2 - arhitektura hriscanskog istoka

RANOHRIŠĆANSKA ARHITEKTURA-ARHITEKTURA HRIŠĆANSKOG ISTOKA

• NA POJEDINIM PODRUČJIMA NEKADAŠNJEG RIMSKOG CARSTVA POČINJU DA SE RAZVIJAJU OBLICI KOJI ĆE BITI OD VELIKOG ZNAČAJA ZA DALJI RAZVOJ GRADITELJSTVA.

• ARH. HRIŠĆANSKOG ISTOKA UTICAĆE NA OBLIKOVANJE SREDNJOVEKOVNE ARH. NA ISTOKU I ZAPADU EVROPE.

• PODRUČJE OBUHVATA OBALE EGEJSKOG ISREDOZEMNOG MORA, PALESTINU, SIRIJU, MALU AZIJU, MESOPOTAMIJU, JERMENIJU I GRUZIJU.


• HRONOLOGIJA RAZVOJA JE SLOŽENA I SLOJEVITA, JER SE NE POKLAPA U SVIM PODRUČJIMA

• POČETAK JE SVUDA KRAJEM IV, POČETKOM V VEKA, A KRAJ:

1. VII VEK – PALESTINA, SIRIJA, EGIPAT, MESOPOTAMIJA (Arapska osvajanja)

2. XI VEK – MALA AZIJA (Osvajanja Turaka Seldžuka)

3. XIII VEK – JERMENIJA I GRUZIJA (Osvajanja Mongola)


• ALEKSANDRIJA, JERUSALIM I ANTIOHIJA –GRADOVI OD VELIKOG UTICAJA NA RAZVOJ HRIŠĆANSKE FILOZOFIJE.

• NJIHOVI PATRIJARSI SU SE SMENJIVALI ŠTO SE TIČE UTICAJA, PA SU OD NJIHOVE DOMINACIJE ZAVISILE I PROMENE ODREĐENIH STILSKIH KARAKTERISTIKA

• NA PODRUČJU HRIŠĆANSKOG ISTOKA ZASTUPLJENE SU SAKRALNE GRAĐEVINE PODUŽNOG I CENTRALNOG PLANA.


• BAZILIKE SE RAZVIJAJU U SPECIFIČNOM OBLIKU I ZATO SE NAZIVAJU BAZILIKA ORIJENTALNOG TIPA

• OBLIK SE ZASNIVA NA OSNOVNIM PRINCIPIMA FORMIRANJA HELENISTIČKOG TIPA BAZILIKE, ALI SE RAZLIKE JAVLJAJU U ODNOSU NA:

1. PRIMENJENI MATERIJAL2. POSTOJEĆU LOKALNU TRADICIJU3. NIVO TEHNIKE GRAĐENJA


• IZRAZITE NOVINE NASTAJU U STRUKTURI PLANA I CELOKUPNOM PROSTORNOM REŠENJU.

• NAJUPADLJIVIJA JE POJAVA NISKIH KULA NA ZAPADNOJ FASADI UZ ULAZ U NARTEKS (Najčešće su kod trobrodnihbazilika)

• SPOLJNA DEKORACIJA POSTOJI, NAROČITO SE ISTIČU NAGLAŠENI, PROFILISANI HORIZONTALNI VENCI (KORDON VENCI)

• APSIDE SU RAZNOVRSNO REŠENE (POLUKRUŽNO, KOPITASTO, SA NIŠAMA, SPOLJA POLIGONALNE, UPISANE U MASU ZIDA)


•BAZILIKE SU PRVO BILE ARHITRAVNE KONSTRUKCIJE, SA SPECIFIČNIM KONZOLNIMSKRAĆENJEM RASPONA, ŠTO JE KASNIJE POSTALO I STILSKA ODLIKA•BRODOVI SU NAJČEŠĆE RAZDVOJENI MANJIMBROJEM MASIVNIH STUBACA,REĐE STUBOVA.•STUPCI SU POVEZANI POLUKRUŽNIM LUCIMAŠTO ĆE POSTATI ODLIKA ROMANSKE ARH.•ZBOG UVOĐENJA SPECIFIČNIH LITURGIJSKIHOBREDA NA BOČNIM ZIDOVIMA SE POJAVLJUJUVESTIBILI, ZNAČAJNI KASNIJE I U DRUGIM ARH.•PORED ARHITRAVNIH GRAĐENE SU I ZASVEDENEBAZILIKE KAO I BAZILIKE SA KUPOLOM.


• PROCES UVOĐENJA SVODNIH ELEMENATA JE BIO VEOMA SLOŽEN ISLOJEVIT. PRVO SU GRAĐENE BAZILIKE SA KOMBINOVANIM SISTEMIMA, ZATIM SA POLUCILINDRIČNIM SVODOVIMA. RADI POJAČANJA KORISTE SE OJAČAVAJUĆI ILI POPREČNI LUCI.

• NAJSLOŽENIJI BAZILIKALNI OBLIK JE ZASVEDENA BAZILIKA SA KUPOLOM U KOMBINACIJI SA UPISANIM KRSTOM.

• PRIMERI SU KASR-IBN-VARDAN U SIRIJI (VI)I DERE AZI U MALOJ AZIJI (VII)


• SVODNI OBLICI SU RAZLIČITI I KORISTI SE:

1. POLUOBLIČASTI SVOD2. POLULOPTASTI SVOD (KALOTA)3. KUGLASTI SVOD

• NAČINI DA SE IZ KVADRATNE OSNOVE PREĐE U KUPOLU SU:

1. SISTEM TROMPI – KONSTRUKCIJA U OBLIKU UGAONIH NIŠA

2. SISTEM PANDANTIFA – KONSTRUKCIJA U OBLIKU SFERNIH TROUGLOVA


POLUOBLIČASTI SVOD


KONSTRUKCIJA TROMPI

KONSTRUKCIJA PANDANTIFA


TROMPE I PANDANTIFI


PRIMER IZ BIN-BIR-KILISE


EGIPATOSNOVA BELOG MANASTIRAIZGLED CRVENOG MANASTIRA


KALB LUZEH


KASR-IBN-VARDAN


SERĐILA


VIRANŠEHIR UGORNJOJ MESOPOTAMIJI

BAZILIKA USIRIJI


ZVARTNOC


EČMIAZDIN


MANASTIR SV.SIMEONASTILITE MLAĐEG U KALATSEMANU


OSNOVA CRKVE SVETEVAVILEOSTACI CRKVE SVETOGJOVANA U EFESU


PRVOBITNA CRKVA ROĐENJA HRISTOVOGU VITLEJEMU(SISTEM ADICIJE)

CRKVA ROĐENJAHRISTOVOG (SISTEM ORGANSKOGPROŽIMANJA)


POČETAK FORMIRANJA CRKAVA UPISANOG KRSTACRKVA SVETOG NIKOLE U DEMRE (MYRA)

2 - arhitektura hriscanskog istoka

Documents