การวเคราะหภาพพจนและแนวคดในเพลงอนตตรธรรมAn Analysis of the Figurative Language and Concepts

in Anuttaradhamma Songs

พชรนทร อนนตศรวฒนPatcharin Anansiriwat

บทคดยออยในภาพพจน เปนความ

เปรยบอปมา ความเปรยบอปลกษณ ความเปรยบสญลกษณ ความเปรยบบคลาธษฐาน ความเปรยบปฏพากย เชนเดยวกนกบแนวทางการสอนในพทธศาสนา ไดแก สะทอนใหเหนวา จตมกถกกเลสตณหาครอบงา จงทาใหมนษยดาเนนชวตไมถกตองตามทานองคลองธรรมแนนอนของชวต าง ๆ การผนผานขอวายตายเกด สะทอนใหเหนวา มนษยมกจะเวยนวายตายเกดในวฏสงสารโดยไมไดสรางคณประโยชนอนใด

สะทอนใหเหนวา กรรมยอมสนองผ กระทา สะทอนใหเหนวาการใชอารมณมากเกนไปจะมผลตอจต สะทอนใหเหนวา มนษยสามารถเลอกดาเนนชวตของตน การยดธรรมะเปนหลกในการดาเนนชวต จะชวยใหมนษยสามารถฝาฟนอปสรรคหรอปญหาชวตไปไดดวยด มทกขสะทอนใหเหนวา ไมมใคร

การเกด แก เจบ ตาย ทกขกเกดจากการไมร จกพอของมนษยอยางไรกตามความทกขกเปนบทเรยนสอนใจ

ครแลว ผ รบกจะยนดและจะมอบกลบคน สะทอนใหเหนวา หากมปญญาในทางธรรมจะทาให และชดเจน

สะทอนใหเหนวา ผ บาเพญธรรมตองทาอยางสมาเ สมอ และละวางเรองราวต าง ๆ ลงบางคาสาคญ: เพลงธรรมะของอนตตรธรรม,แนวคด, ภาพพจน

AbstractThis study aims to analyze the concepts hidden in the use of figurative

language in Anuttaradhamma Songs. The figurative language, expressed in simile,metaphor, symbol, personification and paradox, conveys the concepts of dhammateaching of Buddhism in various aspects. In the aspect related to the mind, it isreflected that the human mind is full of defilements and desires that often lead thehuman life off the path of moral righteousness. In the aspect related to the truth of life,it is reflected that the human life is transient and that the passing time is irretrievable.In the aspect related to the cycle of birth and death, it is reflected that the human cycleof birth and death is meaningless. In the aspect related to karma, it is reflected that

karma returns to the one committing it. In the aspect related to the ills of beinggoverned by emotions, it is reflected that emotions affect the mind. In the aspectrelated to the path of human life, it is reflected that human beings are capable ofchoosing to follow a good or an evil path, and that if dhamma principles are followed,obstacles and problems in life can be overcome. In the aspect related to sufferings, it isreflected that sufferings derived from birth, old age, illness and death are inevitable, thatsufferings sometimes arise from human beings’ inability to hold themselves from greed,and that sufferings, nonetheless, act as life lessons. In the aspect related to happiness, itis reflected that happiness is valuable, and that the giver of happiness receiveshappiness in return. In the aspect related to wisdom in dhamma, it is reflected that thewisdom in dhamma brings accuracy and clarity to human understanding. In the aspectrelated to the practice of dhamma, it is reflected that to make an effective practice ofdhamma, the person practicing dhamma must maintain the constancy of the practiceand let go of other objects.Keywords : Anuttaradhama Songs, Concepts , Figurative Language

จดประสงคการวจยวเคราะหแนวคดทไดจากความหมายโดยนยในการใชภาพพจนในเน อเ พลง อนตตรธรรม

กรอบแนวคดภาพพจน (Figurative Language) เปนการใชภาษาเปรยบเทยบทแฝง ความหมา ยโ ดยน ย

Concepts) ตาง ๆ ดงทพชรนทร อนนตศรวฒน ไดวเคราะห “ความเปรยบในวรรณกรรมแปลพงศาวดารจน”ไววา มความหมายโดยนยแฝงอย สะทอนแนวคดหลก ประการไดแก

ชนช นปกคร อง เช น พระมหากษตรยจน (ฮองเต) หรอขนนาง แนวคดเกยวก บสงคร าม และแนวคดเกยวก บเ ร องท ว ไป

ความนาต งแต สม ยโ บร าณก าลปร ะเ ทศไ ทย มศาสนาตางๆเขามาเผยแผ ตวอยางเชน ศาสนาพทธ

ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ศาสนาซกข ศาสนาฮนด ศาสนาขงจอ เปนตน ซงแตละศาสนากจะมศาสดาหรอผ ทได รบยกย อง ว าเปนเจาลทธทาหนาทเป นผ เผยแ ผกจะมสาวกหรอลกศษยของทานทาหนาทเผยแผ ต อไ ป ซงสถานททใชเปนทเผยแผกมตาง ๆ กนไปเชน ศาสนาพทธมวดเปนสถานททใชปฏ บต ธรรมหร อกจของสงฆ แ ละ งานประเพณตาง ๆ โดยมพระสงฆเปนผ เผยแผธรรมะ ศาสนาครสตรวมท งงาน กบประเพณตาง ๆ โดยมบาทหลวงเปนผ เผยแผคาสอนของพระเยซเจา ศาสนาอสลามกมมสยดหรอสเหราเปนสถานททใชปฏ บต ศาสนก จของชาวม สลมและปร ะ เ พณ ต าง ๆมโตะอหมามเปนผ เผยแผคมภรอลกรอานของพระอลลอฮ เปนตน แตยคปจจบนนอกจากศาสนา

ดงกลาวขางตนแลว ไดมองคกรทเก ยวก บศา สนาเ ข ามาเ ผยแ ผหลกธรรมคาสอนในประเทศไทยเพมข น เชน อนตตรธรรม โอมชนรเกยว โยเล เปนตน

บรรดาองคกรทเก ยวก บศา สนา เหลาน หลกธรรมคาสอนของอนตตรธรรมจะมลกษณะบางประการทคาบเกยวก บความเชอและการเ คารพน บถ อของพทธศาสนา เนองจากใ นห องพร ะของ ผ ทน บถ อและศกษาคาสอนของอนตตรธรรมไดต งรปเคารพของพระพทธเจาพระองคหนงไวกราบไหวบชา ซงคนไทยทวไ ป เรยกวา พระสงฆถงยาม แตผ ทอย ใน แวดวงอนตตรธรรมเชอว า ร ปเคารพของพระสงฆถงยามน ค อพระภาคหนงของพร ะศร อร ยเ มตไ ตร ย ซงพระองคจะเปนพระพทธเจาองคตอไปทจะลงมาโปรดแผเหลาเวไนยสตวในอนาคต นอกจากนบางหองพระกจะต งร ปพร ะพ ทธ เ จ าองคปจจบนไวเคารพกราบไหวบชาดวย อกท งชาวอนตตรธรรมยงมความเชอวา ธรรมกาลของศาสนาแบงเปน ยค คอ

เปนธรรมกาลยคเขยวมพระทปงกรพทธเจาลงมาโปรดแผสงสอนธ ร รมะ ใ ห แกพทธบตรในประเทศจน ธรรมะยคน เผยแผ เป นเ วลา 1,500 ป มวธการพนมมอเปนรปใบบวซงขณะน นวถอนตตรธรรมถายทอดธรรมะลงสชนช นพร ะมหา กษตรยในประเทศจน อนเดย

ยคท เปน ธรรมกาลยคแดงมพระศากยมนพทธเจาลงมาโปรดแผสงสอนธรรมะ ใหแกพทธบตรในประเทศอนเดย ธรรมะยคน เผยแผ เป นเ วลา 00 ป มวธการพนมมอเปนรปดอกบวซงขณะน นวถอนตตรธรรมถายทอดธรรมะลงสเหลานกบวชและหมนกปราชญและคนทวไ ป ในประเทศจนและอนเดย

ยคท เปนธรรมกาลยคขาวมพระศรอรยเมตไตรยลงมาโปรดแผสงสอนธ ร รมะ ใหแกพทธบตร ธรรมะยคน จะเ ผยแผ เป นเ วลา 10,800 ป มวธการพนมมอเปนรปรากบว ถอวาเปนยคสดทายปลายกป ซงยคนวถอนตตรธรรมถายทอดธรรมะลงสสามญชนในครวเรอน หมายความวาผ ทบ าเ พ ญธ รรม อาจจะมครอบครว เรยนหนงสอหรอประกอบชพทส จร ต ดารงชวตอยในสงคมทเต ม

กขาวสะอาด นอกจากเผยแผในประเทศไทยแลวยงมผ นาอนตตรธรรมไปโปรดแผประเทศตาง ๆไดแก จน ไตหวน ไทย สงคโปร อนโดนเซย ลาว มาเลเซย อนเดย อเมรกา ฝรงเ ศส ฯลฯ(จนเจ นฟง ,ม.ป.พ., -

การเผยแผธรรมขององคกรอนตตรธรรมมสงท นาสนใ จปร ะ การ หน ง คอ พระธรรมคาสอนน นไดจากการประชมธรรม ซงเ ป น กระบวนการทตอง ผ านร าง สามคณ ไดแก คณฟา คณดนคณมนษย ซงเ ร ยกก นว า ซ นไฉ ซงผ ทจะเ ป นสามค ณจะ เ ป นชายหร อหญ ง กไ ด แตตองต งปณ ธานการรบประทานอาหารเจตลอดชวต ประพฤตพรหมจรรยและตองพกอยในสถานธรรมสวนกลางเพอฝกหดการนงสมา ธ ให จตสงบน งจงจะสามารถสอก บพ ทธอร ยะไ ด ในขณะมงานประชมในสถานธรรม

อาจจะมพทธอรยะจะมาประทบจตยมรางสามคณ เพอประธานพระโอวาทแกผ เขารวมงานประชมธรรม ซงพระโอวาทน นอาจเปนคาพดสนทนาซกถามและตอบคาถามระหวางพทธอรยะกบผ คนในช นเ ร ยนธรรมะหรออาจเปนบทเพลง หรออาจเปนพระโอวาทซอนพระโอวาท หรออาจเปนบทรอยกรอง หรออาจเปนนทาน ซงภาพพจน โดยเฉพาะเน อหา ของ บทเพลงจะมการใชภาพพจนหลายประเภท ไดแก ความเปรยบเหมอนอปมา ความเปรยบเปนอปลกษณ ความเปรยบสญลกษณความเปรยบบคลาธษฐาน ความเปรยบปฏพากย แนวคดทเปนหลกธรรมคาสอนในทานองเดยวกนกบพทธศาสนา ดงตวอยางตอไปน

โลกสบสนสวยงามหลงตดแลวยากกาวเดน คงเผชญยากหลดพนตองเวยนวายจนกเลสในใจกดจเดยวไมอาจทน ไมสองเหนถงตนวา จรงแท

เปนเชนไร ควรมใจทจร งใส จงเหนไดซงญา ณ(ไมปรากฏชอเ พลง : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,

เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบจ ตใ จมน ษย กบวารและเปรยบกเลสกบสงสกปร กท ทาให วาร ดาหมอง ความหมายโดยตรงของวารเมอด าหมอง คอ แมน าล าคลอง ท เคยใ สสะอาดกลบสกปรก เมอก เลส เขาครอบงายอมทาใหจตน นไมบรสทธ

จากตวอยางเน อเ พลง ด งกล าวข างต น ผ วจยมความเหนวาการใชเน อเ พลง เ ป นส อประเภทหนง เพอสอนหลกธรรมในการดาเนนชวตใหแกผฟง เปนกลวธทแยบยล เนอง จากการฟ งหลกธรรมคาสอนทเป นเ พลง จะท าใ ห ผ ฟงร บฟง บอยครง โดยไมร สกเบอหน ายเพราะเพลง เพลงทแทร ก หลกธรรมคาสอนบอย ๆจะชวยจรรโลงใจผ ฟง ใหร สก พรอมทจะ ใชหลกธรรมคาสอนน นๆเปนหลกปฏบตในการดาเนนชวตอยางผ ทค ดด ท าด มธรรมะอยในหวใจจะเปนผลดตอครอบครว สงคม บานเมองและสงคมโลก ผ วจยจงสนใจจะวเคราะหวา แนวคดทเปนความหมายโดยนยของภาพพจนในเน อเพลงอนตตรธรรมวา ได เปนหลกธรรมคาสอนเชนไรบาง ซงผลของการว จ ยพบวามแนวคดหลายประการ ดงตวอยางตอไปน

. แนวคดเกยวก บจ ต สะทอนใหเหนวาเมอจตมนษยเตมไปดวยกเลสตณหา มนษยกจะ

ดาเนนชวตอยางผดศลธรรม การเผยแผธรรมะจะชวยชแนะหนทางการดาเนนชวตทถกตองตามทานองคลองธรรมใหแกมนษย แนวคดทสะท อนใ ห เห นว าผ ทฝกตนเ ป นคนด จะม จ ตบร สทธ แนวคดทสะท อนใ ห เห นว าอายตนะในร างกายท าให จตมน ษย ไม สงบน ง แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า อตตาจะทาใหมนษยไมรบฟงความคดเหนผ อน แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า แทจรงแลวธรรมะอยในจตตนมนษยไมจาเปนตองไปแสวงหาจากทใด ดงน

1.1 แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า เมอถ กกเลสตณหาครอบงาจต มนษยจะดาเนนชวตทไมถกตองตามทานองคลองธรรม และอาจทาใหไดรบอนตราย การเผยแผธรรมะจะชวยชแนะหนทางการดาเนนชวต ทถ กต อง ตามหลกศลธรรมแกบคคลทวไป

มดหมองราตรราวดงเ ราม ดมน ธรรมช น าเ ห นทางแสงแทนสล ว เร งใหเทยนจดตอกนไป ท งปว ง ทวหล าเ จ ดจ าเพร าะธรรมบ นดาล

ราตรมดมน เปนภาพพจนอปมาเปรยบจตของมนษยทถ กก เลส ตณ ห า ค ร อ บ ง า ก บราตรความหมายโดยตรงของราตรคอ เวลากลางคนธรรมชาตจะมดมด ความหมายโดยนยทต องการสอค อ จ ตเมอถกกเลสตณหาครอบงา จะไรแสงสวางแหงปญญาในทางธรรม

เทยนจดตอเปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของเทยนจดตอคอ การใชเปลวไฟของแสงเทยนตนไปตอไฟใหแกเทยนผ อน ซงจะ ชวยใหมแสงสวาง ความหมาย

การเผยแผธรรมะใหกวางไกลเปนการใหแสงสวางทางปญญาแกเพอนมน ษย

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทตอง การ ส อคอ เมอจ ตถ กก เลสต ณห า คร อบง าจตมนษยจะไรแสงสวางแหงปญญาในทางธรรม การเผยแผธรรมะจะชวยช แนว ทา ง ใหผ ทดาเนนชวตผดพลาดมโอกาสเปลยนแปลง พฤต กร รมใ ห ถกตองตามทานองคลองธรรม

1.2 แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า เม อจ ต มนษยถกกเลสครอบงา ชวตจะมอนตรายสตวในไพรสณฑตดกบบวงของนายพราน เจาปลานอยยงมรอดเบดลวง ปกษาบน

ฟาปราชยขายวาง มนษยตดแรว กเลสรอยมายาชกนาหลงทาง(คลายโซพนธนาการ : หนงในแปดเ ซ ยนท านจงหล เฉว ยน ) (เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,

สตวในไพรสณฑตดกบบวง, เจาปลานอยยงมรอดเบดลวง,ปกษาบนฟาปราชยขายวาง,มนษยตดแรว เปนภาพพจนสญลกษณ สตวในไพรสณฑตดกบบวง ความหมายโดยตรงคอ สตวปาตดกบบวงนายพราน เจาปลานอยยงมรอดเบดลวง ความหมายโดยตรงคอ ปลาตดเบด

เพราะหลงกนเหยอท ผ วางเ บดวางล อไว ปกษาบนฟาปราชยขายวาง ความหมายโดยตรงคอ นกหลงตดตาขายทม ผ ลาวางลอไว ความหมายโดยนยทต องการส อของคาวา สตวในไพรสณฑ,เจาปลานอย,ปกษาบนฟาคอ มนษย ความหมายโดยนยทตองการสอของบวง, เบด,ขาย,แรว คอ กเลส

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทต องการส อคอ กเลสท งหลายล อตาล อใ จมนษยใหหลงตดยดจนกระทงท าให ตนเ อง ไดรบอนตราย

1.3 แ รางกายมนษยทาใหจตไมสงบนง มกระทอมหาทวาร ลงทะยาน ไมวงเ หม อนเ ก า

(เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,กระทอมหาทวาร เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของกระทอมหาทวารคอ

บานทมประตทางเขาออก ทาง ความหมายโดยนยของกระทอมคอ รางกาย และทวารท ง คอตา ห จมก ล นและผ วกายมนษย ซงเปน และเปนสาเหตสาคญททาใหจตคดฟ งซานจนไมอาจสงบนง

ลงทะยานวงวนไ ว เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของลงทะยานวงวนไ วคอ ลงเปน ความหมายโดยนยทตองการสอคอ จต มนษยคดเรองราวต าง ๆ รอยแปดพนเกาอยเสมอ จงไมสงบนง

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทตอง การ ส อคอ เมออวยวะทร บร เรอง รป รส กลน เส ยง ส มผ ส จตจงคดฟ งซานไมสงบนงดงน นมน ษย ควรพยายามขมจตตนใหสงบนง

แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า อ ตตาจะ เปนสงปดก นจ ตตนไมใหรบฟงความคดเหนผ อน กาชบอานาจแหงอตตาน นดจกาแพงลอมตวขงตนขางใน ตรวจสอบตนตองทาจง

ไมเสยใจยอมหมดไปตามทฐ

(อานาจยอมทาลายตวเอง : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรมกาแพงลอมตวขงตนขางใน เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบ อานาจแหงอตตากบกาแพงขง

ตนขางใน ความหมายโดยตรงของกาแพงคอ หรอความหมายโดยตรงของ

ตนขางใน คอ จต

เปนภาพพจนสญลกษณลมเปลยนท ศความหมายโดยตรงคอ ลมเปลยนท ศทางท เคยพ ด ความหมายโดยนยคอ จตเปลยนความค ด

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทต องการส อคอ เมอไมใหรบฟงความคดเหนของผ อน ทาใหตอง

ทกขใจ หากเปลยนจ ตใ จ ยนยอมลดละทฐลงบาง กจะชวยใหความทกขจางหายไป

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า แม จะอย ทามกลางส งคม โลกยวสย คนทฝกตนเปนคนดยอสามารถรกษาจตทบรสทธงดงามไวได

ฝกตนบาเพญธรรม คาพระเจรญรอย แมบวโตโคลนตมมอาจแทรกลกภายใน ...เปรยบเชนพทธจตในสงคมเมามวทวต องใช ปญญา ตร อง พทธะกลางใจแจงจรง

(เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,บว เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบ จตของคนทฝกตนเ ป นคนด กบบว ความหมายโดยตรง

ของบวคอ ไมน าม เหง ายาวทอดต วอย ในโ คลนตมท สกปร ก ม ใ บเ ป นแผ นกลมขอบเ ร ยบก านใบและกานดอกแขงมหนามสากคาย กานจะชดอกและใบพนน าม หลายชน ดโดยกลบบวมความงดงามสะอาด ความหมายโดยนยทตองการสอค อ สงทสะอาดบร สทธ สามาร ถ ดารงอยทามกลางสงท สกปร กได

โคลนตม เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของโคลนตมคอ ดนเหลวซงดสกปรก สงคมโลกยวสยโกรธหลงครอบงา

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทต องการส อคอ ผทฝ กตนเ ป นคนด มคณธรรมยอมคงจตทบรสทธ ดงามไวได แมจะอยทามกลางสงคมโลกยวสย

แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ธรรมะแท จร งแล วอย ในจ ตของมน ษย ธรรมะอาจดไกลไกล ความแทจรงใกลเพยงตา แสวงใฝเฝาฝนหามองกลบคนไดเหนจรง

เลม , ม.ป.พ.,ไกล,ใกล เปนภาพพจนปฏพากย การใชถอยคาทม ความหมายข ดแย งก นระหวางคาวา

ไกลกบใกลไมต งใจเรยนร จงไมเขาใจ ไมสามารถปฏบตได แตแทจรงแลวมนษยสามารถศกษาธรรมะใหเขาใจและนาไปปฏบตได เพราะธรรมะคอหลกการดาเนนชวตทด ทคนพบไดในจตตน

. แนว ค ดเ ก ยวก บส จธรรมแห ง ชว ต สะทอนใหเหนถงความไมเทยงแท ของชวตมนษยหรอสงต าง ๆ ในโลก รวมท งลาภยศชอเ ส ยง กเปนสงท ไม ย ง ย น ไดมากไมสามารถครอบครองตลอดไปทายทส ดเ ม อตายไป ก ไ ม อาจนาสงใดต ดต วไปไ ด อกท งกาลเวลากไมอาจหวนยอนคนได ดงน

ของชวตหรอสงต าง ๆ ใบไมถงครายงตองมรวงรา ผลชอนไชแทรกใบงดงามเพมล น ช วตทอดสบ

สจธรรมแยบยล(อทศเพอปร ะชา : พร ะอาจารย จกง) (เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,

ใบไม เปนภาพพจนสญลกษณ ชวตมนษยรวงกบผลใหม เปนภาพพจนปฏพากยโดยใชถอยคาทมคว ามหมา ยข ดแย งก น

ระหวางคาวา รวงกบผลใหม ชวตมนษยไมยงย น ไมเทยง แทเพราะมเกดกมตาย

เมฆนอยลอยวนคลมรอบกายมากมาย อยากควาไวทายคอมไดสงใด,

เมฆนอย เปนภาพพจนสญลกษณความหมายโดยตรงของเมฆคอ รวมตวกนเปนกลมกอนลอยอยในอากาศ ความหมายโดยนยของคอ ลาภยศชอเ ส ยง

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ลาภยศชอเ ส ยง ทมน ษย ไขวควาหามาได ไมคงอยตลอดไป มไดมากมวนทจะ สญเสยไป ทายทสดเ ม อมนษยตายไป กไมอาจนาสงเหลานตดตวไปได

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นวา กาลเวลาไมอาจหวนยอนคนได ชลธารหลากเรอยล าดง ด จ นา อาย ขยไหลล วง

(สายธารแหงชวต : หนงในแปดเ ซ ยนท านเ หอเ ซ ยนก )เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบอาย ขยของมน ษย ผานไ ปแต ละป ก บ

คอ สายน าย อมไ หลไ ปข างหน าแล วไมอาจยอนหวนคน ความหมายโดยนยทต องการส อคอ อาย ขยเมอผ านไ ปแล วกไมหวนยอนวนเวลากลบคนมาอก

. แนวคดเกยวก บการเ ว ยนว ายตายเ ก ด สะทอนใหเหนวา มนษยเวยนวายตายเกดอยในวฏสงสาร ดงน

เกดตายวนเวยนมส นส ดโลกดงทา งผ านผ านไ ป กปท ผานอย างไ ร ความหมาย(วรยะบาเพญ : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม

ทางผานผานไป เปนภาพพจนอปมาเปรยบการเวยนวายตายเกดของมนษยกบทางผานผานไปบนโลก ความหมายโดยตรงของทางผานผานไปบนโลกคอ โลกทมน ษย เก ดมาและ ตายไปแลวกกลบมาเกดใหม

ความหมายโดยรวม มนษยบางคนเกดและตายวนเวยนอย โดยไมไดใชชวตตนใหเปนประโยชนตอตนหรอผ อน

. แนวคดเกยวก บโ ทษของ การใช อารมณ สะทอนใหเหนวา อารมณของมนษยเปนสงทนากลว หากมนษยใชอารมณตาง ๆ มากเกนไป จะเปนเหตใหมนษยทารายหรอทาลายสงต าง ๆ ใหพนาศและทาใหจตตดอยในเรองของ โลกยวสย จนกระทงไมสามารถหลดพนจากการเวยนวายตายเกด ดงน

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า เพราะสามารถทารายหรอทาลายสงต าง ๆ ได

โกรธเคองอารมณดงไฟ(เขาเฝอกอารมณ : พระนาจา) (เพลงธรรม เลม , หนา )

ไฟ เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบความโ กร ธก บไ ฟ ความหมายโ ดยตร ง ของไฟคอ ธาตอยางหนง หรอผลทเก ดจากปฏ ก รยาเ คม ท ทา ให เ กดความร อนแสงสว าง และเปลวความหมายโดยนยทตอง การส อคอ อาร มณ โ กรธจะท าให มน ษย คดทารายรางกายสงม ชวตหร อทาลายสงต าง ๆใหพนาศได

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า อารมณทาใหมนษยไมละวางกเลสตณหา ถกอารมณขงใจ หมองเพราะไกลการวาง

(ไมปรากฏชอเ พลง : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม ,ถกอารมณขงใจเปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ อารมณซงเ ป นนามธรรม แสดงกรยาขง

จตใจ อาจละวางกเลสตณหา จตจงเศราหมอง

. แนวคดเกยวก บการด าเ น นช วต สะทอนใหเหนวา มนษยสามารถเลอกดาเนนชวตใหเปนคนดหรอคนชวกได การยดธรรมะเปนหลกในการดาเนนชวตจะชวยใหสามารถฝาฟนอปสรรคหรอปญหาชวตไปไดดวยด และหากดาเนนชวตผดพลาดตองคดแกไข แนวคดทสะท อนใ ห เห นว ามนษยควรอยรวมกนอยางมไมตรจตและไมเอารดเอาเปรยบกน ไมทารายหรอทาลายกน ดงน

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า มน ษย สามารถเ ล อกด าเ น นช วตของตนไดวนเวยนเกดมวเมากบดกรกหลงโกรธเขลาใจจดจอตดเสยงรปผดจตตนกลาอบเฉา มทกข

พนหมนเ ผา ส สถานไ หนใ ครไ ม เ คยเ ศร า ไ หนคนเ ด นกาวก บเร า

(ความเจรญแหงตนธรรม : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,ขนหร อลง เปนภาพพจนปฏพากย โดยใชถอยคาทมความหมา ยข ดแย งก นร ะหว างค าว า

ข นก บลง ความหมายโดยนยทตอง การส อคอ มน ษย เ ลอก ไดวา จะประพฤตตนเปนคนดมคณธรรมเมอหมดอ ายขย จะไดข นสวรรค หร อเลอกประพฤตปฏบตตนเปนคนไมดไรคณธรรม เมอหมดอาย ขยแลวตองตกลงนรก

หากชวตวางธรรมแมเกดกาย ไมบงเกดผลดงเทยนไขเปลวนนจ าในยามเ ป ย แสงชลาศยน นเ ลยผ าน ฤาอาจย อนหวนค นมา อ ก หยกหรอหนกสดแทตนเลอกเดน

(สายธารแหงชวต : พระอาจารยจ กง ) (เพลง ธรรม เลม , ม.ป.พ.,หยก,หน เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของหยกคอ อญมณชนดหนงท ชาวจน

นยมใชหยก ดลยบคคลม

คณคาหน เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงคอ ของแขงทปร ะกอบด วยแร ชน ดเ ด ยว

หรอหลายชนด ทราม(ราชบณฑตยสถาน, -เปนบคคลไรคณคา

เทยนไข เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบ ชวตวางธรรมกบเทยนไขทยงไมไดจด ความหมายโดยตรงของเทยนไขไมไดจดคอ ไมมแสงสวางทเป นปร ะโ ยชน ตอผ คนท วไปในทม ด ความหมายโดยนยทต องการส อคอ บคคลทไร คณธรรมยอมไมทาคณประโยชนใหแกผ อน

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง หากมนษยเลอกดาเนนชวตเปนคนดมคณธรรมและคณประโยชนตอผ อนก เป นบ คคลท มคณค า ในทางตรงขามหากดาเนนชวตไรคณธรรมกจะไมทา ใหคณประโยชนแกผ อน จงเปนบคคลทไร คณคา

การใชธรรมะเปนหลกในการดาเนนชวตจะชวยใหมนษยฝาฟนอปสรรคชวตไปไดดวยด

สายฝนทกล นซ า สายธรรมต านทา นได ความหมองใครซ งใจศร ทธาย งสงเสรมความทกขยงเบาใจ

(ดวงตาแหงปญญา : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม ,สายฝนทกล นซ า สายธรรมต านทา นได เปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ สายฝนซงเ ป น

ความหมายแมตองเผชญกบอปสรรคมากนอย

เพยงไร กจะสามารถฝาฟนอปสรรคน นไปไดดวยด

แมฝนกรากาวไกลถาใจสงบ เมตตาจตยดดงนกปราชญโบราณ มกลวความยากเยนกลาบกหนาเดนหาวหาญจะฟนฝาชวยคนทหล บง มง าย

(หนทางแหงความสาเรจ : พระอาจารยจ กง ) หนา )ฝนกรา,เดนหาวหาญ,คนทหล บง มง าย เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของ

ฝนกราคอ การเดนฝาสายฝนของคนไรปญญา ความหมายโดยนยทตองการส อของฝนคอ อปสรรคชวต ความหมายโดยนยทตอง กา ร ส อ ของเดนหาวหาญคอ การดาเนนชวตอยางกลาหาญความหมาย ของคนทหล บง มง ายค อ คนหลงโลก

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทตอง การส อคอแมมอปสรรคในการชวยปลกจตสานกทดงามแกคนทย งหลง ม วเ มาในก เลสต ณห า ใหมจตร ตนใ นทางธรรม ผ เผยแผธรรมะกจะทาตอไปดวย

เมอด าเ น นช วตผ ดพลาดต อง ค ดแก ไขลมแลวลกดวยใจ อยาพายแลวใจขม ลกแลวพนโศกตรมดงเส นผมบ งเขา

เลม ,

ลม , ลก เปนภาพพจนปฏพากยคอ การใชถอยคาทมความหมา ยข ดแย งก นร ะหว างค าวาลม,ลก ความหมายโดยนยทต องการส อคอ เ มอมน ษย ดาเนนชวต ผดพลาดไป ตองคดแกไข

เสนผมบงเขา เปนภาพพจนอปมาเปรยบปญหาทท าให ทกข ใจก บเสนผมบงเขา ความหมาย

ความหมายโดยรวมของเน อเ พลง ทตอง การ ส อคอ ไมควรปลอยใหปญหาเพยงเลกนอยกลายเปนอปสรรคสาคญในการดาเนนชวตทถกตอง

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า มน ษย ควร ดาเนนชวตอยรวมกนอยางมไมตรจต ไมเอารดเอาเปรยบกน ไมทารายหรอทาลายกน

เหนแกทบาเ พ ญอ ย น ถงไมมทงทว นสวน ใคร ถงผดทเรา มของใคร โตไปไยยม คอบาเพญ

(ย มไมทงทว นสวนใ คร เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของทวน คอ อาวธชนด

ความหมายโดยตรงไมท งทว นสวนใ คร คอ ไมใชอาวธทารายผ อนกลบคน ความหมายโดยนยทโตทารายยอนคน

กลบไป

. แนวคดเกยวก บกรรม สะทอนใหเหนวา กรรมยอมสนองกระทา ดงนจตแหลกเปนผง ศษยรกจมลงสทกข กงลอแรงกรรมทงฉ ดจนเกอบจะลมหายใจ

ศษยดขนขม ศ ษย ยงด หม นหมองไป ตามย อกล บมา ไ ด ไ หม ห ว ใจอย าเพ ง ชนชา(อานาจยอมทาลายตวเอง : พระอาจารยจ กง )

กงลอ เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของกงลอคอ สวนรอบของลอเกวยน ล อความหมายโดยตรงคอ หมนยอนกลบเปน

วงกลม ค กรรมสนองตอผ กระทา

. แนวคดเกยวก บความท กข สะทอนใหเหนถง ความทกขของมนษยวา เกดจากการทมนษยโลภมากเกนไป ไมร จกพอ หรอเกดจากกรรมทตองชดใ ช หรอเกดจากการเกดแกเจบตายอยางไรกตามความทกขกเปนบทเรยนสอนใจทด ดงน

.. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า การไม รจ กพอจะท าให เกดทกข

ความสมใจแมมากมเคยเหลอ เหมอนเชอแห งความย งยาก หนทกขกลบทกข ฝงจตฝงใจจา

เชอแห งความย งยาก เปนภาพพจนอปมาเปรยบความสมใจแมมากมเคยเหลอกบเช อแหงความยงยาก ความหมายโดยตรงของเช อแห งคว ามย งยาก คอ สงท เปนต นเหต ทาให เ ก ดปญหาความหมายโดยนยทตอง การส อคอ มน ษย ทไมเคยรสกพอ จงเปนสาเหตสาคญทท าให มน ษย ตองพบก บป ญห าต าง ๆ อนเปนสาเหตแหงทกข

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ไม มใครหลกเลยง ท กข ทเก ดจากการเ ก ดแก เจ บตายไ ดวนเวยนเกดมวเมา กบดก รกหลงโกรธเขลา ใจจดจอตดเสยงรปผดจตตนกลาอบเฉา

มทกขพนหมนเ ผา สสถานไ หนใ ครไม เคยเ ศร า(ความเจรญแหงตนธรรม : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม , ม.ป.พ.,

มทกขพนหมนเ ผา เปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ ความทกข ซงเ ป นนามธรรม แสดงกรยาเผา ความหมายโดยนยทต องการส อคอ ความทกขมากมายทาใหจตมนษยน นร อนร ม

สสถาน เปนภาพพจนสญลกษณ หมายถงเหต ปร ะการ ความหมายโดยนยทตองการสอคอ การเกด แก เจบ ตาย

ความหมาย โดยรวมของเนอเพลงคอ เกด แก เจบ ตาย เปนเหตแหงทกขทมน ษย ทกคนไ มอาจหลกเลยง ได

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ความท กข เป นบทเ ร ยนสอนใ จคนบางคนเปนทกขท งใจ ปอดไ ปไ ยความทกขกคร

คร เปนภาพพจนอปลกษณเปรยบความทกขกบคร ความหมายโดยตรงของครคอผ สงสอนใหความร ความหมายโดยนยทตอง การส อค อ ความท กข เ ปนบทเ ร ยนสอน ใหมนษยร วา เรอง ท เคยกระทาผดพลาดไปแลวจนเกดทกข ไมควรจะทาผดเชนน นซ าอ ก

ดวยโลกนให ความท กข คอยเ ส ยมสอน อยาโยกคลอน ทกขสอนจงดใจ ถาคนรหลงไปแลวจะโทษใคร แลวบาเพญประโยชนใด นาสงสยแทเทยว

(แกไขจตพฒนาตน: พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม ,

ความทกขคอยเสยมสอน เปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ ความทกขซงเ ป น นามธรรมแสดงกรยาคอยเส ยมสอน ผ บาเพญเมอม ท กข ควรใชตนเหตแหงทกขน นเ ป นบทเ ร ยนสอนใ จตน

. แนวคดเกยวก บความส ขของ มน ษย มอบใหใครแลว ผทได รบกจะมอบกลบคนให ดงน

อนความสขทคนม ดงของ ว เศษเ กร ยง ไกร เรายงอยากใ ห ใคร ใคร ความสขยงกลบมาหาเรา

ป.พ.,ของวเศษเกรยงไกร เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบคว ามส ขก บข อง ว เศษเ กร ยง ไ กรความหมายโดยตรงของของวเศษเกรยงไกร

ความสขยงกล บมาหาเราเปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ ความสข ซงเ ป นนามธรรมยอม

มอบกลบคนผใหความหมายโดยรวมของเน อเ พลง

แลวผ รบจะนอบกลบคนให

. แนวคดเกยวก บป ญญา ในทา งธรรม สะทอนใหเหนวา ปญญาในทางธรรมชวยใหมนษยเขาใจเรองราวต าง ๆ ได อย างถ กต อง ช ดเ จน และชวยชแนะหนทางในการดาเนนชวตใหแกมนษย ดงน

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ปญญาในทางธรรมชวยใหมนษยเขาใจเรองราวต าง ๆ ได อย างถกตองชดเจน

เปรยบปญญาเหมอนดงดวงตาทมอง เ ห นไ ด เหตการณเปลยนพล กไ ปแต ตาแจมชดใจหรอพรน

(ดวงตาแหงปญญา : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม ,ดวงตาทมอง เ ห นไ ด ,ตาแจมชด เปนภาพพจนอปมาทเปร ยบป ญญา ก บดวงตาความหมา ย

โดยตรงของดวงตาคอ

ความหมาย โดยนยทตองการสอคอ ปญญาชวยใหมนษยเขาใจเรอง ราวต าง ๆ ได อย างถ กต องชดเจน

. แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ธรรมะเปนแสงสวางแหงปญญาทส องสว างหนทางในการดาเนนชวตแกมนษย

ทาไมหวงผล รบแบก ไมแขงชงดเดนถอมตนกลมกลนนาพากวางไกล ประภาคารสองแสงนาทศทาง

(มงปรารถนา : พระอาจารยจ กง ) (เพลงธรรม เลม ,ประภาคารสองแสง เปนภาพพจนสญลกษณ ความหมายโดยตรงของประภาคารคอ

กระโจมไฟทเปนสงก อสร าง มลกษณะหอสงต งอย กลางทะเ ลทาหนาทตามไ ฟฉายแสงสว างไว บนยอดประภาคารเพอ สงสญญาณแกนกเดนเรอ (ราชบณฑตยสถาน, , หนา ) ความหมายโ ดยน ยทต องการส อคอ ธรรมะ เปนแสงสวางแหงปญญา ชวยช แนะ เปนหลกการดาเนนชวตทด แกมนษย

ถงเวลาเปลยนไ ป เชนน กาวเทาเดนตอไป ไมคดจะเปนอนไ ป ปฏบตดวยเขาใจสจจะแหงธรรม ใชดวยใจญาณ แสงจะคอยเปดทาง

(หวใจดงตะเ ก ยง พร ะนาจา) (เพลงธรรม เลม , หนา )ตะเกยง เปนภาพพจนอปมาเปรยบจตทม ธรรม ะไมเคยเปลยนก บตะเ ก ยง ทม แส งสวาง

ตลอดเวลา ความหมายโดยตรงของตะเกยงคอ ดวงไฟทใหแสงสวางอยเสมอ ความหมายโดยนยทตองการสอคอ จตทมปญญาแหงธรรมนาแนวทางการดาเนนชวต จงประพฤตปฏบตตนเปนคนดมคณธรรมโดยไมเปลยนแปลง

แสงจะคอยเปดทาง เปนภาพพจนบคลาธษฐานคอ แสง ซงเ ป นร ปธรรม แสดงกรยาจะคอยเปดทาง ความหมายโดยนยทต องการส อคอ ปญญาแหงธรรมในจตจะชแนะหนทางการดาเนนชวตทดใหแกมนษย

. แนวคดเกยวก บการบ าเ พ ญธรรม สะทอนใหเหนวา ผบาเพญตองละวางเรองราวต าง ๆและมความสมาเ สมอใ นการบ าเ พ ญ ดงน

การละวางเรองราวต าง ๆ เปนพ นฐาน ของการฝกจตผ บาเพญ การบาเพญใจ มากมายควรรละเปนทน ฝกใจมดลยตนปลายเสมอมจดหมาย

เปนทพหนารด ละหมองส น

ทน เปนภาพพจนอปลกษณเปรยบการร จกการละ(วาง)กบทน ความหมายโดยตรงของทนคอ ๆ ความหมายโดยนยทตองการสอค อ พ นฐานจ ตของผ บาเพญธรรมตองร จกการละวางเรองราวต าง ๆหรอลดละความตองการ

. แนของผบาเพญ

การบาเพญใจ มากมายควรร ละเปนทน ฝกใจมดลยตนปลายเสมอมจดหมายเปนทพหนารด ละหมองส น

(พรอมหรอไม : พระนาจา) (เพลงธรรม เลม , หนา )ทพหนารด เปนภาพพจนอปลกษณเปรยบความสมาเ สมอใ นการบ าเ พ ญธรรมอยางม

จดหมายกบทพหนารด ความหมายโดยตรงของทพหนารด คอ กองทพทอย แนว หน าออกร บก อนกองทพอน ๆ ารบาเพญเปนเรองแรกใ นการฝกฝนใจของผ บาเพญ

บทสรปจากการวเคราะหภาพพจนทใช ในวรรณก ร รมเ พลงของอน ตตร

มมากทสดค อ ภา พพจน อปมา และแนวคดทปร ากฏใ นภา พพจน ไดแก แนวคดเกยวก บจ ตมน ษย สะทอนใหเหนวา จตมนษยเตมไปดวยกเลสตณหา ทาใหมนษยดาเนนชวตทไม ถ กต องตามท านองคลองธรรม

แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า อตตาจะทาใหมนษยไมรบฟงความคดเหนผ อนสงต าง ๆ ในโ ลกน และสะทอนใหเหนวา กาลเวลาเมอผ านไ ปแล วไมอาจหวนยอนคนไดอก แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า ลาภยศชอเ ส ยง ทมน ษย ไดมาน นไมคงอย กไมอาจนาสงเหลานตดตวไปได แนวคดเกยวก บการเ ว ยนว ายตายเ ก ด สะท อนใ ห เห นว ามนษยตองเวยนวายตายเกดบนโลกนเพราะการกระทาของตนเอง แนวคดเกยวก บโ ทษข องการใช อารมณ สะทอนใหเหนวา เพราะทาใหมนษยทารายหรอทาลายสงต าง ๆ ใหพนาศได และทาใหจตมนษยตดอยในเรองของ โลกยวสย แนวคดเกยวก บการด าเ น นช วต สะท อนใ หเหนวา มนษยสามารถเลอกทาตนใหเปนคนดมคณคาหรอเปนคนชวทไร ค ณค า การยดธรรมะเปน

หลกในการดาเนนชวตจะชวยใหสามารถฝาฟนอปสรรคชวตไปไดดวยด หากดาเนนชวตผดพลาดตองคดแกไข แนวคดทสะท อนใ ห เห นว า มน ษย ควรอย รวมก นอย างม ไมตรจตตอกน ไมเอารดเอาเปรยบกน ไมทารายหรอทาลายกน แนวคดเกยว ก บกร รม สะ ทอนใหเหนวา กรรมยอมสนองผ กระทา แนวคดเกยวก บความท กข สะทอนใหเหนวา ทกขของมนษยเกดจากการไมร จกพอ และไมมใครหลกเลยง ความ ทกขทเก ดจากการเ ก ดแก เจ บตาย ได อยางไรกตามความทกขกเปนบทเรยนสอนใจไมใหทาผดซ าอ ก แนวคดเกยวก บป ญญา ในทางธรรม สะทอนใหเหนวา ปญญาในทางธรรมชวยใหมนษยเขาใจเรองราวต าง ๆ ได อย างถ กต อง ช ดเ จน และชนาหนทางในการดาเนนชวตใหแกมนษย และมความสมาเ สม อในการบาเพญธรรม ทได จากแนวคดในการใชภาพพจนของเพลงอนตตรธรรมมความสอดคลองกบความเชอใ น ทางพทธศาสนาหลายประการ เชน

แนวคดเกยว ก บเรอง ของทวารท งห า ซงทาใหจตถกกเลสครอบงา จนจตรอนรมขนมวกสอดคลองกบเรอง ของ อายตนะ แนวคดเกยวก บกร รม กสอดคลองกบเรอง กฎแหงกรรมมความเทยง ตร งไม ล าเ อ ยง เ ห นแก หน าผ ใด อานวยผลใหแกบคคลทกคนตามลกษณะแหงการกระทา(สทธวงศ ตนตย แนวคดเกยวก บสจธรรมแหงชวต กสอดคลองกบคาสอนในเรองไตร ล กษณ อนไ ด แก อนจจตาคอ ความไมเทยง ทกขตาคอ ความเปนทกข อนตตาคอ ความไมมตวตนทแท จร ง (สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชร ญาณวโรรส, , แนวคดเกยวก บการเ ว ยนว ายต ายเกดกสอดคลองกบหลกสงสารวฏโดยทศนะของพทธศาสนาอธบายไววาการตายมใชความส นส ดแห งช ว ต แต เป นเ พ ยงการสลายแหงนามรปแลว พลงของแรงกรรมกจะทาใหเกดนามรปใหมตอไป ไมขาดสายจนกวาจะสามารถตดอวชชา ตณหา อปาทานได (สทธวงศตนตยาพศาลสทธ, หนา ) แนวคดเกยวก บความทกขสะทอนใหเหนวา ความไมร พอทาให

เกดทกข กสอดคลองกบคาสอนในเรอง ของ ความทกขอยางหยาบ(อกสองประเภทคอ ทกขอยางกลาง ทกขอยางละเอยด) ทเก ดจากคว ามโ ลภ โกร ธ หลง ร นแร งแนวคดเกยวก บความสขทได มา จากการให กสอดคลองกบเรองของเ มตตา ทเปนหนงในทศบา รม

ผลจากการวเคราะหขางตนสะทอนใหเหนวา การใชเพลงธรรมะกลอมเกลาผ ฟงกเปนวธการหนงท นาสนใ จ เพราะเพลงมทานองการรอง มเสยงดนตรประกอบชวยทาใหผ ฟงเพลดเพลนไมร สกตนวากาลงถกอบรมจตโดยตรง ทาใหฟงซ า ๆ ได หลายคร งโดยไ ม ร สกเบ อ การฟงเพลงธรรมะบอยครงจะท าให จตซ มซ บหล กธรรมค าสอนไ ด โดยไ ม รต ว และถ ามนษยเรยนร อยางเขาใจในแนวคดดงกลาวขางตนน แล วและสามารถประพฤตปฏบตตามได กจะชวยยกระดบจตใจตนเองใหสงข นทาใหสามารถดาเนนชวตในลกษณะททวนกร ะแสส งคม ปจจบน ซงเตมไปดวยการเอารดเอาเปรยบ

การแกงแยงชงดชงเดน การเขนฆาทาลายลางเพอร กษา ผลปร ะโ ยชน ของ ตนเ อง ดวยจตทตดอยในโลภะ โทสะ โมหะ อยางไรขอบเขต จงนาจะมคาถามวาจตของตนดวยหลกธรรมคาสอนตามแนวทางของศาสพฒนาวตถ ไมเปนเพยงสาวกของพระ

เชงอรรถ

เชงอรรถ งานวจยน ได รบท นอ ดหน นการว จยจากเ ง นง บปร ะมาณร ายไ ด ปร ะจ าป จากคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

เชงอรรถ อาจารยประจา สาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาและคตชนวทยา คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร

บรรณานกรม

กลมศกษาอนตตรธรรม. กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. (ม.ป.พ.). . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. (ม.ป.พ.). . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. . กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.กลมศกษาอนตตรธรรม. กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.จนเจ นฟง . (แปลและรวบร วม) . ธรรมบทสาหรบผ บรรยาย.กรงเทพฯ: กลมพฒนาเพอ

ฟนฟ ธรรมญาณ.คณาจารยแหงโรงพมพเลยง เ ช ยง . . กรงเทพฯ:โรงพมพเลยง เชยง.คณาจารยแหงโรงพมพเลยง เ ช ยง . กรงเทพฯ:

โรงพมพเลยง เ ช ยง .ชชวด ศรลมพ. อปลกษณตามแนวคดของทฤษฎภาษาศาสตรปารชาน. วารสารคณะ

ศลปศาสตร, ม.ค.-ม.ย., -

วทยานพนธ อ.ม., จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.สนทรยภาพในภาษาไทย. (พมพคร งท ). กรง เทพฯ: เคลดไ ทย.

สญลกษณมงคลจน. กรงเทพฯ: สรางสรรคบ ดส.ความเปรยบในวรรณกรรมแปลพงศาวดารจน. พษณโลก:

วทยานพนธ ศศ.ด. คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.กรงเทพฯ:

นานมบ คสพบลเคชนส .

กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาว นวโกวาท

กรงเทพฯ: โรงพมพแหงมหามงกฎราชวทยาลย.สรวรณ (นามแฝง). .กรงเทพฯ: สานกพมพสขภาพใจ.

หลกพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ: ธรรมสภาและสถาบน

บนลอธรรม.เทพมงคลของจน. กรงเทพฯ: เตาประยกต.

อเนก ชางนอย. ). วถอนตตรธรรม. กรงเทพฯ: สถานธรรมไทอน.