3-11

(2) ทอทประกอบตอไวแลว ควรมกำรกลบดนภำยในวนนน พยำยำมหลกเลยงกำรทงแนวทอทตอไวแลวขำมวน อำจเกดควำมเสยหำยหำกมฝนตกหรอมน ำใตดนทวมขงในรองเพรำะทอจะเกดกำรลอยตวหลดออกจำกกนไดงำย

(3) กำรกลบรองดนใหกลบชวงกลำงหลงทอแตละทอนกอน โดยเวนระยะชวงขอตอไวทงดำนหนำ และดำนหลง ดำนละไมนอยกวำ 20 เซนตเมตร กำรเวนระยะขอตอเพอสำมำรถตรวจสอบกำรรวซมของขอตอไดงำยหำกมปญหำเกดขน กำรกลบดนหลงทอควรใหสงประมำณ 80 เซนตเมตร

(4) กำรปลอยน ำเขำทอใหกระท ำอยำงชำ ๆ และมกำรไลอำกำศภำยในทอใหหมดกอนจะท ำกำรอดควำมดนน ำเขำไปในทอ (ควำมดนของน ำมหนวยเปน ปอนดตอตำรำงนว หรอกโลกรมตอตำรำงเซนตเมตร สวนแรงดนน ำหรอน ำหนกของน ำมหนวยเปน ปอนด หรอ กโลกรม)

(5) ควำมดนทใชในกำรทดสอบไมควรเกน 1.5 เทำของควำมดนทก ำหนดในกำรออกแบบของระบบทอนน ๆ และเวลำทคงควำมดนทงไวตองไมนอยกวำ 1 ชวโมง ควำมดนทลดลงระหวำงคงควำมดนทงไวอำจจะมำจำกหลำยสำเหต หำกเกดขนใหตรวจเชคดกำรรวซมตำมจดตำง ๆ ของขอตอ วำลว (Valve) ตลอดจนอปกรณประกอบทใชในกำรทดสอบ กำรไลอำกำศในทอไมหมดกจะสงผลกระทบตอผลกำรทดสอบควำมดนได

(6) หลงจำกผำนกำรทดสอบควำมดนแลว ใหกลบดน โดยใชดนเดมใหถงระดบผวดน

3-12

3.2 ทอเหลกกลำ ส ำหรบงำนสงน ำ (Steel Water Pipe) ทอเหลกกลำ ส ำหรบงำนสงน ำ (Steel Water Pipe) สำมำรถเลอกใชจำกมำตรฐำนตำงๆได โดย

แบงเปนทอสงน ำขนำดเลกมขนำดตงแตเสนผำศนยกลำง 8 มม. ขนไป จนถง ขนำดเสนผำศนยกลำง 200 มม. (ทอเหลกกลำตำมมำตรฐำน มอก. 276 -2532 ทอเหลกอำบสงกะสตำมมำตรฐำน มอก. 277 -2532) และทอสงน ำขนำดใหญมขนำดตงแตเสนผำศนยกลำง 100 มม. ขนไป จนถงขนำดเสนผำศนยกลำง 1,500 มม. (ทอเหลกกลำเชอมดวยไฟฟำส ำหรบสงน ำตำมมำตรฐำน มอก. 427 –2531)

3.2.1 รำยละเอยดคณลกษณะของทอเหลกกลำ ส ำหรบงำนสงน ำ (Steel Water Pipe) (1) ขนำดและมตตำง ๆ ของทอเหลกก ำหนดไวเปนมลลเมตร ทอเหลกกลำเชอมดวยไฟฟำ

ส ำหรบสงน ำตองผลตตำม มอก. 427-2531 หรอ AWWA C208 หรอ JIS G 3457 (2) ทอเหลกกลำ ส ำหรบงำนสงน ำ (Steel Water Pipe) ตองออกแบบใหสำมำรถทนควำมดนท

ใชงำน (Working Pressure) ไดไมนอยกวำ 10 กโลกรมตอตำรำงเซนตเมตร 3.2.2 กำรเคลอบทอ(Coating) กำรชบ อำบหรอกำรเคลอบทอนนมวตถประสงค เพอเปนกำรปองกนกำรสกกรอน(Corrosion)

ของเหลก อนเนองมำจำก เนอโลหะสมผสกบน ำและออกซเจนในอำกำศ ซงเปนสำเหตท ำใหเกดกำรกดกรอนเนอโลหะท ำใหทอมอำยกำรใชงำนสนทอเหลกเหนยวทไดรบกำรเคลอบทงภำยนอกและภำยในแลวจะมอำยกำรใชงำน 30 ถง 40 ป ทงนขนอยกบสภำวะกำรใชงำน มำตรฐำนของกำรเคลอบทอเหลกกลำ ส ำหรบสงน ำ ทนยมมดงน AWWA C 203 AWWA C 214 AWWA C 209 AWWA C 205 AWWAC 210 JIS G 3442 JIS G 3443 JIS G 3492 JWWA A 109 มอก. 277-2532 (ทอเหลกกลำอำบสงกะส) (1) กำรเคลอบภำยในดวยปนสอ (Cement-Mortar lining) กอนท ำกำรเคลอบทอเหลกเหนยวและอปกรณทอจะตองไดรบกำรเตรยมผวดวยกำรก ำจดสะเกดสนมและสงสกปรกอน ๆ ทจะเปนอปสรรคตอกำรยดเกำะของปนสอกบผนงทอ กำรเคลอบดวยปนใหถอปฏบตตำมทก ำหนดไวในมำตรฐำน AWWA C 205 ควำมหนำของปนสอทเคลอบตองมควำมหนำสม ำเสมอและมคำควำมหนำตำมทก ำหนด ปนสอ (Cement-Mortar) ตองประกอบดวยสวนผสมของซเมนต ทรำย และน ำผสมใหเขำกนอยำงดอตรำสวนโดยมน ำหนกของ น ำ ตอ ซเมนต ตองไมมำกกวำ 0.5 ตอ 1 ซเมนตจะตองมคณสมบตตำมมำตรฐำน ASTM C 150 Type หรอType และทรำยจะตองมขนำดเมดผำนตะแกรงเบอร 4 และไมมำกกวำ 5 % ทผำนตะแกรงเบอร 100 ขนำดตะแกรงเปนไปตำมทก ำหนดใน ASTM E 11 ทรำยจะตองปรำศจำกสงสกปรกเจอปน อนจะท ำใหลดควำมแขงแรงของปนเคลอบ สำรทไมพงปรำรถนำจะตองมไมเกนทก ำหนด (2) กำรบม (Curing of Lining) ทอและอปกรณทอทเคลอบภำยในดวยปนสอแลวเสรจ จะตองไดรบกำรบมทนท วธกำรบมอำจเปนแบบ Accelerated Curing หรอแบบ Moist Curing หรอใชกำรบมทง

สองวธสลบกน โดยใชอตรำสวนเวลำในกำรบม 315 ชวโมง ส ำหรบกำรบมแบบ Moist Curing และ 1

ชวโมง ส ำหรบกำรบมแบบ Accelerated Curing

3-13

(3) ควำมบกพรองของผวเคลอบภำยใน ควำมบกพรองของผวเคลอบภำยในนรวมถงกำรเกดชองวำง (Void) Sand Pockets กำรแตกรำวของผวเคลอบเนองจำกกำรกระแทก ควำมหนำของผวเคลอบบำงจดไมไดตำมทก ำหนด มฟองอำกำศ ผวเคลอบบำงจดมทรำยมำกเกนไป และอน ๆ ผผลตจะตองซอมแซมบรเวณดงกลำว โดยกำรตดปนสอเคลอบสวนนนออกใหหมด และท ำกำรซอมใหสมบรณ (4) กำรเคลอบภำยในดวย Liquid Epoxy กำรเคลอบภำยในดวย Liquid Epoxy ใชกบทอขนำดเสนผำศนย 400 มม. หรอใหญกวำ กอนกำรเคลอบทอเหลกเหนยว และอปกรณทอจะตองไดรบกำรเตรยมผวโดยกำรพน (Blast) จนสะอำดไดมำตรฐำนSSPC–SP 10 แลวเคลอบภำยในดวย Liquid Epoxy ตำมมำตรฐำน AWWA C 210 ควำมหนำรวมทงหมดของกำรเคลอบเมอแหงจะตองไมนอยกวำ 406 ไมครอน และสชนนอกจะตองเปนสฟำ (5) กำรเคลอบภำยในทอปลอกจะตองเคลอบภำยในดวย Non – Bleeding Type Coal Tar Epoxy ควำมหนำของกำรเคลอบเมอแหงจะตองไมนอยกวำ 100 ไมครอน และจะตองเปนสเทำหรอสเทำด ำ กำรเคลอบตองท ำทโรงงำนโดยวธ Air Spray ทงนตองปฏบตตำมค ำแนะน ำของผผลตสำรเคลอบ

(6) กำรเคลอบภำยนอกทอและอปกรณทอใตดน ทอและอปกรณทอจะตองเคลอบภำยนอกทโรงงำน และจะตองเปนไปตำมรำยละเอยดทก ำหนดของมำตรฐำน AWWA C 214 กำรเคลอบภำยนอกทอและอปกรณทอบนดน ทอ และอปกรณทอจะตองไดรบกำรพน (Blast) จนผวภำยนอกทอ และอปกรณทอปรำศจำกสนมฝำสนม และสงสกปรกอน ๆ และมควำมสะอำดไดรบมำตรฐำน SSPC-SP 10 (Steel Structures Painting Council) แลวเคลอบดวย Non-Bleeding Type Coal Tar Epoxy ใหไดควำมหนำของผวเคลอบเมอแหงไมนอยกวำ 150 ไมครอน และทบหนำดวย Epoxy-Resinous Micaceous Iron Oxide (MIO) หรอเทยบเทำใหไดควำมหนำผวเคลอบเมอแหงไมนอยกวำ 60 ไมครอน และ MIO ทใชเปนสเทำ หรอสเทำด ำ กำรเคลอบจะตองด ำเนนกำรในโรงงำนโดยวธ Air Spray หรอ Airless Spray ตำมกำรแนะน ำของผผลตสำรเคลอบ (7) กำรเคลอบภำยนอกทอปลอกจะตองเคลอบภำยนอกดวย Non-Bleeding Type Coal Tar Epoxy ใหไดควำมหนำผวเคลอบเมอแหงไมนอยกวำ 100 ไมครอน และจะตองเปนสเทำด ำกำรเคลอบตองท ำในโรงงำนโดยวธ Air Spray หรอ Airless Spray ทงนตองปฏบตตำมค ำแนะน ำของผผลตสำรเคลอบโดยเครงครด (8) กำรเคลอบปลำยทอ และอปกรณทอใตดนส ำหรบประกอบ Mechanical Coupling และปลำยทอบรเวณปำกระฆงส ำหรบตอบรรจบโดยกำรเชอม จะตองเคลอบดวย Liquid Epoxy (ชนดไมมสวนผสมของ Coal Tar) ตำมมำตรฐำน AWWA C 210 ใหไดควำมหนำรวมของเคลอบ (เมอแหง) ไมนอยกวำ 406 ไมครอน

(9) ขอตอหนำจำน กำรเคลอบผวหนำจำนทท ำดวยเหลกเหนยว ตองเคลอบดวย Liquid Epoxy (ชนดไมมสวนผสม Coal Tar) ตำมมำตรฐำน AWWA C 210 ใหไดควำมหนำผวเคลอบรวม (เมอแหง) ไมนอยกวำ 406 ไมครอน

3-14

กำรเคลอบภำยในและภำยนอกทอ ทอเหลกชบสงกะสภำยในทอบดวยพลำสตกพอ ภำยนอกทอมกำรเคลอบพลำสตกพอ สฟำควำมหนำประมำณ 50 ไมครอน นยมใชเปนทอประปำ รบแรงดนน ำไดสง ใชไดกบน ำรอนและน ำเยน มขนำดเสนผำศนยกลำง 40 มม. ถง 100 มม. ทผลตขำยตำมทองตลำด

(10) ปะเกนหนำจำนขอตอหนำจำน ตองมคณสมบตเหมำะสมกบสภำวะของเมองรอน ปะเกนยำงตองเปนแบบเตมหนำจำน (Full Face) มคณสมบตทำงกลตำมมำตรฐำน JIS K 6353 Class III, Hardness Hs 560 หรอ BS 2494, Hardness range IRHD 56-65

(11) สลกเกลยว และแปนเกลยวตองเปนแบบหวหกเหลยม ท ำดวยเหลกกลำ มคณสมบตตำมมำตรฐำน มอก.171-2530 หรอ ASTM A 307 Grade B

รปท 3.2.1 กำรเคลอบทอเหลกชบสงกะสภำยในทอบดวยพลำสตกพอ

ภำยนอกทอมกำรเคลอบพลำสตกพอ สฟำ

3-15

ตำรำงท 3.2.1 รำยละเอยดขอตอหนำจำน ขนำด ทอ 100 – 600 มม. หนวย: มม.

ทอใตดน ทอบนดน ทอใตดน ทอบนดน

100 220 180 19 22 2.65 4.50 3.71 6.30

150 285 240 23 24 3.45 5.50 4.83 7.70

200 340 295 23 24 4.50 6.00 6.30 8.40

250 395 350 23 26 4.80 6.00 6.72 8.40

300 445 400 23 26 6.00 6.00 8.40 8.40

400 565 515 28 32 6.00 7.90 8.40 11.06

500 670 620 28 38 6.00 7.90 8.40 11.06

600 780 725 31 42 6.00 11.10 8.40 15.54

1.4ttทอ D C b T

รปท 3.2.2 ขอตอหนำจำนทอเหลกกลำ ขนำด ทอ 100 – 600 มม.

หนำจำนส ำหรบงำนเชอม

รปขยำย “A”

3-16

หมำยเหต 1.ควำมหนำ t1 ส ำหรบอปกรณใตดน

2.ควำมหนำ t2 ส ำหรบอปกรณบนดน

ตำรำงท 3.2.2 ขอตอหนำจำนทอเหลกกลำขนำด ทอ 700 – 1800 มม. หนวย : มม.

ขนาดระบ สลก

D b h1 เกลยว จ านวน d2 k d3 h2 r t1 t2

700 895 30 80 M27 24 30 840 746 18 12 6 11.1

800 1015 32 90 M30 24 33 950 848 18 12 7.9 12.7

900 1115 34 95 M30 28 33 1050 948 20 12 7.9 12.7

1000 1230 34 95 M33 28 36 1160 1050 20 12 9.5 12.7

1200 1455 28 115 M36 32 39 1380 1256 25 12 11.1 15.9

1500 1785 46 125 M39 36 42 1700 1563 25 12 12.7 19.1

1800 2115 50 140 M45 44 48 2020 1866 30 15 15.9 25.41820±1.6

711.2±1.6

812.8±1.6

914.4±1.6

1016±1.6

1219.2±1.6

1524±1.6

หนาจาน การเจาะร คอ (Neck)เสนผาศนยกลาง

ภายนอกทอ

d1ทอ

รปท 3.2.3 ขอตอหนำจำนทอเหลกกลำขนำด ทอ 700 – 1800 มม.

3-17

รปท 3.2.4 ปะเกนขอตอหนำจำนทอเหลกกลำ ขนำด ทอ 100 – 1,800 มม.

ตำรำงท 3.2.3 รำยละเอยดปะเกนขอตอหนำจำนทอเหลกกลำ หนวย : มม.

ทอ

3-18

3.2.4 กำรบรรจบทอตำงชนดกน

(1) กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอ AC

(2) กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอพวซ (PVC)

รปท 3.2.5 กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอ AC

รปท 3.2.6 กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอพวซ (PVC)

3-19

(3) กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอ HDPE

(4) กำรบรรจบทอ AC กบทอพวซ (PVC)

รปท 3.2.7 กำรบรรจบทอเหลกเหนยวกบทอ HDPE

รปท 3.2.8 กำรบรรจบทอ AC กบทอพวซ( PVC)

3-20

(5) กำรบรรจบทอ AC กบทอ HDPE

(6) กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอ PE

รปท 3.2.9 กำรบรรจบทอ AC กบทอ HDPE

รปท 3.2.10 กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอ HDPE

3-21

(7) กำรบรรจบทอพวซ PVC กบทอ PE

(8) กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอ AC

รปท 3.2.12 กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอ AC

รปท 3.2.11 กำรบรรจบทอพวซ PVC กบทอ HDPE

แหวนยำง

3-22

(9) กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอพวซ( PVC)

รปท 3.2.13 กำรบรรจบทอเหลกอำบสงกะส (GI) กบทอพวซ( PVC)

แหวนยำง

แหวนยำง

3-23

รปท 3.2.14 อปกรณทอเหลกเหนยว

3-24

3.3 ทอซเมนตใยหนชนดทนควำมดน (AC)

ทอซเมนตใยหนชนดทนควำมดนตองมคณสมบต มอก. 81-2548 ทอทท ำขนดวยปนซเมนตปอรตแลนด และใยหนหรออำจมเสนใยอนผสม จำกนนเตมน ำลงไปผสมดวย กวนจนเขำกนดแลว จงน ำสำรผสมทเปนเนอเดยวกนน ขนรปทอจำกโรงงำนแบบมเนอเดยวกนตลอด เพอใชงำนรบควำมดน มขนำดเสนผำศนยกลำงภำยในทอ และชนคณภำพตำงๆ กน โดยมควำมยำว 4 เมตร และ 5 เมตร ใชในงำนชลประทำน และงำนอนทเหมำะสม

3.3.1 ทอซเมนตใยหนชนดทนควำมดน และอปกรณทอ (Asbestos Cement Pressure Pipe and fittings) ทอซเมนตใยหนชนดทนควำมดนตำม มอก. 81-2548 ทผลตออกจ ำหนำยมอย 4 ชนคณภำพดงน ตำรำงท 3.3.1 ชนคณภำพของทอซเมนตใยหน

ชนคณภำพ

ควำมดนทดสอบ

เมกะพำสคล MPa

กโลกรมตอตำรำง

เซนตเมตร

ปอนดตอตำรำงนว เทยบเทำควำมสงของ น ำโดยประมำณ (เมตร)

10 1.0 10 140 100 15 1.56 15 215 150 20 2.0 20 285 200 25 2.5 25 355 250

ตำรำงท 3.2.4 มตตำงๆของอปกรณทอเหลกเหนยว หนวย : มม.

3-25

กำรออกแบบควรใหคำควำมดนใชงำนทปลอดภย และเหมำะสมไมเกน 50 % ของควำมดนทดสอบ

ตำรำงท 3.3.2 ขนำด และชนคณภำพของทอซเมนตใยหน * เปนรำยกำรทผลตตำมกำรสงซอ

໐ เปนรำยกำรทผลตเพอกำรจ ำหนำยในปจจบน

ทอตองมควำมยำวทอนละ 4.00-5.00 ± 0.025 เมตร ขอตอส ำหรบทอซเมนตใยหน ตองมคณสมบตตำม มอก. 126-2548 ชนคณภำพ PJ 200 และแหวนยำงส ำหรบใชกบขอตอ ตองมคณสมบตตำม มอก. 237-2520

3.3.2 ประเภทของทอซเมนตใยหน และขอตอ ทอซเมนตใยหนและขอตอตำมรำยละเอยดน แบงออกตำมลกษณะกำรใชงำนและวตถดบทใช

ในกำรผลตเปน 2 ประเภท คอ - ทอซเมนตใยหนและขอตอ ประเภท ก (ประเภทธรรมดำ) - ทอซเมนตใยหนและขอตอ ประเภท ข (ประเภททนซลเฟตไดสง) ทอซเมนตใยหนประเภท ก. จะตองไดรบใบอนญำตแสดงเครองมำตรฐำนกบผลตภณฑอตสำหกรรมจำกคณะกรรมกำรมำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม ส ำนกงำนมำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรมแลวเทำนน

3.3.3 สวนประกอบและกำรท ำทอและขอตอ สวนประกอบและกำรท ำทอซเมนตใยหนและขอตอตองเปนไปตำมทก ำหนดดงน (1) ทอซเมนตใยหน และขอตอประเภท ก.ตองท ำดวยสำรผสมทเปนเนอเดยวกนโดยม

สวนประกอบสวนใหญเปนปนซเมนตปอรตแลนด (ประเภท 1 ตำม มอก. 15-2547 หรอเทยบเทำ) ใยหนและน ำ

ขนาดระบ=D 4 5 4 5 4 5 4 5มม. เมตร เมตร เมตร เมตร เมตร เมตร เมตร เมตร100 ໐ * ໐ * ໐

150 * ໐ * ໐ * ໐

200 * * ໐ * ໐ * ໐

250 * * ໐ * ໐ * ໐

300 * * ໐ * ໐ * ໐

400 * * ໐ * ໐

500 * * ໐ * ໐

600 * * ໐ * ໐

800 * * * *

ชนคณภาพ15

ชนคณภาพ20

ชนคณภาพ25

ชนคณภาพ10

3-26

(2) ทอซเมนตใยหน และขอตอประเภท ข. ตองท ำดวยสำรผสมทเปนเนอเดยวกน โดยมสวนประกอบสวนใหญเปนปนซเมนตปอรตแลนด (ประเภท 5 ตำม มอก. 15-2547 หรอเทยบเทำ) ใยหนและน ำ

3.3.4 อปกรณทอ (Fittings) นอกจำกจะก ำหนดเปนอยำงอนแลวอปกรณทอตองท ำจำกเหลกหลอหรอเหลกหลอเหนยว

และมคณสมบตตำม ISO 13 หรอ ISO 2531 หรอ มอก. 918-2535 (1) แคลมปรดทอ (Service Clamp) จะตองออกแบบส ำหรบใชกบทอซเมนตใยหน

ตำม มอก.81-2548 ชนคณภำพ PP 20 สำมำรถรบควำมดนไดไมนอยกวำ 10 กโลกรมตอตำรำงเซนตเมตร (2) แหวนยำง ตองมคณสมบตตำม มอก. 237-2520 ส ำหรบใชกบขอตอทอ (Couplings) ทอ

ซเมนตใยหนชนดทนควำมดนกำรใชขอตอทอ (Couplings) ของทอซเมนตใยหนชนดทนควำมดนตองใชแหวนยำงเสนรมทงสองเสนกบทขอตอทอ (Couplings) เปนแบบหนำตดสเหลยมคำงหม (Trapezoidal) โดยแหวนยำงเสนกลำงยงคงไวเชนเดม แหวนยำงนสำมำรถใชแทน หรอใชรวมกบแหวนยำงแบบกลมในขนำด และชนเดยวกนไดเปนอยำงด

หลกเลยงกำรใชแหวนยำงสมผสกบสำรทเปนของเหลว หรอ กงของเหลวบำงชนด โดยเฉพำะน ำมนจำระบสำรละลำยอน ๆ ทจะกอใหเกดกำรเสอมสภำพ ตอ ยำงธรรมชำต หรอสมผสกบโลหะบำงชนด เชน ทองแดง แมงกำนส เหลก เพรำะจะท ำใหยำงเสอมคณภำพได

(3) น ำยำตอทอ เพอใหกำรตอทอเขำกบตอซเมนตใยหนกระท ำไดงำยขน และชวยปองกนกำรฉกขำดของแหวนยำง ควรใชน ำยำตอทอ ซงมคณสมบตหลอลนขน เพอใชในงำนวำงทอขนำดใชงำน น ำยำทอขนำดบรรจกระปองละ 1 กโลกรมจะใชตอทอขนำดตำง ๆ ได เชน ถำใชน ำยำทอขนำดบรรจ กระปองละ 1 กโลกรมในกำรตอทอซเมนตใยหน ขนำดทอเสนผำศนยกลำง 300 มม. จะใชตอทอไดประมำณ 14 ทอ เปนตน

รปท 3.3.1 รปแหวนยำงหนำตดกลม (โอ) และแหวนยำงหนำตดรปสเหลยมคำงหม (ท)

3-27

3-31

3.5 ทอไฟเบอรกลาสสรบความดน (GRP)

ทอไฟเบอรกลาสสรบความดน หมายถง ทอทท าจากเทอรโมเซตตงเรซนเสรมดวยใยแกว และอาจมตวเตมทเปนเมดหรอแผนผงส หรอสยอมผสม และอาจมเรซนเคลอบผวภายนอก และหรอภายในท าโดยการพนเสนใย (Filament Winding) หรอการหลอเหวยง (Centrifugal Casting) ตาม มอก.1483-2549

1. ID = เสนผาศนยกลางภายในเฉลยของทอ (Mean Inside Diameter of Pipe) S = ความหนาของผนงทอ (Wall Thickness)

3.6 ทอเหลกกลาอาบสงกะสและอปกรณทอ (GI) ทอเหลกกลาอาบสงกะสมขนาดระบ เสนผาศนยกลาง 8 มม. ถง 200 มม. ลกษณะการใชงาน

เปนทอสงน าขนาดเลก มอก.277-2532 ประเภท 2 คอ มน าหนกของสงกะสทอาบเฉลยจากการทดสอบ 2 ครงไมนอยกวา 400 กรมตอตารางเซนตเมตร

3.6.1 ขอตอทอ (Joint) และอปกรณทอ (Fitting) ขอตอส าหรบใชกบทอเหลกกลาอาบสงกะส ตองเปนชนดตอดวยเกลยว ออกแบบมาใหม

คณสมบต และความแขงแรงเชนเดยวกบตวทอ สวนอปกรณทอ (Fitting) ใหเปนไปตาม มอก.249-2540

ขนาด ความระบ ยาวทอf=D สงสด ต าสด S Weight S Weight S Weight S Weight ทอนละมม. มม. มม. มม. กก./ม. มม. กก./ม. มม. กก./ม. มม. กก./ม. ม.300 296±1.8 306±1.8 5.2 11.4 5.1 11.5 6.3 13.5 6.3 13.8 9.0400 396±2.4 408±2.4 7.3 16.2 7.3 16.40 9.2 21.9 8.9 19.8 9.0500 496±3.0 510±3.0 8.9 27.6 8.8 27.1 11.2 36.3 10.9 35.10 9.0600 595±3.6 612±3.6 10.4 40.9 10.4 37.6 13.1 53.1 13.0 49.3 9.0700 695±4.2 714±4.2 12.0 54.10 11.8 52.7 15.2 71.6 14.7 68.0 9.0800 795±4.2 816±4.2 13.4 71.4 13.5 71.7 16.9 99.9 16.9 92.20 9.0900 895±4.2 918±4.2 15.0 90.3 14.5 86.1 18.3 120.1 18.3 111.7 9.0

1000 995±4.2 1020±4.2 16.3 103.8 15.7 104.0 20.7 144.5 19.7 134.5 9.01200 1195±5.0 1220±5.0 18.8 156.6 18.4 153.90 24.0 204.2 23.3 194.9 9.01400 1395±5.0 1420±5.0 21.8 214.1 20.8 201.6 27.6 270.6 26.3 259.8 9.01500 1495±5.0 1520±5.0 23.1 245.6 22.2 232.8 29.6 318.8 28.0 299.0 9.01600 1595±5.0 1620±5.0 24.5 279.7 23.2 259.7 31.3 362.3 29.4 334.9 9.01800 1795±5.0 1820±5.0 26.8 347.1 25.7 327.7 34.4 450.6 32.5 420.4 9.02000 1995±5.0 2020±5.0 29.1 429.7 28.2 402.9 28.0 555.5 35.8 517.7 9.02200 2195±5.0 2220±5.0 32.3 519.3 30.6 484.8 41.6 672.1 38.9 622.9 9.02400 2395±6.0 2420±6.0 34.8 610.2 33.2 561.7 44.9 793.4 42.2 722.1 9.0

ขนาดระบf=ID

SN 5000 SN 10000PN 6 PN 10 PN 6 PN 10

ตารางท 3.5.1 ขนาด ความหนา ความยาว และชนคณภาพทมผผลตทอไฟเบอรกลาสสรบความดน

3-32

2-5

ขอโคง สามทาง หวอด วาลว รปท 2.1.1 แสดงการตดตงสกดกนแรงขบ (Thrust load) ในลกษณะตาง ๆ

แรงขบ (Thrust Load) หรอ W จะพจารณาตามขนาดทอและลกษณะของขอตอตาง ๆ เมอความดนในทอ (P) เทากบ 1 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร หรอความสงของน า 10 เมตร คา W ก าหนดไว ตาราง 2.1.2 ตารางท 2.1.2 แสดงคาแรงขบ (Thrust Load), W

ชอขนาดทอ มม.(นว)

แรงขบ (Thrust load) ,W มหนวยเปน กโลกรม ขอโคง o

2122 ขอโคง 45 ขอโคง 90 สามทาง หวอด

55(2") 9.00 17.10 32.60 23.10 80(3") 20.00 39.20 72.50 51.30 100(4") 32.90 64.50 119.20 84.30 150(6") 69.00 135.30 250.10 176.90 200(8") 120.60 236.60 437.10 309.10 250(10") 184.20 361.30 667.60 472.10 300(12") 261.60 513.10 948.20 670.50 350(14") 354.30 659.00 1,284.20 908.10 400(16") 456.60 895.70 1,655.00 1,170.30

(2) การก าหนดความหนาของทอ (Wall Thickness) ความหนาทอเหลกเหนยวหรอเหลกกลา

(Steel Pipe) ส าหรบงานสงน าระบบทอ (Pipe Line) ทวางฝงอยใตดน จะก าหนดจากแรงกดดานนอกทอมากกวาแรงดนของน าภายในทอ เชนเกดจากแรงกระทงของน า (Water Hammer)

P

A

2-6

การก าหนดสมการความเคนดด (Bending Stress) สมมตฐานจากความหนาของทอไปสความเคนดดและการเคลอนของทอทเกดจากแรงกระท าภายนอก หรอแรงกดทบของวสดทอยเหนอทอ แรงกดจากการสญจร (Traffic Loads) เหนอพนดน แรงดนของน าภายในทอ และแรงกดทบของดน ทงนยงขนอยกบเงอนไขการตดตงหรอการวางทอ

2.1.6 การค านวณหาคา Water Hammer ในเสนทอแตละชวงทอ การค านวณหาคา Water Hammer ในเสนทอแตละชวงทอ เพอน าไปพจารณาชนคณภาพของ

ทอรบแรงดนทเหมาะสม การกระแทกของน าอนเนองมาจากความดนทเกดขนเมอน าทเคลอนตวอยภายในถกท าใหหยดลงอยางกะทนหน เชน เมอประตน า (Valve) ทปลายทอซงมน าอยเตม ถกปดโดยทนท น าทไหลอยในทอจะหยดอยางกะทนหน และความเรวในการไหลลดลงอยางรวดเรว พลงงานจลนทสะสมไวในน า จะแปลงรปเปนความดนสงทดานหลงของประตน า และน าจะอดตวพยายามขยายตวทอใหกวางขน ปรากฏการณนเรยกวา Water Hammer หรออกนยหนง Water Hammer จะเกดขนในระบบทอ เมอน าทเคลอนตวอยภายในเกดการเปลยนแปลงความเรว เพอทจะรกษา Momentum ภายในเสนทอใหมคาคงเดม ดงนนสวนหนงของพลงงานจลนของน าจะเปลยนไปเปนพลงงานศกย และในทสดจะสญไปกบความเสยดทานในน า หรอ ผนงทอ เพอทจะท าใหความดนมคาคงเดม โดยหลกทวไป Water Hammer เกดจากสาเหตตาง ๆ ดงน

-การเปด และ ปด (สนทหรอเปนบางสวน) ของประตน า (Valve) -การเรมตน และการหยดของเครองสบน า -การเปลยนแปลงความเรวของ Turbine -การเปลยนระดบของแหลงน า -ปฏกรยาลกคลนของแหลงน า (Reservoir Water Action) ฯลฯ แรงดนในเสนทอสงสดทเพมขนจากแรงดนเดมโดยมสาเหตมาจาก Water Hammer ค านวณได

จากสมการดงน P = ρ (V WV )………………………………………………………… ( 1 ) โดย P = แรงดนสงสดทเพมขนจากระดบความดนเดม (นวตนตอตารางเมตร ( N/m2 ))

หรอ = ( ρ (V WV )) x 10-5 (กโลกรมตอตารางเซนตเมตร)

ρ = ความหนาแนนของน า เปน (กโลกรมตอลกบากศเมตร) V = ความเรวของการไหลในเสนทอ เปน (เมตรตอวนาท) K = โมดลสของความยดหยน (Elasticity of Modulus) ของน าเปน (นวตนตอตารางเมตร ( N/m2 )) D = ขนาดเสนผาศนยกลางของทอ เปน (มม.) E = โมดลสของความยดหยน (Modulus of Elasticity) ของวสดทใชท าทอเปน (นวตนตอตารางเมตร (N/m2 ))

2-7

t = ความหนาแนนของผนงทอ เปน (มม.) Vw = ความเรวของคลนความดน (Pressure Wave) เปนเมตรตอวนาท ทเกดขนภายในทอค านวณโดยสตร

Vw = 1485 1 ………………………….……………….….(2)

1 + EtKd

สมการ ( 2 )แทนใน( 1 ) P = 1485 ρ 1 …………………............................….…….(3)

(3) 1 + EtKd

1 ตารางท 2.1.3 ความเรวของน าในทอส าหรบการออกแบบระบบทอสงน ารบแรงดน ขนาดเสนผาศนยกลาง

(มลลเมตร) ความเรว(เมตรตอวนาท) ความเรวเฉลย (เมตรตอวนาท)

50 ถง 150 0.50 ถง 0.10 0.75 200 ถง 400 0.70 ถง 1.50 1.10 400 ถง 800 1.20 ถง 1.80 1.50

900 ถง 1,600 1.30 ถง 2.00 1.65 อตราสวน

EK ส าหรบการไหลของน าในทอทท าดวยวสดตาง ๆ ตารางท 2.1.4หนา 2-8

ถาให L เปนความยาวของทอจากจดทตดตงประตน าไปถงจดทจายน าเขาทอ เปน เมตร ความดนทเกดขนโดย Water Hammer จะมคาสงสดเทากบทค านวณไดโดยสมการ (3) ถาปดประตน าโดยใชเวลาไมเกนเวลาวกฤต (Critical Time) Tc (วนาท)

โดย

Tc = 2 wV

L ………………………………………..………………. (4)

ในกรณทปดประตน าโดยใชเวลามากกวา Tc ความดนเนองจาก Water Hammer ทเกดขนจะหาได

Pa = a

c

tT P………………………………….……….…………… (5)

โดย Pa = เปนความดนในทอเมอปดประตน า (กโลกรมตอตารางเซนตเมตร)

โดยใชเวลา ta = เปนเวลาทใชปดประตน า เปน (วนาท) P = เปนความดนทค านวณโดยใชสมการ (3)

2-8

ตารางท 2.1.4 อตราสวน EK ส าหรบการไหลของน าในทอทท าดวยวสดตาง ๆ

วสดทใชท าทอ

EK

เหลกแผน 0.010 เหลก 0.025

คอนกรต 0.100 ไม 0.020

ซเมนตใยหน 0.088 ทอPVCและHDPE 0.070

2.1.7 การค านวณชนคณภาพของทอทใชในระบบสงน ารบความดนทก ๆ สาย สมมต

ค านวณคา Water Hammer (Pa) ทไดจากสมการ (5) ไปรวมกบคา Pressure Head (P) สงสดของทอสายนน กจะทราบวาทอจะตองรบความดนสงสดเทาใด อยในชนคณภาพไหน ของทอแตละชนด เชน ถาแนวศนยกลางทออยต ากวาแนวเสน Hydraulic Grade Line = 35.00 เมตร นนคอ คดเปนความดนน าภายในทอ 3.50 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร (คาความดนน า 1.00 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร จะเทากบคาความสง

ของน า 10 เมตร) จากตวอยางท 7 เมอค านวณความดน Water Hammer (Pa ) เทากบ 2.76 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร ฉะนน ทอจะตองรบแรงดนไดไมนอยกวา 2.76 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร

ถาใชทอชนดตางๆ และใชคาความปลอดภยเปน 1.5 เทาของ Working Pressure จะไดคาความดนททอตองรบอยางนอยเทากบ 4.14 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร เพราะฉะนนตองใชทอ พวซ(PVC) ชนคณภาพ PVC 8.5 หรอ PVC 13.5 ทอ HDPE ชนคณภาพ PN 6.3 หรอ PN 8 ทอ GRP ชนคณภาพ PN 6หรอ PN 10 และทอ AC ใชคาความปลอดภยเปน 2 เทาของ Working Pressure จะไดคาความดนททอตองรบอยางนอยเทากบ 5.52 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร เลอกใช ชนคณภาพ 10 หรอชนคณภาพ 15 เปนตน

ในท านองเดยวกนกใชวธการค านวณคาชนคณภาพเหลานกบทอทก ๆ สายทงระบบ กจะไดชนคณภาพของทอสงน ารบแรงดนทกสาย ซงโดยทวไป มกจะเอาคาสงสดของแตละสายมาค านวณดงกลาว

2-9

2.2 ตวอยางการค านวณระบบทอสงน าชลประทานรบแรงดน 2.2.1 ตวอยางการค านวณปรมาณน าทจะตองสงใหโดยใชทอสงน า

ตวอยางท 1

โครงการชลประทานซงเปนอางเกบน าแหงหนง มพนททตองสงน าเพอการปลกพชผกสวนครว 1,500 ไร ราษฎรตองการใชน าเพออปโภคบรโภค 37,000 คน ตองการใชน าเพอการประปาสขาภบาลของอ าเภอส าหรบคนอก 3,710 คน พนทโครงการมสภาพแหงแลงทรกนดาร ภมประเทศเปนลกเนนตลอดพนทเพาะปลก (Rolling Area) พจารณาในดานวศวกรรมแลวจะตองจดระบบสงน าเปนทอ อยากทราบวา ปรมาณน าทจะสงใหโดยทอ ทงหมดน เปนเทาใด

วธท า

ก าหนดใหพชผกสวนครวใชน าทงหมด = 0.16 ลตรตอวนาทตอไร

ค านวณปรมาณน าทตองใชส าหรบพชผก = 1,000

0.16x1,500 ลกบากศเมตรตอวนาท

= 0.240 ลกบากศเมตรตอวนาท ก าหนดใหคนใชน าเพออปโภค บรโภค = 150 ลตรตอคนตอวน

ค านวณปรมาณน าเพอการอปโภค บรโภค =3,600241,000

37,000150

ลกบากศเมตรตอวนาท

= 0.064 ลกบากศเมตรตอวนาท ก าหนดใหคนใชน าจากการประปา = 150 ลตรตอคนตอวน

ค านวณปรมาณน าเพอการประปา =3,600241,000

3,710150

ลกบากศเมตรตอวนาท

ไดปรมาณน าเพอการประปา = 0.006 ลกบากศเมตรตอวนาท

ฉะนนจะไดปรมาณน าทจะตองสงใหโดยใชทอ

=0.240+ 0.064 + 0.006 = 0.310 ลกบากศเมตรตอวนาท = 310 ลตรตอวนาท

ตวอยางท 2

จากตวอยางท 1 หากระดบน าต าสดในการจดสรรน าเทากบ + 144.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง) ระดบน าเกบกก + 153.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง) และระดบศนยกลางทอ Outlet ขนาด 600 มม. อยท + 143.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง) จงค านวณหาปรมาณน าตนทนเฉลยของโครงการนวาควรจะเปนเทาใด

2-10

วธท า

จากระดบน าเกบกก = + 153.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง) ระดบน าต าสด = + 144.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง)

เฉลยระดบน าใชการ = 3144.000)(153.000

144.000

= + 147.000 เมตร (ระดบน าทะเลปานกลาง) เพราะฉะนน ถาคดสมการพลงงานทจด + 147.000 เปนจดท 1 และทระดบศนยกลางทอ +

143.000 เปนจดท 2 จะไดดงรปท 2.2.1 (โดยไมคดการสญเสยจากจด 1 ถงจด 2) สมการพลงงานระหวาง 1 ถง 2 คอเอาจด 2 เปนจดอางอง (Z2 = 0)

จะได 2

222

1

211 Z

2gVP

Z2gVP

γγ

………………...…………….. (1)

เมอ Z 1 และ Z 2 คอความสงทวดจากระดบทก าหนดขน คอน าหนกจ าเพาะของน า (Unit Weight) (กโลกรมตอลกบาศกเมตร) g คอความเรงแรงโนมถวงโลก = 9.81 (เมตรตอวนาท2)

P1 และ P2 คอความดน Gage (เปนศนยทความดนบรรยากาศ) V1 และ V2 คอความเรว และความเรวทจด (1) ถอวานอยมากสมมตเปนศนย เมอเทยบกบ

ความเรวทจด (2)

Z 1

1

2Z =0

ระดบ+143.0002

ระดบ+147.000

รปท 2.2.1 ระดบน าจดท 1 และ จดท 2

จากสมการ (1) จะได Z 1 = 2g

V 22

+144.000

2-11

เพราะฉะนน V2 = 12gZ = 39.812 = 7.672 เมตรตอวนาท

จากสตร Q = Cd A V……………………………...…..…………… (2)

เมอ Q = ปรมาณน า (ลกบากศเมตรตอวนาท) A = เนอทหนาตดทอสงน า (ตารางเมตร)

ในทน = 4

0.600.60π

V = ความเรวทออกจากทอสงน า (เมตรตอวนาท) Cd = คาสมประสทธของอตราการไหลใช = 0.60

Q = 4

7.6720.600.60π0.60 = 1.302 ลกบากศเมตรตอวนาท

ฉะนน ปรมาณน าตนทนเฉลย = 1,302 ลตรตอวนาท 2.2.2 ตวอยางการค านวณขนาดทอทใชในระบบสงน า

ตวอยางท 3

ใหหาขนาดทอสงน าของโครงการสงน าโครงการหนง ซงจะตองสงน าโดยใชทอสงน ารบแรงดน โดยมปรมาณน าผานทอ ไดมากสด 0.165 ลกบากศเมตรตอวนาท (หรอ 165 ลตรตอวนาท)

วธท า

ประมาณขนาดทอจากสตร Q = AV

เมอ Q = ปรมาณน า = 0.165 ลกบากศเมตรตอวนาท

A = เนอทหนาตดทอ = 2

4D π

(D = เสนผาศนยกลางทอเปน เมตร)

V = ความเรวน าผานทอ (เมอเปนทอประธาน = 1.20 เมตรตอวนาท)

แทนคาในสตร 0.165 = 2

4D π

x 1.20

D2 = π1.20x0.165x4

= 0.175 ตารางเมตร

D = 0.418 เมตร

ฉะนนตองใชทอขนาดเสนผาศนยกลาง = 500 มม.

2-12

จากตวอยางท 3 น สามารถน าไปใชพจารณาก าหนดชนดและขนาดทอตามทมจ าหนายในทองตลาด ซงอาจใชเปนทอแถวเดยวทงระบบ หรอทอ 2 แถว ทอ 3 แถว ในชวงตน ๆ ขนอยกบสภาพภมประเทศ ทงน จะตองออกแบบ และก าหนดชนดทอใหเหมาะสม พรอมประหยดทางดานวศวกรรมดวย

2.2.3 ตวอยางการค านวณหาการสญเสยพลงงาน ตวอยางท 4 โครงการชลประทานแหงหนงใชทอ PVC เปนระบบสงน าชลประทานรบแรงดน สงน าดวย

ความเรว 0.55 เมตรตอวนาท โดยใชทอสงน าขนาด 600 มม. ความยาวทอทงหมด 2,500 เมตร จงค านวณหาคาการสญเสยหลกของทอ PVC โครงการน

วธท า

จากสตร hf = DL

2gV 2

= 52

2

D πgQ L 8 f

เมอ hf = การสญเสยพลงงานหลก

V = คาความเรว (เมตรตอวนาท) D = ขนาดเสนผาศนยกลางของทอ (เมตร)

คา Friction Factor ( ) นจะสมพนธกบคา Reynolds Number

= 2

0.9RN

5.743.7D

εln-

1.325

ε = ความขรขระของทอ (Relative Roughness) ดตารางท2.2.1

NR = Reynolds Number = υD πQ4

L = 2,500.00 เมตร D = 0.60 เมตร g = 9.81 เมตรตอวนาท2 V = 0.55 เมตรตอวนาท

A = 4

πD 2

= 0.283 ตารางเมตร

υ = ความหนดจลน ตารางเมตรตอวนาท

ใชคาความหนดน าท 30 Co υ = 0.804x10 –6 ตารางเมตรตอวนาท

NR = υD πQ4

= 6-100.8040.6000.550.2834

π = 4.12x105

2-13

ตารางท 2.2.1 คา Relative Roughness ( ε ) หนวย : มม. ชนดของทอ ε

ทอเหลกเหนยว 0.046 ทอเหลกอาบสงกะส 0.15

ทอคอนกรต 0.3-3 HDPE GRP 0.0015 ทอ PVC AC 0.0015

ส าหรบทอ PVC ใชคา ε = 0.15 เมตร

= 2

0.9RN

5.743.7D

εln-

1.325

=

2

0.951012.45.74

6003.70.15ln-

1.325

คา = 0.02015

hf = 52

2

D πgQ L 8 f =

52

2

0.600 π 9.810.156 2500 0.020158

ฉะนน hf = 1.304 เมตร นนคอ การสญเสยหลกของทอสายนเทากบ 1.304 เมตร ตวอยางท 5 โครงการชลประทานแหงหนงใชทอ PVC เปนระบบสงน าชลประทานรบแรงดน สงน าดวย

ความเรว 0.55 เมตรตอวนาท โดยใชทอสงน าขนาด 600 มม. ความยาวทอทงหมด 2,500 เมตร ทางเขาทอม

การลบมม 1.0DR คา K = 0.17 มขอตอขนาด 45o จ านวน 25 แหง ขอตอ 90o จ านวน 15 แหง แยกสาม

ทางตวท (Tee) จ านวน 4 แหง Gate Valve ทงหมด 10 แหง และทางออกทอสอางพกน า K = 1.0 จงค านวณหาคาการสญเสยรองของทอพวซ( PVC) โครงการน

วธท า

จากสตร hm = 2gV

K 2

คา K ของทางเขาทอ = 0.17 (จากรปท ผก.2 ขอ 2) คา K ของขอตอ 45 = 0.45 (จากรปท ผก.3 ขอ 10) คา K ของขอตอ 90 = 0.75 (จากรปท ผก.3 ขอ 10) คา K ของแยกสามทางตวท (Tee) = 2.0 (จากรปท ผก.2 ขอ 7) คา K ของ Gate Valve = 0.25 (จากรปท ผก.3 ขอ 14)

2-14

คา K ของทางออกทอ = 1.0 (จากรปท ผก.4 ขอ 20)

ฉะนน hm = {0.17+(0.45x25) + (0.75x15) + (2x4) + (0.25x10)+1.0}x2gV 2

V = ความเรว = 0.55 เมตรตอวนาท g = 9.81 เมตรตอวนาท 2

แทนคาตางๆ จะได

hm = {0.17+(0.45x25) + (0.75x15) + (2x4) + (0.25x10)+1.0}x2x9.81(0.55)2

= (0.17+11.25 + 11.25 + 8 + 2.5+1.00) x2x9.81(0.55)2

= 0.527 เมตร ของน า

นนคอ การสญเสยรองของระบบทอโครงการน คอ 0.527 เมตร จากตวอยางท 4 และ ท 5 จะไดคาการสญเสยในเสนทอทงระบบ โดยการรวมคาการสญเสยหลกคอ 1.304 เมตร และคาการสญเสยรองคอ 0.527 เมตร ฉะนนคาการสญเสยพลงงานในทอทงระบบของโครงการนจะเทากบ 1.831 เมตร

2.2.4 ตวอยางการค านวณหาเสน Hydraulic Grade Line

ตวอยางท 6

จากตวอยางท 4 และตวอยางท 5 จงประมาณ Hydraulic Grade Line ของโครงการชลประทานนนวาควรจะเทาใด จงจะเหมาะสมกบการสงน า และน ามแรงดนพอเพยงทจะสงถงทอทงระบบ

วธท า จากตวอยางดงกลาวความยาวทอทงหมด = 2,500 เมตร การสญเสยพลงงานหลกและรองในระบบทอ = 1.831 เมตร ในทนเพมการสญเสยเนองจากเหตอน ๆ อก 10 % ของการสญเสยหลกและรอง (เชนการตอทอความดนต าเพมขนทจดจายน า ฯลฯ = 1.831+ 0.18 เมตร) ไดการสญเสยระบบทอโดยประมาณ = 2.011 เมตร

ฉะนน ไดลาด HGL (Hydraulic Grade Line) = 2,5002.011

= 0.000804 หรอ ลาด HGL. = 1: 1,243 ฉะนน นนคอจาก กม. 0+000 ถง กม. 1+243 ระดบศนยกลางทอท กม. 1+243 จะตองต า

กวา กม. 0+000 ไมนอยกวา 1.00 เมตร น าจงจะไหลถงปลายทอท กม. 1+243 ได และปรมาณน าพอเพยงตามความตองการ

2-15

2.2.5 ตวอยางการค านวณหาคาความดน Water Hammer ตวอยางท 7 ใหหาคาแรงดน Water Hammer สงสดเมอทอ พวซ (PVC) สงน าดวยความเรว 0.55 เมตรตอ

วนาท น าถกท าใหหยด โดยใชเวลาในการปดประตน า 10 วนาท ในทอ พวซ (PVC) ขนาด 600 มม. หนา 15 มม. OD = 630 มม. ID = 600 มม. ความยาวทอ 2,500 เมตร

วธท า Vw = 1485

1 + EtKd

d = 0.60 เมตร t = ความหนาของทอเทากบ 0.015 เมตร

EK = ส าหรบทอ พวซ (PVC) เทากบ 0.07 ตามตารางท 2.1.4 หนา 2-8

Vw =

0.0150.600.07

1

1485

= 761.80 เมตรตอวนาท จากสมการ 1 หนา 2-6

P = ( ρ (V WV )) x 10-5

P = (1485 ρ V 1 ) x 10-5

1 + EtKd

= 1000 x 761.80 x 0.55 x 10-5 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร

ความดนสงสดทเพมขนจากระดบความดนเดม = 4.20 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร หรอเทากบแรงดนน าสง = 42 เมตร

โดย Tc = 2 wV

L

ปดประตน าโดยใชเวลาไมเกนเวลาวกฤต (Critical Time) =

761.802,5002

= 6.56 วนาท

Pa = a

c

tT . P

2-16

Pa = เปนความดนทเพมขน เนองจาก Water Hammer

= 2.410.006.56

= 2.76 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร หรอเทากบแรงดนน าสง = 27.6 เมตร

2.2.6 การออกแบบระบบทอสงน ารบความดน ตวอยางท 8

จากจดสงน า A ในทอสงน า ซงมความดน 7.5 เทาของบรรยาอากาศ (หวน า 75 เมตร) มทอยาว 3,000 เมตร วางตอกนจนถงจด B ซงตองมความดน 2.5 เทาของบรรยากาศ (หวน า 25 เมตร) ถา B อยสงกวา A 12.5 เมตร จงหาขนาดทอซงสามารถสงน าได 63 ลกบากศเมตรตอชวโมง

วธท า (1) การค านวณการสญเสยหวน า

อตราการไหล Q = 63 ลกบากศเมตรตอชวโมง =

60.x6063x1,000

= 17.5 ลตรตอวนาท

รปท 2.2.2 แสดงทอสงน าชลประทาน จด A และจด B

การสญเสยหวน า (ความดนของน า) เนองจากการเปลยนระดบและความดนตามทตองการท B = 75-(12.5 + 25) =

3,00037.5

= 12.5 มม.ตอ เมตร

12.5 เมตร B

ความดนในทอ=75 เมตร B

A B

B ความดนในทอ=25 เมตร B

ทอสงน าชลประทานยาว 3,000

2-17

สรางแผนภมอตราการไหลของน าและการสญเสยหวน าของทอซเมนตใยหน โดยใชสตรการไหลของ Hazen-Williams ก าหนดใหคาสมประสทธการไหลของการไหล Hazen-Williams เทากบ 140 ไดรปท 2.2.3 ลากจากแกน X ขนไปจากจด Q = 17.50 ลตรตอวนาท ไปพบกบเสนทลากจากแกน Y ทจดการสญเสยหวน า 12.60 มม.ตอเมตร ทจดหนง ซงจะอยระหวางเสนเอยงแสดงคาเสนผาศนยกลาง 125 มม. ถง 150 มม. เลอกใชเสนผาศนยกลาง 150 มม. เปนค าตอบ และเนองจากความดนสงสดในเสนทอเทากบ 75.00 เมตร ของน า หรอเทากบ 7.50 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร เพราะฉะนน จงเลอกใชทอซเมนตใยหน ชนคณภาพ 15 (ตาม มอก. 81-2548 ความดนทดสอบท 15 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร หรอเทยบเทาความสงของน าโดยประมาณ 150 เมตร ในการออกแบบใชคาความดนใชงานทปลอดภยไมเกน 50%ของความดนทดสอบ)

วธตรวจสอบค าตอบ ลากเสนตงฉากจากแกน X ทจด Q = 17.5 ลตรตอนาท ไปตดกบเสนเอยง แสดงคา

เสนผาศนยกลางทอ 150 มม. ลากเสนตามแนวนอนจากจดนไปกลบตดแกน Y ทแสดงการสญเสยหวน า จะไดคาเทากบ 6.00 มม.ตอ เมตร แสดงวาถาใชทอขนาด 150 มม.แลว จะมคาสญเสยหวน า 6.00 มม.ตอเมตร ซงนอยกวาทยอมใหคอ 12.60 มม.ตอเมตร ดงนนทอขนาด 150 มม. กใชได

2-18

2-19

ตวอยางท 9 โครงการชลประทานแหงหนง มพนทเพาะปลกทงหมด 1,950 ไร มการวางทอสงน าสายใหญ

ยาว 1,300 เมตร มทอสายซอยฝงซายยาว 600 เมตร และทอสายซอยฝงขวายาว 900 เมตร ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร โดยก าหนดให พนทของสายซอยฝงซาย 600 ไร พนทของสายซอยฝงขวา 700 ไร พนทสงน าสายใหญชวง กม. 0+000 ถง กม. 0+600 จ านวน 250 ไร พนทสงน าสายใหญชวง กม. 0+600 ถง 0+900 จ านวน 150 ไร พนทสงน าสายใหญชวง กม. 0+900 ถง 1+300 จ านวน 250 ไร โดยมแรงดนน าเรมตนท 20.00 เมตร อยทระดบ + 90.00 เมตร โดยแรงดนน าทสายซอยฝงขวาตองการ อยทระดบ + 79.62 เมตร แรงดนน าทสายซอยฝงซาย ตองการอยทระดบ + 83.00 เมตร จงค านวณหาขนาดทอสงน าสายใหญทสามารถสงน าใหพนทเพาะปลกไดทงระบบ วธท า เลอกใชทอเหลกเหนยวในชวงตน (เพราะเปนทอขนาดใหญ) คา C = 120 จากสมการของ Hazen-Williams หนา 1-3

54.063.26-

LhfxCDx1059.3Q

เมอ Q มหนวยเปน ลกบาศกเมตรตอวนาท และ D มหนวยเปน เมตร จะไดสตรการสญเสยหวน า ( Head Loss)

hf =4.87041.852

1.852

D CQ L 10.675

เรมตนออกแบบทอสายใหญ กม. 0+000 ถง กม. 0+600 ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร มพนทเพาะปลกทงหมด 1,950 ไร ปรมาณน าทตองการสง =

100018.01950x

= 0.351 ลกบาศกเมตรตอวนาท ก าหนดความเรวในทอสงอยระหวาง 1 - 2 เมตรตอวนาท (ตารางท 2.1.3) หาขนาดทอ Q = AV

A = 4D2π

สมมต D = 0.80 เมตร

= 4

)8.0( 2π

= 0.503 ตารางเมตร V =

503.0351.0

= 0.608 เมตรตอวนาท V นอยไป ก าหนด D ใหม เปน D = 0.60 เมตร จะได A = 0.283 ตารางเมตร ได V = 1.24 เมตรตอวนาท ใชได

2-20

หา fh ของชวง กม. 0+00 ถง 0+600 ไดเทากบ

4.87041.852

1.852

D CQ L 10.675

= 4.87041.852

1.852

0.60 x 1200.351 x 600 x 10.675

= 1.56 เมตร คาความดนเรมตนระดบ+90.00 = 20.0 เมตร คาความดนท กม.0+600 ของทอสงน าสายใหญ = 20.0 +7 -1.56 เมตร = 25.44 เมตร ทอสงน าสายซอยฝงซายท กม.0+600 ของทอสงน าสายใหญ ระดบ+83.0ตลอดความยาวทอ 600 เมตร พนทสงน า 600 ไรเลอกใชทอพวซ(PVC) ขนาดเสนผาศนยกลาง 300 มม. คา C = 140 ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร ปรมาณน าทตองการสง =

100018.0600x

= 0.108 ลกบาศกเมตรตอวนาท

ทอสงน ำสำยใหญ

ทอสงน ำสำยซอยฝงซำย

ทอสงน ำสำยซอยฝงขวำ

รปท 2.2.4 การสญเสยหวน า ( Head Loss) ของน าภายในทอ

+90.00 +83.08

+79.62

+75.00

28.29

20.00 25.44

27.35

1.56 1.467

3.68

0+000 1+300 0+600

0+900 250 ไร 0.045 ลบ.ม./วท.

600 ไร 0.108 ลบ.ม./วท.

150 ไร 0.027 ลบ.ม./วท.

700 ไร 0.126 ลบ.ม./วท.

250 ไร 0.045 ลบ.ม./วท.

2-21

หาขนาดทอ Q = AV A =

4D2π

สมมต D = 0.30 เมตร

= 4

)3.0( 2π

A = 0.071 ตารางเมตร

V = 071.0108.0

= 1.53 เมตรตอวนาท ใชได

fh = 4.87041.852

1.852

0.3 x 1400.108 x 600 x 10.675

= 3.87 เมตร คาความดนท กม.0+600 ของทอสงน าสายใหญ = 25.44 > 3.87 เมตร ใชได

การออกแบบทอชวง กม. 0+600 ถง กม. 0+900 ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร ปรมาณน าทตองการใชคอ 18.0

10002506001950

= 0.198 ลกบากศเมตรตอวนาท เลอกใชทอพวซ( PVC) คา C = 140 สมมต ขนาดทอ D = 0.40 เมตร ได A = 0.126 ตารางเมตร ได V = 571.1

126.0198.0

เมตรตอวนาท ใชได

หา fh ชวง กม. 0+600 ถง กม 0+900

= 4.87041.852

1.852

D CQ L 10.675

= 8704.4852.1

852.1

40.0140198.0300675.10

x

xx

fh = 1.467 เมตร

คาความดนเรมตนระดบ = 20.0 เมตร คาความดนท กม.0+900 ของทอสงน าสายใหญ

= 20.0 +10.38 -1.56-1.467 เมตร = 27.353 เมตร ทอสงน าสายซอยฝงขวาท กม.0+900 ของทอสงน าสายใหญ ระดบ+79.62 ตลอดความยาวทอ 900 เมตร พนทสงน า 700 ไรเลอกใชทอพวซ(PVC) ขนาดเสนผาศนยกลาง 300 มม. คา C = 140 ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร

2-22

ปรมาณน าทตองการสง = 1000

18.0700x

= 0.126 ลกบาศกเมตรตอวนาท หาขนาดทอ Q = AV

A = 4D2π

สมมต D = 0.30 เมตร

= 4

)3.0( 2π

A = 0.071 ตารางเมตร

V = 071.0126.0

= 1.77 เมตรตอวนาท ใชได

fh = 4.87041.852

1.852

0.3 x 1400.126 x 900 x 10.675

= 7.735 เมตร คาความดนท กม.0+600 ของทอสงน าสายใหญ = 27.35 > 7.735 เมตร ใชได

ออกแบบชวง กม.0+900 ถง กม. 1+300 ปรมาตรน า ทสงใชคาชลภาระเทากบ 0.18 ลตรตอวนาทตอไร ปรมาณน าทตองการ = 18.0

10001507002506001950

= 0.045 ลกบากศเมตรตอวนาท เลอกใชทอ PVC สมมต ขนาดเสนผาศนยกลาง

D = 0.2 เมตร A = 0.0314 ตารางเมตร V = 1.432 เมตรตอวนาท ใชได

หา fh ชวง กม. 0+900 ถง กม.1+300

fh = 4.87041.852

1.852

D CQ L 10.675

fh = 8704.4852.1

852.1

2.0140045.0400675.10

x

xx

= 3.680 เมตร คาแรงดนทเหลออย = 20+15-1.56-1.467-3.68 เมตร = 28.29 เมตร

2-23

0+900 1.96 bar +79.62 m

MP. Steel D=0.60 Q =0.351 cms.

1+300 2.83 bar +75.00 m

0+000 2 bar +90.00 m

0+600 2.15 bar +83.1 m

0+600 2.54 bar +83.1 m

1L-MP. PVC 8.5 D=0.30 Q =0.108 cms

0+900 2.74 bar +79.62 m

1R-MP. PVC 8.5 D=0.30 Q =0.126 cms

MP. PVC 8.5 D=0.40 Q =0.198 cms

MP. PVC 8.5 D=0.20 Q =0.045 cms

รปท 2.2.5 แผนผงระบบทอสงน า

1-4

Q = อตราการไหลของน า (Flow Rate) มหนวยเปน ลตรตอวนาท หมายเหต : คา C ขนกบวสดและสภาพการใชงานของทอ ในการออกแบบใชคา C ดงน ทอเหลกเหนยวคา C อยระหวาง 80 ถง 100

ทอซเมนตใยหน (AC) ทอพวซ (PVC) ทอไฟเบอรกลาสส (GRP) คา C อยระหวาง 120 ถง 140 1.3.7 แรงกระแทกของน า (Water Hammer) การกระแทกของน าภายในทอเปนสงส าคญทท า

ใหทอน าเสยหายเรวขน การกระแทกของน าเปนความดนทเกดขน เมอน าทไหลอยภายในทอถกท าใหหยดลงอยางกะทนหน เชน เมอประต (Valve) ทมน าอยเตมถกปดโดยทนท น าทอยในทอจะหยดอยางกะทนหน และความเรวในการไหลลดลงอยางรวดเรว พลงงานจลนทสะสมไวในน าจะแปลงรปเปนความดนของน าทสงมาก ดนดานหลงของประตน าและน าจะอดตวพยายามขยายทอใหกวางขน

1.3.8 อปกรณปองกนแรงกระแทกของน า (Water Hammer) การปองกนแรงกระแทกของน า จากการหยดเดนเครองสบน าท าไดโดยการลดความเรวของเครองยนตลดลงเปนขนๆ อตราการไหลของน าลดลงแลวจงดบเครองยนต ในกรณทตนก าลงเปนมอเตอร ซงมรอบการหมนคงทกใหใชวธปดประตน า(Gate Valves) ลงทละนอยเปนขนๆเชนเดยวกน จนกระทงปดสนทหรอเกอบสนทแลวจงปดสวทช การเรมเดนเครองสบน ากท าในลกษณะเดยวกนแตยอนขนตอน แตอยางไรกตาม บางครงอาจมความจ าเปนตองหยดเดนเครองอยางกะทนหน หรออาจมสาเหตมาจากกระแสไฟฟาขดของ เครองยนตเสย เปนตน ดงนนในระบบทมโอกาสเกดแรงกระแทกของน า (Water Hammer)ไดงาย จงควรมอปกรณปองกนชวย อปกรณประเภทนมหลายอยาง เชน Pressure Relief Valve , Air Inlet – Relief Valve , Air Chamber , Surge Suppressor และ Surge Tank เปนตน รปรางลกษณะของ Pressure Relief Valve , Air Inlet – Relief Valve และลกษณะการตดตงแสดงไวในรปท 1.3.1 รปรางลกษณะของอปกรณอนๆ แสดงไวในรปท 1.3.2

- Pressure Relief Valve เปนวาลวทท าหนาทในลกษณะเดยวกนกบวาลวนรภย (Safety Valve) กลาวคอเมอความดนในทอสงกวาทก าหนดไวมนกจะเปดกวางออกและระบายน าทงเพอลดความดนลงความดนทตงไวอาจควบคมโดยสปรงหรอน าหนกกได อปกรณแบบนเหมาะส าหรบทอทมขนาดไมโตมาก ซงการระบายน าทงจะมผลชวยใหลดความดนในทอลงไดบาง

-Air Inlet – Relief Valve เปนวาลวทจะเปดใหอากาศไหลเขามาในทอโดยอตโนมตเมอความดนในทอต ากวาความดนของบรรยากาศซงจะเปนการปองกนมใหทอแบนลง อปกรณดงกลาวนยงใชส าหรบระบายอากาศออกจากทอดวยโดยการตดตงไวหลงทอในบรเวณทอยสงกวาแนวทอสวนอน อากาศทตดมากบน ากจะไหลเขาไปในอปกรณน และท าใหลกลอยลดระดบลง วาลวเปด และอากาศกจะถกระบายออกไป สาเหตทตองระบายอากาศในทอออกไปกเพราะวา ถาความเรวของการไหลของน าในทอไมมากพอ อากาศในทอจะท าตวเปนสงกดขวางการไหลโดยท าใหการไหลในชวงดงกลาวมลกษณะเปนการไหลในทางน าเปดแทนทจะเปนการไหลเตมทอ รปท 1.3.1 แสดงใหเหนถงการตดตงวาลวทงสองแบบน เพอ

1-5

ปองกนแรงกระแทกของน า (Water Hammer) ถาประตน าท A ปดอยางกะทนหน ความดนทเกดขนเนองจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer) กจะลดลงไดถาม Pressure Relief Valve ตดตงไวหนาประตน าท A ในทางตรงกนขาม ถาขณะทน าก าลงไหลเตมทออยนนประตน าท B ถกปดอยางกะทนหน ในลกษณะเชนนน าในทอจะยงคงไหลตอไป และท าใหเกดสญญากาศขนในทอแตถาม Air Inlet – Relief Valve อปกรณนกจะเปดใหอากาศไหลเขามาและชวยแกปญหานได

- Air Chamber เปนอปกรณชวยลดความรนแรงการกระแทกของน า (Water Hammer) อกแบบหนงทมลกษณะเปนถงบรรจอากาศตอเขากบหลงทอ อากาศในถงซงยดหดตวไดดกวาน ากจะท าหนาทผอน

รปท 1.3.1 อปกรณปองกนความเสยหายจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer) (a) Pressure Relief Valve (b) Air Inlet – Relief Valve และ( c) แสดงการตดตงอปกรณทงสองแบบน

Pressure Relief

Valve

Air Inlet – Relief

Valve

รปท 1.3.2 อปกรณปองกนความเสยหายจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer) Air Chamber (a) (b) (c) และ Surge Tank (d)

1-6

คลายความรนแรงลงเมอความดนเพมขนอยางฉบพลน นอกจากนนอปกรณชนดนยงใชตอเขากบดานจายน าของปมแบบสบชกกอนสงน าเขาสระบบ เพอใหการไหลสม าเสมอตลอดเวลาอกดวย

- Surge Tank เปนถงชวยลดความดนทเพมขนจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer)ในระบบขนาดใหญซงมทงประเภทเปดดานบนของถง และแบบปด ส าหรบแบบเปดนนความสงของถงจะตองมากพอทจะไมใหน าไหลลนออกมาได สวนในแบบปดจะมลกษณะคลายกบ Air Chamber แตมทอขนาดเดยวกนกบทอสงน าเปนตวจายน าเขาไปในถงอกทหนงการลดความรนแรงของความดนจะถกควบคมโดยการไหลของน าเขาไปใน Surge Tank และการยดหดตวของอากาศในถง

ในระบบทอสงน าทมความยาวมากและมความลาดเทสงขนเหนอปมหรอทอไมยาวมากแตมความลาดเทจากปมชนมาก การตดตงประตน ากนการไหลยอนกลบ(Check Valve) ประเภทไมปดกะทนหน (Non - Slam) ซงออกแบบใหปดเมอความเรวเปนศนย คอไมเปดโอกาสใหน าในทอไหลยอนกลบมากจะชวยลดแรงกระแทกของน า (Water Hammer) ลงได นอกจากนน ถาหากกอนเดนเครองสบน า น าในทอยงมอยไมเตม เมอเรมเดนเครองควรจะเปดประตจายน าเพยง สามสวนสของอตราการสบทตองการ ตอเมอมน าบรรจเตมทอแลวจงคอยๆเปดประตน าเพมขน จะชวยลดความดนจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer) ลงได

1.3.9 วาลว (Valve) อปกรณทใชงานกบทอสงน า ท าหนาทควบคมอตราการไหล หยดการไหล ปองกนการไหลยอนกลบและปองกนการกระแทกของน า วาลว (Valve) ชนดตางๆ จะรบแรงดนน า ขณะใชงานไดอยางปลอดภย (Working Pressure) 7.5 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร ถง 20 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร

1.3.10 ประตน า ลนยก (Gate Valves) ท าหนาท ควบคมอตราการไหล หยดการไหล ปกตจะมขนาดใหญน าหนกมาก ปดเปดชา เวลาใชงานจะปดสดและเปดสดเทานน หากเปดบางสวนใชงานจะท าให Valve Disc สนระยะเวลาในการปด-เปดแตละครง ถาเปนทอทมเสนผาศนยกลาง 200 มม. ถง 600 มม. จะตองใชเวลาในการปด หรอ เปดจะอยท 1.5 นาท ถง 2.9 นาท

(1) ประตน า มอก. 256-2540 ขนาดเสนผาศนยกลาง 80 มม. ถง 1,500 มม. ความดนน าใชงานไดไมนอยกวา 10 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร ลกษณะประตน าเหลกหลอชนดลนยกแบบรองลนโลหะ (ไมมยางหม) ส าหรบงานประปา

(2) ประตน า มอก. 432-2529 ขนาดเสนผาศนยกลาง 50 มม. ถง 1,000 มม. ความดนน าใชงานไดไมนอยกวา 10 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร ลกษณะประตน าเหลกหลอลนยก ใชส าหรบงานทว ๆ ไป

(3) ประตน า มอก.1413-2540 ประตน าเหลกหลอชนดลนหมยาง ส าหรบงานประปา 1.3.11 ประตน า ลนปกผเสอ (Butterfly Valve) ท าหนาท ควบคมอตราการไหล หยดการไหล

ปกตจะมขนาดใหญน าหนกมาก ปดเปดเรว ใชในระบบทมแรงดนน าไมสงนก Valve Disc จะหมนรอบแกนจะไมเปลองพนทในการใชงานม 2 แบบ คอ Horizontal และ Vertical Axis ตองมคณสมบตตามมาตรฐาน

1-7

AWWA C 504, Class 150 A หรอตาม มอก.382-2531 รบแรงดนใชงานไดไมนอยกวา 10 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร

รปท 1.3.3 ประตน า ลนปกผเสอ (Butterfly Valve) แบบ Vertical Axis และแบบ Horizontal Axis

1.3.13 ประตน ากนการไหลยอนกลบ(Check Valve) ปกตแลว Check Valve จะปองกนการไหลยอนกลบของน าเมอเครองสบน าหยดท างานอยางกะทนหน เพราะอาจท าใหเครองสบน าเสยหายไดจากแรงกระแทกของน า (Water Hammer) Check Valve แบงออกเปนชนดใหญๆได 2 แบบ คอ รปท 1.3.4 ผงแสดงประตน า กนการไหลยอนกลบ(Check Valve) แบบตาง ๆ

แบบ Vertical Axis

แบบ Horizontal Axis

Check

valve

Swing

type

Lift

type

Ordinary

type Slow closing

type

Rapid

closing Rapid

closing

Bypass

type Piggyback

type

With dashpot

With weight

With spring

1-8

(1) Check Valve แบบ Swing Type ท าหนาท ใหน าไหลผานไปในทางเดยวไมใหน าไหลยอนกลบ บานจะเคลอนไหวในแนวราบ ตองมคณสมบตตาม มอก.383-2529 รบแรงดนใชงานไดไมนอยกวา 10 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร

1-9

1.3.14 ประตน าแบบบาน Swing (Flap Valve) จะตดตงอยปลายทอสงน า (End of Discharge Line) เพอปองกนน าไหลยอนกลบ อยางรวดเรว เมอเครองหยดท างานใชส าหรบเครองสบน าทมเฮด( Head)มคาไมเกน 10 เมตร และทอสงน าไมยาวมากนก มลกษณะการท างานคลายกบ Check Valve แบบ Swing แตราคา และน าหนกของ Flap Valve จะต ากวามาก

1.3.15 ประตน าหวกะโหลก (Foot Valve) จะตดตงอยปลายทอสบน ามลกษณะการท างานคลายกบประตน าแบบบาน Swing (Flap Valve) แตทอสงน าจะมขนาดเลกกวา ขนาดไมเกน 300 มลลเมตร โดยทวไปใชไมเกนขนาด 150 มลลเมตร

1.3.16 ประตน าระบายอากาศ (Air Release Valve or Air Valve) ประตน าชนดระบายอากาศในทอ จะตดตงอยทแนวทอสวนทโคงขนสงสดของทอ เพอ

(1) ระบายอากาศในทอ (Exhaust) (2) ใหอากาศเขาไปในทอ (Suction)

รปท 1.3.9 ประตน า หวกะโหลก (Foot Valve)

One Disc Two Discs

Foot Valve Pressure Release Pipe

Pressure Release Pipe

Suction Pipe

Foot Valve

รปท 1.3.8 ประตน าชนดบาน Swing (Flap Valve) แบบ Round-Shaped

Round-Shaped Flap Valve

Round-Shaped Flap Valve

Installation of Flap Valve

Vacuum Breaking Pipe

1-10

(3) ระบายอากาศภายใตแรงดน (Exhaust under Pressure) (4) ปองกนการกระแทกของน า (Water Hammer Preventions) (5) มใหเกดสญญากาศในทอกาลกน า (To Destroy Vacuum in Siphon Line) ประตระบายอากาศตองมคณสมบตตามมาตรฐาน JIS B 2063 ความดนใชงานไมนอยกวา

7.5 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร หรอ ตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 1368-2539 ประตระบายอากาศ ขนาด 13 มม. ถง 25 มม. เปนแบบลกลอยเดยว (Single Air Valve) ประตระบายอากาศ ขนาด 50 มม. ถง 150 มม. หรอใหญกวา เปนแบบลกลอยค (Double Air Valve)

รปท 1.3.10 ประตระบายอากาศแบบลกลอยเดยว และแบบลกลอยค

1.3.17 แอรเวฟ (Airwave) เปนวธท าใหปมน าสงน าไดระยะทางไกลขน และแรงขน โดยการเสรมทอน าตอเชอมกบทอประธานหรอทอสายใหญตามรปท1.3.11 (ทอทเสรมเขาไปควรมขนาด เสนผาศนยกลางใหญเปน 2 ถง 4 เทา ของทอประธานหรอทอสายใหญ) เมอเวลาปมน าท างานจะมอากาศสวนหนงทคางอยทปลายทอน าตอเชอมกบทอประธานหรอทอสายใหญชวยดน (Back Pressure) ท าใหทอสงน าไดไกลและแรงขนหลกการ ของแอรแวฟ คอ ทเกบอากาศทปนมาภายในทอสงน ารบแรงดน ท าใหมน าไหลเตมพนทหนาตดของทอเพอเพมประสทธภาพแรงดนน าภายในทอ

ประตระบายอากาศแบบลกลอยเดยว ประตระบายอากาศแบบลกลอยค

1-11

รปท 1.3.11 แอรแวฟ ตอทอตงตรง 2 ทอนขนาดเสนผาศนยกลาง 100 มม. สง 1.50 เมตร ถง 2.00 เมตร

แอรเวฟ ไมไดเพมแรงดน แตเปนการลดการสญเสยประสทธภาพของปมทมการจายน าเปนชวงๆ

อยางปมชก จะสญเสยมาก แตถาตดลงไป ประสทธภาพจะดขน ปมโรตารหรอหอยโขงจะไมคอยเหน ผลมากนก แตจะชวยยดอายปมได ถาเปนแหลงจายแรงดนคงทอยางทอการประปา กไมมผลมากนก

เชนเดยวกบ Air Chamber จะชวยไดในลกษณะการท างานแบบเปนชวงจงหวะ เพราะอากาศภายในจะสามารถหดตวขยายตวไดตามจงหวะของการท างาน อยางเชนในเครองตะบนน าหรอ Hydraulic Ram Pump กอาศยหลกการนในการสงน าขนทสงจากแรงกระแทกของน าทท างานตามจงหวะการ เปด-ปด ของประตน า กนการไหลยอนกลบ (Check Valve)