,af,kag ;j;a msÿre oKavla
we;s nj úoHd{hska mji;s' tu msÿre oKavkï ix.S;hhs' fujeks wjia:djl § ;rulaWoafõ.dlr is; mqnqÿjd,k ye`.Sï wjÈlrjk ix.S;hl msysg ,eîu jvd;a iqÿiqnj úoHd{fhda mji;s' iuyr wjia:dj,k¾;k i|yd jk fõ. ßoau rgd ix.S;h '''fidhd f.k we;'
idxldj ÿre lrk kdorgd reêr mÍlaIkhlg hdug" o;la.e,ùughdug Y,Hl¾uhlg hdug muKlafkdj iïuqL mÍlaIKhlg bÈßm;a ùugwe;sìh mjd wm fndfyda wh fkdikaiqkalsÍug iu;a fõ' fujeks idxlduh ;;ajhkach.ekSfï yelshdjo ix.S;hg ,nd§ugmq¿jk' fuys§ fifuka .,dhk uDOq ix.S;ßoauhkag úfYaIfhkau jdoH LKavhkagijka§u jvd;a m%dfhdackj;a úh yels njgms<s.efkhs'
frda. iqj lsÍug yd udkisl j¾Okhg i|ydix.S;h WmldÍ jkjd fukau fud<fhayelshd by< kxjd,Su i|yd;a ix.S;h imhd.; yels h' lsishï l;djla fyda foaYkhlalsÍug fyda úNd.hg fmks isàug fmroix.S;hg ijka §u u.ska fud<hg mQ¾jYla;shla Wreu l< yelsfjhs' mshdfkaix.S;h Èklg ñks;a;= 10 la muK ld,hlaijka ÿka úoHd,hSh isiqka yg ish nqoaêM,h ie<lsh hq;= f,i by< kxjd,Sug yelsjQ nj fy<sfjhs'
f,v ÿlg fnfy;a f,i is;g lhgkeïula f,i ix.S;h fhdod .ekSugfnfy;a ;=Kqvqjla ,nd .ekSug ffjoHjrhl=fidhd hdfï wjYH;djhla fkdue;' ix.S;;eá fyda leiÜ wf<ú ie,lg f.dia Tfíri úkaokhg .e<fmk ix.S;hla .S; mghlaf;dard .kak' ksjfia ksy`v mßirhla ;=<th úfõlS f,i ri ú¢kak' tu.ska Tfífi!LHhg ys;lr fndfyda n,mEï isÿjknj úoHd{hka f.a woyi úh'
hul= wkd.; Y,Hl¾uhlg ,laùug we;akï thg i;shlgmuK fmr isg Èklg ñks;a;= 20 l muKld,hla ix.S; m%;sl¾uh Y,H l¾uh i|ydÑ;a; iukh ,ndfok f,i;a ms<s.efkhs'
;=is; u,,fialrf.a ,smshla weiqfrka
178
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
fldf,iagfrda,a wvq lr.kakhym;a ix.S;hg ijka fokak
yojf;a rsoauhg jefhk ;d,hf,vfrda. iqjlrhs'
tÈfkod Ôú;fha oyila ÿl aLfodaukiaihkaf.ka Toao,a jQ is;ulg fyda ikyd,kag ñysß .S;hlg
we;s yelshdj fldmuK oehs Tng wuq;=fjkalsj hq;= ke;' tfy;a ksjfia§;a" ld¾hd,fhaa§;a u.f;dfÜÈ;a wu;r wdhdilhska f;drjri ú¢h yels ix.S;hg tkï wêfj.Sßoauhlska f;dr ixhuhlska hq;= Wiiaix.S;hg wm okakd idudkH iekiqïiqjfhka Tíng .sh f,v frda. iqj lsÍfïuyd n,hla ;sfnk nj kï Tn fkdokajdúh yelsh'
ix.S;fha mj;sk f,v frda. iqjlsÍfï .=Kh ms<sn|j b;d wE; w;S;fhamgkau úoaj;a u; m< ù we;;a YS% ,xldfõ§ ix.S;fha iqjlsÍfï n,h iïnkaOfhkaúoHd;aul m¾fhaIKhla isÿ jQfha b;duE;l§ h' ffjoH iñ; isß;=x. uy;diajlSh mYapd;a Wmdêh i|yd lrk ,om¾fhaIKhhs ta' ffjoH isß;=x. uy;diajlSh mYapd;a Wmdêh i|yd lrk ,om¾fhaIKh i|yd fhdod .;af;a fld<ucd;sl frdayf,a yDo Ñls;ail tallhhs' tauy;df.a m¾fhaIKhg wkqj yDo frda. iqjlsÍu i|yd ixhuhlska hq;= ix.S;h rel=,lajk nj fmkS f.dia ;sfí'
fuu m¾fhaIKfha ;;= oek .ekSui|yd miq.sh od fld<U cd;sl frdyf,ayDo Ñls; al tallh fj; .sh wmgm<uqfjkau yuq jQfha úfYaI{ ffjoH rejkatalkdhl uy;dh' ta uy;d o fuum¾fhaIKhg odhl ù we;'
—ix.S; Ñls;aid l%u ms<sn|j wmguq,skau f;dr;=re ,efnkafka .S%l ffjoHúoHdfjka' maf,afgda' weßiafgdag,a jeksúoaj;=ka lS%vdj yd ix.S;h ñksidf.a YdÍßliqj;djg bjy,ajk nj wE; w;S;fha §
i|yka l<d' tfukau fmrÈ. wdhq¾fõofhaix.S; Ñls;aidj ms<sn|j i|yka fjkjd'úfYaIfhka yskaÿia:dks ix.S;fha we;eï rd.f,v frda. iqj lsÍfï .=Kfhka hq;= njlshefjkjd' u,ayd¾ rd.h fiï frda.iqjlsÍfï § fhdod .; yels nj lSu BgWodyrKhla ffjoH talkdhl uy;d l;djguq, mqrñka i|yka lf<a h'
ta uy;d jeäÿrg;a mejiQ wkaougm<uq f,dal ix.%du iufha § ngysr f,dalfhawjOdkh ix.S; Ñls;aidj foig iq¿ jYfhkafhduq ù we;' tjlg frday,aj, m%;sldr ,nkhqo fin¿kaf.a ys; iqj msKsi ix.S; LKavjdokh lsÍu yd kegqu r`. oelaùu isÿ fldgwe;' tys m%;sM,hla jYfhka Tjqkaf.a ;=jd,f,v frda. iqj ùfï iS>%;dj by< .sh njfmkS .sfha h'
bkamiq fojeks f,dal hqo iufha §ix.S; Ñls;aidj iïnkaOfhka úoHd;aulm¾fhaIK wdrïN úh' flfia fj;;a ix.S;Ñls;aidj mq¿,a jYfhka m¾fhaKhg Ndckhjkafka 2003 -4 hq.fha § Tlaia*¾âúYajúoHd,fha yDo frda. tallh ;=<sks'
Tlaia¾â iriúfha isÿ lereKqm¾fhaIK wkqj ñksidf.a idudkH yDoiamkaokhg iudk —,hZ la w;s ix.S; ks¾udKY%jKfhka reêr mSvkh yd Yajik fõ.hmd,kh l< yelsh' ñksidf.a idudkH yDoiamkailh úkdählg jdr 70 la muK fõ'Bg iudk z,hlaZ we;s ke;fyd;a u|fõ.Sßoauhla we;s ú,ïn ,h ix.S;hla Y%jKhlsÍu fuys § jeo.;a h'
Yajik fõ.h wêl ùuo" yDo frda.we;sùug uq,aúh yels h' reêr kd< ;=<fldf,diagfrda,a ;ekam;a ùfï yd reêr leáwe;sùu jeks ;;a;aj md,kh lsÍfï yelshdj
179
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
o ix.S; Ñls;aidj i;= nj fidhdf.k we;'tfukau weÿu" Èhjeähdj" udkisl wjmd;hiy mdlskaika frda.h jeks frda. iqj lsßfuys,d ix.S;fhka hï odhl;ajhla ,nd .;yels nj o fidhdf.k we;'
Ndjkdj" fhda. wNHdi wdÈfhysfukau ix.S;fha o uki iudê.; lrjkke;fyd;a ,sys,a lrjk Relaxation ,yq;dls%hdj,shla isÿ fõ' tkï bÉPdkq. iakdhqmoaO;sh fjkqjg wksÉpdkq. iakdhq moaO;shW;af;ackh ùula isÿ fõ'
flfia fj;;a Ndjkdj fyda fhda.wNHdij, fh§u i|yd fjku ld,hlaY%uhla jeh l< hq;= h' ix.S;h Y%jKh lsÍutjekakla fkdfõ' fjk;a ls%hdjl fh§ isáh§ o ix.S;h Y%jKh lsÍu wmyiqjla fkdfõ'
bkamiq fï kj;u m¾fhaIKh isÿl< l¿;r cd;sl fi!LH úoHd;kfham%dfoaYSh jix.; frda. úoHd{ ffjoH iñ;isß;=x. uy;df.ka f;dr;=re úuiqfjuq'
— ix.S;h u.ska frda. iqj lsÍfïyelshdj ms<sn|j úoHd;aul m¾fhaIKhlalsÍuhs uf.a wruqK jQfha' úfYaIfhka yDofrda. iqjlsßfuys ,d ix.S;fha yelshdjfiùu flfrys uf.a wjOdkh fhduq jqKd'ngysr rgj, isÿ lreKq m¾fhaIK wkqjyskaÿia:dks rd.Odß ix.S;h ;=<;a ngysriïNdjH ix.S;h ;=<;a fï .=Kh we;s nji|yka fjkjd' ffjoH isß;=x. uy;d mjihs'
ix.S; úYdrjrhl= o jk ffjoHisß;=x. fï m¾fhaIkfha § ;ud úiskauks¾udKh lr.kakd ,o úkdä 20 la mqrdjdokh jk ix.S; LKavhla fhdodf.k we;'yskaÿia:dk ix.S;fhys tk o¾ydß ldkvdkï rd.h weiqßka th ks¾udKh fldg ;sfí'
m% - fuys § o¾ydß ldkvdrd.hg f;dard.kakg iqúfYaI fya;=jla ;sfnkjd o@
ms - tla tla rd.j, úúO ,laIK ;sfnkjd'fï rd.hg kyr Yla;sula lsÍfï yelshdjla
we;s njg u;hla mj;ks ksid th weiqrelr.;a;d' iqÿiq rd.hla f;dard .ekSfï §m%ùK ix.S;dpd¾h fm%auodi uqÿkafldgqjuy;df.a iyfhda.h ,enqKq nj;a isysm;a l<hq;= h'
m<uqfjka m¾fhaIKh i|yd fhdod.;af;a ksfrda.S idudkH mqoa.,hka 252 laTjqka ldKav follg fjkafldg tlamsßilg úkdä 20 la ix.S;h Y%jKhlrkakg wjia:dj ie,eiaiqjd' wfkla msßigix.S;h Y%jKh lrkakg fkd§ ta ld,húfõlsj isákakg bv yeßhd'
bkamiq fomsßfiau reêr mSvkh " yDoiamkaokh Yajik fõ.h wdÈh uek ne¨jd'ix.S;h Y%jKh l< msßif.a ñkqï w.hie,lsh hq;= uÜgulska wvq ù ;snqKd'
m¾fhaIKfha fojeks wÈhr ls%hd;aullrk ,oafoa fld<U cd;sl frdayf,a yDoÑls;ail wxYfha § h ' ffjoH rejkatalkdhl uy;d tys È wmg Wmldr l<d'f;dard.;a yDo frda.Ska 60 fofkl=f.ka wvlgix.S; LKavh Èklg fojrla ne.ska Y%jKhlrkakg ie,eiaiqjd' ta w;ru Tjqkg kshñ;T!IO ,nd ÿka w;r fojeks ldKavhugT!IO muKla ,nd ÿkakd'
bkami q i sh¨ fokdf. au yDoiamkaokh Yajik fõ.h wdÈh mÍlaId l<d'túg fmkS.sh ldrKh jQfha ix.S;h Y%jKhl< msßif.a yDo iamkaokh wvq ù we;s njhs'Tjqkaf.a jHdhdu BiSÔ lka;=l f¾Lkh ohym;a ,laIK fmkajQjd'
m% - úkdä 20 la jeks flá ld,hla muKlaix.S;h Y%jKh lsÍu m%udKj;a o@
ms - Tõ" wvq ;rñka úkdä 20 la YjKh l<hq;=hs' yenehs Wmßu jYfhka úkdä 40 lgjvd tl È.g Y%jKh lsÍu iqÿiq keye'
m% - ix.S;h Y%jKh lsÍfuka ,efnkm%fhdack ;jÿrg;a meyeÈ,s lf<d;a '''
180
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ms - ix.S;h u.ska udkisl wd;;shwvqfjkjd' ta jdf.au tys m%;sM,hla jYfhkareêr kd<j, fldf,iafgfrda,a ;ekam;aùfï m%jKd;djka wvqfjkjd' idudkHfhkaayDo frda.Skag fldf,iagfrda,a Èhùug;a" f,aleá we;s ùu je<elaùug;a T!IO ,nd §uisÿ fjkjd' ta ksid ix.S;h weiqßka wod<;;a;aj md,kh lr .ekSug wkqn,hla ,eîuiqúfYaI jdishla' fuys § i|yka l< hq;=;j;aa úfYaI ldrKhla ;sfnkjd' ta ;uhsfhdod .kakd ix.S;fha ßoauh yd fõ.h ,h&ñksidf.a yDoh iamkaokh jkafka úkdählgjdr 70 la fï úkdählg jdr 70 l fõ.hlawe;s ,hlska ;uhs ix.S;h;a fhdod.; hq;af;a'ta ksid ú,ïn,h ix.S;hla fhdod .ekSuiqÿiqhs'
Èklg wvq ;rfï úkdä 20 ne.ska§¾> ld,hla ;siafia fujka ix.S;hlgijka §u YÍr fi!LHh hym;a lrjkjd'
m% - iudcfha Ôj;ajk wmg ix.S;h Y%jKhlrkakg bfíu ,efnk wjia:dj fukauwm úiska Y%jKh lefrk wjia:d o ;sfnkjd'ix.S;fha mj;sk iqj lsÍfï .=Khm%fhdackhg .kakg kï wm úiska Y%jKhl< hq;af;a ljr .S; o @
ms - iqjlsÍfï .=Kh i|yd j¾;udkfhamj;sk .S; w;ßka fïjd iqÿiq hs' fïjdkqiqÿiqhs lshd j¾. lsÍu wmyiqhs' fudlo.S;h yd ix.S;h lshkafka folla' .S;hlix.S;hg wur;j moud,djl=;a ;sfnkjd' taw¾:h mqoa.,hdf.a yoj;g nrla" fõokdjlajk wjia:d oelsh yels h'
m% - m%nqoaO .S; iy ;;a;ajfhka nd, .S;jYfhka j¾.SlrKh;a wm w;r idïm%odhsljf.dv ke.S ;sfnkjd' tfy;a m%nqoaO hehs j¾.fldg ;sfnk .S; w;r;a ÿl fõokdj fukaufldamh wjqiaik .S; ;sfnkjd fkao @ tajdY%jKfhka m%fhdackhla fõ o @
ms - frda. iqj lsÍu i|yd wjYH jkafka wvq,hla iys; uki ixiqka lrk ix.S;hla'
lsishï .S;hla fyda ix.S; LKavhlaf.k tys iqj lsÍfï .=Kh ;sfnkdj o keoaohkak m¾fhaIKhlska f;drj wdjdg .shdgks.ukh l< fkdyels hs' flfia fj;;a wvq,hla iys; ix.S;h Y%jKh lsÍu hym;a'fj<omf<a Ñls;ail ix.S; jdok we;=<;aiS'ã' ;eá oelsh yelshs' kuq;a tl È.g úkdä40 lg jvd mj;sk ix.S;h ukig fjfyila'
we;eï úg ÿl úryj fhfok .S;hlajqj;a WmfoaYk ld¾hhl § m%fhdackhg .;yelshs' flfkl=f.a is; ;=< me< mÈhï jQÿlla y`v.d lSug .Sh rel=,la
m% - ix.S;h flfrys Wkkaÿjla ke;s whgfuhska m%fhdackhla .; yels o @
ms - ix.S;hg reÑl;ajhla ke;s whg jqj;aix.S; Ñls;aidfjka m%;sM, ,efnk njm¾fhaIK u.ska fy<s ù ;sfnkjd' wfklaw;g ix.S;h Y%jKh fukau .dhkh" jdokhjeks ls%hdldrlï o ix.S;h Tiafia idlÉPdlsÍu o uki ieye,a lsÍug fhdod.; yelshs'
m% - fõ. ßoau .S; weiSu ukig n,mdkafkaflfia o @
ms - fõ. ßoaufha § fud<fha bÉPdkq. iakdhqmoaO;sh W;af;ackh fjkjd' túg wd;;shgn,mdk fyda¾fudak i%djh by< hkjd' thskaaisÿjkafka reêr kd<j, Yla;sh wvqùuhs'fldf,iagfrda,a ;ekam;a ùfï yelshdj by<hk w;r reêrfha iSks md,kh lsÍfïyelshdj;a wvqfjkjd' tmuKla fkdfõ'wdudYfha wï, ms;a; iajNdjh jeä jkak;aa mq¨jks' fõ. ßoauh fukau wê ixLHd;WÉp iajr .dhkfha§;a ukfia ikaiqka njwvqjk nj fidhdf.k ;sfnkjd'
m% - iqj lsÍfï ix.S;hg iqÿiu ix.S; NdKavfudkjdo @
ms - is;drh yd ñksia lgy`v jvd;a iqÿiq njlsj yels hs' is;drfhka iajrh fukau ßoauh;afmkakqu lsÍfï yelshdj ;sfnkjd' ñksiay`v wmg jvd;au ixfõ§ ix.S;h njg;¾lhla keye'
181
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
m% - fï m¾fhaIKfha § Tng ,enqKq m%;spdrl=ula o @
ms - m¾fhaIkhg iyNd.s jQ msßi ud úiskafhdod .kakd ,o ix.S;h is;g ldjÈk iq¨rihlska hqla; nj lSjd' wehs fï jf.a ks¾udKwmg .=jka úÿ,sfhka" rEmjdysksfhkawykakg" olskakg ke;af;a lshd úuiqjd'thska ud f;areï .;a ldrKh kï idudkHck;dj Wiia ix.S;h ri ú¢kakg yelshdjwe; s m sßila njh s ' ku q; a wmf. aks¾udKlrejka ;ju;a ta nj y÷kdf.kkeye'
ieneúkaku ix.S;fha mj;sk Wiia.=Kdx. j;auka ix.S; ks¾udKh ;=<j,aìysjk nj lk.dgqfjka jqj o lsj hq;=h' YS% ,xldfõ .S; l¾udka;hl úkd ix.S;ks¾udK ìysùula olakg fkdue;s ;rï h'Wfoa isg ijia jk ;=re .=jka úÿ,skd,sldj,ska jEiafik ix.S;fha ukiixiqka lrjk W;=ï ,laIK iys; ks¾udKmj;skafka kï ta b;d iq¿ jYfhks' .S;fhkaf;dr ix.S;h ri ú£fï wjia:dj ,xldfõ.=jka úÿ,s " rEmjdyskS u.ska ck;dj fj;
,nd fokafka ke;s ;rï h' È.ska È.gufujeks wk¾:ldß ix.S; rgdjlg yqre ùisàu wfma rfÜ ck;dj ;=< wê reêr mSvkh" Èhjeähdj" wd;;sh wdÈ frda. j¾Okh ùughï uÜgulska odhljk nj wm ms<s.; hq;=h'
jpkfhka f;drj riú¢h yelsix.S;hla jYfhka wmg hï ;rul fydaiqjhla f.k fokafka merKs yskaÿ Ñ;%mgj,fiñka .,d hk .S; muKs' uki iudê.;lrjk .S; l,djka yd ix.S; l,djlaflfrys Wkkaÿ ùu ldf.;a YÍr fi!LHhghym;a jk nj wu;l fkdlruq'
rú chka; f.a ,smshla weiqfrks'
182
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
is; iqjm;a l< fudid¾Ü kï
Ôjlhd ' ' '
mßj¾;kh - ks¨.skS nqoaêld
183
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
184
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
185
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
ksmqK;dj 11'0 ( ix.S;fha ufkdaúµd;aul moku wOHhkh lr ;u cSú;h
jvd;a id¾:l lr.kshs'
ksmqK;d uÜgu11'1( ix.S;h yd ne¢ ufkdaúµd;aul lreKq wOHhkh lr tys we;s
jdisodhl ;;ajhka Ôú;hg tla/ialr.kshs'
l%shdldrlu 11'1'4 (- zz uki tl`. fldg f.k úkaokd;aulj ijka fhduuq'ZZZZZZ
bf.kqï M, ( - • udkisl tal.%;dj ,`.d lr .ekSu
• udkisl ieye,a¨ nj ,eîu'
• Y%jKh lrkq ,nk foa fyd¢ka .%yKh lr .ekSu
ld,h ( ld,Éfþo 04 hs
.=Kd;aul fhojqï(- • Wiia fm<g kshñ; ir< .S;hla CD ;eáhla fyd leiÜ
mghla
• Wiia fm<g kshñ; rd.hlg wh;a .dhkh;a $jdokh;a
we;=,;a CD fyda leiÜ mghla'
• CD hka;%hla fyda leiÜ hka;%hla
úIh lreKq meyeÈ,s lr.ekSug Wmfoia -
• ñksia uki iqjm;a lsÍfï ld¾hfha§ ix.S;hg ,efnkqfha b;d iqúfYaIS
ia:dkhls' udkisl iqjm;a nj i|yd oeä udkisl tald.%;djhlska
hqla;jix.S;hg ijka§u w;HjYHh' ta i|yd isiqka fhduq lsÍu fuu
ls%hdldrlñka wfmalaIs;h'
• .S;h Y%jKh lsÍfï § th ;sfnk ix.S; NdKav" yd jdok NdKav jpk
f;areu jeks lreKq ;=,ska iuia; .S;hg úkaokd;aul wOHdmkhla ijka§ug
fhduq lsÍu wfmlaIs;h'
• m<uq ld,fþofola§ Wiia fm<g ks¾foaYs; ir, .S;hla Y%jKhg i,iajkak'
• ;=kajk ld,pfþofha§ Ydia;S%h .dhkhla fyda jdokhla yd 4 jk ld,
fþofha § ngysr ix.s;hg wh;a isï*kshl fldgilg ijka§ug isiqka
fhduq lrjkak'
186
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
weuqKqu 01
m%fõYh (-
isiqka .S; Y%jKh lrk wdldrh ms<sn|j isiq woyia úuiñka m%fõY jkak'
úkdä 15 hs
ls%hdldrlu 01
my; Wmfoia mßÈ isiqkaf.a is;a ikaiqka lr ir< .S;hla Y%jKhg i,iajd
miqj tu .S;h ms<sn|j úpdrhla ,shjkak'
Y%jKhg Wmfoia -
mshjr 1- lh iDcqj ;ndf.k iqÿiq f,i jdäùug Wmfoia fokak'
mshjr 2 - is; tl`. fldg lSm jrla .eUqßka yqiau .ekSug yd msg lsÍug
Wmfoia fokak'
mshjr 3 - is;g we;=¿jk is;=ú,s kj;d is; oeä fia tl`. lr .ekSug Wmfoia
fokak'
mshjr 4 - .S;h Y%jKh lsÍug i,iajkak'
mshjr 5 - .S;h ms<sn| úpdrhla ,sùug Wmfoia fokak' isiqkaf.a úpdr lshjd
ifodia ;eka ksfodia lrkak'
úkdä 75 h
ls%hdldrlu 02
by; Y%jKhg Wmfoia wkqj Ydia;S%h .dhkhg fyda jdokhla Y%jKhg
i,iajd 5 jk mshjf¾ § isiqkaf.a is;g oekqKq is;=ú,s" Ñ;a;rEm" wdÈh
ms<sn|j újD;j idlÉPdjla f.dv k.kak'
úkdä 10
ls%hdlrlu 03
by; Y%jKhg Wmfoia wkqj ngysr isï*;shla fldgila Y%jKhg i,iajd 5
jk mshjf¾ § isiqkaf.a is;g oreKq is;=ú,s " Ñ;a;rEm" wdÈh ms<sn|j újD;
idlÉPdjla f.dvk.kak'
úkdä 40 hs
187
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
mdi, mokï lr.;a ;lafiarelrKh - ye|skaùu
bf.kqu-b.ekaùu iy we.hSu wOHdmk l%shdj,sfha jeo.;a ixrpl ;=kla nj;a
bf.kqfuys iy b.ekaùfuys m%.;sh oek.ekSu msKsi we.hSu fhdod .;hq;= nj;a iEu
.=rejrhl= úiska u o; hq;= meyeos,s lreKls' tajd wfkHdakH n,mEfuka hq;= j l%shd
lrk nj;a tfiau tlsfkflys ixj¾Okh flfrys tu ixrpl n,mdk nj;a tfia u
tlsfkflys ixj¾Okh flfrys tu ixrpl n,mdk nj;a .=rejre oks;s' ika;;sl
^ksrka;rfhka isÿjk& we.hSï uq,O¾u wkqj we.hSu isÿúh hq;af;a bf.kSu yd b.ekaùu
flfrk w;r;=r oSh' fuh bf.kqï-b.ekaúï l%shdj,sh wdrïNfha oS fyda ueo oS fyda
w. oS fyda hk ´kEu wjia:djl oS isÿúh yels nj f;areï .ekSu .=rejrhl=g wjYH
h' tf,i ;u isiqkaf.a bf.kqï m%.;sh we.hSug wfmalaId lrk .=rejrhl= bf.kqu"
b.ekaùu iy we.hSu ms<sn| ixúOdkd;aul ie,eiaula fhdod.; hq;= fjhs'
mdi, mokï lr.;a we.hSï jevms<sfj, yqÿ úNd. l%uhla fyda mÍlaIK meje;aùula
fyda fkdfõ' th y÷kajkq ,nkafka isiqkaf.a bf.kSu;a" .=rejrekaf.a b.ekaùu;a jeä
oshqKq lsÍu i|yd fhdod.kq ,nk ueosy;a ùula jYfhks' fuh isiqkag móm j isáñka
Tjqkaf.a m%n,;d iy ÿn,;d y÷kdf.k tajdg ms<shï fhdoñka isiqkaf.a Wmßu j¾Okh
<Õd lr .ekSug fhdod.; yels jevms<sfj,ls'
bf.kqï-b.ekaùï l%shdldrlï ;=<ska wkdjrK l%shdj,shlg isiqka fhduq flfrk
w;r" .=rejrhd isiqka w;r .ejfiñka Tjqka bgqlrk ld¾h ksÍlaIKh lrñka
ud¾f.damfoaYl;ajh imhñka lghq;= lsÍu mdi, mokï lr.;a we.hSï jevms<sfj,
l%shd;aul lsÍfï oS wfmalaId flf¾' fuys oS YsIHhd ksr;=re j we.hSug ,laúh hq;=
w;r" YsIH yelshd ixj¾Okh wfmalaIs; wkaoñka isÿjkafka oehs .=rejrhd úiska
;yjqre lrkq ,eìh hq;= fjhs'
bf.kSu iy b.ekaùu u.ska isÿúh hq;af;a isiqkag ksis w;aoelSï ,nd foñka tajd isiqka
úiska ksis mßos w;am;a lr f.k ;sfí oehs ;yjqre lr .ekSu h' ta i|yd ksis
ud¾f.damfoaYh iemhSu h' we.hSfï ^;lafiare lsÍfï& fhoS isák .=rejrekag ;u
isiqka i|yd fohdldrhl ud¾f.damfoaYl;ajh ,nd osh yels h' tu ud¾f.damfoaY
fmdÿfõ y÷kajkafka m%;sfmdaIKh Feed Back& yd bosß fmdaIKh Feed Forward& hkqfjks'
isiqkaf.a ÿn,;d yd fkdyelshd wkdjrKh lr.;a úg Tjqkaf.a bf.kqï .eg¨ u.yrjd
.ekSug m%;sfmdaIKh;a isiq yelshd iy m%n,;d y÷kd .;a úg tu olaI;d jeä oshqKq
lsÍug bosß fmdaIKh;a ,nd oSu .=re ld¾hh fjhs'
bf.kqï-b.ekakqï l%shdj,sfhaa id¾:l;ajh i|yd mdGud,dfõ wruqKq w;frka ljr
wruqKq ljr uÜgñka idlaid;a l< yels jQfha oehs y÷kd .ekSu isiqkag wjYH fjhs'
we.hSï jevms<sfj, Tiafia isiqka <.d lr .;a m%ùK;d uÜgï ksYaph lsÍu fï wkqj
.=rejrekaf.ka n,dfmdfrd;a;= jk w;r isiqka yd fouõmshka we;=¿ fjk;a wod<
md¾Yjj,g isiq m%.;sh ms<sn| f;dr;=re ikaksfõokh lsÍug .=rejreka fhduqúh hq;=
h' fï i|yd fhdod.; yels fyd| u l%uh jkafka ika;;sl j isiqka we.hSug md;%
lsÍug bv m%ia:d i,ik mdi, mokï lr.;a we.hSï l%uhhs'
188
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
hf:dala; wruqK iys; j l%shd lrk .=rejreka úiska ;u b.ekakqï l%shdj,sh;a isiqkaf.a
bf.kqï l%shdj,sh;a jvd;a ld¾hlaIu lsÍu msKsi jvd fyd| ld¾hlaIu;dfjka hqla;
bf.kqï" b.ekakqï iy we.hSï l%u fhdod .; hq;= fjhs' fï iïnkaOfhka isiqkag iy
.=rejrekag fhdod .; yels m%fõY ms<sn| m%fNao lsysmhla u;= oelafjhs' fïjd fndfyda
l,l isg .=rejreka fj; úNd. fomd¾;fïka;=j úiska o cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska
o f;dr;=re iïmdokh lrk ,o l%ufõo fjhs' tfyhska tajd iïnkaOfhka mdi,a moaO;sfha
.=rejreka fyd|ska oekqj;a ù we;ehs wfmalaId flf¾' tu m%fNao fufiah(
01' mejreï 02' jHdmD;s
03' iólaIK 04' .fõIK
05' ksÍlaIK 06' m%o¾Yk$ bosßm;a lsÍu
07' lafIa;% pdßld 08' flá ,sÅ; mÍlaIK
09' jHQy.; rpkd 10' újD; .%ka: mÍlaIK
11' ks¾udKd;aul l%shdldrlï 12' Y%jK mÍlaIK
13' m%dfhda.sl l%shdldrlï 14' l:kh
15' iaj ks¾udK 16' lKavdhï l%shdldrï
17' ixl,am is;shu 18' oaú;aj c¾k,
19' ì;a;s mqj;am;a 20' m%Yak úpdrd;aul jevigyka
21' m%Yak yd ms<s;=re fmd;a 22' újdo
23' idlÉPd uKav, 24' iïuka;%K
25' laIKsl l:d 26' N+ñld rx.k
y÷kajd oS we;s fuu bf.kqï" b.ekakqï iy we.hSï l%u iEu tllau iEu úIhhla
iïnkaOfhka ieu úIhh tallhgu fhdod .; hq;= hehs wfmalaId fkdflfrhs' ;u
úIhhg" úIh tallhg .e<fmk m%fNaohla f;dard .ekSug .=rejreka oekqj;a úh hq;=h; j.
n,d .; hq;= h'
fuu .=re ud¾f.damfoaY ix.%yj, .=rejrekag ;u isiqkaf.a bf.kqï m%.;sh ;lafiare lsÍu
i|yd fhdod .; yels bf.kqï-b.ekakqï yd we.hSï m%fNao ms<sn| i|ykla ;sfí' tajd
.=rejreka úiska iqÿiq mßos ;u mka;sfha isiqkaf.a m%.;sh ;lafiare lsÍu msKsi fhdod .;
hq;= fjhs' tajd Ndú; fkdfldg u. yeÍu isiqkag ;u Ydia;%sh yelshd fuka u wdfõoksl
.;s ,laIK;a ufkdapd,l olaI;d;a ms<sn| j¾Okhla <.d lr .ekSu;a m%o¾Ykh lsÍu;a
ms<sn| wvqmdvq we;s lrjhs'
189
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh
190
ix.S;h - 13fYa%Ksh .=re ud¾f.damfoaY ix.%yh