1

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ลาไย ชอสามญ Longan (ลองแกน) (มกเขยนผดเปน “ลาใย“) ลาไย ชอวทยาศาสร Dimocarpus longan Lour. (ชอพองวทยาศาสตร Euphoria longan (Lour.) Steud.) จดอยในวงศเงาะ (SAPINDACEAE) ผลไมเพอสขภาพชนดนเปนทนยมรบประทานอยางมากในบานเรา โดยจงหวดทปลกมากทสดคอจงหวดลาพน สาหรบประเทศทปลกมากทสดเหนจะเปนประเทศจนทมการปลกลาไยมาถง 26 สายพนธ แตทนยมปลกในบานเราจะแบงออกเปน 5 พวก ชนดแรกคอ ลาไยกะโหลก ซงเปนพนธฎทมผลใหญ เนอหวานอรอยซงกจะแบงแยกยอยไปอกหลายสายพนธ เชน สชมพ อดอ อแดง อดา เปนตน สวนจาพวกท 2-5 กคอ ลาไยกระดก ลาไยสายนาผง ลาไยเถา ลาไยขาว และลาไยธรรมดา ลาไยประกอบดวยวตามนและแรธาตตาง ๆ ทมประโยชนตอรางกาย เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ธาตแคลเซยม ธาตฟอสฟอรส ธาตโซเดยม ธาตโพแทสเซยม ธาตทองแดง ธาตเหลก วตามนซ วตามนบ 12 เปนตน สวนในดานสรรพคณ ลาไยใชเปนยารกษาโรคไดแก เปนยาแกทองรวง รกษาโรคมาลาเรย บรรเทาอาการรดสดวงทวาร เปนตน ขอมลเพมเตม http://www.ndoae.doae.go.th/article2010/longan/longan_intro.html http://www.doa.go.th/hrc/cmroyal/index.php?option=com_content&view=article&id=218&Itemid=109

2

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สรรพคณของลาไย 1. ลาไย ใชรบประทานสดเปนผลไมในยามวาง อรอยมาก ๆ 2. นาลาไยชวยเพมความสดชนใหแกรางกาย 3. ใชทาเปนอาหารกได เชน ขาวเหนยวเปยกลาไย ลาไยลอยแกว วนลาไย เปนตน 4. ลาไยเปนผลไมทใหพลงงานสงมาก เนองจากมนาตาลหรอคารโบไฮเดรตในปรมาณมาก 5. ลาไยมวตามนซทมสวนชวยในการบารงผวและเปนสารตอตานอนมลอสระ 6. ลาไยมวตามนบ 12 ทมสวนชวยในการบารงประสาทและสมอง 7. ลาไยมธาตแคลเซยมสง มสวนชวยในเรองของทาใหกระดกและฟนแขงแรง 8. ลาไยมธาตฟอสฟอรสทมสวนชวยบรรเทาอาการปวดจากขออกเสบได 9. ลาไยมธาตโซเดยม ชวยใหเสนประสาทและกลามเนอทางานไดอยางเปนปกต 10. ลาไยมธาตโพแทสเซยมทชวยใหมสตปญญา จตใจราเรงแจมใส โดยการสงออกซเจนไปเลยงทสมอง 11. ลาไยมธาตเหลกซงชวยปองกนอาการออนเพลยของรางกาย 12. ลาไยมแรธาตทองแดงทมสวนชวยใหรางกายมพลงงาน โดยการชวยใหรางกายดดซมธาตเหลกไดอยางม

ประสทธภาพ 13. ชวยใหหลบสบายและชวยในการเจรญอาหาร 14. ชวยรกษาอาการหวด ดวยการนาใบมาชงกบนารอนดม 15. ชวยรกษาโรคมาลาเรย ดวยนาใบสดประมาณ 20 กรม นา 2 แกวผสมเหลาอก 1 แกว นามาตมรวมกน

ใหเดอดจนเหลอนา 1 แกวแลวนามากน 16. ชวยรกษาแผลเนาเปอย บรรเทาอาการคน ดวยนาเมลดไปเผาใหเปนเถาแลวนามาทา 17. ชวยรกษาอาการทองรวง ดวยการนาเปลอกของตนทมสนาตาลออนใชตมเปนยา 18. ชวยรกษาโรครดสดวงทวาร ดวยการนาใบลาไยมาชงกบนารอนดม 19. ใชเปนยาแกโรคตาง ๆ ทเกยวกบหนอง ดวยการนาใบสดประมาณ 20 กรมไปตมกบนาดม 20. แกปญหาอาการตกขาว ดวยการนารากมาตมนาหรอเคยวใหคนผสมกน 21. ชวยขบพยาธเสนดาย ดวยการนารากมาตมนาหรอเคยวใหคนผสมกน 22. ชวยรกษาปสสาวะขด ดวยการนาเมลดมาทบใหแตกแลวตมนากน แตตองลอกเปลอกสดาออกกอน 23. ดอกลาไยใชเปนยาขบปสสาวะ สลายกอนนวในไตได 24. แกอาการวงเวยนศรษะออนเพลย เพมความสดชน ดวยนาเปลอกผลทแหงแลวมาตมนากน 25. ชวยรกษาแผลหกลม โดนมดบาด ดวยการใชเมลดบดเปนผงแลวนามาพอกหามเลอด จะชวยแกปวดได

ดวย แตตองเอาเปลอกสดาออกกอน 26. ชวยรกษาแผลไฟไหมนารอนลวก ดวยการนาเปลอกผลทแหงแลวมาเผาเปนเถาหรอบดใหเปนผงแลว

นามาโรยทบาดแผล 27. ชวยรกษาแผลมหนอง สมานแผล หามเลอด แกปวด ดวยการนาเมลดมาตมหรอบดเปนผงนามา

รบประทาน 28. ชวยรกษากลากเกลอน ดวยการใชเมลดชบนาสมสายชทหมกดวยขาวแลวนามาถ แตทงนตองลอก

เปลอกสดาออกกอน 29. ชวยรกษาแผลเรอรงและมหนอง ดวยการนาเมลดไปเผาเปนเถา แลวนามาผสมกบนามะพราวทา

บรเวณทเปน 30. เปนยาบารงมาม เลอดลม หวใจ บารงรางกาย นอนไมหลบ อาการออนเพลย ดวยนาเนอหมเมลดมา

ตมนากนหรอนามาแชกบเหลา 31. ลาไยอบแหงมสารตอตานอนมลอสระทชวยยบยงสารกอมะเรง

3

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

32. ชวยลดอนมลอสระในเมดเลอดขาว 33. ลาไยมสารออกฤทธทชวยฆาเซลลมะเรงลาไสใหญได 34. มสารชวยลดการเสอมสลายจากขอเขา 35. มความเปนไปไดวาในอนาคตอาจนามาใชในการรกษาโรคมะเรง เพราะไมมผลขางเคยง จะทาใหลด

ขนาดการใชยาหรอเคมบาบดลงไดมาก 36. ลาไยแหงมสวนชวยยบยงการสรางเมดสผวไดดกวาการใชสารเคม 37. ลาไยสามารถนามาแปรรปไดหลากหลาย เชน การบรรจกระปอง ลาไยอบแหง นาลาไย เปนตน 38. เนอไมสแดงของตนลาไยมกนยมนามาใชเปนเครองประดบ

สวนลาไย

การปลกลาไยในประเทศไทย พนทปลกลาไยสวนใหญอยภาคเหนอ ซงอาจกลาวไดวา ภมประเทศและภมอากาศเหมาะสาหรบการปลกลาไยเปนอนมาก โดยเฉพาะอยางยงบรเวณจงหวดเชยงใหม และจงหวดลาพน สามารถสรางรายไดแกเกษตรกรไดอยางดยง และดานเทคโนโลยการปลกและผลตเขาเสรมและพฒนาไปสการผลตอยางจรงจง จงไดมการขยายผลการสงเสรมการปลกและผลตไปสพนทในจงหวดอนๆ ดวย รวม 36 จงหวดของประเทศไทย พนทรวม 423,618 ไรและมแนวโนมเพมพนทมากยงขน

4

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สงแวดลอมทเหมาะสม ดน ลาไยสามารถขนไดดในดนแทบทกชนด แมกระทงดนลกรงแตดนทลาไยชอบมาก คอดนรวนปนทราย และดนตะกอน ซงเกดจากตะกอนกรวด หน ดน ทราย อนทรยวตถทนาพดพามาเกดการทบถมของอนทรยวตถ ซงจะสงเกตไดจากตนลาไยทปลกตามทราบลมแมนาปง ในเขตจงหวดเชยงใหม ลาพน เจรญงอกงามและใหผลผลตด ดนทปลกลาไยควรมหนาดนลก การระบายนาด สาหรบคาของความเปนกรด-ดาง (pH) เทากบ 6 อณหภม โดยทวไปลาไยตองการอากาศคอนขางเยน อณหภมทสามารถเจรญเตบโตไดอยระหวาง 4 - 30 องศาเซลเซยส และตองการอณหภมตา (10 - 20 องสาเซลเซยส) ในฤดหนาว ชวงหนงคอประมาณเดอนพฤศจกายนถงมกราคมเพอการออกดอก ซงจะสงเกตวาถาปไหนอากาศหนาวเยนนานๆ โดยไมมอากาศอบอนเขามาแทรกลาไยจะมการออกดอกตดผลด นาและความชน นาเปนสงจาเปนในการเจรญเตบโตของตนลาไยในแหลงปลกลาไย ควรมปรมาณนาฝนอยในเกณฑเฉลยประมาณ 1,250 มลลเมตรตอป และควรมการกระจายตวของฝนดประมาณ 100 - 150 วนตอป แตอยางไรกตามในบางชวงลาไยตองการนานอย คอในชวงกอนออกดอกแตในชวงออกดอกตดผลลาไยตองการนามาก แสง แหลงปลกลาไยตองโลงแจง มแสงแดดสองตลอดเวลา พนธลาไย จากเอกสาร “เลาขานตานานลาไย” ประยงค จงอยสข (2541 : 1 - 2) เลาวา จงหวดลาพนและจงหวดเชยงใหม เปนแหลงทปลกลาไยพนธดมากทสดในประเทศไทย กาเนดลาไยพนธดหรอทชาวบานเรยกวา “ลาไยพนธกะโหลก” ลาไยเทาทพบในประเทศไทยแบง 4 กลม คอ ลาไยปา ลาไยพ น เม อ ง ( ล า ไยกระด ก ) ล า ไย พนธ ด ( ล า ไยกะโหลก ) และ ลา ไย เคร อ ( ล า ไยชลบ ร ) ลาไยพนธพนเมองเปนลาไยทมผลเลก ออกผลดกเปนพวงมหลากหลายชนดแตเรยกรวมๆ กนวาลาไยเมอง (ลาไยพนธพนเมอง, ลาไยกระดก) พบเหนอยทวไปในภาคเหนอและเหลอนอยเตมทเพราะไมนยมปลกและไมมราคา ลาไยทนยมปลกมากทสดในขณะนคอ ลาไยพนธกะโหลก กลมลาไยอดอ หรอถาจะเรยกแบบเมองเหนอกตองเรยกวา พนธอดอ ซงไมใชคาหยาบคายอะไร พชพนธใดทเปนพนธเบาออกกอนเขา ภาษาเหนอจะเรยกวา พนธดอ ทงนน พนธลาไยทพบในปจจบนอาจแบงได 2 ชนด ตามลกษณะการเจรญเตบโต ลกษณะผล เนอ เมลด และรสชาต คอ 1. ลาไยเครอหรอลาไยเถา มลาตนเลอยคลายเถาวลย มผลเลก เมลดโต เนอผลมกลนคลายกามะถน ปลกไวเปนไมประดบมากกวารบประทาน 2. ลาไยตน แบงออกเปน 2 ชนด คอ 1) ลาไยพนธพนเมอง 2) ลาไยกะโหลก มอยหลายพนธ ดงน 1) พนธดอ หรออดอ เปนลาไยพนธเบา คอออกดอกและเกบผลกอนพนธอน ชาวสวนนยมปลกมากทสด ราคาด เปนพนธทเจรญเตบโตด โดยเฉพาะในดนอดมสมบรณ และมนาพอเพยง ทนแลงและทนนาไดดปานกลาง พนธดอแบงตามสของยอดออนได 2 ชนดคอ * อดอยอดแดง เจรญเตบโตเรวมากเมอเปรยบเทยบกบอดอยอดเขยว ลาตนแขงแรงไมฉกหกไดงาย เปลอกลาตนสนาตาลปนแดง ใบแบนสแดงปจจบนดอยอดแดงไมคอยนยมปลก เนองจากออกดอกตด

5

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ผลไมด และเมอผลเรมสกถาเกบไมทนผลจะรวงเสยหายมาก * อดอยอดเขยว มลกษณะตนคลายอดอยอดแดง แตใบออนเปนสเขยว ออกดอกตดผลงาย แตอาจไมสมาเสมอ นอกจากนลาไยพนธอดอยงแบงตามลกษณะของกานชอผลได 2 ชนด คอ อดอกานออน เปลอกของผลจะบาง และอดอกานแขง เปลอกผลจะหนาผลขนาดคอนขางใหญ ทรงผลกลมแปน เบยวยกบาขางเดยว ผวสนาตาล มกระหรอตาหาง สนาตาลเขม เนอคอนขางเหนยว สขาวขน เมลดขนาดใหญปานกลาง รปรางแบนเลกนอย

ผลลาไยพนธอดอ

2) พนธชมพหรอสชมพ เปนลาไยพนธกลาง มรสชาตด นยมรบประทาน ทรงพมตนสงโปรง กงเปราะหกงาย การเจรญเตบโตด ไมทนแลง เกดดอกตดผลงายปานกลาง การตดผลไมสมาเสมอ ชอผลยาว ผลขนาดใหญปานกลาง ทรงผลคอนขางกลม เบยวเลกนอย ผวสนาตาลอมแดง ผวเรยบ มกระสคลาตลอดผล เปลอกหนา แขงและเปราะ เนอหนาปานกลาง นมและกรอบ สชมพเรอๆ ยงผลแกจดสของเนอยงเขม เนอลอน รสหวาน กลนหอม เมลดคอนขางเลก

ลาไยพนธชมพหรอสชมพ

6

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3) พนธแหว หรออแหว เปนลาไยพนธหนก ลาตนไมคอยแขงแรง เปลอกลาตนสนาตาลปนแดงเขยว เปนพนธทเจรญเตบโตดมาก ทนแลงไดด พนธแหวแบงไดเปน 2 ชนด คอแหวยอดแดงและแหวยอดเขยว ลกษณะแตกตางกนทสของใบออนหรอยอด แหวยอดแดงมใบออนเปนสแดง แหวยอดเขยวมใบออนหรอยอดเปนสเขยว เกดดอกและตดผลคอนขางยากอาจใหผลเวนป ชอดอกสน ขนาดผลในชอมกไมสมาเสมอกน ผลขนาดใหญหรอปานกลาง ทรงผลกลมและเบยว ฐานผลบม ผวสนาตาล มกระสคลาตลอดผล เปลอกหนา เนอหนาแนน แหงและกรอบ สขาวขน รสหวานแหลม กลนหอม มนาปานกลาง เมลดขนาดคอนขางเลก แหวยอดแดงจะออกดอกงายกวาแหวยอดเขยว และมเนอสคอนขางขนนอยกวา และมปรมาณนามากกวาแหวยอดเขยว

ลาไยพนธแหว หรออแหว 4) พนธเบยวเขยวหรออเบยวเขยว เปนลาไยพนธหนกเจรญเตบโตด ทนแลงไดดแตมกออนแอตอโรคพมไมกวาด เกดดอกยาก มกเวนป ชอผลหลวม สของผลเมอมขนาดเลกสเขยวพนธเบยวเขยว แบงไดเปน 2 ชนด เบยวเขยวกานแขง (เบยวเขยวปาเสา) และเบยวเขยวกานออน (เบยวเขยวปาแดด) เบยวเขยวกานแขงใหผลไมดกแตขนาดผลใหญมาก แตตดผลนอยไมคอยนยมปลก สวนเบยวเขยวกานออนใหผลดกเปนพวงใหญ ผลมขนาดใหญ ทรงผลกลมแบนและเบยวมากเหนไดชด ผวสเขยวอมนาตาล ผวเรยบ เปลอกหนาและเหนยว เนอหนาแหงกรอบลอนงาย สขาว มนานอย รสหวานแหลม กลนหอม เมลดคอนขางเลก

พนธเบยวเขยวหรออเบยวเขยว

7

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

5) พนธใบดาหรออดาหรอกะโหลกใบดา เปนลาไยพนธกลาง ออกดอกตดผลสมาเสมอเจรญเตบโตดมาก ทนแลงและนาไดด ขอเสยคอ ผลโตเตมทจะเลกกวาพนธอนๆ มผลขนาดใหญปานกลาง คอนขางกลม แบนและเบยวเลกนอย ผวสนาตาล ผวขรขระ เปลอกหนาและเหนยว ทนทานตอการขนสง เนอหนาปานกลาง สขาวครม รสหวาน เมลดขนาดเลก รปรางคอนขางยาวและแบน 6) พนธแดงหรออแดงกลม เปนลาไยพนธกลาง ผลกลม เนอมกลนคาวคลายกามะถน ทาใหคณภาพไมคอยด การเจรญเตบโตดปานกลาง ไมทนแลง และไมมนาขงจงลมงาย มกยนตายเมอเกดสภาพนาขง หรอปทตดผลดก พนธแดงแบงไดเปน 2 ชนด คอ แดงเปลอกหนา และแดงเปลอกบาง พนธแดงเกดดอกและตดผลงาย ตดผลคอนขางคงท ผลขนาดใหญปานกลาง ขนาดผลคอนขางสมาเสมอ ทรงผลกลม ผวสนาตาลอมแดง ผวเรยบ เปลอกบาง เนอหนาปานกลาง สขาวครมเนอเหนยว มนามากจงมกแฉะ เมลดรปรางปอม จกใหญมาก แดงเปลอกหนามขนาดผลใหญกวา เปลอกหนากวา เนอหนากวา สวนลกษณะอนๆ คลายคลงกน 7) พนธอเหลองหรอเหลอง มทรงพมคอนขางกลม ออกผลดก กงเปราะจงหกงายเมอมผลดกมากๆ ผลคอนขางกลม เนอสขาวนวล เมลดกลม 8) พนธพวงทอง เปนพนธทชอดอกขนาดใหญกวาง ผลทรงคอนขางกลมและเบยวเลกนอย ผวสนาตาลมกระสนาตาล เนอหนา กรอบ สขาวครม รสหวาน เมลดขนาดปานกลางและแบน 9) พนธเพชรสาครทวาย จดวาเปนลาไยพนธทวายคอ สามารถออกดอกมากกวาหนงครงตอป มใบขนาดเลก เรยวแหลม ออกดอกและใหผลผลตปละ 2 รน คอ รนแรกออกดอกราวเดอนธนวาคม - มกราคม และเกบผลไดประมาณเดอนพฤษภาคม - มถนายน รนทสองออกดอกราวเดอนกรกฎาคมถงสงหาคม เกบเกยวผลไดในเดอนธนวาคม – มกราคม ผลกลม เปลอกบาง เนอมสขาวฉานา 10) พนธปมาตนโคง มผลสวยมาก ขนาดใหญ สเขยวใหผลดก แตคณภาพและรสชาตไมด กลนคาว ปจจบนพนธนลดลงเปนอยางมาก คงมแตสวนเกาๆ ซงมเพยงบางตนเทานน 11) พนธตลบนาค ผลขนาดใหญ คอนขางกลม ผวเปลอกเรยบ เนอหนา สขาวใส เมลดเลก รสไมคอยหวานจด

การปลกลาไย การเลอกพนทปลกลาไย 1.การเลอกพนท ลาไยเปนพชทเจรญเตบโตในดนแทบทกชนด แมกระทงดนลกรง แตดนปลกทใหลาไยมการเจรญเตบโตไดด คอดนรวนปนทรายและดนตะกอน ซงเกดจากตะกอนดนกรวด

8

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

หน ดน ทราย อนทรวตถทนาพดมาเกดการทบถมของอนทรยวตถ สงเกตไดจากตนลาไยทปลกตามทราบลมรมแมนาปง นาใตดนสงในเขตจงหวดลาพน และเชยงใหม มการเจรญเตบโตและใหผลผลตด ดนปลกลาไยควรมคาความเปนกรดดางของดน(pH)อยในชวง 5.0-7.0 มหนาดนลกระบายนาด ดงนนกอนทาการปลกลาไยควรศกษาคณสมบตของดน เชน โครงสรางของดน เนอดน และความอดมสมบรณของดน เพอใชเปนแนวทางในการจดการธาตอาหารลาไยอยางมประสทธภาพ 2. แหลงนา นาเปนสงจาเปนตอกาเจรญเตบโตของลาไย การผลตลาไยเพอใหไดคณภาพตองมนาในปรมาณทเพยงพอตลอดฤดกาล นอกจากนควรทาการศกษาคณสมบตของนาและวธการจดการนาทมประสทธภาพเหมาะสาหรบการผลตลาไย 3. สภาพภมอากาศ ปจจยสภาพภมอากาศทมบทบาทสาคญตอการเจรญเตบโตของลาไย ไดแก 3.1 อณหภม โดยทวไปลาไยตองการอากาศคอนขางเยน อณหภมทสามารถเจรญเตบโตไดอยระหวาง 4-30 องศาเซลเซยส และตองการอณหภมตา 10-22 องศาเซลเซยส ในชวงฤดหนาว เดอนพฤศจกายน ถงมกราคม เพอสรางตาดอก ซงในปทมอากาศเยนระยะเวลานานโดยไมมอากาศอนแทรก ลาไยจะออกดอกตดผลด แตถามอณหภมไมตาพอ ตนลาไยจะออกดอกนอยหรอไมออกดอก 3.2 แสง การเจรญเตบโตของลาไยจาเปนตองไดรบแสงอยางเพยงพอ ดงนนการปลกลาไยจงควรปลกในทโลง ในสภาพพนททมปรมาณแสงนอยซงอาจเกดจากการบงแสงของเมฆ หรอเกดฝนตกตดตอกนหลายวน มกทาใหตนลาไยชะงกการเจรญเตบโต สวนในสภาพทมความเขมแสงสงมกเกดปญหาทาใหผวของผลลาไยเปนสนาตาลเขมจาหนายไดราคาตกตา 3.3 ปรมาณนาฝนและความชนสมพทธ แหลงปลกลาไยควรมปรมาณนาฝนอยในชวงประมาณ1000 – 200 มลลเมตรตอป และควรมการกระจายของฝนประมาณ100-150 วนตอปในแหลงปลกทมปรมาณฝนตกนอย ควรจดหาแหลงนาและระบบชลประทานใหเพยงพอและเหมาะสม 3.4 ระดบความสงของพนท ลาไยสามารถปลกไดดในทราบลมจนถงพนทสงกวาระดบนาทะเล1000 เมตร 4. การตลาด กอนการเรมตนสรางสวนลาไยผดาเนนการตองมนใจวาในพนทนนมตลาดรองรบผลผลตทงในแปรรปและผลสด พนทปลกลาไยไมควรอยหางจากจดรบซอมากเกนไป เพราะจะทาใหตนทนในการขนสงสงทาใหไมสามารถแขงขนไดในระยะยาว 5. การคมนาคมขนสง การเลอกสรางสวนลาไยในพนททมความสะดวกในการตดตอสอสารและการจาหนายผลผลต นอกจากจะชวยลดตนทนคาใชจายในการเดนทางยงชวยใหการขนสงผลผลตไปจาหนายยงแหลงรบซอทาไดรวดเรวมการสญเสยของผลผลนอยลง 6. แรงงาน การปฏบตงานภายในสวนลาไยจาเปนตองมแรงงานทงแรรงงานประจาและแรงงานชวคราวตองทางานเรงดวนในบางชวง เชน ชวงเกบเกยวผลผลต การตดแตงกง เปนตน แหลงปลกลาไยทมแรงงานทเพยงพอ และมความชานาญจะชวยลดตนทนการผลตลงไดมาก นอกจากนควรมการฝกฝนแรงงานใหมความรและทกษะเพอชวยแบงเบาภาระใหกบเจาของสวน

9

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การเลอกตนพนธลาไย

จากคากลาวทวา “การเลอกไมผลพนธดมชยไปเกอบครง” การสรางสวนลาไยเพอใหตนลาไยมใหผลผลตทมคณภาพ ควรเลอกซอตนลาไยจากแหลงทนาเชอถอได มการผลตจากตนพนธทมพอแมสมบรณ แขงแรงสามารถตงตวไดเรวทสาคญควรควรไดจากตนพนธทมประวตการออกดอกตดผลสมาเสมอ ผลมขนาดใหญ การคดเลอกลาไยควรคานงถงระบบรากทแขงแรง เชน การปลกตนลาไยกงเสยบหรอการเสรมรากกบตนกงตอนหลงปลก (พาวนและคณะ, 2547)

การเตรยมพนทปลก 1) การเตรยมพนทปลกลาไยในทลม พนทลมสวนมากเปลยนจากพนทนาเปนสวนลาไย ลกษณะพนทนนมกมนาทวมขงในชวงฤดฝน สภาพดนเปนดนเหนยว มระดบนาใตดนสง จงตองขดรองแลวดนทขดขนมาถมใหเปนแปลงสงพอใหพนนาทวมขง แปลงปลกควรมความกวางประมาณ 6 - 8 เมตร รองนาระหวางแปลงกวางประมาณ 1 - 2 เมตร ลก 0.5 - 1.5 เมตร ถาตองการดนขนถมแปลงมากๆ กขดใหลก หลงจากขดเสรจควรปลอยใหดนยบตวสกระยะหนงจงทาการวางระยะปลก 2) การเตรยมพนทปลกลาไยในทดอน พนทดอนจะเปนพนทนาทวมไมถง เชน พนทปาเปดใหมหรอพนททใชปลกพชไร การเตรยมพนทดอนเพอทาสวนลาไยตองพจารณาถงปจจยเรองการใหนาแกตนลาไย ควรวางแผนและจดเตรยมหาแหลงนาไวใหพรอมสาหรบอนาคต พรอมทงปลกพชบงลม เนองจากพนทดอนโดยเฉพาะอยางยงทเชงเขาลมมกจะพดแรงจดถาไมมการปองกน อาจทาใหตนลาไยเกดการโคนลมเสยหาย นอกจากนในชวงหนาแลงควรทาแนวกนไฟไวรอบๆ สวน 3) ระยะปลก ระยะปลกของลาไยมขอพจารณา ดงน 3.1. ความอดมสมบรณของดน โดยปกตดนดมความอดมสมบรณสงตนลาไยยอมจะมขนาดลาตนและทรงตน ตลอดจนการแผกระจายของรากกวางกวาการปลกในดนไมสมบรณ นอกจากนถาเปนทลมระดบนาใตดนสง การระบายนาไมคอยดควรปลกระยะชด เพอใหไดจานวนตนตอพนทสง เนองจากลาไยทปลกในสภาพเชนนมกอายไมยน อาจเกบผลได เพยง 5 - 10 ป 3.2. ขนาดของทรงพม ลาไยมนสยการออกดอกตรงปลายกง เมอทรงพมชนกน บรเวณนนจะไมออกดอก และจะเจรญในดานความสงเนองจากแกงแยงแสง ทาใหตนสงไมสะดวกตอการเกบเกยวผลผลต 3.3. การจดการ ในกรณทตองการจะปลกระยะชดตองมการจดการทดเชน การตดแตงกงเพอควบคมทรงตน หรอตดตนเวนตน เมอทรงพมชนกน ระยะปลกทเหมาะสมของลาไยปกตจะอยระหวาง 8 - 12 x 8 - 12 เมตร แตถาตองใชประโยชนจากพนทใหมากควรปลกระยะชด ซงจะไดจานวนตนตอพนทสง อาจใชระยะ4 x 4 เมตร 5 x 5 เมตร หรอ 6 x 6 เมตร ลาไยจะเรมออกผลในปท 2 - 3 การปลกระยะชดใหผลผลตตอไรสงในระยะแรกและเมอทรงพมชนกนตองตดตนเวนตน จะไดระยะปลกเทากบ8 x 8 เมตร 10 x 10 เมตร หรอ 12 x 12 เมตร ตามลาดบ

10

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

4) การเตรยมหลมปลก ควรดสภาพความอดมสมบรณของดนเปนหลก ดนสมบรณการเตรยมกลมไมตองลก (หลมเลก) ดนทไมอดมสมบรณควรเตรยมหลมขนาดใหญ ถาพนทเปนทดนควรขดหลมใหกวางและลก แตถาเปนทลมอาจเตรยมหลมขนาดเลกหรออาจเอาดนจากทอนมากองใหเปนโคกใหมฐานกวางประมาณ 1.5 เมตร สงพนระดบนาสงสดขนไปอก 1 เมตร โดยทวไปขนาดของหลมกวาง x ยาว x สง เทากบ 0.3 x 0.3 x 0.3 เมตร ถง 1.0 x 1.0 x 1.0 เมตร เวลาขดหลมควรจะแยกดนชนบนและดนชนลางนาอนทรยวตถ เชน ปยหมก หรอปยคอกเกาๆ ประมาณ 1 บงก ผสมบนดนทขดขนมาและใสรอคฟอสเฟต หรอกระดกปนอก 100 กรม คลกเคลาดนกบปยใหเขากนด จากนนนาดนชนบนใสลงกนหลม และดนชนลางขนไวขางบน 5) การเลอกพนธปลก พนธทนยมปลกกนมากทสดในปจจบนคอ พนธอดอ รองลงมาไดแก พนธสชมพ แหวและเบยวเขยว การเลอกพนธทจะนาไปปลกนบวาเปนสงสาคญมาก จะตองคดเลอกกงพนธจากตนทออกดอกตดผลสมาเสมอและปราศจากโรคโดยเฉพาะอยางยงโรคพมไมกวาด ซงโรคนสามารถถายทอดเชอไปกบกงพนธ 6) ฤดปลกลาไย สามารถปลกไดตลอดปแตในชวงทเหมาะสมคอ ปลายฤดฝน(กนยายนถงตลาคม) ซงมความชนในดนและอากาศพอเหมาะ ลาไยจะเจรญเตบโตไดดและไมคอยมโรคและแมลงรบกวน แตจะตองใหนาบาง เกษตรกรจงหดเชยงใหมและลาพนมกนยมปลกในชวงตนฤดฝนตงแตเดอนกรกฎาคมเปนตนไป เนองจากไมตองเสยเวลาในการรดนา แตตองระมดระวงเรองนาขงบรเวรหลมปลกจงตองหมนคอยดแลเมอมนาขงตองระบายนาออกจากหลม 7) วธปลก สวนใหญปลกดวยกงตอนซงจะชาในชะลอมไมไผสาน ทางภาคเหนอ เรยกวา “เปาะ” การปลกจะขดตรงกลางหลมทเตรยมไวลกประมาณ 1 ชวงจอบ ใสฟราดานรองกนหลมประมาณครงชอนแกง กนปลวกและแมลงในดน แลววางกงพนธลงทง “เปาะ” กลบดนใหแนนปกหลกกนลมโยก ในกรณทชากงตอนลงถงพลาสตกดา จะตองเอาถงพลาสตกดาออกกอนแลวจงนากงพนธลงปลก

การวางผงสรางสวนลาไย การวางผงปลกลาไยทดยอมสงผลใหการจดการสวนมประสทธภาพเพมมากขน สามารถนาเทคโนโลยหรอเครองมอททนสมยมาปรบปรงใชในการผลตเพอใหผลผลตของลาไยมคณภาพและชวยลดตนทนการผลตลงได จอควรพจารณาในการวางผงสรางสวนลาไยมดงน (พาวนและคณะ, 2547) ขนาดพนท การสรางสวนลาไยเพอเปนการคามกใชพนทปลกขนาดใหญควรมการแบงพนทปลกเปนแปลงยอยหลายแปลงแตละแปลงควรมถนนกนเพอใหเกดความสะดวกตอการจดการตานตางๆเชน การใหนาและธาตอาหาร การควบคมปองกนศตรลาไยหรอปองกนไฟปาในชวงหนาแลงเปนตน

11

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ระยะปลก การกาหนดระยะปลกของลาไยเพอปองกนปญหาทอาจเกดขนภายหลงการปลกควรมการศกษาขอดและขอเสยของระยะปลกตางๆใหละเอยดตลอดจนวธการจดการหลงทาการปลก เชน การจดแตงกงควบคมทรงพม การใชสารกระตนการออกดอก เปนตน สวนประกอบอนๆ เพอใหเกดความสะดวกในการทางานและสภาพภมทศนภายในสวนมความสวยงาม การสรางสวนลาไยควรมสวนประกอบอนๆ เชน มแหลงนาทพอเพยง แนวระบายนาและปองกนนาขง ถนนภายในสวน โรงเรอน โรงคดบรรจผลผลตควรอยกลางพนทสวน เพอใหสะดวกตอการจดการเปนตน รปแบบการปลกลาไย รปแบบการปลกลาไยทนยมม 3 แบบ คอ 1. การปลกระยะหาง เปนวธทนยมมากตงแตในอดตและปจจบน การปลกลาไยตองการใหตนลาไยมเจรญเตบโตขยายขนาดของทรงพมเตมท รปแบบการปลกมทงสเหลยมจตรส และแบบสเหลยมผนผา โดยกาหนดใหระยะหางระหวางแถวและระยะหางระหวางตนเกน 8 เมตร เชน 8x8 10x10 12x12 8x10 และ 10x12 เมตร ตนลาไยมกมทรงพมขนาดสงใหญ ปรมารผลผลตตอตนสง แตจานวนตนตอไรนอยมกประสบปญหาการจดการและตนลาไยโคนลมงายโดยเฉพาะเมอเกดพายลมแรง(พาวนและคณะ, 2547) 2. การปลกระยะชด เปนการใชพนทใหเกดประโยชนสงสด แตการปลกระยะชดตองมการตดแตงกงเอควบคมทรงพมและการใชสารโพแทสเซยมคลอเรต กระตนใหมการออกดอก การปลกลาไยระยะชดเปนรปแบบการปลกทไดจานวนตนตอไรสง ในประเทศไทยมการสรางสวนลาไยระยะชดยงไมแพรหลาย อาจเนองมาจากมบทเรยนจากการปลกลาไยระยะชด ทไมประสบความสาเรจในอดต การควบคมทรงพมทาไดยากเพราะตนลาไยทตดแตงกงมกออดอกปเวนป อยางไรกตามภายหลงมการคนพบสารโพแทสเซยมคลอเรตสามารถกระตนการออกดอกของลาไยได แนวคดเกยวกบการปลกลาไยระยะชดจงกลบมาอกครง ซงรปแบบการปลกลาไยระยะชดมหลายๆแบบ ดงน (พาวน และคณะ, 2547) 2.1 การปลกระยะชดแบบแถวเดยว เปนรปแบบการปลกคลายระบบการปลกหางแตมระยะปลกทแคบกวา เชน แบบสเหลยมจตรส ระยะปลก 4x4 5x5 เมตร หรอ แบบสเหลยมผนผา ระยะปลก 3x6 4x6 เมตร ซงสามารถนาเครองจกรเขาไปปฏบตงานในสวนไดสะดวกกวาแบบสเหลยมจตรส 2.2 การปลกระยะชดแบบแถวค เปนระบบการปลกทกาหนดใหแถวอยชดกนหนงคสลบกบแถวหางเพอการปฏบตงานงานโดยเครองจกร เปนระบบทเพมจานวนตนตอไรมากขนและมพนทการใหผลผลตเพมมากขน แตในลกษณะสภาพแวดลอมทอากาศรอนชนอาจทาใหมการระบาดของโรคและแมลงศตรลาไยมาก 2.3 การปลกระยะชดแบบกลม เปนระบบการปลกลาไยรวมกนใหเกดเปนกลมโดยอาศยเทคนคการตดแตงกงควบคมทรงพม เปนการเพมพนทของการใหผลผลตลาไย)

12

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3.ระบบคอนทวรหรอระบบแนวระดบ เปนระบบการปลกลาไยทชวยปองกนและลดอตราการชะลาง หรอการพงทลายของดนในพนททมความลาดชน ปกตระบบการปลกนจะใหเมอพนทปลกมความลาดชนเกน 3 เปอรเซนต หมายถงในทกระยะทาง 100 เมตร จะมระดบความสงขนหรอตาลง 3 เมตรขนไปตองทาการปลกตามแนวระดบ การเตรยมพนทปลกตองมการทาระดบหรอขนบนได ตามระดบความสงของพนทซงการปลกแบบนมความยงยากตอการปฏบตงานในสวนมากกวาวธอน (พาวน และคณะ, 2547) ฤดปลก ชวงเวลาทเหมาะสมในการปลกลาไย คอชวงเดอนพฤษภาคม-กรกฎาคม ซงเปนชวงเรมตนฤดฝน จะไดนาชวงแรกเพอใหลาไยตงตวไดในระยะแรก 3-4 เดอน กอนเขาสชวงฝนตกหนก(สงหาคม-กนยายน) และฝนจะทงชวงในเดอน ตลาคม-มกราคม และเขาสฤดแลง (กมภาพนธ-เมษายน) ซงจะตองมการจดการนาทด ในระยะปท1-2 ซงถอวาเปนปทลาไยตงตวและจะรอดไดจาเปนตองไมใหขาดนาในฤดแลง และไมใหนาทวมขงในฤดฝนดวย การเตรยมพนทปลกลาไย การสรางลาไยของประเทศไทยสวนมากมกมการปลกใน 2 ลกษณะพนท คอ การสรางสวนลาไยทสภาพทลม บางพนทของจงหวดลาพนและเชยงใหมมกมการปลกลาไยในทใชทานามากอน ปญหาหลกทพบของการปลกลาไยในทลมคอ นาทวมขงโดยเฉพาะใยชวงฤดฝน และมระดบนาใตดนสง หากมการระบายนาไมด ทาใหตนลาไยชะงกการเจรญเตบโต การจดการพนทปลกลาไยทเปนทลมคอ การยกสนรองปลกลาไย เปนการสรางสวนลาไยทตองมการลงทนคอนขางสง โดยทาการขดรองนานาดนจากการขดมาเสรมบนสนรองเพอใหระดบดนปลกสงขน สนรองทใชปลกควรกวางพอสาหรบการเจรญเตบโตของลาไย โดยทวไปสนรองมความกวางประมาณ 6-8 เมตร และรองนากวาง 1-2 เมตร ระบบการปลกบนสนรองนยมปลกเปนลกษณะแถวเดยวหรอแถวค การปลกลาไยบนสนรองควรทาการตดแตงกงเพอควบตมทรงพมอยางสมาเสมอเพอใหสะดวกตอการปฏบตงาน และลดปญหาโรคและแมลงศตรลาไย การสรางสวนลาไยระบบนในระยะแรกของการปลกตนลาไยมทรงพมขนาดเลกสามารถใชพนทวางบนสนรองปลกพชอายสน เชน พช ผก หรอตระกลถว และยงทาใหตนลาไยไดรบนาและปยทใหพชผกอยตลอดเวลาทาใหตนลาไยเจรญเตบโตอยางรวดเรว การสรางสวนลาไยในสภาพทดอน การเตรยมพนทปลกลาไยในสภาพทดอนจะทาไดสะดวกกวาในสภาพทลม ปญหาสวนมากทมกพบในการปลกลาไยในสภาพทดอน คอ การขาดนา พนทมชนหนแขงและปญหาไฟปา เปนตน ดงนนการเตรยมพนทปลกการสภาพทดอนควนสารวจพนทสรางแหลงนาสาหรบใชภายในสวน สภาพพนทปลกลาไยมชนหนแขงควรใชเครองจกรทาลายชนหนแขงกอนปลก โดยเฉพาะในชวงฤดฝนอาจทาใหลาไยชะงกการเจรญเตบโตหรอตายได การสรางสวนลาไยในทดอนยงมปญหาลมพดแรงทาใหตนโคนลมกงฉกหก จงควรปลกแนวไมบงลม เชนไผและสน เปนตน และตองมการตดแตงกงใหตนลาไยมทรงพมเตยชวยลดปญหาการโคนลม มการใชไมไผคากงนอยลง นอกจากนการสรางสวนลาไยในทดอนยงตองทาแนวปองกนไฟปาในชวงหนาแลง หรออาจสรางถนนโดยรอบภายในสวนสาสารถใชเปนแนวปองกนความเสยหายจากไฟไหม

13

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การปลกลาไย การปลกลาไยเปนวธการปฏบตทตองอาศยทกษะและความละเอยดออน เพอใหตนลาไยมการเจรญเตบโตทดและรอดตายสง ขนตอนการปลกลาไยมดงน (พาวนและคณะ, 2547) 1.การเตรยมตนพน ธลาไยกอนปลก เพอใหก งพนธ ล าไยสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมปลกไดดกอนปลกประมาณ 1-2 สปดาห ควรยายตนพนธลาไยออกกลางแจงภายนอกโรงเรอน มการตดแตงกงยอดออนออกบาง เพอลดการคายนากรณทใชตนลาไยทขยายพนธดวยวธเสยบกง ควรตรวจสอบการเชอตดของรอยแผลใหสมบรณและใชมดกรดพลาสตกพนแผลออกกอนนาไปปลก 2. การเตรยมหลมปลกลาไย มการปฏบตดงน

2.1 การวดระยะตาแหนงของหลมปลกลาไย เปนการกาหนดตาแหนงของหลมปลกลาไยตามทกาหนดไวในแผนผงของพนทปลกการวดระยะเพอกาหนดตาแหนงหลมปลกของลาไย ควรไดแนวแถวปลกทมองทกดานเปนแนวเสนตรงในทกทศ อปกรณทจาเปนในการวดระยะตาแหนงของหลมปลกลาไยเชน เทปวด ไมหลกเลงแนว ไมหลกกาหนด จด เชอก และอปกรณอนๆ เชน คอน จอบ มด การทาสวนในพนทขนาดใหญอาจใชกลองชวยเลงแนวทาใหการปฏบตงานเรวขน

2.2 การขดหลมปลกลาไย ขนาดของหลมปลกพจารณาไดจากสภาพโครงสรางของดน ถาในสภาพพนททมโครงสรางดนปลกเปนดนรวน และมความอดมสมบรณขนาดของหลมปลกอาจเลกลงไดโดยปกตจะใชขนาด30X50เซนตเมตร การทสวนลาไยในพนทขนาดใหญการขดหลม ปลกตองใชแรงงงานจานวนมากทาใหเสยเวลาและคาใชจายสง การใชแทรกเตอรตดสวานเจาะดน ทาการขดหลมจะชวยใหประหยดเวลา แลแรงงงานไดอยางมาก แตการใชอปกรณเหลานควรหลกเลยงในสภาพดนคอนขางชน ขนตอนการขดหลมและปลกตนพนธลาไย วธการปลกลาไยทถกตองจะชวยใหตนลาไยมการเจรญเตบโตทดและไดสวนลาไยทมความเปนระเบยบสวยงาม ควรมขนตอนดงน 1.วางไมกาหนดตาแหนงปลก กอนขดหลมในตาแหนงปลกเพอปองกนไมไหตาแหนงของตนลาไยเคลอนไปจากตาแหนงเดมทกาหนดไว 2. ขดหลมแยกชนดนบนและดนลางไวไมไหปนกน ในสภาพทมความชนสงควรมการตากหนาดนทงไวประมาณ 1 สปดาหกอนปลกเพอปองกนกาจดศตรพชทอาศยอยในดน 3. คลกเคาปยคอกทยอยสลายแลวหรอปยหมกกบดนชนบน อตรา 1:1 หรอ 2:1 ใสลงไปบรเวณกนหลม ปลกตนลาไยใหอยในตาแหนงตนของไมกาหนดตาแหนงปลก 4. กลบดนใหแนนกระชบใหสงกวาระดบพนและใหรอยเชอมตอตนพนธอยหวผวดนและรดนาใหความชนหลงปลก

14

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การดแลรกษาลาไยทปลกใหม หลงการปลกลาไยเสรจเรยบรอยแลว ถาสภาพแวดลอมปลกไมเหมาะสมโดยเฉพาะการปลกลาไยในทดอนชวงหนาแลงอาจทาใหลาไยไดรบอนตรายจาเปนตอง มการปฏบตเพอใหตนลาไยมการเจรญเตบโตตามปกต ควรมการปฏบต ดงน 1. การผกหลกเพอปองกนตนโยกคลอนจากลมหรอสตวเลยง ทาใหรากลาไยไดรบความเสยหาย 2. การปลกลาไยทขยายพนธโดยการเสยบกง ควรใชปลายมดกรด พลาสตกพน แผลออกเพอปองกนพลาสตกรดลาตนลาไย 3. คลมโคนตนลาไยดวยเศษพชในชวงฤดแลง เชน ฟางขาว หญาแหง เปนตน เพอลดการสญเสยนาไปจากดนและควรราดสารเคมปองกนกาจดแมลงศตรทาลายรากลาไย เชน ปลวก และ มด บงรมใหตนลาไยกรณปลกในพนทมแดดจดสภาพอากาศรอนเกนไปอาจเปนอนตรายตอตนลาไยควรใชวสดพลาง เชน ทางมะพราว ตาขายพลางแสง 4. ระยะแรกของการปลกควรใหนาทกวน การปลกลาไยทรงเตยระยะชด ลาไยทรงเตยระยะชด การปลกลาไยระยะชดเปนระบบการปลกรปแบบใหม เปนรปแบบทนยมในประเทศ ญปน ไตหวน ยโรป อเมรกาและออสเตรเลย การทาสวนลาไยแบบดงเดมเกษตรกรจะปลอยใหตนลาไยมทรงพมสงใหญ โดยตดแตงกงทอยดานลางออก ซงจะเปนการบงคบใหตนลาไยมการเจรญในดานสวนสงมากขน ทาใหไมสะดวกตอการจดการและการปรบปรงคณภาพเพอใหผลมขนาดใหญโดยการตดชอผลทาไดยาก ในสวนเกษตรกรทคดจะสรางสวนใหมเพอทดแทนสวนลาไยเกาทเสอมโทรมนน ควรปลกลาไยทรงเตยระยะชด(ศนยวจยและพฒนาลาไยแมโจ, มปป) ขอดของลาไยทรงเตยระยะชด 1.ใหผลตอบแทนเรว ปลกเพยง 2 ปกใหผลผลต 2.ใหผลผลตตอไรสง 3. ลดตนทนการผลต โดยเฉพาะดานแรงงาน 4. สะดวกในการจดการ เชน การดแลรกษา เกบเกยวผลผลต และการปรบปรงคณภาพของผลผลต โดยการตดแตงชอผล เพอเพมขนาดผล การปลกลาไยทรงเตยระยะชด การปลกลาไยระยะชด เปนเทคนคหนงทนยมในการทาสวนลาไยทใหประโยชนคมคา มวธการไมยงยาก เกษตรกรสามารถทาไดเอง ดงน (ศนยวจยและพฒนาลาไยแมโจ,มปป.) 1. การกาหนดระยะปลก เกษตรกรสามารถกาหนดระยะปลกไดตามความตองการอาจเรมตงแตระยะระหวางตน 2 – 6 เมตร และระหวางแถว 2 – 6 เมตร

15

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

จานวนตนตอไรของการปลกลาไยระยะชด ระยะปลก (เมตร) 2 3 4 5 2 400 267 200 160 3 267 178 134 107 4 200 134 100 80 5 160 107 80 64

ภาพท 1 จานวนตนตอไรของการปลกลาไยระยะชด

ภาพท 2 ตวอยางการวางแนวปลกลาไยระยะชดระยะปลก 2x4 เมตร

2. การควบคมทรงพมลาไย

หลงปลก 1 ป ตดแตงตนใหเปนทรงฝาชหงาย ใชเชอกผกดงกง เพอกระตนการแตกกงทเจรญในแนวนอน

ภาพท 3-4 การโนมกงเพอบงคบใหเจรญในแนวนอน

16

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

3. การบงคบการออกดอก เมอตนอาย 2-2 ½ ป สามารถบงคบใหออกดอก ในกรณของลาไย โดยใชสารโพแทสเซยมคลอเรต อตรา 10-20 กรมตอตารางเมตรหวานรอบพนททรงพม ซงตนหนงจะใชสารประมาณ 30-50 กรม ประมาณ 3-4 สปดาห ตนลาไยจะเรมออกดอก ชวงนหมนดแลรกษา โดยการใหนาสาเสมอและใหธาตอาหารโดยอาศยคาจากการวเคราะหดน

ภาพท 5 การใหสารโดยการหวานรอบทรงพม

4. ตดแตงกงหลงเกบเกยวผลผลต

หลงการเกบเกยวตองตดแตงกงเพอควบคมทรงพมโดยใชทรงฝาชหงาย โดยตดกงกระโดงเกาใหเหลอตอไว หลงจากนประมาณ 3 สปดาห กจะเรมแตกใบใหม ปลอยใหลาไยแตกใบประมาณ 3-4 ชด กสามารถบงคบใหลาไยออกดอกไดในระยะตอไป

ภาพท 6-7 การตดแตงทรงฝาชหงายหลงการเกบเกยวผลผลต

17

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เอกสารอางอง

• พาวน มะโนชย, ยทธนา เขาสเมร, ชต ศรตนทพยและสนต ชางเจรจา. 2547.เทคโนโลยการผลตลาไย.พมพ ครงท 1. สานกพมพฟสกสเซนตเตอร.กรงเทพฯ.125 หนา

• พงษศกด องกสทธ, ดษฎ ณ ลาปางและราไพวรรณ อภชาตพงศชย.2542.ลาไย: ไมผลเศรษฐกจสาคญเพอพฒนาอตสาหกรรม.พมพครงท 1.เชยงใหม.คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม137หนา

• ศนยวจยและพฒนาลาไยแมโจ.มปป.มตใหม: ลาไยทรงเตยระยะชด.เอกสารแผนพบ. • ศนยวจยและพฒนา ลาไยแมโจ.มหาวทยาลยแมโจ

การปฏบตดแลรกษา การดแลรกษาในระยะทลาไยยงไมใหผล

1. การทารมเงาควรทารมเงาใหตนลาไยทปลกใหมเมอตนลาไยตงตวไดดแลวจงเอาทบงรมออก 2. การใหนา ควรใหนาอยางสมาเสมอประมาณสปดาหละหนงครง เมอตนลาไยตงตวไดดแลว

ใหนาตามความจาเปน 3. การคลมดน วสดใชคลมดน ไดแก ฟางขาว เศษหญา หรอพชตระกลถวตางๆ ปลกคลมดน

ซงจะเปนการชวยเพมอนทรยวตถใหกบดน 4. การสรางทรงพมของลาไย จะสรางทรงพมของลาไยใหเปนตนเดยวขนไปกอนแลวจงคอย

ปลอยใหแตกกงกานเมอมความสงจากดนประมาณ 1 เมตร ประมาณ 2 – 3 กง 5. การใหปย เมอตนพนธตงตวไดแลวควรใสปยอนทรย เชน ปยคอก และปยวทยาศาสตร

สตร 15-15-15 อตรา 100 – 150 กรม/ครง/ตน

ปฏทนการปฏบตดแลรกษา สวนลาไย

มกราคม ระยะแทงชอดอก

การใหนา เมอเหนเปนชอดอกแลวควรมการใหนาเลกนอยและเพมปรมาณขนเรอย ๆ การใสปย ควรมการพนปยทางใบเพอบารงชอดอกและการตดผลทด เชน ปยสตร 10-45-10, 10-52-17 อตรา 20-30 ซซ.ตอนา 20 ลตร การปองกนกาจดโรคแมลง ระยะนอาจมการระบาดของแมลงศตรชอดอกเชนหนอนกนดอก หนอนเจาะกานดอก มวน ลาไย ควรทาการพนสารเคมเปนระยะ เชน คารบารล,โมโนโครโตฟอส

กมภาพนธ ระยะดอกบาน

การใหนา ควรใหนาอยางสมาเสมอ การชวยผสมเกสร ควรนาผงมาเลยงในระยะนเพอชวยในการผสมเกสร การปองกนกาจดโรคแมลง งดการพนสารเคมปองกนกาจดโรคแมลงทกชนดในระยะน เพอใหมแมลงมาชวยในการผสมเกสรใหมากทสด

18

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

มนาคม-เมษายน ระยะตดผลขนาดเลก

การใหนา ระยะนตองใหนาอยางสมาเสมอ ถาขาดนาจะทาใหผลแคระแกรนและรวงมาก การใสปย ระยะตดผลขนาด 5 มลลเมตร ควรใสปยเคมสตร 13-13-21 ประมาณ 1-3 กโลกรม ตอตนเพอบารงผลใหโตอยางสมาเสมอระยะผลโตปานกลาง ใสปยเคมสตร 13-13-21 อตราประมาณ 1-3 กโลกรมตอตน การปองกนกาจดโรคแมลง ในระยะนอาจมการระบาดของ หนอนเจาะขวผล มวนลาไย แมลงปกแขง ควรฉดพนสารเคมอยางตอเนอง โมโนโครโตฟอส คารบารล

พฤษภาคม-กรกฎาคม ระยะผลกาลงเจรญเตบโต

การใหนา ใหนาอยางสมาเสมอ การใสปย กอนเกบเกยวผลผลต 30 วน ควรใสปยเคมสตรตวทายสง เชน 13-13-21 เพอเพมคณภาพของผลผลตใหดขน การคากง ระยะนผลกาลงเจรญเตบโตขนเรอย ๆ กงจะรบนาหนกมากขน ควรทาการคากงดวยไมไผ เพอชวยพยงกงไมใหฉกหก การปองกนกาจดโรคแมลง ในสวนบางทองท ในระยะนอาจมการทาลายของคางคาว ควรใชตาขายไนลอนกนตามแนวชองระหวางตน เพอดกจบไปทาลาย นอกจากนยงมผเสอมวนหวาน แมลงวนทอง ควรรบทาการปองกนกาจดโดยใชกบดก เหยอพษ และฉกพนสารเคม ปองกนกาจดแมลง เชน คารบารล

สงหาคม ระยะเกบเกยวผลผลต

การใหนา ควรงดการใหนากอนการเกบเกยว 7-10 วน การเกบเกยว การขนไปเกบผลผลตควรใชบนไดหรอพะองพาดกงขนไป ใชกรรไกรตดชอผลใหลกเขาไปประมาณ 1 ฟต จากปลายชอไมควรใชมอหก ชอผลโดยตรงเพราะจะทาใหปลายกงทเหลออยเปนแผลซา หรอมรอยฉกขาดเขาไปในกง ทาใหการแตกยอดออนใหมรวมทงการแทงชอดอกในปตอไปจะไมดดวย ควรทยอยเกบชอผลทแกเตมทแลวประมาณ 5-7 วนตอครง จนหมด ตนอยาใหผลแกจดตกคางอยบนตนนานจะทาใหคณภาพตาลง

กนยายน ระยะหลงเกบเกยวผลผลต

การตดแตงกง หลงเกบเกยวผลผลตแลว ควรตดกงทถกโรคแมลงเขาทาลาย กงฉกหก กงนาคาง กงไขวซอนกน เพอใหทรงพมโปรงขน ถาเปนกงขนาดใหญควรใชปนแดงทแผลเพอปองกนโรคเขาทาลาย การใสปย

• ใสปยอนทรยประมาณ 10-20 กโลกรมตอตน • ปยเคมสตรเสมอ เชนสตร 15-15-15 ประมาณ 1-2 กโลกรมตอตน (อาย

7 ป ถาอายมากหรอตากวานกเพมหรอลดลงตามความเหมาะสม) • ถาการแตกใบออนไมสมาเสมอ หรอแตกใบออนชาควรเรงใหแตกใบออน

เรวขน โดยใชปย ไทโอยเรย อตรา 100-150 กรมตอนา 20 ลตร พนทวทรงพม 1-2 ครง หางกน 7-10 วน จะชวยใหการแตกใบออนออกมาพรอมกนและเรวขนดวย

การปองกนกาจดโรคแมลง ควรฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคแมลงทมระบาดในระยะน เชน ลาไย เพลยแปง หนอนเจาะกง แมลงคอมทอง หนอนคบกนใบออน หนอนมวนใบ เชน เคลเทน, โมโนโครโตฟอส,คารบารล

19

เอกสารสงเสรมเผยแพร "การปลกลาไย" จดทาโดย: สานกสงเสรมและฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การใหนา • ใหนาอยางสมาเสมอเพอชวยในการแตกใบออนไดเรวขน • ถาใบมความสมบรณตา ควรมการพนปยทางใบสตร 30-20-10, 20-20-20

อตรา ซซ. ตอนา 20 ลตร เพอเพมความสมบรณของใบใหมากขน การปองกนกาจดโรคแมลง ควรฉดพนสารเคม เชน เคลเทน, โมโนโครโตฟอส, คารบารล ปองกนกาจดโรคแมลงทมการระบาดในระยะน เชนไรลาไย เพลยแปง หนอนเจาะกงแมลงคอมทอง หนอนคบกนใบออน หนอนมวนใบ การกาจดวชพช ถามวชพชขนในสวนมาก ควรกาจดใหหมด

พฤศจกายน ระยะใบแก

การตดแตงกง ควรมการตดแตงกงอกครง โดยตดเฉพาะกงแตกออกมาเปนกระจก กงทไขวกน กงทถกโรคแมลงเขาทาลาย กงนาคาง การใสปย

• ในระยะใบแกจดควรใสปยเคมตวกลางและตวทายสง เชนสตร 9-24-24 ประมาณ 1-2 กโลกรมตอตน เพอบารงตนเพอใหมการสะสมอาหารและสรางตาดอกตอไป

• ควรมการพนปยทางใบสตร 0-52-34 อตรา 100-150 กรมตอนา 20 ลตร จานวน 2 ครง หางกน 7-10 วน เพอชวยใหใบแกเรวขนและชวยปองกนการแตกใบออน หากมฝนตกในชวงน

การใหนา หลงจากหมดฝนแลวงดการใหนาเพอใหตนพกตวเรวขน การปองกนกาจดโรคแมลง ถามการระบาดของโรคพมไมกวาดใหทาการตดทง และพนสารเคมปองกนโรคแมลงตามการระบาดของโรคแมลง เชน หนอนเจาะกง หนอนคบกนใบ เชน คารบารล โมโนโครโตฟอส และโรครานาคาง เชน แมนโคเซบ

ธนวาคม ระยะใบแก

ในระยะนควรกาจดวชพชและทาความสะอาดสวน และใตทรงพม เพอใหดนใตทรงพมแหงเรวขน การใสปย ควรพนปยทางใบเพอบารงใหตนมความสมบรณ และกระตนการสรางตาดอก เชน ปยสตร 10-52-17,10-45-10 อตรา 20-30 ซซ. ตอนา 20 ลตร การปองกนกาจดโรคแมลง พนสารเคมปองกนโรคแมลง ทมระบาดในระยะน เชน มวนลาไย หนอนเจาะกง การใหนา งดการใหนา เพอใหตนลาไยมการสรางตาดอก