2009 – 2010 SU YILI DEĞERLENDİRMESİ

T.C.ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

Prof. Dr. Veysel EROĞLUÇevre ve Orman Bakanı

01 Aralık 2010 - Ankara1

ÜLKEMİZİN SU POTANSİYELİDünyanın yarı-kurak bölgesinde bulunan ülkemizde yağış;

zamana ve bölgelere göre farklılık göstermektedir.

Kızılırmak Nehrinin toplam ortalama yıllık akımının

% 65’i yılın 3 ayında geçmektedir.

2500 mm

250 mm

2

Yıllık Yağış : 501 milyar m3

Yıllık Kullanılabilir Yerüstü Suyu : 98 milyar m3

Yıllık Kullanılabilir Yeraltı Suyu : 14 milyar m3

Yıllık Toplam Kullanılabilir Su : 112 milyar m3

ÜLKEMİZİN SU POTANSİYELİ

3

ÜLKEMİZ SU YILI YAĞIŞ DURUMU (01 EKİM 2009 – 30 EYLÜL 2010)

Bölge2009-2010

Su Yılı Yağışı (mm)

Normali2008-2009

Su Yılı Yağışı (mm)

Normale Göre Artma

Azalma Oranı

Geçen Yıla Göre Artma

Azalma Oranı

Marmara 884 667 736 % 33 Artma % 20 Artma

Ege 774 621 781 % 25 Artma % 1 Azalma

Akdeniz 914 763 856 % 20 Artma % 7 Artma

İç Anadolu 448 390 466 % 15 Artma % 4 Azalma

Karadeniz 906 867 979 % 5 Artma % 7 Azalma

Doğu Anadolu 688 586 621 % 17 Artma % 11 Artma

Güneydoğu Anadolu 546 539 416 % 1 Artma % 31 Artma

Türkiye Geneli 745 640 711 % 16 Artma % 5 Artma

Türkiye Geneli ve Bölgelerin 2009-2010 Yılı Yağışlarının Normali ve Geçen Yıl İle Mukayesesi

2010 su yılı yağış miktarı : 745 mm (1 Ekim 2009-30 Eylül 2010)Uzun yıllar ortalaması : 643 mm (1940-2010), 70 yılın ort.2009 su yılı yağış miktarı : 711 mm (1 Ekim 2008-30 Eylül 2009) Bu neticeye göre 2010 su yılı yağış miktarı;

Uzun yıllar ortalamasına göre : % 16, 2009 su yılına göre : % 5 artmıştır.

ÜLKEMİZ SU YILI YAĞIŞ DURUMU (01 EKİM 2009 – 30 EYLÜL 2010)

5

2 AYLIK YAĞIŞ DÖNEMİNİN MUKAYESESİ (01 Ekim – 30 Kasım)

Türkiye Geneli

Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Doğu Anadolu

Güneydoğu0

50

100

150

200

250

30013

5

270

166

106

106

181

64

32

134 15

3

128

162

70

201

114

94

142 15

6

129

183

76

208

128

121

Yağış (01 Ekim 2010-30 Kasım 2010) Geçen Yıl (01 Ekim 2009-30 Kasım 2009)Uzun Yıllar Ortalaması

Yağı

ş (m

m)

Akdeniz ve Ege Bölgelerimizde normallerden 50 mm daha az, diğer bölgelerde normaller civarında beklenmektedir.

KIŞ MEVSİMİ YAĞIŞ TAHMİNLERİ (ARALIK, OCAK, ŞUBAT )

7

Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç ülke genelinde normallerinin 0.5 - 1.0°C altında beklenmektedir.

KIŞ MEVSİMİ SICAKLIK TAHMİNLERİ (ARALIK, OCAK, ŞUBAT)

Sulamada Kullanılan : 32,0 milyar m3 (%73)

İçmesuyunda Kullanılan : 7,0 milyar m3 (%16)

Sanayide kullanılan : 5,0 milyar m3 (%11)

Toplam Kullanılan Su : 44 milyar m3

SEKTÖRLERE GÖRE SU KULLANIMI

Tarım %73

İçmesuyu %16

Sanayi %11

9

BARAJ VE GÖLETLERİN AKTİF HACİM DOLULUK ORANI

30.11.2009 (%) 30.11.2010 (%)İçme suyu 23 51Sulama 30 43Enerji 40 50

Türkiye Geneli 34 53Aktif Su Hacmi 23 Milyar m3 35,4 Milyar m3

Baraj ve Göletlerin toplam aktif hacmi 67 milyar m3’tür.

11

Türkiye'nin yüzölçümü : 78 milyon ha,Ekilebilir tarım arazisi : 28 milyon ha,Ekonomik olarak sulanabilir arazi : 8,5 milyon ha.

ÜLKEMİZİN TARIM ARAZİSİ

2010 yılı başı itibarıyla sulamaya açılan araziler toplamı brüt 5,42 milyon ha ulaşmıştır.

Bu alan ekonomik olarak sulanabilir araziler toplamının % 64‘üne tekabül etmektedir.

DSİ tarafından sulamaya açılan alan 3,13 milyon ha.

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP)

GAP bölgesi Türkiye yüzölçümünün %10’unu kapsamakta, tarım potansiyelinin ise

% 20’sini oluşturmaktadır.Ülkemizin hidroelektrik enerji potansiyelinin % 21’ini

karşılamaktadır.

12

GAP EYLEM PLANI

% 28

% 7% 65

İşletmede İnşaat Proje Safhası

Sulama projelerinin % 28’i tamamlanmıştır. 2013 yılına kadar sulanabilecek alanların tamamı

suya kavuşacaktır. 13

ÜLKEMİZİN HİDROELEKTRİK POTANSİYELİ

Teorik : 433 Milyar kWh/yılTeknik Değerlendirilebilir : 216 Milyar kWh/yılTeknik ve Ekonomik : 140 Milyar kWh/yıl

Teknik OlarakDeğerlendirilemez

Ekonomik Olmayan

Ekonomik

14

HES MEVCUT DURUMU

İşletmede : 15 000 MW DSİ : 11 265 MW Diğer : 3 735 MW

Diğer : 26 000 MW

DSİ Yatırım programında olan ve inşaatı devam eden : 3 094 MW Özel sektör tarafından müracaat edilen : 22 906

MW

TOPLAM POTANSİYEL : 41 000 MW 15

HES’lerden 2010 su yılında 40 milyar kWh elektrik enerjisi üretilmiştir.

HES MEVCUT DURUMU

16

DSİ içme suyu faaliyetlerine başladığı 1968 yılından 2003 yılına kadar 35 yılda;

18 milyon kişiye yılda 2 milyar 100 milyon m³ içme kullanma ve sanayi suyu temin etmiş iken,

2003 yılında bu tarafa 8 yılda;10 milyon kişiye yılda 1 milyar 200 milyon m³ içme kullanma ve sanayi suyu temin etmiştir.

İÇMESUYU FAALİYETLERİ

17

İÇMESUYU BARAJLARIN SU DURUMU 30 Kasım 2010

İl AdıMevcut Su

Miktarımilyon m3

Aktif Doluluk Oranı %

Günlük Sarfiyat

m3

Günlük Tüketimin Karşılanma Şekli

milyon m3

Baraj YAS

İstanbul 619 70 2.100.000 2.100.000 -

Ankara 400 26 805.000 805.000 -

İzmir 141 47 500.000 200.000 300.000

Bursa 48 70 200.000 200.000  -

18

İŞLETMEDE VE YATIRIM PROGRAMINDAOLAN İÇMESUYU ARITMA TESİSLERİ

18 ilde DSİ tarafından yapılan 27 adet arıtma tesisinde günde 5 614 980 m³/gün AB standartlarında arıtılmış su üretilerek halka sunulmaktadır.

Ayrıca, 8 ildeki (İstanbul, Siirt, Muğla-Bodrum, Kars, Ağrı, Niğde, Nevşehir, Aksaray) arıtma tesisleri tamamlandığında günde ilave 925 808 m³/gün arıtılmış su sağlanmış olacaktır.

19

DEVAM EDEN İÇMESUYU PROJELERİ

Adıyaman Ağrı Ankara Aydın Batman Bayburt Bodrum yarımadası Bursa Çorum Gaziantep

Elazığ Hatay İskenderun İstanbul İzmir Karabük Karaman Kars KKTC Niğde-Aksaray-Nevşehir

Ordu Siirt Sinop Şırnak Tekirdağ Trabzon Ünye Yozgat Mersin – Tarsus

Çalışmaların devam ettiği 29 adet proje tamamlandığında 13 milyon kişiye yılda 1,47 milyar m3 ilave içme suyu sağlanacaktır. 20

Nüfusu 100.000’den büyük şehirlere içmesuyu temini hakkındaki 1053 sayılı kanunda 2007 yılında yapılan değişiklikle nüfus kriteri kaldırılmış olduğundan 2008 yılında bütün şehirlerimizi kapsayan su temini eylem planı (2008-2012) hazırlanmıştır.

Bu eylem planına göre yatırımlar hızla gerçekleştirilmektedir. Bu eylem planı bu yıl 2010-2014 olarak tadil edilmiştir.

İL MERKEZLERİNİN İÇME, KULLANMA VE SANAYİ SUYU İHTİYAÇLARI VE TEMİN DURUMU

21

2010-2014 yılı eylem planına göre 81 il merkezinin;

36 il merkezinde uzun vadede (2023-2040 ve yukarısı)

26 il merkezinde orta vadede (2015-2023) temin edilen su miktarı yeterlidir.

10 il merkezinde kısa vadede (2013-2015)

9 il merkezinde ise (2011-2013) yıllarında su ihtiyacı olan aşağıdaki şehirlerin tamamına yatırımlar için projeler başlatılmıştır. (Adıyaman, Aydın, Batman, Çankırı, İzmir, Nevşehir, Sakarya, Sinop, Yozgat)

İL MERKEZLERİNİN İÇME, KULLANMA VE SANAYİ SUYU İHTİYAÇLARI VE TEMİN DURUMU

22

İSTANBUL MELEN PROJESİ

Melen Sistemi ile yılda 1 milyar 190 milyon m3 ilave su sağlanarak İstanbul’un 2040 yılına kadar su ihtiyacını karşılayacaktır.

2010 yılı sonuna kadar yapılan çalışmalarla yılda268 milyon m3 su İstanbul’a verilecektir.

Sakarya Nehri Geçişi

23

İSALE HATTI

Hendek Genişliği : 3,5 mHendek Derinliği : 5,5 m

24

BOĞAZ TÜNELİ

Toplam uzunluk : 5551 mSu yüzeyinden mesafe : 135 mÇap : 4 m

25

İZMİR GÖRDES PROJESİ

İzmir İçmesuyu (Gördes ve Çağlayan) projesi ile İzmir Büyükşehir Belediyesi hizmet alanı içerisinde bulunan yerleşimlerin 2040 yılına kadar içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacı karşılanacaktır.

Proje kapsamında 114 km uzunluğunda içmesuyu isale hattı, 2 adet tünel, 1 adet pompa istasyonu, 1 adet depo ve 1 adet arıtma tesisi vardır.

26

GÖRDES PROJESİ 1. KISIM

İzmir’in içmesuyu ihtiyacını karşılamak üzere ilk etapta Gördes Barajından başlayan 35,5 km’lik isale hattı Sarıkız isale hattına bağlantısı yapılarak yılda 59 milyon m3 su sağlanmıştır.

27

ANKARA GEREDE PROJESİ

Ankara’nın 2040 yılına kadar olan su ihtiyacını karşılayacak Gerede Sistemi ile Çamlıdere Barajı’na su iletilecektir.

Proje tamamlandığında Ankara şehir merkezine yılda 230 milyon m3 ilave su iletilmiş olacaktır.

10.12.2010 tarihinde projenin ihalesi yapılarak inşaatına başlanacaktır.

28

29

ANKARA GEREDE PROJESİ

SU İLETİM TÜNELİ KARAKTERİSTİKLERİ

Tünel Uzunluğu : 31,592 m Tünel Kapasitesi : 40 m3 /s Tünel Bitmiş İç Çapı : 4.50 m Tünel Eğimi : % 0,115 Doluluk Oranı : % 80 Havalandırma Şaftları : 3 adet Yapım Yöntemi : TBM İç Kaplama : Segmanlı

30

?n?

aat +

Hav

alan

d?rm

a ?

aft?

?n?

aat +

Hav

alan

d?rm

a ?

aft?

SU İLETİM TÜNELİ BOY KESİTİ

31

KKTC İÇMESUYU TEMİNİ PROJESİ

81 km

Türkiye’ den KKTC’ ye boru hattı ile su iletilmesi için ALAKÖPRÜ Barajının inşaatına başlanılmıştır.

Proje tamamlandığında Türkiye tarafı 23 km, deniz geçişi 81 km ve KKTC tarafı 3,2 km olmak üzere toplam 107,2 km hat ile yılda 75 milyon m3 su KKTC’ ye iletilecektir.

32

KKTC İÇMESUYU TEMİNİ PROJESİ BOYKESİTİ

Türkiye Tarafı Su Kaynağı: Anamur (Dragon) ÇayıDepolama Tesisi: Alaköprü Barajı İsale Hatları Uzunluğu: 22 km + 1 km: 23 kmBoru Çapı: 1 500 mmBoru Cinsi: DüktilDengeleme Deposu: 10 000 m3

KKTC TarafıGüzelyalı Pompa İstasyonuTerfi Hattı Uzunluğu: 3,2 kmBoru Çapı: 1 400 mmBoru Cinsi: DüktilDepolama Tesisi: Geçitköy Barajı Geçitköy Pompa İstasyonu

Deniz GeçişiDerinlik: - 250 m askıdaİsale Hattı Uzunluğu: 80 km Boru Çapı: 1 600 mmBoru Cinsi: HDPE500 m aralıklarla deniz tabanına ankraj

33

SICAKLIK; Pazar günü batı bölgelerden

başlayarak tüm ülkede hissedilir derecede

(10-12 derece) azalacak, mevsim

normallerine düşecek.

34

Çevre ve Orman Bakanlığı DSİ ve DMİ Genel Müdürlüklerimiz

vatandaşlarımıza su sıkıntısı çektirmemek için büyük düşünmekte ve 2023-2050 yıllarının ihtiyaçlarını

bugünden planlamakta ve çalışmaları buna göre zamanla yarışarak gerçekleştirmektedir.

Birimlerimiz Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılında Kendi alanlarında Dünyada ilk 10’a girmenin

gayreti içindedir.

35