2 درساول- جلوه های حکمت و تدبیر 12 درسدوم- با کاروان هستی 21 درسسوم - سرمایه های رشد 33 درسچهارم - روزنه های خطا 49 درسپنجم - پنجره ای به روشنایی 61 درسششم - آینده ی روشن 74 درسهفتم - منزلگاه بعد 86 درسهشتم - واقعه ی بزرگ

100 درسنهم- فرجام کار

113 درسدهم - اعتماد بر او 127 درسيازدهم- دوستی با حق 141 درسدوازدهم - فضیلت آراستگی 153 درسسيزدهم - زیبایی عفاف 163 درسچهاردهم - نظارت همگانی 176 درسپانزدهم- کار، گوهر زندگی 185 درسشانزدهم - کار در نظام اقتصادی

200 پاسخنامهکليدیسواالت

دينوزندگی2

210 درساول - بیداری 218 درسدوم - لطف الهی 230 درسسوم - هدایت مستمر 246 درسچهارم - معجزه ای از نوع کتاب 255 درسپنجم - گستره ی رسالت پیامبر )ص( 268 درسششم- تداوم رسالت 283 درسهفتم - وضع فرهنگی و سیاسی عصر ائمه علیهم السالم 293 درسهشتم - احیای ارزش های راستین 303 درسنهم- خورشید پنهان

313 درسدهم - در انتظار طلوع 324 درسيازدهم - تداوم امامت در عصر غیبت 333 درسدوازدهم - والیت فقیه 343 درسسيزدهم - کرامت نفس 350 درسچهاردهم - زمینه های پیوند مقدس 360 درسپانزدهم - پیوند مقدس 366 درسشانزدهم - کانون مهر

373 پاسخنامهکليدیسواالت

دينوزندگی3

دينوزندگی4

380 درساول - هستی بخش 393 درسدوم - یگانه ی بی همتا 404 درسسوم - حقیقت بندگی 420 درسچهارم - در مسیر اخالص 437 درسپنجم - بازگشت 452 درسششم- قدرت پرواز

475 درسهفتم - پایه های استوار 493 درسهشتم - عصر شکوفایی 504 درسنهم - نگاهی به تمدن جدید 515 درسدهم - برنامه ای برای فردا

532 پاسخنامهکليدیسواالت

درس اولجلوه های حکمت و تدبیر

انديشهوقلب مرحله ی اول

سؤاالت مرحله ی اول )اندیشه و قلب( الف ـ جهان را چگونه می بینی؟ از کجا آمده است؟ به کجا می رود؟ آیا از هم گسیخته و بی هدف است؟ یا نظام مند و هدف دار؟

ب ـ انسان در این جهان چه جایگاهی دارد؟ و چه سرنوشتی در انتظار اوست؟ج ـ تو در کجای این جهان بی کرانه ای و رو به سوی کجا داری؟ یکی از سؤال های اصلی هر نوجوان و جوانی است.

در نگاه وي به زندگي تأثیر مي گذاردو به برنامه ها و تصمیم هاي او جهت مي دهد.

این سؤال : »ما در چگونه جهانی زندگی می کنیم؟«

قرائت و ترجمهآیات شریفه ی: )اعلي، 2 و 3(

برای رسیدن به پاسخ درست،

................... کسي که آفرید سپس آراست و کسي که اندازه گیری کرد سپس هدایت کرد رفهدى ىوالذيقد الذيخلقفسو

موضوع: نظام مندي و غایت مندي نظام آفرینشپیام آیات: 1ـ هر موجودی به گونه ای ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند. )پیام کتاب(2ـ هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود )فسوى ـ قدر( است. )پیام کتاب(

3ـ خداوند موجودات بسیاري را خلق کرده )الذي خلق( و هر یک را براي »هدفي خاص« آفریده و متناسب با آن هدف، »ساختمان منظم ویژه اي« به هر کدام بخشیده است )فسوى(. از این رو »شیوه ي هدایت خاصي« براي آن ها معین فرموده )والذي قدر( و از »راه مخصوصي« به هدف مي رساند )فهدى(.

ارتباط اول: کلمه ي »هدى« در این آیه، بیانگر »هدایت خاص یا تکوینی« )هدایت هر مخلوق متناسب با ویژگی ها و خصوصیاتش( است. )درس 1 سوم(ارتباط دوم: کلمه ي »خلق« ⇐ مبین »توحید در خالقیت« و کلمه ي »هدى« ⇐ مؤید »توحید در ربوبیت« است. )درس 2 چهارم(

ارتباط سوم:این قسمت آیه ي: »الذي خلق« ⇐ بیانگر »قضای الهی« که ناشی از »حکم و اراده و فرمان الهی« است و عبارت شریفه ي: »فسوى و الذي قدر« ⇐ بیانگر »تقدیر الهی« است که از »علم و حکمت الهی« سرچشمه مي گیرد. )درس 5 چهارم(

تناسب معنایی : دو آیه ی: »الذى خلق فسوى والذى قدر فهدى«، »إنا كل شيء خلقناه بقدر«واین فرمایش امام علی)ع(: »خدای متعال همه ی مخلوقات را براساس مقیاس، نظم مشخص، اندازه های مخصوص و متناسب با هریک از آن مخلوقات آفرید.«، به »ساختار منظم مخلوقات« اشاره دارند.

پاسخ این سؤال

ابتدا از آیات شریفه ی قرآن کریم بهره می بریم و آن گاه به مشاهده ی برخی موجودات پیرامون خود می پردازیم.

آیه ي شریفه ی: )آل عمران، 190(

................... همانا در آفرینش آسمان ها و زمین ماواتواالرض فیخلقالس ان................... و آمد و شد شب و روز واختالفاللیلوالنهار

................... برای خردمندان نشانه هاست. الیاتالولیااللباب

موضوع: نشانه هایي براي خردمندانپیام آیه: 1ـ کسي مي تواند حقیقت جهان را به درستي دریابد که اهل تعقل و خردورزی باشد. )پیام کتاب(

2ـ در این دو مورد »خلق السماوات و االرض«و »اختالف اللیل والنهار«، ⇐ نشانه هایی برایاولواااللباب یا خردمنداناست. 3ـ قرآن کریم از انسان ها مي خواهد که درباره ي حكیمانه بودن نظام جهان ⇐ بیندیشند و با عقل و استدالل و منطق آن را بپذیرند از این رو مردم را دعوت

مي کند به پدیده هاي پیرامون خود که تفکر در آن ها براي هر کس امکان پذیر است، نظر کنند. ارتباط اول: این آیه، با توجه به این که به خلقت موجودات توسط خداوند اشاره دارد ⇐ بیانگرتوحید در خالقیت است. )درس 2 چهارم(

ارتباط دوم: این آیه، به »افزایش معرفت به خدا« ⇐ به منظور »افزایش انگیزه ی عبودیت و اخالص«، اشاره دارد. )درس 4 چهارم(ارتباط سوم: به تعبیر قرآن: »أولوا األلباب« : الف ـعبادالذینیستمعونالقولفیتبعونأحسنهأولئكالذینهداهماهلل)درس 3 دوم( ب ـ و در برتری دادن قرآن

به دانایان )قل هل يستوي الذين يعلمون والذين ال يعلمون( تنها این افراد پند مي گیرند.)إنما يتذكر أولوا األلباب()درس 8 چهارم(

9 دین و زندگی 2

آیه ي شریفه ی: )آل عمران، 191(

ادامه ي آیه ي شریفه ي: )آل عمران، 191(

.................. آن ها که به یاد خدا هستند ایستاده باشند و چه نشسته الذینیذکروناهللقیاماوقعودا .................. و در حالی که بر پهلوهای خود آرمیده اند، وعلیجنوبهم

.................. و تفکر می کنند در آفرینش آسمان ها و زمین ماواتواالرض رونفیخلقالس ویتفک

موضوع: شرح احوال معنوی أولوا األلباب یا خردمندانپیام آیه: 1ـ در این آیه، دو ویژگی برای خردمندان ذکر شده است: اول: در همه حال )قیاما و قعودا وعلی جنوبهم( به یاد خدا ) يذكرون اهلل( هستند و در هیچ

حال از یاد او غافل نمی شوند. دوم: آن ها در آفرینش آسمان ها و زمین تفكر می کنند. )ويتفکرون فی خلق السماوات و االرض(2ـ این دو اقدام خردمندان، ⇐ زمینه ساز و مقدم بر هدفدار یافتن نظام خلقت است که در آیه ی بعد به این موضوع اشاره شده است.

ارتباط اول: عبارت شــریفه ی: » يذكرون اهلل قیاما و قعودا وعلی جنوبهم« ⇐ بیانگر توحید عملی اجتماعی است. )درس 3 چهارم(ارتباط دوم: عبارت شریفه ی: »ويتفکرون فی خلق السماوات و االرض« ⇐ به »افزایش معرفت به خدا از طریق تفکر در آثار و نشانه های الهی« به منظور

»افزایش انگیزه ی عبودیت و اخالص«، اشاره دارد. )درس 4 چهارم(

................... )می گویند( پروردگارا تو این ها را بیهوده نیافریده ای 1ـ ربناماخلقتهذاباطال ................... تو پاک و منزه هستی 2ـ سبحانك

................... ما را از عذاب آتش نگه دار 3ـفقناعذابالنار

موضوع: نتایج ذکر و تفکر برای خردمندانپیام آیه: 1ـ عبارت شریفه ی: »ربنا ما خلقت هذا باطال« ⇐ سخن خردمندان و بازتاب ذکر خدا و تفکر در آفرینش و بیانگر دو مفهوم است : اوال این جهان

مجموعه ای غایت مند و هدف مند است، باطل و عبث نیست.ثانیااین مجموعه ی غایت مند نتیجه ی تدبیر و حکمت خدایی مدبر و حکیم است.2ـ از دقت در عبارت شریفه ی: »ربنا ما خلقت هذا باطال«، ⇐ مفهوم می گردد که شــاخصه ی اصلــی مجموعه ی منظم و روح وحدت بخش به تمام مجموعه های جهان،

»هدف و غایت« است. چراکه اگر شاخصه ي هدفمندي در کار نباشد، ⇐ تمام فعالیت هاي یک مجموعه »عبث«، »بیهوده« و در یک کالم، »باطل« مي شود.3ـ خردمندان پیش از بیان دعای خود، با عبارت: »سبحانک«، ⇐ به تسبیح خداوند و تنزیه او از هر شرکی )نظری و عملی( می پردازند.

4ـ اولین دعای خردمندان پس از )مؤخر بر( یاد دائمی خداوند و تفکر در آفرینش ⇐ عبارت شریفه ی: »فقنا عذاب النار« است.5ـ این سه مورد : الف ـ هدف دار یافتن نظام آفرینش )ما خلقت هذا باطال(، ب ـ تسبیح خداوند)ســبحانک( ج ـ نیایش به درگاه او)فقنا عذاب النار( ⇐ بازتاب و نتیجه ی

این دو مورد : » يذكرون اهلل قیاما و قعودا وعلی جنوبهم«و »ويتفکرون فی خلق السماوات و االرض« برای اولواااللباب است.ارتباط اول: عبارت قرآنی: »ربنا ما خلقت هذا باطال«، با اشاره به هدف مند بودن نظام جهان ⇐ بیانگر ضرورت معاد در پرتو حکمت الهی است. )درس 6 دوم(

ارتباط دوم: عبارت: »ربنا ما خلقت هذا باطال«، ⇐ بیانگر »توحید در ربوبیت« و عبارت شــریفه ی: »سبحانک«، ⇐ به تنزیه خداوند از هر نوع شرکی )نظری و عملی( می پردازد و عبارت شریفه ی: »فقنا عذاب النار«⇐ بیانگر»توحیدعملی«است.)درس 2 و 3 چهارم(

تناسب مفهومی : دو عبارت قرآنی:»ربنا ما خلقت هذا باطال«، »خلق السماوات واألرض بالحق«، و بیت »ما زباالییم و باال می رویم / ما زدریاییم و دریا می رویم« به مفهوم »حکیمانه بودن نظام خلقت« اشاره دارند.

آیه ي شریفه ی: )نمل، 88(

وترىالجبالتحسبهاجامدة و کوه ها را می بینی می پنداری که ساکن هستنددر حالی که همچون ابرها در حرکتند حاب الس مر وهیتمر

ساخته ي آن خدایي است که هر چیزي را استوار ساخته است شیء صنعاهللالذىأتقنکلهمانا او بدانچه می کنید آگاه است. إنهخبیربماتفعلون

موضوع: محکم و متقن بودن نظام آفرینشپیام آیه: 1ـ تعبیر قرآنی: »وهی تمر مر السحاب«، ⇐ به »حرکت کوه ها« اشاره دارد که برخی مفسران آن را مربوط به تحوالت قیامت دانسته و برخی آن را مبین حرکت

زمین و اعجاز علمی قرآن )معنوی( دانسته اند. )درس 3 سوم(2ـ تعبیر »اتقان صنع« در آیه ی:»صنع اهلل الذى أتقن كل شیء« ⇐ به معنای »محکم و استوار بودن نظام آفرینش« است.

3ـ استحکام، نظم و هدفمندي مخلوقات ⇐ نشانه ي حكیمانه بودن نطام خلقت است. )پیام کتاب(4ـ کسی که جهان را بر اساس این همه نظم و استحکام آفریده ⇐ مسلما به تمام کارهای انسان آگاه است.)إنه خبیر بما تفعلون(

تناســب مفهومی : عبارت شــریفه ی: »صنع اهلل الذى أتقن كل شیء« ⇐ و این فرمایش امام علی )ع( در خطبه ی90 نهج البالغه که می فرماید: »و در آفرینش آن ها )مخلوقات( طوری اندازه ها را برقرار کرد که محکم و استوار بمانند و از هم فرو نپاشند.« به »محکم و استوار بودن نظام آفرینش« اشاره دارند.

1010

آیه ي شریفه ی: )قمر، 49(

................... ماییم که هر چیزی را به اندازه آفریده ایم شيءخلقناهبقدر إناکل

موضوع: نظام مندي نظام آفرینشپیام آیه: 1 ـ هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود است. )پیام کتاب(

2ـ این آیه، به طور کلی هرگونه نابسامانی و بی نظمی را در جهان رد می کند و به ما اطالع می دهد که همه ی مخلوقات خداوند با تقدیر و اندازه گیری دقیق خلق شده اند و کسی نمی تواند کوچک ترین بی نظمی در نظام عالم بیابد.

ارتباط اول : عبارت شریفه ی : »خلقناه بقدر« بیانگر »هدایت خاص یا تکوینی« و »توحید در خالقیت« است. )درس 1 سوم و 2 چهارم(ارتباط دوم : خلقت هر موجودی )قضای الهی(، بر یک طرح و نقشه )تقدیر( تکیه دارد و براساس آن تقدیر )طرح و نقشه(، قضا )خلقت( انجام می پذیرد. )درس 5 چهارم(

تناسب مفهومی : این آیه و آیه ی : »الذى خلق فسوى والذى قدر فهدى«واین فرمایش امام علی)ع( : »خدای متعال همه ی مخلوقات را براساس مقیاس، نظم مشخص، اندازه های مخصوص و متناسب با هریک از آن مخلوقات آفرید.«، به »ساختار منظم جهان« اشاره دارند.

آیه ي شریفه ی: ) عنکبوت، 44(

................... خداوند آسمان ها و زمین را به حق آفرید ماواتوالرضبالحق خلقاهللالس................... قطعا در این امر نشانه اي برای مؤمنان است فيذلكلیةللمؤمنین إن

موضوع: حکیمانه بودن نظام آفرینشپیام آیه: 1ـ وقتي به روابط مستحکم و نظم استوار جهان مي نگریم، در مي یابیم که جهان بر »حق و درستی« استوار است. )پیام کتاب(

2ـ با بودن هدف مندي، ⇐ مجموعه ي فعالیت های یک مجموعه، »ثمربخش«، »هدفمند« و در یک کالم، »حق« مي گردد.3ـ عبارت قرآنی: »خلق السماوات واألرض بالحق«، ⇐ مؤید هدف مند و حکیمانه بودن نظام خلقت است.

4ـ براساس این آیه، در حکیمانه آفریده شدن نظام هستي ⇐ نشانه اي براي اهل ایمان است. )إن في ذلک آلية للمؤمنین( تناسب مفهومی : عبارت قرآنی: »خلق السماوات واألرض بالحق« و عبارت شریفه ی: »ربنا ما خلقت هذا باطال«، بیانگر »حکیمانه بودن نظام خلقت« و

»توحید در ربوبیت« است. )درس 2 چهارم(ارتباط: عبارت: »خلق السماوات واألرض بالحق« با اشاره به حکیمانه بودن نظام جهان ⇐ بیانگر ضرورت معاد در پرتو حكمت الهی است. )درس 6 دوم(

سوره / آیهپیامردیف

1»الذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى«ـ»وترىالجبالتحسبهاجامدةهر یک از موجودات جهان داراي ساختار منظم ویژه ی خود است.

وهیتمرمرالسحابصنعاهللالذىأتقنکلشیء إنهخبیربماتفعلون«»إناکلشيءخلقناهبقدر«

»الذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى«هر موجودي به گونه اي ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند.2

»ربناماخلقتهذاباطال« بیهودگی و عبث بودن در موجودات جهان راه ندارد.3

وقتي به روابط مستحکم و نظم استوار جهان مي نگریم، در مي یابیم که جهان 4بر »حق و درستی« استوار است.

»خلقاهللالسماواتوالرضبالحق إنفيذلكلیةللمؤمنین«

اســتحکام، نظم و هدفمندي مخلوقات نشانه ي حكیمانه بودن نطام خلقت 5است.

الذى اهلل السحابصنع مر تمر وهی تحسبهاجامدة الجبال »وترىأتقنکلشیء إنهخبیربماتفعلون«

کسي مي تواند حقیقت جهان را به درستي دریابد که اهل تعقل و خردورزی 6باشد.

»انفیخلقالسماوات و االرضو اختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب«

پیام آیات

د ـ سعدي مي گوید: این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود هر که فکرت نکند، نقش بود بر دیوار

الف ـ قرآن کریم از انسان ها مي خواهد که درباره ي این تصویر)حکیمانه بودن نظام جهان( بیندیشند

و با عقل و استدالل و منطق آن را بپذیرند

انسان ها در زندگي روزانه ي خود مشاهده مي کنندب ـاز این رو مردم را دعوت مي کندو تفکر در آن ها براي هر کس امکان پذیر است

زیان آن را خواهد دید ج ـ باوجود این نشانه ها، هرکس خردمندي پیشه نکند و به درستي نیندیشد و جایگاه خود در جهان را نخواهد شناخت

دعوت قرآن كريم:

به پدیده هاي پیرامون خود نظر کنند؛ پدیده هایي چون آمد و شد شب و روز، خورشید و ... که

11 دین و زندگی 2

براي شناخت بهتر و دقیق تر جهاني که در آن زندگي مي کنیم، ابتدا نظري به یک جهان غیر واقعی و پنداری مي افکنیم و سپس بازمي گردیم و جهان واقعي را نظاره مي کنیم

ویژگی های جهان غیر واقعی و موجودات آن

به هدف معینی منجر شود و به سرانجام روشنی برسد.

هدف و غايت:

اگر به مثال هاي قبل برگردیم، مي بینیم که هر همکاري و ترکیبي، ⇐ ثمرات و اهداف بسیار بزرگي به دنبال داشت و هیچ کدام بر »باطل« و »بیهوده« نبود.

1ـ شاخصه ی اصلی مجموعه هاي بزرگ و کوچک جهان محسوب می شود و آن ها را به یک نظام تبدیل می کند.2ـ در همه ی اجزا و فعالیت های آن مجموعه حضور دارد و به آن ها معنی می بخشد.

پیوستگی، ارتباط و هماهنگی معنا ندارد 3ـ بدون »هدف«،و اساسا مجموعه ی دارای نظام، شكل نمی گیرد.

4ـ همکاری، پیوستگی و نظام، همواره برای آن است که

تمام فعالیت هاي یک مجموعه »عبث«، »بیهوده« و در یک کالم، »باطل« مي شود 5ـ اگر شاخصه ي هدفمندي در کار نباشد،

6ـ و با بودن آن )هدف مندي(، مجموعه ي فعالیت ها،»ثمربخش«، »هدفمند«

و در یک کالم، »حق« مي گردد.

ویژگی های جهان واقعی و موجودات آن

الف ـ عناصر موجود در طبیعت، که هر کدام ساختمان و آثار خاص خود را دارند، در دســته ها و شکل هاي مختلف با هم همکاري مي کنند که حاصل آن پیدایش

موجودات جدید با ساختمان جدید و با خواص و آثار تازه است. ب ـ هریــک از این همکاري ها از نظم و قانون منــدي خاصي پیروي مي کند و نتایــج معیني در پي دارد. پس وقتي به موجــودات پیرامون خود نگاه مي کنیم،

مي بینیم که:1ـ هر موجودی از اجزای خاص و معینی تشکیل شده است.

2ـ این اجزاء با آرایش مخصوص به خود در کنار یک دیگر قرار گرفته اند.3ـ هر جزء کار مخصوصی انجام می دهد و وظیفه ی معینی بر عهده دارد.

4ـ میان وظایف و مسئولیت ها پیوستگی و ارتباط مشاهده می شود، به گونه ای که کار هر یک مكمل و ادامه ی کار دیگری اســت و کارها و مســئولیت ها در ارتباط با هم معنا می یابند و اگر به کار یک جزء به تنهایی نگاه شــود، ناقص و

ناتمام به نظر می آید.5ـ هر سامان و نظمی و هر همکاری و فعالیتی، به دنبال هدف خاصی است که

آن را از سایر سامان دهی ها و همکاری ها جدا می کند.

1ـ همه ی این هماهنگی ها و همکاری ها خود به خود و بدون نقشه ی قبلی اتفاق می افتند.2ـ خود اجزا از این آگاهی برخوردارند و متناسب با آن هدف گردهم می آیند و همکاری را آغاز می کنند.

سؤال :چگونه اجزای این مجموعه ها، متناسب با هدفی که دارند، کنار یک دیگر جمع می شوند؟

چه عامل و انگیزه ای سبب این همکاری ها و تقسیم کار است؟آیا پای »انتخاب«، »گزینش« و »طرح« قبلی در کار است؟

در اين جا با سه فرض مواجه هستيم:متناسب با هدفي که در نظر دارد، اجزا را به وجود می آورد

همكاری ها را شکل می دهد 3ـ خالقي آگاه، خبیر و حکیم، تا آن هدف و غایت محقق شود. و با طرح و نقشه و برنامه ی معین،

شاخصه ی اصلی

1ـ رویه ی عملی همه ی انسان ها آن است که نظم خود به خودی و اتفاقی را نمی پذیرند.فرض اول2ـ پیش آمدن این همکاری و نظم بر اساس حساب احتماالت نیز بسیار ضعیف و نزدیک به صفر است. )بنابراین عاقالنه نیست این نظر را بپذیریم(

این نظر را دانشمندان قبول نمی کنند و نمی پذیرند که یک سلول با آگاهی از نقش و جایگاه خود در بدن وظیفه ی خود را تشخیص دهد و در محل و جایگاه خود قرار گیرد. فرض دوم

ســازماندهی بدن انســان و مجموعه های جهان به گونه ای است که منجر به یک نتیجه ی معین می شود و این نشان دهنده ی طرح قبلی است و چون فرض سوماین طرح قبلی از خود اجزاء نیست، از یک وجود برتر بیرونی، به نام خداست.

وجودی آگاه و مدبر و حکیم، ابتدا هدف را در نظر می گیرد و متناسب با آن، اجزا را به وجود می آورد و با طرح و نقشه و برنامه ی معین، همکاری ها را شکل می دهد نتیجهتا هدف و غایت محقق شود.

داوری: این سه فرض را با یک دیگر مقایسه کنید و نتیجه را بیان نمایید.

1ـ در هر لحظه ممکن اســت بدون علت خاصــی، حادثه ای رخ دهد، موجودی پدید آید یا از بین برود و اشیاء خصوصیات خود را از دست بدهند.

فرض کنید صبح که از خواب بیدار مي شــوید، در هــوا معلق مي مانید؛ مي بینید که اجســام لحظه اي به زمین جذب مي شــوند و لحظه اي دیگر از زمین فاصله مي گیرند. شــیر آب را که بــاز مي کنید، به جاي آب، آتش خارج شــود. هنگام صبحانه، وقتي شــکر را در چاي حل مي کنید، چاي شور شود. همین که لقمه اي

به دهان مي گذارید، آن لقمه به دهان چسبیده و جدا نشود. 2ـ خالصه، از هر موجودي حرکت هاي غیر منتظره سر زند و هرچه تالش کنید،

نتوانید خود را با این حرکت ها هماهنگ کنید. ارزیابی

1 ـ آيا در جهــان خيالی می توان از قانون و قانون مندی ســخن گفت؟ چرا؟خیر، زیرا در چنین جهانی نظم و ثبات در نظم وجود ندارد.

2ـ در چنين جهانی، رسيدن به علم و دانش تا چه اندازه امکان پذير اســت؟ چرا؟در این جهان سرنوشت روابط میان اشیاء روشن نیست و ضوابط مســتمر و مداوم وجود ندارد، پس زندگی غیر ممکن است و به دست آوردن علم

و پیش بینی امور نیز غیر مقدور است.

1212

ب ـ .... آثار صنع و نشانه های حكمتش ⇐ در نوآوری های بی سابقه و خلقت بی نظیرش هویداست.پیام موارد »الف و ب«: بدیع و بی سابقه بودن خلقت، و استفاده نکردن از طرح و نقشه ی قبلی

ارتباط: با توجه به فرمایش امام علی )ع( که خلقت جهان بدیع بوده و در آفرینش آن از طرح و نقشه ی قبلی استفاده نشده است، آیا می توان گفت نظام جهان بدون طرح و نقشه ساخته شده است؟ بر اساس آیه ی شریفه ی: »إنا كل شیء خلقناه بقدر«⇐ هر خلقتی )قضای الهی( بر اساس یک طرح و نقشه )تقدیر( ساخته می شود. )درس 5 چهارم(

ج ـ بنابراین، هریک از موجوداتی که خدا آفریده، برهان آفریدگاری و دلیل خداوندی اوست ؛ حتی اگر آن موجود، جامد و بی زبان باشد. چرا که آن هم با زبان بی زبانی خالق خود را معرفی می کند و تدبیر خدا را باز می گوید )توحید در ربوبیت(، بدون این که به سخن گفتن نیازی داشته باشد. داللتش بر وجود خدا همواره استوار است

و در هر لحظه آفریننده ی خود را نشان می دهد.پیام قسمت »ج«: آیت و نشانه بودن همه ی موجودات، چه جاندار و چه بی جان، بر حکمت و تدبیر الهی

ارتباط:این قسمت، مفهوم آیه ی شریفه ی : »اهلل نور السماوات و االرض« و این سخن امام علی )ع(: »الحمد هلل المتجلی لخلقه ى بخلقه ى«است. )درس 1 چهارم(

دـ .... خدای متعال همه ی مخلوقات را براساس ⇐ مقیاس، نظم مشخص، اندازه های مخصوص و متناسب با هریک از آن مخلوقات آفرید. و در آفرینش آن ها طوری اندازه ها را برقرار کرد که ⇐ محکم و استوار بمانند و از هم فرونپاشند.

پیام قسمت »د«: طراحی ساختار هر موجود به بهترین وجه ممکنارتباط اول: این قســمت ا ز ســخن امام علی )ع( : »همه ی مخلوقات را براســاس مقیاس، ... آفرید.« از نظر داللت بر »نظم مخلوقات« و »هدایت خاص یا تکوینی«

ذى خلق فسوى والذى قدر فهدى« است. )درس 1 سوم( موجودات،هم مفهوم با آیه ی : »الارتباط دوم: این عبارت : »همه ی مخلوقات را براســاس مقیاس، نظم مشــخص، ... آفرید« مبین »نظم مخلوقات« و »نظام قضا و قدر الهی« و هم مفهوم با آیه ی :

»إنا كل شیء خلقناه بقدر« است. )درس 5 چهارم(ارتباط سوم: این قسمت از فرمایش امام علی )ع(: »در آفرینش آن ها طوری اندازه ها را برقرار کرد که محکم و استوار بمانند و از هم فرونپاشند.« ⇐ بیانگر »اتقان صنع«

و هم مفهوم با عبارت شریفه ی »صنع اهلل الذى أتقن كل شیء« است. )همین درس(

پیام قسمت »ه«: هماهنگی میان نظم و ساختار هر موجود با نوع کار و فعالیتی که بر عهده دارد و با هدفی که تعقیب می کند.

پیام قسمت »ه«: هماهنگی میان نظم و ساختار هر موجود با نوع کار و فعالیتی که بر عهده دارد و با هدفی که تعقیب می کند.ارتباط اول: این قسمت: »آن را در مسیر انجام وظیفه و دست یابی به هدف خاص وی هدایت کرد.« ⇐ بیانگر هدایت خاص موجودات و مفهوم این آیه است: »سبح

اسم ربک األعلی الذى خلق فسوى والذى قدر فهدى« )همین درس و درس 1 سوم(ارتباط دوم: این قسمت: »هر چیزی را مطابق برنامه ای دقیق به بهترین شکل طراحی کرد«، بیانگر تقدیر الهی است که از علم و حکمت الهی سرچشمه می گیرد و

هم مفهوم با آیه ی :»إنا كل شیء خلقناه بقدر« است. )همین درس و درس 5 چهارم(

پیام قسمت »و«: تجاوز نکردن موجودات از تقدیر الهی و نظم تعیین شده و حرکت در چهارچوب هدف

ارتباط : این قسمت، بیانگر مفهوم آیه ی شریفه ی : »ان اهلل يمسک السماوات و االرض ان تزوال ولئن زالتا ان امسکهما من احد من بعده ...« است. )درس 5 چهارم(

ویژگی های خلقت خداوند در خطبه ی 90 نهج البالغه:

اندیشه و تحقیق:

ه ـ هر چیزی را

از هیچ نمونه ی آماده و پیش ساخته ای ایده بگیرد و از کار خالق دیگری که پیش از وی جهانی را آفریده باشد، تقلید کند.

عرضه بر آیات

نتيجه ی به دست آمده را با تصويری كه از قرآن كريم به دست آمد، مقايسه كنيد. 1ـاز مقایسه ی سه فرض باال، غایتمند بودن جهان و وجود یک »طرح و نقشه ی قبلی« برای این مجموعه ی هدفمند نتیجه می گردد و این برداشت عقل بشری

مؤید این سخن خداوند متعال : »ربنا ما خلقت هذا باطال« است.

بار ديگر در آياتی كه در آن ها كلمات »حق« و »باطل« به كار رفته، بينديشيد و ببينيد كه اين آيات در بردارنده ی چه پيامی هستند؟ 2ـدر آیه ی : »ربنا ما خلقت هذا باطال« می خوانیم که انسان های صاحب خرد، پس از نگاه به خلقت آسمان ها و زمین و با تفکر در آن ها در می یابند که»خداوند هیچ چیزی را به باطل نیافریده اســت« یعنی این مخلوقات، بیهوده و بی هدف نیســتند. در آیه ی : »خلق السماوات واألرض بالحق...« می خوانیم که خداوند

آسمان ها و زمین را به حق آفریده است. یعنی دارای هدف معین است. پس در این آیات، باطل به معنای »بی هدفی« و حق به معنای »هدفمندی« است.

مطابق برنامه ای دقیق به بهترین شکل طراحی کرد و آن گاه بدان نظم و ظرافت بخشید

و آن را در مسیر انجام وظیفه و دست یابی به هدف خاص وی هدایت کرد.

وـ همه ی این کارها بدان جهت بود کههیچ یک از مخلوقات از محدوده و چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند تجاوز نکند

و برای رسیدن به مقصد مورد نظر و کمال نهایی کوتاهی ننماید و اگر خداوند به او دستوری داد، انجام دادنش بر وی دشوار نباشد و سرکشی نکند.

الف ـاو خداوندی است که موجودات را آفرید، بدون این که

دین و زندگيسال دوم

دین و زندگيسال دوم

22

سؤاالت تألیفی درس اول

طرحاينپرسشبرایصاحبانخردوانديشهکه»جهانراچگونهمیبينی؟«درکداممرحلهمطرحمیشود؟ومبينچيست؟-14( اول ـ اندیشه و قلب 3( دوم ـ پایداری در عزم 2( دوم ـ اندیشه و قلب 1( اول ـ پایداری در عزم

دراولينمرحلهازمراحلسيردرطريقهدايت،کدامپرسشمطرحنمیشود؟-22( این جهان از هم گسیخته و بی هدف است یا نظام مند و هدف دار؟ 1( این جهان از کجا آمده است و به کجا می رود؟

4( برای باقی ماندن در پیمان و منصرف نشدن از تصمیم، چه باید کرد؟ 3( به عنوان جزئی از این هستی چه سرنوشتی در انتظار انسان است؟ اينپرسشکه:»تودرکجایاينجهانبیکرانهایوروبهسویکجاداری؟«پيرامونکداماصلمطرحشدهوباکدامصفتخداونددرارتباطاست؟-3

4( معاد ـ حکمت 3( نبوت ـ رحمت 2( معاد ـ رحمت 1( توحید ـ حکمت پياممستنبطازآيهیشريفهی:»ربناماخلقتهذاباطال«،پاسخکداميكازپرسشهایزيراست؟-4

2( چرا بشر فرمان های خداوند را وارد زندگی خود نمی کند؟ 1( این جهان از کجا آمده است و به کجا می رود؟ 4( دعوت های باطل درونی و بیرونی چه تأثیری بر انسان دارند؟ 3( ریشه ی نافرمانی های انسان چیست؟

اينعبارتکه:»درچگونهجهانیزندگیمیکنيم؟«يکیازپرسشهای...استکه...-51( روزمره ی اغلب جوانان و نوجوانان ـ تعیین کننده ی مسیر زندگی هر شخص است.

2( اصلی هر نوجوان و جوانی ـ در نگاه وی به زندگی تأثیر می گذارد.3( روزمره ی اغلب جوانان و نوجوانان ـ راه صحیح زندگی را به او نشان می دهد.

4( اصلی هر نوجوان و جوانی ـ راه صحیح زندگی را به او نشان می دهد.پاسخبهکدامپرسش،جهتدهندهبهبرنامههاوتصميمهاینوجوانانوجواناناست؟-6

2( اصل آفرینش جهان و انسان از چیست؟ 1( شخصیت حقیقی انسان چه نامیده می شود؟ 4( در چگونه جهانی زندگی می کنیم؟ 3( چرا برخی انسان ها در این جهان جهت ندارند؟

پاسخبهاينپرسشکه:»درچگونهجهانیزندگیمیکنيم؟«....-71( در نگاه هر شخص به جهان تأثیر می گذارد و خط و مشی او را در زندگی تعیین می کند.

2( در خط و مشی هر شخص تأثیر می گذارد و نگاه او را به جهان تعیین می کند.3( در نگاه شخص به زندگی تأثیر می گذارد و به برنامه ها و تصمیم های او جهت می دهد.

4( در برنامه ها و تصمیم های هر شخص تأثیر می گذارد و به نگاه وی به زندگی جهت می دهد.پياممستنبطازآيهیشريفهی:»الذىخلقفسوىوالذىقدرفهدى«درکدامگزينهمذکوراست؟-8

1( هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود است. ـ هر موجودي به گونه اي ساخته شده که که هدف خاصی را دنبال می کند.2( بیهودگی و عبث بودن در نظام خلقت راه ندارد. ـ هر موجودي به گونه اي ساخته شده که که هدف خاصی را دنبال می کند.

3( کسی می تواند حقیقت جهان را به درستی دریابد که اهل تعقل و خردورزی باشد. ـ هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود است.4( استحکام، نظم و هدفمندی مخلوقات جهان مشخص مي کند که جهان بر اساس »حق و درستي« استوار است. ـ بیهودگی و عبث بودن در نظام خلقت راه ندارد.

مفهوممستنبطازآيهیشريفهی:»الذىخلقفسوىوالذىقدرفهدى«،باآياتکدامگزينهتناسبمفهومیبيشتریدارد؟-91( إناکلشيءخلقناهبقدرـخلقاهللالسماواتوالرضبالحق إنفيذلكلیةللمؤمنین

2( صنعاهللالذىأتقنکلشیء إنهخبیربماتفعلونـإناکلشيءخلقناهبقدر3( إناکلشيءخلقناهبقدرـربناماخلقتهذاباطال

4( صنعاهللالذىأتقنکلشیء إنهخبیربماتفعلونـربناماخلقتهذاباطالازتدبردرآيهیشريفهی:»الذینیذکروناهللقیاماوقعوداوعلیجنوبهم....«احوالمعنوی...مستفادمیگرددکه...ازديگرويژگیهایآناناست.-10

2( مؤمنین ـ کلقدعلمصالتهوتسبیحه 1( خردمندان ـ کلقدعلمصالتهوتسبیحه 4( مؤمنین ـ ویتفکرونفیخلقالسماواتواالرض 3( خردمندان ـ ویتفکرونفیخلقالسماواتواالرض

»يادخداونددرهمهیاحوالوتفکردرآفرينشآسمانهاوزمين«،ازويژگیهایکسانیاستکهبهتعبيرقرآنکريم....-111( ومنأرادالخرةوسعیلهاسعیهاوهومؤمن

2( أولئكالذینهداهماهللوأولئكهمأولوااللبابوإلیهیرجعون 3( ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها

4( انفیخلقالسماواتواالرض واختالفاللیلوالنهار الیاتالولیااللباب بازتابانديشهدرآفرينشآسمانهاوزمينازسویخردمندان،اينعبارتاستکهمیگويند:...-12

2( والتخزنایومالقیمهانكالتخلفالمیعاد 1( ربنافاغفرلناذنوبناوکفرعناسیئاتناوتوفنامعاالبرار4( وهللملكالسمواتواالرضواهللعلیکلشیءقدیر 3( ربناماخلقتهذاباطالسبحانكفقناعذابالنار

ازتدبردرآيهیشريفهی:»انفیخلقالسماواتواالرض واختالف...«،کداممطلبدرخصوصاحوالمعنویخردمندان،مستفادنمیگردد؟-132( یاد همیشگی خداوند در همه ی حاالت 1( درک نماز و تسبیح خود در همه ی احوال

4( بیان تنزیه خداوند و درخواست در امان ماندن از عذاب دوزخ 3( تفکر در خلقت آسمان ها و زمین و وصول به هدف مندی جهان

3 دین و زندگی 2

باتوجهبهآياتقرآن،اوليندعایاولیااللبابپساز:»یذکروناهللقیاماوقعودا وعلیجنوبهم ویتفکرون...«،درارتباطباکداميكاست؟-144( هم نشینی با اولیاء خدا 3( نجات از عذاب آتش 2( پیروزی بر نفس اماره 1( رسیدن به قرب الهی

ازدقتدرآيهیشريفهی:»پروردگاراتواينهارابيهودهنيافريدهای«دعای...مفهوممیگرددکهمؤخربرآن،از...سخنگفتهاند.-152( اولی االلباب پس از ذکر و تفکر ـ تسبیح خداوند 1( اهل یقین پس از ذکر و تفکر ـ تسبیح خداوند

4( اولی االلباب پس از ذکر و تفکر ـ پیروزی بر نفس اماره 3( اهل یقین پس از ذکر و تفکر ـ پیروزی بر نفس اماره ازتأملدرآيهیشريفهی:»ربناماخلقتهذاباطال«کداممطلباستنباطنمیشود؟-16

2( همکاری و پیوستگی مخلوقات برای رسیدن به سرانجام روشن 1( نظام و قانون مندی پدیده ها در پی تحقق نتایج معین و مشخص 4( تسبیح تکوینی همه ی مخلوقات از جمله بنی آدم در همه ی احوال 3( هدف مندی تمامی مخلوقات و عبث نبودن خلقت آن ها

ازتدبردرآيهیشريفهی:»سبحانكفقناعذابالنار«سخن...مستفادمیگردد.-174( خردمندان اهل ذکر و تفکر 3( خردورزان اهل ذکر و مبارزه 2( خردمندان دوستدار جهاد و شهادت 1( خردورزان اهل ذکر و یاد

پياممستنبطازعبارتشريفهی:»وهیتمرمرالسحاب«کهدربارهی...بهکاررفته،موضوع...و...است.-182( زمین ـ نبودن خلل و شکاف در نظام آفرینش ـ استواری و استحکام 1( کوه هاـ نبودن خلل و شکاف در نظام آفرینشـ ساختار منظم خلقت

4( زمین ـ اتقان صنع نظام آفرینش ـ استواری و استحکام 3( کوه ها ـ اتقان صنع نظام آفرینش ـ ساختار منظم خلقت ازدقتدرآيهیشريفهی:»صنعاهللالذىأتقنکلشی«مفهوممیگرددکه...-19

1( خدای متعال این نظام را از روی الگوی از قبل تعیین شده نیافرید. ـ خداوند هر چیزی را در کمال استواری پدید آورده است. 2( خداوند هر چیزی را در کمال استواری پدید آورده است. ـ استحکام، نظم و هدفمندي مخلوقات نشانه ي حکیمانه بودن نظام خلقت است.

3( در نظام آفرینش هیچ گونه خلل و شکافی وجود ندارد. ـ استحکام، نظم و هدفمندي مخلوقات نشانه ي حکیمانه بودن نظام خلقت است. 4( هر مخلوقی در نظام موجود جایگاهی خاص با ویژگی های خاص خود دارد. ـ در نظام آفرینش هیچ گونه خلل و شکافی وجود ندارد.

ازدقتدرآيهيشريفهي:»اناکلشيءخلقناهبقدر«،کداممفهومبرداشتميشود؟وباکدامآيهتناسبمفهومیدارد؟-201( هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود است. ـالذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى 2( هر موجودي به گونه اي ساخته شده که که هدف خاصی را دنبال می کند. ـ ربناماخلقتهذاباطال

3( هر یک از موجودات جهان دارای ساختار منظم ویژه ی خود است. ـ ربناماخلقتهذاباطال4( هر موجودي به گونه اي ساخته شده که که هدف خاصی را دنبال می کند. ـ الذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى

مفهوممستفادازآيهیشريفهی:»خلقاهللالسماواتوالرضبالحق...«بهترتيبموضوع...و...است.-212( هدف مند و تحت تدبیر خدا بودن جهان ـ حکیم بودن خداوند 1( حصر غایت مندي در خلقت آدمي ـ حکیم بودن خداوند 4( هدف مند و تحت تدبیر خدا بودن جهان ـ رحیم بودن خداوند 3( حصر غایت مندي در خلقت آدمي ـ رحیم بودن خداوند

ازتوجهبهآيهیشريفهی:»خلقاهللالسماواتوالرضبالحق...«کهنشانهايبراي...استدرمييابيمکه...-221( مؤمنان ـ تحت تدبیر الهي بودن مخلوقات جهان مشخص مي کند که جهان براساس »علم و عمل« استوار است.

2( خردمندان ـ تحت تدبیر الهي بودن مخلوقات جهان مشخص مي کند که جهان براساس »علم و عمل« استوار است.3( مؤمنان ـ استحکام، نظم و هدفمندی مخلوقات جهان مشخص مي کند که جهان براساس »حق و درستی« استوار است.

4( خردمندان ـ استحکام، نظم و هدفمندی مخلوقات جهان مشخص مي کند که جهان براساس »حق و درستی« استوار است.پياممستنبطازآيهیشريفهی:»خلقاهللالسماواتوالرضبالحق...«کههممفهومباآيهی...است،مبينموضوع...میباشد.-23

1( ربناماخلقتهذاباطالـاگر شاخصه ي هدفمندي در کار باشد، هر یک از اجزاء تمام و کمال به نظر می رسد.2( صنعاهللالذىأتقنکلشیءـاگر شاخصه ي هدفمندي در کار باشد، هر یک از اجزاء تمام و کمال به نظر می رسد.

3( ربناماخلقتهذاباطالـ با بودن هدف مندي، مجموعه ي فعالیت ها، ثمربخش، هدفمند و در یک کالم، حق مي گردد.4( صنعاهللالذىأتقنکلشیءـبا بودن هدف مندي، مجموعه ي فعالیت ها، ثمربخش، هدفمند و در یک کالم، حق مي گردد.

پياممستنبطازکدامآيهازنظرمفهومیباسايرگزينههامتفاوتاست؟-241( إناکلشيءخلقناهبقدر

2( خلقاهللالسماواتوالرضبالحق إنفيذلكلیةللمؤمنین3( الذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى

4( وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحابصنعاهللالذىأتقنکلشیء إنهخبیربماتفعلونبااستنادبهآيهیشريفهی...میتوانگفتدرکدرستحقيقتجهانبرایکسانیممکناستکه...-25

1( أولئكالذینهداهماهللوأولئكهمأولوااللبابـ اهل علم و دانش باشد.اهل علم و دانش باشد. 2( انفیخلقالسماواتو االرضو اختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللبابـ

3( أولئكالذینهداهماهللوأولئكهمأولوااللبابـاهل تعقل و خردورزی باشد. 4( انفیخلقالسماواتو االرضو اختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللبابـ اهل تعقل و خردورزی باشد.

درآياتقرآن،دعوتبه...بهمنظور...ازسفارشاتمکررخداونداست.-261( تفکر در پدیده های پیرامون خود ـ پذیرفتن تصویر حکیمانه ی جهان با عقل و استدالل و منطق

2( اندیشیدن در امور شگفت انگیز و خارق العاده ـ پذیرفتن تصویر حکیمانه ی جهان با عقل و استدالل و منطق3( تفکر در پدیده های پیرامون خود ـ پذیرفتن بی چون و چرای حکمت الهی

4( اندیشیدن در امور شگفت انگیز و خارق العاده ـ پذیرفتن بی چون و چرای حکمت الهی

44

بازتابانديشهدرجهانغيرواقعی،حاکیازايناستکه...-271( هر یک از موجودات وظایف خود را به عنوان یک عضو به عهده گرفته و به انجام می رسانند.

2( در پی علت خاصی، موجودی پا به عرصه ی وجود می گذارد و یا موجوداتی از بین می روند.3( نیروهای عالم، در هر گوشه ای دخالت می کنند و حوادثی قابل پیش بینی را پدید می آورند.

4( بدون هیچ علت خاصی، حادثه ای رخ می دهد یا موجودی خصوصیات خود را از دست می دهد.پيامددخالتاختيارینيروهایعالمدرهرگوشهایازجهانوپديدآوردنحوادثیغيرمنتظره،موضوع...است.-28

1( پدید آمدن نتایج مشخصی از همکاری بین اجزا و موجودات آن2( گریز موجودات از انجام وظایف خود به عنوان عضو یک مجموعه

3( فقدان همکاری صمیمانه و مبتنی بر گذشت موجودات و انجام وظیفه ی خاص خود4( پیروی کوچک ترین تا بزرگ ترین ذرات عالم از ضوابط مستمر و مداوم

بازتابانديشهدرجهانخيالیوموجوداتآن،بهبرداشتچهويژگیهايیازاينعالممیانجامد؟-291( بی قانونی ـ نبودن آرایش مخصوص در بین اجزا ـ مسئولیت ناپذیری ـ غایت مندی

2( نبودن همکاری ـ ضوابط مستمر و مداوم ـ بی قانونی ـ بی هدفی3( بی هدفی ـ فقدان نظم و قانون ـ نبودن همکاری ـ مسئولیت ناپذیری

4( نبودن آرایش مخصوص در بین اجزا ـ فقدان نظم و قانون ـ همکاری بین موجودات ـ مسئولیت ناپذیریازتفکردرجهانخيالی،موضوععدم...بهعلت...مستفادمیگردد.-30

2( قانون و قانون مندی ـ فقدان بی نظمی و ثبات 1( تصادف و اتفاق ـ فقدان بی نظمی و ثبات 4( قانون و قانون مندی ـ فقدان ثبات در نظم و قانون مندی 3( تصادف و اتفاق ـ فقدان ثبات در نظم و قانون مندی

پيامتفکروانديشهدرجهانخيالی،ناممکنبودن...بهدليلاينکه....مستفادمیگردد.-312( حیات و زندگی ـ ضوابط مستمر و مداوم وجود دارد. 1( تسخیر موجودات عالم ـ همکاری بین اجزا عجیب و پیچیده است.

4( پیش بینی امور ـ همکاری بین اجزا عجیب و پیچیده است. 3( تحصیل علم و دانش ـ از همکاری بین موجودات خبری نیست. درجهانیکهروشننبودنسرنوشتوروابطمياناشياونبودنضوابطمستمرومداومازخصيصههایآناست،....-32

2( زندگی امری ممکن ولی به دست آوردن امور و وقوع تصادف غیر ممکن است. 1( زندگی امری ممکن ولی به دست آوردن و پیش بینی امور غیر ممکن است. 4( زندگی و به دست آوردن علم و وقوع تصادف غیر ممکن است. 3( زندگی و به دست آوردن علم و پیش بینی امور غیر ممکن است.

محصولتدبردرکوچكترينذراتومجموعههایبزرگجهان،درککدامويژگیبرایمخلوقاتاست؟-334( نظم و قانون 3( اختیار و انتخاب 2( تصادف و اتفاق 1( فعل و انفعاالت مشابه

بازتابانديشهدرجهانواقعیومجموعههایآن،عدماستنباطکدامويژگیزيراست؟-342( ناقص و ناتمام به نظر آمدن کار هر یک از اجزا به تنهایی 1( شکل گیری هر موجود از جزئی خاص و معین

4( در کنار یک دیگر قرار گرفتن هر یک از اجزا با آرایشی مخصوص 3( کاری مخصوص و وظیفه ای معین انجام دادن توسط هر یک از اجزا بازتابانديشهدرجهانوموجوداتآن،بهبرداشتچهويژگیهايیازاينعالممیانجامد؟-35

1( آرایش مخصوص ـ اجزای خاص و معین ـ کامل بودن هر یک از اجزا ـ تکمیل کار یک دیگر2( خواص ویژه ی هماهنگ ـ آرایش مخصوص ـ کامل بودن هر یک از اجزا ـ پیوستگی و ارتباط میان وظایف و مسئولیت ها

3( اجزای خاص و معین ـ آرایش مخصوص ـ خواص ویژه ـ پیوستگی و ارتباط میان وظایف و مسئولیت ها4( تکمیل کار یک دیگر ـ وظیفه ی معین ـ خواص مشترک ـ کار مخصوص

ازتأملدرپديدههایجهان،موضوعپيوستگیوارتباطميان...مفهوممیگرددبهگونهایکه....-361( وظایف و مسئولیت ها ـ کار هر یک مکمل و ادامه ی کار دیگری است.

2( کارها و مسئولیت ها ـ هریک از اجزا به تنهایی کامل به نظر می آید.3( وظایف و مسئولیت ها ـ هریک از اجزا به تنهایی کامل به نظر می آید.

4( کارها و مسئولیت ها ـ همه ی آن ها به تنهایی و بدون ارتباط با یک دیگر معنا پیدا می کنند.ازنگاهخردمندانهبهموجوداتدرمیيابيمکهنتيجهیهرسامانونظموهرهمکاریوفعاليتی،...است.-37

2( کار مخصوصی که با مجموعه های دیگر اشتراک دارد. 1( هدف خاصی که آن را با سایر سامان دهی ها و همکاری ها مشابه می سازد. 4( کار مخصوصی که اجزا را از یک دیگر کامال متمایز می سازد. 3( هدف خاصی که آن را از سایر سامان دهی ها و همکاری ها جدا می کند.

در-38 آن نقش بهطوریکه ...است منظم اصلیمجموعهی نتيجهمیرساندکهشاخصهی اين به را ما پيرامونخود، پديدههای در تفکر با توأم نگرشیفعاليتهایيكنظامنقشی...است.

4( نظم ـ معنابخش 3( غایت ـ معنابخش 2( نظم ـ مکمل 1( غایت ـ مکمل پيامدتأملدرپديدههایجهان،درکاينمفهوماستکهعاملپيدايشيكنظام...استکهمانند....-39

1( قانون ـ کالبدی محکم در همه ی اجزا و فعالیت ها و همکاری های بین آن ها حضور دارد.2( هدف ـ کالبدی محکم در همه ی اجزا و فعالیت ها و همکاری های بین آن ها حضور دارد.

3( هدف ـ روحی در همه ی اجزا و فعالیت ها و همکاری های بین آن ها حضور دارد.4( قانون ـ روحی در همه ی اجزا و فعالیت ها و همکاری های بین آن ها حضور دارد.

5 دین و زندگی 2

ازنگرشخردمندانهبهمجموعههاوموجوداتکوچكوبزرگجهان،اينمطلبمفهوممیگرددکهبدونهدفوغايت....-401( پیوستگی، ارتباط و هماهنگی معنا ندارد و اساسا مجموعه ی دارای نظام، شکل نمی گیرد.

2( پیوستگی، ارتباط و هماهنگی ممکن است ولی اساسا مجموعه ی دارای نظام، شکل نمی گیرد.3( پیوستگی، ارتباط و هماهنگی معنا ندارد ولی پیدایش مجموعه ی بدون نظام امکان پذیر است.

4( پیوستگی، ارتباط و هماهنگی و پیدایش مجموعه ی بدون نظام اساسا امکان پذیر است.باتوجهبهنظاممخلوقاتوپديدههایاينجهان،منظوروغايتازهمکاریوپيوستگیهایموجوددرهرمجموعهکداماست؟-41

4( رسیدن به سرانجام روشن 3( ایجاد تالش و تحرک 2( رسیدن به ضوابط مستمر 1( ایجاد نظم و قانون بااستنادبهآيهیشريفهی:»خلقناهبقدر«نيازمندیمجموعهیغايتمندداراینظامبهکداميكمفهوممیگردد؟-42

2( همکاری و هماهنگی برگرفته از نظامی مشابه 1( آرایش مخصوص و خواص هماهنگ اجزا 4( طرح و نقشه ی مدبرانه و حکیمانه 3( ضوابط مستمر و غیر منتظره

درپاسخبهاينسؤالکهچگونهاجزایيكمجموعهبرایرسيدنبههدفجمعشدهاند،نپذيرفتننظمخودبهخودیواتفاقیدرزندگیعملی،منکر-43کدامفرضاست؟

1( پیدایش خود به خود ولی با نقشه ی قبلی این هماهنگی ها و همکاری ها2( پیدایش خود به خود و بدون نقشه ی قبلی این هماهنگی ها و همکاری ها

3( خود اجزا از این آگاهی برخوردارند و متناسب با آن هدف گردهم می آیند و همکاری را آغاز می کنند.4( خود اجزا از این آگاهی برخوردار نیستند ولی هدف آن ها را گردهم آورده و همکاری را آغاز کرده اند.

درپاسخبهاينسؤالکهچگونهاجزایيكمجموعهبرایرسيدنبههدفجمعشدهاند،پذيرشاينفرضکه»پيشآمدننظمبراساسحساباحتماالت-44صورتمیگيرد«،چگونهاست؟

2( ضعیف ولی با احتمال وقوع 1( بسیار ضعیف و نزدیک به صفر 4( ممکن و امری رایج 3( ممکن و به صورت اتفاقی

درپاسخبهاينسؤالکهچگونهاجزایيكمجموعهبرایرسيدنبههدفجمعشدهاند،دانشمندانکدامنظررانمیپذيرند؟-451( همه ی این هماهنگی ها و همکاری ها با نقشه ی قبلی اتفاق می افتند.

2( همه ی این هماهنگی ها و همکاری ها با نقشه ی قبلی و غیر اتفاقی، رخ می دهند.3( خود اجزا از این آگاهی برخوردارند و متناسب با آن هدف گردهم می آیند و همکاری را آغاز می کنند.

4( خود اجزا از این آگاهی برخوردار نیستند ولی خالق با نقشه ای مدبرانه آن ها را گردهم آورده و همکاری را آغاز کرده اند.

ازتأملخردمندانهدرنظاماينجهانمستفادمیگرددکهسازماندهیمجموعههایآنبهگونهایاستکهمنجربه...میشودواينمبين...است.-462( نتیجه ی معین ـ طرح و نقشه ی قبلی از وجود خارجی 1( سرانجامی نامشخص ـ طرح و نقشه ی قبلی از وجود خارجی 4( نتیجه ی معین ـ طرح و نقشه ی قبلی از ناحیه ی اجزا 3( سرانجامی نامشخص ـ طرح و نقشه ی قبلی از ناحیه ی اجزا

تفکرعميقدرنظامجهانحاکیازآناستکهآفريدگارجهانومجموعههایآن،ابتدااجزایآنرامتناسببا...بهوجودآوردهوهمکاریرابراساس-47...شکلدادهاستتا....

2( طرح و نقشه ی معین ـ هدف ـ غایت محقق شود. 1( هدف ـ برنامه ای معین ـ غایت محقق شود. 4( طرح و نقشه ی معین ـ غایت ـ خواص ویژه شکل گیرد. 3( هدف ـ طرح و نقشه ی معین ـ خواص ویژه شکل گیرد.

ازتوجهدرسازماندهیمجموعههایکوچكوبزرگجهان،مفهوممیگرددکه....-481( وجودی آگاه، مدبر و حکیم متناسب با برنامه ای معین، اجزا را به وجود می آورد و برای تحقق آن همکاری ها هدف را شکل می دهد.

2( وجودی آگاه، مدبر و حکیم متناسب با برنامه ای معین، اجزا را به وجود می آورد و برای تحقق برنامه هدف را تعیین می کند.3( وجودی آگاه، مدبر و حکیم متناسب با هدف اجزا را به وجود می آورد و برای تحقق برنامه، هدف را تعیین می کند.

4( وجودی آگاه، مدبر و حکیم متناسب با هدف اجزا را به وجود می آورد و برای تحقق هدف با طرحی معین همکاری ها را شکل می دهد.ازتدبرپيراموننظامآفرينشوموجوداتآن،کدامموردنتيجهنمیشود؟-49

4( وجود شعور و آگاهی اجزا 3( انتخاب و گزینش و هدف قبلی 2( رابطه ی حقیقی بین اجزا 1( نفی صدفه و اتفاق نتيجهایکهازتفکرپيراموننظامآفرينشوغايتمندیموجوداتآن،مفهوممیگردد،باکدامآيهتناسبدارد؟-50

4( مالهممندونهمنولی 3( واهللعلیکلشیءقدیر 2( وهللملكالسماواتواالرض 1( ربناماخلقتهذاباطالازتوجهدرخطبهی90نهجالبالغه،موضوعچگونگیخلقتموجوداتتوسطخداوند...مفهوممیگردد.-51

1( براساس نقشه ای که نمونه ی آن در خلقت دیگر موجودات به کار رفته بود.2( براساس نمونه ای از پیش ساخته که نوآوری های بی سابقه و خلقت بی نظیر داشت.

3( بدون این که از هیچ نمونه ی آماده و پیش ساخته ای ایده بگیرد. 4( بدون این که در خلقت آن نوآوری و نظیری داشته باشد.

مطابقفرمايشامامعلی)ع(،درنوآوریهایبیسابقهوخلقتبینظيرخدا،آثارچهچيزیهويداست؟-524( عزت و رحمت 3( رحمت و حکمت 2( صنع و رحمت 1( صنع و حکمت

براساسخطبهی90نهجالبالغه،آيتونشانهبودنهمهیموجودات،چهجانداروچهبیجان،برچهچيزیداللتمیکند؟-534( حکمت و تدبیر الهی 3( عزت و حکمت 2( صنع و رحمت 1( رحمت و حکمت

66

باتوجهبهفرمايشامامعلی)ع(درخطبهی90نهجالبالغه،اساسآفرينشهمهیمخلوقاتدرکدامگزينهآمدهاست؟-541( برنامه ای دقیق، نظم و ظرافت، هدایت به هدف خاص

2( مقیاس، نظم مشخص، اندازه های مخصوص و متناسب با هریک از آن مخلوقات3( برنامه ای دقیق، نظم و ظرافت، هدایت به هدف خاص، اندازه ی متنوع

4( مقیاس، نظم مشخص، اندازه های متنوع و متناسب با جثه ی هریک از آن مخلوقاتازدقتدرخطبهی90نهجالبالغهمستفادمیگرددکهعليتبرقراریاندازههادرآفرينشموجوداتاينبودهتا...-55

1( در مسیر انجام وظیفه و دست یابی به هدف قرار گیرند. 2( اگر خداوند به او دستوری داد، انجام دادنش بر وی دشوار نباشد و سرکشی نکند.

3( محکم و استوار بمانند و از هم فرو نپاشند. 4( هیچ یک از مخلوقات از محدوده و چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند تجاوز نکند.

باتوجهبهفرمايشامامعلی)ع(درخطبهی90نهجالبالغه،مفهوممیگرددکهخداوندپسازطراحیهرچيزمطابقبرنامهایدقيق...-561( در آفرینش آن ها طوری اندازه ها را برقرار کرد که از چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند تجاوز نکند.2( بدان نظم و ظرافت بخشید و آن را در مسیر انجام وظیفه و دست یابی به هدف خاص وی هدایت کرد.

3( در آفرینش آن ها طوری اندازه ها را برقرار کرد که محکم و استوار بمانند و از هم فرونپاشند.4( بدان هماهنگی و استواری بخشید و آن را در مسیر انجام وظیفه و دستیابی به هدف خاص وی هدایت کرد.

تفکردرخطبهی90نهجالبالغه،حاکیازآناستکهنظموظرافتبخشيدنوهدايتموجوداتدرمسيرانجاموظيفهودستيابیبههدف،بهمنظوراينکه-57...نبودهاست؟

1( برای رسیدن به مقصد مورد نظر و کمال نهایی کوتاهی ننماید. 2( اگر خداوند به او دستوری داد، انجام دادنش بر وی دشوار نباشد و سرکشی نکند.

3( محکم و استوار بمانند و از هم فرو نپاشند. 4( هیچ یک از مخلوقات از محدوده و چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند تجاوز نکند.

مفهومکلیفرمايشامامعلی)ع(درخطبهی90نهجالبالغه،ازکدامآيهیشريفهیزيرقابلاستنباطاست؟-582( سبحانكفقناعذابالنار 1( الذيخلقفسوىوالذيقدرفهدى

4( انفیخلقالسماوات االرض اختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب 3( یتفکرونفيخلقالسماواتواالرض

سؤاالت سراسری و آزاد

)سراسری ریاضی 92( -59 اگرگفتهشود:»آفرينشپديدهها،مقدمبرسامانبخشیبهآناناست«بهپيامکدامآيهتوجهشدهاست؟2(خلقالسماواتواالرضبالحق 1(اناکلشیءخلقناهبقدر

4(الذىخلقفسوىوالذىقدزفهدى 3(ربناماخلقتهذاباطال)سراسری تجربی 92(-60 اگرگفتهشود:»عبثآفرينیازپديدههایجهان،بهدوراست«پيامکدامآيهترسيمشدهاست؟

شیءانهخبیربماتفعلون 1(صنعاهللالذىاتقنکل2(ماخلقناالسماواتوالرضومابینهمااالبالحقواجلمسمی

3(ربناماخلقتهذاباطالسبحانكفقناعذابالنار4(خلقالسماواتواالرضبالحقانفیذلكلیةللمؤمنین

)سراسری زبان 92(-61 اگربگوييم:»کسیمیتواند،حقيقتجهانرابهدرستیدريابدکهعقالنيتوخردمندیدراوحاکمباشد.«پيامکدامآيهراترسيمکردهايم؟ 1(افحسبتمانماخلقناکمعبثاوانکمالیناالترجعون

2(انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهارلیاتالولیاللباب3(خلقالسماواتوالرضبالحقانفیذلكلیةللمؤمنین

4(ماترىفیخلقالرحمانمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور)سراسري انساني 91( -62 ازدقتدرکدامآيه»نتيجهيتفکرخردمنداندرنظامآفرينش«مفهومميگردد؟

2( سبحانكفقناعذابالنار 1( ربناماخلقتهذاباطال 4( یذکروناهللقیاماوقعوداوعليجنوبهم 3( یتفکرونفيخلقالسماواتواالرض

63- الحساب«و»ربناماخلقتهذاباطال«بهترتيببهموضوع...و....پيميبريم. ازدقتدرآيهيشريفهي»وتريالجبالتحسبهاجامدةوهيتمرمر)سراسري خارج از کشور 90(

1( استواري نظام آفرینش ـ نبودن خلل و شکاف در عالم وجود 2( استواري نظام آفرینش ـ حکیمانه بودن و هدفداري خلقت3( حکیمانه بودن و هدفداري خلقت ـ استواري نظام آفرینش

4( حکیمانه بودن و هدفداري خلقت ـ نبودن خلل و شکاف در عالم وجودپيوستگي،ارتباطوهماهنگيآنگاهمعناداردکه....درکارباشدوبهبيانامامعلي)ع(،زبانبيزبانيجامداتهممعرف....آفريدگاراستوبرقراري-64

)سراسري ریاضی 90( اندازههادرآفرينشپديدههابهمنظور....آفريدههااست.4( تدبیر ـ قدرت ـ مخلوق بودن 3( تدبیر ـ تدبیر ـ استوار ماندن 2( هدف ـ تدبیر ـ استوار ماندن 1( هدف ـ قدرت ـ مخلوق بودن

7 دین و زندگی 2

»عدمتجاوزمخلوقاتازمحدودهوچهارچوبتعيينشدهوسرکشينکردندربرابردستورخداوند«بهبيانامامعلي)ع(،بدانجهتاستکهخدايمتعال-65)سراسري هنر 90( ....

1( آثار صنع و نشانه هاي حکمتش را در نوآوري هاي بي سابقه و خلقت بي نظیرش، هویدا و نمایان سازد.2( با پدید آوردن موجودات، برهان آفریدگاري و دلیل خداوندي خود را براي همیشه به خداجویان ارائه دهد.

3( همه ي مخلوقات را براساس مقیاس، نظم مشخص و اندازه هاي مخصوص و متناسب با هر یک از آن مخلوقات آفرید.4( موجودات را بدون این که از هیچ نمونه ي آماده و پیش ساخته اي ایده بگیرد و از کار خالق دیگري که پیش از وي جهاني را آفریده باشد، تقلید کند آفرید.

ازدقتدرآيهیشريفهی:»الذینیذکروناهللقیاماوقعوداوعلیجنوبهمویتفکرونفیخلقالسماواتواالرضربناماخلقتهذاباطال«مفهوم-66

)سراسري ریاضی 89( میگرددکه……1( روح وحدت بخش به تمام مجموعه های جهان، »هدف و غایت« است.

2( تمام اجزای شکل دهنده به آفرینش از نظم و هماهنگی غیرقابل وصف، برخوردارند. 3( هر جزئی از اجزای جهان، خواص مخصوص به خود را دارد و کار مخصوص به خود را انجام می دهد.

4( اجزای شکل دهنده به جهان با آرایش مخصوص به خود در کنار یک دیگر به انجام وظیفه ی خود می پردازند. فیخلقالسمواتوالرضواختالفاللیلوالنهارلیاتاالولیاللباب*الذینیذکروناهللقیاماوقعوداوعلیجنوبهمو-67 باتوجهبهآيهیشريفهی:»ان

)سراسري زبان 89( یتفکرونفیخلقالسمواتوالرضربناماخلقتهذاباطالسبحانكفقناعذابالنار«دومينويژگیخردمندان....ونتيجهیآن....میباشد.1( تفکر در آفرینش ـ هدف دار و قانون مند یافتن هستی

2( همیشه و در هر حال به یاد خدا بودن ـ هدف دار و قانون مند یافتن هستی3( تفکر در آفرینش ـ تنزیه ذات باری تعالی و درخواست محافظت از عذاب

4( همیشه و در هر حال به یاد خدا بودن ـ تنزیه ذات باری تعالی و درخواست محافظت از عذاب

)سراسري هنر 89(-68 »خلقتمحکمواستواردرنظامآفرينش«کهحاکیازوجودپديدآور»مدبروحکيم«استازدقتدرکدامآيهمفهوممیگردد؟1( »ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور.«

2(»الذىخلقفسوىوالذىقدرفهدى«3( »وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحابصنعاهللالذىاتقنکلشی.«

4( »انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب.«»شاخصهیاصلی«پديدههاومجموعههایبزرگوکوچكجهانکههمچونروحدراجزاوفعاليتهایآنمجموعهحضوردارد،ازدقتدرکدامآيه،مفهوم-69

)سراسری تجربی 88( میگردد؟2( سبحانكربنافقناعذابالنار 1( ربناماخلقتهذاباطال

4( انفیخلقالسمواتواالرضالیات 3( ویتفکرونفیخلقالسمواتواالرضباتوجهبهآيهیشريفهی:»انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهارلیات…«نخستينويژگیافرادیکهموصوفبه…شوند،…-70

)سراسری ریاضی 87( است.2( متفکران در نظام آفرینش ـ در هر حال به یاد خدا بودن 1( اولیاللباب ـ در هر حال به یاد خدا بودن

4( متفکران در نظام آفرینش ـ به زیور تفکر در آفرینش آراسته شدن 3( اولیاللباب ـ به زیور تفکر در آفرینش آراسته شدن )سراسری انسانی 87( -71 قرآنکريممیفرمايد:»خداوندهرچيزیرادرکمالاستواریپديدآوردهاست«اشارهبهکدامآيهیمبارکهدارد؟

1( »صنعاهللالذىاتقنکلشیءانهخبیربماتفعلون« 2( »الذین…یتفکرونفیخلقالسماواتواالرضربناماخلقتهذاباطال«3( »…ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور«

4( »انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب«بهبيانحضرتعلی)ع(درنهجالبالغه»عدمتجاوزمخلوقاتازمحدودهوچهارچوبتعيينشدهازجانبخداوندحاکیازآناستکه……«)سراسری هنر 87( -72

1( خدای متعال این نظام را از روی الگوی از قبل تعیین شده نیافرید. 2( آثار صنع و نشانه های حکمتش در نوآوری و خلقت بی نظیرش هویداست.3( مخلوقات در هر زمان با داللتی استوار، آفریننده ی خود را نشان می دهند.

4( هر مخلوقی در نظام موجود جایگاهی خاص با ویژگی های خاص خود دارد.)سراسري خارج از کشور 86(-73 آياتمبارکهي»ربناماخلقتهذاباطال«و»الياهللالمصیر«بهترتيببيانگرکداممفهوماست؟

1( قانون مندي و هدف داري ـ نتیجه ي هدف داري خلقت جهان 2( مخلوقیت و بهره وري از حق ـ نتیجه ي هدف داري خلقت جهان

3( قانون مندي و هدف داري ـ نتیجه ي تدبیر حکیمانه ي خالق جهان 4( مخلوقیت و بهره وري از حق ـ نتیجه ي تدبیر حکیمانه ي خالق جهان

باتوجهبهآيهیشريفهی:»انفیخلقالسمواتواالرضواختالفاللیلوالنهار....«درآفرينشآسمانهاوزمينوآمدوشدشبوروز،نشانههای-74)سراسری زبان 86( خداشناسیاستبرای.....

2( خردمندان متفکر در آفرینش 1( ذاکران خداوند در هر حال 4( ذاکران خداوند و متوجه به تدبیر و حکمت او 3( خردمندان در همه حال به یاد خدا

88

)آزمایشي گزینه ی دو 92(-75 ازعبارتقرآنی»ربناماخلقتهذاباطال«استنباطمیشودخردمندان...وازآيهیشريفهی»اناکلشیءخلقناهبقدر«مستفادمیشود....1( در هر حال به یاد خداوند هستند ـ هر یک از موجودات ساختار منظمی دارند

2( در آسمان ها و زمین تفکر می کنند ـ هر یک از موجودات ساختار منظمی دارند3( در آسمان ها و زمین تفکر می کنند ـ هر موجودی به گونه ای ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند4( در هر حال به یاد خداوند هستند ـ هر موجودی به گونه ای ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند

خداونددرآيهیشريفهی...تصويریازجهانارائهمیکندکهدرآن...وازانسانهامیخواهدکهدربارهیاينتصويربينديشندودراينباب،عدم-76)آزمایشي قلم چی 92( شناختجايگاهخوددرجهانمعلول...است.

1( وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرـ هر موجودی به گونه ای ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند ـ دل به هوی و هوس سپردن2( خلقاهللالسماواتواالرضبالحقانفیذلك ـ هر یک از موجودات دارای نظم و سازماندهی معینی هستند ـ نابخردی پیشه کردن

3( وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمر ـ هر یک از موجودات دارای نظم و سازماندهی معینی هستند ـ نابخردی پیشه کردن4( خلقاهللالسماواتواالرضبالحقانفیذلك ـ هر موجودی به گونه ای ساخته شده که هدف خاصی را دنبال می کند ـ دل به هوی و هوس سپردن

درپاسخسؤال»چگونهاجزایمجموعهها،متناسبباهدفیکهدارند،کناريکديگرجمعمیشوند؟«،میتوانگفت...وبنابرآيهیشريفهی»الذینیذکروناهلل-77)آزمایشي قلم چی 92( قیاماوقعوداوعلیجنوبهمویتفکرونفیخلقالسماواتوالرض...«،تسبيحخداوند،...درخواستمصونيتازعذابآتشعنوانشدهاست.

1( خالقی آگاه، خبیر و حکیم ابتدا اجزا را به وجود می آورد و سپس چنان آگاهی به آن ها می بخشد که هدف خود را برگزینند و گردهم آیند ـ مقدم بر 2( خالقی آگاه، خبیر و حکیم ابتدا اجزا را به وجود می آورد و سپس چنان آگاهی به آن ها می بخشد که هدف خود را برگزینند و گردهم آیند ـ مؤخر از

3( خالقی آگاه، خبیر و حکیم متناسب با هدفی که در نظر دارد، اجزا را به وجود می آورد و با طرح و نقشه، همکاری ها را شکل می دهد ـ مقدم بر 4( خالقی آگاه، خبیر و حکیم متناسب با هدفی که در نظر دارد، اجزا را به وجود می آورد و با طرح و نقشه، همکاری ها را شکل می دهد ـ مؤخر از

نظاممندیوغايتمندیپديدهها،نشانیبر...الهیاستکهمجموعهیجهانخلقت،نظامیواحدوبههمپيوستهاستوآيهیشريفهی...حاکیازآن-78)آزمایشي سنجش 91( است.

2( قدرت و سیطره ـ ربناماخلقتهذاباطال.... 1( حکمت و تدبیر ـ ربناماخلقتهذاباطال.... 4( قدرت و سیطره ـ انفیخلقالسماواتواالرض 3( حکمت و تدبیر ـ انفیخلقالسماواتواالرض

)آزمایشی سنجش 91(-79 پديدههایاينجهانونظامدقيقحاکمبرآنها....است.2( مقدمه ی تدبیر حکمیانه ی خالق جهان 1( مقدمه ی هدف داری خلقت جهان 4( نتیجه ی تدبیر حکمیانه ی خالق جهان 3( نتیجه ی هدف داری خلقت جهان

اينبخشازخطبهینهجالبالغهکهحضرتعلی)ع(میفرمايند:»خدایمتعالهمهمخلوقاترابراساسمقياس،نظممشخص،اندازههایمخصوصو-80)آزمایشي گزینه ی دو 91( متناسبباهريكازآنمخلوقاتآفريد«درواقعتفسيریبهکدامآيهیقرآناست؟

2(اناکلشیءخلقناهبقدر 1(خلقالسماواتواالرضبالحق4(ربناماخلقتالسماواتواالرض 3( انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهار

بطالنکلیتمامیفعاليتهایيكمجموعهدرگرو...استوجملهی»]خداوند[درآفرينشآنها]همهیمخلوقات[طوریاندازههارابرقرارکردکهمحکم-81)آزمایشي قلم چی 91( واستواربمانندوازهمفرونپاشند.«ازاميرمؤمنانعلی)ع(،متناسبباآيهیشريفهی...میباشد.

1( تجاوز فعالیت ها از محدوده و چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند ـ خلقاهللالسماواتوالرضبالحقانفیذلك...2( حذف شاخصه ی هدفمندی از بندبند فعالیت های اجزا ـ وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحاب...

3( تجاوز فعالیت ها از محدوده و چهارچوب تعیین شده از جانب خداوند ـ وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحاب... 4( حذف شاخصه ی هدفمندی از بندبند فعالیت های اجزا ـ خلقاهللالسماواتوالرضبالحقانفیذلك...

انديشهورزیاستووجودعامل-82 ...وعدم آيهیشريفهی عدمشناختجايگاهخوددرجهانوزيانکاری،معلولعدمقرارگرفتندرگروهمذکوردر)آزمایشي قلم چی 91( معنیبخشبهاجزاوفعاليتهایمجموعههایکوچكوبزرگجهانازعبارت...مفهوممیگردد.

1(انفیخلقالسماواتواالرضواختلفاللیلوالنهار....ـصنعاهللالذىاتقنکلشیء2(انفیخلقالسماواتواالرضواختلفاللیلوالنهار....ـربناماخلقتهذاباطال3(خلقاهللالسماواتواالرضبالحقانفیذلك...ـصنعاهللالذىاتقنکلشیء

4(خلقاهللالسماواتواالرضبالحقانفیذلك...ـربناماخلقتهذاباطالاينفرمودهیحضرتعلی)ع(که»...]خداوند[درآفرينشآنها]مخلوقات[طوریاندازههارابرقرارکردکهمحکمواستواربمانند.«میتوانداشارهایبه-83

)آزمایشي قلم چی 91( آياتشريفهی...و...باشد.1(اناکلشیءخلقناهبقدر...ـخلقالسماواتوالرضبالحقانفیذلكالیةللمؤمنین

2اناکلشیءخلقناهبقدر...ـوترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحابصنعاهللالذىاتقنکلشیء...3(الذىخلقفسوىـانفیخلقالسمواتوالرضواختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب

4(الذىخلقفسوىـخلقالسماواتوالرضبالحقانفیذلكالیةللمؤمنین

سؤاالت برگزیده ی سنجش، قلم چی، گزینه ی دو و آموزش و پرورش

9 دین و زندگی 2

»عدمتجاوزمخلوقاتازمحدودهوچهارچوبتعيينشدهوسرکشینکردندربرابردستورخداوند«بهبيانامامعلی)ع(،بدانجهتاستکهخدایمتعال -84)آزمایشي قلم چی 91( ....

1( آثار صنع و نشانه های حکمتش را در نوآوری بی سابقه و خلقت بی نظیرش، هویدا و نمایان سازد.2( با پدید آوردن موجودات، برهان آفریدگاری و دلیل خداوندی خود را برای همیشه به خداجویان ارائه دهد.

3( همه ی مخلوقات را براساس مقیاس، نظم مشخص و اندازه های مخصوص و متناسب با هر یک از آن مخلوقات آفرید. 4( موجودات را بدون این که از هیچ نمونه ی آماده و پیش ساخته ای ایده بگیرد و از کار خالق دیگری که پیش از وی جهانی آفریده باشد، آفرید.

)آزمایشي قلم چی 91( -85 استحکامونظمموجوددرمخلوقاتجهاندرآيهیکريمهی...بهخوبیمطرحشدهاست.2(انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهار... 1(الذىخلقفسوىوالذىقدرفهدى

4(خلقاهللالسماواتواالرضبالحق... 3(وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحاب...)آزمایشی سنجش 88(-86 يکیازسؤالهایاصلیهرنوجوانوجوانايناستکه»....«پاسخاينسؤالدرنگاهویبهزندگیتأثيرمیگذاردوبه....اوجهتمیدهد.

2( هدف از آفرینش جهان چیست؟ ـ برنامه ها و تصمیم های 1( هدف از آفرینش جهان چیست؟ ـ اهداف و ارزش های 4( در چگونه جهانی زندگی می کند؟ ـ برنامه ها و تصمیم های 3( در چگونه جهانی زندگی می کند؟ ـ اهداف و ارزش های

آزمایشی سنجش 88(-87 قرآنکريممیفرمايد:»انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهارالیاتالولیااللباب«خردمندانکسانیهستندکه: 1( یذکروناهللقیاماوقعوداوسخرلکممافیالسماواتومافیاالرض

2( یذکروناهللقیاماوقعوداویتفکرونفیخلقالسماواتواالرض3( ورزقناهممنالطیباتویتفکرونفیخلقالسماواتواالرض

4( ورزقناهممنالطیباتوسخرلکممافیالسماواتومافیاالرض)آزمایشی سنجش 87(-88 باتوجهبهآيهیشريفهی»ربناماخلقتهذاباطال«مفهوم....مستفادمیگردد.

4( قانون مندی و هدف داری 3( نظم و انضباط حیرت آور 2( مخلوقیت و وابستگی 1( بهره وری و سودمندی باتوجهبهآيهی»انفیخلقالسماواتواالرضواختالفاللیلوالنهار...«فهمنشانههایقدرتخداوندبرای.....استکهدرهرحال....هستندو-89

)آزمایشی سنجش 87( درآفرينشآسمانهاوزمين....کهپروردگارا،اينهارابيهودهنيافريدهای.2( خردمندان ـ به یاد خدا ـ می اندیشند 1( مؤمنان ـ به یاد خدا ـ بصیرند 4( خردمندان ـ متفکر در عالم ـ بصیرند 3( مؤمنان ـ متفکر در عالم ـ می اندیشند

درآيهیشريفهی»الذینیذکروناهللقیاماوقعوداوعلیجنوبهمویتفکرونفیخلقالسماواتوالرض«،....بهعنوانخصوصيتگروه....بيانشده-90)آزمایشی آموزش و پرورش 87( است.

2( یاد خداوند در همه حال ـ مؤمنان 1( تفکر در آفرینش ـ خردمندان 4( تفکر در آفرینش و یاد خدا در همه حال ـ مؤمنان 3( تفکر در آفرینش و یاد خدا در همه حال ـ خردمندان

)آزمایشی سنجش 87(-91 ارتباطوهماهنگیبيناجزایيكمجموعهیمنظمزمانیمعنیومفهومداردکه...1( همکاری اجزای مجموعه نهایتا هدفی واحد را تحقق بخشد. 2( میان وظایف و مسئولیت ها نظام طولی و عرضی برقرار باشد.

3( این اجزا با آرایش مخصوص خود در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند. 4( هریک از اجزاء به وظیفه ی خود در ارتباط با سایر اجزا عمل نماید.

)آزمایشی آموزش و پرورش 86(-92 خدایمتعالابتدا....رادرنظرمیگيردومتناسبباآن....رابهوجودمیآوردوبا....همکاریبينآنهاراشکلمیدهد.4( هدف ـ اجزا ـ طرح و نقشه 3( هدف ـ طرح و نقشه ـ اجزا 2( طرح و نقشه ـ اجزا ـ هدف 1( اجزا ـ هدف ـ طرح و نقشه

............................................................................................................................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

درس دومبا کاروان هستی

آیه ی شریفه ی: )احقاف، 3(

.................... ]ما[ آسمان ها و زمین را نیافریدیم ماواتوالرض ماخلقناالس.................... و آن چه را که میان آن دو است جز به حق بالحق ومابینهماإال

سرآمدي معین و نامبرده شده ی سم وأجلمو کسانی که کفر ورزیدند از آن چه انذار داده شدند، رویگردانند. اأنذروامعرضون والذینکفرواعم

موضوع: هدف مندي نظام آفرینشپیام آیه: 1ـ تمام مخلوقات این جهان ⇐ به حق )بالحق( آفریده شده اند و داراي هدف و سرآمد معینی )أجل مسمی( مي باشند. )پیام کتاب(

2ـ با بودن هدف مندي در یک مجموعه ی دارای نظام، ⇐ مجموعه ي فعالیت ها، »ثمربخش«، »هدفمند« و در یک کالم، »حق« مي گردد.3ـ در این آیه، دو تعبیر »به حق آفریده شدن )بالحق(« و »سرآمد معینی داشتن )أجل مسمی(« آسمان ها و زمین ⇐ بیانگر هدف مندی و غایت مندی آفرینش آسمان ها و زمین و عبث و بیهوده نبودن آن هاست. 4ـ براساس فرمایش خداوند در این آیه، علت حق بودن نظام آفرینش این است که ⇐ سرآمدی مشخص )أجل مسمی( دارد. 5ـ کافران )والذين كفروا( که منکر معادند ⇐ از آنچه انذار داده می شوند )یعنی از روز قیامت، و عذاب الیمی که در آن روز مخصوص مشرکین به

خداست( اعراض می کنند، و روی برمی گردانند )عما أنذروا معرضون(.ارتباط اول: عبارت شریفه ی: »... بالحق وأجل مسمی«، که بیانگر »هدف مندی و غایت مندی« جهان است، ⇐ مؤید »ضرورت معاد در پرتو حكمت الهی« است. )درس 6 دوم(

ارتباط دوم: عبارت شریفه ی: »ما خلقنا السماوات واألرض ...«،⇐ مؤید توحید در خالقیت است. )درس 2 چهارم(

آیه ي شریفه ی: )تغابن، 1(

.................... خدا را تسبیح می گویند هر چه در آسمان ها و هر چه در زمین است ماواتومافيالرض یسبحهللمافيالس.................... او راست فرمانروایی و او راست سپاس لهالملكولهالحمد

.................... و او بر هر چیزی تواناست شيءقدیر وهوعلیکل

موضوع: تسبیح تکوینی تمامی مخلوقات پیام آیه:1ـ تمامی مخلوقات عالم )ما في السماوات وما في األرض(، ⇐ به صورت تكوینی خداوند را تسبیح می کنند.

2ـ اینکه در این آیه کلمه ی»تسبیح« با صیغه ی مضارع بیان شده، ⇐ برای این است که استمرار را بفهماند. معنایش این است که همواره و مستمر تسبیح می کنند.3ـ چون مالکیت و حاکمیت )له الملک( از آن خداوند است )علت( ⇐ و تمام حمد و ستایش نیز به ذات پاک او برمی گردد )و له الحمد(.

ارتباط اول: عبارت قرآنی: »و اهلل علی كل شیء قدير«، ⇐ بیانگر »قدرت نامحدود خداوند« از استدالل های عقلی در اثبات »امکان معاد« است. )درس 6 دوم(ارتباط دوم: عبارت قرآنی: »له الملک«، ⇐ بیانگر توحید در مالكیت و معلول تنها خالق جهان بودن خداوند است. )یعنی چون خداوند تنها خالق جهان است، به

همین دلیل تنها مالک آن نیز هست.( )درس 2 چهارم(

.................... آسمان ها و زمین را به حق آفرید ماواتوالرضبالحق خلقالس.................... و شما را صورتگری کرد و صورت هایتان را نیکو آراست ، رکمفأحسنصورکم وصو

.................... و بازگشت به سوی اوست. وإلیهالمصیر

موضوع: سیر تکاملی مخلوقات در جهت کمال مطلق پیام آیه:1 ـ کاروان هستی، همان طور که از خداست )خلق السماوات ...(، رو به سوی خدا نیز دارد. )وإلیه المصیر( )پیام کتاب(

2ـ هریک از مخلوقات در بهترین صورت خلق شده اند و آنچه را که نیازمند رساندن آن ها به هدف بوده، در وجودشان قرار داده شده است. )پیام کتاب(3ـ در عبارت شریفه ی : »خلق السماوات واألرض بالحق«، با توجه به کلمه ی »حق« ⇐ سخن از »ثمر بخش« و »هدف مند بودن« نظام خلقت است.

4ـ در عبارت شریفه ی : »وصوركم فأحسن صوركم ـ خلقت انسان به بهترین صورت«، ⇐ سخن از سرشت متعالی انسان است.5ـ در عبارت شریفه ی: »وإلیه المصیر«، ⇐ سخن از عبث نبودن خلقت انسان و مؤید حرکت رو به رشد و رو به تكامل جهان به سوي خداوند که کمال مطلق است، می باشد.

ارتباط اول: دو عبارت: »خلق ... بالحق«، »وإلیه المصیر« ⇐ با اشاره به »حکیمانه بودن نظام جهان«، بیانگر »ضرورت معاد در پرتو حكمت الهی« می باشند. )درس 6 دوم(ارتباط دوم: عبارت شریفه ی : »خلق السماوات واألرض بالحق« ⇐ مؤید توحید در خالقیت است. )درس 2 چهارم(

ارتباط سوم: عبارت قرآنی : »وصوركم فأحسن صوركم«، ⇐ بیانگر تقدیر الهی )علم و حکمت الهی( می باشد. )درس 6 چهارم(تناسب معنایی: این آیه و بیت : »ما زباالییم و باال مي رویم / ما ز دریاییم و دریا مي رویم« ⇐ به حرکت تکاملی جهان به سوي خداوند اشاره دارند.

آیه ی شریفه ی: )تغابن، 3(

11 دین و زندگی 2

آیه ی شریفه ی: )آل عمران، 83(

.................... آیا آن ها غیر از دین خدا را می جویند أفغیردیناهللیبغون .................... حال آن که به فرمان اوست آن که در آسمان ها و زمین است خواه ناخواه ماواتواالرضطوعاوکرها ولهأسلممنفیالس

.................... و همه به سوی او بازگردانده می شوند. وإلیهیرجعون موضوع: تسلیم بودن و بازگشت مخلوقات به سوی خدا

پیام آیه:1ـ در این آیه، خداوند به کسانی که غیر از دین خدا را می جویند )أفغیر دين اهلل يبغون(، ⇐ دو مورد را متذکر می شود: الف ـ تسلیم امر خداوند بودن تمامی مخلوقات موجود در آسمان ها و زمین به صورت »ارادی یا غیر ارادی« است.)وله أسلم من فی السماوات واالرض طوعا وكرها(

ب ـ بازگشت همه ی آن ها به سوی خداوند )وإلیه يرجعون(.2ـ تعبیر قرآنی: »طوعا و كرها« ⇐ بیانگر تسلیم بودن )أسلم( تمامی مخلوقات )من فی السماوات واالرض( در برابر خداوند به صورت »ارادی یا جبری« است.

3ـ عبارت شریفه ی: »و الیه يرجعون« ⇐ سیر تكاملی جهان به سوی خداوند را الزمه ی حكمت الهی معرفی می کند. یعنی جهان حرکتي رو به رشد و رو به تكامل دارد و به سوي خداوند که کمال مطلق است در حرکت است.

4ـ بین تمامی پدیده ها و نظام جهان، یک همكاری و یک پیوستگی وجود دارد و یک نظام واحد را تشکیل می دهند و این نظام با خداوند ارتباطی طولی دارد. )سراسری 86(5ـ همه ی مخلوقات عالم تحت قانون مندی واحد الهی عمل می کنند و به سوی خداوند که مقصد نهایی آن هاست، روان می باشند )پیام کتاب(

ارتباط: آیه ی شریفه ی: »و الیه يرجعون«⇐ بیانگرهدف مندی جهان و مبین ضرورت معاد در پرتو حكمت الهی است. )درس 6 دوم(تناسب معنایی: حرکت رو به رشد و سیر تکاملی جهان به سوي خداوند، مفهوم دو عبارت قرآنی : »وإلیه المصیر« و »و الیه يرجعون« و بیت: »ما زباالییم و باال

مي رویم / ما ز دریاییم و دریا مي رویم« می باشد.

در آفرینش خدای رحمانهیچ خلل و بی نظمی نمی بینی حمنمنتفاوت اترىفیخلقالر ....مپس بار دیگر دیده بگردان آیا هیچ شکافی می بینی؟ فارجعالبصرهلترىمنفطور

موضوع: نبودن تفاوت و فطور در نظام آفرینشپیام آیه:1 ـ جهانی که در آن زندگی می کنیم مانند بدن انسان، یک مجموعه ی بهم پیوسته، مرتبط و هماهنگ را تشکیل می دهد. از این رو مجموعه ی موجودات

جهان را می توان نظام واحد نامید. 2 ـ هر یک از مخلوقات و مجموعه ی آن ها که نظام واحد جهان را تشکیل می دهند، ⇐ دارای انسجام کامل و پیوستگی دقیق برای رسیدن به هدف می باشند. )پیام کتاب( . 3 ـ هیچ چیز در متن عالم طبیعت از بین نمی رود، بلکه در نظامی تازه تر خود را می نمایاند. مانند درختی که اجزای جدید و شاداب تر جایگزین اجزای کهنه ی آن می شوند.

4ـ منظور از نبودن تفاوت و فطور در نظام خلقت آن است که ⇐ خداوند اجزاء و اعضای جهان را طوری آفریده است که در آن ها بی نظمی )تفاوت(، خلل و شكافی )فطور( وجود ندارد

ارتباط: نبودن »تفاوت« و »فطور« در نظام آفرینش ⇐ از تقدیرات الهی است که با اراده ی خداوند محقق شده است. )درس 5 چهارم(

آیه ی شریفه ی: )ملک، 3(

ج ـ این نگاه عمیق ما را به نظام هایي تودرتو مي رساند که به زیبایي هرچه تمام تر یک نظام را مي سازند که

2ـ هر دستگاهی نظم، قانون مندی و هدف خاص خود را دارد. اما این امر نه تنها مانع هماهنگی و همکاری سراسری آن ها برای رسیدن به هدف نهایی نیست، بلکه در خدمت آن است.

3ـ نظام های بزرگ از به هم پیوستن نظام های کوچک شکل می گیرند ؛ بدین صورت که بطن ها، دهلیزها و دریچه ها قلب را می سازند، قلب و سرخرگ و مویرگ دستگاه گردش خون و مجموعه ای از دستگاه ها نیز بدن را شکل می دهند.

4ـ هر چه دایره ی نظام، بزرگ تر می شود

• به طور مثال خاصیت رشد و نمو به قسمت خاصی از بدن مربوط نیست، بلکه به مجموعه ی بدن و دستگاه های آن مربوط است و همه ی این دستگاه ها به نحوی برای این هدف فعالیت می کنند.

5ـ این نظام های به هم پیوسته و تو در تو که بدن را می سازند، فعالیت هماهنگ و سازمان یافته ای انجام می دهند که در پایان منجر به حیات و رشد می شود.

نه تنها در خدمت همان قسمت است1ـ فعالیت هر سلول درهر قسمت بدنبلکه در خدمت نهایی ترین هدف، یعنی رشد و حیات بدن نیز هست.

نظم و قانون مندی گسترده تری الزم استکه نظام های کوچک تر را در درون خود جای دهد.

نظام هاي به هم پیوسته

اكنون مي توان گفت:

اجزاء آن به گونه اي سامان یافته اند که فعالیت دسته جمعي آن ها منتهي به هدفي معین مي شود. الف ـ دانستیم که مجموعه ي نظام مند، مجموعه اي است کهو شاخصه ي اصلي چنین مجموعه اي »هدفمندي« است.

ب ـ اگر نگاه عمیق تري به مجموعه هاي پیرامون خود بیفکنیم، مي یابیم کههر یک از آن ها از نظام هاي کوچک تري ساخته شده اند

که آن نظام هاي کوچک هم براي خود هدف و غایت خاصي دارند.و چه بسا که آن نظام هاي کوچک هم از نظام هاي کوچک تري تشکیل شده باشند.

از نظام هاي کوچک شروع مي شوند و به نظام هاي بزرگ و بزرگ تر مي رسند و منتهي به یک نظام کل بزرگ مي شوند که همه ي آن نظام هاي کوچک تر را دربرمي گیرد. د ـ پس نظام هاي موجود

منتهي به »هدف واحد« مي شود، بدون این که هیچ بي نظمي و خللي در این میان پدید آید.

1212

ه ـ پیوستگی و ارتباط میان پدیده ها و نظام ها

نظام واحد جهاناكنون از محدوده ي بدن انسان بيرون مي آييم و به جهان پيرامون نظري مي افکنيم.

الف ـ کوچک ترین مجموعه ي نظام مندي که بشر تا کنون شناخته است، اتم مي باشد، که ذره ي اولیه ي موجودات را تشکیل مي دهد.

این واحد کوچک، از یک هسته و تعدادي الکترون ساخته شده است.

از اجتماع و پیوستگي اتم ها پدید آمده و مجموعه هاي بزرگ تر را سامان داده اند.ب ـ عناصر این جهان، مانند آهن، اکسیژن، سرب، هیدورژن، نقره و طال این عناصر نیز به نوبه ي خود، به هم پیوسته و مجموعه هاي عظیم تري را به وجود آورده اند.

و نظام هاي بزرگ تر و بزرگ تر پدید آمده ج ـ این پیوستگي و ترکیب ادامه مي یابدتا به ظهور کوه ها، دریاها، درختان، حیوانات و انسان ها در این کره ي خاکي منجر شده است؛

هرکدام سامان خاص خود را دارند و همه به هم وابسته اند و یک مجموعه ي عظیم را در این کره شکل داده اند

و سبب شده اند که حیات و زندگي بر روي کره ي زمین ادامه یابد دـ به طوري که وقتي به کره ي زمین نگاه مي کنیم، موجودات بي شماري را، مشاهده مي کنیم که

از زمین هم فراتر می رود و به رابطه ی بین سیارات و ستارگان کشیده می شود. تأثیر نور خورشید و ماه بر زمین از جمله ي روابط بین کرات است که تا کنون بشر بدان پي برده است.

انسان ها بتوانند زندگي فردي و اجتماعي خود را سامان دهند و براي رسیدن به هدف هاي خود برنامه ریزي کنند. و در پرتو این حیات،

اكنون اين سؤال به ذهن هر انسان انديشمندي راه مي يابد كه:این مجموعه ي بزرگ جهاني چه هدف و مقصدي را دنبال مي کند؟

و براي رسیدن به کجا این چنین پرتالش به پیش مي رود؟ اگر شاخصه ي اصلي یک مجموعه ي نظام مند غایت و مقصد اوست،

سوره / آیهپیامردیف

تمام مخلوقات این جهان به حق آفریده شده اند و دارای هدف و 1ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی...سرآمد معین می باشند.

2هر یک از مخلوقات در بهترین شكل و ترکیب خلق شده اند و آن چه را که الزمه ی رساندن آن ها به هدف بوده خداوند در خلقتشان

قرار داده است.خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیر

3را جهان واحد نظام که آن ها مجموعه ی و مخلوقات از یک هر برای دقیق پیوستگی و کامل انسجام دارای می دهند، تشکیل

رسیدن به هدف می باشند.ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور

همه ی مخلوقات عالم تحت قانون مندی واحد الهی عمل می کنند و 4به سوی خداوند که مقصد نهایی آن هاست، روان می باشند.

أفغیردیناهللیبغون ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون

ـخلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیرکاروان هستی، همان طور که از خداست، رو به سوی خدا نیز دارد.5ـأفغیردیناهللیبغون ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها

وإلیهیرجعون

پیام آیات

به بهترین شکل و در بهترین نظم آفریده شده )خلق السماوات واألرض بالحق وصوركم فأحسن صوركم ...(و هیچ گونه خلل و بي نظمي در آن راه ندارد )ما ترى فی خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل ترى من فطور(

و به سوي خداوند که کمال مطلق است در حرکت است. )وإلیه المصیر(یعني حرکتي رو به رشد و رو به تكامل دارد. حرکتي که فتح همه ي قله هاي کمال و زیبایي را هدف قرار داده است. )وإلیه يرجعون(

ما ز دریاییم و دریا مي رویم ما زباالییم و باال مي رویم

بنابر آیات قرآن، جهان

و ـ بنابراین، جهانی که در آن زندگی می کنیم، مانند بدن انسان، یک مجموعه بهم پیوسته، مرتبط و هماهنگ را تشکیل می دهد.

و آن پنج ویژگی که برای بدن انسان ذکر شد، در جهان نیز مشاهده می شود. از این رو مجموعه ی موجودات جهان را می توان نظام واحد نامید.

13 دین و زندگی 2

اندیشه و تحقیق:

و از نشانه های ]قدرت [ او آفرینش آسمان ها و زمین ماواتوالرض ومنآیاتهخلقالسو اختالف زبان های شما و رنگ های شماست. واختالفألسنتکموألوانکم

قطعا در این ]امر نیز[ برای دانشوران نشانه هایی است. فیذلكلیاتللعالمین إن

موضوع: حکیمانه بودن خلقت پیام آیه:1 ـ از تفکر در این آیه، درمی یابیم که آفرینش آسمان ها و زمین )خلق السماوات واألرض( و اختالف زبان ها و رنگ ها )واختالف ألسنتکم وألوانکم(

⇐ بیهوده و عبث نیست، بلکه هدف مند بوده و مؤید حكیمانه بودن نظام خلقت است.2ـ این دو مورد: »خلق السماوات واألرض« و »اختالف ألسنتکم وألوانکم« ⇐ از نشانه ها ی خداوند برای دانایان )للعالمین( است.

ارتباط اول: از آن جا که معرفت به ذات بی انتهای خداوند محال است، آیاتی که موجودات را نشانه ی الهی )آیت( معرفی می کنند تا در ورای آن ها خدا را ببینیم، ⇐ ما را در شناخت صفات و ویژگی های خداوند کمک می کنند. )درس 1 چهارم(

ارتباط دوم: آیه ی شریفه ی: »خلق السماوات واألرض«، ⇐ مبین توحید در خالقیت از شاخه های توحید نظری است. )درس 2 چهارم( ارتباط سوم: دعوت به تفکر و تعقل در آیات و نشانه های الهی ⇐ به منظور افزایش انگیز ه ی عبودیت از طریق افزایش معرفت و ایمان به خداوند است. )درس 4 چهارم(

و از نشانه های ]حکمت [ او خواب شما در شب و ]نیم [ روز ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهار و جست وجوی شما ]روزی خود را[ از فزون بخشی اوست. وابتغاؤکممنفضله

در این ]معنی نیز[ برای مردمی که می شنوند، قطعا نشانه هایی است . فیذلكلیاتلقومیسمعون إن

موضوع: حکیمانه بودن خلقت پیام آیه:1ـ براساس این آیه، نعمت های الهی از سر فضل خداوند برای ما تدارک دیده شده است که باید آن ها را با کار و تالش بجوییم )ابتغاؤكم من فضله( و با

بهره مندی از آن ها زندگی سالم و بانشاطی بنا نهیم و سپاس گزار خدا و قدردان نعمت های او باشیم.2ـ در این آیه، این دو مورد: »استراحت انسان در شب و روز« )منامکم باللیل والنهار( و »تالش او برای کسب روزی« )وابتغاؤكم من فضله(، ⇐ از نشانه های خداوند

برای افراد شنوا )لقوم يسمعون( معرفی شده است.3 ـ از تفکر در این آیه درمی یابیم که، خواب آدمی در شب و روز )منامکم باللیل والنهار( و تالش او برای کسب روزی، )وابتغاؤكم من فضله( ⇐ بیهوده و عبث

نیست، بلکه هدف مند بوده و مؤید حكیمانه بودن نظام خلقت است. ارتباط اول: در بینش و تفکر اسالمی، کار خالق و مولد)وابتغاؤكم(، ⇐ منشأ اصلی کسب مال و درآمد و کلید استفاده از منابع طبیعی و خدادادی است. )درس 15 دوم(ارتباط دوم: تفکر در آیات و نشانه ی الهی مذکور در این آیه، ⇐ می تواند ما را در شناخت صفات و ویژگی های خداوند )نه شناخت ذات الهی( کمک کند. )درس 1 چهارم(ارتباط سوم: دعوت قرآن کریم به تفكر و تعقل در آیات و نشانه های الهی ⇐ به افزایش معرفت خداوند به منظور افزایش انگیزه ی عبودیت اشاره دارد. )درس 4 چهارم(

آیه ی شریفه ی: )روم، 22(

آیه ی شریفه ی: )روم، 23(

و از نشانه های او ]این که [ برق را برای شما بیم آور و امیدبخش می نمایاند، ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاوطمعا از آسمان به تدریج آبی فرو می فرستد، ماءماء لمنالس وینز

که به وسیله ی آن ، زمین را پس از مرگش زنده می گرداند. فیحییبهالرضبعدموتها در این ]امر هم [ برای مردمی که تعقل می کنند، قطعا نشانه هایی است . فیذلكلیاتلقومیعقلون إن

موضوع: حکیمانه بودن خلقت پیام آیه:1ـ تعبیر قرآنی: »خوفا وطمعا« ⇐ برای برق )نه رعد( به کار رفته است، چراکه ابتدا ترس )خوف( به همراه دارد ولی امید نزول باران )طمع( را نیز به دنبال دارد، و از نشانه های الهی برای عاقالن است.2ـ از تفکر در این آیه درمی یابیم که »آفریدن برق )يريکم البرق(، فرستادن باران )وينزل من السماء ماء( و

زنده کردن زمین در فصل بهار )فیحیی به األرض بعد موتها(« ⇐ از نشانه های الهی و هدف مند بوده و مؤید حكیمانه بودن نظام خلقت است.3ـ این دو مورد: الف ـ»نمایاندن برق به خوف و طمع« )يريکم البرق خوفا وطمعا( و ب ـ»نزول باران که حیات بخش به زمین مرده است« )وينزل من السماء ماء

فیحیی به األرض بعد موتها(، ⇐ از نشانه های خداوند برای افراد عاقل و دوراندیش )لقوم يعقلون( است.ارتباط اول: عبارت : »فیحیی به األرض بعد موتها«، ⇐ بیانگر »نظام مرگ و زندگی در طبیعت« و یک استدالل عقلی در اثبات امكان معاد است. )درس 6 دوم(

ارتباط دوم: از آن جا که معرفت به ذات بی انتهای خداوند محال است، آیاتی که موجودات را نشانه ی الهی )آیت( معرفی می کنند تا در ورای آن ها خدا را ببینیم، ⇐ می توانند ما را در شناخت صفات و ویژگی های خداوند کمک کنند. )درس 1 چهارم(

ارتباط سوم: این آیه که موجودات را آیت و نشانه ی الهی معرفی می کند تا در ورای آن ها خدا را ببینیم، ⇐ بیانگر افزایش معرفت به خدا از راه های رسیدن به اخالص است. )درس 4 چهارم(

آیه ی شریفه ی: )روم، 24(

برخي از آيات قرآن كريم با عبارت: »و من آياته ...« آغاز می شود. به آيات 22 تا 25 سوره ی روم و 29 سوره ی شوری 1ـمراجعه كنيد و با بهره مندی از آن ها حکيمانه بودن خلقت را توضيح دهيد.

1414

و از نشانه های او این است که آسمان و زمین به فرمانش برپایند ؛ ماءوالرضبأمره ومنآیاتهأنتقومالسپس چون شما را با یک بار خواندن فرا خواند، به ناگاه ]از گورها[ خارج می شوید. نالرضإذاأنتمتخرجون إذادعاکمدعوةم ثم

موضوع: حکیمانه بودن خلقت پیام آیه: از تفکر در این آیه درمی یابیم که »استوار بودن آسمان ها و زمین به امر خدا )أن تقوم السماء واألرض بأمره(« و »زنده شدن انسان ها در روز حساب )إذا

أنتم تخرجون(«، ⇐ از نشانه های خداوند و بیانگر نظام مندی و غایت مندی جهان و مؤید حکیمانه بودن نظام خلقت است.ارتباط اول : عبارت قرآنی: »ثم إذا دعاكم دعوة من األرض إذا أنتم تخرجون«، ⇐ بیانگر زنده شدن انسان ها در قیامت و مؤید معاد جسمانی است. )درس 8 دوم(

ارتباط دوم: هر موجودی در این جهان، بیانگر وجود خالق و آیه اي از آیات الهي محسوب مي شود )معلول(، ⇐ چراکه خداوند نور هستی است و تمامی موجودات وجودشان را از او می گیرند )علت(. )درس 1 چهارم( و از آن جا که معرفت به ذات بی انتهای خداوند محال است، این آیه و آیاتی که موجودات را نشانه ی الهی )آیت( معرفی

می کنند تا در ورای آن ها خدا را ببینیم، ⇐ می توانند ما را در شناخت صفات و ویژگی های خداوند کمک کنند. )درس 1 چهارم(ارتباط سوم: آیه ی: »تقوم السماء واألرض بأمره ـ بر افراشته شدن آسمان و زمین به فرمان خدا« ⇐ بیانگر تقدیر الهی )علم و حکمت الهی( است. )درس 5 چهارم(

آیه ی شریفه ی: )روم، 25(

كسی كه مي داند جهان از خداست و رو به سوی او دارد، اين عقيده چه تأثيری در زندگی او خواهد داشت؟2-چنین شخصی نظام جهان را نظامی حکیمانه می بیند یعنی: نظامی که مبتنی بر حساب دقیق بوده و متوجه مصالح عالی است.

و پر واضح است که چنین عقیده ای:1ـ در بینش انسان نسبت به هستی مؤثر است و او را از بدبینی و احساس پوچی و یأس نجات می دهد.

2ـ و اعتماد به نتیجه گرفتن از سعی و فعالیت را در او افزایش می دهد.

سؤاالت تألیفی درس دوم

ازدقتدرآياتقرآن،موضوعخلقتجهانبراساس...مفهوممیگرددکهتأييدیبر...است.-932( رحمت ـ فناناپذیری ناشی از هدف مندی جهان 1( حق ـ فناناپذیری ناشی از حکمت الهی

4( رحمت ـ ثمربخش و هدف داری ناشی از فناناپذیری جهان 3( حق ـ ثمربخش و هدف داری ناشی از حکمت الهی درعبارتقرآنی:»بالحقواجلمسمی«خداوندانذارميدهدکه...-94

2( در نظام خلقت گسست و شکاف وجود ندارد. 1( آسمان ها و زمین برپایه ی عدل بنا شده اند. 4( تمامی مخلوقات ثمر بخش و هدف مند هستند. 3( انسان از جایگاهی ممتاز نزد خداوند برخوردار است.

مفهوممستنبطازآيهیشريفهی:»ومابینهماإالبالحق«بهترتيبموضوع...و...است.-951( تحت ربوبیت الهی بودن مخلوقات به دلیل سیر تکاملی جهان ـ غفار بودن خداوند

2( هدف مند و تحت تدبیر خدا بودن جهان به دلیل داشتن سرآمدی معین ـ حکیم بودن خداوند3( تحت ربوبیت الهی بودن مخلوقات به دلیل سیر تکاملی جهان ـ رحمان بودن خداوند

4( هدف مند و تحت تدبیر خدا بودن جهان به دلیل داشتن سرآمدی معین ـ رحیم بودن خداوندبراساسعبارتقرآني:»عماأنذروامعرضون«رويگردانانازانذارالهي...همان...ميباشند.-96

1( به حق آفریده شدن و سرآمد مشخص داشتن حیات اخروي ـ کافران 2( به حق آفریده شدن و سرآمد مشخص داشتن حیات اخروي ـ منافقان

ـ کافران 3( حکیمانه و هدفمند آفریده شدن نظام خلقت 4( حکیمانه و هدفمند آفریده شدن نظام خلقت ـ منافقان

و از نشانه های ]قدرت [ اوست آفرینش آسمان ها و زمین ماواتوالرض ومنآیاتهخلقالسو آن چه از ]انواع [ جنبنده در میان آن دو پراکنده است ، فیهمامندابة ومابث

و او هرگاه بخواهد بر گردآوردن آنان تواناست . وهوعلیجمعهمإذایشاءقدیر

موضوع: حکیمانه بودن خلقت پیام آیه: در این آیه، آفرینش آسمان ها و زمین و انواع جنبند گان بین آن ها )خلق السماوات واألرض و ما بث فیهما من دابة( و توانایی خداوند بر گردآوری

آن ها در قیامت )وهو علی جمعهم إذا يشاء قدير( ⇐ از آیات الهی )ومن آياته( معرفی شده که بیانگر غایت مندی جهان و حكیمانه بودن نظام خلقت است.ارتباط اول: از آن جا که تمامی موجودات وجودشان را از خدا می گیرند، ⇐ به همین جهت، هر چیزي در این جهان، بیانگر وجود خالق و آیه اي از آیات الهي محسوب مي شود. )درس 1 چهارم( و از آن جا که معرفت به ذات بی انتهای خداوند محال است، این آیه و آیاتی که موجودات را نشانه ی الهی )آیت( معرفی می کنند تا در ورای

آن ها خدا را ببینیم، ⇐ می توانند ما را در شناخت صفات و ویژگی های خداوند کمک کنند. )درس 1 چهارم(ارتباط دوم: دعوت قرآن کریم به تفکر و تعقل در آیات و نشانه های الهی ⇐ به افزایش معرفت خداوند به منظور افزایش انگیزه ی عبودیت اشاره دارد. )درس 4 چهارم(

ارتباط سوم: بر اساس عبارت قرآنی: »خلق السماوات واألرض و ما بث فیهما من دابة«، آفرینش آسمان ها و زمین و انواع جنبند گان بین آن ها، ⇐ مبین توحید در خالقیت بوده و به قضای الهی که ناشی از اراده ی خداوند است، اشاره دارد. )درس 2 و 5 چهارم(

آیه ی شریفه ی: )شوری، 29(

15 دین و زندگی 2

ازتدبردرآيهیشريفهی:»یسبحالسماواتومافيالرض...«موضوع...مخلوقاتمستفادمیگرددچراکهبهتعبيرقرآن...-972( تسبیح تکوینی ـ والیاهللالمصیر 1( تسبیح تکوینی ـ لهالملكولهالحمد4( تسبیح تشریعی ـ والیاهللالمصیر 3( تسبیح تشریعی ـ لهالملكولهالحمد

بااستنادبهآيهیشريفهی:»...لهالملكولهالحمد...«میتواننتيجهگرفتکه...-981( مالکیت و فرمانروایی حقیقی و اصیل خداوند به برخورداري از رحمت الهی مي انجامد.

2( مالکیت و حاکمیت مطلق الهي بازتاب ربوبیت الهي است. 3( انحصار حمد به ذات مقدس الهي به مالکیت و حاکمیت مطلق الهي مي انجامد.

4( وحدانیت خداوند در مالکیت و حاکمیت به انحصار حمد و ستایش به ذات مقدس الهي مي انجامد.ازدقتدرآيهیشريفهی:»خلقالسماواتوالرضبالحقوصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیر«بهترتيب،موضوع...و...و...مستفادمیگردد.-99

1( هدف مندی جهان ـ آفرینش مخلوقات به بهترین صورت ـ حکمت الهی 2( حکیمانه بودن نظام هستی ـ آفرینش مخلوقات به بهترین صورت ـ عدل الهی

3( هدف مندی جهان ـ برتری انسان بر بسیاری از مخلوقات ـ رحمت الهی 4( حکیمانه بودن نظام هستی ـ برتری انسان بر بسیاری از مخلوقات ـ عدل الهی

»خلقتدربهترينشکلونهادنملزوماترسيدنبههدفدروجودهرمخلوق«مفهوممستنبطازکدامآيهیشريفهاست؟-1001( ماخلقناالسماواتوالرضومابینهماإالبالحقوأجلمسمی...

2( خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم3( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور4( ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون

براساسآياتکريمهیقرآن،»صورتگريآدميبهبهترينشکل«کهالزمهي...است،پسازبياناينحقيقتکه...آمدهاست.-1011( وإلیهالمصیر ـ ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت

2( ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها ـ ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت3( وإلیهالمصیر ـ خلقالسماواتوالرضبالحق

4( ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها ـ خلقالسماواتوالرضبالحقدرآيهشريفهی:»أفغیردیناهللیبغون...«خداوندبهجويندگاندينغيرالهيکداميكرامتذکرميشود؟-102

1( آن که در زمین و آسمان هاست خواه ناخواه سر به فرمان او نهاده است.2( در آفرینش خدای رحمان بی نظمی نمی بینی پس بار دیگر دیده بگردان آیا هیچ شکافی می بینی؟

3( خداوند به آن چه انجام می دهید آگاه است و فرمانروایی آسمان ها و زمین از آن اوست و بازگشت همه به سوی خداست.4( خداوند به آن چه انجام می دهید آگاه است و خداست که همه چیز را به حق آفریده است.

ازتدبردرتعبيرقرآنی:»طوعاوکرها«موضوع...مستفادمیگردد.-1031( تسبیح خداوند از سوی هرآنکه در آسمان ها و زمین است.

2( ثمربخش و هدفمند بودن تمامی مخلوقات موجود در آسمان ها و زمین3( حالت تسلیم شدن و سر به فرمان خدا نهادن کسانی که غیر خدا را می جویند.

4( حالت تسلیم خدا شدن و سر به فرمان او نهادن هر آن که در آسمان ها و زمین است.خداوندمتعالدرچهموردفرمودهاست:»ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوالیهیرجعون«؟-104

4( یسبحهللمافيالسماواتومافيالرض 3(افغیردیناهللیبغون 2( وهللملكالسماواتواالرض 1( عماأنذروامعرضونآيهیشريفهی:»ماترىفیخلقالرحمنمن...«باکدامگزينهکاملمیشودوبيانگرکدامصفتذاتیباریتعالیاست؟-105

4( تفاوت ـ حکمت 3( فطور ـ رحمت 2( تفاوت ـ رحمت 1( فطور ـ حکمت اينمفهوم:»نظامجهاندارایانسجامکاملوپيوستگیدقيقبرایرسيدنبههدفمیباشند.«ازدقتدرکدامآيهمستفادمیگردد؟-106

1( ألمترأناهللیسبحلهمنفیالسماواتوالرض2( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی

3( فارجعالبصرهلترىمنفطور4( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها

ازدقتدرآيهیشريفهی:»ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت....«مفهوم...مستفادمیگردد.-1071( تمام مخلوقات این جهان به حق آفریده شده اند و دارای هدف و سرآمد معین می باشند.

2( کاروان هستی، همان طور که از خداست، رو به سوی خدا نیز دارد.3( آن چه را که الزمه ی رساندن آن ها به هدف بوده خداوند در خلقت تمام موجودات قرار داده است.

4( نظام جهان دارای انسجام کامل و پیوستگی دقیق برای رسیدن به هدف می باشد.اينحقيقتقرآنیکه:»درآفرينشجهانخللوشکافینمیبينی«،مفهومقابلاستنباطازکدامآيهیشريفهاست؟-108

2( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی 1( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت4( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها 3( فارجعالبصرهلترىمنفطور

1616

ويژگيمجموعهيمنظم...استوشاخصهياصليآنمفهوممستفادشدهازآيهيشريفهي...است.-1091( سامان یابي اجزا به گونه اي که همکاري آنان به هدفي متعالي منتهي شود ـماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت2( سامان یابي اجزا به گونه اي که همکاري آنان به هدفي معین منتهي شود ـ ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوت

3( سامان یابي اجزا به گونه اي که همکاري آنان به هدفي متعالي منتهي شود ـ ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحق4( سامان یابي اجزا به گونه اي که همکاري آنان به هدفي معین منتهي شود ـ ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحق

کداميكنادرستاست؟ازتفکرعميقدرمجموعههايپيرامونخوددرمييابيمکه...-1101( هر یک از آن ها از نظام هاي کوچک تري ساخته شده اند که آن نظام هاي کوچک هم براي خود هدف و غایت خاصي دارند.

2( هر یک از آن ها نظام هایي تودرتو دارندکه به زیبایي هرچه تمام تر یک نظام را مي سازند که منتهي به »هدف واحد« مي شود.3( هر یک از آن ها از نظام هاي بزرگ شروع مي شوند و به نظام هاي کوچک و کوچک تر مي رسند.

4( هر یک از آن ها نظام هایي تودرتو دارندکه به زیبایي هرچه تمام تر یک نظام را مي سازند بدون این که هیچ بي نظمي و خللي در این میان پدید آید. ازتفکردرنظامهايجهاندرمييابيمکه...-111

1( تمامي این نظام ها از نظام هاي کوچک تري ساخته شده اند که هدف و غایت مشترکي دارند. 2( هر یک از آن ها نظام هایي تودرتو دارندکه یک نظام را مي سازند که منتهي به »هدف هاي متفاوت« مي شود.

3( تمامي این نظام ها منتهي به یک نظام کل بزرگ مي شوند که همه ي آن نظام هاي کوچک تر را دربرمي گیرد. 4( هر یک از آن ها نظام هایي تودرتو دارند که چند نظام متناقض را مي سازند بدون این که هیچ بي نظمي و خللي در این میان پدید آید.

بادرنظرگرفتننظامبدنانسان،فعاليتهایيكسلول،بهترتيبدرجهتخدمتبه...و...است.-1122( همان قسمت و مجموعه هایی که با آن در ارتباط است. 1( همان قسمت و مجموعه ای که در آن قرار دارد.

4( همان قسمت و نهایی ترین هدف 3( همان سلول و نهایی ترین سلول کدامگزينه،بيانگروضعيتنظمدريكمجموعهیمنظماست؟-113

1( هر دستگاهی نظم، قانون مندی و هدف خاص خود را دارد. 2( نظم هر دستگاهی با وجود ناسازگاری با هماهنگی و همکاری سراسری، در خدمت هدف نهایی است.

3( هر دستگاهی نظم، قانون مندی و هدفی مشابه با مجموعه های دیگر دارد.4( نظم هر دستگاهی با وجود سازگاری با هماهنگی و همکاری های متضاد، در خدمت هدف نهایی است.

بازتابمطالعهدرنظامهايموجوددربدن،حصولايننتيجهاستکه...-1141( هماهنگی و همکاری سراسری آن ها برای تأمین هدف یکایک اجزا است.

2( فعالیت هر سلول در هر قسمت بدن در خدمت ابتدایي ترین هدف است.3( نظام های بزرگ از به هم پیوستن نظام های کوچک شکل می گیرند

4( هر چه دایره ی نظام، بزرگ تر می شود نظم و قانون مندی کمتري الزم است که نظام های کوچک تر را در درون خود جای دهد.شکلگيرينظامهايبزرگترنتيجهي...است،بهصورتيکه...-115

1( قانون مندي و هدف خاص اجزاي کوچک تر ـ با گسترده تر شدن دایره ي نظام، نظم و قانون مندي گسترده تري ضرورت مي یابد.2( به هم پیوستن نظام هاي کوچک ـ با گسترده تر شدن دایره ي نظام، نظم و قانون مندي گسترده تري ضرورت مي یابد.

3( قانون مندي و هدف خاص اجزاي کوچک تر ـ نظم و قانون مندی کمتري نظام های کوچک تر را در خود جای مي دهد.4( به هم پیوستن نظام هاي کوچک ـ نظم و قانون مندی کمتري نظام های کوچک تر را در خود جای مي دهد.

هدفنظامهايپيوستهوتودرتويبدن.....استکهبا...حاصلميشود.-116ـ انجام فعالیت هماهنگ و سازمان یافته 2( کمال و سعادت 1( حیات و رشد ـ انجام فعالیت هماهنگ و سازمان یافته

ـ به کار گرفتن سرمایه هاي ذاتي 4( کمال و سعادت 3( حیات و رشد ـ به کار گرفتن سرمایه هاي ذاتي کدامآيه،گويايانسجامدرونيوهماهنگيخللناپذيردرموجوداتاست؟-117

1( ألمترأناهللیسبحلهمنفیالسماواتوالرض2( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور

3( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی4( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها

بانظريدرجهانپيرامونخوددرمييابيم...-1181( پیوستگي و ترکیب منحصرا در تمامي مجموعه هاي نظام مند زمین از کوچک ترین تا بزرگ ترین آن ها وجود دارد.

2( موجودات بي شمار این جهان با وجود سامان مشترکي که دارند همه به هم وابسته اند و یک مجموعه ي عظیمي را شکل داده اند.3( پیوستگي و وابستگي بین موجودات سبب شده که حیات و زندگي بر روي کره ي زمین ادامه یابد.

4( هر چه دایره ی نظام، بزرگ تر می شود نظم و قانون مندی کمتري الزم است که نظام های کوچک تر را در درون خود جای دهد.ازتأملدرنظامجهاندرمييابيمکهپيوستگيوارتباطموجوداتسبب...شدهودرپرتوآن...شکلگيرد.-119

1( تداوم حیات بر روي زمین ـ سامان بخشي زندگي فردي و اجتماعي انسان و برنامه ریزي براي هدف 2( تکامل حیات اجتماعي ـ سامان بخشي زندگي فردي و اجتماعي انسان و برنامه ریزي براي هدف

3( تداوم حیات بر روي زمین ـ کشیده شدن رابطه به ستارگان و سیارگان و تکامل معنوي انسان ها 4( تکامل حیات اجتماعي ـ کشیده شدن رابطه به ستارگان و سیارگان و تکامل معنوي انسان ها

17 دین و زندگی 2

ساماندهيزندگيفرديواجتماعيانسانهادرپرتو...صورتپذيرفتهو...راموجبشدهاست.-1201( پیوستگي و ارتباط بینستارگان و سیارگان ـ برنامه ریزي براي رسیدن به هدف هاي خود

2( حیات و زندگي بر روي کره ي زمین ـ برنامه ریزي براي رسیدن به هدف هاي خود 3( پیوستگي و ارتباط بینستارگان و سیارگان ـ کشیده شدن رابطه به ستارگان و سیارگان و تکامل معنوي انسان ها

4( حیات و زندگي بر روي کره ي زمین ـ کشیده شدن رابطه به ستارگان و سیارگان و تکامل معنوي انسان هامطابقآياتقرآن،نظامبههمپيوستهیجهانی،برایرسيدنبهکجاسامانيافتهومیکوشد؟-121

2( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور 1( یسبحهللمافيالسماواتومافيالرضلهالملكولهالحمد...4( وترىالجبالتحسبهاجامدةوهیتمرمرالسحابصنعاهللالذى... 3( خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم...

ازدقتدرآيهیشريفهی:»ماخلقناالسماواتوالرضومابینهماإالبالحقأجلمسمی«مفهومميگرددکه...-1221( تمام مخلوقات این جهان به حق آفریده شده اند و دارای هدف و سرآمد معین می باشند.

2( همه ی مخلوقات عالم تحت قانون مندی واحد الهی عمل می کنند و به سوی خداوند که مقصد نهایی آن هاست، روان می باشند.3( هر یک از مخلوقات و مجموعه ی آن ها که نظام واحد جهان را تشکیل می دهند، دارای انسجام کامل و پیوستگی دقیق برای رسیدن به هدف می باشند.

4( کاروان هستی، همان طور که از خداست، رو به سوی خدا نیز دارد.درکاينحقيقتکه:»تماممخلوقاتاينجهانبه...آفريدهشدهاندودارای...میباشند.«ازدقتدرآيهيشريفهي...مستفادميگردد.-123

1( حکمت، آغاز و پایان مشخص ـ ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی2( حق، هدف و سرآمد معین ـ ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی

3( حکمت، آغاز و پایان مشخص ـ ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون4( حق، هدف و سرآمد معین ـ ولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون

تأملدرآيهیشريفهی:»ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور«مارابهايننتيجهميرساندکه...-1241( تمام مخلوقات این جهان به حق آفریده شده اند و دارای هدف و سرآمد معین می باشند.

2( همه ی مخلوقات عالم تحت قانون مندی واحد الهی عمل می کنند و به سوی خداوند که مقصد نهایی آن هاست، روان می باشند.3( کاروان هستی، همان طور که از خداست، رو به سوی خدا نیز دارد.

4( هر یک از مخلوقات که نظام های واحد، جهان را تشکیل می دهند، دارای انسجام کامل و پیوستگی دقیق برای رسیدن به هدف می باشند.

اينمفهومکه:»هريكازمخلوقاتدربهترين...خلقشدهاندوآنچهراکهالزمهیرساندنآنهابههدفبوده...«موضوعمستنبطازآيهيشريفهی-125...است.

1( شکل و ترکیب، خداوند در خلقتشان قرار داده است. ـ ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور2( نظم و ترتیب، خداوند در نظام خلقت قرار داده است. ـ ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور

ـ خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیر 3( شکل و ترکیب، خداوند در خلقتشان قرار داده است. ـ خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیر 4( نظم و ترتیب، خداوند در نظام خلقت قرار داده است.

ازدقتدرآيهیشريفهی:»...«بهدستميآيدکه»همهیمخلوقاتعالمتحتقانونمندیواحدالهیعملمیکنندوبهسویمقصدنهايیآنهاکه...-126است،روانمیباشند.«

1( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمیـ سعادت اخروي2( أفغیردیناهللیبغونولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون ـ سعادت اخروي

3( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمیـ خداوند4( أفغیردیناهللیبغونولهأسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرهاوإلیهیرجعون ـ خداوند

اينمفهومکه»کاروانهستی،همانطورکهازخداست،روبهسویخدانيزدارد.«ازدقتدرکدامآيهمستفادميگردد؟-1272( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها 1( یسبحهللمافيالسماواتومافيالرضلهالملكولهالحمد

4( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور 3( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمیکدامعبارت،مفهوممستفادشدهازآيهيشريفهي:»خلقالسماواتوالرضبالحقوصورکمفأحسنصورکموإلیهالمصیر«نيست؟-128

1( تمام مخلوقات این جهان به حق آفریده شده اند و دارای هدف و سرآمد معین می باشند.2( هر یک از مخلوقات در بهترین شکل و ترکیب خلق شده اند.

3( آن چه را که الزمه ی رساندن مخلوقات به هدف بوده خداوند در خلقتشان قرار داده است.4( کاروان هستی، همان طور که از خداست، رو به سوی خدا نیز دارد.

مفهوممستنبطازآيهيشريفهي:»ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها...«باکدامآيهتناسبمفهومیدارد؟-129... 1( یسبحهللمافيالسماواتومافيالرضلهالملكولهالحمد

2( خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم...3( ماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی

4( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطور

1818

مفهومبهدستآمدهازبيت»مازباالييموباالميرويم/مازدرياييمودرياميرويم«باکدامآياتتناسبدارد؟-1301( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها...ـخلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم...

2( خلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم...ـماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی3( ولهاسلممنفیالسماواتواالرضطوعاوکرها...ـماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی

4( ماترىفیخلقالرحمنمنتفاوتفارجعالبصرهلترىمنفطورـخلقالسماواتوالرضبالحق وصورکمفأحسنصورکم...قرانکريمدرچهموردفرمودهاست:»إنفیذلكلیاتللعالمین«؟-131

1( ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهاروابتغاؤکممنفضله2(ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاوطمعا وینزلمنالسماءماء فیحییبهالرضبعدموتها

3( ومنآیاتهأنتقومالسماءوالرضبأمره ثمإذادعاکمدعوةمنالرضإذاأنتمتخرجون 4( ومنآیاتهخلقالسماواتوالرض واختالفألسنتکموألوانکم

براساسآيهیشريفهی:»ومنآیاتهخلقالسماواتوالرضواختالفألسنتکموألوانکمإنفیذلكلیات...«،تفاوتدرزبانهاورنگهانشانهایبرای-132کدامگروهبودهوبيانگرچيست؟

2( للمتقین ـ نظام مندی و غایت مندی و حکیمانه بودن نظام خلقت است. 1( للعالمینـ نظام مندی و غایت مندی و حکیمانه بودن نظام خلقت است. 4( للمتقین ـ ضرورت وجود حیات پس از مرگ برای اجرای عدالت 3( للعالمینـ ضرورت وجود حیات پس از مرگ برای اجرای عدالت

قرانکريمدرچهموردفرمودهاست:»إنفیذلكلیاتلقومیسمعون«؟-1331( ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهاروابتغاؤکممنفضله

2(ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاوطمعا وینزلمنالسماءماء فیحییبهالرضبعدموتها 3( ومنآیاتهأنتقومالسماءوالرضبأمره ثمإذادعاکمدعوةمنالرضإذاأنتمتخرجون

4( ومنآیاتهخلقالسماواتوالرض واختالفألسنتکموألوانکمپديدههایمطرحشدهدرعبارتشريفهی:»ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهاروابتغاؤکممنفضله...«نشانههايیبرایکدامگروهاستوبيانگرچيست؟-134

2( مردم بینا ـ عادالنه بودن تقسیم نعمت 1( مردم شنوا ـ عادالنه بودن تقسیم نعمت 4( مردم بینا ـ حکیمانه بودن خلقت 3( مردم شنوا ـ حکیمانه بودن خلقت

باتوجهبهآياتقرآن،درکداميك،نشانهایبرایمردمعاقلذکرشدهاست؟-1351( ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهاروابتغاؤکممنفضله

2(ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاوطمعا وینزلمنالسماءماء فیحییبهالرضبعدموتها 3( ومنآیاتهأنتقومالسماءوالرضبأمره ثمإذادعاکمدعوةمنالرضإذاأنتمتخرجون

4( ومنآیاتهخلقالسماواتوالرض واختالفألسنتکموألوانکمتعبيرقرآنی:»خوفاوطمعا«دربارهی...بهکاررفتهوبيانگر...است.-136

2( آخرت ـ یادآوری پاداش و کیفر اخروی 1( برق ـ یادآوری عذاب اخروی 4( برق ـ غایت مندی جهان هستی 3( آخرت ـ غایت مندی جهان هستی

بااستنادبهآياتقرآن،کداميك،مصداقیبرایعبارتشريفهی»إنفیذلكلیاتلقومیعقلون«نيست؟-1372( ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاوطمعا 1( وینزلمنالسماءماء

4( فیحییبهالرضبعدموتها 3( وابتغاؤکممنفضله »حکيمانهبودنخلقت«،مفهوممستنبطازتمامیآياتکدامگزينهاست؟-138

1( منامکمباللیلوالنهاروابتغاؤکممنفضلهـماخلقناالسماواتوالرض ومابینهماإالبالحقوأجلمسمی2( یریکمالبرقخوفاوطمعا وینزلمنالسماءماء فیحییبهالرضبعدموتها ـ یذکروناهللقیاماوقعوداوعلیجنوبهم

3( أنتقومالسماءوالرضبأمره ثمإذادعاکمدعوةمنالرضإذاأنتمتخرجونـیسبح هلل ما فی السماوات و ما فی األرض4( ومنآیاتهخلقالسماواتوالرض واختالفألسنتکموألوانکمـیتفکرونفیخلقالسماواتواالرض

سؤاالت سراسری و آزاد

)سراسری ریاضی 92(-139 يکیازنشانههایحکيمانهبودننظامآفرينش،»برپايیرستاخير«است،اينمفهوم،ازدقتدرپيامکدامآيهبهدستمیآيد؟1(ومنآیاتهانخلقکممنترابثماذاانتمبشرتنتشرون

2(ومنآیاتهیریکمالبرقخوفاالبرقخوفاوطمعاوینزلمنالسماءماءفیحییبهاالرضبعدموتها3(ومنآیاتهانتقومالسماءواالرضبأمرهثماذادعاکمدعوةمناالرضاذاانتمتخرجون4(ومنآیاتهخلقالسماواتواالرضواختالفالسنتکموالوانکمفیذلكالیاتللعالمین

)سراسری تجربی 92(-140 يکیازنشانههایحکيمانهبودننظامآفرينش،»ناهمگونیزبانها«است،اينمفهومازدقتدرپيامکدامآيهبهدستمیآيد؟1(ومنآیاتهمنامکمباللیلوالنهاروابتغاءکممنفضلهانفیذلكلیاتلقومیسمعون2(ومنآیاتهخلقالسماواتواالرضواختالفوالوانکمانفیذلكلیاتللعالمین

3(ومنآیاتهانتقومالسماءواالرضبأمرهثماذادعاکمدعوةمنالرضاذاانتمتخرجون4(ومنآیاتهانخلقلکممنانفسکمازواجالتسکنواالیهاوجعلبینکممودةورحمةانفیذلكلیاتلقومیتفکرون