2η έρευνα οικονομικής συγκυρίας στις ξενοδοχειακές...

Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ)

Σύνδεσµος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)

Έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές και Τουριστικές

(πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις

Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11

Χορηγός:

Φεβρουάριος 2012

ΣΕΤΕ - ΙΟΒΕ Έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές & Τουριστικές επιχειρήσεις, Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11

Περιεχόµενα

Εισαγωγή ...................................................................................................................3

Σύνοψη αποτελεσµάτων ............................................................................................4

Μέρος 1ο: Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις επιχειρήσεις Υπηρεσιών

Παροχής Καταλύµατος (Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-

∆ιαµερίσµατα) την περίοδο Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ‘11.....................................10

Παράρτηµα Α: Επιµέρους αποτελέσµατα της έρευνας συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές

επιχειρήσεις ................................................................................................................24

Μέρος 2ο: Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην

των ξενοδοχειακών) την περίοδο Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11.............................28

Παράρτηµα Β: Επιµέρους αποτελέσµατα της έρευνας συγκυρίας στις Τουριστικές (πλην των

ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις .........................................................................................40

Παράρτηµα Γ............................................................................................................44


3

Εισαγωγή

Το παρόν δελτίο αποτελεί το 2ο δελτίο οικονοµικής συγκυρίας για τον τοµέα του τουρισµού

στο πλαίσιο της συνεργασίας του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και

του Ιδρύµατος Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) µε σκοπό την παρακολούθηση

των εξελίξεων και την αξιολόγηση βασικών µεγεθών και στατιστικών δεδοµένων στον

τουριστικό τοµέα. To 1ο µέρος της έρευνας αφορά στις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

(Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα), ενώ το 2ο

µέρος εστιάζει στις Τουριστικές επιχειρήσεις (Τουριστικά γραφεία, εταιρίες Ενοικίασης

Αυτοκινήτων, επιχειρήσεις Θαλάσσιου τουρισµού και εταιρίες ∆ιοργάνωσης Εκθέσεων-

Συνεδρίων).

Κάθε µέρος στo δελτίο οικονοµικής συγκυρίας αποτελείται από τρεις ενότητες. Στην 1η

ενότητα γίνεται αναφορά στον ∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις υπηρεσίες που

προσφέρουν οι επιχειρήσεις έναντι του συνόλου των Υπηρεσιών. Στη 2η ενότητα

παρουσιάζονται τα κυριότερα αποτελέσµατα, βάσει των απαντήσεων που δόθηκαν από τις

επιχειρήσεις που συµµετείχαν στη έρευνα. Στην 3η ενότητα τέλος αποτυπώνονται κάποιες

αρχικές προβλέψεις των επιχειρήσεων για την πορεία της ζήτησης και της απασχόλησης εντός

του 2012, όπως και οι εκτιµήσεις τους για παράγοντες άµεσα συσχετιζόµενους µε την

επιχειρηµατικότητα, όπως η γραφειοκρατία, το θεσµικό πλαίσιο, οι υποδοµές, η οδική

σήµανση και η καθαριότητα στις περιοχές δραστηριοποίησής τους.

Η έρευνα βασίζεται σε µια σειρά ερωτήσεων για διάφορους παράγοντες σχετικά µε τη ζήτηση

και η συχνότητά της είναι τριµηνιαία. Ως χρονική περίοδος αναφοράς για την οποία οι

επιχειρήσεις καλούνται να αποτυπώσουν τις εκτιµήσεις τους έχει επιλεγεί το τρίµηνο που

προηγείται του µήνα που πραγµατοποιείται η συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου. Η 2η

έρευνα συγκυρίας πραγµατοποιήθηκε από τις 9 έως τις 31 Ιανουαρίου 2012 µε

περίοδο αναφοράς το τρίµηνο Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου ’11.

Σηµείωση: Στο προηγούµενο δελτίο τα διαγράµµατα που αφορούν τον ∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών είχαν κατασκευαστεί µε διµηνιαία συχνότητα. Η επιλογή αυτή συνδεόταν µε το σκεπτικό ότι η έρευνα οικονοµικής συγκυρίας ΣΕΤΕ-ΙΟΒΕ θα διεξάγεται ανά δύο µήνες. Ωστόσο, προκειµένου να καλύπτει χρονικά διαστήµατα που σχετίζονται µε συγκεκριµένες περιόδους τουριστικής ζήτησης (πχ Ιούλιος-Σεπτέµβριος) η έρευνα θα διεξάγεται ανά τρίµηνο (Οκτώβριος ‘11, Ιανουάριος 2012, Απρίλιος ‘12 κ.ο.κ). Εποµένως, ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών θα αναφέρεται από το παρόν δελτίο και έπειτα σε επίπεδο τριµήνων.


4

Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές και Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις την περίοδο

Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11

Σύνοψη αποτελεσµάτων

Η έρευνα οικονοµικής συγκυρίας για τον τοµέα του τουρισµού εντάσσεται στο πλαίσιο της

συνεργασίας του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ιδρύµατος

Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), µε σκοπό την παρακολούθηση των εξελίξεων

και την αξιολόγηση βασικών µεγεθών και στατιστικών δεδοµένων στον τουριστικό τοµέα.

Στην έρευνα, που αφορά το χρονικό διάστηµα Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου 2011,

συµµετείχαν επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών καταλύµατος (Ξενοδοχειακού τύπου

καταλύµατα και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα) και Τουριστικές επιχειρήσεις

(Τουριστικά γραφεία, εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων, Θαλάσσιου τουρισµού, ∆ιοργάνωσης

Συνεδρίων-Εκθέσεων).

Ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών, τόσο για τις Υπηρεσίες Παροχής Καταλύµατος όσο

και για τις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών), παρουσιάζει σηµαντική

υποχώρηση το τρίµηνο Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου ‘11 σε σχέση µε την προηγούµενη

εκτίµηση (1η έρευνα συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ για το τρίµηνο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεµβρίου

‘11). Η εξέλιξη αυτή συνδέεται άµεσα µε τη λήξη της υψηλής περιόδου ζήτησης από τον

εισερχόµενο τουρισµό (Απρίλιος-Οκτώβριος), αλλά και την υποχώρηση του εσωτερικού

τουρισµού (όπως και των επαγγελµατικών ταξιδιών) λόγω της παρατεταµένης ύφεσης της

ελληνικής οικονοµίας, της µείωσης του διαθέσιµου εισοδήµατος και της ανοδικής πορείας της

ανεργίας. Σε αντίθεση ωστόσο µε τις Τουριστικές επιχειρήσεις, ο δείκτης για τις Ξενοδοχειακές

επιχειρήσεις συνεχίζει να κινείται υψηλότερα συγκριτικά µε το σύνολο των Υπηρεσιών της

εγχώριας οικονοµίας.

Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις:

Από τις εκτιµήσεις των επιχειρήσεων όπως αυτές αποτυπώθηκαν στην έρευνα, προκύπτει

σηµαντική επιδείνωση του επιχειρηµατικού κλίµατος. Αυτή οφείλεται κυρίως στην υποχώρηση

της ζήτησης, καθώς το ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων κινείται σε αρνητικό

επίπεδο, σε αντίθεση µε τα αποτελέσµατα της 1ης έρευνας συγκυρίας, όπου η πλειοψηφία των

επιχειρήσεων δήλωνε βελτίωση των σχετικών µεγεθών. Με βάση την κατηγορία αστεριών, οι

αρνητικές εκτιµήσεις µετριάζονται στα µεγάλα ξενοδοχεία (5 αστέρων), καθώς οι µονάδες

αυτές έχουν τη δυνατότητα διαφοροποίησης των εσόδων τους µέσα από ένα ευρύτερο

φάσµα παρεχόµενων υπηρεσιών. Μεγαλύτερες αντίθετα, είναι οι δυσκολίες που

καταγράφονται στη µεσαία κατηγορία, λαµβάνοντας, µεταξύ άλλων, υπόψη ότι αντλούν το

µεγαλύτερο µέρος της πελατείας τους από την ελληνική αγορά.


5

Ανά γεωγραφική περιοχή, οι πιο δυσοίωνες εκτιµήσεις καταγράφονται στις ξενοδοχειακές

µονάδες της Αττικής (Κέντρο, Πειραιάς, Υπόλοιπο Αττικής) και της Βόρειας Ελλάδας

(περιφέρειες ∆υτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης), σε αντίθεση µε τις

µονάδες της νησιωτικής Ελλάδας (Κρήτη, Ιόνια Νησιά, Νότιο και Βόρειο Αιγαίο) και της

Κεντρικής Ελλάδας-Πελοποννήσου (συµπεριλαµβανοµένης και της Εύβοιας), όπου οι αρνητικές

εκτιµήσεις αντισταθµίζονται εν µέρει από ένα µικρό ποσοστό επιχειρήσεων που εκφράζει

ικανοποίηση για την εξέλιξη της ζήτησης και της κατάστασής του.

Η απαισιόδοξη αξιολόγηση της οικονοµικής κατάστασης από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

αντανακλά, κατά κύριο λόγο, τη σηµαντική υποχώρηση του εγχώριου τουρισµού, καθώς η

µείωση του διαθέσιµου εισοδήµατος, τα µέτρα φορολογίας (εισφορά αλληλεγγύης, µείωση

αφορολόγητου ορίου κα) και η ανοδική πορεία της ανεργίας οδηγούν σε περικοπές των

καταναλωτικών δαπανών. Είναι ενδεικτικό ότι στα ξενοδοχεία πέντε και τριών αστέρων του

δείγµατος, πτώση της ζήτησης από το εσωτερικό της χώρας αναφέρουν οι τέσσερις στις πέντε

επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα. Περισσότερο ικανοποιηµένες δηλώνουν οι

επιχειρήσεις για την πορεία της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες, λαµβάνοντας

υπόψη άλλωστε και την κάµψη στις αφίξεις από το εξωτερικό που διαχρονικά καταγράφεται

στην λήξη της υψηλής τουριστικής περιόδου. Έτσι, το σχετικό ισοζύγιο (αν και είναι και αυτό

αρνητικό) κυµαίνεται σε χαµηλότερο επίπεδο από το αντίστοιχο για τη ζήτηση από

ηµεδαπούς.

∆ιάγραµµα Α: Εκτιµήσεις των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για την δραστηριότητά

τους το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό – Σύνολο δείγµατος*

12%

20%

68%

15%

19%

66%

16%

21%

63%

9%

56%

35%

13%

30%

57%

6%

51%

43%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Κατάσταση της

επιχείρησης

Συνολική

Ζήτηση

Κύκλος

Εργασιών

Απασχόληση Μέση

πληρότητα

Μέση ∆ιάρκεια

∆ιανυκτερεύσεων

Θα αυξηθεί Θα παραµείνει αµετάβλητη Θα µειωθεί

Σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών / αρνητικών απαντήσεων * Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα

Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-56 -51 -47 -26 -44

-37


6

Η πτωτική πορεία της ζήτησης επηρεάζει τον κύκλο εργασιών, µε την πλειοψηφία να

αναφέρει κάµψη στα έσοδα, ενώ σε όρους απασχόλησης οι περισσότερες επιχειρήσεις

δηλώνουν ότι κατά το εξεταζόµενο τρίµηνο (Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου 2011)

διατήρησαν αµετάβλητο τον αριθµό των εργαζοµένων σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό

διάστηµα πέρυσι.

Η µέση διάρκεια διανυκτερεύσεων διαµορφώνεται στις 4 ηµέρες κατά µέσο όρο, µε τις

µισές επιχειρήσεις να αναφέρουν ότι έχει παραµείνει αµετάβλητη. Αντίστοιχη σχεδόν αναλογία

εκτιµά ότι η µέση πληρότητα υποχώρησε το τελευταίο τρίµηνο του έτους σε σχέση µε το

αντίστοιχο διάστηµα πέρυσι µε αποτέλεσµα να διαµορφώνεται (κατά µέσο όρο) στο 51%

περίπου, έναντι 68% στην προηγούµενη µέτρηση.

Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών):

Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων εκτιµά ότι η κατάστασή τους έχει χειροτερεύσει µε την

επιδείνωση του επιχειρηµατικού κλίµατος να είναι, όπως και στην περίπτωση των

ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, πιο έντονη συγκριτικά µε τα αποτελέσµατα για το τρίµηνο

Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεµβρίου ’11.

∆ιάγραµµα Β: Εκτιµήσεις τουριστικών επιχειρήσεων για την δραστηριότητά τους το

τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό – Σύνολο δείγµατος*

10%

20%

70%

15%

20%

65%

15%

20%

65%

3%

69%

28%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Κατάσταση τηςεπιχείρησης

Συνολική Ζήτηση

Κύκλος Εργασιών

Απασχόληση


* Ταξιδιωτικά γραφεία, εταιρίες Ενοικίασης Αυτοκινήτων, επιχειρήσεις Θαλάσσιου τουρισµού, επιχειρήσεις ∆ιοργάνωσης Εκθέσεων και Συνεδρίων


Οι περισσότερες επιχειρήσεις εκτιµούν ότι η ζήτηση έχει υποχωρήσει σε χαµηλότερο επίπεδο

συγκριτικά µε ένα χρόνο πριν, ιδιαίτερα στις κατηγορίες των Ταξιδιωτικών γραφείων και των

-60 -50 -50 -25


7

Λοιπών Τουριστικών επιχειρήσεων (δηλαδή στις επιχειρήσεις Θαλάσσιου τουρισµού, και

∆ιοργάνωσης Εκθέσεων-Συνεδρίων). Το ποσοστό των αρνητικών απαντήσεων µετριάζεται

ωστόσο, στην περίπτωση των εταιριών Ενοικίασης Αυτοκινήτων, όπου µία στις τρεις

επιχειρήσεις εκτιµά πως η ζήτηση για τις υπηρεσίες της έχει ανακάµψει σε σχέση µε το

αντίστοιχο περσινό διάστηµα.

Ενδεικτικό της κάµψης της ζήτησης από την πλευρά των ηµεδαπών επισκεπτών αποτελεί το

γεγονός ότι σε καµία από τις κατηγορίες Τουριστικών επιχειρήσεων που συµµετείχαν στην

έρευνα δεν προκύπτει άνοδος από το εσωτερικό της χώρας κατά το τρίµηνο Οκτωβρίου-

Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου ‘11. ∆ιαφοροποιήσεις, ωστόσο, παρατηρούνται ως προς τη ζήτηση

από αλλοδαπούς επισκέπτες, µε τις µισές εταιρίες Ενοικίασης Αυτοκινήτων να αναφέρουν

βελτίωση της ζήτησης από την αγορά του εξωτερικού. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί το ισοζύγιο σε

θετικό έδαφος, η µοναδική περίπτωση θετικής εκτίµησης τόσο για τις Ξενοδοχειακές όσο και

για τις Τουριστικές επιχειρήσεις αναφορικά µε την πορεία της ζήτησης.

Αρνητικές είναι επίσης οι εκτιµήσεις για τον κύκλο εργασιών, καθώς η πλειοψηφία αναφέρει

κάµψη των εσόδων, ενώ σε όρους απασχόλησης, δύο στις τρεις τουριστικές επιχειρήσεις

δηλώνουν πως ο αριθµός των απασχολουµένων έχει παραµείνει αµετάβλητος. Χαρακτηριστικό

όµως, της πίεσης που δέχεται η τουριστική κίνηση στις αρχές του νέου έτους, είναι οι

αρνητικές εκτιµήσεις για την ροή των κρατήσεων, η οποία τον Ιανουάριο του 2012 κινήθηκε

σε κατώτερο από το φυσιολογικό για την εποχή επίπεδο στο σύνολο των Τουριστικών

επιχειρήσεων που συµµετείχαν στην έρευνα.

Παράγοντες που επηρεάζουν την επιχειρηµατική δραστηριότητα (Ξενοδοχειακές και Τουριστικές επιχειρήσεις): Σε πιο ποιοτικές ερωτήσεις που περιλαµβάνονται στην έρευνα, ως κυριότεροι παράγοντες

που επηρεάζουν θετικά την επιχειρηµατική δραστηριότητα αναφέρονται η µείωση

τιµών σε συνδυασµό µε την παροχή καλού επιπέδου υπηρεσιών, η λειτουργία των

χιονοδροµικών κέντρων της χώρας, η διαφήµιση και η αύξηση των πωλήσεων µέσω του

διαδικτύου, αλλά και η ανάδειξη νέων αγορών, όπως εκείνη της Ρωσίας, που συµβάλλουν

στην τόνωση της τουριστικής κίνησης. Σηµαντικός, ωστόσο, είναι και ο αριθµός εκείνων που

δηλώνουν ότι τη δεδοµένη χρονική περίοδο δυσκολεύονται να διακρίνουν κάποιο παράγοντα

που να συµβάλλει στην καλύτερη λειτουργία της επιχείρησής τους.

Αντίθετα, στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργία επισηµαίνονται

η οικονοµική αβεβαιότητα, το ασταθές οικονοµικό περιβάλλον και η οικονοµική ύφεση. Στο

αρνητικό αυτό περιβάλλον, οι επιχειρήσεις δηλώνουν ότι πλήττονται από τους υψηλούς

συντελεστές ΦΠΑ που ασκούν ανοδικές πιέσεις στο λειτουργικό τους κόστος. Αρνητική είναι

επίσης, η επίδραση από την έκτακτη φορολόγηση ακινήτων και επαγγελµατιών, όπως και από

την ελλιπή ρευστότητα στο σύστηµα. Παράλληλα, η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό λόγω


8

της κακής κατάστασης της οικονοµίας και η υποβάθµιση περιοχών (όπως του κέντρου της

Αθήνας) λειτουργούν ανασταλτικά στην προσέλκυση επισκεπτών.

Επιµέρους ερωτήσεις και προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών συνολικά για το 2012 (Ξενοδοχειακές και Τουριστικές επιχειρήσεις): Στην έρευνα συγκυρίας ζητήθηκε από τις Ξενοδοχειακές και τις Τουριστικές επιχειρήσεις να

διατυπώσουν τις εκτιµήσεις τους για το βαθµό στον οποίο έχουν διαπιστώσει αλλαγές σε

τοµείς που επηρεάζουν άµεσα την επιχειρηµατικότητα, όπως το θεσµικό πλαίσιο και η

γραφειοκρατία, η καθαριότητα και η οδική σήµανση, αλλά και η κατάσταση των υποδοµών

στην περιοχή δραστηριοποίησής τους. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε µια πρώτη

εκτίµηση για την πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών των υπηρεσιών τους

για το 2012.

∆ιάγραµµα Γ: Εκτιµήσεις ξενοδοχειακών και τουριστικών επιχειρήσεων για τις

υποδοµές, τη γραφειοκρατία και το θεσµικό πλαίσιο

2%

63%

35%

5%

73%

22%

3%

60%

37%

0%

40%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

ΞενοδοχειακέςΕπιχειρήσεις

Τουριστ ικέςΕπιχειρήσεις

ΞενοδοχειακέςΕπιχειρήσεις

ΤουριστικέςΕπιχειρήσεις

Βελτίωση Παρέµεινε ίδια Επιδείνωση


Αναφορικά µε την κατάσταση βασικών υποδοµών στην περιοχή λειτουργίας των

µονάδων, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (ξενοδοχειακών και τουριστικών) εκτιµά ότι δεν

έχουν υπάρξει ουσιαστικές αλλαγές, ενώ το 35% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων δηλώνει

ότι έχει επιδεινωθεί στη διάρκεια του 2011. Αντίστοιχα, οι αγκυλώσεις στην ανάπτυξη της

επιχειρηµατικότητας και στην προώθηση των επενδύσεων εξακολουθούν να υφίστανται,

καθώς η γραφειοκρατία και η πολυπλοκότητα του θεσµικού πλαισίου συνεχίζουν να

χαρακτηρίζουν τις συναλλαγές µε τις δηµόσιες υπηρεσίες και µάλιστα σε εντονότερο βαθµό,

συγκριτικά µε ένα χρόνο πριν, όπως εκτιµά η πλειοψηφία των Τουριστικών επιχειρήσεων.

Αρνητική είναι επίσης η αξιολόγηση των επιχειρήσεων αναφορικά µε το επίπεδο της οδικής

Υποδοµές Γραφειοκρατία & Θεσµικό πλαίσιο

-33

-17

-34

-60


9

σήµανσης και της καθαριότητας, καθώς οι µισές επιχειρήσεις αναφέρουν ότι δεν έχουν

συντελεστεί βήµατα για τη βελτίωση τους στη διάρκεια του 2011.

Όσον αφορά στις πρώτες εκτιµήσεις για την πορεία της ζήτησης το 2012, οι

ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις εµφανίζονται – για την ώρα τουλάχιστον – αρκετά

απαισιόδοξες, καθώς οι µισές τουλάχιστον εκτιµούν πώς θα κινηθεί πτωτικά σε σχέση µε το

2011. Πιο έντονες καταγράφονται οι αρνητικές προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης από το

εσωτερικό της χώρας. Και οι δύο τάσεις είναι αναµενόµενες αν ληφθεί υπόψη αφενός η

αβεβαιότητα για τη νοµισµατική τύχη της χώρας, αφετέρου οι µεγάλες µειώσεις στο διαθέσιµο

εισόδηµα που αναµένονται το 2012, µετά την ψήφιση του νέου µνηµονίου.

∆ιάγραµµα ∆: Προβλέψεις ξενοδοχειακών και τουριστικών επιχειρήσεων για το

2012 (Ζήτηση, Απασχόληση, Τιµές Υπηρεσιών)

13%

30%

57%

6%

40%

54%

7%

38%

55%

15%

20%

65%

5%

45%

50%

2%

44%

54%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Συνολική

Ζήτηση

Α πασχόληση Τ ιµές

Υπηρεσιώ ν

Συνολική

Ζήτηση

Α πασχόληση Τ ιµές

Υπηρεσιώ ν



Τέλος, στις προβλέψεις για την απασχόληση η πλειοψηφία προβλέπει πως θα υπάρξει

µείωση των θέσεων εργασίας γεγονός που, εφόσον επαληθευθεί, θα οδηγήσει σε περαιτέρω

άνοδο της ανεργίας στους συναφείς µε τον τουρισµό κλάδους. Αντίστοιχες τέλος µε την

απασχόληση, είναι οι εκτιµήσεις για την πορεία των τιµών µε την πτωτική τάση που

διαφαίνεται από τις εκτιµήσεις των επιχειρήσεων να συνδέεται άµεσα µε τις αρνητικές

προσδοκίες για την πορεία της ζήτησης και συνακόλουθα την προσφορά ελκυστικότερων

τιµών για την προσέλκυση πελατείας.

-50 -45 -52

Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Τουριστικές Επιχειρήσεις

-44 -48 -48


10

Μέρος 1ο: Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις επιχειρήσεις Υπηρεσιών Παροχής Καταλύµατος (Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και

Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα) την περίοδο Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ‘11


11

Α. ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις Στο πρώτο µέρος του δελτίου, παρουσιάζεται ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις

Υπηρεσίες Καταλύµατος (Ξενοδοχεία και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα) σε σύγκριση

µε τον αντίστοιχο ∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο σύνολο των Υπηρεσιών της

εγχώριας οικονοµίας. Ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών κατασκευάζεται από το ΙΟΒΕ

(βλέπε Παράρτηµα Γ) και είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για την κατάσταση της

επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο, των εκτιµήσεων για τη ζήτηση κατά το τελευταίο τρίµηνο

και των προβλέψεων για τη ζήτηση τους προσεχείς τρεις µήνες. Με αντίστοιχη µεθοδολογία,

το ΙΟΒΕ δηµιούργησε τον ∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στις Υπηρεσίες Καταλύµατος, αξιοποιώντας τα αποτελέσµατα της

έρευνας, στην οποία συµµετείχαν ξενοδοχειακές επιχειρήσεις από το σύνολο της χώρας.

∆ιάγραµµα 1.1: ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες Καταλύµατος

και στο σύνολο των Υπηρεσιών (Έτος βάσης 2003=100)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Iαν-

Φεβ

-Μαρ

'03

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '0

3

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

3

Οκτ

-Νοε

-∆εκ

'03

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '0

4

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '04

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

4

Οκτ

-Νοε

-∆εκ

'04

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '0

5

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '05

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

5

Οκτ

-Νοε-

∆εκ

'05

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '0

6

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '06

Ιουλ-

Αυγ-

Σεπ '0

6

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'06

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '07

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '07

Ιουλ-

Αυγ-

Σεπ '0

7

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'07

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '08

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '08

Ιουλ

-Αυγ-

Σεπ '0

8

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'08

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '09

Απρ-

Μαι-

Ιουν '0

9

Ιουλ

-Αυγ-

Σεπ '0

9

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'09

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '10

Απρ-

Μαι-

Ιουν

'10

Ιουλ

-Αυγ-

Σεπ '1

0

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'10

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '11

Απρ-

Μαι-

Ιουν

'11

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ

'11

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'11

Υπηρεσίες Παροχής Καταλύµατος Σύνολο Υπηρεσιών


Ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες Παροχής Καταλύµατος για το τρίµηνο

Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου ’11 διαµορφώνεται στις 71 µονάδες, σηµειώνοντας πτώση

κατά 35 µονάδες σε σχέση µε την προηγούµενη εκτίµηση (1η έρευνα οικονοµικής συγκυρίας

ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ). Η κάµψη αυτή συνδέεται άµεσα µε τη λήξη της περιόδου υψηλής ζήτησης από

τον εισερχόµενο τουρισµό (Απρίλιος-Οκτώβριος), ενώ καταγράφεται σηµαντική υποχώρηση

και στον εσωτερικό τουρισµό ως συνέπεια της παρατεταµένης ύφεσης της ελληνικής

οικονοµίας και της µείωσης του διαθέσιµου εισοδήµατος. Ωστόσο, ο δείκτης συνεχίζει να

Έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)

ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ


12

κινείται υψηλότερα συγκριτικά µε το σύνολο των Υπηρεσιών, γεγονός που υποδεικνύει τις

σχετικά καλύτερες προοπτικές του κλάδου (∆ιάγραµµα 1.1).

Β. Κύρια συµπεράσµατα από την έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας στις

Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα από τις εκτιµήσεις των Ξενοδοχειακών

επιχειρήσεων1 που συµµετείχαν στην έρευνα. Η επιδείνωση του κλίµατος που επισηµάνθηκε

νωρίτερα είναι αποτέλεσµα περισσότερο δυσµενών εκτιµήσεων και προβλέψεων στις οποίες

προχώρησαν οι επιχειρήσεις όσον αφορά κυρίως στην κατάσταση της επιχείρησής τους. Το

ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων κινείται σε αρνητικό έδαφος (-56 µονάδες), σε

αντίθεση µε τα αποτελέσµατα της έρευνας συγκυρίας για το τρίµηνο Ιουλίου-Αυγούστου-

Σεπτεµβρίου 2011 (1η έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ), στην οποία η πλειοψηφία

των επιχειρήσεων δήλωνε πως τα σχετικά µεγέθη είχαν βελτιωθεί και το σχετικό ισοζύγιο

ήταν στο +12 (∆ιάγραµµα 1.2).

∆ιάγραµµα 1.2: Ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων ως προς την

κατάσταση της επιχείρησης, 1η και 2η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ*

712

36 31

-7 9

-41-52

-56

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Σύνολο (!) 5* 4* 3*

1η έρευνα Οικονοµικής Συγ κυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤ Ε 2η έρευνα Οικονοµικής Συγ κυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤ Ε

*1η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας: Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέµβριος 2011 και 2η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας: Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11

(!) Το σύνολο περιλαµβάνει τα Ξενοδοχεία και τα Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα


Πιο συγκεκριµένα, δύο στα τρία ξενοδοχεία δηλώνουν ότι η κατάσταση της επιχείρησής

τους κατά το εξεταζόµενο τρίµηνο έχει επιδεινωθεί, αναλογία που είναι παρόµοια για τα

ξενοδοχεία 5 αστέρων µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -52 µονάδες. Οι

1 Οι αναφορές στο σύνολο περιλαµβάνουν τα Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και τα Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα.


13

αρνητικές εκτιµήσεις είναι ελαφρώς ηπιότερες στα ξενοδοχεία 4 αστέρων, οδηγώντας το

σχετικό ισοζύγιο σε χαµηλότερο επίπεδο (-41 µονάδες), ενώ αντίθετα τα ξενοδοχεία τριών

αστέρων πλήττονται σε µεγαλύτερο βαθµό από την τρέχουσα οικονοµική κατάσταση µε το

ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -79 µονάδες.

Ανά γεωγραφική περιοχή, στα ξενοδοχεία της Αττικής (Κέντρο, Πειραιάς, Υπόλοιπο Αττικής)

καταγράφονται οι περισσότερες αρνητικές εκτιµήσεις (τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις) µε το

ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -79 µονάδες, γεγονός που συνδέεται άµεσα µε το πλήγµα που

έχει υποστεί η πρωτεύουσα, την τελευταία διετία τουλάχιστον, από τη γενικότερη

υποβάθµιση της εικόνας της (εγκληµατικότητα, επεισόδια, ναρκωτικά κα). Σε αντίστοιχο

επίπεδο κυµαίνεται η αναλογία αρνητικών απαντήσεων και για τα ξενοδοχεία της Βόρειας

Ελλάδας (περιφέρειες ∆υτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης) µε το ισοζύγιο

όµως να κυµαίνεται σε ελαφρώς χαµηλότερο επίπεδο, καθώς σχεδόν δύο στις πέντε

επιχειρήσεις αναφέρουν ότι η κατάστασή τους έχει βελτιωθεί.

∆ιάγραµµα 1.3: Εκτίµηση της κατάστασης της επιχείρησης κατά το τελευταίο

τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό ανά γεωγραφική περιοχή*

18%

29%

14%18%

13%

29% 27%

82%

71%

83%

57%55%

4%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Βόρεια

Ελλάδα

Κεν. Ελλάδα -

Πελοπόνησος

Αττική Νησιωτική

Ελλάδα

Κρήτη

Βελτιώθηκε Παρέµεινε αµετάβλητη Χειροτέρευσε

Σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών / αρνητικών απαντήσεων. Οµοίως και στα υπόλοιπα ∆ιαγράµµατα *Βόρεια Ελλάδα: ∆υτική, Κεντρική, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη Κεντρική Ελλάδα: Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, ∆υτική Ελλάδα, Εύβοια Νησιωτική Ελλάδα: Ιόνια Νησιά, Βόρειο Αιγαίο, Κυκλάδες, ∆ωδεκάνησα


Λιγότερο δυσαρεστηµένες εµφανίζονται οι ξενοδοχειακές µονάδες στην Κρήτη και στην λοιπή

Νησιωτική Ελλάδα (Ιόνια Νησιά, Νότιο και Βόρειο Αιγαίο), υπό την έννοια ότι το ποσοστό των

επιχειρήσεων που αξιολογούν αρνητικά την οικονοµική τους κατάσταση υποχωρεί στο 57%.

Έτσι το σχετικό ισοζύγιο διαµορφώνεται σε αντίστοιχο σχεδόν επίπεδο µε εκείνο για τις

ξενοδοχειακές µονάδες της Κεντρικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου, συµπεριλαµβανοµένης

και της Εύβοιας (-42 µονάδες).

-64 -42 -79

-43

-37


14

Αναφορικά µε τη συνολική ζήτηση, το ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων κινείται

σε αρνητικό έδαφος τόσο για το σύνολο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων (-51 µονάδες) όσο

και ανά κατηγορία αστεριών. Ωστόσο, η πορεία της ζήτησης δείχνει να είναι καλύτερη στα

µεγάλα ξενοδοχεία, καθώς µια στις τρεις επιχειρήσεις δηλώνει αύξηση της ζήτησης σε σχέση

µε το αντίστοιχο περσινό διάστηµα µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -34

µονάδες. Αντίθετα, στη µεσαία κατηγορία το σχετικό ισοζύγιο είναι εξαιρετικά αρνητικό (-75

µονάδες), καθώς τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις αναφέρουν υποχώρηση της ζήτησης.

Οι αρνητικές εκτιµήσεις για την πορεία της ζήτησης αντανακλούν κυρίως την καθίζηση του

εγχώριου τουρισµού, λόγω της οικονοµικής ύφεσης και της απώλειας εισοδήµατος, σε

αντίθεση µε τον παρελθόν όπου η ανοδική πορεία του χειµερινού τουρισµού, αποτυπωνόνταν

και σε αύξηση των διανυκτερεύσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 80% περίπου των

ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στις κατηγορίες πέντε και τριών αστέρων του δείγµατος,

αναφέρει πτώση της ζήτησης από το εσωτερικό της χώρας µε συνέπεια το σχετικό ισοζύγιο να

διαµορφώνεται στις -80 µονάδες περίπου. Καλύτερη συγκριτικά, είναι η κατάσταση για τα

ξενοδοχεία 4 αστέρων, καθώς σε σηµαντικό αριθµό επιχειρήσεων η ζήτηση διατηρήθηκε στο

περσινό επίπεδο µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να βρίσκεται στις -41 µονάδες (∆ιάγραµµα Α.12).

∆ιάγραµµα 1.4: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης συνολικά στην

επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

15%

28%

14%

4%

19%

10%

31%

17%

66%

62%

55%

79%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Σύνολο 5* 4* 3*

Ανοδική Στάσιµη Πτωτική


Πιο αισιόδοξη είναι η εικόνα αναφορικά µε την πορεία της ζήτησης από το εξωτερικό µε το

ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων στο σύνολο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων να

διαµορφώνεται στις -18 µονάδες (αρκετά υψηλότερο δηλαδή από το αντίστοιχο της ζήτησης

από ηµεδαπούς). Η εξέλιξη αυτή ερµηνεύεται κυρίως από την πορεία της ζήτησης στα πολύ

2 Βλέπε Παράρτηµα Α στο τέλος της ενότητας

-51 -34 -41

-75


15

µεγάλα ξενοδοχεία της χώρας, καθώς ένα στα τρία εκτιµούν πως κινήθηκε ανοδικά σε σχέση

µε το αντίστοιχο περσινό διάστηµα. Αντίθετα, στην κατηγορία των 4 αστέρων, όπως και στη

µεσαία κατηγορία, οι µισές µονάδες εκτιµούν ότι η ζήτηση από αλλοδαπούς είναι µειωµένη

στις -33 και -37 µονάδες αντίστοιχα (∆ιάγραµµα Α.2).

Η πτωτική πορεία της ζήτησης έχει άµεση επίδραση στον κύκλο εργασιών µε το ποσοστό

των επιχειρήσεων που αναφέρουν κάµψη στα έσοδά τους να ανέρχεται στο 63%. Έτσι, το

ισοζύγιο θετικών / αρνητικών εκτιµήσεων διαµορφώθηκε στις -47 µονάδες, όταν για το

τρίµηνο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεµβρίου είχε διαµορφωθεί σε θετικό επίπεδο (+17 µονάδες).

Περισσότερο αρνητικές είναι οι εκτιµήσεις για την πορεία των εσόδων στη µεσαία κατηγορία

µε το αντίστοιχο ποσοστό να είναι υψηλότερο κατά τουλάχιστον 10 εκατοστιαίες µονάδες

συγκριτικά µε τις υπόλοιπες κατηγορίες.

Ταυτόχρονα, η προσπάθεια προσέλκυσης πελατών στις αρχές της χειµερινής περιόδου και των

χριστουγεννιάτικων εορτών γίνεται εµφανής από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των

επιχειρήσεων δηλώνει ότι προχώρησε σε µείωση τιµών για τις παρεχόµενες υπηρεσίες τους

τελευταίους µήνες του 2011. Η τάση αυτή είναι εντονότερη στη µεσαία κατηγορία, µε την

πλειοψηφία (83%) να αναφέρει πως η µέση τιµή δωµατίου κυµαίνεται σε χαµηλότερο

επίπεδο σε σχέση µε ένα χρόνο πριν. Ηπιότερα πτωτική είναι η τάση των τιµών στις

υψηλότερες κατηγορίες, µε το σχετικό ισοζύγιο να βρίσκεται στις -43 και -57 µονάδες για τα

ξενοδοχεία 5 και 4 αστέρων αντίστοιχα.

∆ιάγραµµα 1.5: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη του κύκλου εργασιών / µέσης τιµής

ανά δωµάτιο στην επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι

Κύκλος Εργασιών

16%19%

23%

13%

21%

29%

14%

63%

52%

63%

79%

8%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%



Μέση τ ιµή ανά δωµάτιο

7%

14%

10%

4%

23%

29%

23%

13%

70%

57%

67%

83%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Ανοδική Στάσιµη Πτωτική Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

Η µέση διάρκεια διανυκτερεύσεων διαµορφώνεται στις 4 ηµέρες κατά µέσο όρο στις

µεγάλες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις (τεσσάρων και πέντε αστέρων) και στις 3 ηµέρες στη

µεσαία αλλά και στη χαµηλή κατηγορία (ενός και δύο αστέρων) µε τις µισές περίπου

επιχειρήσεις να αναφέρουν ότι έχει παραµείνει αµετάβλητη σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

τρίµηνο. Αντίθετα, κάµψη της µέσης πληρότητας - η οποία διαµορφώνεται στο 57% για τα

-47

-33

-40

-66 -63

-43

-57

-79


16

ξενοδοχεία 5 αστέρων, έναντι 50% περίπου στα 4 και 3 αστέρων - δηλώνουν οι µισές

τουλάχιστον ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα.

∆ιάγραµµα 1.6: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της µέσης πληρότητας/διάρκειας

διανυκτερεύσεων στην επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι

Mέση Πληρότητα

13%10%

14%17%

30%

38%36%

16%

57%

52%50%

67%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%



Μέση διάρκεια ∆ιανυκτερεύσεων

6%

10%

14%

0%

51%

60%

43%

52%

43%

30%

43%

48%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%




Σε όρους τρέχουσας απασχόλησης τα ισοζύγια είναι αρνητικά. Ωστόσο, οι περισσότερες

επιχειρήσεις αναφέρουν ότι ο αριθµός των εργαζοµένων παρέµεινε αµετάβλητος τους

τελευταίους µήνες του 2011 συγκριτικά µε την αντίστοιχη περίοδο πριν από ένα έτος.

∆ιάγραµµα 1.7: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της απασχόλησης στην επιχείρησή σας

το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

9%

14%

5%

13%

56%

48%

73%

35%35%38%

22%

52%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%




Στη διατήρηση των θέσεων εργασίας, ενδεχοµένως να συµβάλλει και η µείωση του

µισθολογικού κόστους (κατά -18% το α΄ εννιάµηνο του 2011 συγκριτικά µε το α’ εννιάµηνο

-26 -24

-17 -39

-44

-36 -37

-20

-48

-29

-42

-50


17

του 20103), όπως αποτυπώνεται στους ∆είκτες Κόστους Εργασίας της Ελληνικής Στατιστικής

Αρχής. Αύξηση της απασχόλησης αναφέρει µόλις µία στις δέκα επιχειρήσεις του δείγµατος,

αναλογία που είναι ελαφρώς µεγαλύτερη στην κατηγορία των 5 αστέρων. Όµως, το

χαµηλότερο ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων καταγράφεται στην κατηγορία των 4

αστέρων (-17 µονάδες), παρόλο που η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (και εδώ) διατήρησε,

παρά την οικονοµική ύφεση, αµετάβλητο τον αριθµό των εργαζοµένων που απασχολεί.

Η µέση απασχόληση στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην 2η έρευνα

οικονοµικής συγκυρίας, διαµορφώνεται στους 38 εργαζοµένους, µε τη µεγαλύτερη αναλογία

να καταγράφεται λογικά στην κατηγορία των 5 αστέρων (106 εργαζόµενοι κατά µέσο όρο).

Στην κατηγορία των 4 αστέρων η µέση απασχόληση κυµαίνεται στα 30 άτοµα, αριθµός

τριπλάσιος συγκριτικά µε εκείνο στη µεσαία κατηγορία (11 απασχολούµενοι).

∆ιάγραµµα 1.8: Μέσος αριθµός απασχολούµενων στις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

που συµµετείχαν στην έρευνα

38

106

30

11

0

20

40

60

80

100

120

Ξενοδοχεία

Συνολικά

Ξενοδοχεία 5* Ξενοδοχεία 4* Ξενοδοχεία 3*


Από την άλλη πλευρά, η ροή των κρατήσεων τον Ιανουάριο του 2012 δεν υπήρξε

ενθαρρυντική, καθώς το ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων τόσο για το σύνολο του

δείγµατος όσο και στις κατηγορίες 4 και 3 αστέρων ξεπερνά τις -60 µονάδες, καθώς καµία

από τις επιχειρήσεις δεν αναφέρει ροή κρατήσεων ανώτερη από τη φυσιολογική. Ηπιότερες

είναι οι αρνητικές εκτιµήσεις στην υψηλή κατηγορία, γεγονός που σε συνδυασµό µε το

ποσοστό των επιχειρήσεων που αναφέρουν ροή ανώτερη από τη φυσιολογική συγκριτικά µε

τον Ιανουάριο του 2011 έχει ως αποτέλεσµα το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -38 µονάδες.

3 Η εκτίµηση του ∆είκτη Κόστους Εργασίας αφορά τον κλάδο Ξενοδοχεία και Εστιατόρια


18

∆ιάγραµµα 1.9: Πώς εξελίχθηκε τον Ιανουάριο του 2012 η ροή των κρατήσεων

στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστηµα

9%

24%23%

14%

33%

18%

68%

62%

67%

82%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Ανώτερη από τη φυσιολογική Φυσιολογική Κατώτερη από τη φυσιολογική


Όσον αφορά στην πορεία της τουριστικής κίνησης για το επόµενο τρίµηνο, οι προβλέψεις

είναι αρνητικές και µάλιστα σε µεγαλύτερο βαθµό (βάσει του ισοζυγίου θετικών / αρνητικών

απαντήσεων) σε σύγκριση µε εκείνες που αποτυπώθηκαν στην 1η εκτίµηση.

∆ιάγραµµα 1.10: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της ζήτησης στην επιχείρησή σας το

προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

14%

19%

9% 9%

40%

24%

64%

34%

46%

57%

27%

57%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%




Οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις καταγράφονται στην κατηγορία των τριών αστέρων, όπου

περισσότερες από τις µισές επιχειρήσεις αναµένουν πτώση της ζήτησης µε συνέπεια το

ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -48 µονάδες. Αντίστοιχη είναι η αναλογία και στην κατηγορία

-59

-38

-67

-82

-32

-38

-18 -48


19

των 5 αστέρων, όµως 1 στις 5 επιχειρήσεις αισιοδοξεί ότι θα επιτύχει αύξηση της ζήτησης για

τις υπηρεσίες που προσφέρει µε αποτέλεσµα το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -38

µονάδες. Στην κατηγορία των τεσσάρων αστέρων τέλος, η πλειοψηφία δεν αναµένει

ουσιαστικές µεταβολές στη ζήτηση µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να κινείται σε χαµηλότερο

επίπεδο (-18 µονάδες).

Στις προοπτικές της απασχόλησης θα µπορούσε να αποτιµηθεί θετικά το γεγονός ότι η

πλειοψηφία των επιχειρήσεων δηλώνει πως δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε µείωση του

προσωπικού που απασχολεί. Για την τιµολογιακή πολιτική τα αποτελέσµατα δείχνουν

σταθεροποίηση ή πτωτική τάση στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων ως επακόλουθο των

αρνητικών προσδοκιών για τη ζήτηση το ερχόµενο τρίµηνο. Έτσι τα σχετικά ισοζύγια θετικών

/ αρνητικών απαντήσεων διαµορφώνονται σε ίδιο σχεδόν επίπεδο στις κατηγορίες 5 και 3

αστέρων αντίστοιχα (-34 και -37 µονάδες), σε αντίθεση µε τα ξενοδοχεία 4 αστέρων (-50

µονάδες) όπου καµία από τις επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα δεν σκοπεύει να

αυξήσει τις τιµές των υπηρεσιών της (∆ιάγραµµα Α.10).

Σε πιο ποιοτικές ερωτήσεις που περιλαµβάνονται στην έρευνα, ως κυριότεροι παράγοντες

που επηρεάζουν θετικά την δραστηριότητα αναφέρονται η µείωση τιµών σε συνδυασµό

µε την παροχή καλού επιπέδου υπηρεσιών, η λειτουργία των χιονοδροµικών κέντρων της

χώρας, η διαφήµιση και η αύξηση των πωλήσεων µέσω του διαδικτύου, αλλά και η ανάδειξη

νέων αγορών, όπως εκείνη της Ρωσίας, που συµβάλλουν στην τόνωση της τουριστικής

κίνησης.

∆ιάγραµµα 1.11: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της απασχόλησης / τιµών το προσεχές τρίµηνο στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

Αριθµός Απασχολουµένων

8%

5% 4%

54%

38%

72%

48%

38%

43%

23%

48%

19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%


Θα αυξηθεί Θα παραµείνει αµετάβλητος Θα µειωθεί

Οι τ ιµές των υπηρεσιών

7%

14%

0%

13%

45%

38%

50%

37%

48% 48%50% 50%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Θα αυξηθούν Θα παραµείνουν αµετάβλητες Θα µειωθούν Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

Αντίθετα, στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργία των

ξενοδοχειακών επιχειρήσεων επισηµαίνονται η οικονοµική αβεβαιότητα, το ασταθές

οικονοµικό περιβάλλον και η οικονοµική ύφεση. Στο αρνητικό αυτό περιβάλλον, οι

επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι πλήττονται από τους υψηλούς

συντελεστές ΦΠΑ που συνακόλουθα ασκούν ανοδικές πιέσεις στο λειτουργικό κόστος των

-24

-18

-44

-41

-34

-50

-37

-30


20

επιχειρήσεων. Αρνητική είναι επίσης, η επίδραση από την έκτακτη φορολόγηση ακινήτων και

επαγγελµατιών, όπως και από την ελλιπή ρευστότητα στο σύστηµα. Ταυτόχρονα, η εικόνα

της χώρας στο εξωτερικό λόγω της κακής κατάστασης της οικονοµίας και η υποβάθµιση

περιοχών (όπως το κέντρο της Αθήνας) λειτουργούν ανασταλτικά στην προσέλκυση

επισκεπτών.

Γ. Επιµέρους ερωτήσεις και προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών συνολικά το 2012

Στη 2η έρευνα οικονοµικής συγκυρίας ζητήθηκε από τις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις να

διατυπώσουν τις εκτιµήσεις τους για το βαθµό στον οποίο έχουν διαπιστώσει αλλαγές σε



στην περιοχή δραστηριοποίησής τους.

Παράλληλα, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις προχώρησαν σε µια αρχική πρόβλεψη για την

πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών των υπηρεσιών τους συνολικά για το

2012, µε την επιφύλαξη ότι οι εκτιµήσεις αυτές επηρεάζονται σε µεγαλύτερο βαθµό από τη

γενικότερη αβεβαιότητα τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, καθώς ακόµα

διανύουµε τους πρώτους µήνες του νέου έτους.

∆ιάγραµµα 1.12: Πώς αξιολογείτε την κατάσταση των βασικών υποδοµών της

περιοχής λειτουργίας σε σχέση µε το περσινό έτος

2%5%

63%

71%

54%

62%

35%

29%

41%

38%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%


Καλύτερη Ίδια Χειρότερη


Όσον αφορά στην κατάσταση των υποδοµών, η πλειοψηφία των ξενοδοχειακών

επιχειρήσεων εκτιµά ότι δεν έχουν υπάρξει ουσιαστικές αλλαγές, ενώ τουλάχιστον µία στις

τρεις θεωρεί ότι το επίπεδό τους χειροτέρευσε µέσα στο 2011. Έτσι, το ισοζύγιο θετικών /

-33 -36

-38

-29


21

αρνητικών απαντήσεων διαµορφώνεται στις -29 µονάδες για τα ξενοδοχεία 5 αστέρων (όπου

καµία επιχείρηση δεν αναφέρει βελτίωση των υποδοµών) και στις -36 περίπου µονάδες για τις

κατηγορίες τεσσάρων και τριών αστέρων.

∆ιάγραµµα 1.13: Πώς αξιολογείτε την κατάσταση της γραφειοκρατίας και του

θεσµικού πλαισίου σε σχέση µε το περσινό έτος

3%

10%

4%

60%57%

68%

42%

37%

33%32%

54%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%


Καλυτέρευσε Παρέµεινε ίδια Χειροτέρευσε


Η ανεπάρκεια στις υποδοµές, κυρίως στο συγκοινωνιακό δίκτυο της χώρας (οδικοί άξονες,

λιµάνια και αεροδρόµια), έχει αναδειχθεί από εγχώριους φορείς αλλά και ξένους οργανισµούς

(WEF, Tourism and Travel Competitiveness Index), ως ένα από τα σηµαντικότερα εµπόδια για

τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα

την αναγκαιότητα επενδύσεων εντός µιας ιδιαίτερα δύσκολης δηµοσιονοµικής κατάστασης

στην οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονοµία. Οι ελλιπείς συγκοινωνιακές συνδέσεις έχουν

άλλωστε επισηµανθεί από επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα ως ανασταλτικός

παράγοντας για τη βελτίωση της τουριστικής κίνησης.


σήµανσης και της καθαριότητας, καθώς το ποσοστό των επιχειρήσεων που εκτιµά ότι

υπήρξε βελτίωση είναι πολύ µικρό, µε την πλειοψηφία (τουλάχιστον οι µισές επιχειρήσεις) να

αναφέρει ότι δεν έχουν συντελεστεί βήµατα για τη βελτίωση τους στη διάρκεια του 2011

(∆ιάγραµµα Α.11). Αναφορικά µε τη γραφειοκρατία και το θεσµικό πλαίσιο, παράγοντες

στους οποίους διαχρονικά αποδίδονται οι αγκυλώσεις στην ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας

και στην προώθηση των επενδύσεων, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην

έρευνα εκτιµούν σε ποσοστό 60% ότι δεν έχει επιτευχθεί καµία βελτίωση, ενώ µια στις τρεις

επιχειρήσεις διαπιστώνει ότι υπάρχει επιδείνωση στις συναλλαγές µε τις δηµόσιες υπηρεσίες,

-34 -23

-32

-50


22

µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο θετικών απαντήσεων να κυµαίνεται µεταξύ των -23 µονάδων στην

κατηγορία των 5 αστέρων και τις -50 µονάδες στη µεσαία κατηγορία.

Όσον αφορά στις πρώτες εκτιµήσεις για την πορεία της ζήτησης το 2012 οι ξενοδοχειακές

επιχειρήσεις εµφανίζονται λιγότερο αισιόδοξες, καθώς οι µισές τουλάχιστον εκτιµούν πώς θα

κινηθεί πτωτικά σε σχέση µε το 2011 µε το αντίστοιχο ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -28

µονάδες για την κατηγορία των 5 αστέρων και στις -36 µονάδες για τα 4 αστέρων, ενώ

αρκετά δυσµενέστερο είναι το σχετικό ισοζύγιο (-54 µονάδες) στη µεσαία κατηγορία καθώς

δύο στις τρεις µονάδες εκφράζονται αρνητικά.

Ακόµη πιο δυσοίωνες είναι οι αρνητικές προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης από το

εσωτερικό της χώρας, όπου στις κατηγορίες των 5 και 3 αστέρων, καµία επιχείρηση δεν

αναφέρει ότι αναµένει αύξηση της ζήτησης, µε συνέπεια το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις

-80 και -71 µονάδες αντίστοιχα. Στα ξενοδοχεία 4 αστέρων, το ισοζύγιο είναι χαµηλότερο στις

-48 µονάδες, καθώς είναι λιγότερες οι επιχειρήσεις που εκφράζονται αρνητικά (62%), ενώ

υπάρχει και ένα µικρό ποσοστό (14%) που αναµένει αύξηση της επισκεψιµότητας από

Έλληνες (∆ιάγραµµα Α.12).


2012 σε σχέση µε το 2011

13%

24%

14%

4%

30%

24%

36% 38%

57%

52%50%

58%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%




Οι αρνητικές εκτιµήσεις ως προς τη ζήτηση, µετριάζονται στην περίπτωση των αλλοδαπών

επισκεπτών, µε το ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων να διαµορφώνεται στις -14

µονάδες για το σύνολο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Είναι µάλιστα αρκετά µικρότερη (-5

µονάδες) για την κατηγορία των 5 αστέρων, όπου δύο στις πέντε σχεδόν επιχειρήσεις

-44

-28

-36

-54


23

προβλέπουν ότι η ζήτηση από το εξωτερικό θα αυξηθεί, εκτίµηση που ενδεχοµένως να

συνδέεται και µε την ανάπτυξη της συνεργασίας των µονάδων αυτού του µεγέθους µε

µεγάλους tour operators οι οποίοι ελέγχουν σηµαντικό µερίδιο της τουριστικής ζήτησης στην

ευρωπαϊκή αγορά. Το αντίστοιχο ισοζύγιο είναι δυσµενέστερο για τα ξενοδοχεία 4 αστέρων

(-13 µονάδες), ενώ διαµορφώνεται σε διπλάσιο επίπεδο (-26 µονάδες) για τη µεσαία

κατηγορία, όπου παρατηρείται η τάση ο αριθµός των αλλοδαπών πελατών να είναι µικρότερος

συγκριτικά µε τις µεγάλες κατηγορίες ξενοδοχείων (∆ιάγραµµα Α.13).

Στις προβλέψεις για την απασχόληση οι µισές τουλάχιστον µονάδες προβλέπουν πως θα

υπάρξει µείωση των θέσεων εργασίας γεγονός που, εφόσον επαληθευθεί, θα οδηγήσει σε

περαιτέρω άνοδο της ανεργίας στον κλάδο (∆ιάγραµµα Α.14). Είναι ενδεικτικό ότι θετικές

εκτιµήσεις καταγράφονται µόνο στην κατηγορία των 5 αστέρων (µία στις πέντε επιχειρήσεις)

γεγονός που αντισταθµίζει εν µέρει το ποσοστό των αρνητικών απαντήσεων οδηγώντας το

ισοζύγιο στις -33 µονάδες (έναντι -57 µονάδων στα 4 αστέρων και -52 µονάδων στη µεσαία

κατηγορία). Αντίστοιχες τέλος µε την απασχόληση, είναι οι εκτιµήσεις για την πορεία των

τιµών µε την πτωτική τάση που διαφαίνεται από τις εκτιµήσεις των ξενοδοχειακών µονάδων

να συνδέεται άµεσα µε τις αρνητικές προσδοκίες για την πορεία της ζήτησης και συνακόλουθα

την προσφορά ελκυστικότερων τιµών για την προσέλκυση πελατείας (∆ιάγραµµα Α.15).


24

Παράρτηµα Α: Επιµέρους αποτελέσµατα της έρευνας συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

∆ιάγραµµα Α.1: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από ηµεδαπούς ∆ιάγραµµα Α.2: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

4% 5%

9%

0%

26%

10%

41%

22%

70%

85%

50%

78%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%



26%

32%

22%

17%

30%

33%

23%

29%

44%

35%

55% 54%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%



Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ ∆ιάγραµµα Α.3: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ∆ιάγραµµα Α.4: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Πλήρους Απασχόλησης λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Μερικής Απασχόλησης

1% 0% 0%

5%

62%

67%70%

45%

31%33%

30%

40%

6%

0% 0%

10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%


Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/∆

8%

12%

8% 7%

32%

24%

31%

36%

42%

47%

38%

36%

18%17%

23%21%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%



Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-66

-80

-41 -78

-18

-3 -33 -37

-30 -33 -30

-35

-34

-35

-30

-29


25

∆ιάγραµµα Α.5: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ∆ιάγραµµα Α.6: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχολούµενων λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Εποχιακής Απασχόλησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι – Πλήρους Απασχόλησης

12%

25%

14%

7%

44%

31%

43%

33%32%

25%

36%

47%

12%

19%

7%

13%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%



1%5%

0% 0%

63%

57%

79%

55%

29%

38%

21%

30%

7%

0% 0%

15%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%



Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ ∆ιάγραµµα Α.7: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχ/µένων ∆ιάγραµµα Α.8: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχ/µενων στην στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι–Μερικής Απασχόλησης επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι – Εποχιακής Απασχόλησης

7%

11%

31%

28%

50%

25%

38%

44%

25%

44%

24%

17%

25%

31%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%



12% 12%

0%

17%

42%

38%

57%

33%32%

25%

36%33%

14%

25%

7%

17%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%




-20

0

-22

-40

-28

-33

-21

-30

-31

-33

-25

-44

-20 -13 -36

-16


26

∆ιάγραµµα Α.9: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της απασχόλησης στην επιχείρησή ∆ιάγραµµα Α.10: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη των τιµών στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

8%

5% 4%

54%

38%

72%

48%

38%

43%

23%

48%

19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%



7%

14%

0%

13%

45%

38%

50%

37%

48% 48%50% 50%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Θα αυξηθούν Θα παραµείνουν αµετάβλητες Θα µειωθούν

Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ ∆ιάγραµµα Α.11.: Πως αξιολογείτε την κατάσταση της οδικής σήµανσης και της ∆ιάγραµµα Α.12: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η ζήτηση από τους ηµεδαπούς καθαριότητας στην περιοχή λειτουργίας σε σχέση µε το περσινό έτος επισκέπτες το 2012 συνολικά

2%5%

55%

76%

50%

46%43%

24%

45%

54%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%


Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά

4%

14%

19% 20%

24%

29%

77%80%

62%

71%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%




-30

-24 -18

-44 -41 -34

-50

-37

-41

-24 -40

-54

-73

-80

-48

-71


27

∆ιάγραµµα Α.13: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η ζήτηση από τους αλλοδαπούς ∆ιάγραµµα Α.14: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί ο αριθµός των απασχολουµένων επισκέπτες συνολικά το 2012 στην επιχείρησή σας συνολικά το 2012

25%

38%

23%

13%

36%

19%

41%

48%

39%

43%

36%

39%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά

6%

19%

40%

29%

43%

48%

54%52%

57%

52%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ ∆ιάγραµµα Α.15: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθούν οι τιµές των υπηρεσιών που προσφέρει η επιχείρησή σας συνολικά το 2012

7%

16%

4%

38%37%

41%

33%

55%

47%

59%

63%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-14 -5 -13

-26

-48 -57

-33

-52

-48 -31 -59 -59


28

Μέρος 2ο: Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών) την περίοδο Οκτώβριος-

Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11


29

Α. ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις Στο πρώτο µέρος του δελτίου, παρουσιάζεται ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις

Τουριστικές επιχειρήσεις (δηλαδή Τουριστικά γραφεία, εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων,

Θαλάσσιου τουρισµού και ∆ιοργάνωσης Συνεδρίων-Εκθέσεων) σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο

∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο σύνολο των Υπηρεσιών της εγχώριας οικονοµίας. Ο

∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών κατασκευάζεται από το ΙΟΒΕ (βλέπε Παράρτηµα Γ του

δελτίου) και είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για την κατάσταση της επιχείρησης το

τελευταίο τρίµηνο, των εκτιµήσεων για τη ζήτηση κατά το τελευταίο τρίµηνο και των

προβλέψεων για τη ζήτηση τους προσεχείς τρεις µήνες. Με αντίστοιχη µεθοδολογία το ΙΟΒΕ

δηµιούργησε τον ∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην

των ξενοδοχειακών), αξιοποιώντας τα αποτελέσµατα της έρευνας, στην οποία συµµετείχαν

επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους του τουρισµού.

∆ιάγραµµα 2.1: ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Τουριστικές

Επιχειρήσεις και στο σύνολο των Υπηρεσιών (Έτος βάσης 2003=100)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Iαν-

Φεβ

-Μαρ '0

3

Απρ

-Μαι

-Ιουν

'03

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

3

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'03

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '04

Απρ-

Μαι-

Ιουν '0

4

Ιουλ-

Αυγ-

Σεπ '0

4

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'04

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '0

5

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '05

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

5

Οκτ

-Νοε

-∆εκ

'05

Iαν-

Φεβ

-Μαρ '0

6

Απρ

-Μαι

-Ιουν

'06

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ

'06

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'06

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '07

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '07

Ιουλ-

Αυγ-

Σεπ '0

7

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'07

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '0

8

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '08

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '0

8

Οκτ

-Νοε

-∆εκ

'08

Iαν-

Φεβ

-Μαρ '0

9

Απρ

-Μαι

-Ιουν

'09

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ

'09

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'09

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '10

Απρ-

Μαι-

Ιουν '1

0

Ιουλ-

Αυγ-

Σεπ '1

0

Οκτ-

Νοε-

∆εκ

'10

Iαν-Φ

εβ-Μ

αρ '1

1

Απρ-Μ

αι-Ιο

υν '11

Ιουλ-Α

υγ-

Σεπ '1

1

Οκτ

-Νοε

-∆εκ

'11

Τουριστικές (πλην ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις Σύνολο Υπηρεσιών


Ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Tουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών)

επιχειρήσεις για το τρίµηνο Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-∆εκεµβρίου ’11 διαµορφώνεται στις 48

µονάδες, σηµειώνοντας πτώση κατά 22 µονάδες σε σχέση µε την προηγούµενη εκτίµηση (1η

έρευνα οικονοµικής συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ). Η κάµψη αυτή συνδέεται άµεσα µε τη λήξη της

περιόδου υψηλής ζήτησης από τον εισερχόµενο τουρισµό (Απρίλιος-Οκτώβριος), ενώ

Έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ (DG ECFIN)

ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ


30

καταγράφεται σηµαντική υποχώρηση και στον εσωτερικό τουρισµό ως συνέπεια της

παρατεταµένης ύφεσης της ελληνικής οικονοµίας και της µείωσης του διαθέσιµου

εισοδήµατος. Οι επιχειρήσεις του κλάδου πλήττονται επίσης και από την επιβράδυνση της

επιχειρηµατικής δραστηριότητας, µε αποτέλεσµα οι δαπάνες για εταιρικά ταξίδια να είναι

λιγότερες, γεγονός που ασκεί επιπλέον αρνητικές πιέσεις. Η κάµψη αυτή έχει επίσης ως

συνέπεια ο δείκτης να κινείται σε χαµηλότερο επίπεδο συγκριτικά µε το σύνολο των

Υπηρεσιών της ελληνικής οικονοµίας (∆ιάγραµµα 2.1).

Β. Κύρια συµπεράσµατα από την έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα από τις εκτιµήσεις των Τουριστικών

επιχειρήσεων όπως αποτυπώθηκαν στη συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου. Για την επίτευξη

πιο αντιπροσωπευτικού δείγµατος απαντήσεων, η κατηγορία «Λοιπές τουριστικές»

περιλαµβάνει τις επιχειρήσεις Θαλάσσιου Τουρισµού και τις επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στη ∆ιοργάνωση Συνεδρίων και Εκθέσεων. Η επιδείνωση του κλίµατος

που επισηµάνθηκε νωρίτερα είναι αποτέλεσµα περισσότερο δυσµενών εκτιµήσεων και

προβλέψεων όσον αφορά κυρίως στην κατάσταση της επιχείρησης.

∆ιάγραµµα 2.2: Ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων ως προς την

κατάσταση της επιχείρησης, 1η και 2η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ*

-27

-16 -17

-55

-80

-46

-63-60

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Σύνολο Ταξιδιωτικά γραφεία

ΕνοικίασηςΑυτοκινήτου

Λοιπές Tουριστικές

1η έρευνα Συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ 2η έρευνα Συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ

*1η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας: Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέµβριος 2011 και 2η έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας: Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11 Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

Αναλυτικότερα, το ισοζύγιο θετικών / αρνητικών απαντήσεων υποχωρεί στις -60 µονάδες,

έναντι των -27 µονάδων για το τρίµηνο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεµβρίου ’11 µε τη

µεγαλύτερη πτώση να παρατηρείται στις Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις, όπου τέσσερις στις


31

πέντε αναφέρουν ότι η κατάστασή τους επιδεινώθηκε. Αντίστοιχη σχεδόν, είναι η τιµή που

καταγράφεται στα Ταξιδιωτικά γραφεία µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -63

µονάδες, ενώ βρίσκεται στις -46 µονάδες για τις επιχειρήσεις Ενοικίασης αυτοκινήτων, µε τις

µισές επιχειρήσεις να αναφέρουν ότι αντιµετωπίζουν µεγαλύτερες δυσκολίες συγκριτικά µε

ένα χρόνο πριν.

Το απαισιόδοξο κλίµα οφείλεται, κυρίως, στην ανεπαρκή ζήτηση για τις προσφερόµενες

υπηρεσίες τους. Στο σύνολο του δείγµατος δύο στις τρεις επιχειρήσεις εκτιµούν ότι η

ζήτηση είναι χαµηλότερη σε σχέση µε ένα χρόνο πριν µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο ποσοστών

θετικών / αρνητικών απαντήσεων να διαµορφώνεται στις -50 µονάδες, ενώ βρίσκεται στις -60

µονάδες για τα Ταξιδιωτικά γραφεία και τις Λοιπές τουριστικές, καθώς είναι υψηλότερο το

ποσοστό των επιχειρήσεων που εκφράζεται αρνητικά για την πορεία της ζήτησης. Η τάση

αυτή αντιστρέφεται σε σηµαντικό βαθµό στις εταιρίες Ενοικίασης Αυτοκινήτων, όπου µια στις

τρεις επιχειρήσεις εκτιµά ότι η ζήτηση ανέκαµψε το τρίµηνο Οκτωβρίου-Νοεµβρίου-

∆εκεµβρίου µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να έχει διαµορφωθεί στις -19 µονάδες.

∆ιάγραµµα 2.3: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης συνολικά στην επιχείρησή

σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

15%

13%

27%

20%

12%

27%

40%

65%

75%

46%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%






Όπως και στην έρευνα συγκυρίας για τις Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, η κάµψη της ζήτησης

είναι µεγαλύτερη από την πλευρά των ηµεδαπών επισκεπτών, καθώς η µείωση του

διαθέσιµου εισοδήµατος, τα µέτρα φορολογίας του εισοδήµατος (εισφορά αλληλεγγύης,

µείωση αφορολόγητου ορίου κα) και η ανοδική πορεία της ανεργίας οδηγούν σε περικοπές

των καταναλωτικών δαπανών. Είναι ενδεικτικό ότι καµία από τις επιχειρήσεις δεν αναφέρει

άνοδο της ζήτησης από το εσωτερικό της χώρας, µε την τάση αυτή να εκδηλώνεται µε

σχετικά οµοιογενή τρόπο στα Ταξιδιωτικά γραφεία και στην Ενοικίαση αυτοκινήτων, όπου το

-50

-62

-19

-60


32

ισοζύγιο διαµορφώνεται στην περιοχή των -75 µονάδων, έναντι των -50 µονάδων για τις

Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις (∆ιάγραµµα Β.1)4.

∆ιαφοροποιήσεις όµως, παρατηρούνται από την πλευρά της ζήτησης των αλλοδαπών

επισκεπτών, µε πιο χαρακτηριστική την περίπτωση των εταιριών Ενοικίασης Αυτοκινήτων

όπου σχεδόν οι µισές επιχειρήσεις αναφέρουν βελτίωση της ζήτησης από την αγορά του

εξωτερικού. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί το σχετικό ισοζύγιο σε θετικό έδαφος (+9 µονάδες) – η

µοναδική περίπτωση θετικού προσήµου για Ξενοδοχειακές αλλά και Τουριστικές επιχειρήσεις

αναφορικά µε την πορεία της ζήτησης (∆ιάγραµµα Β.2). Στις υπόλοιπες κατηγορίες οι µισές

από τις επιχειρήσεις αναφέρουν µείωση σε σχέση µε ένα χρόνο πριν, µε το ισοζύγιο να

διαµορφώνεται στις -39 µονάδες για τα Τουριστικά γραφεία και στις -50 µονάδες για τις

Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις.

∆ιάγραµµα 2.4: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη του κύκλου εργασιών στην επιχείρησή

σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

15%17%

18%20%

12%

27%

40%

65%

71%

55%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Σύνολο Ταξιδιωτικά

γραφεία

Ενοικίασης

Αυτοκινήτου

Λοιπές

Tουριστικές



Η πτωτική πορεία της ζήτησης επηρεάζει αρνητικά τον κύκλο εργασιών, καθώς στην

πλειοψηφία τους οι τουριστικές επιχειρήσεις αναφέρουν ότι τα έσοδα τους έχουν υποχωρήσει

το τελευταίο τρίµηνο του 2011. Στα Τουριστικά γραφεία η τάση αυτή παρατηρείται στις επτά

από τις δέκα επιχειρήσεις µε το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -54 µονάδες, ενώ βρίσκεται

στις -60 µονάδες στις Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις. Στις εταιρείες Ενοικίασης αυτοκινήτων

το γεγονός ότι µια στις πέντε επιχειρήσεις (όπως και στα Ταξιδιωτικά γραφεία) εµφανίζεται

ικανοποιηµένη από την πορεία των εσόδων της, έχει ως αποτέλεσµα το ισοζύγιο ποσοστών

θετικών / αρνητικών απαντήσεων να βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο (-37 µονάδες).

4 Βλέπε Παράρτηµα Β στο τέλος της ενότητας

-50 -37

-54

-60


33

Σε όρους τρέχουσας απασχόλησης, η πλειοψηφία (δύο στις τρεις περίπου) των Τουριστικών

επιχειρήσεων, εκτιµά πως ο αριθµός των απασχολουµένων δεν έχει µεταβληθεί συγκριτικά µε

ένα χρόνο πριν. Περισσότερο αισιόδοξες είναι οι εκτιµήσεις στην περίπτωση των εταιρειών

Ενοικίασης Αυτοκινήτων, µε το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -9 µονάδες, καθώς το

ποσοστό που δηλώνει µείωση της απασχόλησης εξισορροπείται εν µέρει από το ποσοστό των

επιχειρήσεων που δηλώνει άνοδο. Αντίθετα, µεγαλύτερες πιέσεις παρατηρούνται στις Λοιπές

τουριστικές επιχειρήσεις, γεγονός που, µεταξύ άλλων, συνδέεται και µε την υποχώρηση της

εποχιακής απασχόλησης λόγω της λήξης της υψηλής τουριστικής περιόδου. Η εξέλιξη αυτή

έχει ως αποτέλεσµα οι δύο στις πέντε επιχειρήσεις να αναφέρουν ότι προχώρησαν σε µείωση

του προσωπικού τους µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -40 µονάδες.

∆ιάγραµµα 2.5: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της απασχόλησης στην επιχείρησή σας

το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

3%

9%

69%71% 73%

60%

28% 29%

18%

40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%






Ενδεικτικό, ωστόσο, των πιέσεων που δέχεται η τουριστική κίνηση στις αρχές του νέου

έτους, αποτελούν οι εκτιµήσεις για την ροή των κρατήσεων, η οποία τον Ιανουάριο του

2012 κινήθηκε σε κατώτερο από το φυσιολογικό για την εποχή επίπεδο, στο σύνολο των

τουριστικών επιχειρήσεων που συµµετείχαν στην έρευνα. Η εξέλιξη αυτή έχει ως αποτέλεσµα

το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στην περιοχή των -75 µονάδων για τις Λοιπές

τουριστικές επιχειρήσεις και Ενοικίασης αυτοκινήτων και στις -86 µονάδες για τα Τουριστικά

γραφεία (∆ιάγραµµα 2.6).

Αναφορικά µε τις εκτιµήσεις για την πορεία της ζήτησης το ερχόµενο τρίµηνο, το ισοζύγιο

θετικών / αρνητικών απαντήσεων, αν και είναι και αυτό αρνητικό, κινείται σε υψηλότερο

επίπεδο συγκριτικά µε εκείνο για την ροή των κρατήσεων. Οι πιο αισιόδοξες εκτιµήσεις

-25 -29 -9

-40


34

καταγράφονται στις εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων, όπου µία στις τρεις επιχειρήσεις εκτιµά

ότι η ζήτηση θα αυξηθεί σε σύγκριση µε το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστηµα, έναντι των

µισών επιχειρήσεων που προβλέπουν κάµψη της ζήτησης µε συνέπεια το ισοζύγιο να

διαµορφώνεται στις -28 µονάδες (∆ιάγραµµα 2.7).

∆ιάγραµµα 2.6: Πώς εξελίχθηκε τον Ιανουάριο του 2012 η ροή των κρατήσεων

στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστηµα

19%

14%

27%25%

81%

86%

73%75%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%




Ανώτερη από τη φυσιολογική Φυσιολογική Κατώτερη από τη φυσιολογική


Αντίθετα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που εκφράζεται αρνητικά για την πορεία της ζήτησης

το ερχόµενο τρίµηνο αυξάνεται στις υπόλοιπες κατηγορίες (δύο στις τρεις περίπου) µε το

σχετικό ισοζύγιο να κινείται στις -60 µονάδες περίπου τόσο για τα Τουριστικά γραφεία όσο και

στην κοινή κατηγορία των επιχειρήσεων Θαλάσσιου Τουρισµού και της ∆ιοργάνωσης

Εκθέσεων-Συνεδρίων (∆ιάγραµµα 2.7).

Αναφορικά µε την πορεία της απασχόλησης οι τουριστικές επιχειρήσεις προβλέπουν στην

πλειοψηφία τους ότι ο αριθµός των εργαζοµένων θα διατηρηθεί σε αντίστοιχο επίπεδο µε

εκείνο ένα χρόνο πριν, ενώ µικρότερο ποσοστό (περίπου µία στις τέσσερις) εκτιµά πως θα

περιορίσει το προσωπικό που εργάζεται στην επιχείρηση. Αντίστοιχα πτωτική είναι η τάση στις

προβλέψεις για την πορεία των τιµών των υπηρεσιών, καθώς οι µισές επιχειρήσεις

δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε µείωση. Πιο χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των

Τουριστικών γραφείων όπου το ισοζύγιο διαµορφώνεται στις -50 µονάδες, ενώ στις

επιχειρήσεις Ενοικίασης Αυτοκινήτων και στις Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις η τάση αυτή

αντισταθµίζεται εν µέρει από την εκτίµηση ότι θα υπάρξει ανοδική αναπροσαρµογή των τιµών

(περίπου µία στις πέντε επιχειρήσεις) µε το ισοζύγιο θετικών αρνητικών απαντήσεων να

διαµορφώνεται στις -28 και -20 µονάδες αντίστοιχα (∆ιάγραµµα 2.8).

-81 -86

-75 -73


35


προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

27%

4%

10%

40%

18%

29%27%

60%

55%

67%

63%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%






Σε πιο ποιοτικές ερωτήσεις που περιλαµβάνονται στην έρευνα, ως κυριότεροι παράγοντες

που επηρεάζουν θετικά την επιχειρηµατική δραστηριότητα αναδεικνύονται οι

προσπάθειες για µείωση του λειτουργικού κόστους, η βελτίωση των εµπορικών σχέσεων στο

δίκτυο συνεργατών, ενώ και η δυνατότητα αποκόµισης ωφελειών από την απελευθέρωση του

cabotage καταγράφεται ως παράγοντας που δηµιουργεί κλίµα αισιοδοξίας για τη βελτίωση του

επιχειρηµατικού κλίµατος. Ωστόσο, είναι αξιοσηµείωτο ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων

δυσκολεύεται να διακρίνει τη δεδοµένη χρονική περίοδο παράγοντες που να συµβάλλουν στη

βελτίωση της επιχειρηµατικής τους δραστηριότητας.

∆ιάγραµµα 2.8: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της απασχόλησης / τιµών το προσεχές

τρίµηνο στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

Aριθµός Απασχολουµένων

3%

9%

69%

74%

55%

80%

28%26%

36%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%





Οι τ ιµές των υπηρεσιών

20%18%

7%

40%

36%

50%

45%

40%

46%50%

48%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


γραφεία



Λοιπές


Θα αυξηθουν Θα παραµείνουν αµετάβλητές Θα µειωθούν Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-53 -60

-63

-28

-26

-27

-20

-41 -50

-28

-20

-25


36

Αντίθετα, η οικονοµική ύφεση, η αβεβαιότητα σε οικονοµικό και πολιτικό επίπεδο, αλλά και η

αρνητική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό θεωρούνται από την πλειοψηφία των τουριστικών

επιχειρήσεων ως οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την

δραστηριότητά τους. ∆υσκολίες επίσης προκύπτουν από τις φορολογικές επιβαρύνσεις, την

ελλιπή ρευστότητα στο σύστηµα, ενώ και η υποχώρηση της επιχειρηµατικής δραστηριότητας

σε συνδυασµό µε την κακή ψυχολογία της αγοράς επιδεινώνουν τη ζήτηση και συνακόλουθα

την δραστηριότητα των τουριστικών επιχειρήσεων.

Γ. Επιµέρους ερωτήσεις και προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών συνολικά για το 2012

Στην έρευνα συγκυρίας ζητήθηκε από τις τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις

να διατυπώσουν τις εκτιµήσεις τους για το βαθµό στον οποίο έχουν διαπιστώσει αλλαγές σε



στην περιοχή δραστηριοποίησής τους. Παράλληλα, οι τουριστικές επιχειρήσεις προχώρησαν

σε µια αρχική πρόβλεψη για την πορεία της ζήτησης, της απασχόλησης και των τιµών για τις

υπηρεσίες που προσφέρουν συνολικά για το 2012, µε την επιφύλαξη ότι οι εκτιµήσεις αυτές

επηρεάζονται σε µεγαλύτερο βαθµό από τη γενικότερη αβεβαιότητα τόσο στο εσωτερικό της

χώρας όσο και στο εξωτερικό, καθώς ακόµα διανύουµε τους πρώτους µήνες του νέου έτους.

∆ιάγραµµα 2.9: Πώς αξιολογείτε την κατάσταση των βασικών υποδοµών της

περιοχής λειτουργίας σε σχέση µε το περσινό έτος

8%

5%

100%91%

59%

73%

9%

33%

22%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%






Όσον αφορά στην κατάσταση των βασικών υποδοµών η πλειοψηφία των επιχειρήσεων

αναφέρει ότι δεν έχει υπάρξει ουσιαστική µεταβολή µε αποτέλεσµα το ισοζύγιο να κινείται

-17

-9 0

-25


37

στην περιοχή των -15 περίπου µονάδων. Η ανεπάρκεια στις υποδοµές, κυρίως στο

συγκοινωνιακό δίκτυο της χώρας (όπως οδικοί άξονες, λιµάνια και αεροδρόµια), έχει

αναδειχθεί από εγχώριους φορείς αλλά και ξένους οργανισµούς (πχ WEF, Tourism and Travel

Competitiveness Index), ως ένα από τα σηµαντικότερα εµπόδια για τη βελτίωση της

ανταγωνιστικότητας του εγχώριου τουριστικού προϊόντος, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα την

αναγκαιότητα επενδύσεων εντός µιας ιδιαίτερα δύσκολης δηµοσιονοµικής κατάστασης στην

οποία έχει εισέλθει η ελληνική οικονοµία. Οι ελλιπείς συγκοινωνιακές συνδέσεις έχουν

άλλωστε, επισηµανθεί από επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα ως ανασταλτικός

παράγοντας για τη βελτίωση της τουριστικής κίνησης.


σήµανσης και καθαριότητας, καθώς εκτιµούν ότι είτε δεν έχει υπάρξει καµία αλλαγή είτε

ότι έχει υποβαθµιστεί σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Το γεγονός αυτό έχει ως

αποτέλεσµα το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -62 µονάδες για τα Ταξιδιωτικά

γραφεία, ενώ για τις εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων και τις Λοιπές τουριστικές

διαµορφώνεται στις -36 και -20 µονάδες αντίστοιχα, καθώς η πλειοψηφία αναφέρει ότι δεν

έχουν υπάρξει ενέργειες από τους αρµόδιους φορείς για τη βελτίωση τους στη διάρκεια του

2011 (∆ιάγραµµα Β.9).

∆ιάγραµµα 2.10: Πώς αξιολογείτε την κατάσταση της γραφειοκρατίας και του

θεσµικού πλαισίου σε σχέση µε το περσινό έτος

80%

36%33%

40%

20%

64%67%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


γραφεία



Λοιπές


Καλυτέρευσε Παρέµεινε ίδια Χειροτέρευσε


Αναφορικά µε τη γραφειοκρατία και το θεσµικό πλαίσιο, παράγοντες στους οποίους

διαχρονικά αποδίδονται οι αγκυλώσεις στην ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας και στην

προώθηση των επενδύσεων, είναι ενδεικτικό ότι δύο στις τρεις επιχειρήσεις διαπιστώνουν ότι

-60 -67 -64

-20


38

υπάρχει επιδείνωση στις συναλλαγές τους µε τις δηµόσιες υπηρεσίες µε αποτέλεσµα το

σχετικό ισοζύγιο να βρίσκεται στην περιοχή των -67 µονάδων περίπου για τα Ταξιδιωτικά

γραφεία και τις εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων. Αντίθετα, στις Λοιπές τουριστικές

επιχειρήσεις το σχετικό ισοζύγιο βρίσκεται στις -20 µονάδες, καθώς το ποσοστό των

επιχειρήσεων που δηλώνει πως η κατάσταση έχει παραµείνει αµετάβλητη ανέρχεται στο 80%.

Όσον αφορά στις πρώτες εκτιµήσεις για την πορεία της ζήτησης το 2012, οι προβλέψεις

των τουριστικών επιχειρήσεων είναι στην πλειοψηφία τους απαισιόδοξες, καθώς περισσότερες

από τις µισές εκτιµούν πώς θα κινηθεί πτωτικά σε σχέση µε το 2011. Περισσότερο δυσοίωνες

είναι οι εκτιµήσεις των Λοιπών τουριστικών επιχειρήσεων και των Τουριστικών γραφείων, µε

το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -60 περίπου µονάδες αντίστοιχα. Η τάση αυτή αντίθετα

είναι ηπιότερη στις εταιρίες Ενοικίασης αυτοκινήτων όπου το ποσοστό των αρνητικών

απαντήσεων αντισταθµίζεται εν µέρει από εκείνο των θετικών µε αποτέλεσµα το σχετικό

ισοζύγιο να βρίσκεται στις -19 µονάδες.


2012 σε σχέση µε το 2011

15%

4%

36%

20%20%

29%

9%

65% 67%

55%

80%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


γραφεία



Λοιπές




Η απαισιοδοξία αυτή ερµηνεύεται κυρίως, από τις προβλέψεις των επιχειρήσεων για

µεγαλύτερη πτώση της ζήτησης από το εσωτερικό της χώρας συγκριτικά µε το

προηγούµενο έτος. Είναι ενδεικτικό ότι στην κατηγορία των Ταξιδιωτικών γραφείων εννέα

στις δέκα επιχειρήσεις εκφράζονται αρνητικά για τη ζήτηση από την εγχώρια αγορά µε

συνέπεια το ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -91 µονάδες (∆ιάγραµµα Β.10). Οι εκτιµήσεις

ωστόσο, είναι πιο αισιόδοξες όσον αφορά στη ζήτηση από το εξωτερικό, µε το σχετικό

ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -27 µονάδες για το σύνολο των Τουριστικών επιχειρήσεων

που συµµετείχαν στην έρευνα, ενώ είναι ουδέτερο για τις εταιρίες Ενοικίασης Αυτοκινήτων και

-50 -63

-19

-60


39

τις Λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις, καθώς το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει άνοδο

εξισορροπείται από εκείνο που αναµένει πως θα κινηθεί πτωτικά (∆ιάγραµµα Β.11).

Στις προβλέψεις για την απασχόληση οι µισές τουριστικές επιχειρήσεις εκτιµούν πως θα

υπάρξει µείωση των θέσεων εργασίας γεγονός που, εφόσον επαληθευθεί, θα οδηγήσει σε

περαιτέρω άνοδο της ανεργίας. Είναι ενδεικτικό ότι θετικές εκτιµήσεις καταγράφονται κυρίως

στις Λοιπές τουριστικές (µία στις πέντε επιχειρήσεις) γεγονός που αντισταθµίζει εν µέρει το

ποσοστό των αρνητικών απαντήσεων οδηγώντας το ισοζύγιο στις -20 µονάδες, έναντι -55

µονάδων στα Ταξιδιωτικά γραφεία και -35 µονάδων στις εταιρίες Ενοικίασης Αυτοκινήτων

(∆ιάγραµµα Β.12). Τέλος, πτωτικά ή σε αντίστοιχο επίπεδο µε εκείνο του 2011 εκτιµά η

πλειοψηφία των τουριστικών επιχειρήσεων ότι θα κινηθεί η πορεία των τιµών ως

αποτέλεσµα των αρνητικών προσδοκιών για την πορεία της ζήτησης και συνακόλουθα την

προσφορά ελκυστικότερων τιµών για την προσέλκυση πελατείας (∆ιάγραµµα Β.13).


40

Παράρτηµα Β: Επιµέρους αποτελέσµατα της έρευνας συγκυρίας στις Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις

∆ιάγραµµα Β.1: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από ηµεδαπούς ∆ιάγραµµα Β.2: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό

50%

27%

21%

26%

50%

73%

79%

74%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%





18%

9%

45%

37%

43%

19%

50%

45%48%

36%

50%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%



Λοιπές Tουριστ ικές



∆ιάγραµµα Β.3: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ∆ιάγραµµα Β.4: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Πλήρους Απασχόλησης λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Μερικής Απασχόλησης

10%

2%

60%

80%

65%

69%

40%

10%

25%23%

10%

6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%





4%

14%

52%

67%

29%

50%

22%

33%

14%

22%

43%

50%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%



Λοιπές Tουριστ ικές



-74

-79

-50

-73

-27 -39 +9

-50

-21 -25

0

-40

-18

-33

0 0


41

∆ιάγραµµα Β.5: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ∆ιάγραµµα Β.6: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχολούµενων λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι – Εποχιακής Απασχόλησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι – Πλήρους Απασχόλησης

50% 50% 50% 50%

35%

40%

33%

25%

15%

10%

17%

25%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


γραφεία



Λοιπές



3%

10%

71% 74%

60%

80%

6%5%

20%

30%

21%20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


γραφεία



Λοιπές

Tουριστ ικές



∆ιάγραµµα Β.7: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχ/νων στην ∆ιάγραµµα Β.8: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχολούµενων επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι – Μερικής Απασχόλησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι–Εποχιακής Απασχόλησης

10% 9%

14%

0%

14%

5%

33%

29%

82%

57%

28%

67%

43%

9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%





10% 9%

16%

48%

54%

50%

25%

29%27%

17%

50%

25%

17%

10%13%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%






-35

-40

-33

-25

-3

-5

+10

-20

-5

-9 0

0 -19 -18 -1 -50


42

∆ιάγραµµα Β.9: Πως αξιολογείτε την κατάσταση της οδικής σήµανσης και της ∆ιάγραµµα Β.10: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η ζήτηση από τους ηµεδαπούς καθαριότητας στην περιοχή λειτουργίας σε σχέση µε το περσινό έτος επισκέπτες το 2012 συνολικά

50%

38%

64%

80%

50%

62%

36%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%





0%

18%

6%

50%

18%

9%

16%

50%

64%

91%

78%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%






∆ιάγραµµα Β.11: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η ζήτηση από τους αλλοδαπούς ∆ιάγραµµα Β.12: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί ο αριθµός των απασχολουµένων επισκέπτες συνολικά το 2012 στην επιχείρησή σας συνολικά το 2012

22%

10%

45%

25%29%

35%

10%

50%49%

55%

45%

25%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


γραφεία



Λοιπές



5%

10%

20%

45% 45% 45%

40%

50%

55%

45%

40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


γραφεία



Λοιπές


Θα αυξηθεί Θα παραµείνει αµετάβλητος Θα µειωθούν Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-50

-62

-36

-20

-72

-91

-46

-50

-27 -45 0 0

-45

-35

-55

-20


43

∆ιάγραµµα Β.13: Πως προβλέπετε ότι θα εξελιχθούν οι τιµές των υπηρεσιών που προσφέρει η επιχείρησή σας συνολικά το 2012

20%

2%

20%

70%

37%

44%

60%

30%

63%

54%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%




Θα αυξηθούν Θα παραµείνουν αµετάβλητες Θα µειωθούν Πηγή: ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

-52 -63

-30

-40


44

Παράρτηµα Γ

Οι έρευνες συγκυρίας που εκπονεί το ΙΟΒΕ για λογαριασµό της DG ECFIN από το 1981 αποτελούν ένα

ισχυρό εµπειρικό µέσο και εντάσσονται στο πλαίσιο εναρµονισµένου ευρωπαϊκού προγράµµατος που

διεξάγεται κάθε µήνα υπό την εποπτεία της DG ECFIN σε όλα τα κράτη – µέλη. Οι Έρευνες Οικονοµικής

Συγκυρίας (ΕΟΣ) δεν αντικαθιστούν τις «παραδοσιακές» µεθόδους συλλογής στατιστικών δεδοµένων,

αλλά καταγράφουν µια διαφορετική οπτική των ίδιων φαινοµένων. Οι “παραδοσιακές” έρευνες δείχνουν

τις ποσοτικές µεταβολές των οικονοµικών µεγεθών, ενώ οι ΕΟΣ προσπαθούν να αποτυπώσουν τον

τρόπο µε τον οποίο οι οικονοµικοί φορείς αντιλαµβάνονται και αντιδρούν στις µεταβολές αυτές. Η

δυνατότητα αποτύπωσης της οικονοµικής κατάστασης και του κλίµατος, µε ποσοτικοποιηµένες

εκτιµήσεις από τις επιχειρήσεις έχει έτσι µεγάλο ενδιαφέρον και υπερκαλύπτει τους περιορισµούς που

θέτουν τα εθνικολογιστικά στοιχεία. Και οι δύο τρόποι συλλογής δεδοµένων είναι πάντως εξίσου

σηµαντικοί, όχι µόνο για την ανάλυση των οικονοµικών κύκλων, αλλά και για τους ίδιους τους

οικονοµικούς φορείς και συµβάλλουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Τα ερωτήµατα τα οποία περιλαµβάνονται στη συγκεκριµένη έρευνα είναι απλά και στηρίζονται σε αδρές

εκτιµήσεις των επιχειρηµατιών για το αν «οι δουλειές πάνε καλά», κατά µία έννοια. Αυτό που ζητείται

δηλαδή είναι να εκτιµηθεί αν οι εξελίξεις στην επιχείρησή τους κατά τον τελευταίο µήνα είναι καλύτερες,

χειρότερες, ή περίπου στα ίδια επίπεδα µε τον προηγούµενο. Συγκεκριµένα, στον τοµέα του

Τουρισµού, τόσο στις Τουριστικές επιχειρήσεις, όσο και στις επιχειρήσεις παροχής Υπηρεσιών

Καταλύµατος (Ξενοδοχεία και Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια-∆ιαµερίσµατα), ο ∆είκτης Επιχειρηµατικών

Προσδοκιών (∆ΕΠ) προκύπτει από τη σύνθεση τριών ερωτηµάτων - µεταβλητών:

α) τις εκτιµήσεις για την κατάσταση της επιχείρησης κατά το τελευταίο τρίµηνο

β) τις εκτιµήσεις για την εξέλιξη της ζήτησης το τελευταίο τρίµηνο και

γ) τις προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης το προσεχές τρίµηνο.

Συγκεκριµένα, για τη σύνθεση του δείκτη λαµβάνονται τα σταθµισµένα µε την απασχόληση κάθε

επιχείρησης ισοζύγια θετικών/ αρνητικών απαντήσεων στις παραπάνω τρεις ερωτήσεις και ως έτος

βάσης χρησιµοποιείται το 2003. Έτσι, ο δείκτης που προκύπτει, υπολογίζεται αντίστοιχα για τις

Τουριστικές επιχειρήσεις και τα Ξενοδοχεία, ως εξής:

∆ΕΠ Τουριστικές επιχειρήσεις = (100/Βάση2003)*[100+(A1D_τ +B1D_τ +C1D_τ)/3]

∆ΕΠ Ξενοδοχεία = (100/Βάση2003)*[100+(A1D_ξ +B1D_ξ +C1D_ξ)/3]

όπου:

A1D: Ισοζύγιο Κατάστασης της επιχείρησης το τρίµηνο που πέρασε Β1D: Ισοζύγιο Ζήτησης το τρίµηνο που πέρασε C1D: Ισοζύγιο Προβλέψεων για τη Ζήτηση κατά το προσεχές τρίµηνο και τ, ξ= Τουριστικές επιχειρήσεις, Ξενοδοχεία

Η κατάρτιση ενός ∆είκτη Επιχειρηµατικών προσδοκιών ειδικά για τον τοµέα Τουρισµού έχει ως στόχο να

αποδίδει σε τριµηνιαία βάση την κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας και τις βραχυπρόθεσµες

εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για τις εξελίξεις στην αγορά του συγκεκριµένου τοµέα στο αµέσως επόµενο

διάστηµα. Ο πλούτος των στοιχείων αυτών, η συστηµατικότητα και η επαναληπτικότητα (τριµηνιαία)

των ερευνών αποτελεί σηµαντικό πλεονέκτηµα της ανάλυσης που περιλαµβάνεται στο παρόν δελτίο.

ΣΕΤΕ - ΙΟΒΕ Έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές και Τουριστικές επιχειρήσεις, Οκτώβριος-Νοέµβριος-∆εκέµβριος ’11

45

Εντάσσει τον τοµέα του Τουρισµού στο γενικότερο οικονοµικό περιβάλλον που διαµορφώνεται στην

Ελλάδα, αποτυπώνει µε σαφήνεια την τρέχουσα κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας, έχει

προβλεπτική ικανότητα για τις εξελίξεις που έρχονται, ενώ οι χρησιµοποιούµενοι δείκτες χαρακτηρίζονται

από διαχρονική συνέπεια και συνεκτικότητα. Σε συνδυασµό µε άλλα επίσηµα στατιστικά στοιχεία για τον

τοµέα, το δελτίο αυτό δρα συµπληρωµατικά: πληροφορεί µε ακρίβεια και ασφάλεια για την πραγµατική

κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας, τις τάσεις που διαµορφώνονται, καθώς και το περιβάλλον

στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις του κλάδου. Υποστηρίζει εποµένως τη διαδικασία λήψης

απόφασης των επιχειρηµατιών αποτελώντας έτσι κατά τη γνώµη µας ένα χρήσιµο εργαλείο µελέτης.

Σηµείωση: Η χρονοσειρά που απεικονίζεται στα ∆ιαγράµµατα 1.1 και 2.1 του δελτίου για τις Ξενοδοχειακές και

τις Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις συνδέει τις πληροφορίες από την έρευνα οικονοµικής

συγκυρίας που πραγµατοποιεί το ΙΟΒΕ, σε µηνιαίο επίπεδο, στο πλαίσιο του κοινού εναρµονισµένου προγράµµατος

της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εκτιµήσεις που προκύπτουν από τις δύο έρευνες οικονοµικής συγκυρίας ΙΟΒΕ-ΣΕΤΕ

που έχουν πραγµατοποιηθεί. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται προσπάθεια να υπάρχει µία συνέχεια στις εκτιµήσεις του

∆είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών µε παρελθούσες τιµές και για το λόγο αυτό η σύγκριση µε τους

προηγούµενους µήνες θα πρέπει να γίνεται µε ιδιαίτερη προσοχή.