บทท 2

ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

2.1 นยามศพท/ความหมาย

“ระบบ” หมายถง มลกษณะเปนกลมทมองคประกอบหลายสวน โดยทละองคประกอบจะท างานรวมกนเพอบรรลวตถประสงคเดยวกน เชน ระบบการเรยนการสอน ระบบการลงทะเบยน เปนตน ระบบจะถกก าหนดดวยขอบเขต (Boundary) โดยสวนทอยภายในขอบเขตของระบบประกอบดวยระบบยอยตางๆ ซงระบบยอยกคอ องคประกอบของระบบ (ศรลกษณ ไกลวนจ และ พไลพรรณ แจงไพศาล)

“การประปา” คอการประปาในทนจะหมายถงการใหบรการน าประปาแกประชาชนใน หมบานนาค า ต.หายโศก อ.บานผอ จ.อดรธาน

“เจาหนาท” คอบคคลทท าหนาทบรหารจดการน าประปาในหมบานนาค า ต.หายโศก อ.บานผอ จ.อดรธานและรวมถงผทท าหนาทเกบคาน าหมบานดวย

“สมาชกใชบรการ” คอประชาชนในหมบานนาค า ต.หายโศก อ.บานผอ จ.อดรธาน ทมาท าการขอสมครสมาชกเพอขอใชน าประปา

“สมาชกผใชน า” คอประชาชนททาการสมครเปนสมาชกผใชนาเรยบรอยแลว 2.2 ประวตความเปนมาของนาประปาในประเทศไทย

วนท 13 เดอนกรกฎาคม พ.ศ.2452 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดประกาศพระบรมราชโองการทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกรมศขาภบาลจดการทจะน าน ามาใชในพระนครตามแบบอยางทสมควรแกภมประเทศการทจะตองจดท านนคอ

1. ใหตงท าทน าขงทคลองเชยงราก แขวงเมองปทมธาน อนเปนทพนเขตน าเคมขนถงทกฤด 2. ใหขดคลองแยกจากทยงน านนเปนทางน าลงมาถงคลองสามเสนฝงเหนอ ตามแนวทางรถไฟ 3. ตงโรงสบขน ณ ทต าบลนน สบน าขนยงทเกรอะกรองตามวธใหน าสะอาดบรสทธปราศจากสงซงจะเปนเชอโรคแลวจ าหนายน าไปในทตางๆ ตามควรแกทองทของเขตพระนคร

8

กจการอยางนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหเรยกตามภาษาสนสกฤต เพอจะใหเปนคาสนวา "การประปา"

ตอนหนงของพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ในการเปดกจการประปากรงเทพฯ 14 พฤศจกายน 2457" ขอประปาจงเปนผลส าเรจสมความพระราชประสงคของสมเดจพระชนกนารถของเรา และความประสงคของเราแลความประสงคของทานทงหลาย บรรดาทไดชวยท าการอนนส าเรจ ขอน าใสอนจะหลงจากประปาน จงเปนเครองประหารสรรพโรครายทจะเบยดเบยนใหรายแกประชาชนผเปนพสกนกรของเรา ขอน าอนนทไดรบพรแลวโดยพระสงฆไดสวดมนต และโดยเราไดตงใจใหพร จงบนดาลใหเปนน ามนตท าใหประชาชนมความสขสวสดผองแผว เจรญทวทกตวคนตงแตวนนเปนตนไป " ยคกอราง เมอ 14 พฤศจกายน 2457 โดยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวเสดจมาทรงเปดกจการโดยมชอเรยกในครงนนวา การประปากรงเทพฯ มกรมสขาภบาล กระทรวงนครบาลเปนผรบผดชอบด าเนนงานกจการประปาไดกาวหนาขนเปนล าดบจากทเคยจ าหนวยเฉพาะในเขตพระนครไดขยายการจ าหนายไปยงฝงธนบร โดยวางทอตามแนวสะพานพทธยอดฟาไปยงถนนประชาธปกและสมเดจเจาพระยาตอมาระหวางสงครามโลกครงท 2 สะพานพทธยอดฟาถกระเบดท าลายเปนเหตใหทอประปาทวางไวเกดช ารดเสยหายไปดวย ท าใหการจายน ายานฝงธนตองหยดชะวกเทศบาลนครธนบรจงไดเรมกจการประปาของตนเองโดยขดเจาะบอบาดาลใหบรการน า หลงสงครามโลกครงท 2 สนสดลงเมอป 2489 โรงงานผลตน าสามเสนเปนโรงกรองน าแหงเดยวในขณะนน ผลตน าไดนอย ไมเพยงแตการบรการน าประปาทเกดสภาพน าไหลออนและไมไหลเปนบรเวณกวาง ไฟฟากเชนกนมสภาพดบๆ เปดๆ รฐบาลจงตงคณะกรรมการพฒนาปรบปรงกจการไฟฟาและประปาขนโดยมหลวงบรกรรมโกวท อธบดกรมโยธาสมยนนเปนประธานและเพอแกปญหาน าไฟไมพอใชจงไดมนโยบายใหระงบการขอตดตงไฟฟาและประปาเปนการชวคราวจนกวาจะมการปรบปรงกจการทง 2 ชนดนใหเพยงพอ ตอมาไดมการรวมและโอนกจการประปาไฟฟาใหเปนรฐวสาหกจโดยรฐบาลไดออกพระราชบญญตการประปานครหลวง ใหโอนกจการประปากรงเทพ กรมโยธาเทศบาล การประปานนทบร การประปาเทศบาลนครธนบร และประปาเทศบาลสมทรปราการ รวมเปนกจการเดยวกน เรยกวา การประปานครหลวง เมอวนท 16 สงหาคม 2510 ประธานกรรมการการประปานครหลวง ทานแรก คอ พล.อ.ประภาศ จารเสถยร และแตงตง อธบดกรมโยธาเทศบาล นายด ารงค ชลวจารณ เปนผวาการการประปานครหลวง

9

ยคสรางตว ในป 2513 การประปานครหลวงไดวาจางบรษทวศวกรรมทปรกษา แคมปเดรสเซอร แอนด

แมคก จากสหรฐอเมรกา จดท าโครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลกระยะยาว 30 ปขน เปนครงแรกโดยแบงการด าเนนงานออกเปนชวงๆ ชวงละ 5 ป(2517-2522) เพอเพมก าลงการผลตและขยายระบบสงน าใหไปถงประชาชนใหมากขน อาท ปรบปรงคลองสงน ากอสรางโรงสบน าดบใหมท ต าบลส าแล จงหวดปทมธาน

กอสรางโรงกรองน าบางเขน กอสรางโรงสบน าและถงเกบน า 4 มมเมองคอ โรงสบน าทาพระสวนลมพน คลองเตย และพหลโยธน และวางทอประธานสงน าควบคกนไปและในระหวางทรอการกอสรางตามโครงการน การประปานครหลวงไดแกปญหาการขาดแคลนน าดวยการขดเจาะบอบาดาลจ านวนมากในพนททขาดแคลนน า

ยคพฒนา หลงจากป 2529 เปนตนมา กจการประปาสามารถพฒนาและด าเนนงานกาวหนาไปตาม

โครงการแผนหลกอยางตอเนอง กจการไดผานพนกบภาวการณขาดทนมาเปนมก าไรตดตอกนทกป การขยายก าลงการผลตและจายน าทเปนไปตามแผนสามารถเพมผใชน าถงปละ 8 - 9% ทกป ในชวงเวลาน การประปานครหลวงจงไดท าการกอสรางอาคารส านกงานใหญแหงใหมและยายจากส านกงานแมนศรมาอยส านกงานใหญบางเขนเมอป 2533

ในขณะเดยวกน การประปานครหลวงไดเรมจดท าโครงการประปาฝงตะวนตกเมอ พ.ศ.2530 เพอรองรบการใชน าทเพมขนของชมชนทางดานฝงธนบรและนนทบรและประการส าคญเพอจดหาแหลงน าดบแหงใหมส ารองจากแมน าเจาพระยาทมอยเพยงแหงเดยวและปรมาณน าเรมไมเพยงพอตอความตองการทเพมขนจงไดกอสรางโรงกรองน ามหาสวสดและขดคลองประปาสายใหมขนเพอรบน าจากแมน าแมกลองในจงหวดกาญจนบร ซงมปรมาณน ามากและมคภาพดในระยะแรกไดขดคลองประปาสายใหมไปถงแมน าทาจนและขดตอไปยงจงหวดกาญจนบรรวมความยาว 106 ก.ม. แลวเสรจเมอป 2545 ซงท าให กปน. มความมนคงในการผลตน าประปาเพอรองรบความตองการใชน าประปาในอนาคต

ยคมงสความเปนเลศ ตงแตป 2539 ประเทศไทยไดเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ ซงมผลกระทบแพรกระจายไป

เกอบทกกลมธรกจโดยเฉพาะอยางยงธรกจภาคอสงหารมทรพยการโจมตคาเงนบาทสงผลกระทบโดยตรงตอการประปานครหลวงท าใหการประปานครหลวงตองปรบแผนและชะลอการลงทนเพอใหสอดคลองกบภาวการณทแปรเปลยนไปในการบรหารภายในไดมการรณรงคใหประหยดคาใชจายใน

10

ทก ๆ ดานปรบเปลยนกลยทธการใหบรการประชาชนในเชงรกใหมากขน สรางภาพลกษณของการใหบรการทประชาชนพงพอใจในเรองความสะดวก รวดเรว ถกตอง ตรวจสอบได รวมทงสรางความมนใจในคณภาพน าประปาวามคณภาพไดมาตรฐานสามารถดมไดทกพนท นอกจากนยงไดเพมศกยภาพของการท างานในองคกรใหเปนทยอมรบของสากล จนไดรบการรบรองมาตรฐานการผลต ISO 9002 ในโรงงานผลตน าบางเขน และมนโยบายจะจดท ามาตรฐาน ISO 9002 ในงานบรการประชาชนทส านกงานประปาสาขาตางๆ ตอไปอกดวย โดยมเปาหมายของการด าเนนงานขององคกร เปนเลศในการใหบรการงานประปาแกสงคมไทย ดวยบคลากรทมคณภาพและเทคโนโลยททนสมย

2.2.1 การประปาหมบานนาคา ปจจบนการเกบเงนคาน าประปาในหมบานนาค า ต.หายโศก อ.บานผอ จ.อดรธาน เปนการ

เกบเงนโดยการแตงตงเจาหนาทชมชนเพอเรยกเกบคาน าประปา โดยเจาหนาทจะเรยกเกบคาน าประปาทกวนท 3 ของทกเดอนในการจดบนทกหมายเลขมาตรวดจากมเตอรน า การเกบคาน าในแตละเดอน จากนนจะท าการ สงยอดการเกบคาน าประจ าเดอนโดยจะท าการจดบนทกเลขจากมเตอรทกวนท 30 ของทกเดอน จากนนจะท าการค านวณคาในวนท 1 ของทกเดอน และจะท าการเกบเงนคาน าประปาทกวนท 3 ของทกเดอนโดยจะท าการสงเงนใหกบเจาหนาทบญชทแตงตงในวนท 5 ของทกเดอนเพอน าไปจายคาไฟฟาทใชในการผลตน าในเดอนนนผทตองการขออนญาตใชน าตองท าการสมครสมาชกกบทางหมบานนาค า กอน เนองจากในการบรหารจดการประปาชมชนในหมบานนาค า ยงไมมการน าระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใชในการท างาน ท าใหการจดเกบเอกสารยงไมเปนระเบยบ ใหการคนหาขอมลตาง ๆ ตองใชเวลานานบางครงเอกสารอาจเกดการสญหายไดและในการค านวณคาน ายงใชเครองคดเลขในการค านวณอาจจะท าใหเกดขอผดพลาดไดเนองจาก ตองการค านวณคาน าเปนจ านวนมาก ดงนนผจดท าจงไดมองเหนความส าคญของการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยในการจดการจดเกบขอมลตางๆ ทงนกเพอใหเกดความสะดวกในการด าเนนงาน และเพอความถกตองรวดเรวของขอมลพรอมทงยงสามารถตรวจสอบขอมลยอนหลงไดอกดวย ซงจะชวยลดความเสยงตอการสญเสยขอมล และชวยใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ และเปนไปดวยความถกตอง

2.3 ทฤษฎทเกยวกบระบบประปา

2.3.1 ระบบนาประปา มสวนส าคญคอการจายน าทสะอาดไปยงจดทใชงานตางๆในปรมาณและแรงดนทเหมาะสม

กบการใชงานนอกเหนอจากนนยงจะตองมระบบการส ารองน าในกรณฉกเฉนหรอมการปดซอมระบบ

11

ภายนอกหรอชวงขาดแคลนน าและในอาคารบางประเภทยงตองส ารองน าส าหรบระบบดบเพลงแยกตางหากอกดวย หลกการจายน าภายในอาคารม 2 ลกษณะคอ

1) ระบบจายน าดวยความดน (Pressurized/Upfeed System) เปนการจายน าโดยอาศยการอดแรงดนน าในระบบทอประปาจากถงอดความดน (Air Pressure Tank) ระบบทใชกบความสงไมจากดทงยงไมตองมถงเกบน าไวดาดฟาอาคาร

2) ระบบจายน าโดยแรงโนมถวง (Gavity Feed/Downfeed System) เปนการสบน าขนไปเกบไวบนดาดฟาแลวปลอยลงมาตามธรรมชาตตามทอตองเปนอาคารทมความสงตงแต 10 ชนขนไปถอเปนระบบทไมซบซอนไมตองใชไฟในการจายแตจะตองเตรยมถงเกบน าไวบนดาดฟาจงตองค านงถงเรองโครงสรางในการรบน าหนกและความสวยงามดวย ในการส ารองน าส าหรบการใชงานนนจะตองมการใชถงเกบน าแบบตางๆมาประกอบการใชงานถงเกบน าทมใชกนอยโดยทวไปในปจจบนนนมหลายแบบใหเลอกใชรวมทงอาจจะตองมเครองสบน าตดตงอกดวยแตเครองสบน านนหามตอระหวางระบบสาธารณะกบถงพกน าในบานเพราะเปนการกระท าทผดกฎหมายเนองจากเปนการสบน าจากระบบสาธารณะโดยตรงซงเปนการเอาเปรยบผอนการสบน าในบานจะตองปลอยใหน าจากสาธารณะมาเกบในถงพกตามแรงดนปกตเสยกอนแลวคอยสบน าไปยงจดทตองการอนๆได

ต าแหนงทตงถงเกบนาทใชงานทวไปมทตง 2 แบบคอ

1. ถงเกบน าบนดนใชในกรณทมพนทเพยงพอกบการตดตงอาจตดตงบนพนดนหรอบนอาคารหรอตดตงบนหอสงเพอใชประโยชนในการใชแรงดนน าส าหรบแจกจายใหสวนตางๆของอาคารการดแลรกษาสามารถท าไดงายแตอาจดไมเรยบรอยและไมสวยงามนก

2. ถงเกบน าใตดนใชในกรณทไมมพนทในการตดตงเพยงพอและตองการใหดเรยบรอยสวยงามการบ ารงดแลรกษาท าไดยากดงนนการกอสรางและการเลอกชนดของถงตองมความละเอยดรอบคอบ

2.3.2 ชนดถงเกบนา

1.ถงเกบน า ค.ส.ล. เปนถงทมความแขงแรงทนทานสามารถสรางไดทงแบบอยบนดนและใตดนแตทน าหนกมากการกอสรางตองระวงเรองการรวซมดงนนตองท าระบบกนซมและตองเลอกชนดทไมเปนพษตอรางกาย

2.ถงเกบน าสแตนเลสเปนถงน าส าเรจรปโดยใชโลหะสแตนเลสทไมเปนสนมมความทนทานตอการใชงานนยมตดตงเปนถงน าบนดน

12

3.ถงเกบน าไฟเบอรกลาสเปนถงเกบน าส าเรจรปใชวสดไฟเบอรกลาสทมความยดหยนสงไมแตกหกงายมน าหนกเบารบแรงดนไดดและไมเปนพษกบน าสามารถตดตงไดทงบนดนและใตดน

4.ถงเกบน า PE (Poly Ethelyn) เปนถงเกบน าทใชวสดชนดเดยวกบทใชท าทอน าประปาสามารถรบแรงดนไดดมน าหนกเบาใชตดตงไดทงบนดนและใตดน

5.ถงเกบน าส าเรจรปอนๆในสมยกอนนยมถงเกบน าทเปนเหลกชบสงกะสรปทรงสเหลยมลกบาศกแตเมอใชไปนานๆถงจะผกรอนไดปจจบนไมคอยนยมใชแลวนอกจากนนยงมถงเกบน าแบบโบราณทเคยนยมใชมานานไดแกโองน าขนาดตางๆทงทเปนแบบดนเผาและแบบหลอคอนกรต

การเลอกและออกแบบถงนาจะตองมขอค านงถงคอ 1. ตองค านงถงอายการใชงานของถงเกบน า 2. ขนาดและจ านวนถงเกบน าจะตองมปรมาณน าสารองทพอเพยงตอการใชงานส าหรบ

บานพกอาศยจะใชน าทประมาณ 200 ลตร / คน / วน 3. จะตองจดเตรยมพนทส าหรบตดตงถงเกบน าส าหรบอาคารดวย 4. จะตองมความสะดวกสบายในการตดตงการดแลรกษาและท าความสะอาด 5. ระบบทอทเชอมตอกบถงเกบน าจะตองดมคณภาพไมกอใหเกดปญหาในภายหลงเชนน ารว

หรอช ารดเปนตน

2.3.3 การเดนทอนาเบองตน วธการเดนทอประปา 1.การเดนทอแบบลอยคอการเดนทอตดกบผนงหรอวางบนพนการเดนทอแบบนจะเหนได

ชดเจนสามารถซอมแซมไดงายเมอเกดปญหาแตจะดไมสวยงาม 2. การเดนทอแบบฝงคอการเจาะสกดผนงแลวเดนทอเมอเรยบรอยแลวกฉาบปนทบหรอเดน

ซอนไวใตเพดานกไดซงจะดเรยบรอยและสวยงามแตเมอมปญหาแลว วธการเดนทอประปาในสวนทอยใตดน การเดนทอประปาจะมทงทอสวนทอยบนดนและบางสวนจะตองอยใตดนในสวนทอยบนดนอาจใชทอ PVC. หรอทอเหลกชบสงกะส (Gavanize) กไดแตส าหรบทอทอยนอกอาคารโดยเฉพาะทอทอยใตดนบรเวณใตอาคารควรใชทอ PE ทอชนดนมคณสมบตพเศษในการบดงอโคงไดในกรณเดนผานเสาตอหมอหรอคานคอดนส าหรบทอธรรมดาจะมขอตอมากซงเสยงตอการรวซมและทส าคญเมอมการทรดตวของอาคารหากเปนทอ PVC. หรอทอเหลกชบสงกะสจะทาใหทอแตกราวไดแตถาเปนทอ PE จะมความยดหยนกวาถงแมจะมราคาทสงแตกคมคาเพราะถาเกดการรวซมแลวจะไมสามารถทราบไดเลยเพราะอยใตดนจะซอมแซมยาก

13

วธการใชสตอปวาลวเมอตดตงสขภณฑ โดยทวไปการตดระบบประปากบสขภณฑเพยงตอทอน าดเขากบตวเครองสขภณฑการสามารถใชงานไดแลวแตถาเกดปญหาทจะตองการซอมแซมกจะตองปดมเตอรน าดานนอกเพอหยดการใชน าซงจะท าใหภายในบานทงหมดไมสามารถใชน าไดทางออกทดกคอใหเพมสตอปวาลวในบรเวณสวนทจายน าเขากบสขภณฑเพอทเวลาท าการซอมแซมสามารถทจะปดวาลวน าไดโดยทน าในหองอนๆกยงสามารถใชงานได

วธการตรวจสอบระบบประปา ตรวจสอบอปกรณภายในบานโดยปดกอกทมอยทงหมดแลวสงเกตทมาตรวดน าถาตวเลขเคลอนแสดงวามการรวไหลเกดขนซงอาจเกดจากการรวซมหรอมอปกรณบางอยางแตกหกหรอช ารดกจดการหาชางมาแกไขใหเรยบรอยนอกจากภายในบานแลวยงสามารถตรวจสอบการรวไหลของน าในเสนทอทอยนอกบานโดยสงเกตพนดนบรเวณทอแตกรวนนจะมน าซมอยตลอดเวลาและบรเวณนนจะทรดตวต ากวาทอนนนคอสาเหตทท าใหน าประปาไหลออนลงกควรแจงไปยงส านกงานประปาในเขตนน

การวางระบบทอน าในทนจะกลาวถงการวางทอน าประปาหรอทอน าเพอน าไปใชตามสวนตางๆของบานและการวางทอน าทงจากจดตางๆของบานลงสทอระบายน าโดยจะเนนการวางทอแบบฝงเพราะเปนระบบทนยมใชกนทวไปส าหรบอาคารบานเรอนในปจจบนและเปนระบบทอาจกอใหเกดปญหาไดโดยงายหากท าไวไมดตงแตแรกในชวงกอนทอน าทใชกนโดยทวไปตามบานจะเปนทอเหลกอาบสงกะสซงมความแขงแรงไมแตกหกงายแตเมอใชไปนานๆจะมปญหาเรองสนมจงเกดความไมปลอดภยในการใชน าเพอการบรโภคจากทอชนดน ตอมามการน าทอน าทท าจากพลาสตกโพลไวนลคลอไรด (PVC) หรอทเรยกวาทอพวซมาใชแทนทอเหลกซงกมผน ามาใชเพมขนเรอยๆเนองจากมราคาถกกวาและไมเปนสนมตอมาววฒนาการทางดานพลาสตกมความกาวหนาขนมากทอพวซทผลตขนมความแขงแรงทนทานน าหนกเบาไมเปนสนมราคาไมแพงและยงทนตอการกดกรอนของสารเคมตางๆไดหลายชนดจงเปนทนยมใชกนแพรหลายทวไปแตอยางไรกตามทอน าทท าจากเหลกกยงคงใชกนอยในบางจดทตองการความแขงแรงเปนพเศษ เชนจดทตองรบน าหนกหรอแรงกระแทกจดทตองรบความดนสงหรอจดทตองทนตออณหภมสงๆ เปนตน

2.3.4 หลกการตอทอ 1. ส ารวจเสนทางเดนทอและบนทกไวอยางละเอยด 2. พยายามใชทอใหสนทสดและสะดวกในการใชงานมากทสด 3. หลกเลยงการใชของอและสามทางเนองจากท าใหแรงดนน าลดลง 4. การขนเกลยวขอตอตางๆไมควรขนแนนเกนควร 5. การตอทอ P.V.C ควรเชดทาความสะอาดกอนทาน ายาประสาน

14

6. ควรเลอกใชทอใหเหมาะสมกบสภาพบรเวณเชนบรเวณทเปยกชนควรเดนทอฝงดนและควรใชทอ P.V.C

7. หากทอเมนประปาอยไกลควรใชทอลดขนาดเชนทอเมนยอยขนาด 1 นวทอใชงานภายในบานควรมขนาด ½ นวเปนตน

2.3.5 การกาหนดขนาดความยาวของทอทนยมม 3 วธ 1. ก าหนดขนาดจากปลายทอถงปลายทอไมรวมขอตอ 2. ก าหนดขนาดจากปลายทอถงเสนผาศนยกลางขอตอ 3. ก าหนดขนาดจากเสนผาศนยกลางขอตอถงเสนผาศนยกลางขอตออกดานหนง หมายเหต การตดทอเพอการประกอบนนจะตดทอใหมความยาวตามขนาดทก าหนดไมได

จะตองตดใหสนกวาโดยลบความยาวออกประมาณ ¼ นวเมอสวมขอตอแลวจะไดระยะตามทตองการ

การตอทอโลหะ 1. จบทอดวยปากกาหรอประแจจบทอใหแนนใหปลายทอยนออกมาเลกนอย 2. ตรวจสอบความเรยบรอยของเกลยว 3. ใชเทปพนเกลยวพนประมาณ 4 – 5 รอบ 4. หมนขอตอเขากบทอดวยมอจนตงกอนระวงอยาใหปนเกลยว 5. ใชประแจจบทอจบบรเวณขอตอแลวหมนประมาณ 1 – 2 รอบใหตงพอดๆ

การตอทอพลาสตก 1. ตดทอใหไดขนาดตามทตองการขจดรอยเยนบรเวณปลายทอใหเรยบรอย 2. ท าความสะอาดปลายทอทจะตอแลวทดลองสวมดเพอทดสอบความแนน 3. ทาน ายาบรเวณผวทอดานนอกและขอตอดานในทงไวประมาณ 15 วนาท 4. ประกอบทอเขากบขอตอโดยดนใหสดกดไวประมาณ 10 วนาท 5. ตรวจสอบบรเวณรอยตอวาแนนหรอไมแลวเชดน ายาสวนเกนออก การตอขอตอแบบเสยบ 1. ตดทอใหไดขนาดตามทตองการขจดรอยเยนบรเวณปลายทอใหเรยบรอย 2. สวมเหลกรดเขากบปลายทอทจะตอเสยบขอตอเขากบปลายทอดนจนสด 3. เลอนเหลกรดมาทขอตอใชไขควงขนสกรทเหลกรดใหแนน

15

2.3.6 ขอสงเกตเกยวกบการวางทอนาและอปกรณบางอยางทเกยวของ 1. ทอน าทใชควรมการประทบขอความบนตวทอเปนระยะๆโดยบงบอกถงยหอของทอน าหรอ

บรษทผผลตบอกชนของทอวาเปนชน13.5, 8.5 , หรอ 5 บอกขนาดเสนผานศนยกลางของทอและควรมเครองหมายรบรองมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) ดวย

2. ทอน าควรอยในสภาพใหมไมมรอยแตกหรอช ารดมากอนและสตองไมหมนหมอง ผดเพยนไปมากอนเนองมาจากการเกบรกษาในสภาพทไมเหมาะสมเปนเวลานาน

3. ทอน าทดควรใชทอสฟา 13.5 ทงหมดในขณะททอส าหรบระบายน าและสงปฏกลตามจดตางๆภายในบานโดยเฉพาะทอทตองเดนฝงอยภายในเสาผนงหรอพนควรใชทอสฟาชน 8.5เปนอยางนอยเพอความทนทานในการใชงาน

4. ในการเดนทอแบบฝงภายในผนงจดปลายของทอทยนออกจากผนงสาหรบตดตงวาลวหรอกอกน าจะมการตดตงขอตอชนดเกลยวในไวสาหรบสวมกบวาลวหรอกอกน าในภายหลงขอตอดงกลาวควรจะเปนขอตอชนดทท าดวยเหลกไมควรใชขอตอพลาสตกเพอปองกนการแตกช ารดทอาจเกดขนในภายหลงหากตองมการเปลยนหวกอกเพราะจดนจะท าการซอมแซมไดล าบาก

5. ส าหรบบานทใชอางอาบน าโดยไมมการตดตงเครองท าน ารอนและมการเดนทอน าแบบฝงอยภายในผนงทอน ารอนทฝงอยภายในผนงทเชอมระหวางตวเครองท าน ารอนทอยดานบนกบวาลวควบคมการเปดและปดน ารอนทอยดานลางตรงอางอาบน าควรใชทอเหลกแทนการใชทอพวซเพอปองกนการช ารดของทอทอาจเกดขนเนองจากความรอนของน า

6. ในการเดนทอน าแบบฝงกอนทจะท าการเทพนหรอฉาบผนงทบตรงจดทมการเดนทอควรมการทดสอบการไหลของน าและตรวจตราอยางถถวนวาทอน าทเดนไวไมวาจะเปนทอน าประปาหรอทอระบายน าทงอยในสภาพทเรยบรอยไมมการรวซมเพราะถาหากเทปนหรอฉาบปนทบไปแลวทอน าเกดการรวซมขนมาในภายหลงจะแกไขไดยาก

2.3.7 วสดอปกรณงานประปา 1. ทอประปาเปนอปกรณส าหรบน าน าจากแหลงน าไปยงจดตางๆตามทตองการใชหรอน าน า

โสโครกออกไปจากบานเรอนทอประปาแบงออกเปน 2 ชนดคอทอโลหะและทอพลาสตก 1.1 ทอโลหะทอประปาเหลกอาบสงกะสทาดวยเหลกเคลอบผวดวยดบกหรอสงกะส

สามารถทนตอแรงกระแทกไดดแขงแรงทนทานในการตดตงตองใชขอตอชนดเกลยวและเทปพนเกลยวเพอชวยปองกนการรวของเกลยวบรเวณรอยตอ

ขอด มความแขงแรงรบน าหนกไดดทนทานตอแรงกระแทกไดไมหกงอทนตอความดนและอณหภมทสงๆเชนเครองท าน ารอน

16

ขอเสย ราคาคอนขางแพงถาใชไปนานๆอาจเกดสนมไดโดยเฉพาะทฝงอยในดนอาจเปนอนตราย ถาน าน าในทอมารบประทาน 1.2 ทอประปาพวซ (PVC) เปนวสดสงเคราะหทนยมใชกนมากในงานประปาเพราะราคาถกตดตงงายมน าหนกเบาผวทอมความลนดท าใหน าหรอสงสกปรกภายในทอไหลออกจากทอไดดการตอทอโดยใชขอตอและน ายาประสานเปนตวเชอมแตบางทขอตอทออาจจะใชแบบสวมหรอแบบเกลยวกไดทงนขนอยกบการเลอกใชขอตอ ขอด น าหนกเบาราคาถกกวาสามารถดดงอไดและไมเกดสนมน าในทอจะสะอาด

ขอเสย ไมสามารถทนตอแรงกระแทกแรงๆไดไมทนตอความดนและอณหภมทสง

2.3.8 ชนดของทอพวซ (PVC) ทอพวซ (PVC) แบงตามชนดการใชงานโดยใชสดงน 1. ทอสเหลองเปนทอส าหรบรอยสายไฟฟาและสายโทรศพทเพราะสามารถทนตอความ

รอนไดอยางด 2. ทอสฟาเปนทอทใชกบระบบน าเชน น าดน าเสยและการระบายสามารถทนแรงดนน าได

มากนอยตามประเภทการใชงาน (มหลายเกรด) 3. ทอสเทาเปนทอทใชสาหรบการเกษตรหรอน าทงกไดราคาคอนขางถกไมคอยแขงแรง

ควรจะเดนลอยไมควรฝงดน 2.3.9 อปกรณประปา 1. ขอตอ เปนอปกรณทใชในการตอทอมขนาดตางๆกนใชในการเปลยนทศทางการไหล

ของน าประปาหรอน าโสโครกหรอใชอดปลายทอเมอทางเดนทอสนสดลงขอตอจะมทงแบบชนดททาดวยโลหะและพลาสตก

2. ลน เปนอปกรณทส าคญอยางหนงในงานประปาใชส าหรบปดกนหรอควบคมการไหลของน าหรอแกสทไหลผานทอใหไดตามทตองการลนท าดวยบรอนซหรอเหลกหลอลนทมขนาดตงแต 2 นวขนไปจะท าดวยบรอนซแตลนทมขนาดตงแตครงนวถง 2 นวจะทาดวยเหลกหลอลนมหลายชนดเชนลนแบบเกทวาลว (บางทนยมเรยกกนวาประตน า) ลนแบบบอลวาลว

3. มาตรวดน า เปนอปกรณส าหรบวดปรมาณของน าทไหลผานอาจวดเปนแกลลอนลกบาศกฟตหรอลกบาศกเมตรโดยอานคาจากหนาปดของมาตรวดใชตดตงกบทอเมนทจายน ากอนเขาสอาคารบานเรอนสวนใหญแลวจะใชแบบดสค (Disk Meters) เพราะมความเทยงตรงสงใชวดในปรมาณนอยๆมขนาดตงแต 5/8 – 2 นว

4. กอกน า เปนอปกรณทตดตงอยตอนปลายสดของทอประปาส าหรบควบคมการปดเปดการไหลของน าท าจากทองเหลองหรอบรอนซชบนเกลหรอโครเมยมปลายกอกสวนใหญจะเปนแบบ

17

เรยบหรอแบบเกลยวส าหรบตอสายยางรดน าตนไมกอกน าแบงออกหลายประเภทซงมรปรางและประโยชนใชสอแตกตางกนแตทนยมใชกนม 2 แบบคอแบบกดอดปดและแบบไมใชการกดอดปดกอกน าแบบกดอดปดเปนทนยมใชกนมากทสดในงานประปากอกนาแบบนปดเปดดวยวธการหมนใหลนยางอดลงบนบาสวนกอกน าแบบไมใชการกดอดปดจะปดเปดโดยการใชคนโยกเพยงอนเดยวผลกซายขวาหรอดงขนลงเทานน

5. เครองสขภณฑ เปนอปกรณทส าคญอยางหนงในงานประปาทอ านวยความสะดวกสบายในการใชน าและเปนอปกรณรองรบสงปฏกลจากมนษยกอนการระบายออกจากระบบประปาเครองสขภณฑมหลายชนดซงแตละชนดมวตถประสงคในการใชสอยทแตกตางกนเชนโถสวมโถปสสาวะอางลางมออางลางหนาอางลางจานชามเปนตน

2.3.10 อปกรณอนๆในงานตอทอประปา เทปพนเกลยว (Teflon Tape ) ในการตอประกอบทอโลหะหรอทอพลาสตกทมเกลยวเขากบ

ขอตอตางๆหรอกอกน าตองซลการรวไหลของนาทเกลยวทอโดยมากเทปซลจะใชกบทอขนาดเลกถาเปนทอขนาดใหญจะใชปานหรอสารสงเคราะหพวกยางในการซลซงมขอก าหนดดงนทอขนาดไมเกน 6 หนจะพนเกลยวไมเกน 3 รอบทอขนาดไมเกน 2 นวจะพนเกลยวไมเกน 4 – 6รอบทงนการพนจะมากหรอนอยรอบนนยงขนอยกบความหนาบางของเทปอกดวยเพราะเทปพนเกลยวในปจจบนนนมอย 4 สคอเขยวฟาด าแดงตลบสเขยวบางสนและขาดงายแตราคาถกตลบสฟาบางยาวและขาดงายสวนตลบสด าและแดงหนาและขาดยากกวาแตราคาแพงกวาวธพนเกลยวใหเรมพนจากปลายทอโดยพนตามเกลยวไปจนสดเกลยว น ายาตอทอพลาสตกการตอทอพลาสตกอาจตอดวยน ายาตอท อหรอตอดวยแหวนยางกไดแตทนยมคอการตอทอดวยน ายาตอทอซงน ายาตอทอนจะชวยละลายใหผวทอพลาสตกออนตวใหละลายตดกนการเลอกใชน ายานนจะตองเลอกใหถกตองกบชนดของทอพลาสตกแตละชนดมโครงสรางของโมเลกลทไมเหมอนกนทอ P.V.C อาจจะตองใชน ายารองพนกอนเพอใหผวทอสะอาดน ายาตอทอจงจะละลายผวทอไดดซงจะทาใหรอยตอนนแขงแรงการตอทอการตอทอเพอจายน าระบายน าเสยระบายอากาศหรอตอเขาเครองสขภณฑโดยวสดทอชนดตางๆตามความเหมาะสมตองค านงถงความคงทนถาวรประหยดและประโยชนใชสอยใหมากทสดดงนนงานตอทอจงหมายถงการวดระยะทอการตดการทาเกลยวการตอทอโดยไมมการรวไหลระบบประปาทดนนจะตองมการตอใหนอย

2.3.11 เครองมองานประปา เครองมองานประปามหลายชนดหลายประเภทแตทมความส าคญและจาเปนในงานชาง

ประปานนมดงน 1. เครองมอวดระยะและวางแบบทนยมใชกนมดงน

18

1.1 ตลบเมตร เปนเหลกสปรงแผนโคงสามารถดงออกไดยาวตามขนาดและมวนเกบอยในตลบมขนาด 2 เมตร 3 เมตร 5 เมตร (ขนาดมาตรฐานจะมความยาว 2 เมตร )

1.2 บรรทดพบ มลกษณะเปนทอนๆสามารถพบเกบไดมความยาวตงแต 2 – 8 ฟตและสามารถพบไดทกๆ 6 นวเพอสะดวกในการพกพา (ขนาดมาตรฐานจะมความยาว 6 ฟต ) สวนใหญจะทาดวยไมแตบางทกจะทาดวยโลหะ

1.3 ฉากตาย เปนเครองมอทใชตรวจสอบความฉากความเทยงตรงในการเขามมของแนวทอโดยใบฉากจะทามม 90 องศากบดามฉากใบฉากจะมความยาวตงแต 6 - 12 นว

1.4 ระดบนา เปนเครองมอทใชตรวจสอบระดบทงในแนวดงและแนวราบและความลาดเทของทอโดยทวไปจะเปนรปแทงสเหลยมผนผายาวๆอาจทาดวยไมหรออะลมเนยมและมหลอดแกวอยตรงกลางภายในหลอดแกวบรรจของเหลวและมฟองอากาศเปนเครองชวดความเทยงตรงถาวางทอไดระดบฟองอากาศจะอยตรงกลางพอด

1.5 ลกดง เปนเครองตรวจสอบความตรงในแนวดงท าดวยโลหะรปทรงกรวยปลายแหลมและมเชอกผกอยลกดงมหลายขนาดแตทนยมกนคอขนาด 12 ออนซ

1.6 ชอลกเสน เปนเครองมอส าหรบท าเครองหมายหรอท าแนวบนพนหรอผนงกอนวางทอโดยจะมเชอกจมอยในผงชอลกซงโดยทวไปจะมสแดงหรอสน าเงนเวลาใชกใหดงออกมาขงตามแนวทตองการแลวดงใหตงแลวตเสนเชอกลงเปนแนวสาหรบการวางทอเมอเลกใชกใหมวนเชอกเกบในตลบระวงอยาใหถกน าถาถกน าตองน าไปตากแดดใหแหงกอนมวนเกบ

1.7 เหลกขด เปนเครองมอสาหรบทาเครองหมายลงบนทอทก าหนดไวหรออาจจะใชดนสอขดแทนกได

2. เครองมองานวางทอประปาชนดทเปนเหลกทนยมใชกนมดงน 2.1 เลอยตดเหลก เปนเครองมอสาหรบตดทอเหลกมสวนประกอบส าคญคอใบเลอยซงท า

ดวยเหลกกลาฟนของเลอยจะอยระหวาง 18 – 32 ฟน / นวความยาวใบเลอยทนยมใชกนมขนาด 8– 12 นวฟนหยาบใชตดทอหนาๆฟนละเอยดใชตดทอบางโครงเลอยมทงชนดปรบไดและปรบไมไดสามารถปรบแตงใบเลอยใหตงและตรงไดโดยใชเลอยหางปลา

2.2 ประแจจบทอ เปนเครองมอสาหรบจบหมนทอในกรณทตองการตอทอหรอถอดทอออกจากขอตอมใชกนหลายแบบแตทนยมใชกนคอขนาด 24 นว

2.3 เครองตดทอ เปนเครองมอทใชสาหรบตดทอเครองมอชนดนมลอตงแต 1 – 4 ลอเครองตดทอทเหมาะกบงานทวๆไปจะมขนาดของปากตงแต 1 – 4 นวส าหรบการตดทอเลกๆนนสามารถใชเลอยตดเหลกตดไดเลย

2.4 เครองทาเกลยวทอ เปนเครองมอสาหรบทาเกลยวทปลายดานนอกของทอหรอขอตอมทงแบบปรบแตงขนาดไดและปรบแตงขนาดไมไดทนยมกนมากทสดคอขนาด 1 – 2 หน

19

2.5 ปากกาจบทอ เปนเครองมอทใชส าหรบจบยดทอขณะตดควานหรอท าเกลยวทอมทงแบบยดตดกบโตะและแบบมขาตงขนาดทนยมใชกนคอขนาดทสามารถจบทอไดตงแต 1 หนถง 3นว

2.6 ดอกควานทอ เปนเครองมอส าหรบควานปลายทอดานในเพอขจดรอยเยนทเกดจากการตดมหลายแบบแตทนยมใชกนคอชนดกรอกแกรกมขนาดตงแต 1 หนถง 2 นว

3. เครองมองานวางทอประปาชนดพลาสตกทนยมใชกนมดงน 3.1 เครองมอสาหรบตดทอ หากไมใชเครองมอตดทออาจใชเลอยตดเหลก แทนได 3.2 ตะไบกลมและตะไบทองปลง ใชส าหรบควานปลายดานในของทอเพอขจดรอยเยน 3.3 เครองบานปลายทอ ใชสาหรบบานปลายทอในกรณทใชขอตอแบบขนเกลยว 3.4 ประแจขนทอ ใชส าหรบขนทอในกรณทตองการบานปลายทอหรอขน ขอตอ

2.4 การวเคราะหและออกแบบ(System Analysis Design) การวเคราะหและออกแบบคอวธทใชในการสรางระบบสารสนเทศขนมาใหมในธรกจใดธรกจ

หนงหรอระบบยอยธรกจนอกจากการสรางระบบสารสนเทศใหมแลวการวเคราะหระบบชวยในการแกไขระบบใหดขนกไดการวเคราะหระบบกคอการหาความตองการ(Requirement) ของระบบสารสนเทศวาคออะไรหรอตองการเพมเตมอะไรเขาระบบและการออกแบบระบบกคอการนาเอาความตองการของระบบมาเปนแบบแผนหรอเรยกวาพมพเขยวในการสรางระบบนนใหใชงานไดจรงตวอยางของระบบสารสนเทศเชนระบบขายความตองการของระบบกคอความสามารถตดตามยอดขายไดเปนระยะเผอฝายบรหารสามารถปรบปรงการขายไดทนทวงจรการพฒนาระบบ(System Development Life Cycle) เปนวงจรทแสดงถงกจกรรมตางๆในแตละขนตอนตงแตเรมจนกระทงส าเรจการพฒนาระบบมอย 7 ขนตอนดวยกนคอ

1. ก าหนดปญหา (Problem Definition) 2. วเคราะหระบบ (Analysis) 3. ออกแบบ (Design) 4. พฒนา (Development) 5. ทดสอบ (Testing) 6. ตดตง (Implementation) 7. บ ารงรกษา (Maintenance) 1. กาหนดปญหา (Problem Definition)

การก าหนดปญหาเปนขนตอนของการก าหนดขอบเขตของปญหาสาเหตของปญหาจากการด าเนนงานในปจจบนความเปนไปไดกบการสรางระบบใหมการก าหนดความตองการ(Requirement) ระหวางนกวเคราะหระบบกบผใชงานโดยขอมลเหลานไดจากการสมภาษณการ

20

รวบรวมขอมลจากการด า เนนงานต างๆ เ พอท า การสรปเปนขอก าหนด (Requirement Specification)ทชดเจนในขนตอนนหากเปนโครงการทมขนาดใหญอาจเรยกขนตอนนวาขนตอนของการศกษาความเปนไปได สรปขนตอนของการก าหนดปญหาคอ 1. รบรสภาพปญหาทเกดขนจากการด าเนนงาน 2. สรปหาสาเหตของปญหาและสรปผลยนแกผบรหารเพอพจารณา 3. ทาการศกษาความเปนไปไดในแงมมตางๆเชนดานตนทนและทรพยากร 4. รวบรวมความตองการ (Requirements) จากผทเกยวของดวยวธการตางเชนการรวบรวมเอกสารการสมภาษณการสงเกตและแบบสอบถาม 5. สรปขอก าหนดตางๆใหมความชดเจนถกตองและเปนทยอมรบทง2 ฝาย การศกษาความเปนไปได(Feasibility Study) หลงจากมการรวบรวมและสามารถสรปปญหาในประเดนตางๆขนตอนตอไปคอการศกษาความเปนไปไดของระบบเพอท าการตดสนใจถงความเปนไปไดของโครงการวาจะส าเรจตาม เปาหมายทตองการหรอไมระบบทจะตดสนใจพฒนานควรอธบายเปนรปธรรมไดมใชเปนระบบทเพอฝนซงการพจารณาความเปนไปไดจะพจารณาในดานตางๆดงนคอ 1. ความเปนไปไดทางเทคนค(Technical Feasibility) คอความเปนไปไดของการสรางระบบใหมดวยการน าเทคโนโลยทมอยในปจจบนมาใชงานหรอการอปเกรดเครองคอมพวเตอรทมอยเดมใหมประสทธภาพสงขนหรอตดสนใจใชเทคโนโลยใหมทงหมด 2. ความเปนไปไดในการปฏบตงาน(Operational Feasibility) คอความเปนไปไดของระบบใหมทจะใหสารสนเทศทถกตองตรงตามความตองการของผใชงานการค านงถงทศนคตของผใชงานรวมทงทกษะของผใชงานกบระบบงานใหมทมการเปลยนโครงสรางการทางานใหมวาเปนทยอมรบหรอไม 3. ความเปนไปไดในเชงเศรษฐศาสตร (Economical Feasibility) คอความเปนไปไดในเชงเศรษฐศาสตรดวยการค านงถงตนทนคาใชจายในการพฒนาระบบความคมคาของระบบดวยเปรยบเทยบผลลพธทไดจากระบบกบคาใชจายทตองลงทน การกาหนดความเปนไปได(Requirement) การก าหนดความตองการคอการรวบรวมรายละเอยดตางๆเพอจดประสงคในการหาขอสรปทชดเจนในดานความตองการ(Requirement) ระหวางผพฒนากบผใชเพอใชในขนตอนของกระบวนการการวเคราะหและออกแบบตอไป

21

การเกบรวบรวมขอมล ในขนตอนกอนนาไปสการวเคราะหระบบนกวเคราะหระบบจะตองรวบรวมขอมลความเปนจรงตางๆในระบบใหมากทสดเพอนามาวเคราะหระบบงานใหตรงจามวตถประสงคและความตองการของผใชมากทสดมการเจาะลกในรายละเอยดซงวธการเกบรวบรวมขอมลนสามารถคนหาจากแหลงขอมลตางๆไดดงน 1. เอกสาร(Documentation) 2. แบบสอบถาม(Questionnaires) 3. การสมภาษณ(Interview) 4. การสงเกต(Observation) 2. วเคราะห (Analysis) การวเคราะหเปนขนตอนของการวเคราะหการดาเนนงานของระบบปจจบนโดยการนาRequirements Specification ทไดมาจากขนตอนแรกมาวเคราะหในรายละเอยดโดยใชอาศยการเขยนผงงานระบบ(Flowchart) เพอใหแสดงขนตอนการทางานของระบบอยางกวางๆและวเคราะหและออกแบบระบบเชงวตถ(Object-Oriented analysis and design) โดยอาศยเครองมอในการวเคราะหและออกแบบตามมาตรฐานของภาษาUML (Unified Modeling Language) โดยใชแผนผงกรณ(Use Case Diagram) แผนภาพความสมพนธระหวาคลาส(Class Diagram) แผนภาพแสดงปฏสมพนธของระบบ(Sequence Diagram) และสรางแบบจาลองความสมพนธของระบบ (ER-Diagram) เพอทราบถงรายละเอยดขนตอนการด าเนนงานในระบบวาประกอบดวยอะไรบางมความเกยวของหรอมความสมพนธกบสงใดสรปขนตอนการวเคราะห 1. วเคราะหระบบงานเดม 2. ก าหนดความตองการของระบบงานใหม 3. สรางแบบจาลองFlowchart, Use Case Diagram, Class Diagram, Sequence DiagramและER-Diagram 4. สรางพจนานกรมขอมลData Dictionary Flowchart คอผงงานทแสดงขนตอนการทางานในระบบโดยใชรปภาพ (Image) หรอ สญลกษณ (Symbol) ทใชเขยนแทนขนตอนคาอธบายขอความหรอคาพดทใชในอลกอรทม(Algorithm) เพราะการนาเสนอขนตอนของงานใหเขาใจตรงกนระหวางผเกยวของ Use Case Diagram คอแผนผงกรณทชวยทาใหเหนภาพชดเจนของปฏกรยาระหวางผใชระบบงานกบระบบสารสนเทศ Class Diagram คอแผนผงแสดงความสมพนธระหวางคลาสโดยใชรปแบบความสมพนธแบบ Association, Aggregation, Composition และ Generalization

22

Sequence Diagram คอแผนผงล าดบเหตการณแสดงการก าหนดเวลาของการท ารายการทเกดขนระหวางวตถหนงกบอกวตถหนง ER-Diagram (Entity-Relationship Diagram) คอแผนผงแสดงความสมพนธระวางEntity หรอกลมขอมลซงจะแสดงชนดของความสาพนธวาเปนชนดหนงตอหนง (One to One), หนงตอหลายสง (One to Many), หรอหลายส 3. ออกแบบ (Design) การออกแบบเปนขนตอนของการน าผลลพธทไดจากการวเคราะหมาสรางแบบพมพเขยวของระบบใหมตามความตองการในเอกสารความตองการของระบบก าหนดสงทจ า เปนเชน Inputoutput User Interfaceหรอสวนตอประสานผใชและการประมวลผลโดยการออกแบบจะเรมจากสวนของอปกรณและเทคโนโลยตางๆและโปรแกรมคอมพวเตอรทน ามาพฒนาสรปขนตอนการออกแบบคอ 1. การออกแบบจอภาพ Input Design 2. การออกแบบรายงาน Output Design 3. การออกแบบขอมลน าเขาและรปแบบการรบขอมล 4. การออกแบบฐานขอมล Databases Design 4. พฒนา (Development) การพฒนาเปนขนตอนของการพฒนาโปรแกรมดวยการสรางชดค าสงหรอเขยนโปรแกรมตามทไดออกแบบไวเพอสรางระบบงานโดยโปรแกรมทใชในการพฒนาจะตองพจารณาถงความเหมาะสมกบเทคโนโลยทใชงานอยอาจใชภาษาขนสงเชน COBOL, Java, Visual Basic หรอภาษาในยคท 4 ทเรยกวา 4GL (Fourth Generation Language) ซงตดมากบ DBMS ในการสรางโปรแกรมประยกตโปรแกรมทน ามาใชในการพฒนากคอ Visual Studio 2008 ซงมเครองมอทหลากหลายทกอประโยชนมากมายแกนกพฒนาอสระใหเรยนรทกษะใหมๆไดอยางรวดเรวสรปในขนตอนการพฒนาคอ 1. พฒนาโปรแกรมจากทไดทาการวเคราะหและออกแบบไว 2. เลอกภาษาทเหมาะสมและพฒนาตอไดงาย 3. สรางเอกสารโปรแกรม 5. ทดสอบ (Testing) การทดสอบระบบเปนขนตอนของการทดสอบระบบกอนทจะน าไปปฏบตการใชงานจรงทมงานจะท าการทดสอบขอมลเบองตนกอนดวยการสรางขอมลจ าลองเพอตรวจสอบการท างานของระบบหากมขอผดพลาดเกดขนกจะยอนกลบไปในขนตอนของการพฒนาโปรแกรมใหมโดยการ

23

ทดสอบระบบนจะมการตรวจสอบอย 2 สวนดวยกนคอการตรวจสอบรปแบบการเขยน Syntax และการตรวจสอบวตถประสงคงานตรงกบความตองการหรอไม 6. ตดตง(Implementation) ขนตอนตอมาหลงจากทไดทาการทดสอบจนมความมนใจแลววาระบบสามารถทางานไดจรงและตรงกบความตองการของผใชระบบจากนนจงดาเนนการตดตงระบบเพอใชงานจรงตอไปสรปขนตอนการตดตงคอตอหลายสง (Many to Many) 1. กอนทาการตดตงระบบควรทาการศกษาสภาพแวดลอมของพนททจะตดตง 2. เตรยมอปกรณฮารดแวรและอปกรณการสอสารและเครอขายใหพรอม 3. ขนตอนนอาจจาเปนตองใชผเชยวชาญระบบเชนSystem Engineering หรอทมงาน ทางดานTechnical Support 4. ลงโปรแกรมระบบปฏบตการและแอปพลเคชนโปรแกรมใหครบถวน 5. ด าเนนการใชงานระบบงานใหม 6. จดท าคมอการใชงาน 7. บารงรกษา (Maintenance) เปนขนตอนการปรบปรงแกไขระบบหลงจากทไดมการตดตงและใชงานแลวในขนตอนนอาจเกดจากปญหาของโปรแกรม Bug ซงโปรแกรมเมอรจะตองรบแกไขใหถกตองหรอเกดจากความตองการของผใชงานทตองการเพมโมดลในการทางานอนๆซงทงนกจะเกยวของกบRequirement Specification ทเคยตกลงกนกอนหนาดวยดงนนในสวนงานนจะคดคาใชจายเพมหรออยางไรเปนเรองของรายละเอยดทผพฒนาหรอนกวเคราะหระบบจะตองดาเนนการกบผวาจางสรปขนตอนการบ ารงรกษาคอ 1. อาจมขอผดพลาดบางอยางทเพงขนพบตองรบแกไขโปรแกรมใหถกตองโดยดวน 2. ในบางครงอาจมการเพมโมดลหรออปกรณบางอยาง 3. การบ ารงรกษาหมายความรวมถงการบ ารงรกษาทงดานซอฟแวรและฮารดแวร (โอภาสเอยมสรวงศ.2545:40)

2.5 ทฤษฎเกยวกบการเขยนแผนภาพแสดงการทางานของระบบ ผงงาน (Flowchart) คอแผนภาพซงแสดงลาดบขนตอนของการท างาน โดยแตละขนตอนจะถกแสดงโดยใชสญลกษณซงมความหมายบงบอกวาขนตอนนน ๆ มลกษณะการท างานแบบใด และแตละขนตอนจะถกเชอมโยงกนดวยลกศรเพอแสดงล าดบการท างาน ท าใหงายตอการท าความเขาใจวาในการท างานนน ๆ มขนตอนอะไรบาง และมล าดบอยางไร

24

Flowchart หรอผงงานโครงสรางคอเครองมอทใชแสดงขนตอนการท างาน (Algorithm) ของระบบงานใดๆในงานคอมพวเตอรมหลายอยางและเครองมอทนยมใชกนมากกคอผงงานโครงสราง (Structured Flowchart) และค าสงเทยม (Pseudo Code) ซงเครองมอทใชเหลานผพฒนาระบบงานสามารถน าไปแปลงเปนชดค าสงตามรปแบบไวยากรณ (Syntax) ของภาษาคอมพวเตอร ประเภทของผงงาน ผงงานทางคอมพวเตอรม 2 ประเภทคอ ผงงานระบบ(System Flowchart) และผงงานโปรแกรม(Program Flowchart) 1. ผงงานระบบ (System Flowchart) ผงงานระบบจะเปนการแสดงใหเราเหนวา ในระบบหน ง ๆ นนมขนตอนในการท างานอยางไร ซงจะมองเหนในลกษณะภาพกวาง ๆ ของระบบ แตจะไมเจาะลกลงไปวาในระบบวาในแตละงานนนมการท างานอยางไร คอ จะใหเหนวาจดเรมตนของงานเรมจากสวนใด เปนขอมลแบบใด มการประมวลผลอยางไร และจะไดผลลพธเปนอยางไรและเกบอยทใด 2. ผงงานโปรแกรม (Program Flowchart) ผงงานโปรแกรม หรอ เรยกสน ๆ วา ผงงาน จะเปนผงงานทแสดงใหเหนถงล าดบขนตอนในการท างานของโปรแกรม ตงแตการรบขอมล การประมวลผล ตลอดจนผลลพธทได จะท า ใหเขยนโปรแกรมไดสะดวกขน ซงผงงานชนดนอาจสรางมาจากผงงานระบบ โดยดงเอาจดทเกยวของกบคอมพวเตอรมาวเคราะหวาจะใชท างานสวนใดเพอทจะใหไดมาซงผลลพธทตองการ ประโยชนของผงงาน 1. ท าใหมองเหนรปแบบของงานไดทงหมด โดยใชเวลาไมมาก 2. การเขยนผงงานเปนสากลสามารถน าไปเขยนโปรแกรมไดทกภาษา 3. สามารถตรวจสอบขอผดพลาดของโปรแกรมไดอยางรวดเรว 4. หากมการพฒนาระบบงานในล าดบตอไป สามารถท าไดอยางรวดเรว โดยศกษาจากผงงาน จะสามารถศกษาไดอยางรวดเรว และเขาใจงายกวาการศกษาจากโปรแกรม ผงงานโครงสราง (Structured Flowchart) จะเปนเครองมอ (Tools) ทใชอธบายรายละเอยดการท างานตามขนตอนการท างาน (Algorithm)โดยใชสญลกษณ(Symbol)แทนค าสงใชขอความ(Statement)ในสญลกษณแทนตวแปรและตวด าเนนการทางการค านวณและการเปรยบเทยบอกทงยงแสดงความสมพนธของการท างานตางๆอยางเปนล าดบขนตอนโดยสามารถแบงลกษณะของความสมพนธเปนรปแบบตางๆไดแกการท างานแบบมล าดบการท างานแบบใหเลอกท าและการท างานแบบท าซ าในเงอนไขตางๆโดยทสามารถสรปรายละเอยดของสญลกษณทส าคญและทนยมใชงานบอยๆไดดงน

25

ภาพแสดงสญลกษณของผงงาน

26

Use Case Diagram หรอ แผนผงกรณ เปนแผนภาพทมจดประสงคเพออธบายเรองราวหรอกระบวนการด าเนนงานของระบบภายใน Problem Domain ทเราสนใจ วามกจกรรมการด าเนนงานภายในระบบอะไรบาง และมความสมพนธเกยวของกบผใชงานหรอสงเกยวของภายนอกอะไรบาง เชน ระบบสมครสมาชก มความเกยวของกนกบเจาหนาทและสมาชก โดยสมาชกกรอกขอมลกบเจาหนาท เปนตน

ภาพแสดงแผนภาพ Use Case Diagram

องคประกอบของ Use Case Diagram 1. Use Case เปนสญลกษณแทน

ขนตอน หรอกจกรรมการท างานตางๆ

ภาพสญลกษณ Use Case

2. Actor เปนสงทอยภายนอกขอบเขตของระบบ แตมอทธพลตอระบบ อาจหมายถงคนหนวยงาน เครองจกร อปกรณ หรอผทอยในองคกรกได

27

ภาพสญลกษณ Actor 3. เสนเชอมความสมพนธ เปนเสนตรงทใชอธบายความสมพนธระหวาง Actor กบ Use Caseม 5 แบบ คอ 3.1 Association เปนเสนตรงแสดงความสมพนธแบบเกยวของกน ม 2 แบบ คอ แบบมหวลกศรและแบบไมมหวลกศร

3.2 Generalization แสดงความสมพนธเชงจ าแนกแยกแยะประเภท

ภาพแสดงความสมพนธของ Use Case แบบ Generalization 3.3 Include เปนกจกรรมเสรมทจ าเปนตอการท างานของกจกรรมหลก

ภาพแสดงความสมพนธของ Use Case แบบ Include Use Case

28

3.4 Extend เปนเสนทแสดงกจกรรมทเกดขนเปนบางกรณ เชน ในการคนหนงสอ บางครงอาจเกดการค านวณคาปรบ เปนตน

ภาพแสดงความสมพนธของ Use Case แบบ Extend Use Case

3.5 Realization คอเสนทแสดงความจ าเพาะเจาะจงของกจกรรม เชน การรบรายการสงซอสนคา จะรบรายการทางโทรศพทเทานน

ภาพแสดงความสมพนธของ Use Case แบบ Realization

คาอธบาย Use Case Diagram (Use Case Documentation) คอ การเขยนอธบายการท างานในแตละ Use Case อยางละเอยด เพอใหเปนตวกลางในการ

สอสารกนระหวางผวเคราะหระบบกบผพฒนาโปรแกรม 1. Use Case ID คอ หมายเลขล าดบของกจกรรม 2. Use Case Name คอ ชอของยสเคส 3. Actor คอ ชอของผแสดง ทมความสมพนธในยสเคสทถกอธบาย 4. Purpose คอ จดประสงคของการท าแตละยสเคส 5. Level คอ ประเภทของยสเคส ม 3 ประเภท คอ Base Use Case, Include

Use Case,Extend Use Case 6. Pre Conditions คอ เงอนไขหรอสงทจะตองท ากอนทจะเกดยสเคส 7. Post Conditions คอ สงทเกดขน หลงจากท ายสเคสเสรจสนแลว 8. Main Flows คอ ขนตอนการท างานของยสเคส

29

9. Alternate Condition คอ เหตการณทอาจเกดขนได แลวสงผลให Use Case นไมสามารถด าเนนกจกรรมตอไปได ตวอยาง Use Case Documentation Use Case ID 1

Use Case Name สมครสมาชก

Actor สมาชก, เจาหนาท Purpose เพอกรอกขอมลการเปนสมาชก

Level Primary Use Case

Preconditions เมอตองการสมครสมาชก Post conditions ทราบขอมลสมาชก

Main Flows 1. Use Case จะเรมการท างานกตอเมอมการสมครสมาชก 2. เจาหนาทกรอกขอมลสมาชก 3. เจาหนาทท าการบนทกขอมล

Alternate Condition

Diagram หรอ แผนภาพแสดงความสมพนธของคลาส เปนแผนภาพทใชแสดงคลาสและความสมพนธระหวางคลาสในแงตางๆ สวนประกอบภายในคลาสประกอบดวย ชอคลาส, แอททบวท (Attributes) และเมทธอด (Methods)

ภาพแสดงสญลกษณของคลาส

ชอคลาส

Attribute

Method

30

ภาพตวอยางคลาสไดอะแกรม

รปแบบความสมพนธระหวางคลาสม 4 รปแบบ ดงน 1. ความสมพนธแบบ Generalization

ภาพแสดงความสมพนธของคลาสแบบ Generalization

31

2. ความสมพนธแบบ Aggregation

ภาพแสดงความสมพนธของคลาสแบบ Aggregation

3. ความสมพนธแบบ Composition

ภาพแสดงความสมพนธของคลาสแบบ Composition

4. ความสมพนธแบบ Association

ภาพแสดงความสมพนธของคลาสแบบ Association

32

Sequence Diagram หรอ ซเควนไดอะแกรม เปนแผนภาพทแสดงใหเหนถงการมปฏสมพนธกนระหวาง ออบเจคของคลาสทอยในคลาส

ไดอะแกรมโดยเนนการสงขาวสาร (Massage) ระหวางออบเจคตามล าดบเหตการณทเกดขนในระบบองคประกอบของซเควนไดอะแกรม

1. Actor คอ ผทเกยวของกบระบบในแตละกจกรรม 2. ออบเจค คอ ออบเจคทตองตอบสนองตอ Actor ในแต ละกจกรรม 3. Lifeline คอ เสนแสดงชวตหรออายขยของแตละออบเจค 4. Activation คอ การท างานตางๆทออบเจคตองการกระทา 5. Message คอ ขาวสารหรอค าสงทออบเจคหนงสงไปใหอกออบเจคหนงกระท า

การ บางอยางตามทไดรบ Massage ซงอาจจะมการสง Massage กลบหรอไมกได

ภาพแสดงซเควนไดอะแกรม

Message ทใชในซเควนไดอะแกรมม 6 ประเภทดงน 1. Call Message เปน Message ทออบเจคผสงเรยกใชเมทธอดของออบเจคผรบใช

สญลกษณเสนตรงมหวลกศร 2. Return Message เปน Message ท ใชสงขอมลหรอผลลพธทถกรองขอจากออบเจคผรบ

กลบไปยงออบเจคผสงใชสญลกษณเสนประมหวลกศร 3. Send Message เปนการสงสญญาณเพอบอกหรอกระตนออบเจคอนแตไมใชการเรยกใช

เหมอน Call Message ใชสญลกษณเปนเสนตรงมหวลกศร

33

4. Create Message เปน Message ทสงออกไปโดยมจดประสงคเพอใหเกดการสรางออบเจคใหมใหกบคลาสทเปนผรบ Message ใชสญลกษณเปนเสนประมหวลกศรมคาวา <<create>> กากบบนเสน

5. Destroy Message เปน Message ทสงออกไปโดยมจดประสงคเพอใหออบเจคทไดรบMessage นทาลายตวเองใชสญลกษณเปนเสนตรงมหวลกศรมค าวา << Destroy >> กากบบนเสน

6. Self Message คอ Message ทมการประมวลผลหรอการคนคาทไดภายในออบเจคการขายเปนตน ใชสญลกษณเปนเสนตรงหวลกศรยอนกลบเขาหาเสน Lifeline ของตวเอง 2.6 โครงสรางขอมล

ขอมล (Data) คอ ขอความ หรอตวเลขทเกยวกบเรองใดเรองหนง ขอมลจะบอกเกยวกบสภาพการณหรอสงทปรากฏขนขอมลจะมสภาพความเปนขอมลอยเชนนนไมวาจะมการน าไปใชหรอไม (สชาดา กระนนทน, 2541)

ลกษณะของขอมล คอ เปนขอมลดบ และยงไมมเนอหาขอมลอาจจะปรากฏในรปแบบใดกได อาจจะใชประโยชนไดหรอไมกได (Groff & Jones, 2003) ขอมลอาจจะเปนสญลกษณ รปภาพ หรอเสยง นอกจากนน สลยทธสวางวรรณ (2546) ไดอธบายวา ขอมล เปนขอเทจจรงทไดรบการรวบรวมหรอปอนเขาสระบบ อาจใชแทนเหตการณทเกดขนในองคการหรอใชแทนลกษณะสงแวดลอมกอนทจะถกน าไปด าเนนการใหอยในรปแบบทเขาใจและใชประโยชนได

สารสนเทศ (Information) หมายถงขอมลดบทเกบรวบรวมถกนามาประมวลผลโดยการค านวณการจดกลมการเรยงล าดบหรอสรปผลเพอสรางเปนรายงานสรป

โครงสรางขอมล (File Structure) หมายถงลกษณะการจดแบงพกดตางๆของขอมลส าหรบแตละระเบยน (Record) ในแฟมขอมลเพอใหคอมพวเตอรสามารถรบไปประมวลผลไดประกอบดวยสวนตางๆดงน

1. หนวยขอมล (Data Item) หมายถงสวนทเลกทสดของขอมลเชนตวเลขตวอกษรหรอสญลกษณพเศษจะยงไมมความหมายในตวเองเลนเลข 9 อกษรเปนตน

2. ฟลดขอมล (Data Field) หมายถงการน าเอาหนวยขอมลทส าคญและตองการศกษามาไวดวยกนเพอเปรยบเทยบกนเชนชอ - สกลคะแนนการสอบครงท 1 เงนเดอนซงชอสกลและ

เงนเดอนคอ 1 ฟลด 3. เรคคอรดขอมล (Data Record) หมายถงการน าฟลดหลายฟลดมารวมกลมกนเชน นกศกษาแตละคนจะมขอมลชอสกลวนเดอนปเกดอายเพศขอมลของนกศกษาแตละคนคอ 1

เรคคอรด

34

4. แฟมขอมล (Data File) เกดจากการน าระเบยนหรอเรคคอรดหลายๆเรคคอรดทเกยวของกนในดานใดดานหนงมารวมกนเชนแฟมขอมลของนกเรยนหองหนงจ านวน 20 คนทกคนตางกมขอมลคอ ชอสกล วนเดอนปเกด อาย เพศ ศาสนา ขอมลของนกเรยนทงหมดคอแฟมขอมล

5. ฐานขอมล (Data base) เกดจากการน าแฟมหลายๆแฟมขอมลเขาดวยกนโดยทแฟมขอมลแตละแฟมจะมความสมพนธกนหรอไมกตามท าใหขอมลไมซ าซอนกนและสะดวกรวดเรวในการใชงาน 2.7 ระบบฐานขอมล

ระบบฐานขอมล (Database System) หมายถงโครงสรางสารสนเทศทประกอบดวยรายละเอยดของขอมลทเกยวของกนทจะน ามาใชในระบบตางๆ รวมกนระบบฐานขอมล จงนบวาเปนการจดเกบขอมลอยางเปนระบบซงผใชสามารถจดการกบขอมลไดในลกษณะตาง ๆ ทงการเพม การแกไข การลบตลอดจนการเรยกดขอมลซงสวนใหญจะเปนการประยกตนาเอาระบบคอมพวเตอรเขามาชวยในการจดการฐานขอมล

การจดเกบฐานขอมลเปนการน าเอาฐานขอมลมาจดเกบรวมกนภายใตฐานขอมลเดยวกนซงสามารถใชขอมลและสามารถแกไขปญหาทเกดขนในระบบแฟมขอมลไดขอมลตางๆทถกจดเกบฐานขอมลจะเปนฐานขอมลทสมพนธกนและเปนขอมลทสนบสนนการด าเนนงานขององคกรจงกลาวไดวาฐานขอมลแตละฐานจะเทยบเทากบแฟมขอมล 1 ระบบและจะเรยกฐานข อมลททาขนเพอสนบสนนการด าเนนงานอยางใดอยางหนงนนวา “ระบบฐานขอมล” (Database System)

2.7.1 ฮารดแวร ในคอมพวเตอรหลายขนาดตงแตระดบพซมนคอมพวเตอรจนถงเครองระดบเมนเฟรมนอกจากนขนาดของหนวยความจาซพยระบบเนตเวรกกมสวนสมพนธกบความเรวในการท างานของฐานขอมลดวย

2.7.2 ซอฟแวร ทเกยวของกบฐานขอมลม 3 ประเภทคอ 2.7.2.1 ซอฟแวรOS (Operating System Software) OS ทสามารถตดตง

ฐานขอมลไดในMicrosoft Windows เชน Windows95, WindowsNT, Windows2000 หรอ OS แบบ UNIXเปนตน

2.7.2.2 ซอฟแวรของระบบจดการฐานขอมล(DBMS Software) คอซอฟแวรทจดการเกยวกบฐานขอมลทผลตจากบรษทตางๆไดแก Oracle, SQL Server เปนตน

2.7.2.3 ซอฟตแวรทชวยในการพฒนาโปรแกรมซงใชขอมลจากฐานขอมลไดแกDelphi,Visual Basic เปนตนโดยซอฟตแวรเหลานจะจดการกบขอมลไดและท าใหเกดความคลองตวในการท างานยงขนเพราะผพฒนาสามารถออกแบบโปรแกรมเพอสรางหนาจอส าหรบน าขอมลเขาสามารถใสเงอนไขทซบซอนในการค านวณรวมทงการจดรปแบบรายงานทสวยงามตามตองการได

35

2.7.3 บคคลากรสามารถแบงบคลากรทท าหนาทเกยวกบฐานขอมลและเรยกใชขอมลไดดงน (สมจตรอาจอนทร,งามนจอาจอนทร, 2549)

2.7.3.1 ผใชงาน(User) เปนบคคลทน าสารสนเทศ(information) ทไดจากระบบฐานขอมลไปใชเพอการวางแผนหรอการตดสนใจในธรกจขององคกรหรอเพอการท างานอยางใดอยางหนงซงผใชงานนอาจเปนผไมมความรเกยวกบระบบคอมพวเตอรมากนกกไดแตสามารถทราบขนตอนการคนหาขอมลจากฐานขอมลและการสามารถใชโปรแกรมประยกตทนกเขยนโปรแกรมเขยนขนเพอแกไขขอมลหรอดขอมลบางสวนได

2.7.3.2 ผพฒนาฐานขอมล(Developer) เปนผทมหนาทความรบผดชอบในการออกแบบและเขยนโปรแกรมจดการกบฐานขอมลรวมไปถงการบ ารงรกษาระบบฐานขอมลใหสามารถใชงานไดอยางราบรนไมมปญหาบคคลทดแลดานนไดแก

2.7.3.3 ผบรหารและจดการฐานขอมล(Database Administrators หรอ DBA) คอเปนบคคลทท าหนาทบรหารและควบคมการบรหารงานของระบบฐานขอมลทงหมดเปนผทจะตองตดสนใจวาจะรวบรวมขอมลอะไรเขาสระบบจดเกบโดยวธใดเทคนคการเรยกใชขอมลก าหนดระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลการสรางระบบขอมลส ารองการกและประสานงานกบผใชวาตองการใชขอมลอยางไรรวมถงนกวเคราะหและออกแบบระบบและโปรแกรมเมอรประยกตใชงานเพอใหการบรหารการใชงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

2.7.3.4 นกเขยนโปรแกรม(Programmer) คอเปนผท าหนาทเขยนโปรแกรมประยกตใชงานตางๆเพอใหการจดเกบการเรยกใชขอมลเปนไปตามความตองการของผใช

2.7.3.5 นกวเคราะหและออกแบบระบบ( System Analyst ) เปนบคลากรทท าหนาทวเคราะหระบบฐานขอมลและออกแบบระบบงานทจะน ามาใช

2.7.3.6 ผปฏบตการ(Operator) คอเปนผปฏบตการดานการประมวลผลการปอนขอมลลงเครองคอมพวเตอร

2.7.4 กระบวนการ (Process) ไดแกการก าหนดมาตรการและกฎระเบยบตางๆในการใชงานฐานขอมลทงนเพอปองกนความผดพลาดอนจะเกดขนไดจากการหลงลมเชนกระบวนการในการแบคอพควรจะก าหนดวนเวลาและระบบทตองท าการแบคอพวาจะทาอยางไรเมอไรความถในการแบคอพเปนอยางไรเปนตนหรอในดานการตรวจสอบและตดตามความถกตองของขอมลรวมถงอนฟอรเมชนทไดจากฐานขอมลควรมการตดตามและตรวจสอบเปนระยะเพอปองกนความผดพลาดของขอมล

2.7.5 ขอมล(Data) ไดแกขอมลรวมทงวธการในการรวบรวมและจดเกบขอมลลงฐานขอมลซงการจดเกบรวบรวมขอมลนเพอใหเปนศนยกลางขอมลอยางเปนระบบซงขอมลเหลานสามารถใชรวมกนไดผใชขอมลในระบบฐานขอมลจะมองภาพขอมลในลกษณะทแตกตางกนเชน

36

ผใชบางคนมองภาพของขอมลทถกจดเกบไวในสอเกบขอมลจรง (Physical Level) ในขณะทผใชบางคนมองภาพขอมลจากการใชงานของผใช( External Level )

เอนตต แอททรบวทและความสมพนธ เอนทต (Entities) หมายถงสงตางๆทผใชงานฐานขอมลจะตองยงเกยวดวยเมอมการ

ออกแบบฐานขอมลขนซงอาจจะเปนสงทเปนรปของรปธรรมคอสามารถมองเหนไดดวยตาหรออยในรปของนามธรรมคอไมสามารถมองเหนไดดวยตา

แอททรบวท (Attributes) หมายถงสงทใชอธบายคณลกษณของเอนทตหนงๆเชนเอนทตแผนกจะประกอบดวยแอททรบวทรหสแผนกและชอแผนกเปนตน

ความสมพนธ (Relationships) คอความสมพนธระหวางเอนตตเปนความสมพนธทสมาชกของเอนตตหนงสมพนธกบสมาชกอกเอนตตหนงซงสามารถแบงประเภทของความสมพนธระหวางเอนตตออกไดเปน 3 ประเภทไดแก

1. ความสมพนธแบบหนงตอหนง (One-to-one Relationships) เปนการแสดงความสมพนธของขอมลในเอนทตหนงทมความสมพนธกบขอมลในอกเอนทตหนงในลกษณะหนงตอหนง (1: 1)

2. ความสมพนธแบบหนงตอกลม (One-to-many Relationships) เปนการแสดงความสมพนธของขอมลในเอนทตหนงทมความสมพนธกบขอมลหลาย ๆ ขอมลในอกเอนทตหนง ในลกษณะ (1: m)

3. ความสมพนธแบบกลมตอกลม (Many-to-many Relationships) เปนการแสดงความสมพนธของขอมลสองเอนทตในลกษณะกลมตอกลม (m:n)

ระบบการจดการฐานขอมล (Database Management System: DBMS) ระบบการจดการฐานขอมลหรอมกเรยกยอๆวา DBMS คอโปรแกรมทใชเปนเครองมอในการ

จดการฐานขอมลซงประกอบดวยฟงกชนหนาทตางๆในการจดเกบขอมลรวมทงภาษาทใชท างานกบขอมลโดยมกจะใชภาษาSQLในการโตตอบระหวางกนกบผใชเพอใหสามารถทาการก าหนดการสรางการเรยกดการบ ารงรกษาฐานขอมลรวมทงการจดการควบคมการเขาถงฐานขอมลซงถอเปนการปองกนความปลอดภยในฐานขอมลเพอปองกนมใหผทไมมสทธการใชงานเขามาละเมดขอมลทเปนศนยกลางไดนอกจากน DBMS ยงมหนาทในการรกษาความมนคงและความปลอดภยของขอมลการส ารองขอมลและการเรยกคนขอมลในกรณทขอมลเกดความเสยหาย สวนประกอบของ DBMS

1. ภาษา SQL (Structured Query Language)เปนภาษาทรปแบบเปนภาษาองกฤษ งายตอการเรยนรและการเขยนโปรแกรม ซงเปนภาษาทมอยใน DBMS หลายตว มความสามารถใชนยาม

37

โครงสรางตารางภายในฐานขอมล การจดการขอมล รวมไปถงการควบคมสทธการใชงานฐานขอมล SQL จะประกอบดวยภาษา 3 รปแบบดวยกน แตละแบบกจะมหนาทเฉพาะแตกตางกนไปดงตอไปน

2. ภาษาสาหรบนยามขอมล (Data Definition Language – DDL)เปนภาษาทใชนยาม

โครงสรางของฐานขอมล เพอทาการสราง เปลยนแปลงหรอยกเลกโครงสรางของฐานขอมลตามทไดออกแบบไว ซงโครงสรางของฐานขอมลนจะสามารถเรยกไดอกอยางวา สคมา (Schema) ดงนน DLL จงเปนภาษาทใชในการสรางสคมานนเอง ตวอยางเชนจะเปนการก าหนดวาฐานขอมลทสรางมชอวาอะไร มโครงสรางทประกอบดวยตารางทชออะไรบาง แตละตารางประกอบดวยเขตขอมลใดบาง เขตขอมลแตละตวมประเภทของขอมลเปนอะไร มความกวางของขอมลเทาใด แตละตารางมการอนเดกซ (INDEX) ชวยในการคนหาขอมลหรอไม ถามจะใชเขตขอมลใดบางทเปนคย เปนตน ตวอยางของภาษา DDL เชน

1. ค าสงการสราง(CREATE) ไดแกการสรางตาราง และการสรางดชน 2. ค าสงเปลยนโครงสรางตาราง(ALTER) 3. ค าสงยกเลก(DROP) ไดแกการยกเลกโครงสรางตาราง และการยกเลกโครงสราง

ดชน 3. ภาษาสาหรบการจดการขอมล (Data Manipulation Language-DML)องคประกอบ

ของภาษาในรปแบบท 2 ของภาษา SQL ซง DML เปนภาษาทใชจดการขอมลภายในตารางของฐานขอมล

ตวอยางของภาษา DDL เชน 1. คาสงการเรยกคนระเบยนขอมล(SELECT) 2. คาสงการเพมระเบยนขอมล(INSERT) 3. คาสงการเปลยนแปลงระเบยนขอมล(UPDATE) 4. ค าสงลบระเบยนขอมล(DELETE)

38

4. ภาษาสาหรบการควบคมขอมล (Data Control Language-DCL)เปนสวนของภาษาทใชควบคมความถกตองของขอมล และ ควบคมความปลอดภยของขอมล ท าการปองกนการเกดเหตการณท User หลายคนเรยกใชขอมลพรอมกน โดยจะท าหนาทควบคมความถกตองของการใชขอมลและท าการล าดบการใชขอมลของ User แตละคน และตรวจสอบสทธในการใชขอมลนนๆ

1. GRANT คอการใหสทธในการเขาถงขอมล 2. REVOKE คอการยกเลกสทธในการเขาถงขอมล

หนาทของ DBMS 1. ท าหนาทแปลงคาสงทใชจดการเกยวกบขอมลภายในฐานขอมลใหอยในรปแบบท

ฐานขอมลเขาใจ 2. ท าหนาทในการน าค าสงตางๆ ซงไดรบการแปลแลวไปสงใหฐานขอมลท างาน เชน การ

เรยกใชขอมล การจดเกบขอมล การลบขอมล การเพมขอมลเปนตน 3. ท าหนาทปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบขอมลภายในฐานขอมลโดยจะตรวจสอบวา

ค าสงใดทสามารถท างานได และคาสงใดทไมสามารถท างานได 4. ท าหนาทรกษาความสมพนธของขอมลภายในฐานขอมลใหมความถกตองอยเสมอ 5. ท าหนาทเกบรายละเอยดตางๆ ทเกยวของกบขอมลภายในฐานขอมล 6. ท าหนาทควบคมใหฐานขอมลท างานไดอยางถกตองและมประสทธภาพ ประโยชนของฐานขอมล 1. สามารถลดความซ าซอนของขอมล โดยไมจ าเปนตองจดเกบขอมลทซ าซอนกนไวในระบบ

แฟมขอมลของแตละหนวยงานเหมอนเชนเดมแตสามารถน าขอมลมาใชรวมกนได 2. สามารถหลกเลยงความขดแยงของขอมลเนองจากไมตองจดเกบขอมลทซ าซอนกนใน

หลายแฟมขอมล ดงนนการแกไขขอมลในแตละชดจะไมกอใหเกดคาทแตกตางกนได 3. แตละหนวยงานในองคกรสามารถใชขอมลรวมกนได 4. สามารถก าหนดใหขอมลมรปแบบทเปนมาตรฐานเดยวกนไดเพอใหผใชขอมลในฐานขอมล

ชดเดยวกนสามารถเขาใจและสอสารถงความหมายเดยวกน 5. สามารถก าหนดระบบความปลอดภยใหกบขอมลได โดยก าหนดระดบความสามารถในการ

เรยกใชฐานขอมลของผใชแตละคนใหแตกตางกนตามความรบผดชอบ 6. สามารถรกษาความถกตองของขอมลได โดยระบกฎเกณฑในการควบคมความผดพลาดท

อาจเกดขนจากการปองขอมลผด 7. สามารถตอบสนองตอความตองการใชขอมลในหลายรปแบบ 8. ท าใหขอมลเปนอสระจากโปรแกรมทใชงานขอมลนนซงสงผลใหผพฒนาโปรแกรมสามารถ

แกไขโครงสรางของขอมลโดยไมกระทบตอโปรแกรมทเรยกใชงานขอมลนน

39

2.8 โปรแกรม Microsoft Visual Studio 2008 Microsoft Visual Studio 2008 และ Microsoft Visual Studio .NET และแตกตาง

ระหวางการใหม Visual Studio 2008 และชนดขอมลของ Visual Studio .NET และชนดขอมลของMicrosoft Visual Basic 6.0 นอกจากนบทความนอธบายวธการใชการวตถพมพเพอใหการท างานของการตวแปรประเภทใน Visual Studio 2008 และ Visual Studio .NET รนไทมภาษาทวไปแสดงระดบชนพนฐานทมชนดขอมลแบบพนฐานคลาสทชดเกบรวบรวมและคลาสททวไปอนๆระบบชนดทวไปเปนการตงคาพนฐานทส าคญสาหรบการสนบสนนภาษาหลายกอนหนานแตละภาษาทโปรแกรมแสดงชนดของขอมลในลกษณะของตวเองขณะนระบบชนดทวไปแสดงทกภาษาใน Visual Studio 2008 และ Visual Studio .NET ดวยชดของชนดขอมลแบบพนฐานทกชนดขอมลทไดรบมาจากการ System.Object คลาสทนอกจากนทกชนดขอมลทสนบสนนการตงคาทนอยทสดวธเนองจากภาษาทงหมดในไลบรารเดยวกนของชนดทใชคณสามารถเรยกภาษาหนงจากอกโดยไมตองแปลงชนดหรอแบบแผนการคดโทร

นอกจากนสภาพแวดลอมการท า.NET ถกออกแบบเพอใหปลอดภยและการรกษาความปลอดภยสภาพแวดลอมการท า.NET enforces กฎทเขมงวดเพอรบประกนความปลอดภยของชนดขอมลจ าเพาะเกยวกบภาษาทวไปก าหนดชดของกฎ verifiable โดยทางโปรแกรมกฎเหลานควบคมinteroperation ของชนดทเขยนในภาษาตางๆทเขยนโปรแกรมกฎเหลานจะสรางขอก าหนดส าหรบความสอดคลองของขอมลจ าเพาะเกยวกบภาษาทวไปภาษา visual Studio 2008 และVisualStudio .NET เชน Microsoft Visual Basic 2008, Microsoft Visual Basic .NET, Microsoft Visual c#2005 และ Microsoft Visual c# .NET ทสอดคลองกบขอมลจาเพาะเกยวกบภาษาทวไป Visual Studio 2008 นเปนเครองมอทใชในการพฒนาโปรแกรมขนใชงานทใชตงแตผใชระดบตนเพอใชสรางโปรแกรมงายๆบน windows หรอโปรแกรมเมอรระดบกลางทจะเรยกใชฟงกชนการท างานตางๆไดอยางมประสทธภาพตลอดจนโปรแกรมเมอรในระดบมออาชพทจะพฒนาโปรแกรมในระดบสงโดยการใช Object Linking and Embedding (OLE) and ApplicationInterface (API) of Windows มาประกอบในการเขยนโปรแกรม Visual Basic เปนภาษาคอมพวเตอรภาษาหนงทอาศยแนวความคด

ของ Object ‟Oriented Programming (OOP) ซงแตกตางจากการเขยนโปรแกรมในแบบเดมทจะ

เปนลกษณะของ Procedural ‟Oriented กลาวคอจะพยายามแบงโปรแกรมทมขนาดใหญใหเปน

โปรแกรมยอมหลายๆโปรแกรม (ตามแนวคดของ Top ‟DownDesign) แตส าหรบ Oriented Programming แลวแนวคดไดเปลยนไปใหความสนใจกบสงตางๆทอยในโปรแกรมซงเรยกวา “Object” แทน

40

Object ใน Visual Studio 2008 ไดแกสวนของ Control ตางๆใน Toolbox ทน ามาวาดมาบน Form ซงจะมคณสมบตบางอยางเชนเดยวกบ Object ใน OOP กลาวคอแตละ Object จะตองประกอบไปดวย

1. Data เปรยบเสมอนขอมลของ Object สาหรบใน Visual Basic คาวา “Data” หมายถงคณสมบต (Property) ประจ าตวของแตละ Object เชนชอความยาวความสงเปนตน

2. Code เปรยบเสมอนกบพฤตกรรมของ Object สาหรบใน Visual Basic คาวา “Code”หมายถง Method ประจ าตวละ Object เชน Method “move first” of Object ชอ “Data Control” ทใชส าหรบเลอนตวช (Pointer) ไปยง Record แรกของขอมลเปนตน

2.9 โปรแกรม Microsoft SQL Server 2008 Microsoft SQL Server 2008 เปนระบบการจดการ Database แบบ Relational

DatabaseManagement System มชอยอวา RDMS สามารถท าการตดตงไดกบระบบปฏบตการ Windows95/98 ,Windows NT 4.0 และ Windows 2000 โดย SQL Server นออกแบบมาเพอใหท างานในลกษณะทเปน Client-Server Database และแบบ Stand-Alone Database โดยท าการตดตงลงเครองทใชระบบปฏบตการWindows95/98 นอกเหนอจากความสามารถในดานการจดการทางดานฐานขอมลแลว Microsoft SQL Server ยงมภาษาเพอใหดแกไขลบขอมลจาก Database เรยกวาTransact-SQL โดยยดมาตรฐานทง SQL 89 และ SQL 92 นอกจากน Transact-SQL ยงมค าสงทชวยในการท างานเพมเตมจาดสวนทเปนมาตรฐานเพอชวยในการท างานคลองตวมากขนการท SQLServer เปนระบบการจดการDatabase แบบ Client – Server Relational Database ทาใหชวยเ พมประสทธภาพในการท างานและยงมระบบจดการเปนแบบควบคมจากศนยกลาง(CentralizedManagement) ระบบรกษาความปลอดภยระบบจดสรรการท างานและใชขอมลจากหลายๆงานพรอมกนไดสาหรบ SQL Server ประกอบดวยสวนตางๆเหลาน

1. Server เปนเครองมอทตดตงโปรแกรมการทางานของ SQL Server โดย SQL Server ทางฝงทท าหนาทจดเกบรวบรวมคนหาเรยงลาดบเรยกดและการจดการกบขอมลนอกจากท SQLServer เปน Client – Server Relational Database สวนทเปนระบบจดการ Database และไฟลตางๆทเกยวของกบDatabase ทงหมดกถกเกบอยบนเครองทเปนเซรฟเวอรดวย

2. Client เปนเครองทตดตงโปรแกรมใชงานทพฒนาดวยภาษาตางๆเชน Visual Basic,Delphiและเชอมตอกบ SQL Server ทางฝงเซรฟเวอรไดทงเครองทเปน Client อาจเปนแพลทฟอรม (Phatform) ใดกไดโปรแกรมทางฝงเครองไคลเอนทนจะท าหนาทรบและสงขอมลจากเครองแมเชอมโยงตารางโดยใชค าสง INNER JOIN (สมพรจรวสกล,2545 : 3-8)

41

2.10 โปรแกรม Crystal Reports 9.0 โปรแกรม Crystal Reports เปนโปรแกรมส าหรบเสนอรายการตางๆทเกดจากฐานขอมล

หรอจะเปนหนารายงานธรรมดาเชนเดยวกบโปรแกรม Word เพอแสดงในหนาจอหรอแสดงในหนากระดาษเดมทโปรแกรม Crystal Reports เปนเครองมอหนงทอยในโปรแกรมพฒนา VisualBasic ตงแตรนท 3ซงตอมาเมอมาถง Visual Basic 5 บรษท Seagate Software ทเปนบรษทสรางฮารดดสกทเรารจกกนดไดเปนผพฒนารปแบบการท างานของCrystal Reports จะเรมจากโปรแกรมCrystal Reports Designer ทเปนโปรแกรมหลดส าหรบสรางรายงานโดยจะมเครองตางๆหรอโปรแกรมทเราออกแบบเองเมอเราสรางรายงานไดแลวเราจะแสดงบนหนาจอคอมพวเตอรของเราไดหรอพมพเปนรายงาออกทางเครองพมพกไดหากเราตองการบนทกกสามารถบนทกลงในไฟลทมนามสกล .rpt หากเราตองการพมพรายานอกกสามารถน าไฟลนขนมาใชงานไดนอกจากนยงมเครองมอ Crystal Reports Component ทใชสาหรบน าไฟลนามสกล .rpt ทสรางจากโปรแกรม Crystal reports Designer มาแสดงรายงานดวยการเขยนโปรแกรม Visual Basicไดอกดวยถาเราตองการสรางรายงานทตดตอฐานขอมลบางเราจะตองมาเลอกรายการ UsingReports Expert ดงเชนการสรางรายงานทเราจะสรางแตสาหรบในรายงานวางเปลาทเราจะสรางนเราตองเลอกรายการ As a blank Reports แลวใหคลกปม OK โดยสวนประกอบของหนารายงานมดงตอไปน

1. Report Header จากบรเวณพนทสขาวนสวนทอยดานบนสดเปนสวนของ Report Header ซงเปนสวนแรกของรายงานและจะแสดงเพยงหนงครงเทานนในรายงานหนงๆตามปกตแลวมกจะใช Report Header ส าหรบท าเปนหนาปกแรกของรายงานหรอเปนหวขอหลกของรายงานชดน

2. Page Header บรเวณถดลงมาเปนสวนของ Page Header ททาหนาทอยดานลบนของทกหนารายงานยกเวนแตหนาทเปน Report Header ซงตามปกตแลวเราจะเหน Page Header ทหนารายงานเสมอเชนสวนทแสดงเลขทหนาหรอแสดงหวขอรายงาน

3. Details ถดมาเปนสวนของ Details ซงเปนสวนส าคญสาหรบแสดงรายงานถาหากมรายงานมากหรอมขอมลมากกจะแปแสดงหลายๆหนาและเมอการแสดงรายงานในแตละหนาแลวจะน าสวนของ Page Footer มาแสดงทดานลางของรายงานทก ๆ หนา

4. Report Footer ตอจาก Details กเปน Report Footer ซงเปนสวนทท างานเพยงครงเดยวเทานนโดยจะแสดงทสวนทายของ Detail ดงนนการแสดง Report Footer จงไมจ าเปนตองแสดงทตอนลางเหมอนอยาง Page Footer คอสนสดรายงานทตรงไหนกแสดงทตรงนนสนสดตรงกลางหนากระดาษกแสดงทตรงกลางหนากระดาษดงนนจงมกน ามาใชแสดงยอดรวมของรายงานเสมอ

5. Page Footer เปนรายงานสวนสดทายทแสดงทดานลางของรายงานทเกดจาก Detail และแสดงทกหนาทเปนรายงานเรามกพบเหนในรายงานหรอในหนงสอทวๆไปซงคอเลขหนา

42

2.11 วรรณกรรมทเกยวของ การศ กษาระบบผลตและคณภาพน า ประปาผ วดน โดยนายส ว รรณ เ พชรร ตน

( http://www.kklanamai.com/index.php?mo=3&art=390046) ส บ ค น ข อ ม ล เ ม อ ว น ท 25 มถนายน 2555 )การวจยครงนมความมงหมายเพอศกษาระบบผลตน าประปาผวดน ในพนทองคการบรหารสวนต าบลหนองบว อาเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค หาแหงไดแก ระบบประปา บานตาลน บานหนองไผบานคลองกาลง บานคลองลาน และบานโคกเจรญ และเพอศกษาคณภาพน าประปาผวดน โดยสงตวอยางน าประปาไปตรวจวเคราะห ดานกายภาพ ดานเคม และดานจลชววทยา ทสถาบนสงแวดลอมและทรพยากร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประชากรกลมเปาหมายเปนผดแลระบบประปาใน 5 หมบาน ในพนทองคการบรหารสวนต าบลหนองบว อ าเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณ แบบประเมน และการตรวจสอบของหองทดลองในสภาบนสงแวดลอมและทรพยากร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สถตทใชในการวเคราะหไดแก คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานผลการวจยพบวา การปฏบตงานของผดแลระบบประปาทง 5 หมบานอยในระดบต า โดยมคะแนนเฉลยรอยละ 42.28 เมอทดสอบคณภาพของน าประปาทง 5 แหง ปรากฏวาผานเกณฑดานกายภาพ และเคม ดานจลชววทยาไมผานเกณฑ และพบปรมาณแบคทเรยทกตวอยางทส งตรวจและไมพบปรมาณคลอรนหลงเหลอ ในแหลงผ ใชน าทกระบบประปา วตถประสงคเพอศกษาระบบการผลตและคณภาพน าประปาผวดน พนทองคการบรหารสวนต าบลหนองบว อ าเภอหนองบว จงหวดนครสวรรคและเพอศกษาคณภาพน าประปาทางดานกายภาพ เคม และจลชววทยา ของระบบประปาผวดน องคการบรหารสวนต าบลหนองบว อ าเภอหนองบว จงหวดนครสวรรค

การจดการระบบประปาหมบานภายใตโครงการวจยรปแบบการจดการทรพยากรน าโดยการน าระบบสารสนเทศทรพยากรน าเชงพนทรวมกบกระบวนการมสวนรวมทางสงคมไปประยกตใชในพนทจงหวดระยอง(http://www.thaiwaterplan.org/dss_system/knowlage_base/สบคนวนท 25 มถนายน 2555) น าประปาหมบานเปนสงจ าเปนทตองใชในการอปโภคหรอบรโภคในครวเรอนซงแตกตางจากอดตทใชน าจากแมน า ล าคลอง บอน าหรอแหลงน าธรรมชาตทมความปลอดภยมากกวา