Baba.Aghayev

Typewriter

2010

1

Bentde Endoh Baba A ayev

2010

2

rblil r Afrikaya g ldikl ri vaxt bizim limizd torpaqlar z, xristianlar n ll rind is ncil var idi. Xristianlar biz gözl rimizi yumaraq dua v ibad t etm yimizi

söyl dil r. Gözl rimizi açd z vaxt bizim ll rimizd ncil, onlar n ll rind is bizim torpaqlar z var idi...

Jomo Kenyatta.

3

Kimd n : SholaRavon@yahoo.com

Ba q: ...

...Salam. min m ki, h r kim olursan ol, indiy kimi bel bir t klifl üz-üz qalmam san. sl ad m Bentdedir, amma Qanada ham m ni ola kimi tan r. Ail m 80-ci ill rd Fil Di i Sahilind q tl yetirilib v m n Qanaya, u aq ik n, tam kimliyim

yi diril k xüsusi t yinatl u aq evin g tirilmi m. Bu ölk n ç xma m üçün bu ölk v sait tapmaq, s nin ölk nd xsi t yyar almaq kimi bir eydi. sveçr Sürix banklar ndan birind 80-ci ill rd (o vaxt çox balaca oldu um üçün d qiq ili xat rlam ram) yerl dirilmi xsi ail hesab z var. Sürix banklar n hesablar n az 30 il toxunulmaz saxlamaq prinsipi il i sini n alaraq m nim bu pulu sveçr çat b götürm yim laz md . Düzdür, m nim tam kimliyim d yi dirilib, amma barmaq izim

r eyi sübut ed bil r. r kims ns s nd n xahi im: m ni bu ölk n n yolla olursa-olsun ç xarmaq v Sürix çatd rmaq. t klifim: Bank hesab nda olan v t xmin n 1986-1988-ci ill rd yerl dirilmi 8 milyon dollar n 14 il sonra t xmin n 20 milyona çatd hesab n tam yar ...

Bu email ünvanla ist diyin q r sual verib özünü inand ra bil rs n. Bu m ktubu 10, heç tan mad m, h tta mövcudlu unu bel bilm diyim emaill sad “ümid” prinsipi il gönd rir m v ümid edir m ki, m ktubu oxuyan ingilisc bilir v m ni tam ba a dü k.

Bu t klif m edils ydi, b lk m n d heç t ddüd etm n m ktubu sil rdim, lk d heç ikinci cüml sini oxuma a bel mara m olmazd , amma azca da olsa

inan ram ki, kims bununla maraqlanma a n az ndan c hd ed k...

Bentde Endoh. 28.03.2000. Qana. Kumasi.

4

I F sil

1986-c il. Sürix. sveçr .

Paris – Sürix reysi il g n s rni inl r hava liman na daxil olurlar. A d rili rni inl rin aras nda irqçiliyin par lt lar na sahib olmaqdan daha çox qeyri-adi t rkib

malik bir ail - qara d rili, q geyimli ata, frans z cazib darl na sahib, a d rili ana v qeyri-adi mavi gözl v mulat d ri r ngin malik balaca q z uzaqdan diqq ti c lb edir. Bu uçu onlar n son üç günd ki ikinci uçu udur. Birinci reysl ri is Abicandan Paris

rl ri idi. Bu cür cazib dar h yat yolda na v üzünd n gülü skik olmayan irin övlada sahib ata - Lidsen Endoh Fil Di i Sahili ölk sinin adl -sanl ail rind n birinin üzvüdür. Onun 29 ya var v ölk nin bal q s nayesi m hsullar ixracat üzr 6 n böyük korporasiyas ndan birinin sahibidir. H yat yolda frans z Lusinda Endoh da onunla eyni ya da olar. Balaca q zc az Bentdenin is c mi 4 ya var.

Ail aeroportu t rk ed k önc n sifari etdikl ri mehmanxanaya yollan r.

Sürix. S rin bir pay z sabah . S r saat 08:30. Ham i t sir. Bu rin k qabiliyy tli halisinin böyük bir hiss si ya banklarda, ya da beyn lxalq v yerli

kilatlarda i yir. T kc Sürixd 170–d n art q bank, 120-d n çox beyn lxalq t kilat aliyy t göst rir.

Bu gün c nab Endohun bir neç vacib i i vard r. Bunlar sas n korporasiya il ba mü ril r v xarici s hmdarlarla r smi görü rdir. Amma ilk önc Lidsen banka getm li v ail nin v irk tin ad na mü yy n miqdarda pul yat rmal r. sas n irk tin hesablar il ba Sürix g lmi di v yol boyu q rara alm ki, g lmi n ail nin d ad na pul qoysun. C nab Endoh saat 10:00-da Sürix XXX Bank na g lir. Dan qlar onun dü ündüyünd n bir az uzun ç km sin baxmayaraq, 3 gün sonra Abican ZZZ Bank ndan pulunu bu banka transfer ed bilir. Bu bank daha etibarl v daha üstün avantajlar t klif etdiyi üçün pulun buraya köçürülm si q rara al nm . H m d bu dövrl r Abicanda

ziyy t yax deyildi v tez-tez siyasi çaxna malar ba verirdi. Lidsen ümumi mü ssis nin maliyy hesablar ndan lav 4 milyon AB dollar ümumi ail nin, 4 milyon dollar is balaca Bentdenin hesab na yat r. Dan qlar n 3 gün ç km sin sas s b is Bentdenin hesab na yat lacaq pulun hesab s dinin t sdiqi idi. Sahiblik s di kimi

5

balaca q n do um haqq nda had tnam sind n istifad bir az etibars z görünürdü. had tnam kiçik bir möhürlü ka z parças ndan ba qa bir ey deyildi. Bu cür bir had tnam nin saxtas 2 saata düz ltm k mümkün idi. Sonunda bank h m had tnam nin nüsx sini, h m d q n barmaq izl rini götürm q rar verdi. Bu

barmaq izinin götürülm sind sas s bl rd n biri d hesab üçün verilmi 3 ifr nin ba qa birisinin lin keçm si v dig r xo ag lm z hallar ba verdikd sui-istifad hallar n qar n al nmas üçün idi. Bu qaydan bank dem k olar bütün Afrika ölk rind n qoyulan u aq hesablar na t dbiq edirdi. Bu, h m mü yy n m nada etibarl ,

m d d yi ilm k bir vasit idi.

Pul yat ld qdan sonra ail daha 2 gün qal b, rin g zm li yerl rind oldu. 2 gün sonra t yyar il yenid n Paris , 2-ci reysl Fil Di i Sahilin - Abicana, oradan da öz evl rinin yerl diyi San Pedroya g lirl r.

...

1988-ci il. San Pedro. Fil Di i Sahili.

Mart ay n ortalar olar. T xmin n saat 20:00-dur v c nab Endoh i n ev qay r. Onun bal q s nayesi zavodu rin liman hiss sind , m rk yax n yerl ir. Evi is m rk zd n 20 d qiq lik bir m saf , nisb n rd n k nar, sakit bir yerd dir.

San-Pedro Bas-Sassandra yal tinin kiçik bir ri idi v Atlantik okean n sahilind , ölk nin c nub-q rbind yerl irdi. rd t xmin n 70 000 hali (1988) ya ay rd v k qabiliyy tli halinin yar ndan çoxu ya bal q senayesi zavodlar nda v

rind , ya da kakao istehsal fabrikl rind i yirdil r.

Lidsen San Pedronun n imkanl xsl rind n biri idi, amma kimins onun xsi ma sürm si onun üçün normal bir hal deyildi v buna gör d heç vaxt özün sürücü götürm mi di. Lidsen evinin sas qap n önün çatanda evin qoruyucular yerl rind görm di. am yem yi vaxt oldu u üçün qoruyuculardan birinin olmamas normal hal idi, ancaq h r ikisinin d olmamas onu t ccübl ndirdi. Ma ndan dü üb qap n z ngini basd . 3 d z ngi çald qdan sonra cavab verilm si onu ciddi sur td narahat etdi. Geri döndü v ma ndan ehtiyat açarlar götürdü. Qap açd v h daxil oldu. Tam sakitlik, i qlar n sönülü olmas v h n zar t ed n 3-cü

6

qoruyucunun da göz d ym si onu, h qiq n, vahim salma a ba lad . T cili evin sas qap na çatd v qap n art q aç q oldu unu gördü. ri daxil olar-olmaz h yat

yolda s sl di. Qap n k nar ndan i qlar yand rd v qar nda canlanan nz n heyr tl k yerind donub qald . H yat yolda 3 ya 4 güll yaras il

yerd s ssiz uzan rd . 3 qulluqçu is evin dig r küncünd qan içind yer s rilmi di. Amma ortal qda q göz d ymirdi. D tli h yacanla h yat yolda na yax nla v onun n bzini yoxlad . O art q ölmü dü. Bir anl q özünü alan Lidsen var gücü il “Bentde, Bentdeee” dey q rma a ba lad . kinci m rt , q n ota na do ru

ld add mlarla qalxd . Yuxar da birinci otaq q n ota idi v ota n qap tam aç q idi. Otaqda qaranl qdan 2 mavi göz düz atas n üzün bax rd . U aq ota n ortas nda, ayaqüst v tam s ssiz donub qalm . Lidsen iç ri gir k q qucaqlay r v bu an ota n i arxadan yand r. Lidsen üzünü çevir nd qap n qar nda üzümaskal li silahl birisini görür. U n t hlük sizliyi üçün içind artan qorxu h yat yolda öldür n bir insana do ru yüks n nifr qalib g lir v o u a tam sar laraq - M nim üçün

lmis ns m ni öldür, q n c mi 6 ya var. B lk m nim s v s ni gönd nl qar günah m var, amma n o qan içind yerd ki h yat yolda n, n d bu

zc az n n kiçik bir günaha da sahib olmad bilirs n - dedi. Lidsen heç bir hissi olmayan, insan öldürm yi ad t etmi bu xsd z rr q r d olsa, insaf q lc mlar axtar rd . Amma yanl adamda, yanl zamanda v yanl yerd ... H min an a dan daha 2 bilinm n xsin s si g ldi. Onlardan biri q raraq frans zca - Tez ol, öldür h r ikisini. Polis kims x r verib, siren s si traf bürüyür, tez ol - dey q r. Lidsen

rhal q öz b ni il tam örtm k üçün q c ld yer y r v bütün vücudu il onu tam örtür. Silahdan bir neç at aç r. Polisl r iç ri daxil olur. Terrorçular vv lc n haz rlanm xüsusi planla evi ani bir kild t rk etm nail olurlar. Polis i çil ri ikinci

rt nin birinci ota nda qan içind yerd uzanm ev sahibini görürl r. Balaca Bentde görünm d , onun n si k sil -k sil a lamas polisl rin diqq tini c lb edir. 6 ya 7 güll yaras alm v 2 d qiq vv l q qorumaq ist yin nail olaraq h yata göz yummu atas n qan içind olan c dinin alt ndan Bentdeni c ld bir kild ç xar rlar

u n da çiynind n güll rd n birinin sürtüb keçdiyini bildikd q t cili st xanaya gönd rirl r.

Hadis n 30 d qiq önc ...

Balaca Bentde anas Lusinda Endohla öz ota nda konstruksiya format nda lm evcikl oynay rd lar. Qulluqçulardan ikisi birinci m rt t mizlik i ri apar r,

dig ri is m tb xd am yem yini haz rlay rd . Saat t xmin n 20:40-da evin iç ri

7

qap n z ngi vuruldu. Böyük qap n z ngi vurulmadan iç ri gir bil k t k a la n insan c nab Endoh idi. Xan m Lusinda h yat yolda n bel tez g bil yi

haqq nda t ddüd ets d , qap açma a özü getdi. Qap ya yax nla . Gözlükd n baxmadan qap açmas , q sa q q s si v s sbo an tax lm silahla aç lan bir neç at ani kild bir-birini izl di. Dig r otaqlardan qulluqçular n da s si yüks lm ba lad . Dig r 2 üzü maskal adam bu vaxt rzind bütün qoruyucular (3 qoruyucunu)

sbo an tax lm silahla öldürmü v ikinci m rt nin p nc rind n iç ri daxil olmu dular. M tb xd olan üçüncü qulluqçu t sadüf n m tb xin p nc rind n bay ra baxark n qara paltarl , üzü maskal birisinin ikinci m rt qalxd görmü dü. Evin

nc rind n - iç rid n çöl görünür, ksin is heç bir ey görm k olmurdu. H min qulluqçu ya ca dig rl rind n xeyli böyük idi v özünü itirm k tez m tb xd ki telefondan polis z ng vurdu. Lidsen Endohun evin polis gönd rilm sini h canla bildirdi. Lidsen Endohu San-Pedroda dem k olar h r k s tan rd v buna gör d polis

çisi ünvan haqq nda heç bir sual verm n (onun harada ya amas polis m lum idi) telefonu qoydu. Qulluqçu polis bildiri n sonra m tb xd n bay ra ç xd . Art q 2 qulluqçu v xan m Lusinda yerd , s ssiz, qan içind uzanm . Bir neç güll s sind n sonra is sonuncu qulluqçu da yer y ld . Maskal lar q rara al rlar ki, Bentdeni h öldürm sinl r, çünki Lidsen g lib evin v ziyy tini bel gördükd birinci a na g n Bentdenin ota na qalxmaq olacaq. Bu halda plana uy un olaraq maskal lar n lav probleml ri olmayacaqd v ata il q bir yerd öldürüb evi t rk ed kdil r. Amma onlardan heç biri qulluqçulardan birinin polis z ng etdiyini duymam . Terrorçulardan biri ikinci m rt qalx b Bentdenin ota na daxil oldu. Bentde s ssiz, qorxmu kild

üzünd kiçik göz ya damlalar il çarpay n önünd dayanm . Maskal adam qap tam iç ri açaraq qap il divar aras nda iç ri t fd n bo luqda dayand . Dig r 2 terrorçu is h dü k v ziyy n zar t etm ba lad . Az sonra Lidsen Endoh son d öz malikan sin g ldi...

8

II F sil

Lidsen Endoh v h yat yolda n bu kild amans zcas na q tli növb ti gün bütün San-Pedroya, h tta ölk s s sald . Bu dövrd terrorun Fil Di i Sahilind kütl vi hala çevrilm sin baxmayaraq, bu ail nin q tli uzun müdd t unudulmad . Televiziya, radio v q zetl r bu haqda dayanmadan yaz rd lar. Q tlin kim t find n yerin yetirilm si bar is heç bir m lumat yox idi. Bütün terror tam professional kild

yata keçirilmi di. Evd n uzun ara rmalar n tic sind cinay tin aç lmas na dair n kiçik bir iz d olsa tap lmad .

Lidsen Endoh Fil Di i Sahilinin yerli, ilk böyük i adamlar ndan birinin - Frank Endohun o lu idi. Onun Mansi Endoh ad nda bir bac da var idi. O, Conson Feymard adl hüquq unasla ail h yat qurmu du. Onlar n 10 ild n çoxdur ki, evli olmaqlar na baxmayaraq, u aqlar yox idi. Frank Endoh “ENDOHS” ad il bütün ölk tan nan bal q

nayes zavodunun sahibi idi. Lidsen Endoh irk tin vitse-prezidenti, Mansi Endoh maliyy i ri üzr direktor, Conson Feymard is Beyn lxalq laq r departamentinin

hb ri idi. Frank Endoh 1982-ci ild Bentdenin anadan olmas ndan 2 ay vv l avtomobil zas nda v fat etmi di. Bundan sonra irk tin ba na Lidsen keçmi di.

Conson Feymard. Bentdenin bibisinin h yat yolda . Oxucu üçün xarici görünü ünü t svir etm vaxt s rf etm m, çünki buna ehtiyac olmayacaq. Amma daxil görünü ü bar sad onu dey bil m ki, o, h qiq n, claf n biri idi. Pul xatirin h r eyd n keç bil rdi. Amma Lidsend n d tli d ç kinirdi. Düzdür, bu hadis h r halda onun li yox idi, amma “buna 100% k rli bir hadis kimi bax rd ” sözl rini d ona aid etm k olmazd . O, növb ti gün media qar nda bel bir

etdi:

“M n bütün bu olanlara inana bilmir m v çox t ssüfl nir m. Bildirm k ist yir m ki, Lidsenin ölümü n inki “ENDOHS” korporasiyas na, v dolay yla Fil Di i Sahilinin ümumi bal q ixrac sektoruna da ciddi t sir göst k. Bu dövrd bizim ölk terrorun say k skin kild art b. Amma Lidsenin q sa zamanda da olsa, sür n i

aliyy tini n al b bu terror haqq nda onu dem k ist yir m ki, h min akt xüsusi olaraq bu ail deyil, bütün ölk iqtisadiyyat na edilmi bir t cavüzdür. M n min m ki,

9

bu terroru gerç kl dir n insanlar mütl q öz layiqli c zalar alacaqlar. Diqq tiniz gör minn tdaram.”

Bentde. H yat t vvürl ri h tam formala mam bu q z növb ti gün gözünü açanda M rk zi r X st xanas nda, h kiml rin ciddi n zar ti alt nda idi. H yati

hlük si yox idi, amma yen d h kiml r onun tam sa almas na tezlikl nail olmaq ist yirdil r. Bentdenin bibisi Mansi Endoh onun yan nda oturub göz ya lar saxlaya bilmirdi. Bu q fil hadis ona do ma olan, d tli d çox ist diyi, yegan qarda lind n alm . Mansinin rind n f rqli olaraq, “ENDOHS”un ba na keçm heç bir h si yox idi. Psixoloji durumu da son dövrl r çox pozulmu v onda x rç ng

st liyinin lam tl ri görünm ba lam .

1 h ft sonra Bentde x st xanadan ç xar r v bibisi onu öz evin g tirir. Mansi n onlarda oldu u müdd tc Bentde il sanki öz q imi kimi davran rd . Amma

Conson bu q za günd n-gün dah çox nifr t edirdi. S b çox ayd n idi. Lidsenin ad nda olan bütün mlak v bank hesablar balaca q n ad na, irk tin s hm hesablar is bac n ad na yaz rd . irk t ba na keçdikd n sonra Conson art q özü bütün maliyy hesablar na göz g zdirm ba lad . O, Abicanda olan irk t hesablar n Sürix keçirilm si haqq nda x rdar idi, amma ail nin ad na orada pul qoyulaca bilmirdi. Çünki Lidsen bu q rar yolda ik n, Sürix ged rk n vermi di. Q tld n sonra ail nin ad na olan hesab da avtomatik olaraq Bentdenin ad na keçirilmi di.

Conson Lidsenin ölümü haqq nda da xeyli müdd t dü ünür. Ona gör yox ki, o, Lidseni çox ist yirdi, ona gör ki Lidsenl bel ed nl r h r an onunla da eyni cür davrana bil rdil r. Bunu kimin ed bil yi bar a ndan b zi eyl r keçirdi, amma onlar da sass z idi. Bu rd xaric m hsul ixrac ed n 7 iri irk t var idi. Müxt lif

hsullar üzr güclü beyn lxalq sat bazar na malik bu irk tl r ananas, kakao, bal q nayesi m hsullar , mebel m mulatlar v dig r sah ri hat edirdil r. Lidsen sözün

sl m nas nda t miz insan oldu u üçün onun dü nl ri yaln z onun var-dövl tin pax ll q ed n insanlar ola bil rdi. Bu cür hallar, y ni, irk t r hb rl rinin bu dövrd , Fil Di i Sahilind , xüsusi sifari olunmu qatill rl öldürülm si çox yerd , xüsus n d

rk z Abicanda kütl vi hala çevrilmi di. Amma San-Pedroda bu, ilk bel hadis idi.

Conson növb ti 1 ay rzind öz kontaktlar vasit sil bu rd bel bir q tli yata keçir k gücd olan insanlar ara rma a ba lad . Lidsen bu 7 irk tin hb rl rinin ks riyy ti il dem k olar çox yax n dost idi. Yaln z bir irk t r hb ri frans z

Nikola Ferran il laq ri yox idi. Nikola Fil Di i Sahilind xaric n çox kakao ixrac ed n, böyük bir mü ssis nin - “Marsel”in sahibi idi. Amma bu irk t onun bu ölk ki

aliyy tl rind sad aysberqin görün n üzü idi. Narkotik istehsal v sat , insan alverind n qazand g lirin b lk 1/5-ini kakao ixrac ndan qazanm rd . Onun h m

10

Avropa, h m C nubi Amerika il güclü laq ri var idi. Dövl t orqanlar n çox güman ki, onun bütün illeqal f aliyy tind n x ri var idi, amma onlara Nikoladan çatan m bl öz g lirl rind n y qinki n az 5 d çox idi. Lidsen, b lk d Nikolan n bel bir insan oldu unu bilirdi v ona gör d daima ondan uzaq g zirdi. Conson sonunda öz fikirl rind bel n tic g ldi ki, bu q tli h yata keçirm k ist n v buna gücü çatan yegan xs el Nikola Ferran ola bil r. Conson bunu 100% bils ydi bel , o, bunu polis bildirm kd n ç kin rdi. Öz h yat namin bu q tli çox keçm n unutma q rara al r.

11

III F sil

6 ay sonra.

Conson Feymard h yat yolda Mansi Feymard n getdikc ciddil n x rç ng st liyin gör x st xanaya apar lmas ndan sonra yeni planlar dü ünm ba lad .

Bentde n geci 7-8 ild n sonra art q bütün atas n i rinin lind c ml nm sini t b ed kdi. Bu hal onu narahat edirdi. O art q hiyl rc sin Bentdeni nec aradan qald rmaq bar dü ünürdü. N q r ki, u n bibisi evd idi, bu i qeyri-mümkün görünürdü. Çünki Mansi buna t bii ki qar ç xacaqd . Mansi öz h yat yolda n nec bir insan oldu unu ham dan yax bilirdi, amma o art q taleyi il bar . ndi is

st xanada yat r v ail ba ver nl rd n heç bir x ri yox idi. Conson öz h yat yolda na x st liyin lam tl ri göründüyü vaxt Bentde il ba söz vermi di ki, bu q n qeydin daim qalacaq v ona pul xatirin heç bir x r yetirm k. Amma bu q z onun bütün planlar na t sir edirdi.

Mansi x st xanada qald müdd tc v ziyy ti daha da pisl di. Psixoloji v fiziki td n z ifliyind n lav , son hadis r onu h qiq n sars tm . X st xanada

keçirdiyi iyirmi s kkizinci gününd gözl rini h yata bird lik yumdu. D fn m rasimind Endoh soyadl c mi bir insan var idi, sonuncu Endoh - balaca Bentde...

...

1990-c il. Kumasi. Qana.

r saat 10-da day yan nda balaca bir q zla u aqlar n oyun ota na daxil olur. Pansion ya kateqoriyalar na uy un olaraq bölünmü dü. H r sektorun u aqlar dem k olar öz sektorundak u aqlar n ham tan rd lar. H min q za olan bax lardan dem k olard ki, o bura bu gün g lmi di. Day q u aqlara ingilis dilind t qdim edir:

12

- aqlar, tan olun, bu göz l q n ad ola Klefard r. Bu günd n sizin bac zd r, ona bütün bac v qarda lar za baxd z kimi bax n, onu dar xma a qoymay n.

aqlar olaya yax nla b ingilisc (Qanan n dövl t dili ingilis dilidir) salam verirl r v h tta biri öz g linciyini d ona uzad r. Amma bu q n üz ifad sind n el ba a dü k olard ki, o, el bil ingilisc heç bilmir v trafda olanlardan heç n ba açm r.

z yerind donub qalm . C mi 3 gün vv l onun ad Bentde Endoh idi v frans zdilli qon u ölk - Fil Di i Sahilind ya ay rd ...

...

3 gün vv l. San-Pedro. Fil Di i Sahili.

Conson uzun müdd t müxt lif ideyalar fikrind n keçirdikd n sonra bel q rara ald ki, h yat yolda n - b lk h yatda kim qar bir balaca sevgi hissi oldu u yegan adam n son xahi ini n alaraq u yaln z s d üz rind öldürsün.

Növb ti gün ölk nin sas q zetl rinin x r ba qlar nda sonuncu Endohun hans sa x st lik ucbat ndan ölm si bar x r d rc olunur. Conson bu x rin burax lmas ndan bir gün önc Bentdeni kimliyi tam d yi diril k ola Klefar ad il qon u ölk Qanaya keçirir. Burada öz tan lar ndan birinin n zar ti alt nda u pansiona yerl dirir. Bununla da h m bütün Endohlar ail sinin mülkünün, h m d n sas “ENDOHS” mü ssis sinin öz ad na keçirilm sin nail olur. M rhum h yat yolda na

verdiyi sözünü çox pis versiyada da olsa da l edir. Conson claf oldu u q r d ll v t dbirli adam idi. Bütün i ri yoluna qoyduqdan sonra etm li oldu u birinci i

kimi Nikola Ferranla görü yi dü ünürdü. “Bentdenin ölümü”d n 2 gün sonra Nikolan n irk tin z ng vurub randevu ist di v ofisin görü getdi.

Nikola Ferran t xmin n 43-44 ya lar nda, üzd n çox z hmli görün n, h r sözü il qar ndak vahim sala bil k avtoritet tipli i adam idi. O, Fil Di i Sahilind atas ndan ona qalan leqal biznes obyektl rin xs n özünün yaratd illeqal biznes obyektl rini qatmaqla San-Pedronun v ümumilikd , ölk nin n nüfuzlu i adamlar ndan birin çevrilmi di. Nikolan n babas bu torpaqlara köç nd Afrika n b rbad dövrl rini ya ay rd : Avropa ölk ri burada olan yataqlar , m hsullar v s. ist dikl ri kimi istismar edir, ist dikl ri kimi davran rd lar. Fil Di i Sahili frans zlar n, Qana is ingilisl rin müst ml si idi. O dövrd Fransadan, ngilt n bura g lib yeni razil rd s rdan biznes yaradan insanlar az deyildi. Nikolan n babas da yüzl rl bel frans zdan biri idi. Lakin getdikc bu ölk rd azadl q üçün qiyamlar, çevrili üçün yerli xalq n mübariz

13

zminin gücl nm si v onlarda müst qilliy canatmalar çoxal rd . Bütün bunlar Qanan n 1957-ci ild , Fil Di i Sahilinin is 1960-c ild müst qillikl rini elan etm rin yol açd . Bu ölk r v arxas nca da yerd qalan dig r müst ml dövl tl ri bir-bir öz azadl q müharib rin ba lad lar. Ölk r müst qillik qazand qdan sonra dominion ölk rin

nda lar n çoxu Afrikan t rk edib öz v nin qay rd . Lakin Nikolan n atas Emmanuel Ferran Fil Di ind qalma v v ziyy tin g rginliyin baxmayaraq, öz biznesini tam leqal kild v bu müst qil ölk nin qanunvericiliyin sas n davam etdirm yi q rara ald . Emmanuelin ölümünd n sonra onun i rinin ba na böyük o lu Nikola Ferran keçdi. Onun balaca qarda is Fransaya qay daraq Avropaya ixrac olunan

hsullara n zar ti öz üz rin götürdü. Nikola ümumi i rin ba na keçdikd n mü yy n müdd t sonra qeyri-leqal f aliyy tl rl maraqlanma a ba lad . Bunlar n ba nda t bii ki, narkotik alq -satq dururdu. n perspektivli ixrac ölk ri kimi is C nubi Amerika ölk ri v xüsus n d Braziliya v Argentina görünürdü. xracat m hsullar g mil rl ba qa ölk da nan zaman asta-asta g mil rin yükl rind illeqal yükl rin faiz

ri artma a ba lay rd . Amma Nikola höküm t i çil ri il “ laq ”ni d daima yax saxlay rd . Bu, onun f aliyy tinin s ortas idi. Art q 90-c ill rd Nikola Q rbi Afrikada kifay t q r nüfuza sahib idi.

Sad bir görü .

Conson kabinetin qap döy nd Nikola siqar ç -ç q zet oxuyurdu. Conson daxil olub salam verdi v Nikola il üzb üz oturdu. Nikolan n h tl rind

hdidedici bir s rb stlik var idi. Ölk üzr ümumi biznes f aliyy tl rini götürdükd onlar nüfuzca t xmin n eyni mövqed duran insanlar idi. Lakin Nikolan n qeyri-leqal

aliyy tl rini n ald qda Conson onun h tta kölg si il d mübariz aparacaq bir güc malik deyildi. O, ota a daxil olandan b ri özünü çox narahat hiss edirdi. Qar ndak xs onu bax lar , h tl ri il vahim sal rd . Amma Conson bu

king nliyini biruz vermirdi. O söhb ba lad :

- nab Ferran, sizinl xs n tan olma çoxdan arzulay rd m. Bu gün görü bildik. Buraya, sizinl görü g lm kd sas m qs dim...

Conson bu sözl ri demi di ki, Ferran barma dodaqlar na yax nla b sus jestini göst rdi v kiçik bir fasil n sonra özü dan ma a ba lad :

- Bu estetik cüml rini k nara qoysaq s nin bura g lm kd m qs din Lidsenl olanlar n s nl d ola bil yi qorxusudur. ndi sual ver ks n - “ Lidsen n etmi di ki?” , cavab verir m – m n ham dan ist diyim bir i i ondan da bir neç

ist dim. Bu, Avropaya m hsul ixrac olunan zaman kiçik bir etalon heroinin taliyaya çatd lmas idi. Bu, Lidsen üçün heç bir problem yaratmayacaq i idi.

Çünki mal n buradan ç xar lmas m n üz rim götürürdüm v taliyadan da

14

nim adamlar m i i yoluna qoyacaqd lar. Amma Lidsen bunu etm yini bildirdi. Bu, ona etdiyim birinci bel t klif deyildi v h r bel t klif ald m “yox” cavab özüm t hqir, nüfuzuma z rb kimi d rl ndirirdim. Bu cür t klifim

heçkim “yox” cavab verm mi di. Guya h yat boyu heç bir bel illeqal i girm yin dair atas na söz veribmi . M n is h min gün ona söz vermi dim ki, “M n bir gün s nin bu ixracat g mil rinl bu ölk n bu heroini

xardaca am, amma bilmir m o günü s n gör ks n, ya yox.” (Nikolan n özünün bir neç n ng ixracat g misi var idi v heç kimin g misin v ya

hsul da nmas na ehtiyaci yox idi. Sad o, bel nüfuzlu i adamlar na daima bel tap qlar edirdi ki, onun sözünün bu insanlar üçün olan d rini bilsin) Lidsen çox qürurlu idi, h tta öz qüruru ona ail sind n keçm yin s b oldu.

süfl nir m, amma dü ünm ki, bu q tli m n etdim, bu q tli onun öz qüruru etdi. (bu sözl rd n sonra Nikolan n üzünd istehzal bir t ssüm n çarpd )

v “ENDOHS” korporasiyas n g k taleyin g ldikd is onu dey bil m ki, s n h r halda bu cür v ziyy tl rd Lidsen kimi davranmazsan, çünki

nin a n qürurundan önd gedir (yen istehzal bir t ssüm). Amma onu dey bil m ki, bu il qarda m Metyu San-Pedroda yeni bir bal q s nayesi zavodu açma planla r. Onun i rind d s nin v irk tinin köm yind n istifad olunacaq. Aaa , bir d yax yad ma dü dü, bizim u aqlar n 1988-ci ild etdikl ri bir s hvi s n düz ltmis n. Bravo! (söz Bentdenin ölümün dair at lm v Conson bunu çox göz l ba a dü dü. Amma Nikolan n a na da g lm zdi ki, Bentde sad ka z üz rind öldürülsün. Çünki h tta o da Consonun

tl rind n onun pula h ris v q ddar adam oldu unu dü ünürdü.) A ll bir add md . (yen istehza, yen gülü ...) Ümid edir m, bütün dedikl rimi yax ba a dü dün. S heç bir Endohsuz “ENDOHS”da u urlar... (bu ifad art q n li bir gülü deyilmi di v Conson da içind n g lm d , süni kild gülüms di)

Katib çay ya kofe t klifi etm k üçün ota a daxil olanda Conson art q sa olla b xmaq ist yirdi. Heç bir suals z, heç bir sözsüz... Çünki axtard bütün suallar n

cavab Nikola 1 ya 2 d qiq rzind tam demi di. Bu 1-2 d qiq Consona h can, qorxu v basq il keçirdiyi 1-2 saat kimi görünmü dü. Consonun beynind buraya

kimi ld etdiyi m lumatlarla Nikolan n nec bir xarakter malik oldu u haqq nda mü yy n t vvürl r formala , amma o t vvürl r bu insan n z hmini t svir etm yet rli deyildi v o söhb tin bu cür m crada olaca dü ünmürdü.

15

IV F sil

1992-ci il. Kumasi. Qana.

Kumasi Qanan n ikinci n böyük ri olmaqla yana , h m d ölk nin sas naye m rk zl rind n biri idi. H ingilisl rin bu torpaqlarda hakim oldu u zamanlarda

ingilis milyonerl rind n b zil ri sas rl rd yerli evsiz-e iksiz ail r üçün, xüsus n u aqlar üçün pansionlar tikmi dil r. Bu pansionlardan 4-ü Kumasid tikilmi di.

Onlardan biri ümumilikd Qanan n n böyük internat m kt bi v u aq pansionu idi. Burada 7000-d n çox u aq qal rd . Pansion bir neç korpusdan ibar t idi v bu korpuslara u aqlar ya qruplar na uy un olaraq yerl dirilmi dil r. halinin çoxlu u, ölk ba ver n siyasi çevrili r, terror hadis ri, partlay lar halinin v ziyy tin birba a t sir edirdi v pansion önünd burax lan u aqlar n say durmadan art rd . Höküm t art q bunun qar almaq üçün müxt lif t dbirl r h yata keçirirdi. Pansionda qalmaq üçün ya h ddi 1980-ci ild 21 ya a q r oldu u halda 1990-c ild art q yer çat mazl na gör bu göst rici 19 ya a sal nm .

19 ya tamam olmu h r hans bir g nc... S r yuxudan oyand qda bugün bu isti yeri, günd 3 d veril n yem yi, bu böyük ail ni t rk etm k vaxt n g ldiyini

idir. T bii ki, bunu q bul etm k üçün onunla vidala anlar n göz ya lar görm k kifay t etmir. O, sabah harada qalaca haqq nda, sabah n yey yi haqq nda heç bir ideyaya sahib deyil. Pansionda u aqlar bu gün psixoloji olaraq n q r öyr ts r d , buran t rk etdikd n sonra haralarda i k, ya amaq haqq nda n q r m lumat vers r d , h min gün, h min u aqlarda özl rini dünyaya tam yarars z hiss etm ri üçün n az bir s b olur. Heç n yi olmadan yeni h yata ba lamaq... Pansion qap ndan ç xan bir q z ya o lan qap önünd s ssizc öz kiçik yükü il , xarakterc n

r qürurlu olsa da, bir neç göz ya il dayan b sonuncu, gerç kl si real görünm n ümidl rinin yox olmas gözl yir. Sanki indi h r hans bir xs - b lk d onlar bura atan valideynl rind n kims g k, onu ba na basacaq v ev aparacaq... Amma h mi ki kimi bu d d son ümidl r d öl nd , onlar art q m rur

kild ir li add mlama n vaxt g ldiyini ba a dü ürdül r. Buran bir gün ist r-ist z

16

rk ed kl rini bildikl ri üçün ill rl “buran t rk etdikd n sonra hara ged m” sual fikirl ib d qiql dirdikl ri cavab beyinl rin qoyurdular. Amma bütün u aqlar planla lm kild h t etmirdi. B zil ri pansionu t rk etdikd n sonra sas n acl q üzünd n m cburi qara i yol tap r v h yatlar bel tez m hv edirdil r...

...

olan n pansiona uy unla ma uzun bir müdd t ç kdi. Ham bu u n Qanan n rb bölg sind ya ayan frans zdilli, sl n Fil Di i Sahilind n olan bir ail n oldu unu

dü ünürdü. T bii ki, real faktlar heç kimin a ndan bel keç bilm zdi. olan n ingilis dilini öyr nm si ingilisdilli mühitd 1.5- 2 il ç kdi. O, öz hat sind ki u aqlar içind frans z dilini bil n yegan u aq idi. Pansiona u aq t qdim olunan zaman da u n Qanal (amma sl n Fil Di i Sahilind n olan v sonra Qanaya köçüb m skunla an bir ail n) bir ail n oldu u onun had tnam sind yaz lm . Pansion direktoruna deyil gör , q n anas u dünyaya g tir n zaman, atas is m rk z Akkrada at malarda h yat itirmi di. Consonun Bentdeni Qanada tap rd adam is guya Bentdenin atas il bir yerd i yirmi v atas n ölümünd n sonra u bura

tirm yi q rara al b.

ola ilk günl r onun ola dey ça lmas heç cür ba a dü mürdü. El dü ünürdü ki, “ ola” sözü ingilis dilind n t rcüm “ salam” v ya “ nec n” m nal bir sözdür. Amma zamanla h r eyi anlay rd . Dili öyr ndikc ilk günl r traf ndak lara öz real h yat haqq nda dan ma a ba lad , amma heç kim bel eyl inana bilmirdi. Çünki buradak u aqlar n çoxu öz keçmi ri il ba müxt lif hvalatlar uydururdular. Bir neç day il , h tta sonda direktorla da söhb td n sonra onun dan qlar na heç kimin diqq t yetirm diyini ba a dü dü v daha öz keçmi i il ba heç kiml dan mad .

ola ingilis dilini öyr kimi kiminl dostluq etm yi h qiq n ç tin g lirdi. trafda dan lanlardan heç bir ey ba a dü mürdü, pansionun önc n heç bilm diyi

ingilis dilind m kt b d rsl ri ona ilk günl r çox ç tin g lirdi. Bütün pansionda frans zca bil n çox az adam tapmaq olard v olan n tan yegan bel insan pansionun direktoru idi. Direktor çox mülayim t bi tli, u aqlar sev n birisi idi. H r d olan n dil bar sind olan probleml rini maraqla dinl yir v h r d d sonda “ ola, can s xma, zamanla uy unla acaqsan, mü lliml rin tap raca am s güz tl r etsinl r” - dey onu sakitl dirirdi . Bel söhb tl rd n qism n rahatla an ola d rsl rin qay dard .

lk bir il yax n müdd ti heç kiml ünsiyy t saxlaya bilm n bu mavi gözlü, mulat q zc az bir gün h td g rk n buruq saçl , h mya d oldu u bir o lan ona yax nla b h td n d rdiyi bir gülü ona verir v çox ç tinlikl , t ffüzünd bir neç

hvl frans zca “m nim ad m Ravondur, bilir m s nin ad n olad r. M n s ninl dost olmaq ist yir m” deyir v sözünü bitirib gülür. ola da özünü saxlaya bilm yib gülm

17

ba lay r. O lan n dan ndan aç q-ayd n görünürdü ki, o bu sözl ri 10 d qiq önc direktordan xüsusi xahi öyr nib. ola ingilis dilind yaln z “okay” deyib gülü ald . Bu 2 cüml lik ünsiyy td n sonra onlar bir-biri il daha s x-s x laq qurma a ba lad lar v çox vaxt bo vaxtlar nda bir yerd oturub söhb t ed rdil r. Zamanla ola ingilis dilini öyr ndikd n sonra ünsiyy t daha da asanla v onlar yax dostluq laq ri qurdular. Ravon daima gül rüz, içind keçirdikl rini biruz verm n v s mimi bir o lan idi. O, oladan ya ca c mi 7 ay balaca idi. Amma b n dan qlar nda, öz fikirl rini bildir nd

sanki 22-23 ya birisi kimi dan rd . O, ümumiyy tl , valideynl rinin kim oldu u haqq nda heç bir m lumata sahib deyildi. T xmin n 1 ya olanda pansion önün üz rind kiçik bir ka z parças il burax lm . Ka n üz rind yaln z u n ad v

qiq do um tarixi yaz lm . Bura bu kild g n u aqlar n say az deyildi. Ham n keçmi ail si il ba dan ma a do ru-yalan 1-2 cüml d olsa, fikri olurdu, amma Ravonun bura nec burax ld ham bildiyi üçün heç kim ona ail il ba suallar vermir v bu bar onunla söhb t aç lm rd .

ola Ravon il söhb tl rind n birind onun ail si bar soru du. T bii ki, ola buraya gec g ldiyind n v dili t -t öyr ndiyind n bu bar heç bir m lumat yox idi. Ravon olan n üzün bax b ba a sald v uzun müdd t susdu. ola sual 2-ci

t krar etm k ist yirdi ki, Ravonun gözl rinin doldu unu gördü. O, ilk d idi ki, bu n o lan bel q mgin görürdü. Ravon n q r çal sa da, göz ya lar oladan

gizl bilm di. Göz ya lar il b rab r, içind n g n cüml ri d dem ba lad :

- Bilir m, s n bu sual bilm n verirs n, amma burada ham öz keçmi i bar sl v ya n az ndan içini bo altmaq xatirin d olsa dan ma a meyllidi. Amma

n bel deyil m. n az keçmi imi özümd n uydurma a bel hüququm yoxdu, çünki burada ham m nim sad qap a na qoyub qaçma a, pansiona girib özl rini t qdim etm bel cür tl ri çatmayan valideynl sahib oldu umu bilirl r. Art q 12 ildir ki, buradayam, amma bir d d olsun kims g lib direktora “Ravon nec dir?” sual verm yib. (dan qca Ravonun gözl rind göz ya damlalar bir-birini z edirdi) Olsun, ba ç km sinl r, g lm sinl r, b lk d çox ill r sonra m nim üzüm baxma a utanarlar,- dey g lmirl r, amma m nim n az ndan öz soyad n n oldu unu bilm haqq m var. U aqlar n ks r hiss si ana deyib qucaqlad qlar , doyunca öpdükl ri, ata deyib lind n tutduqlar , boynuna sar b “atam” dedikl ri anlar bura g lm zd n önc , burada valideynl rin u aqlar n yan na g ldikl ri anlarda v ya u aqlar n bura qoyuldu u vaxtda, n az ndan h yatlar nda bir d d olsa ya am lar... M n bel “böyük” arzular ist mir m, amma n az ka kims m d uzaqdan kimis barmaqla göst rib “Ravon, bax o qad n, ki i s nin anan, atand r” dey bil ydi... Ümid edir m bir gün mütl q bu arzuma çataram...

18

ola Ravona sona kimi qulaq as b onun üzünd n göz ya lar sildi v dostunu qucaqlad . Növb ti 5 d qiq rzind onlardan heç biri dan mad . Ravon susqunluqdan sonra özün g lib, olan n ona gör pis olmamas üçün ona bax b gülüms di v ola dostunun özün g ldiyini hiss edib, o da t ssüm etdi. Daha sonra Ravon ola haqq nda maraqlanma a ba lad . O, slind olan n öz h yat bar sind dan qlar

itmi di. Onu uzun müdd t tan na gör onunla ba olanlara inand olaya da bildirdi:

- Bilir m, burada u aqlar n dem k olar heç biri s nin dan qlar na inanm r. Düzünü des m, ilk günl r heç m n d inanm rd m, çünki bu tipli dramatik keçmi

yatlar bura g n çox u aqlar t find n uydurulur v zaman keçdikc , r hb rlik onlar n yan na g n ziyar tçil rd n m lumat ald qdan v h r ey d qiql dirildikd n sonra bunlar n sad uydurma ssenaril r oldu u ortaya ç r. Bel keçmi ri uydurmaq pansion u aqlar içind tendensiya kimi formala b. Amma m n vaxt keçdikc , s ni tan qca s nin bu dan qlar na daha çox inan ram. Bilir m ki, s n ba qalar kimi keçmi in haqq nda na llar uydurma a meylli q z deyils n. S ni buraya g tir n insan n dan ail hekay nl s nin biz v idar çil dan n h yat tamam f rqli oldu u

üçün ham ona - s ni bura g tir n “atan n dostu”na inan r. M n d bu bar öz-özüm

çox fikirl mi m v dü ünmü m ki, 10-12 ya bir q z Sürix haqq nda nec biliy sahib ola bil r?! H r 2 valideynin qara olmas raitind q zlar nec mavi gözlü mulat ola bil r?! S nin anan n a d rili olmas o dem kdir ki, atan h r halda adi xs olmay b. Frans z dilinin ana dilin olmas v qon u Fil Di i Sahili ölk si v San Pedro ri haqq nda bu q r bilm yin m t ccüblü v maraql g ldi. Sonda bütün bunlar n reall q oldu unu q bul etm q rar verdim.

ola bu pansionda ona inanan v onun inanaca n az bir n rin oldu una art q min idi. Ravonla bu söhb tl rind n ba layaraq ola h r görü , h r yeni

söhb tl rind art q daha da detall kild öz keçmi ini dan ma a ba lad . Sürix rind ki hesab t bii ki, bu u aqlar n ya lar artd qca daha qabar q kild onlar n

fikirl rin daxil olur v söhb tl rind sas mövzu olurdu. Amma bu mövzuda onlar n qar nda böyük suallar dayan rd . Kumasid n Sürix nec getm k, hans pullarla bilet almaq, Sürixd n hans banka hesab soru maq, olan n Bentde oldu unu nec sübut etm k v s. kimi bir sürü sual ortaya ç rd . ola h r gün bu suallara cavab hafiz sind o günl ri yada salmaqla axtar rd , amma art q 7-8 il keçmi di. H m d o vaxt onun c mi 4 ya var idi. S din barmaq izi olmas is ümumiyy tl yad nda deyildi. Dü ünürdü ki,

qin ki s d Bentde Endoh ad na olan had tnam si idi. Bu is t bii ki art q mövcud deyildi. T sdiqedici s d haqq nda h r d dü ün nd sanki bütün ümidl rini itirdiyi

na tin g lirdi...

19

V F sil

Conson Feymard... 1990-c ild h yat yolda n ölümü ona çox olmasa da t sir etmi di. Amma 4 il sonra 36 ya nda Conson yenid n evl nm q rar verir. 1 il sonra kiçik bir o ullar da dünyaya g lir. irk tin ad na is heç bir d yi iklik etmir, çünki bu ad art q yerli istehsalatda v bal q m hsullar üzr dünya bazar nda mövqey malik bir brend idi. Consonun bu dövrd i ri, h qiq n, la gedirdi. Bütün laq ri normas na qoymu du.

1991-ci ild Nikola Ferran n qarda Metyu Ferran t find n San-Pedroda yeni bir bal q s nayesi zavodu yarad ld . Bu zavod bütün texniki t chizatlar na v i çi hey tinin pe karl q s viyy sin gör “ENDOHS”dan xeyli ir lid idi. çi hey tinin sas üzvl ri sas n Avropadan, xüsus n d Fransadan g tirilmi müt ssisl r idi.

hsullar n xarici sat bazarlar na ç t min etm k üçün is m hz Consonun laq rind n istifad olunurdu. Conson t bii ki, q lb n ist d öz r qib

mü ssis sinin laq rini qurma a çal rd . Amma “ENDOHS” art q uzun ill r bazarda olmas v bu irk inam Metyunun sat bazar nda ir li getm sin aç q-ayd n sas mane idi. Çünki Endohlar n qurdu u bu mü ssis art q n inki Fil Di i Sahilinin, h tta bütün Q rbi Afrikan n sas apar bal q m hsullar istehsalç lar ndan v ixracatç lar ndan biri idi.

1996-c il. San-Pedro. Fil Di i Sahili.

ft sonu Conson ail si il birlikd San-Pedro çim rlikl rind n birinin sahilind yerl n ba evl rin g lmi di. Dem k olar, bütün h ft sonlar ail likc harasa g zm gedirdil r. Amma bu d ki istirah tl ri zaman Conson 6 ildir ki, xs n laq qurmad bir xsd n m ktub ald .

20

Bu ba evl rinin harada yerl diyini qulluqçu v qoruyucular ç xmaqla Conson v yat yolda ndan ba qa heç kim bilmirdi. Ax amüstü saat t xmin n 7-d qap n z ngi

çal nd v qoruyuculardan biri Consonun ota na daxil olaraq “bir adam g lib v siz Nikola Ferran il laq li bir m lumat çatd rmaq ist yir”- dedi. Conson Nikolan n qarda Metyu il i ba tez-tez görü ürdü, amma Nikolan görmürdü. Bu ad adi e id nd d

yacanlan rd . Bu ad onu 1986-c il hadis rin ç kib apar rd .

Heç n dü ünm n “g lsin iç ri” cavab verdi. 1 d qiq n sonra otaqda qara kostyumlu, hündür bir z nci göründü. Daxil olub salam verdikd n sonra birba a m tl keç k “C nab Ferran bildirm k ist yir ki, bu yax nlarda sizin ixracat g mil rinizd n birin ehtiyac duyulacaq, h r an t haz r olun” dedi. Conson is - “n vaxt laz m olsa, qullu unda haz ram”, - cavab verdi. X ri çatd ran sa olla b ç xd . Mesaj kifay t q r konkret bir mesaj idi v Conson ilk önc 8 il vv , daha sonra is Nikola il olan yegan görü rin bir anl q qay td . T bii ki, g mil rd n birind Avropa ya Amerikaya narkotik da nmal , ya da oralardan geriy silah g tirilm li idi. Amma bu, onu narahat etmirdi, çünki bütün bu qeyri-leqal laq ri Nikolan n özü t kil edirdi v mövcud raitd heç bir problem ola bilm zdi. Sad birc d bu qanunsuz m hsulu ölk n ç xartmaq v ya ölk daxil etm k laz m idi. Dig r t fd n Conson heç kimin

rdar olmad bir ev m lumat g tir n kimins oldu unu bildikd n sonra art q min oldu ki, onun h r gün h r add izl yirl r...

...

1951 – 1982-ci ill r. San-Pedro. Fil Di i Sahili.

Limandan yenic uzaqla an böyük bir g mi üz rind 8 il vv l dem k olar tamamil m hv edilmi bir ail nin ad - “ENDOHS” soyad parlaq h rfl rl diqq ti c lb edirdi.

Bu irk tin qurulmas , formala mas v inki af 30 ild n çox ç kmi di. lk d bel bir mü ssis nin aç lmas ideyas frans z i adam Frau Gameiroya m xsus idi. O, Fil Di i Sahilin 51 ya nda ik n, II Dünya Muharib sind n sonra dur unluq zaman v art q Fransada v lc zaird kifay t q r mülk sahibi oldu u vaxtlar g lmi di. H yat nda 2

evl nmi di v ikinci evlilikd n 1 o lu var idi v onun da 20 ya vard . Fraunun bu torpaqlara onun köhn frans z dostlar yeni investisiya yat mlar üçün ça rm lar. 1951-cü ild Fil Di i Sahilin g nd indiki San-Pedro ri çox kiçik bir bal qç k ndi

21

idi. Amma Frau bu yerin bal q s nayesi zavodu üçün uy un bir mövqed yerl sini alaraq burada ilk bel bir böyük mü ssis yaratma q rara al r. Lakin dostlar

mü ssis nin Abicanda aç lmas n daha uy un oldu unu deyirdil r, çünki bel d da nma x rcl ri daha az olacaqd . Çünki San-Pedroda h liman tikilm mi di. Bu dövrd Fil Di i Sahili Fransa dövl tinin müst ml si oldu u üçün frans z inverstorlara bu torpaqlarda inki af üçün yax rait yarad rd . Lakin Frau mü ssis ni San-Pedroda yaradaca na israrl olub 1954-ci ild “Versal” adl mü ssis sini yaratd . Onunla eyni dövrd bir neç investorlar da San-Pedroda f aliyy ba lad lar. lk önc çox az çe idd

hsul istehsal h yata keçirilirdi v m hsullar ba qa irk m xsus g mil rl Abicandan ixrac olunurdu. xracat ölk si is h lik dem k olar t kc Fransa idi. Amma zamanla bu kiçik zavod böyük bir mü ssis çevrilirdi. Fraunun bu mü ssis ni açd dövrl rd Bentdenin babas Frank Endohun 25-26 ya olard v o, Fransada oxumu azsayl Fil Di i Sahilind n olan g ncl rd n biri idi. Fransa öz müst ml si oldu u ölk rd n mü yy n sayda g ncl ri Fransan n tan nm universitetl rin oxuma a gönd rirdi. Bel ansl v bilikli g ncl rd n biri d Frank Endoh olmu du. 25 ya nda ik n Mühasibat ixtisas üzr Paris Universitetind bakalavr pill sini (Fransan n n q dim universitetidir v 1970-ci ild bu böyük universitet 13 hiss parçalanm r, Hal-haz rk Paris Sorbonne Universiteti, Denis Diderot Universiteti onun hiss ridir) bitir n bu g nc Fili Di i Sahilin qay daraq öz do ma ri San-Pedroya g lir. V qay td qdan sonra evl nir v 1955-ci ild n bu mü ssis i ba lay r. Daha sonralar 1 q v 1 o lu da olur. 1959-1960-c ill rd ölk müst qillik üçün çevrili zaman bir müdd t mü ssis f aliyy tini dayand r. Lakin Fil Di i Sahili öz müst qilliyini (1960–c il, 7 avqust) ld etdikd n sonra yenid n zavod öz f aliyy tini b rpa ed k tam gücü il

ba lay r. Frank i üçün mü ssis müraci t ed n zaman onu heç bir ddüdsüz i götürmü dül r. Çünki bu ölk v xüsusil d bu rd bel ixtisasl

kadrlar tapmaq ç tin idi. Mü ssis nin maliyy -mühasibat i rin baxanlar n ks riyy ti Fransadan ça lm v ölk çevrili zaman frans z i çil rin çoxu öz v nin dönürdü, müst qillik b rpa olunduqdan sonra bu irk qay b i k onlar n b zil ri üçün perspektivsiz görünürdü. Frank n öz i ind m suliyy tli v bacar ql olmas onun çevrili sonras v zif xeyli ir lil sin s b oldu. 60-c ill rin sonlar nda o art q bu böyük korporasiyan n ba mühasibi idi. O, öz inaml i i il Frau Gomeiran n n çox ist diyi v d r verdiyi i çil rind n birin çevrilm yi bacarm . Fraunun özü sas n Fransada olurdu v ordak i ri idar edirdi. Onun o lu Mi el Qomeira atas n

lc zaird ki mü ssis rinin ba nda idi. Mi el u aql qdan art q bu cür i f aliyy tin ba lasa da, o, atas kimi f al deyildi. Sad atas n dedikl rini etm çal rd v öz yl nc sini heç vaxt heç bir i d yi zdi. Fraunun o luna buraxaca mülk v bu

r mü ssis onun b lk n rin d b s ed rdi. Mi el lc zaird ki i rini atas n onun yan na t yin etdiyi m sl tçi sas nda planla rd . O, dem k olar bu mü ssis rd heç bir i n zar t etmirdi v bütün i r h min m sl tçi- icraç direktor

22

find n h yata keçirilirdi. Bütün vaxt müxt lif ölk s yah tl rd , h yatdan tam zz ala-ala keçirirdi. Yaln z atas n lc zair g yini bildiyi vaxtlar i inin ba nda

olurdu v atas ndan çox ç kinirdi. Lakin atas da onun bel t nb l v öz kefini h r eyd n üstün tutan birisi oldu unu bilirdi. Onun c mi 1 o lu vard v Mi el onun üçün

dünyadak n d rli varl q idi. Mi el 26 ya ndan ba layaraq önc marixuana, daha sonra is heroin q bul etm ba lad v bu, onun bütün g k h yat na t sir etdi.

1970-ci ild San-Pedro portunun tam haz r olmas irk tin inki af na güclü bir kan verdi. Art q Versal irk ti öz m hsullar öz g mil ri il öz limanlar ndan ixrac

edirdi. Da nma x rcl ri xeyli d a dü dü.

70-ci ill rin ortalar nda Frank art q karyeras n n yüks k pill sin çatm . 1974-cü ild Frau Qomeira günl rin birind Frank Endohu yan na ça rd . Arada olan 29 illik ya f rqin baxmayaraq bu 74 ya qocaman i adam v 45 ya mü ssis nin icraç direktoru yax n dost kimi olmu dular. Frau art q çox qocalm v Fransadak i t k

zar t etm ç tinlik ç kirdi. 43 ya o lu Mi el art q ciddi kild narkoman idi v aç q-ayd n o da i n zar t ed bilmirdi. Yaln z Fil Di i Sahilind ki bu mü ssis tam gücü il i davam edirdi v inki af edirdi. Frank n Frau il laq si n q r yax n olsa da, o, ilk d dir ki, öz r hb rini bel q mgin v sanki onunla vidala rm kimi dan an görürdü. Frau Frankdan oturmas xahi edib söz ba lad :

- Frank, s n m niml art q 19 ildir ki, çiyin-çiyin i yirs n v bil ki, bu böyük Afrikada s n m nim n çox d r verdiyim v inand m i çim v dostumsan. M nim art q 74 ya m var v Mi elin d v ziyy tini y qin ki bilirs n. Onun da kiçik bir q var

n min c mi 7 ya var. Fransadak v lc zaird ki mü ssis rimd n g n g lir, Fransa v sveçr bank hesablar mdak pullar h tta n min n rin d yet r. Mi elin bel böyüm sin gör özümü günahkar say ram. M n d atayam v h d ümid edir m ki, bir gün gec olmadan o özün g r v öz h yat , ail sini d rl ndirib normal h yata qay dar, narkomaniyadan müalic olunar... Amma s n d m n d yax bilirik ki, bunlar sad arzudur v Mi el bu arzular realla rmaq gücünd deyil. Frank,

ni 25-26 ya ndan b ri tan ram v inan o lum q r s ni h mi çox ist mi m. nin d göz l bir ail n oldu unu bilir m: 18 ya q n v 17 ya nda bir o lun var.

Önc Mi el sonra is s nin haqq nda dan maqda m qs dim budur: M n bugün- sabah bu h yat t rk ets m, Mi el bütün bu irk tl rin heç 10%-in d n zar t etm yi bacarmayacaq. Ona gör d m n çox dü ündüm v bel bir q rar verdim: M nim bu Afrika torpaqlar na g li im daha olmayacaq, Fransaya qay b h yat n gerid qalan

çox olmayan hiss sini Lionda, r k nar ndak evimd keçirtm k ist yir m. Bu korporasiyan tam s nin idar burax b gedir m v s nin ad na keçirir m. Düzdür, heç bir a ll Avropal öz mülkünün n kiçik bir hiss sini d Afrikal birisin verm z, amma

n dey n art q qocalm am v a m m ni t rk edib. (üzünd kiçik bir gülüms )

23

nd n t bim - Mi elin q n hesab na h r il bu mü ssis nin g lirinin 20%- ini keçirtm kdir. Bilirs n ki, m nim heç buna da ehtiyac m yoxdur, amma Mi el bar sind narahatam. Bunu ist yimd s bim - bir gün bütün var-dövl timin kazino stollar üz rind Mi elin a ls zl ucbat ndan yox olaca ndan qorxuram. Ona gör d s inand m üçün bu pul gönd rm rini n az ndan n m Ketrinin böyüyüb bu i rin ba na keç q r realla rma ist yir m. M n buran t rk etdikd n sonra ist n irk tin ad bel d yi bil rs n. Niy d “ENDOHS” olmas n?! min m ki, bir gün bu irk ti s nin u aqlar n s nd n v m nd n d yax idar ed kl r v milyonlar

qazanacaqlar. M n bu torpaqlara g nd bura kiçik bir k nd idi. Amma indi San-Pedronu tan maq olmur. min m ki, 15-20 ild n sonra bu r daha da böyük bir

naye m rk zi olacaq v bu mü ssis sizin hesab za öz gücünü 10 d art racaq. nim s dey kl rim bu q r. M n s ninl son d Afrikada vidala maq

ist rdim, amma bilir m ki, g lib Lionda m ba ç km vaxt tapacaqsan. Bu gün ax am m n v nim uçuram v bu srar ngiz Afrikan – Fil Di i Sahilini t rk edir m. Hiss edir m, bu ölk 23 illik f aliyy tim v m nc , u urlu f aliyy tim, indi Frau Qomeiran n nec qocalmas na v Afrikaya t slim olub getm sin bax b gülür...

Frank cavab verm söz tapm rd . O, bu d qiq n etibar n il yüz minl r qazand ran bir korporasiyan n sahibin çevrilmi di. O da Frau Qomeiran bir ata kimi çox ist yirdi, amma onun bir gün bel bir ey ed yi heç a na da g lm zdi. Yerind donub qalm , dan a bilmirdi. lk d Frau Qomeira il sanki ata-o ul kimi bir-birl rini qucaqlad lar...

2 il sonra Frank öz o lu Lidsen Endohu Paris-Sorbonne Universitetin g tir n zaman Liona da getdi. Frau Qomeiran n v ziyy ti art q yax görünmürdü. Ya lanma öz sözünü deyirdi.

6 ay sonra Fransan n nüfuzlu i adamlar ndan biri Frau Qomeiran n ölüm x ri Fransaya yay ld . Keçmi bossunun ölümünd n sonra 4 il rzind korporasiyan n ad Versal olaraq saxlad . Ona verdiyi sözü d unutmayaraq h r il n sinin hesab na

lirin 20%-lik hiss sini köçürürdü. Yaln z 1980-ci ild , irk t yeni ixracat müqavil ri ba lad qdan sonra korporasiyan n ad d yi diril k “ENDOHS” qoyuldu. Art q mü ssis Endoh ail sinin 3 üzvü var idi. Bunlar Frank, Lidsen v Mansi Endoh idi.

m q , h m d o lu art q ail h yat qurmu dular. Lidsen Fransada oxudu u zaman eyni universitetd n laq qurdu u bir frans zla - Lusinda Marvela il ail h yat qurmu du. Mansi is Fil Di i Sahilind n olan v Fransada hüquq sah si üzr t hsil alm bir g ncl - Conson Feymard il evl nmi di.

24

VI F sil

1996-c il Dekabr, San-Pedro, Fil Di i Sahili.

Nikola Ferran öz ofisind oturub q zetin yaz ba qlar ndan birin zövql n r sal rd . Otaqdak televizorda ged n ölk x rl ri qeyri-ixtiyari onun diqq tini ç kdi. Son 3 günd bütün ölk medias nda ged n sas x r ba “ENDOHS” korporasiyas n ba lan lmas il laq li idi...

4 gün vv l...

Conson Feymard ofisind irk tin illik hesabatlar na n r sal rd . Telefonuna n z ng bir anl q onun fikirini da td . Z ng ed n adam “ENDOHS” irk tinin

mil rin vurulan ixracat m hsullar n qeydiyyat aparan m sul xs – anbardar idi. O, 2 xsin indi g k mü yy n miqdarda hans sa m hsulun bu g mil rl da nmal oldu unu dedikl rini bildirdi. Conson ilk önc n is yaln q oldu unu dü ündü v bel bir ey icaz verm di. Lakin h min 2 xsd n birinin Nikola Ferran n ad ç km si v ziyy ti d yi di. Conson verdiyi sözü yad na sald v yükün götürülm sini mr etdi.

mi tam yükl nilib liman t rk edirdi. Sahild n uzaqla mas ndan 15 d qiq sonra Daxili r Nazirliyinin bir neç polis motorlu qay qlar bütün g mini mühasir ald lar.

mi geriy , sahil qay tmaq m cburiyy tind qald . Sahil yan ald qdan sonra b 30 d qiq ç n xüsusi ara rma n tic sind bal q konservl ri aras nda külli miqdarda kakain v marixuana ba lamalar a kar edildi. Bu yoxlan 2 saat sonra bütün Fil Di i Sahili televiziya kanallar nda v radiolarda yay mlanma a ba land . S ri gün bütün

zetl r bu mövzunu ön s hif yerl dirdi. San-Pedronun v ümumilikd Fil Di i Sahilinin n böyük mü ssis rind n birinin ad na ciddi bir z rb d ydi v mü ssis nin

25

k f aliyy ti übh alt na al nd . H min gün korporasiyan n r hb ri Conson Feymard v irk tin sas idar hey ti tutuldu v mü ssis nin f aliyy tin bir müdd tlik son qoyuldu.

Növb ti 1 ay rzind Fil Di i Sahili Ali M hk si bu hadis nin istintaq apard irk tin da nma il laq li müvafiq xsl rin 3-5 il müdd tin , Conson Feymarda

is 7 il müdd tin i k sildi. Son n tic olaraq bel dü ünüldü ki, bu mü ssis art q son 5-6 ild illeqal ixracatlarla m ul olmu dur. Buna gör d mü ssis nin f aliyy tinin dayand lmas na dair q rar verildi. Hakim bu n tic irk td i n 2 ahid i çinin sözl rin sas n g lmi di. Onlar bu irk td h si müvafiq olaraq 4 v 5 il i mi dil r

guya neç ill r bütün bu illeqal m hsul ixracat n “ ahid”i olmu dular...

Nikola Ferran... O qarda n mü ssis sini ölk nin 1 nömr li bal q istehsalat brendi ed yin söz vermi di. Ayd n görünürdü ki, o, sözünü tuturdu v asta-asta ist yin nail olurdu. Conson Feymard n Metyu Ferran n mü ssis si üçün xarici laq rinin tam yarad lmas v ixracat prosesinin tam qüvv sin dü si üçün

köm kl rind n sonra art q ona heç bir ehtiyac duyulmurdu.T bii ki, bu cür raitd - 2 eyni tipli mü ssis nin eyni ölk n v h tta eyni rd n xarici sat bazar nda olmas

raitind Conson, yenid n sas r qib mü ssis nin r hb ri kimi diqq ti c lb edirdi. Nikola “ENDOHS” irk tinin n formada olursa-olsun, ümumiyy tl , aradan götürülm si bar çoxdan q rar q bul etmi di. Xarici sat bazar n tam keçirilm si üçün art q uzun ill rl bu sektorda beyn lxalq bazarda tam yerini alm “ENDOHS”a Metyunun

rb vurmas n vaxt çatm . Consona vv lc n dediyi m hsul gönd rilm sinin realla lmas zaman Nikola yen d öz clafl q prinsipl rini ortaya qoyaraq özü polis “ENDOHS“ g mil rinin illeqal sat m hsullar da qlar bildirdi. vv lc n böyük

bl rl i birliyin c lb edilmi 2 mü ssis i çisi is m hk öz 4-5 illik i yerl rin laz mi s viyy x yan t etm yi boyunlar na götürmü dül r. Onlara öd n

bl növb ti 10 b lk 15 ill rini ail ri il birlikd , rahat raitd , kefl dolanaraq keçir bil rdil r. Bu kas b ölk bel t klifl r çox nadir ans say rd v bir balaca insanl qdan uzaq xsl r bel anslar heç vaxt qaç rmazd lar.

Conson hadis rin nec inki af etdiyini h d rk ed bilmirdi. O, yaln z bu rbad v ziyy td olan Bouake r H bsxanas n qap lar n üzün ba land

zaman h r eyi d rk etm ba lad . yr nc qoxulu, r zil raitd olan bu yer kübar zad gan h yat na uy unla bir xs üçün sl c nn m kimi görünürdü. O, indi anlay rd ki, öz li il öz quyusunu qazm r: Metyunun m hsullar üçün dünya bazar

min etm k, xarici al larla görü rin keçirilim si, onun mü ssis si üçün beyn lxalq viyy marketinq f aliyy tini realla rmaq. Amma v ziyy dig r t fd n

baxd qda is o bilirdi ki, bunlardan h r hans bir i “yox” dem yi ona baha ba a g bil rdi. O, Nikolan n çarx na art q çoxdand r ki, ili mi di v bu çarxdan n t miz

26

qurtulu yolu b lk d el bu h bs hücr si idi. Çünki n az ndan bilirdi ki, ikinci ail si sa -salamatd r.

...

1997-ci il, Kumasi, Qana.

r saat s kkiz idi v pansionun ks r u aqlar d rs t sirdi. Pansionun rkibind b lk bütün Qanada n böyük say lacaq m kt b d f aliyy t göst rirdi. Bu kt bd 4500 u aq t hsil al rd . T hsil s viyy si yüks k olmasa da bu m kt b

aqlar n g k ( sas n buran t rk etm rind n sonra n rd tutulur) pe rini tapma a mü yy n m nada köm k olurdu. M kt b 11 illik idi v 9-cu sinifd n sonra müxt lif pe m kt bl rin ayr rd . Bu pe r d sas n bu rd v bütünlükl Qanada f aliyy t göst n müxt lif fabrik v zavodlar n i prinsipl rin uy un öyr dilirdi. Bu pe ri yax öyr n u aqlar n bel çox az bir hiss si buran t rk etdikd n sonra bel mü ssis rd i tapa bilirdil r. Qana halisinin say 18 milyonu (1997) keçirdi v i i olan k qabiliyy tli halinin say 3.7 milyon idi. Bu hali d sas n q l, boksit, manqan, aliminium v brilliant ç xar lmas v istehsal nda, oduncaq darükü, kakao v kofe istehsal sah rind çal rd lar. M hsullar n ks riyy ti

xammal klind xarici ölk , xüsus n d Birl mi Krall q, A.B. , Almaniya, Yaponiya v Niderlanda ixrac edilirdi.

ola 8-ci sinifd oxuyurdu v öz h mya dlar aras nda n savadl agirdl rd n biri say rd . Bütün mü lliml r onu çox ist yirdi. lk ill r ingilisc oxumaq ciddi probleml r yaratsa da zamanla o h r eyi yoluna qoydu v ingilis dilini öz ana dili kimi q bul etdi. Ravon da d rsl rind f allardan biri idi. Onlar n art q 15 ya lar vard . Ravon h r gün

rsl r bitdikd n sonra günorta pansionu t rk ed r v ged rdi.

lk günl r o, r k nar ndak a ac emal v mebel materiallar istehsal ed n kiçik bir sexd i ba lad . O vaxt h onun c mi 13 ya vard v usta yan nda köm kçi kimi k haqq olmadan i raz la . 2 il bel i dikd n sonra art q

i dem k olar öyr nmi di v özü art q t kba na sifari r q bul ed bil r, k haqq al rd . Lakin bir müdd td n sonra mü ssis ba lanmal oldu v Ravon yen d i siz qald . Bir neç bu tipli emalatxanalara i üçün müraci t etm sin baxmayaraq i tapa bilm di.

27

Pansionda olan 15-16 ya na çatm o lanlar n çoxu rin müxt lif yerl rind , müxt lif tipli i rd i yirdil r. n ç xmas ndan bir müdd t keçmi Ravon yeni bir i

klifi ald .

Bir gün Ravon ola il pansionun h tind olan n valideynl ri bar sind söhb t edirdi. O, q n atas il frans z anas n harada nec tan olmalar soru urdu. ola is vaxtil bu sual valideynl rinin ölümünd n sonra bibisi Mansi Feymarda vermi di. Bibisinin dan na gör atas Lidsen Paris-Sarbonne Universitetind t hsil alark n Lusinda il tan olmu du. Lusinda universitetin ba qa bir fakült sind t hsil al rd v universitetin n göz l q zlar ndan biri idi. Lidsen Endoh ham n önünd Lusindaya evl nm k t klifi ed rk n ham ona gülmü dü. Amma Lusinda bütün trafdak lar

ccübl ndir k bu z nci, lakin a ll v yara ql o lana “h ” demi di. Onlar h r ikisi universiteti eyni ild bitirdikd n sonra Parisd evl nmi dil r. Anam atam daha yax tan qdan sonra h mi bel bir q rar q bul etdiyin gör özü il f xr edirdi. Daha sonra is onlar n mulat v mavi gözlü bir q zlar dünyaya g ldi...

ola ax nc cüml sini deyib qurtarm ki, Ravondan 2 ya böyük Fenuku adl bir pansionlu o lan onu arxadan ça rd . Kobud qal n s malik Fenuku Ravonla dan maq ist diyini bildirdi. ola Ravonla sa olla b iç ri getdi.

Ravon Fenukunu qaradinm z bir o lan kimi tan rd v bu söhb q r onlar n aras nda el bir laq olmam . O, vücud c td n kifay t q r yek r idi. 12 ya ndan rd müxt lif yerl rd i yirdi. Hal-haz rda gec r i gedirdi v u aqlar onun harada i diyini d qiq bilmirdil r, onun özünd n d soru ma a çoxlar ç kinirdi.

Fenuku birba a m tl keç k ona yeni i t klif etdi:

- Bilir m, sizin emalatxana mü yy n s bl rd n ba lan b v s n i tapa bilmirs n. M n s yeni i t klif etm k ist yir m. Bu i in g liri vv lki i ind n n az 2

çox olacaq amma i bir az f rqlidi.

- rqli dey nd s n n yi n rd tutursan? M n ax taxta i ind n ba qa heç n bacarm ram – dey Ravon cavab verdi.

- Buna gör narahat olma. min m ki, s n bunu bacararsan. r i k ist yirs ns bu gün ax am m niml g l. Ax am saat 10-da s ni pansionun sas qap n ç nda gözl m. Hara, n i üçün getm yin bar d heç kim x r verm . Fikrind olan bütün suallar na ax am cavab tapacaqsan. H lik.

Bu yek r, uzun saçl qeyri-adi görünü malik o lan tam fikrini ifad edib ç b getdi. Ravon heç n dü ünm k “ sas odur, yeni i tapd m” sözl rini öz-özün

ldad .

28

1999-cu il. Kumasi. Qana.

ola v Ravon günl rinin çoxunu bir yerd keçirirdil r v aralar nda söhb t etdikl ri n sas mövzu Sürixd ki bank hesab idi. Onlar h min çat b pulu götürm yin real yollar art q 5 il yax nd r ki, müzakir edirdil r. Amma sas suallar

d cavabs z idi. ola dem k olar h r gün saatlarla hesab kodlar n n olmas , onun Bentde oldu unu nec sübut ed bilm si haqq nda dü ünürdü. Amma bu suallar

qiq n d sad , asan suallara b nz mirdi v onlar çox sirl rin açar ola bil rdil r. aqlar art q 10-cu sinifd oxuyurdular.

Bir gün qtisadiyyat f nni üzr mü llim mühazir dey n zaman olan n a na bel bir fikir g ldi ki, onlar niy bu proses haqq nda mü llimd n maraqlanmas nlar?! Mü llimin mühazir mövzusu “ilk iqtisadi n riyy çil r” idi v mövzu banklardan çox uzaq idi. Ona gör d o dü ündü ki, d rs bitdikd n sonra yax nla b sual verm k daha münasib olar. Z ng vurulduqdan sonra Ravonla birg mü llim yax nla b bir-birinin ard nca bir neç sual verdil r. Suallar mü llim çox q rib görünürdü, ax 2 pansion

n Sürixd olan h r hans bir hesabla maraqlanma çox qeyri-adi hal idi. “ sveçr banklar nda hesab ifr si nec ve neç d olur”, “Hesab n ba lan b ba lanmad , hesabdan ç xar lar n olub-olmad nec bilm k olar” tipli suallar o, m kt b agirdl rind n ilk d dir ki, e idirdi. Amma mü llimin Avropada iqtisadiyyat üzr t hsil

al b g lmi biri oldu unu n alaraq, bu suallar ona n q r q rib görüns d onlara böyük h sl cavab verdi. Suallara cavab verils d , u aqlar hesab n mövcud olub-olmamas haqq nda el bir d rli m lumat ala bilm dil r, çünki mü llim sveçr banklar nda bu m lumatlar n hesab sahibind n ba qa heç kim aç qlana bilm yi fakt söyl di. ifr r bar sind is o, u aqlara ks r hallarda 3 ifr nin oldu unu bildirdi. Mü llim bütün bunlar söyl yib otaqda qalan sonuncu 2 u aqla – ola v Ravonla sa olla b sinif ota t rk etdi. U aqlar q mgin halda bütün ümidl rin itdiyini dü ünürdül r ki, mü llim ota n qap aç b “ Aaa, bir eyi dem yi unutdum ki, r hesab r ks r kas b Afrika ölk rind n olan u aqlar n ad nad rsa, bu halda hesab n

sdiql yici s di kimi u n barmaq izi d ola bil r. Çünki bu heç vaxt d yi ilm k bir m nb dir. V h m d Afrika ölk rind u aqlara veril n v “ had tnam ” adlanan kiçik ka z parças bu cür hesablar n aç lmas üçün geç rsiz bir s d say r. Ümid edir m siz dan qlar mdan n is ba a dü dünüz. H lik u aqlar” - deyib ç xd . “Barmaq izi” ifad si olan uzun ill r vv hesab n aç ld vaxta t xmini d olsa qaytard v onun hans sa s dl barmaq basd xat rlad . ndi onun üzünd pozitiv bir ifad , t ssüm yarand . Bu sözl rd n sonra u aqlara n az ndan bu uzun v qaranl q bir tunelin sonunda kiçik bir par lt göründü...

29

2000-ci il. Kumasi. Qana.

ola m kt bli h yat n art q sonuncu ilini ya ay rd . 11-ci sinifd keçil n d rsl r ona n is maraqs z g lm ba lam , amma yanvardan sonra v ziyy t bir q r

yi di.

Yeni minilliyin ilk yanvar ay nda Birl mi Krall qdan olan bir neç nüfuzlu sahibkar Kumasiy t rif buyurmu dular. Onlardan biri Kumasid yerl n bu böyük pansionun yarad lmas nda vaxtil müst sna rolu olan xsl rd n birinin n si idi. Onun

m babas , h m d atas Qanada böyük biznes sahibl ri olmu dular. Uzun bir müdd td n sonra o yenid n bu bu pansiona ba ç km g lmi di. Onunla birg bir neç sahibkar dostlar da h m g zinti, h m d yeni perspektivl r axtar s bi il burada idil r. Direktorla çay süfr sin qonaq olduqdan sonra bu zad ganlar pansionu

zm ba lad lar. Önc yataqxanalara, sonra is m kt göz g zdirildi. T sadüf n aqlar n nformatika d rsin gir n bu nüfuzlu insanlar otaqda bir d d olsun

kompüterin olmamas na çox t ccübl ndil r. Onlardan biri pansiona 30 d yeni model kompüter v dig r laq dar avadanl qlar söz verdi. Sahibkarlardan dig r birisi is bu pansiona bu d rsin xüsusi formatda daha yax keçirilm si üçün 2 ingilis mü llimin gönd ril yini öz üz rin götürdü. Bu hadis pansionda olan u aqlar üçün böyük bayram xarakterli bir ey idi. H min ild n ba layaraq u aqlar 8-ci sinifd n sonra

vv ll r yaln z 11-ci sinifd keçirilirdi v yaln z n riyy öyr dilirdi) bu d rsi keçm ba lad lar v fevraldan etibar n otaqda art q 30 kompüterl v yeni, yüks k ixtisasl , ingilis mü lliml rl d rsl r ba lan ld . Bu mü lliml rin yüks k k haqq da h min sahibkar t find n öd nilirdi. nformatika f nni bu mü lliml rin v yeni texnologiyan n hesab na bütün u aqlar n n sevimli f nnin çevrilmi di. D rs h ft 2 d keçirilirdi

bütün d rs kompüter qar nda olurdu. Bu, h qiq n d , h yatlar nda kompüter görm n bu u aqlar üçün böyük v çox sevindirici bir hal idi.

30

VII F sil

2000-ci il. Kumasi. Qana.

r ey getdikc q rib hal al rd . H m Ravonun, h m olan n buran t rk etm sin 1 ild n az müdd t qal rd . Burdan ç xd qdan sonra haraya ged kl ri bar sind 2-sinin d d qiq plan yox idi. Ravon t xmini dü ünürdü ki, ona i i il laq li qalma a yer ver rl r. ola fikrind ki is bu idi ki, r Conson onu bura at bsa v bu gün kimi öldürm yibs , dem li bundan sonra da onun nec “qeydin qalacaq”. Onlar n bu q r q rars z olmas na s b ortada n tic olaraq heç bir eyin olmad bir halda, h d pullar haqq nda dü ünm ri idi. Art q n yol olur-olsun bunu etm raz idil r. Bu günl rd q rar verdil r ki, bütün bunlar h r hans bir xarici ölk v nda na dan nlar v o, ola bil r nec bu hesab n mövcudlu u haqq nda m lumat ld ed bil r. Lakin bu da çox absurd bir mövqe kimi görünürdü. Ax onlar n tan qlar birc

d olsun xarici v nda yox idi v olsayd bel h min adam n bel bir imkana (hesab n yoxlan lmas imkan na) sahib olmas haqq nda vv lc n heç bir fikir yürütm k olmazd .

Mart ay idi. D rs nformatika d rsi, mövzu is virtual laq rin qurulmas idi. Informatika mü llimi u aqlara email ünvanlar bar sind geni m lumat verirdi. U aqlar internetl laq li h r bir mövzunu xüsusi maraqla dinl yirdil r. D rsin sonuna 20 d qiq qalm mü llim u aqlar n h r biri üçün xsi email ünvanlar yaradacaqlar bildirdi. Bütün agirdl r h sl özl rin email üçün ad fikirl ba lad lar. sas n öz adlar na v ya lar na uy un poçt ünvanlar yarad ld . Bunlardan biri d sholaravon@yahoo.com ünvan idi. ola öz ad il Ravonun ad birl dirib email ünvan yaratma q rara alm . Mövzu il laq li növb ti d rsl rd mü llim u aqlara emaill rin nec gönd rilm si v ümumiyy tl internet poçtdan nec istifad edilm si qaydalar öyr tdi. U aqlar eyni otaqda yoxlama üçün bir-birl rin v mü llim emaill r gönd rm ba lad lar. Bu d rs Ravonun fikrin yeni ideyalar g tirdi...

Növb ti günl rin birind Ravon olaya t klif etdi ki, bu hesab m sini h r hans xarici ölk ya ayan insanlara email ünvan vasit sil bildirsinl r. Tam fikirl rini ifad

31

ed k bir email yazmaq v bunu müxt lif mill tl rin adlar ndan seçilmi uydurulma v mövcudlu una inanacaqlar email ünvanlar na gönd rm k ideyas olaya ilk günl r çox pis bir variant kimi görünürdü. Çünki o, kimins buna miyy t ver yin inanm rd v dig r t fd n buna inanacaq olan insan bu 2 Afrikal pansion u pul transferind

s. asanl qla aldada bil rdi. Ona gör d bu yola ola yox dedi. Qar ç xmas na baxmayaraq o daxilind bu yol haqq nda növb ti 3 gün rzind dü ündü. Sonda bel bir fikr g ldi ki, onun bu pansionda c mi bir neç ayl q vaxt qal b v bu pullar götürm dig r bir real görün bil k yollar yoxdu. B lk d heç ümumiyy tl , olmayacaq. Email yolu da ona n q r absurd, qeyri-mümkün görüns d , art q itir yi bir eyin olmad dü ündü. olada n yolla olur-olsun n az bu ölk ni t rk etm k ist yi ba qald rd . S ri gün Ravona email haqq nda söyl dikl ri il raz oldu unu bildirdi.

Növb ti 1 h ft rzind u aqlar bu emaill ri kompüterd n vaxt yazacaqlar v hans ünvanlara yazacaqlar haqq nda dü ündül r. Ravon email ünvanlar haqq nda bel bir fikir söyl di ki, müxt lif ölk rin n m hur adlar na mü yy n r m lav ri etm kl yaranan emaill rd n istifad ed bil rl r. Ya da tam ad familiyal formatda olan email ünvanlar real sahibli ola bil rdil r. M ktubun n vaxt yaz b gönd rilm si bar is h bir uy un vaxt d qiql dir bilm dil r. D rs vaxt bunu etm k diqq ti c lb ed kdi, amma dig r t fd n d bu otaq d rs sonras vaxtlarda daima elektron avadanl n qorunmas il laq dar ba olurdu. Bu problem d çözüm yolu ir lid ki

rs günl rind n birind tap ld .

Universitetd olan 30 kompüterin 15-i bir otaqda, dig r 15-i is ba qa bir otaqda yerl dirilmi di. Birinci otaqda 10 v 11-ci sinif agirdl ri ikinci otaqda is 9 v 8-ci sinif agirdl ri d rs keçirdi. Onlar n mü lliml ri d f rqli idi. Amma bütün bu sinifl r birinci

növb t hsil al rd v bu otaqlara günortadan sonra heç kim daxil ola bilm zdi.

Mart n son günl ri idi v u aqlar nformatika mü llimin qulaq as rd lar. Mövzu nternet domenl ri” idi. U aqlardan yaln z birin - Ravona mü llimin dan qlar

maraql deyildi. O sakitc d rs ota nda traf gözd n keçirirdi. Qap ya xüsusi n rl rl bax rd v sanki bu qap nec s nd b iç ri girm k bar dü ünürdü. Amma bu, çox

hlük li yol olard v ikinci d bu ota a girm k laz m oldu unda art q v ziyy t ba qa cür olacaqd . Ota a gizli daxil olmaq bar sind n q r dü üns d a na bir ey

lmirdi. Hava çox isti idi v ota n p nc ri aç q idi. Bu otaq m kt b binas n birinci rt sind yerl irdi. D rsin z ngi vurulduqda mü llim u aqlarla sa olla v

aqlardan birin Abunaya p nc ri ba lamas bildirdi. Mü llimin bu xahi i onun beynin bu problem h ll yolu g tirdi. O, p nc daha yax n oturmu du, amma

ns ota a p nc n daxil ola bil kl ri ideyas a na g lm mi di. O, Abunan n aqlar n aras ndan keç k p nc t f g ldiyini gördükd “m n ba laram,

narahat olma” dedi v Abuna da qar q olaraq uzaqdan çox sa ol deyib otaqdan ç xd .

32

Ravon p nc yax nla b ilk 2 p nc ni c ft si il ba lad . Lakin üçüncü p nc ni örtüb ba lasa da c ft sini vurmad . P rd ri ç kib dig r u aqlar kimi ota t rk etdi. Bel bir eyin kimins t find n h r hans bir s edil bil yi fikri kimins a na

tin g bil rdi.

min günün ax am bu 2 u n h yat nda, pansion daxilind n t hlük li v riskli günü oldu. O, olaya gec ota a p nc n gizli daxil olacaqlar söyl dikd ola heyr tind n cavab tapa bilm di. O, Ravona bunun n q r riskli oldu unu, h r an tutulma ehtimallar n oldu unu v bel bir ey üstünd tutulduqlar halda pansiondan vaxt ndan vv l k nar olunacaqlar q bli kild dedi. Ravon heç ona qulaq da asm rd . O bilirdi ki, bir neç d qiq n sonra olan n özü d bu plana “raz yam” dey k. Dü ündüyü kimi d oldu.

Ax am saat 10-da u aqlar vv lc n dan qlar m kt b h tind görü dül r. kt bin birinci m rt sind olan göz tçinin ota nda i n yan q oldu unu bildikd n

sonra nformatika ota nda da elektrikin olaca na min oldular. Çünki bütün m kt b eyni elektrik sistemind i yirdi. M kt b h ddind n art q böyük idi v 1 göz tçi bu

kt b üçün çox az görün bil rdi. Lakin indiy kimi m kt daxil olub da oradan n is o urlama hallar v s. dem k olar ki, olmam . Aç kompüterl r g kimi

kt bd heç el bir qorunmal , d rli bir ey d yox idi. Göz tçi gec vaxt bütün kt bi xaricd n tam dövr edir, daha sonra is iç rid d hlizl ri g zirdi. Bunu gec

rzind t xmin n 3-4 d t krar edirdi. U aqlar göz tçinin çöl ç b m kt bin h tini dolanmas üçün yar m saata yax n gözl li oldular. Az sonra göz tçi çöl ç xd v

kt bi dolanma a ba lad . O, m kt bin yan t fin keç nd Ravon olaya “vaxtd r” dedi v onlar m kt bin nformatika ota olan hiss sin t f qaçd lar. Ota n

nc ri alt na çatanda Ravon c ld bir azca hündürd olan p nc ni li il it di v nc aç ld . C ld d rma b yuxar dan lini olaya uzatd . Onu da köm kli kild

qald rd v u aqlar art q tam qaranl q nformatika ota nda idil r. P nc ni ba lay b rd ni yen d oldu u kimi ç kdil r. Ravon cibind n kiçik bir f r ç xard v onlar

ilk günl rd mü llimin öyr tdiyi kimi kompüteri qo dular. H r ey qaydas nda gedirdi. Ravon internetin aç q olaca s r, mü llimin müxt lif ölk domenl ri haqq nda dan ark n internet qo ulmas na gör bilirdi. Bentde h m p nc n baxmaqla, h m d qap dan qulaq asmaqla göz tçi il ba v ziyy n zar t edirdi. Onlar öz gönd kl ri m ktublar ka z üz rind h 2 gün qabaqcadan yazm lar

email ünvan adlar da t xmini uydurma olaraq, a llar na g n xarici adlardan düz ltmi dil r. Onlar n bildiyi email sonluqlar c mi 3 veb mail irk tl rin (windows live massenger, yahoo v mail.com irk tl rin ) aid idi v bütün ünvanlar n sonu bu

rin mail domenl ri il bitirdi. Ravon kompüteri tam haz r etdikd n sonra ola kompüterin qar na keçdi. Ravonsa eyni vaxtda h m p nc n çöl bax r, h m d

33

olaya köm k edirdi. Sonunda onlar m ktubu tam olaraq daxil etdil r v eyni vaxtda 10 ünvana gönd rdil r. Monitorun ekran nda konkret kild yaz lm 1 m ktub v 10 email ünvan var idi:

Kim : jennybecker@hotmail.com ;

vladimirzaycev@yahoo.com ;

ali_turkey@yahoo.com ;

jennifer.m7@msn.com ;

garcia_espana@live.com ;

alessio_lorenzo@hotmail.com ;

newyork1978@mail.com ;

omaraziz@yahoo.com ;

bastianfridrich@live.com ;

huroki_tokio@hotmail.com ;

Ba q: ...

...Salam. min m ki, h r kim olursan ol, indiy kimi bel bir t klifl üz-üz qalmam san. sl ad m Bentdedir, amma Qanada ham m ni ola kimi tan r. Ail m 80-ci ill rd Fil Di i Sahilind q tl yetirilib v m n Qanaya, u aq ik n, tam kimliyim

yi diril k xüsusi t yinatl u aq evin g tirilmi m. Bu ölk n ç xma m üçün bu ölk v sait tapmaq, s nin ölk nd xsi t yyar almaq kimi bir eydi. sveçr Sürix banklar ndan birind 80-ci ill rd (o vaxt çox balaca oldu um üçün d qiq ili xat rlam ram) yerl dirilmi xsi ail hesab z var. Sürix banklar n hesablar n az 30 il toxunulmaz saxlamaq prinsipi il i sini n alaraq m nim bu pulu sveçr çat b götürm yim laz md . Düzdür, m nim tam kimliyim d yi dirilib, amma barmaq izim

r eyi sübut ed bil r. r kims ns s nd n xahi im: m ni bu ölk n n yolla olursa-olsun ç xarmaq v Sürix çatd rmaq. t klifim: Bank hesab nda olan v t xmin n 1986-1988-ci ill rd yerl dirilmi 8 milyon dollar n 14 il sonra t xmin n 20 milyona çatd hesab n tam yar ...

34

Bu email ünvanla ist diyin q r sual verib özünü inand ra bil rs n. Bu m ktubu 10, heç tan mad m, h tta mövcudlu unu bel bilm diyim emaill sad “ümid” prinsipi il gönd rir m v ümid edir m ki, m ktubu oxuyan ingilisc bilir v m ni tam ba a dü k.

Bu t klif m edils ydi, b lk m n d heç t ddüd etm n m ktubu sil rdim, lk d heç ikinci cüml sini oxuma a bel mara m olmazd , amma azca da olsa

inan ram ki, kims bununla maraqlanma a n az c hd göst k...

Bentde Endoh. 28.03.2000. Qana. Kumasi.

Email ünvanlar ndak adlar u aqlar n müxt lif d rsl rd , rd e itdikl ri xarici adlara sas n mü yy n olunmu du. Domenl g ldikd is bu dövrd email domenl ri çox az oldu u üçün mü llim onlara yaln z n geni yay lm internet poçt bazalar haqq nda m lumat vermi di. Yaz lm m ktubun m tnind is u aqlar biraz qeyri-d qiq lakin c lbedici görün bil k m lumatlar vermi dil r. M n, onlar n heç biri hal-haz rda bu hesab n h qiq n d mövcud olub-olmad v mövcud oldu u halda hesabda n q r pulun olmas haqq nda heç bir m lumata sahib deyildil r. Onlar n

qs di bu m ktubda yaz lanlar kim azca da olsa inand rmaq v h min adam n köm yi il bu hesab n mövcudlu unu yoxlamaq idi. Amma bilirdil r ki, heç bu da asan i deyil. Çünki qtisadiyyat mü lliminin dediyin gör , bunu yoxlamaq hesab sahibinin özünün i tirak olmadan dem k olar qeyri-mümkün idi.

Yar m d qiq sonra art q m ktub ünvanlara çatm . Lakin email yahoo sayt n bazas ndan g n m lumata sas n m lum oldu ki, bu emaill rd n 7-sin m ktub çatmay b. Çünki bu adlarda email ünvanlar ümumiyy tl mövcud deyil. Yaln z 3 real ünvana - jennybecker@hotmail.com, ali_turkey@yahoo.com alessiolorenzo@hotmail.com ünvanlar na m ktub daxil olmu du. ndi is oturub yaln z gözl k qal rd . U aqlar kompüter üz rind yar m saatl q, dem k olar u urlu al nan gizli liyyatlar bitirib, kompüteri söndürdül r. Göz tçinin m kt bin içind oldu undan v d hlizl ri g rk n onlar görm yind n min olduqda geriy

ssisc dü üb v vv lki v ziyy td p nc ni ba lay b yataqxanaya do ru qaçd lar. Qay dan zaman ola Ravona sabah onun ham dan qabaq h min ota a daxil olub

nc ri onun açmal oldu unu n rin çatd rd . Çünki bir ba qas bunu ed n zaman nc nin gec aç q qald görüb mü llim x r ver bil rdi.

Növb ti gün Ravon d rs ham dan tez g ldi. H min otaqda onlar n d rsinin olmamas na baxmayaraq guya s hv n oraya daxil oldu. Otaqda yaln z mü llimin özü var idi v o da hans u n hans sinifd oxumas xat rlamayacaq q r çox sinif d rs

35

deyirdi. Ravon mü llim ota n havas n çox isti v bo ucu olmas b han ed k nc ri açmaq üçün icaz ist di. P nc ri açd qdan sonra xeyli rahatlad v aqlar n sinf daxil olmas ndan sonra “dey n s hv ota a g lmi m” deyib otaqdan

xd . Bel likl , onun bu cür “s hv g lm ri” növb ti günl rd ad t hal ald ...

VIII F sil

2000-ci il. Lima. Peru.

Aprel ay n ilk günl ri idi. Alexandro Lorenzo – 38 ya , ail li v 2 o lu olan hüquq ünas bu h ft sonunu evd , ail si il birlikd keçirm yi q rara alm . Son günl r

inin h dd n art q çox olmas h ft sonlar bel onu i vadar etmi di. sas i yeri - Peru Ali M hk si nsan Hüquqlar Departamenti idi, amma bund n lav h m

San Martin De Porres Universitetinin hüquq fakült sind d rs deyirdi. H yat yolda dostlar aras nda ham onu Alessio dey ça rd lar.

r gün s r durub s r yem yini yedikd n sonra çox i adamlar kimi o da ilk olaraq email ünvan yoxlay rd . Bütün m hk il laq dar v ümumiyy tl i ba

klifl rini sas n emaill al rd . Bu i ri il ba olan poçt ünvan ndan lav onun bir vv lki email ünvan var idi ki, onunla da sas n dostlar , tan lar il laq saxlay rd .

Bu 2-ci virtual poçtuna g n m ktublar oxuma a is sas n h ft sonlar imkan tap rd .

Bu h ft email g n m ktub ünvanlar ndan birinin ad onun diqq tini c lb el di. Ad d qiq idi ki, ispan dilli ölk rind n deyildi. Emaili açd qda Qanal bir v nda n onun emailini haradan tapd na lli-ba t cübl ndi. Çünki bu poçt ünvan çox az adam bilirdi. Bunun okean n o biri t find n- Afrikadan yaz lmas onu h m heyr tl ndirdi,

m d biraz güldürdü. M ktubu oxuyark n ingilisc yaz lm m tn sanki hans sa bir gülm li karikaturaya bax rm kimi n r yetirirdi v üzünd kinay li bir t ssüm var idi.

yat yolda stola yax nla b kompüterin yan na kofe qoyanda Alessionun n baxaraq q rib kild gülüms diyinin ahidi oldu. Yax nla b o da m ktubu oxumaq ist di. Lakin ingilis dilini bilm si ona mane oldu v rind n n güldüyünü soru du. Alessio is “Qana nsan Hüquqlar M hk sind bir q zc az n müdafi si üçün 35 milyon sol t klif edirl r, gedim?” –dey ciddi kild soru du. Lakin h yat yolda n ona olan q rib bax lar na dözm yib gülm ba lad . H yat yolda sakitc durub onun gülm yin bax rd v onun dedikl rind n ayd n idi ki, heç n ba a dü bilm mi di. Qad n “h mi ki kimi, öz i rini m la ba a sal rsan!” - deyib, otaqdan ç xd . Alessio

36

d gülürdü. Sonda m ktubu silib yaz lanlara heç bir reaksiya verm n dig r emaill keçdi...

...

2000-ci il. llinoys tat . A.B. .

Çikaqo... T sadüfi ünvanlanan email sahiblarind n biri d bu böyük v c lbedici rin sakini idi. 28 ya Cenifer Beker rin Turizm Agentlikl rind n birind i yirdi.

O, t k ya ay rd v heç vaxt evli olmam . Emailin ona g ldiyi vaxt o i idi v i ri il laq dar k nar emaill vaxt itirm k üçün ona fikir verm di.

Ax am ev g ldikd n bir müdd t sonra öz noutbukunu aç b, g n emaill bir daha n r sald . S rd n beynind olan, ola adl istifad çid n g n m ktubu aç b tez-tez oxudu. M ktubun m zmunu ona çox maraql v maraql oldu u q r d q rib göründü. O, ilk d idi ki, bu formatda kimd ns m ktub al rd . Bel bir eyin mümkün olmad dü ünürdü, amma içind kiçik bir t ddüd var idi. n yax n dostu Annaya

ng vurub g n m ktub bar ona da dan . Anna dostundan m ktubu onun emailin gönd rm yini ist di. Oxuduqdan sonra öz fikrini Beker bel ifad etdi: “ Cenni unut getsin, bu internet vasit sil h çox ba aldad c hdl r meydana g k”. Bunun real bir ey ox amad v bel bir adi m ktuba gör buna vaxt s rf etm yin çox riskli bir ey oldu unu bildirdi. slind Cenifer özü d eyni fikird idi v dostu il tam raz la . 3 real poçt ünvandan ikincisi d heç bir c hd göst rm n, h yat

yi bil k bir email m ktubunu dü ünm n sildi...

...

2000-ci il. stanbul. Türkiy .

Ali Mutlu – M rm Universiteti, Hüquq fakült sinin 4-cü kurs t si bu 4 il rzind dem k olar h r gün bu fakült oxudu u üçün pe manl q hissl ri keçirirdi.

kt bi bitir yi il atas na makina müh ndisliyi üzr Orta Do u Teknik Universitesind shil almaq ist yini bildirmi di. Amma atas – Türkiy nin ön mli i adamlar ndan biri -

Mehmet Mutlu n ns o lunun Ankaraya gedib bu fakült oxumas na q ti qar xm v onun t kidi il Ali tam könülsüz olaraq fikrini d yi mi v bu universitet v

bu fakült q bul olmu du. H mi komputer proqramla rmalar na, elektron texnologiyalara böyük h s göst n bu g ncin bel bir fakült ni 4 il bitirm yi

37

ayd n görünürdü. Atas n onunla ba olan israrlar v t kidl ri art q onunla atas aras nda soyuqlu a böyük z min yaratm . Mehmet Mutlu o lunun bel bir universitetin Hüquq fakült sind n m zun olub, onun irk tind ki hüquqi m rin

lli il ba i rin ba na keç yini dü ünürdü. Lakin o lunun bel bir i yerind n hsilc n q r uzaq olmas atas n gözün sanki görünmürdü. Universitetd ki ilk 2 ili

qism n d olsa, valideynl rinin sözl rin gör mü yy n q r oxuyurdu, amma sonra bu fakült nin onda heç bir maraq, h s oyatmad hiss etdikd n sonra onda bu ixtisasla ba heç bir biliyin formala mayaca q rara ald v oxuma dem k olar tam atd . Art q heç n vecin deyildi. 21 ya var idi v art q heç Makina Müh ndisliyi fakült sin bel daxil olub oxuma a mara qalmam . Eyni bölümd oxudu u

rin d rsl rin s rf etdikl ri q r vaxt , Ali kompüterin qar nda keçirirdi.

Mart n son günl ri idi. Atas n i ba Almaniyada oldu unu bildiyi üçün Ali, ax nc h ft , ümumiyy tl , universitet getm mi di. Öz bölümünün t rinin ks riyy ti m zun olma a haz rla rd , amma onun fikirl rind bu fakült n “m zun”

olmaq reall çox uzaq idi. Anas n h r s r onu d rs getm si üçün oyatmaq hdl ri bo a ç rd . Günorta yuxudan durur v günün qalan hiss sini d kompüter

qar nda keçirirdi.

Mart n 29-u günorta yuxudan qalxanda saat 2-nin yar idi. Anas art q onun bu nb lliyin t slim olmu du. Yuxudan durar-durmaz ilk etdiyi i , gec el yan nda aç q

qoyub, yuxuya getdiyi noutbukunu c yana qo ub, bir balaca enerji y qdan sonra yand rmaq oldu. Avtomatik olaraq, özünün bir neç aktiv istifad çisi oldu u saytlar eyni vaxtda açd . O, emaili indiki vaxtda sas n müxt lif saytlarda, proqramlarda qeydiyyatdan keç rk n t sdiql yici m ktubun gönd rilm si üçün istifad edirdi. Lakin bu

onun emailin g n m ktublardan biri ona tam f rqli t sir ba lad . Bu hans sa sayt üçün qeydiyyat n t sdiqi tipli bir ey deyildi. lk d dir onun emailin qara qit n kims m ktub gönd rirdi. M ktubun m tni n q r uydurma görüns d , Ali onu 4

d qiqlikl oxudu. “Sürixd 20 milyon A.B. dollar saxlan lan hesab” v “Qanada pansionda ya ayan v Fil Di i Sahilind n olan 18 ya bir q z” anlamlar aras ndak uçurumu beynind tam formala ra bilmirdi. O, sad lövh deyildi v t bii ki, bel bir eyin mümkün ola bil yin ilk bax da inanm rd . Amma m tnin son hiss sind

yaz lm “Bu email ünvanla ist diyin q r sual verib özünü inand ra bil rs n.” cüml si onun beynind m ktuba cavab yaz b bu bar daha geni m lumat almaq ist yin

kan verdi. Ali, a na g bil k bütün laq li suallar yazma a ba lad v sonda emaili h min ünvana gönd rdi. Gönd ril n emailin m tni bel idi:

38

Salam ola, m nc , b xtin g tirib ki, ingilis dilini laz mi s viyy bilir m. Düzünü des m, bu yazd qlar na 5%-d olsa inanm ram, amma m maraql g ldi ki, gör n

n m ni buna nec inand ra bil rs n. M nim bu m inanma m üçün s nin az 15-20 suala d qiq v inaml cavab verm yin laz md r. lk önc bunlar m ba a sal;

1. Deyirs n ki, s nin Sürix ged nd c mi 4 ya n var idi. min m ki, bu ya da r hans bank ad yadda saxlamaq qeyri-mümkündür. (Sürix rinin ad

yadda saxlama n bel m t ccüblü g ldi.) Bu halda s n Sürixd hal-haz rda olan 200- yax n bank aras ndan hesab n olan bank nec tapacaqsan?

2. Niy bu t klifi Qanada olan imkanl xsl rd n birin etmirs n?

3. nin atan t find n 4 ya nda ik n qoyulan hesab n 7 milyon oldu unu nec bil v xat rlaya bil rs n ?

4. Deyirs n ki, tam kimliyin d yi diril k Qanaya pansiona g tirilmis n. r kimlik d yi dirilibs , dem li, Bentde Endoh ad nda xs art q mövcud deyil v ail n d dedikl rin sas n s n u aq ik n öldürülüb. Bu halda bu hesablar n

yatda mövcud olmayan insanlar n ad ndan (keçmi ad n rd tuturam) indiki ad na keçirm yin bel bir bankda n d mümkündür?! Bu bar

lumat n var?

5. Bu hesab n atan v anandan ba qa kimins bilm diyin v h min hesabdan pulu (ail üzvl rin öldürüldükd n v s nin kimliyin d yi diril k pansiona

tirilm yind n sonra) kimins ç xarmad na nec min ola bil rs n? Ayd nd r ki, s nin bu hesab bar art q 14 ildir ki, heç bir m lumat n yoxdur.

lik suallar m bu q r. Bu suallara real cavab verib m ni inand rsan, b lk , nin bu dan qlar na qar mara m artar. Cavab gözl m.

Ali Mutlu

Türkiy . stanbul. 29.03.2000

...

Aprel, 2000-ci il. Kumasi. Qana.

39

ola v Ravon ilk m ktublar gönd rdikd n sonra bel q rara g lmi dil r ki, r heç kim cavab yazmasa növb ti h ft ba qa 10 (yen t xmini adlar t yin olunmu ) email eyni m ktubu gönd rsinl r. Dig r bir sas m is h r d gec h min ota a girib-ç xmaq m si idi. Riskl ri minimum s viyy endirm k namin onlar h r gün deyil, h ft 2 d cavab m ktubunun g lib-g lm sini bilm k üçün gec r

kt g lm yi q rara ald lar. H m d Ravon bel bir t klif ir li sürdü ki, birinci mi özü ota a daxil olsun v ola qaranl qda p nc ni gör bil k, bir az k nar

yerd gözl sin. Ravon email baxd qdan sonra orada n is yenilik gördüyü halda olaya p nc n f rin i 2 d yand b-söndürm kl i ar versin. Yaln z

bundan sonra ola da nformatika ota na p nc n daxil olsun. P nc nin aç q qoyulmas v h r d s r ba lan lmas taktikas is d yi ilm z olaraq qal rd .

lk u urlu c hdd n 4 gün sonra u aqlar yenid n g lm q rar verdil r. nc nin aç q qoyulmas problemi oldu u üçün onlar yaln z özl rinin nformatika d rsi

oldu u günl r g bilirdil r. H r d p nc nin aç q qoyulmas v növb ti gün tez lib p nc nin “aç lmas ” getdikc diqq ti c lb ed bil rdi v bu, çox riskli add mlar

idi.

ft nin sonuncu d rs günü idi v ax am saat 10 olard . Yen d m kt b tind 2 m kt bli göz tçini izl yirdi. Göz tçi d xüsusi d qiqlikl h r d h ti dövr

etm eyni vaxtlarda ç rd . Saat 10:15-d Ravon göz tçinin m kt bin yan t find n dön k arxa t yön ldiyini görüb, m kt t f c ld qaçd . vv lc n dan ld kimi ola otaqla üzb üz qaranl qda heç kimin onu gör bilm yi bir yerd gizl ndi v Ravonun i ar sini gözl di. Ravon c ld p nc ni it yib açd v d rma b iç ri daxil oldu.

nc ni ba lay b, p rd ni ç kdi. F rl yax nla b divardak kiçik say acdan elektriki qo du v kompüterl rd n birini yand rd . Bu vaxt rzind ola bir az h canl kild

birsizlikl Ravonun i ar sini gözl yirdi. Ravon internet qo ulub olan n email hesab na daxil oldu. Hesab n g n m ktublar bölümünd Ali Mutlu adl birisinin onlara cavab m ktubunu gör r-görm z gülüms di. P nc yax nla b p rd ni azca aralad ,

ri 2 d tez yand b-söndürm kl olaya x r verdi. ola trafa göz g zdirib c ld nc do ru qaçd . Ravonun köm kliyi il p nc n d rma b iç ri daxil oldu.

Kompüterin ba na keçib m ktubu açd . H r ikisi m ktubu bir neç d t krar n oxudular. Suallar n q r ç tin v konkret görüns d , onlar h r halda kimins cavab yazmas na sevinirdil r. H r ikisi vv lc n kimins bu proses haqq nda maraqlanaca

qdird bu tip suallar n onlara ünvanlanaca bilirdi. Öz fikirl rind t xmini olaraq mü yy n real v bir azca da uydurma cavablar var idi. Vaxt itirm k olmazd v ola c ld cavab m ktubunu yazma a ba lad :

Hörm tli Ali Mutlu,

40

lk önc n az m ktubuma cavab verdiyiniz v bununla maraqland z üçün siz kkür edir m. ndi ver yim cavablar b lk sizi qane etm k, amma h r halda

tam reall ks etdirir. nan b-inanmamaq yen d sizin öz seçiminizdi.

1. lk sual z bank n ad il ba r. M n tam düzünü dey m ki, bank n ad bii ki, xat rlam ram, amma Sürixd olmas d qiqdir. sas m d

buras ndad r ki, 1986-1988-ci ill rd Sürix banklar nda aç lan hesablar içind Fil Di i Sahili v nda , “ENDOHS” korporasiyas n sahibi Lidsen Endoh

find n aç lm v Bentde Endohun ad na olan pul hesab n olub-olmamas yoxlamaq imkan z sizd n ist diyim sas i rd n biridir. r bunu ed bils niz, h m özünüzü inand rm olars z, h m d m n min olaram ki, art q

inanan kims var v biz bir yerd n ed bil rik.

2. Bu t klifin Qanal birisin edilm si il ba onu dey bil m ki, bu, m nim üçün çox riskli, t klifi ed yim adam üçüns çox gülm li görün bil r. Ham sad dü ün k ki, bu, m nim pansionda özümd n uydurdu um (burada çox

aqlar özl rind n bel keçmi r uydururlar) möht m keçmi dir. Kims buna inansa bel burada olan qrupla malar v onlar n r hb rl ri zor gücün d olsa, bu q r böyük m bl pulu m nd n almaq üçün ll rind n g ni ed rl r.

lk d atam el bu l g lmi pullar n qurban olub. zah etm k ist diyim budur ki, pullar n Qanaya v ya Fil Di i Sahilin qaytar lmas da riskli bir add md r.

3. r cavab yazm zsa, dem li, bu dan qlar m sizi qism n d olsa, maraqland rm r. Hesab n 7 milyon olmas bar sad t xmini versiya var.

lk az b lk d daha çoxdur. Amma n alanda ki, atam Fil Di i Sahili ölk sinin n imkanl xsl rind n biri idi v o, Sürix banka pul qoyma a gedirdi, bu halda bu hesab n aç lmas zaman qoyulan m bl in 2-3 milyondan az olmamas d qiqdir. llik faizl ri d üz rin g ldikd n az 8-9 milyon A.B. dollar n hesabda olaca dü ünm k olar. Bu sad t xmini minimum

kild hesablanm pulun m bl idir. Hesabda b lk d 25-30 milyon pul vard r. Bunu heç kim baxmam d qiq dey bilm z.

4. Bank hesab n yenid n nec b rpa olunmas bar soru ursunuz. Sürix banklar n ks riyy ti hesaba n az 30 il müdd tin (heç kimin hesaba ba

km diyi halda) toxunmurlar. M nim hesab ifr rim olmasa da, n sas ifr m – barmaq izim var. Sad barmaq izinin verilm si v bunun Bentde

Endoha m xsus oldu unu sübut etm k h m Bentde adl xsin sa oldu unu, m d bu hesab n ona m xsus oldu unu ortaya ç xaracaq.

41

5. Növb ti sual n cavab da qism n birincid ki kimidir. Siz sad bunu yoxlamaq qal r. Aç m n d bunu d qiq bilmir m. Amma dü ünür m ki, m ni bu pansiona g tirib özümü h yatdan yox ed n bibim yolda n az olsa nec bir insan olmas atam t xmin ed bil rdi. O r xsi ail hesab na pul qoyurdusa bunun terror yuvas olan el bir ölk tam gizli qalmas ham dan çox özü ist rdi. Çünki kiml rs onu öldür k q n - m nim vasit ml bu hesab keçirm k mara na dü bil rdil r.

ni inand ra bilm k üçün bütün suallar na tam s mimi v m ntiqli cavablar verm çal m. Yen d s ni maraqland ran suallar oldu u halda m yaza bil rs n.

n s bütün ba ma g n hadis ri d n q sa vaxtda tam yaz b gönd m. nin bu hesab n mövcudlu unu yoxlaya bilm k imkan n bu d qiq n vacib m qamd r.

Bunu ed bilm yin halda, m nc heç bir eyd n dan ma n m nas yoxdur. M n cavablar yaln z h ft nin 2 günü yaza bil m, ba qa günl r internet ç

imkan m heç cür al nm r. Hal-haz rda bu m ktubu s çox riskli bir raitd v n yax n dostum Ravonla birlikd yaz ram. H r n is . Cavab gözl m. H lik. ola Klefar

42

IX F sil

2000-c il. stanbul. Türkiy .

Bu m zmunda bir cavab n g lm si Alinin inam bir az da azaltd . Çünki q n n hesabda olan pulun miqdar , n d hans bankda olmas bar heç bir m lumat yox idi.

m d Aliy bel bir hesab n olub-olmamas yoxlamaq imkan qeyri-mümkün görünürdü. B lk onun atas n ed bil rdi, amma Mehmet Mutlunun bel bir i q ti “yox” dey yin min idi. O art q bel dü ünürdü ki, bunu yoxlamaq ancaq gizli yolla mümkündür. Bu is art q sl xaker i i t b edirdi. A na bu i i ed bil k, onun tan yaln z bir ad g lirdi: Yax n dostu Cemal Karacan n böyük qarda lhan Karaca. Onun 28 ya var idi v ixtisas üzr Komputer Proqramç idi. Hal-haz rda özünün kiçik proqramla rma i ri il ba irk ti var idi. 3 il vv l tan nm bir türk sayt n da lmas nda günahland ld üçün 6 ay h bs c zas na m hkum olunmu du. H bsd n

xd qdan sonra bir daha bel i qay tmayaca v yaln z öz i i il maraqlanaca bildirmi di. Amma heç kim onun h r d kompüter ba na oturduqda hans sa bu tipli

rl m ul olmad na dair z man t ver bilm zdi. Çünki bel insanlar h min i rin içind n ç xma a h mi ç tinlik ç kirl r. Xakerlik heç d Narkomaniyadan yüngül

st lik v ya v rdi deyil. Alinin özünün d bu sah çox az da olsa t crüb si oldu u üçün bütün bunlar yax anlay rd . Xeyli dü ündükd n sonra o, lhanla dan ma q rara ald . lhan ona balaca qarda kimi bax rd v onlar n ail vi dostluqlar vard .

Ali oladan 2-ci m ktubunun g lm sind n 2 gün sonra lhan n ofisin g ldi. rinin h dd n art q çox olmas na baxmayaraq lhan dan maq üçün vaxt ay ra bildi.

Ofisi ba lay b Bosfor bo az na la m nz si olan bir kafey g ldil r. Aç q havada d niz sahilind olan bu göz l gu çay iç -iç Ali söhb ba lad :

- lhan, indi dey kl rim s b lk gülm li görün bil r, amma h r halda s nin sl tin v köm yin ehtiyac m var. S böyük qarda m kimi bax ram v inan ram

ki, bu i m ni d st kl ks n.

Cibind n olan n birinci yazd m ktubun çap edilmi formas ç xararaq lhana uzatd v sözün davam etdi :

43

- Bu q n dedikl rinin n d do ru olub-olmad bilm k ist yir m. Bu ist yin özü bel bir az gülünc görün bil r. Bu hesab n Sürix banklar ndan hans ndasa olmas haqq nda m lumat nec ld etm k mümkündür? Bilir m, bu, çox ç tin bir prosesdir, amma s nin üçün d ç tin olub-olmad bilm k üçün burdayam.

lhan m ktubu tam oxuyub qurtard . Alinin üzün baxd v söz ba lad :

- Bel bir m ktubun dal nca dü k sad u aql qd r. A ba na y v unut getsin. H m d h r hans bir sveçr bank nda olan hesab haqq nda m lumat toplamaq dem k olar qeyri-mümkündür. Bo yer dünyan n n etibarl banklar say lm rlar.

Daha sonra Alinin ilk cavab m ktubunda verdiyi suallar lhan n da a na g ldi v Ali ona q n verdiyi cavablar oldu u kimi bildirdi. lhan bir neç saniy sakit durdu v sanki n is fikirl irdi. Sonda yekun cavab bel bildirdi :

- 97-ci ild el dikl rimd n sonra özüm söz vermi m ki, bu tipli i bir daha girm m. H m d m lumat n bu cür ld edilm si sveçr qanunlar na gör illeqald r v m n daha bu tip i rd n uzaq olmaq ist yir m. 3 il vv l daha g nc v daha d lisov idim, onda m nd n bunu ist ydin b lk ed rdim, amma indi v ziyy t ba qad r. M n ail liy m v balaca o lum var. Fikirl ir m, m ni ba a dü rs n. Tutulma mdan art q 3 il keçm yin baxmayaraq, h d internetl laq rim dövl t

hlük sizlik orqanlar t find n n zar t alt ndad r v bel bir ey gör h r an yenid n suliyy c lb oluna bil m.

- lhan, m t klif olunan 10 milyon dollar n tam yar s bu i üçün verm haz ram. H m d bu n zar t söhb tinin sad b han oldu unu çox göz l ba a dü ür m. S nin öz kompüterin n zar t alt nda ola bil r, amma m nim v ya ba qa birisinin kompüteri il i kl bunu öyr bil rs n. M n min m ki, s n bunu etm k gücün sahibs n. Ail nl ba s haqq qazand ram, amma t klifim 1 h ft rzind qüvv qalacaq. r s n m heç n dem n, m n d ona bel bir eyin al nmayaca dey m. Qoy bu 10 milyon risk etm yi bacaran birisin qism t olsun... Sad bu kiçik irk td 40, b lk d 50 il qazana bil yin m bl pulu 2 gün qazana bil rs n. Seçim s nindir. Vaxt ay b qulaq asd n üçün çox sa ol. laq saxlamaq ist n nömr mi bilirs n. Özün yax bax. H lik.

Ali, bunlar deyib, ac q edirmi kimi yerind n qalxd , ofisianta çay n pulunu verib, kafed n ç xd . O, lhan n tamamil raz la aca dü ünürdü, amma heç n onun dü ündüyü kimi olmad . lhan is h d kafed oturmu , siqaret ç -ç bu mövzunu dü ünürdü. Onun üçün bel bir ey indiki vaxtda “h ” dem k h qiq n ç tin idi. H m d bu i onun vv lki kompüter, proqramla rma v ya bu tipli f aliyy tl ri il ba i rin ox am rd . Söhb t onlarla Sürix banklar ndak minl rl hesab içind n bir

44

hesab n tap lmas ndan gedirdi. O, yaln z bir d Türkiy banklar ndan birind olan hesab haqq nda gizli m lumat ld etm yi bacarm . Amma indiki v ziyy t tam f rqli idi. N bank n ad , n d hesab n qoyulma ili m lum deyildi. Sonda o q rara g ldi ki, bu mövzunu unutsun. Dü ünürdü ki, Ali d 1-2 h ft bel bir ey inand v ona da 5 milyon t klif etdiyi üçün özü-özün gül r. Amma n tic olaraq bu t klif n Alini, n d lhan rahat buraxmad ...

lhan, i n ev g rk n özü d bilm n fikri bu mövzuya qay td . O, Alinin heç axmaq, u aq xasiyy tli birisi olmad yax bilirdi v min idi ki, r ona köm k

etm bel , Ali bu i i kims ba qas yla mütl q ara racaq v n tic ni görm kimi rahat olmayacaqd . O, bunlar ilk dan anda v m ktubu ona göst nd bel bir eyin real olaca na z rr q r d inanmam . Amma indi daha ayd n dü ünürdü: r bu

z bizim bu hesab haqq nda m lumat ld edib, onun mövcud olub-olmad bildikd n sonra r mövcud deyils , daha ona heç bir reaksiya verm yimizi çox göz l bilir. Bel oldu u halda niy ax bu q r m lumat aç b desin v israrla hesab n yoxlan lmas ist sin?! r bu real bir ey deyils , niy Qanal bir q z bel bir m ktubu gönd rsin?! Onun m qs di n ola bil r?! Onsuz da bilir ki, heç kim bu hesab n do rulu unu bilm diyi halda Qanaya g lib q götürm k...

Beynind ki bu cür dü ünc r ondan onun Alinin fikirl rin haqq verm sini t b edirdi. O, bel bir eyin yoxlan lmas na ba lamaq ist ydi bel , i nec , haradan ba layaca bilmirdi. Bel bir eyi tapmaq, onun gücünd olan bir xaker üçün az 1

ft vaxt t b ed bil rdi. H tta bu q r müdd c hdl rin bo a ç xmas ehtimal da yüks k idi.

Bu söhb tin oldu u günün s risi lhan h yat nda sonuncu d bel bir riskli gir yin dair q rar q bul etdi. H rç nd, bu tip insanlar bu cür sözl ri h yatlar nda

çox verib, çox unudurlar, amma bu, h qiq n d onun h yat nda sonuncu oldu. Aliy heç bir söz dem di. Onun n az 6 gün s rb st vaxt var idi, çünki Ali 1 h ft cavab gözl yini demi di. Bu bir h ft rzind o, ofisind heç bir yeni i , sifari götürm di. Kompüterinin n zar t alt nda oldu unu da özünd n uydurmu du ki, Alini inand rs n. Bu 6 gün rzind h m i vaxt , h m d i n sonra bu t hlük li v ç tin axtar la m ul oldu. Gec saat 5- , 6-ya q r kompüter qar nda olurdu. H yat yolda is onun hans sa vacib bir sifari i q sa müdd t rzind çatd rmal oldu u üçün bu q r i diyini dü ünürdü.

O, bütün Sürix banklar üzr gizli statistik m lumatlar , 1986 -1988-ci ill r rzind Afrikadan qoyulmu depozitl rin sahibl ri haqq nda ümumi m lumatlara çata bilmi di. Amma bunlar bel bir d qiq hesab n axtar lar üçün dem k olar heç n idi. H r d laq li m lumatlar tapmaq üçün bir neç m rh li ifr rin q lmas laz m olurdu.

45

lumat daha da d qiql dirdikc ifr rin say daha da art r, onlar n q lmas üçün imkan n oldu u müdd t is azal rd . Banklar n Gizli nformasiya Sisteml ri çox mük mm l bir kild qorunurdu. lhan bu sah n q r t crüb li olsa da, b n

lmaz v ziyy tl dü ür, m cbur bütün sistemi ba lay r v yenid n h r ey s rdan ba lamal olurdu. bütün fikrini yön ltdikd n sonra t slim olmaq ona acizlik kimi görünürdü v ona gör d nec olur-olsun bu i in sonuna ç xmaq ist yirdi.

Ilk 3 gün rzind müxt lif m lumat bazalar ndan müxt lif tipli m lumatlar y . 3-cü günün sonunda art q min idi ki, 1986-1988-ci ill rd Fil Di i Sahili ölk sind n olan

nda lara Sürixin konkret olaraq 14 bank nda u aq hesablar aç b. Bel bir n tic art q i k - m lumat götürm k sferas darald rd v axtar art q bu 14 bank n üz rind gedirdi. Növb ti gün çox ç tin v yorucu ara rmalar n tic sind bildi ki, bu 14 bankda 19 bel hesab olub v bu hesablardan 14-ünd n art q pul götürülüb.

Bu m lumat onda bir az t ddüd yaratd . Çünki r bel bir hesab n mövcudlu u t sdiq olundu u halda bel onu art q götürmü ola bil rdil r. Geriy indi çox az c mi 5 hesab qal rd . Bu 5 hesab n 3-ü eyni bankda dig r 2-si is ayr -ayr 2 bankda idil r.

Ara rmalar n 5-ci günü lhan bütün fikrini t k hesablar n oldu u 2 banka yön ltdi. Art q bu cür d qiq bir raitd bel böyük banklarda x rda hesab detallar axtarmaq saatlarla davam edirdi. H min banklar qanunsuz informasiya bazas na daxil olan insan üçün milliyy tind n v dövl tind n as olmayaraq m hk vasit sil 3-5 il müdd tin c za t b etm k s lahiyy tin malik idil r. Y ni, sveçr höküm ti bel bir hal n ba verdiyini Türkiy höküm tin sübut ed bil r v bu dövl td n h min insan n

bs edilm sini t b ed bil rdi. lhan n art q hal-haz rda axtard qlar ümumi statistik lumatlar a v bu art q bank n daxili, gizli hesablar haqq nda olan

informasiyalar n qorundu u m nb r idi. H min günün sonunda gec saat 4- yax n bu 2 hesab sahibl rinin adlar tapd . Bunlardan heç biri Bentde Endoh deyildi...

Ali, lhanla olan sonuncu söhb tind n sonra olaya heç bir cavab yazmam . Art q 1 h ft yax nd r ki, onlar laq saxlamam lar, amma Ali yen d sanki lhan n öz fikrini d yi ib yola g yini dü ünürdü. Bel d oldu. Söhb tl rind n 6 gün sonra Aliy lhandan z ng g ldi :

- Salam Ali, nec n? Bilir m yen çox axmaq bir i giri dim, amma ümid edir m sonunda heç n yin axmaql q olmad m sübut ed bil ks n.

Ali lhan n n dem k ist yini d rhal ba a dü dü v çox sevindi :

46

- Bilirdim ki, s n bel i rd n heç bir s gör boyun qaç ran xaker deyils n. min m ki, s n d bilirdin ki, m n d bu i in sonuna ç xmadan k narla acaq birisi

deyil m.

Bu sözl rd n sonra h r 2-si güldü. lhan söhb davam ed k hal-haz rda i in üz rind i diyini v ara rmalar n çox ç tin v vaxt aparan oldu unu bildirdi:

- Ali, art q c mi 1 bank qal b ki, onu yoxlamam am. Bu o dem kdir ki, bu söhb tin do ru olmas faizi çox azal b. Amma yen d heç bir d qiq söz söyl k olmaz.

- n yen d i ini ax ra çatd r. B lk d bütün h yat d yi bil k hesab m hz min bankdad r - dey Ali cavab verdi.

- nc , növb ti 2 gün rzind bu hesab n mövcud olub-olmayaca art q bil m. H r gün saatlarla 2 kompüterl eyni vaxtda i k m lumata bir az da yax nla ram. Amma ax rda, h r ey ayd n olduqdan sonra r bel bir hesab olmazsa,

n ed yimi a na bel g tir bilm zs n. (biraz istehzal kild güldü) min ol ki, n az bu 1 h ft rzind götürm diyim bütün sifari rd n g bil k g lirl ri s n

qaytaracaqsan.

Ali d güldü, amma o, bu sözl rd n sonra lhan n bu i in sonuna ç xmaq üçün n r s y göst rdiyini anlam . lhan sa olla b i inin ba na qay td . Ali is olaya yeni

ktub yazmaq üçün komputer qar nda oturdu :

Hörm tli, ola Klefar

n uza 2-3 günd n sonra bütün bu informasiyalar n do ru olub-olmad bil m. Art q bir dostumun gizli ara rmalar n tic sind yaln z 1 bank qal r ki, orada

nin dediyin hesab mümkün ola bil r. r bundan sonra s heç bir cavab ktubum g lm , bil ki bütün bunlar n uydurma bir hekay oldu unu anlam am.

Ali Mutlu

47

...

2 gün sonra. stanbul. Türkiy .

lhan n ara rmalar apard sonuncu bank Sürixin n etibarl v güv nil n banklar ndan biri idi. Bu bank n ümumi depozit qoyulmalar n h cmind Afrika ölk rind n qoyulan depozitl rin xüsusi ç kisi dig r banklara nisb n yüks k idi.

lhan h m ill r üzr , h m d ölk üzr hesab m lumatlar ara rmalar eyni vaxtda apar rd . Yerd qalan eyni banka aid son 3 hesab n 2-si 1986-c , 1-i is 1987-ci ild aç lm . Amma hesab açanlar v hesab n kimin ad na aç lmas bar h d heç bir m lumata çatmaq olmurdu. lhan bu prosesd n art q d tli d yorulmu du. Amma bu q r yol q t etdikd n sonra t slim olmaq yersiz olard . Tam diqq tini toplay b bu d f rqli bir formada m lumat götürm çal . Çox ç tinlikl d olsa, gec saat 4-d onun qar nda h min ill rd Fil Di i Sahilind n olan u aqlar üçün aç lm 3 hesab haqq nda sas m lumat var idi: Hesab açanlar, hesab sahibl ri, qoyulan

bl , hal-haz rda m bl in miqdar , qoyulma ili, pulun transfer olundu u ölk v s. Bu m lumatlar bel s ralanm :

1. Matata Hidai* --- Naja Hidai**

2 000 000 USD --- 4 784 000 USD

Abican ZZZ Bank --- Sürix XXX Bank

02.02.1986

2. Lidsen Endoh* --- Bentde Endoh**

3 000 000 USD --- 7 283 000 USD

48

Abican ZZZ Bank --- Sürix XXX Bank

30.09.1986

3. Tedros Abava --- Russom Abava**

6 000 000 USD --- 14 687 000 USD

Yohannesburq SSS Bank --- Sürix XXX Bank

21.04.1987

lhan bu adlar n qar nda qoyulmu 1 v 2-li ulduzlar n m nas tapma a çal rd . O dü ünürdü ki, b lk d bunlardan hans sa hesab n ba lan lmas haqq nda v ya hesabdan ç xar lar n edilm si bar bir simvol idi. Lakin bu bel olmad . Tapd

tic rd n ayd n oldu ki, 1 ulduzun m nas hesab açan xsin h min bankda daha bir hesab n olmas , ad na hesab aç lan u n ismi önünd ki 2 ulduz is onun hesab sahibi olmas n t sdiql yici s di kimi h min u n barmaq izinin verilm si idi.

Mövcudlu u t sdiql nmi 7 283 000 dollarl q pul m bl ind n lav ail nin ad na olan ba qa bir hesab n da olmas art q ümumi müdd a edil n pulun mövcudlu unu sübut edirdi. lhan Lidsen Endoh t find n ail nin ad na qoyulmu v bu hesaba ba dig r hesab n da balans nda n q r pulun oldu unu tapd . Bu hesabda ilkin qoyulmu

bl 4 milyon, hal-haz rda is 9 482 000 dollar pul var idi. Ümumi m bl 17 milyon A.B. dollar civar nda idi.

Gec saat 5-in olmas , bütün h ft nin onun üz rind yaratd yor unluq, bank n ng informasiya bazas nda x rda m lumatlar n ld edilm si zaman yaranan stress

s. kimi bütün bu neqativ amill rin heç biri indi lhan n gözün görünmürdü. O, öz üz rin dü n i i görmü v bu hesab n mövcudlu unu art q t sdiql mi di. Düzdür, heç kim z man t ver bilm zdi ki, bu pulu oradan götürm k olacaq, ya yox, amma n d olmasa, bu afrikal q n yalan dem diyi d qiq idi. O, sevincind n bilmirdi n etsin.

rhal heç saat fikirl n Aliy z ng vurdu.

Saat s yax n alt ya i sin baxmayaraq Alinin özü d kompüterin ba ndan t qalxm v h indi yatma a haz rla rd . Telefonun ekran nda lhan n

49

ad gör n kimi dü ündü ki, lhan r bu vaxt z ng vurursa, dem li art q onda n tic var. D rhal telefonu götürüb alo dedi:

- lhan, de ki, bel bir hesab var v q z yalan demir! S n bu gec vaxt bo yer ng vurmazsan!

lhan tam sakit kild bu emosiya dolu suallara bel cavab verdi:

- Ali, s n h qiq n d , çox axmaq adamsan! Afrikal d linin biri ikimizi d xeyli dolad . 1 h ft di siz 2 axma n lind oyuncaq oldum! Bir d m ni bel gic s gör narahat etm !

Bu sözl ri e id nd Alinin ba na el bil qaynar su töküldü. Hirsind n telefonu yer ç rpmaq ist yirdi ki, telefonun o ba ndan tülküc sin sakit gülü s sl ri g ldi. Bu gülü onun içind böyük bir ümid oyatd v d rhal cavab verdi:

- lhan, bel bir eyi zarafata salma, n olar, bu d qiq hirs v h candan bo uluram burada! Bütün bu dedikl rinin bir zarafat oldu unu de! Bel bir hesab n mövcud oldu unu de! De!

- Deyir m Ali, qulaq as. Bentde Endoh! Lidsen Endohun q n ad na Sürix XXX Bank nda 16 765 000 AB dollar var! O ham düz deyir! Qanaya q götürm getm haz rla !

- lhan!!! S n dahis n! Hesab , allah, ld etdiyimiz halda 4 milyon dollar s nin 4 milyon is m nim olacaq. Suppppeeeeeeeeeer! ndi bunu atama dan mal yam. M inan b, d st kl yin heç inanm ram, amma yen d dey m. Universiteti bu

r müdd atma ma heç cür raz olmayacaq, bilir m. Amma bel d , mütl q dem li v onu raz salmal yam. Çünki m n Qanaya gedib, onlar tap b, oradan sveçr uçma a v n az orada pulun götürülm si v ya harasa transferi üçün dan qlara s rf olunacaq 1 h ft keçirm heç olmasa 10 000 dollar pul laz md r. H m d bu h yat m boyu olmad m Afrika ölk sind ba ma n r g yini, sveçr bank ndan pulu götür n zaman n probleml r ya anaca heç kim dey bilm z. M n indi onlara

ktub yaz b, art q 100% inand bildir m v bütün hadis r haqq nda daha detall m lumat alaca am. Art q çox gecdir, s n d get yat. Sabah görü üb daha trafli dan ar q. H r ey gör - m inand n üçün, 1 h ft ni bu i s rf etdiyin üçün v hesab n mövcudlu unu t sdiq etdiyin üçün s bilmir m nec t kkür edim. S n Türkiy nin n usta xakeris n! Amma min ol, n az bu 4 milyon pul bu t kkür yax

z olacaq, allah. Gecen Xeyr , lhan.

Sa olla qdan sonra saat n neç olmas heç vecin d almayaraq kompüteri yenid n qo du v Qanaya yeni email yazd :

50

ola v Ravon,

Siz çox super bir x rim var. Bu hesab n mövcudlu unu art q bu gün mü yy n etdik. Hesabda hal-haz rda 16 765 000 AB dollar var v hans bankda olmas haqq nda da tam m lumata sahib m. Çox tez bir zamanda atamla dan qdan sonra mü yy n miqdarda, x rcl ri öd k üçün pul al b Qanaya g m. Siz bu müdd t rzind öz ölk nizd sveçr turist vizas il ba haraya, nec müraci t olunmal , turizm agentlikl rind bel s yah t biletl rinin al nmas il ba yarana bil k probleml ri, Akkradan Sürix ( r birba a uçu varsa. Yoxdursa Paris ya Cenevr ) 3 n rlik aviabiletin qiym ti v s. kimi m lumatlar ara n v m bildirin. Hal-haz rda oldu unuz r v pansion haqq nda da bir az m lumat yaz n. Siz oradan ist nil n an rahat ç xa bil ksiniz v bu diqq ti c lb etm k? Bütün bunlara çözüm yollar tap n.

r d email yazanda mümkün q r çox m lumat yaz n.

Ali Mutlu.

Bu u urlu günün s risi Ali atas il dan ma a q rar vermi di. Mehmet Mutlu Almaniyaya olan bir neç günlük s rind n t qay tm v yeni i güzar laq rin qurulmas il ba çox m ul idi. Ali atas n i yerin z ng vurub onunla t cili dan mal oldu unu bildirdi. Atas n q r m ul olsa da o lunun “t cili” sözü onun diqq tini c lb el di v dü ündü ki, b lk universitetd n n is problemi var. Buna gör

o lunu ofisin ça rd .

Günorta d rsd n sonra Ali atas n yan na g ldi. Böyük bir holdinqin sahibi olan Mehmet Mutlu çox z hmli v ciddi insan idi. Ali atas n ota na daxil olub görü dü v qar nda oturdu. Katib Alid n sonra ota a daxil olub çay v ya q hv t klif etdi. Mehmet 2 q hv dedikd n sonra katib ota t rk etdi v bir neç d qiq sonra ofis 2

hv g tirdi. Ali söz nec ba layaca bilmirdi. Sonunda dan ma a ba lad v ilk ktubdan ba layaraq bütün prosesi atas na ba a sald . Sonda s yah t üçün 10 000

dollara ehtiyac oldu unu bildirdi. Mehmet Mutlu is sona kimi diqq tl v sakit qula as b lunun fikrini tamamlamas ndan sonra öz fikrini bildirdi:

- Ali, s n n vaxt böyüy ks n?! S n n vaxt bel gic-gic d lili, sübutu olmayan i ri burax b bu böyük holdinqd “ata, m i ver” dey ks n?! S n h n vaxta q r gününü o l g lmi kompüterin qar nda puç ed ks n?! B lk el bilirs n x rim yoxdu ki, universitetd n qovulma t hlük n var?! Bu 10000 m nim üçün heç bir eydi, amma bel bir ey gör s heç 1 lir d verm m! S n n bilirs n bunlar s yazan insan h qiq n d Bentde Endohdur, ya yox ?! Bunu sübut ed bil yin bir d lil de m ! B lk h min adam h qiq n d Bentde ad nda kimis

51

tan b v onun ya ad qlar bildiyi üçün s öz h yat kimi dan r?! sveçr gedib orada illeqal qalmas üçün b lk ona inanacaq qurban axtar r?! Bu q r axmaq olma! Tutaq ki, bunlar do rudur, bu halda s n n bilirs n ki, s nin ba na Qanada n i r

k?! B lk s ni girov kimi tutub, m nd n milyonlar t b ed kl r, h ?! Haradan bil bil rs n ki, sveçr bunu banka sübut ed bil ksiniz, ya yox?! Bu suallar mdan hans na cavab ver bil rs n?! Heç birin !!! Unut bütün bel m nas z x yallar !

rsl rini oxu! irk g l! rl maraqlan! Bu irk t m nd n sonra s qalacaq, v burada milyonlar yat r, neynirs n o t hlük v risk dolu 4 milyonu?! Unut bütün bunlar ! ndi dur get ev . Anana da m nim gec g yimi bildir. r d t çoxdur, m ul

etm . Ümid edir m, dedikl rimd n bir n tic ç xartd n. N d olmasa, s n m nim lumsan v m n h mi s nin yax ist m. Bunu unutma.

Ali atas n bütün bu dedikl rind n sonra üz rind bir a rl q hiss etdi. Atas n bu cür dan aca , bel reaksiya ver yini qism n d olsa gözl yirdi. ndi onun 2 yolu qal rd : Birincisi atas n sözün qulaq asmaq, hans ki, bunu etm yi heç vaxt ist mi

bacarmam . kinci yol is ür yinin s sin qulaq asmaq idi. Hans ki, ona “bu pulu nec olursa-olsun, tapmal san” deyirdi. Seçim is ayd n idi: O bu yola girmi di v bütün mane ri d f etm k üçün lind n g ni ed kdi.

min gün ax an Ali lhanla görü dü v ona atas n bütün bunlara q ti raz olmad bildirdi:

- n bilirdim ki, atam qar ç xacaq, amma onun qar ç xma m nim fikirl rimi yi k. O, h mi m nim xsi fikirl rim qar ç b. 4 ilimi bu l g lmi

hüquq fakült sind keçirm yim inana bilmir m. Sanki h r i imi onun xatirin görür m. is . M n bu pul problemini dü ündüm v indi s nin köm yin yenid n ehtiyac

duyuram. S n uza 2 ay rzind 5 000 dollar düz ld bil rs n? M n özüm d atamdan gizli haradasa i k ist yir m v dostlar mdan borc edib o biri 5000-i d özüm düz ld m.

- Ali, q bul etm liyik ki, çox riskli bir i girmi ik v atan n mü yy n fikirl rin ikimiz d aç haqq verm liyik. Amma hal-haz rda bu i s nin q r m n d inan ram. 5000 dollara g ldikd is , bilmir m bu q r pulu haradan düz ld m. 2 ay rzind dost-tan dan götürm kl , i kl mümkün pulu toplayaq v ümid edir m 9-10 min düz ld rik – dey lhan cavab verdi.

- Dostlar mdan biri m xeyli müdd t vv l kompüterl ba bir i t klif etmi di. Sabah onun yan na ged m v r h d t klifi qüvv qal rsa evd n tam

rsiz orada i m. Sonda, ümumiyy tl , heç Qanaya getm yimi d evd bildirm m. Gizli ged m. Qoy, atam bir azca da olsa, “o lum haradad r” dey maraqlans n. Yaln z bu halda onun diqq tini üstüm ç bil m. Bütün fikri öz

52

irk tind , öz i rind dir. M niml maraqlananda is bütün suallar universitetim, rsl rim haqq nda olur. K nardan ham ya xo xt, imkanl ail t siri ba lay q,

amma bunu heç ail d adland rmaq olmaz, qald ki xo xt ail ... Ümumiyy tl , o holdinq yarad ld günd n nifr t edir m, sanki h r eyin günahkar kimi atam n i rini görür m.

- Ali, s ni ba a dü ür m, amma atan n yerind olmaq da asan deyil. S n onun hiss etdikl rini, n dü ündüyünü yaln z onun yerind oturanda v öz o lunla o raitd münasib t quranda ba a dü ks n. O, s ni dünyada b lk d ham dan çox ist yir. Amma sad xarakteri bel oldu u üçün münasib tl riniz bir az pisdir. Onun fikirl rin

n q r ç tin olsa da, hörm tl yana . bar sind is s u urlar. allah, gec olmadan bu pulu düz ldib s ni Qanaya yola salar q. ola il mümkün q r çox laq yaratma a çal . B lk onlar da nec mü yy n miqdarda pul düz ld bil rl r.

r halda soru .

- Yax lhan, soru aram. Yax fikirdi. H r halda Ravonda orada i tapa bil r v mü yy n miqdarda köm yi d r. Onlar n kommunikasiya problemi il laq dar

ft c mi 2 d yaza bilirl r. Bundan da maksimum istifad etm çal q. lik ba qa dey yim yoxdur. 5000 dollar nec düz ltm k bar sind dü ün. Bu

aralar mümkün q r çox sifari götür, yax n dostlar nla dan , tezlikl qaytarmaq rti il borc al v s. M n d bütün mümkün dotlar mdan ist m. Amma bilmir m böyük holdinq sahibi Mehmet Mutlunun o lu Ali Mutlunun bu pula h qiq n d ehtiyac duydu una inanacaqlar ya yox?!

r ikisi güldü. Ali fikrini sona yetirib lhanla sa olla v ev getdi.

2000-ci il, May. Kumasi. Qana.

Alinin sonuncu m ktubundan sonra ola v Ravonun sevinci yer -göy s rd . Art q hesab n mövcudlu u d qiq faktlarla t sdiql nmi di. Tez bir zamanda Ali onlar n arxas nca Qanaya g lm yi planla rd . Növb ti günl r rzind bu 2 g nc r

rk zind Alinin maraqland s rl ba m ayd nl q g tirm çal rd lar. Viza i ri il ba Ravon h ft sonlar ndan birind paytaxt Akkraya yola dü dü v bütün viza prosesini detall kild öyr ndi. ndiki v ziyy td qar da duran sas m olan n h min bankda Bentde olmas t sdiql si idi. Bu k nardan barmaq izinin yi ilm sin gör n q r asan görüns d , reall qda ç tin bir v ziyy t idi. Amma

53

onlar hal-haz rda bu bar dü ünmürdül r. Növb ti günl rd ortaya heç gözl nilm n bir problem - s r üçün pul problemi ç xd . Ali yeni m ktubunda onlara bildirdi ki, atas bu mövzuya tam qar r v onun bu q r pulu haz rlamas üçün 2 aya yax n vaxt laz md r. Bel oldu u halda Ravon özünün son bir neç ild toplad v burdan

xd qdan sonra i üçün s rf etm saxlad 500 dollara yax n pul haqq nda olaya dan . Bundan lav o da h min müdd t rzind rd nec i olur-olsun d rsd n sonra i yini bildirdi. O slind gec h ft h rgün olmasa da az 3-4 d gizli i gedirdi, amma onun bu i i bar sind heç olan n da x ri yox idi. Növb ti 1-2 ay rzind onlar h ft 2 d Ali il laq saxlay r, bir-biril rini m lumatland rd lar.

May ay n sonlar idi v m kt blil r yay t tilin ç rd lar. ola v Ravon art q kt bi bitirirdil r v onlar n yaln z son imtahanlar qal rd . M kt b ba land qdan sonra

onlar n kompüterl ünsiyy t qurmaq imkanlar asanla . Çünki, art q h r d d rs vaxt nc ni aç q qoyub, növb ti gün ba lama a ehtiyac qalm rd . Sonuncu d rs günü

Ravon p nc ni aç q qoyduqdan sonra iyunun ilk 2 h ft si boyunca onlar rahat iç ri gir bil rdil r v bu müdd td h min ota a kimins girm k ehtimal çox az idi. H m d onlara bu t hlük li internet laq ri n çoxu iyunun ortalar na kimi laz m ola bil rdi.

min vaxtdan sonra bütün m kt b üzr imtahanlar ba lay rd v v ziyy t ç tinl irdi. ola v Ravonun plan iyunun ortalar na kimi h r eyi h ll edib, imtahanlar verib, daha

sonra paytaxt Akkraya s yah t ad yla pansiondan ç b v Ali il birlikd sveçr getm k idi.

Alinin növb ti emaill rind art q i düz ldiyini v pulu toplama a ba lad bildil r. May n ax na kimi Ali lhanla birlikd 7 000 dollar pul düz ld bilmi dil r. Ravon is 1000 dollar y . Onlar yerd qalan 2000 yax n pulu hans sa bankdan kredit ala bil rdil r. Amma kreditin Alinin ad na olaca halda Mehmet Mutlunun 100% bu

n x r tutaca d qiq idi v bunu Ali ist mirdi. lhan n ad na kreditin götürülm sind is probleml r var idi. Bir neç banka bel bir kreditin götürülm si üçün müraci t etmi dil r, lakin h r bir bank lhan n kredit tarixç sinin inaml olmad bildirmi dil r. Buna s b 3 il vv l onun kredit al b, h bs dü dükd n sonra bankla yaranm probleml ri idi. H bsd olark n evd n ail bu pulu heç cür düz ldib ver bilmirdi v h r d gecikm r yaran rd . Onlar 2 qarda idil r v atalar 5 il yax n idi ki,

hm getmi di. Anas da bir tiki fabrikind i yirdi v dig r o lu - Alinin dostu Cemal il qal rd . Alinin anas il lhan n anas n yax n laq ri var idi, amma bütün bu dövr rzind onlar n etdikl rind n heç bir x rl ri olmam . Bütün bu uzun müdd tli kredit gecikdirm ri v onun n vaxtsa h bsd olmas indiki raitd bel onun kredit almas imkanlar na t sir göst rirdi. Bütün bunlara gör onlar pulu bel tez ba a g bil k yolla ld ed bilm dil r.

54

2000-ci il yun. stanbul. Türkiy .

yunun ilk günl rind Ali v lhan mü yy n tan lardan ald qlar pullar hesab na lav 1000 dollar da düz ltdil r. Art q Ravonun da pulunu hesablamaqla minimum rcl rl i in yoluna qoyula bil yin inan rd lar. lhan da bütün prosesd i tirak etm k

– Qanaya Ali il birlikd gedib oradan da Sürix pulu götürm getm k ist rdi, amma bu xeyli miqdarda art q x rc idi. H m d onun öz ail si var idi v müdd ti bilinm n v ba lar na n rin g yini bilm dikl ri bir s getm k ona yax fikir kimi görünmürdü. Bu q r müdd ti ail sini – 2 ildir ki evl ndiyi h yat yolda v balaca-1 ya h tamam olmam o lunu t k qoyub getm yi heç cür dü ün bilm zdi.

Ali art q may n ortalar ndan ba layaraq uçu biletl rinin al nmas v viza rini h ll etmi di. O, ilk önc stanbul- Franfurt Maynts reysi il Frankfurta,

oradan is Qanaya, paytaxt Akkraya uçacaqd . Akkradan is Kumasiy qatarla daha ucuz getm yi planla rd . lk 2 bileti art q alm , Kumasiy ged k qatar n biletini oradan alma dü ünürdü.

yunun 5-d Ali evd n valideynl rin heç bir söz dem n d rs ad il ç xd . vv lc n çantas qoydu u lhan n i yerin g ldi v lhan onu bu ba na n r

yini bilm diyi ç tin s yola sald . Dün n gec olaya gönd rdiyi ax nc ktubunda bütün s ri bar sind m lumat yazm . Ravon da ona vv lc n

Kumasiy g n qatar n Akkradan n vaxt ç xmas bar bildirmi di. Ravon Alini Kumasi miryolu Va zal nda qar layacaqd v h r eyin qaydas nda ged yi halda ola v Ali

yunun 8-i vv ld n dan lm mehmanxanada art q bir-birl rini görm li idil r.

55

X F sil

2000-ci il. Kumas . Qana.

Ali Frankfurt-Akkra yolu boyunca t yyar qar da onu n rin gözl diyini, ana-atas n ax am onun ev heç bir x r verm n g lm diyini gördükd nec pis olacaqlar dü ünürdü. Amma atas n ona qar soyuqlu unun qar nda bu

tin sanki b ra t qazand rd .

yyar Akkra Hava Liman na en nd yunun 8-i s r saat 8 idi. Tam Avropa mühitind n ç xmaq v Afrika mühitin dü k Aliy el liman n v ziyy tind n ayd n oldu. Akkran n, ümumilikd , Qanan n hava yollar il beyn lxalq s rni in da malar z if inki af etmi di. Yaln z 2004-cü ild n ba layaraq beyn lxalq s viyy li liman tikilm ba lad v 2007-c ild Kotoka Beyn lxalq Hava Liman istifad verildi.

Ali t yyar n enib terminala daxil olanda traf ndak bu q r qarad rili insanlar n hat sind M rm Universitetind oxuyan bir neç z nci t nin özl rini o

r a d rilinin içind nec hiss etm rini indi anlay rd . Sad o indi ks mövqed idi. Terminaldan ç qar nda dayanan taksil rd n birin oturdu v sürücüy ingilisc Akkra D miryolu Va zal na sürm sini bildirdi. Saat 9-da Kumasiy ged n qatar Akkran

rk ed kdi. Yolüstü bir neç rd dayanmaqla qatar 8 saata Kumasiy çat rd .

Ali d miryolu va zal na çatanda saat 9-a qal rd v bilet al b öz qatar na oturdu. Qatar n h yerind n t rp nm sin kimi orada keçirdiyi d qiq r ona bitm n zülm kimi görünürdü. traf ndak insanlar n ona bax lar , vaqondan g n bir neç bir-birin qar , pis qoxular, insanlar n s s-küyü, ortada o t f-bu t rahat h t ed n toyuq-cüc , vaqonun h s r saat 9 olmas na baxmayaraq d tli isti olmas , havaland rma sisteminin ümumiyy tl olmamas v sonda yan nda oturmu 2 u n onun çantas na, paltarlar na tez-tez toxunmalar onun bütün bl rin t sir edirdi. O, bu qatarda h 8 saat yol ged kdi. st r-ist z içind bu cür mühit g ldiyin gör pe manç q hissl ri ba qald rd . Amma art q gec idi. Növb ti 1 saat rzind bu raiti dü ünm k üçün n is ba qatacaq bir ey axtar rd . Sonda bir ey tapa bildi. Vaqon-vaqon g zib q zet satan g nc o landan bir q zet al b h yat nda ilk d olaraq

zet oxuma a ba lad . Q zetd ona normal raitd maraql g bil k heç bir yaz

56

yox idi, amma bu, indiki v ziyy td özünü el apar rd ki, sanki Qanan n daxili siyas tind ba ver nl r v bu kimi dig r mövzular onun daima diqq t m rk zind olmu dur. 2 saatdan sonra o art q bütün q zeti oxuyub qurtarm . Yen d hal pisl irdi. Hava saatlar keçdikc günortaya do ru d tli q rd . Qana Ekvatorial hava qur nda yerl irdi v hava burada h m rütub tli, h m d isti olurdu. Mülayim hava qur ndan g n v h yat boyu bel isti görm n bir türk üçün bu cür havaya uy unla maq asan deyildi. Yol üçün götürdüyü suyu art q çoxdan içib qurtarm . Balaca q n vaqonlar g zib satd t rkibi bilinm n suyu içm kd ns susuzluqdan ölm yi üstün tuturdu. Alinin q zmar vaqonun p nc rind n heç olmasa birini açmaq

hdl ri d bo a ç xd . M cbur yerind sakit oturub traf nda olub-bit nl bax rd . Ondan f rqli olaraq qatarda olan dig r s rni inl r bu cür mühiti normal q bul edirmi r kimi davran rd lar. H min insanlar n bu rait çoxdan öyr ri göz önünd idi. Onlar ki Avropan n komfort sür t qatarlar n n oldu unu bilmirdil r.

Günorta saat 3- yax n qatarda Ali yeni bir probleml üzl di. Acl q. traf ndak r k s çantas ndan n is ç xar b yem ba lad . Ali yol üçün götürdüyü kök rini

art q s r yemi di. Qar nda oturan ya bir arvad bu xaricinin trafdak lar n yem k yem sin nec baxd görüb öz yem yind n bir az ay rd v balaca qabda ona t f uzatd . Amma Aliy yem yin dad yoxlamaq riski bir t qals n, qoxusu bel pis

lirdi. O, çox sa ol deyib qab geri uzatd . Balaca okolad satan q z vaqona daxil olanda ça b 2 okolad ald v heç vaxt n keçib-keçm sini yoxlamam tez-tez yedi. 2-

ci okolad n sonuna çatanda özünü bir az pis hiss etdi. Aya a durub dig r vaqonlara keçm ba lad . n sonuncu vaqona kimi g ldi v özünü sanki burada rahat hiss el di. Vaqonun arxa t fi dem k olar tam aç q idi v bura sas n siqaret ç km k üçün

lirdil r. Heç bir oturaca olmayan bu vaqonda 3 g nc o lan bir t fd siqaret ç - söhb t edirdi. Dig r t fd is biraz ya bir z nci vaqonun aç q hiss sind n

siqareti xüsusi bir zövq al rm kimi asta-asta ç kir v eyni zamanda da t bi göz qoyurdu. Ali bu siqaret ç kil n vaqona daxil olduqda bir anl q ist r-ist z bütün

rl r tam a geyimli bu türk yön ldi. Lakin daha sonra g ncl r söhb tinl rin davam etdil r. Ali vaqonun aç q hiss sin yax nla b sanki bu günün böyük bir k fi kimi

miz havan için ç km v qatar n h tind n yaranan z if mehd n h zz alma a ba lad . Yan nda dayanm z nci ki i onun h tl rin göz qoyurdu. Ki i sanki Ali il söhb t etm b han axtar rm kimi ona siqaret t klif etdi. Amma o çox sa ol deyib

km diyini bildirdi. Z nci mara saxlaya bilm yib içind n keç n suallar Aliy ünvanlad :

- Cavan o lan, yerli olmad v b lk d Qanada ilk d oldu unuzu rahat söyl bil m. Bilm k olar hans ölk n g lirsiniz ?

Ali sanki bu sual gözl yirmi kimi ki inin üzün baxd v cavab verdi :

57

- n türk m v düz güman etdiniz ki, bu Qanaya ilk s rimdir. çinizd n keç n növb ti sual çox güman ki, “niy buradayam” sual r. M n s yah t etm yi sevir m v

aql qdan ail ml birlikd dünyan n, xüsus n d , Avropan n bir çox ölk rind olmu am. Amma Misiri n almasaq, dem k olar, qara qit ilk s rimdir.

qs dim sad g zm k v yerli xalqlar n m niyy tini öyr nm kdir. Buraya g rk n ilk olaraq Akkran xeyli g zdim (halbuki Akkrada yaln z hava liman nda v d miryolu va zal nda olmu du). Göz l rdi. Daha sonra dü ündüm ki, ölk nin ikinci n böyük

rin d s yah t m nc , maraql olar. Ümid edir m dü ündüyüm kimi d olar.

- cavan o lan, Kumasi h qiq n d çox göz l rdir. Bu Qanada “Ba lar ri” deyirl r. r tam ya ll qlar içind dir. M rk zi küç ri d çox s liq li sal b. M n bu qatarda Kumasiy ged n çox turist görmü m, amma ilk d dir ki,

nin kimi t k, bu q r g nc v milliy tc türk olan bir bi turist görür m. S ümumilikd Qanaya s rinl ba yaln z bir m sl t verm k ist rdim: Çantan v pullar ndan ehtiyatl ol. Bunu xüsusi vur ulay ramsa, dem li bel hallar burada çox olur,- dey deyir m. G nc u aqlar xüsusi o urluq plan haz rlay b turistl rin çantalar

urlama a çal rlar. Bu planlar a lag lm z d göz l al r. n diqq tli insanlar da öz qiym tli yalar v s. burada o urlada bil r. Ehtiyatl ol. – dey ki i m sl t verdi.

Ali, sanki ki id n bu m sl ti d gözl yirmi kimi özünd nraz kild ba alad . O, ki i il ümumilikd Qana v Türkiy haqq nda xeyli müdd t söhb t etdi.

Bel bir söhb t onun bu qatarda vaxt keçirm si üçün la vasit oldu.

Saat 17:15–d qatar Kumasi D miryolu Va zal na daxil oldu. vv lc n dan ld kimi Ravon onu orada qar lay b mehmanxanaya aparmal idi. ola is birba a otel g kdi. Bu qatardan dü düyü an özünü sanki sirlikd n qurtulmu kimi hiss etdi. Va zalda ham o t f – bu t gedirdi. Bu q r qarad rili halinin içind ba dan-aya a kimi a geyinmi türk ham n diqq tini c lb edirdi. Ali Ravona tam a geyimd olaca vv lc n bildirmi di. li 1-2 add m atd qdan sonra uzaqdan ona kimins l etdiyini gördü. H min l ed n g nc z nci o lan ona t f g lirdi. O lan Alinin yan na çat b lini ona uzatd :

- Salam, m n Ravonam, olan n dostu. S n d xilaskar z Ali olmal san. S hv etmir m ki?

- Salam Ravon. Xilaskar?! Maraql - dey cavab verdi v güldü, Ravon da ona qo uldu.

Alinin belind ki çantas ndan ba qa heç bir yükü yox idi. Ravon h tta bel çantas na da olsa köm k etm k ist yini bildirdi, amma Ali t kkür edib q bul etm di.

58

Onlar va zal n ç na do ru getdil r. Ravon Aliy olan n onlar ged kl ri mehmanxanan n qar nda gözl yini bildirdi. Va zal n önünd n taksi tutub otel yolland lar. Taksi otelin qar nda dayananda Ali biraz ir lid , otel binas n qar nda dayanan bir q n onlara t f böyük maraqla baxd gördü. Bu f rqli q z idi... Ali Qanaya g rk n bel bir qeyri-adi göz llikd q zla rastla aca a na bel g tirmirdi.

n boyu 1.70 -1.75 aras olard . Mavi gözl r, c lbedici dodaqlar, buruq saçlar, üz cizgil rinin z rif düzülü ü, b n fiquras , mulat d ri... Bir sözl , afrikal bir q n sahib ola bil yi bütün göz llik prinsipl ri bu q zda c ml nmi di. Q z, bir az h canl görünürdü, amma üzünd ki t ssüml bunu gizl tm çal rd . Onun qar nda taksid n dü n v dostu Ravonun mü ayi ti il ona t f g n a d rili o lan is ondan

xmin n boyca 10 sm hündür, uzun saçl v saçlar arxaya daram , 3 günlük yol ldiyini aç q s rgil n üzü azca saqqall , atletik b n stilin malik v tam a geyinmi ,

yara ql say la bil k bir o lan idi. Bu insanlar art q iki ay yar m idi ki virtual olaraq laq saxlay rd lar v bir-birl ri haqq nda dem k olar h r eyi bilirdil r. Amma real yatdak bu ilk görü ri h r ikisi üçün sanki ilk d dan acaqlar kimi görünürdü.

Onlar olan n yan na çatd qda Ravon onlar bir-birin t qdim etdi:

- Ali, bu da bizim göz l ola Klefar v ya Bentde Endoh. ola bu is çoxdan gözl diyimiz Ali Mutludur, tan olun.

Ali olan n lini astaca s xaraq sonunda real h yatda da tan olduqlar üçün ad oldu unu bildirdi. Eyni m mnuniyy ti ola da ona bildirdi. Daha sonra onlar mehmanxanaya daxil olub Ali üçün otaq sifari etdil r. Otel gir kd as lm bir tabloya gör 4 ulduzlu bir otel idi, lakin Ali bura 2 ulduz verm bel ç tinlik ç kirdi. Amma bunun bel olmas özü Ravona bildirmi di ki, pul mümkün q r az ç xs n. Qeydiyyatdan sonra onlar sifari verdikl ri nömr qalxd lar. Otel 2 m rt li idi v

rin m rk zi küç rind n birind yerl irdi. Saat 7 olard v bu 3 g nc otaqda art q n söhb tl rin içind idil r. Yenid n ilk trafl tan qdan sonra Ravon Aliy bu rl ba bir çox m lumatlar verdi v o cüml n yem kl rini harada daha

keyfiyy tli yey bil yi, ehtiyaclar üçün laz m ola bil k ma azalar n harada oldu unu el otelin p nc sind n göst rdi. Daha sonra sveçr s r bar sind dan ma a ba lad lar. Ravon özü v ola üçün art q xarici passport probleml rini h ll etdiyini bildirdi. Sabah s r is Ali Akkraya Turizm agentlikl rind n birin z ng edib n ucuz ba a g bil k s yah t biletl ri il maraqlanmal , daha sonra is s firlikd n viza il ba

lumat almal idi. yunun 16-s Ravon v olan n sonuncu imtahan idi. Uçu u onlar r eyin qaydas nda ged yi t qdird ay n 20-25-i aras na planla rd lar. Daha sonra

ax am saat s kkiz yax n bir yerd mehmanxanadan ç b yax nl qdak kafel rd n birind am etm getdil r.

59

Kafed olark n trafdak insanlar n Aliy bax lar onda bel bir fikir formala rd ki, irqçilik heç d t kc çoxlu a insanlar n t k bir qara d riliy t rs-t rs baxmas deyil. Lakin Ali bütün bunlara – insanlar n ona q rib bax lar na, sad acl yat rtmaq üçün yediyi t rkibi bilinm n yem kl , “4 ulduzlu oteld ” b rbad

raitd olan çarpay na növb ti bir neç günd tam öyr kdi.

Növb ti gün Ali yuxudan oyananda özünü ba qa bir yuxunun içind ki kimi hiss etdi. O Qanada – Q rbi Afrika ölk rind n birind yuxudan oyand d rk etm çal rd . Ba biraz a rd . Çarpay n yan nda yerd 3-4 piv si var idi. S r saat 10 olard . Yerind n qalx b paltarlar geyindi. A na g n ilk i ev - Türkiy anas na

ng edib h r eyin qaydas nda oldu unu bildirm k oldu. A dü üb, i çil rd n beyn lxalq dan qlar haradan nec gerç kl dir bil yi bar sind soru du v

çil rd n biri ona köm k etdi. Telefonu götürüb öz ölk sin - evl rin z ng vurdu.

Telefonu adi “alo” dem sind n bel aç q-ayd n çox narahat oldu u bilin n bir qad n götürdü. O Alinin anas idi:

- Alo , alo ?

- Ana, m m, Ali. Bilir m çox nigaran qoydum s ni, amma sual verm n sad qulaq as: M n hal-haz rda Qanada, Q rbi Afrika ölk rind n birind m. M niml ba narahat olma a heç bir s b yoxdu. Bura g li imin s bini atam bilir. S dem dim, çünki bilirdim ki, mövzuya atamdan f rqli münasib t b sl ks n. Uza 2

ft n sonra Sürix ged m. Oradan is n geci 2 h ft Türkiy qay daram. Bütün bu h tl rimin s bini atamdan soru , ona dan am. Bu q r, daha çox dan a bilm m, özün yax bax, m gör nigaran qalma. H lik...

- Ali, o lum – dey anas n is dem k ist yirdi ki, laq k sildi. Ana o lunun dedikl rind n heç n ba a dü mi kimi yerind donub qalm . Onun birc o lu olan Ali indi Afrika ölk rind n birind idi. H 2 h ft orada qalacaqd ... Daha sonra Sürix

daha 2 h ft ...

lunun Afrikaya getm s bini ana yaln z ax am h yat yolda Mehmet Mutlu il dan an zaman anlad . Mehmet öz o lunu durmadan “axmaq”, “a ls z” adland rd , lakin içind o lunun bu cür c sar tli add na v riskli add na heyran qalm : Ax , o bu q r pulu haradan tapa bilmi di?! Anas is o lunun ba na n rin g bil yin gör çox narahat idi. Özünd n as olmayaraq yaranan göz ya lar bir-birini z edirdi.

Ali h min gün rzind Akkra il bir neç telefon ba lant yaratd . Bütün s r rini d qiql dirdi v m lum oldu ki, 3 gün sonra yenid n Akkraya qay tmaq t b

olunur v ola il Ravonun da onunla getm si vacibdir. 3 gün sonra Akkrada Turizm

60

Agentliyind n biletl ri almal idil r v daha sonra turist vizas üçün s firliy müraci t olunacaqd . Turist vizalar sas n 10 - 12 gün rzind verilirdi v Cenevr uçan

yyar Akkradan iyunun 26-s ç xacaqd (birba a Sürix reys tapa bilm mi di).

Günorta ola v Ravon Alinin yan na g ldil r. Ali bütün yeni m lumatlar onlara bildirdi v 3 gün sonra bir yerd Akkraya getm yin labüd oldu unu dedi. U aqlar q rara ald lar ki, h mi ki variantla – Akkran g zm getm k h si il paytaxta ged kl rini pansion r hb rliyin bildirsinl r. Bütün m lumatlar Ali onlarla bölü dükd n sonra ola Aliy birlikd Kumasini g zm yi t klif etdi v onlar birlikd

rin görm li yerl rini g zm getdil r.

Dem k olar eyni ya kateqoriyas ndan (Ali onlar n h r ikisind n 2 ya böyük idi) olan bu 3 g nc ax ama kimi Kumasi küç rind g zdil r. rd dem k olar ks r

ncl r bu türkün Avropa geyim stilini bir az q rib , bir az da h d apar bax larla süzürdül r. Amma baxanlar n aras nda 3-4 z nci o lan da var idi ki, onlar bu 2 qara

rilinin v bir türk g ncin bir yerd rd dolanmas na ba qa cür bax rd lar. Onlar n 4-ünü d Ravon yax tan rd v bunlardan biri yek r Fenuku idi. O, pansionu keç n il ya na gör t rk etmi di. Fenukunun art q bütün günü onlar izl si Ravonu günün sonunda çox narahat etdi v buna da s b var idi...

61

XI F sil

1997-ci il. Kumasi. Qana.

Ax am saat 10 idi v Fenuku pansion ç nda Ravonu gözl yirdi. vv lc n dan ld kimi bugün onu yeni i yerin aparacaqd . Ravon heç kim heç bir söz dem n yataqxanadan ç xd v pansionun ç na g ldi. Onlar bir yerd ayaqla r

rk zin yolland lar. Küç rd n birind Fenuku trafa göz g zdirib döng ki s q-salxaq qap dan zirz miy daxil oldu v Ravon da onu izl di. ri qaranl q idi, amma divar n arxa t find n s sl r g lirdi. Fenuku Zirz mid t xmin n 6-7 metr ir lil yib daha bir qap açd v Ravonla iç ri daxil oldular. Böyük zalda çoxlu h mya dlar v ya adamlar var idi. U aqlar d st -d st y b poker oynay rd lar. Ya ki il r is birk narda n yins q n mübariz sini apar rd lar. Fenuku ki il yax nla b salam verdi

onlardan birin müraci t ed k Ravonu t qdim etdi:

- nab Kobena, siz haqq nda dan m o lan bax budur. Ad Ravondur v biziml birlikd i k ist yir.

Kobena Ravonu ba dan-aya a süzdü v aya a qalx b bu 2 o lanla birlikd dig r ota a keçdi. U aqlar n h r ikisin yer göst rib oturmalar bildirdi v Ravonla söhb t etm ba lad :

- Ravon, xarici görünü ünd n çox f al v ksev r birisin ox ay rsan. Biz d el bel si laz md r. De görüm indiy kimi haradasa i mis n?

Ravon bura g kimi el dü ünürdü ki, Fenuku art q onun haqq nda h r eyi ba na dan b v burada ona yaln z mebel v ya a ac emal il ba bir i t klif ed kl r. Amma bu d qiq kimi h r ey f rqli görünürdü. Ravon öz i yeri bar sind

sa m lumat verdi v bu sah onun kifay t q r t crüb si oldu unu bildirdi. Fenuku Ravonun i karyeras bar bütün dan qlar na qulaq asd qdan sonra sakit-sakit sözün davam etdi:

- Ravon, buradak i in bu cür a ac emal istehsal il ba olmayacaq. Bu i s nin üçün daha rahat, daha g lirli v daha perspektivli olacaq. H m d buraya h r gün

lm k m cburiyy tind d deyils n. Yaln z biz s uy un i olduqda x r ver yik s n g lib biz köm k ed ks n. Avans olaraq bu 700 000 sedini (Sedi – Qanan n pul

vahidi, 700 000 sedi t xmin n 50 dollar edir) al, ehtiyac n olar. Amma bizim aram zda sas bir sirr h mi qalmal r. Bu i yerin haqq nda heç kim x r verm lis n. N

62

vaxt ist n, g l burada u aqlarla poker oyna, yl n v s. bar sind is m n s Fenuku vasit sil x r ver m.

Ravon t ccüb içind az önc ona verilmi lind ki pullara bax rd . Bu nec olurdu ki, heç i ba lamam ba qa i yerl rind b lk 1 aya qazanaca pulu ona müdiri el ilk günd verirdi?! Gözünü pullardan ç kdikd Kobenaya t kkür etdi v h r zaman i ba lama a haz r oldu unu bildirdi. Kobena m mnunlu unu bildirib bayaqk ki il rin yan na qay td . Fenuku is Ravonu u aqlar n yan na g tirib onlarla tan etdi. Ravon ilk iç ri gir nd u aqlara ümumi n r salm v dü ünmü dü ki, ham onun ya nda olan u aqlard r. Amma bu d u aqlara diqq tl baxd qda aralar nda h r ya da 13-14 ya ndan tutmu 25-26 ya na kimi g nc u aqlar n oldu unu gördü. Ax aralar nda bu q r ya f rqi olan o lanlar bir yerd n i il m ul ola bil rdil r?! Bütün bu suallar ona içind mü yy n narahatl q yarad rd . Bir müdd t orada u aqlar n aras nda olub onlar n poker oynamas na baxd . Daha sonra u aqlarla sa olla b pansiona qay td . Bugünkü olanlardan heç n ba açmam . Müdiri Kobenaya verdiyi sözü xat rlay b, i bar sind heç kim heç n dem di.

O günd n ba layaraq h ft 2-3 d pansionda ham dan x rsiz h min yer lir, u aqlar v ba lar il görü ürdü. Bir neç d g ldikd n sonra art q i in n yerd

oldu unu anlad . 3-4 h ft sonra fikirl rind ç xard n tic o oldu ki, Kobena bütün buradak u aqlardan müxt lif tipli x rda illeqal i rin görülm sind istifad edir. Bu

aqlar n b zil ri marixuana v kakain sat il , b zil ri bu m hsullar n kiml çatd lmas il , b zil ri is h tta cn bi turistl rd n o urluq edilm si il m ul olurdular. Ravon bel bir mühitin için dü düyünü anlad qda art q çox gec idi. Onun 1 ay sonra buran t rk etm k ist yin Kobena çox böyük t hdidl rl cavab vermi di. Ravon tam olaraq oradan ç xa bilmirdi, amma daha bu u aqlar n aras na çox az-az hallarda, yaln z m cbur oldu u hallarda g lirdi. Kobena onu qism n raz salmaq üçün ona o urluqla ba heç bir i verm yin dair söz vermi di. O yaln z gizli narkotik

hsullar n mü yy n ünvanlara çatd lmas il ba i r götürürdü. Bütün bu aliyy tini o neç ill r ham dan, h tta n yax n dostu oladan bel gizl tm yi

bacarm . O n vaxtsa bu sirri aç b olaya bildirm k ist yirdi, amma bundan çox qorxurdu. Fenuku onlar n yax n laq ri bar Kobenaya art q kifay t q r m lumat çatd rm . Kobena bu m lumatlardan h r d Ravonu qorxutmaq üçün istifad edirdi. O bütün bunlardan boyun qaç raca , bütün bu i ri kim , k nar adama dan aca halda olaya n rins olmas ndan sorumlu olmad h r d kinay li kild gül k bildirirdi. Ravona bu, çox pis t sir edirdi v ona gör d dü ünürdü ki, susmaqdan ba qa çar si yoxdur. Ravonun onlarla i diyi 3 ild n çox müdd td bu i i bar sind traf ndak adamlardan heç kimin x ri olmad .

63

09.06.2000. Kumasi. Qana

Ravon bütün gün rzind ri Ali v ola il birlikd g rk n Fenukunun onlar izl sind n art q min idi ki, bu gün gec Kobena onu yan na ça racaq v bel d oldu.

Ax am Fenuku Ravona bu gün Kobenan n yan na g lm li oldu unu bildirdi. Ravon vv lc n bilirdi ki, bu gün ba ondan bu türkün bura n s gör

lm sini v onlar n 3-ünün bir yerd n i m ul oldu unu soru acaq. Ona gör d vv lc n bu suallara cavab olaraq özünd n n is uydurmu du.

Ax am saat 10-a yax n Ravon zirz miy daxil olub, qap açd v iç ri girdi. Yen h r gün ax am oldu u kimi s s-küy dolu zalda qrup klind h bir q raqda içki iç -

iç poker oynay rd . Bu u aqlar n çoxu el burada qal rd . O u aqlarla salamla b Kobenaya t f getdi. Fenuku Kobenan n yan nda dayanm v sanki s r olanlar bar sind h indi m lumat çatd rd . Onlara çat b salam verdi. Kobena Fenuku v Ravon il birlikd buraya g ldiyi ilk günd oldu u kimi yandak ota a keçdil r. Kobena qap ba lad . U aqlar oturdu v Kobena da Ravonla üzb üz kresloda yl di. Üzünü Ravona tutdu, gözünün için bax b sual verm n sanki Ravonun ona n sual ünvanlayaca güman etm sini gözl yirdi. Ravon onun dan madan dem k ist dikl rini çox göz l ba a dü mü dü. Odur ki, t ddüd etm n söz ba lad :

- Dün n ax am ri g zirdim, bu türk m yax nla b rd yax bir mehmanxana ünvan soru du v mümkündürs onu ora aparma ist di. M n d bekar idim v raz la m. Yol boyu söhb t etdik v onun Türkiy n s yah t üçün Qanaya g zm g ldiyini öyr ndim. Qanadan vv l Toqonu, Fil Di i Sahilini g zib v bu

d g lm zd n önc Akkrada 2 h ft yax n qal b. Dün n xeyli söhb t etdikd n sonra sabah yen g lib onu oteld n götürm yimi ist di. st yirdi ki, ona rin bütün

zm li yerl rini göst rim. M n d s r olaya t klif etdim ki, r ist yirs o da biz qo ulsun v o da raz la . Bu q r.

Kobena sanki n is bilirmi kimi üzünd heç bir emosiya göst rm n Ravona sonacan qulaq asd . Ravon sözünü bitir nd o ümumi zalda olan u aqlardan birinin ad

raraq – Mensah, tez bura g l – dedi. Mensah adl Ravonla h mya d olan g nc lan ota a daxil oldu v Kobena ona sakit kild bir sual verdi :

- Ravonu tan rsan?

- lb tt ser – dey Mensah cavab verdi.

64

- Dün n ax am harada görmüs n onu? D qiq de!

Mensah Ravonun üzün bax b cavab verdi:

- m Akkraya x st babam n yan na x st xanaya getmi di v dün n oradan qay rd . M n d onu va zalda qar lamal yd m. Saat 17:15-d Akkradan g n qatar Kumasi D miryolu va zal na çatd . Evd n bir az gec ç xm m v m n ora çatanda art q qatardan s rni inl r dü ürdü. Ba dan-aya a a geyimli bir cn bi d g nl r aras nda idi. Qatardan dü üb trafa baxd . H min an ham n diqq ti dem k olar onda idi. Bu vaxt ondan bir q r aral dayanm v ona l ed n bir o lan n üzü tan g ldi. Bu Ravon idi. O h min xariciy yax nla b salamla , mehriban söhb t etm ba lad lar v onlar bir yerd stansiyan t rk etdil r. M nim gördükl rim bunlar idi. Ba qa n is laz md r, ser?

- Yox, bu q r yet r, ged bil rs n – deyib, Kobena u n otaqdan ç xmas gözl di.

Bax bunu Ravon heç gözl mirdi. ndi o, Kobenan n üzün baxa bilmirdi. Kobena is bir neç saniy susqunluqdan sonra bayaq verm diyi sual sanki indiy saxlay bm kimi soru du:

- Türkün burada n i i var?? Bu n i rdir m demirs n?? Cavab ver!

Bu sözl r art q ba qa tonla deyilmi di. Ravon n ed yini bilmirdi. Sad susmaq ona n ideal yol kimi görünürdü.

Kobena bu sual 3-cü d ver nd Ravon art q üzün d ymi sill z rb rind n qan içind yerd idi. Amma yen d susurdu. Kobenan n s br kasas art q dolmu du. O

raraq dig r otaqdan 3 n yek r u aqlar da ota a ça rd . Ravonu qald b bir stula ba lad lar. Ard -ard nca Fenuku daxil bu dördlük Ravona h r veril n suala susqunluqla cavab verdikc növb il yumruq z rb ri endirm ba lad lar. Daha 3-4

rb n sonra Ravonun üzü tan nmaz halda idi. Kobena “dayan n” dedi v o biri ota a keçdi. Qay danda lind k lb tinl q bli kild Ravonun üstün g ldi v hirsl “h r susdu unda 1 di ini ç xaracam, indi özün bil” - dedi. Fenuku ravonun a çox kobud bir kild açd v b rk-b rk saxlad . Dig r u aqlardan biri onun ba b rk tutmu du ki,

t ed bilm sin. Kobena sual t krar etdi, amma Ravon soyuqqanl kild yen susurdu. Bu ba n q bini son h dd çatd rd v o, k lb tinl Ravonun ön di rind n birini çox ç tinlikl yerind n ç xard . Qan bütün al mi bürüdü. Ravon art q dözmürdü, a dan v hirsind n yaranan göz ya lar üzünd qana qar . Art q

si sirdi. Amma Kobena v dig rl ri r hm anlay ndan çox uzaq adamlar idi. O, sual yenid n t krar etdi, amma bu d Ravonun müqavim t göst rm gücü

65

qalmam . O, s si q la-q la “dayan n, dan aca am” dedi. Fenuku dig r ota a keçib lind ya ski parças il geri döndü. O, Ravonun üzünü çox kobudcas na sildi. ndi

Ravon h yat nda ona n utancverici görün n h tini ed kdi. O, ola il ba bütün hadis ri v xüsus n d bank hesab bar olanlar aç b onlara dan . Alinin bu hesab n mövcudlu unu Türkiy ki xaker dostu vasit sil yoxlad v h r eyin do ru oldu unu bildirdi. Onlar n 16 gün sonra sveçr ged kl ri v hesabdan pulu götür kl rini tam dolay yla dan . O, dan qca qar ndak lara olan nifr tind n v özünün z ifliyin olan hirsind n h çq ra-h çq ra a lay rd . Kobena bütün prosesi ba a dü dükd n sonra u aqlara Ravonun ll rini açmas bildirdi. ll ri aç ld qdan sonra Ravon yerind n gücl qalxd v qan içind çöl do ru add mlama a ba lad . H min gec o pansiona g lm di.

yunun 10-u idi. Ravonun dediyin gör o bugün Alinin yan na tez g kdi, amma art q günorta saat 12 olmas na baxmayaraq, Ravon ortal qda yox idi. Ali s r yem yini h d yem mi di. O, t k ç xma v gedib kafel rd n birind nahar etm yi q rara al r. H mi ki kimi çantas belin tax b, a dü ür. Kumasinin m rk zi hiss rind 1-2 küç g zdikd n sonra bir kafe xarici görünü ün gör xo una g lir v iç ri girib masalardan birind yl ir. Kafed heç kim yox idi. H tta ofisiant da iç ri qap dan yem kxanaya Alinin g lm sind n 3 d qiq sonra daxil oldu v onun masas na yax nla . Menyuda Avropa yem kl rinin olmas Alini sevindirdi v o özün pizza il içki sifari verdi. Ofisiant sifari i al b yen d h min qap dan iç ri getdi. Ali rahatlamaq xatirin çantas ç xar b yan na qoymu du. Masalar n aras nda arak sm r var idi v onlar çox s x yerl dirilmi di. Kafenin qar t fi is tam nd idi v h m iç rid n,

m d çöld n qar t f görünürdü. Kafed tam sakitlik idi. Bir neç d qiq n sonra Alinin gözü çöl t fd n qap n a nda dayanan bir balaca o lan u na sata . Onun olsa-olsa 10 ya olard . O, sanki uzaqda dayanm kim kafenin iç risini i ar ed k “onu ça m, onu ça m?” -dey q raraq sual verirdi. Ali içind bel q na

lmi di ki, çöld kims onu gözl yir. Amma yerind n h ki t rp nm di. U aq qap dan iç ri girib düz Alinin oturdu u masaya yax nla :

- nab, bir q z sizi bu küç nin qar küç il k si sind ki döng gözl yir. ni gönd rdi ki, sizi ça m – deyib, u aq kafenin qap n önün ç xd .

Aliy bu hal q rib görünürdü: Niy ax kims u gönd rir ki, onu küç ça rs n, amma özü kafey g lmir?! Bütün Qanada onu ça ra bil k a na g n t k isim ola idi. Dü ündü ki, y qin buna n s b var. Kafed heç kimin olmamas ndan rahat olub çantas bir d qiq lik çöl ç xmaq üçün götürm yi q rara ald . O, olan da iç ri d t edib bir yerd nahar etm yi dü ünürdü. U aq da onun gözünün önünd idi. Kafed n ç b sa t do ru, döng t f g ldi. T xmin n 25-30 metrd n sonra 2 küç nin k si si idi v u n dediyin gör q z orada onu gözl yirdi. Alinin h min

66

yön ldiyini gör n u aq “h , ordad r” deyib yolu keçdi v Alid n uzaqla b sola f getdi. Ali art q öz çantas il ba narahat olma a ba lam . Tez özünü h min

yer çatd rd . Orada heç kim yox idi. Dönüb geri baxd qda t xmin n 20-25 ya nda bir lan n kafed n ç b sür tl qaçd gördü. Ali pulun çantadan o urland dü ünüb ld o lan n ard nca qaçd . Uzun müdd t qaçd qdan sonra o lan özü t slim oldu. Lakin

onun üz rind heç bir pul tapmad . N üçün qaçd sual verdikd is ba a dü mürmü kimi yerli dill rd n birind n is deyirdi. Ali onun heç n

urlamamas ndan min olub tez geriy kafey qay td . Çanta yerind idi, amma onu art q kims açm v içini axtarm ... O, çox h canlanm bir kild lini çantan n lap d rinliyin apard . Bu gün kimi olan 1300 dollara yax n x rci ç xmaqla yerd qalan 6700 dollar çantan n n alt hiss sin yerl dirmi di. Pullar orada yox idi. Ali bir anl q yerind donub qald , amma tezlikl özünü al b çantan ba lad v c ld çöl ç xd . Art q gec idi. N balaca o lan, n d Alinin qaçmaqla diqq tini özün ç kmi g nc

lan ortal qda yox idi. Balaca z nci o lan Ali dig r g ncin arxas nca qaçan zaman çantada axtar aparmaq üçün vaxt qazanm v pullar götürüb aradan ç xm .

vv lc n haz rlanm bir qanal o urluq plan ... Ali d tli t ssüf içind idi. ndi o, burada n ed kdi?! Türkiy qay tma a yol pulu bir t , h tta otel ver yi pulu bel yox idi. Kumasiy g rk n qatarda ki inin ona bu rd olan o urluqlar bar sind dan qlar yad na dü dü. Ki i h qiq n d , h r eyi real dan rd v Ali art q bel usta o urluqlar n ahidl rind n, h tta qurbanlar ndan biri idi. Ani bir zaman

siyind pulun nec o urlan lmas na inana bilmirdi. 3 d qiq yax n müdd tlik çantadan uzaqla ma onlar n planlar n ba tutmas na z min yaratm . Bu u aqlar Kobenan n qrupla mas ndan deyildi. Bu rd 10-larla Kobenakimil r v qrupla malar var idi...

Ali n ed yini bilmirdi, cibind c mi 17 dollar pul var idi. Çox t ssüf içind qar na qoyulan pizzan heç bir h zz almadan yedi v oradan ç b mehmanxanaya qay td .

ola Ravonun gec yataqxanaya qay tmamas bildikd dü ündü ki, b lk o, Ali il birlikd oteld qal b. Odur ki, günorta Alinin qald otel g ldi. Ota a daxil olanda

m Ravonu görm di, h m d Alini çox üzgün oldu unu hiss etdi. A na g n ilk ey Ravona n olmas idi v c ld Aliy suallar ya rma a ba lad :

- Ali, Ravona n is olub?? Hardad r o? Dün n gec o, pansiona g lm yib! Ilk dir ki, heç kim vv lc n bildirm n geri dönmürdü!

Ali sanki deyil nl ri e itmirmi kimi bir müdd t susdu v daha sonra t ssüf hissi il söz ba lad :

67

- Ravon m niml olmay b, ümumiyy tl , harada oldu undan x rim yoxdur. Bu gün s r bura g lm li idi, amma g lm di. Amma m nim s daha pis x rim var. 2 aya zülml toplad m pullar bu gün bir an n içind o urlad lar... ndi n sveçr getm yol pulumuz, n m nim Türkiy qay tma m üçün pul, n d burada otel , naharlara ver yim pulum yoxdur. H r ey alt-üst oldu. N ed yimi bilmir m...

ola da bu e itdikl rind n sonra donub qalm . Onlar n aylarla fikirl dikl ri v düz ltdikl ri planlar n ham suya dü mü dü. H r ikisi susurdu. Dan ma a art q heç bir ey qalmam . Bu an ota a d risinin qara olmas bel üzünd olan yaralar gizl

bilm n bir o lan iç ri girdi. Ayaq üst gücl dayan rd . ola c ld aya a qalx b ona yax nla v soru du:

- S ni kim bu gün qoyub? Dün n gec harada idin? Aman Allah, bütün üzün qan içind , gömgöydür! Kim edib bunlar ??

Ravon çarpay ya yax nla b oturdu v gül -gül dan ma a ba lad :

- ola, bel faci dönd rm h r eyi. Narahatç a heç bir s b yoxdur. 1-2 gün bütün yaralar m sa alar, narahat olma. Dün n gec ri g zirdim v va zal

fd olan s s-küylü klublardan biri n ns diqq timi ç kdi v girm q rar verdim. rid kimisi içki içirdi, kimisi ritm uy un mahn da oynay rd , kimil ri is qruplar

klind kart oynay rd lar. sas s s-küy is iç ri otaqda idi. Qanada ilk d idi ki, bel bir eyl rastla rd m: 2 bizim ya larda olan g nc o lan ortada bir-birl ri il dala r, onlar n boslar is kimin udmas na pul qoyulu lar edirdil r. M n bel bir eyi ancaq kinolarda görmü düm. Bu is tam reall q idi. Uduzan g nc meydan t rk edir, onun yerin növb ti i tirakç daxil olurdu. Bir saata yax n zövql döyü ri izl dim. Dig r

fd n d fikir verirdim ki, h r q qazanan döyü çüy mü yy n miqdarda pul verirl r. Bu an a ma fikir g ldi ki, niy m n d döyü üb pul qazanmay m?! H m d siz vv lc n yalan demi dim ki, m nd art q i diyim pulla birikd 1000 dollar var,

amma slind c mi 850 dollar pulum var idi. Döyü olan h simi n al b dü ündüm ki, 3-4 döyü keçirm kl bu pulu tamamlaya bil m v h m d özüm inan rd m. Qeydiyyatdan keçdim v yar m saat sonra art q meydanda idim. lk 2 r qibimi asanl qla t slim etdim, amma getdikc yorulurdum. M nim q rim pul qoyulu u ed n boss m ni n q r pul ver yi il ruhland rsa da, art q taq tim qalmam . 3-cü döyü ümü d q il bitirdim v art q 150 dollardan çox qazand ma min idim. Amma oyunun rtl rin gör m lub olmam meydan t rk ed bilm zdim. “M lub olmaq” is “laz mi q r döyülm k” dem k idi. Növb ti qar ma ç xan r qibim is çox güclü, hündürboy, n ng birisi idi. Yor unlu umdan istifad edib ard -ard nca üzüm ,

nim z rb r endirm ba lad . Art q döz bilmirdim v limi yer vuraraq t slim olmaq ist yimi bildirirdim. Amma hakim sanki özünü görm zliy vuraraq oyunu seyr

68

ed nl rin döyü n bir az da h zz almas ist yirdi. H tta z rb rd n birind di imi d itirdim. Sonunda hakim oyunu bitirdi v t slim oldu umu q bul etdi. 2 o lan m meydandan ç xma ma köm k etdi, amma döyü r öz axar nda sabaha kimi davam ed kdi. M pul qoyulu u ed n boss yax nla b 3 000 000 sedi (t xmin n 200 dollar) pul verdi v yax döyü düyümü bildirdi. Sonda sa ald qdan sonra n vaxt ist m yenid n g lib burada pul qazana bil yimi d sözün lav etdi. lk d dir, bir gün bu q r pul qazan rd m. Dün n dü ündüm ki, daha pansiona bu halda getm hal m olmaz v s kimi orada da qald m. Günorta h min klubda yuxudan durdu umda süpürg çi yeri süpürürdü v tam sakitlik idi. Bütün b nim a ray rd . Bir t r qalx b pansiona yolland m, amma, s n dey n art q bura g lmi din. Pulu gizl dib, yax ca yuyundum v geyinib bura g ldim. Bu q r.

Ravon bütün bunlar beynind ani kild uydurdu u zaman öz fantaziyas na heyran qalm . Qar ndak türk v olan n ona tam inand qlar d qiq idi. Lakin o, Alinin ba na g nl rd n h x rsizdi. ola Ravonun bütün bu etdikl rin lli-ba

bil mi di v hirsl dan ma a ba lad :

- ndi s n bu l g lmi 200 dollara gör can ndan keç kdin?! Laz m deyil el pullar! Bir d bel i girm ! Axmaqsan s n! Heç burada olanlardan x rin

var?! Bu gün Alid n yerd qalan pulun ham – 6700 dollar o urlay blar! Bütün planlar z alt-üst oldu.

- ??? Ola bilm z! Al-t -min-yed-di-yüz-dol-lar! L g lsin bu rin o ru qrupla malar – dey Ravon özünd n ç xd .

- Ravon, art q heç bir ey ed bilm rik. Sad Aliy köm k etm liyik ki, geri, öz ölk sin dönm si üçün pulu olsun. S nin pulundan ona yol üçün ver bil rik? – dey ola Ravona müraci t etdi.

- Buna heç inana bilmir m. Biz ax bu q r asan t slim ola bilm rik. lb tt ola, pulu g tirm yin g tir m, amma bu q r yol g ldikd n sonra 2 o ruya gör planlar n alt-üst olmas h zm ed bilmir m. –dey Ravon cavab verdi.

Ravon öz beynind dan qlar ndan tam f rqli eyl r dü ünürdü v öz-özün deyirdi: Bu o urlu u 100% Kobena t kil edib, ba qa cür ola bilm z. Ona gör d öz fikrind bu gün gedib onlarla dan ma v h r eyi nec olursa-olsun yoluna qoyma

rara ald . Amma dü ündükl rini bu qar ndak 2 insana heç cür izah ed bilm zdi. O d mü yy n anslar n qald dü ünürdü.

Otaqda h r 3-ü t ssüf içind sakit dayanm lar. Planlara gör 2 gün sonra, yunun 12-si Akkraya ged kdil r ki, bütün s yah t i rini h ll etsinl r, amma heç n

69

dü ündükl ri kimi getm di. Art q Alini geri qaytarmaq bar sind dan rd . H min gün bu, u aqlar n h yat nda n üzücü gün kimi yadda qald .

Ax am saat 10 olard v Ravon dün n bu vaxt oldu u yer bu d özü öz ist yi il g lmi di. U aqlar art q ona fikir vermirdil r v heç o da u aqlara fikir vermirdi. ri keçib Kobenan tapd . Salam verib dan maq ist diyini bildirdi. kilikd h mi ki ota a keçdil r v Kobena qap ba lad . Ravonun üzünün yaralar na bax b istehzal bir

ssüm göst k dedi:

- Ravon, görürs n insan dostlar ndan gizl tdiyi sirl r n günl qoyur?! Buyur, ni dinl yir m.

- Bu gün s r türkd n o urlad z 6700 dollar geri verm yinizi t b edir m. Biz onlars z heç n ed bilm rik! Bu q r claf olmay n – dey q ti kild Ravon a ndan keç nl ri bildirdi.

- Dayan, dayan, dayan, türkd n o urlad z 6700 dollar??? Biz bu gün heç kimd n heç n o urlamam q. H tta o urlasayd q bel , s n m nd n heç n t b ed bilm zs n!

Ravon hirsli-hirsli onun gözünün için bax rd v yalan dediyini dü ünürdü. Kobena sözün kiçik bir ara verib davam etdi:

- Amma s yeni x rim var. S n bura g lm ydin, sabah m n özüm s ni ça racaqd m. Diqq tl qulaq as. Dü ünm ki, bu i rin ba nda duran m m, m nim

ba m var. M n sad onun bu rd ümumi illeqal i rin n zar t ed n çil rind n sad biriy m. Dün n onun yan ndayd m v s nin m dan qlar n

ham ona dan m. O, qon u ölk n olan Lidsen Endoh adl bal q s nayesi zavodunun sahibi haqq nda m lumata sahib idi. S nin bütün dan qlar n do ru ola bil yini o da t sdiql di v m yeni bir i verdi: Siz sveçr ged ksiniz v sizin arxan zca bizim qrupla madan seçilmi 3 n r g k. S nin aya na xüsusi izl yici cihaz ba lan lacaq v bütün atd z add mlara n zar t edil k. H tta cihaz n k rini

sib ç xartmaq c hdl rind bel biz bu bar siqnal daxil olacaq. st nil n bir t rs add nda h m özünü, h m d olan ölmü bil! S h min üzvl rl laq saxlama n üçün telefon da veril k. Orada pulu götürdükd n sonra pulu sizd n o urlamaq üçün el ilk imkanda o 3 n x r ed ks n. (Kobena n ba nda duran xs dü ünürdü ki, ad ç kil n Sürix bank nda ist r-ist z xsiyy tin t sdiqi il ba problem yaranacaq. H tta proses m hk q r uzana bil r. Bütün bu bankla ya anan xo ag lm z uzun probleml rd n sonra hesab t sdiq olundu u halda çox güman ki, türk

min bankla laq nin tez bir zamanda tam k silm sini ist k. Ona gör d hesab n min bankdan birba a Türkiy banklar ndan birin uzunmüdd ( n az ndan 1 il)

70

köçürülm sini ist kl r. Pul y qin ki h min bankdan ba qa bir banka na d formada çatd lacaq ki, birinci bankla tam laq k silsin. Yaln z bundan sonra ikinci sveçr bank ndan növb ti bir il rzind na ds z hesabla malarla pul Türkiy

banklar ndan birin transfer edil k. O dü ünürdü ki, pulun o urlu u 2 sveçr bank aras nda na d formada da nan zaman mümkün ola bil r). Bütün bunlar n heç birind n türkün v olan n x ri olmayacaq. Sonda boss i ri laz mi s viyy gördüyün halda pulun 500 000 dollar n s verilm sini ist yir. O ki qald 6700 dollara, bu bar narahat olma. S n özünd n pulu haradan alma n bar u aqlara dem k üçün bir ey uydur, m n sabah s 7000 dollar ver m.

Ravon art q q bind n yerind dayana bilm di v yerind n c ld qalxd , Kobenan n üz rin cumub ona yumruq z rb si endirdi. Lakin qar t fin 2 z rb si il Ravon dün nki a lar hiss el di v müqavim t göst bilm di. Kobena u aqlar ça rd v q raraq “bu claf çöl at n, sakitl ib h r eyi oldu u kimi q bul ed nd

r!” - dedi. 2 o lan h si bir qolundan tutub onu çöl ç xard lar.

Ravon yen d üzü qanl , yen d q bind n gözl ri dolmu kild üst-ba toz içind pansiona t f gedirdi. çind ç kdikl rini heç kim dan a bilm si onu s rd . Son 2 günd dostlar na etdiyi x yan ti özün ba lam rd . H min gün öz çarpay nda bütün gec ni bu proses bar sind fikirl di. sveçr pullar ald qdan sonra o aç q-ayd n dostlar bu q r ziyy td n sonra satmal idi. V ziyy td n nec ç xmaq olard ?!

na yaln z bir yol g lirdi...

yunun 11-i s r g lib Kobenadan tam-tam na 7000 dollar götürdü. lk d idi ki, onun üstünd bu q r pul var idi. S r pansiondan ç xanda olaya bildirmi di ki, saat 11-d Alinin otelind görü rl r. Ravon mehmanxanaya g nd ola art q orada idi. O ota a daxil olan an, Ali v olan n diqq ti avtomatik olaraq Ravonun lind ki kiçik, bükülmü , parça ba lamaya yön ldi. Ravonun üzü gülürdü. O (süni kild ) sevincind n

raraq 7000 dollar tapd bildirdi. ola v Ali buna inana bilmirdil r. Amma ür kl rind ki sevincl ri beyinl rind ki t ccübl rin qalib g ldi v onlar yerl rind n qalx b Ravonu qucaqlad lar. H r 2-si eyni vaxtda “bu nec ola bil r?” sual verdil r. Ravon is vv lc n haz rlad ikinci uydurmas onlara dan ma a ba lad :

- Dün n getdiyim kluba sad baxmaq üçün bu gün d getdim. ri gir nd h r ey dün n oldu u kimi öz axar nda davam edirdi. M dün n pul ver n v q rim

hesab na xeyli pul qazanan cn bi boss indi döyü zal nda deyildi. O, bar t fd oturub piv içirdi. M nim iç ri girdiyimi gör nd yan na ça rd v m d piv sifari etdi. Çoxlu söhb t etdik. Biraz içkili oldu u üçün m niml çox aç q dan rd . Milliy tc Hollandiyal oldu unu, Akkra, Kumasi v Keyp Kost rl rind xsi biznesl ri oldu unu bildirdi. Dediyin gör , kifay t q r imkanl v bu kluba Kumasid oldu u

71

müdd tc h r gec g lirdi. Söhb t snas nda dü ündüm ki, b lk d ondan bu q r pulu ist bil m. tir yim heç bir ey yox idi. M nd n harada ya ad m, kiml qald m bar soru anda a ma bu eyl r g ldi. Yalandan uydurma a ba lad m ki, anamla t k qal rd m, amma bu yax nlarda o, ciddi x st liy tutulub v hal-haz rda Akkrada x st xanadad r. Müalic si üçün 7000 dollara yax n pulun laz m oldu unu v bu pulun tap lmad raitd anam n 1 aydan art q ya amayaca bildirdim. Ki i üzüm baxd , sanki yalan dan b-dan mad gözl rimd n oxumaq ist yirdi. Amma içki ona öz t sirini göst rmi di. Arxa masalardan birind oturan öz adamlar ndan birini yan na ça rd v sabah bu klubun qar nda bu o lana 7000 dollar verilm sini bildirdi. Bir an içind hadis rin bel inki af heç gözl mirdim. Bir hollandiyal heç 2 gün yoxdur ki, tan bir g nc Qanal o lana 7000 dollar nec rahat kild verirdi?! Amma içimd dü ündüm ki, b lk d onun günlük g liri 50 000 dollara yax nd r v onun üçün bu 7000

dir ki?! Sevincimd n ona nec t kkür ed yimi bilmirdim. Çox xo xt idim. Gec pansiona qay td qdan sonra, ola, s heç bir söz dem k ist dim. Çünki dü ünürdüm ki, b lk sabaha ki i ay q oldu u zaman fikrind n da nar v bu pulu gönd rm z. Amma bel olmad . S r deyil n vaxtda klubun qar na çatanda ki inin dün nki tap q verdiyi o lan orada lind bu ba lama il m ni gözl yirdi. Son günl r heç bu q r sevinm mi dim...

- Ravon s n dahis n, m n s nin a nla f xr edir m – dey ola Ravonu yenid n qucaqlad .

Onlar Ravonun dan qlar na tam inan rd lar. Art q bütün i r qaydas na dü mü dü. H r üçü çox sevinirdi, amma bu sevin nl rd n birind bu sevinc çox süni al rd ... Art q sabah Akkraya rahat ged bil rdil r.

Növb ti gün 3-ü birlikd Alinin g ldiyi h min qatarla Akkraya getdil r. Növb ti gün rzind biletl ri al b viza i rini yoluna qoydular. Akkrada olan zaman q rara ald lar ki, Ali daha Kumasiy qay tmas n. Ravon v ola geri qay b son burax imtahanlar versinl r. M kt bi bitirdikd n sonra 24-ü yenid n Akkraya g lsinl r v buradan da Cenevr uçsunlar. Sürix birba a reys olmad üçün Cenevr , oradan is qatarla Sürix ged kdil r. H r eyi dan qlar kimi etdil r v növb ti günl rd el bir probleml ri olmad . Ali Akkrada qald müdd td bir az yax otel tutdu. n az ndan pul onun hesablad ndan 300 dollara yax n çox idi. 6700 dollar itirdikl ri halda 7000 dollar tapm lar v Ravonun da pulu il birlikd h lik kifay t q r pullar var idi.

72

XII F sil

2000-ci il, yun. Cenevr . sveçr .

Bu ölk 14 il sonra yenid n ayaq basan bir mulat q z, sonuncu d 2 il qabaq ail si il buraya g zm g n bir türk o lan v trafa n rl rind n aç q-ayd n ilk d Avropada oldu u bilin n bir z nci o lan Cenevr Beyn lxalq Hava Liman ndan ç xaraq taksi saxlad lar. Ali sürücüy Kornavin D miryolu Stansiyas na sürm sini bildirdi. Onlar

d qiq bilmirdil r ki, bu gün Sürix gedi üçün bilet tapa bil kl r ya yox. Ali h Türkiy olan zaman bu cür m lumatlar ara rm . Bilirdi ki, Cenevr n Sürix bu stansiyadan h r gün sür t qatarlar gedir v yol t xmin n 3 saata yax n ç kir. 2-ci klas biletl rin qiym ti sas n 160 sveçr frank olurdu ki, bu da t xmin n 120 dollar edirdi.. Ali h m bu hava liman nda, h m d d miryolu va zal nda vaxtil olmu du. Onlar da ail likc s yah t ed n zaman önc Cenevr g lmi , sonra Sürix qatarla getmi dil r.

Taksid n dü üb stansiyaya daxil oldular. Ali kassalardan birin yax nla b Sürix bilet haqq nda maraqland . 2 saatdan sonra Sürix ged n qatar n yola dü yi ayd n oldu. O, 3 bilet al b ola v Ravonun yan na qay td . Cenevr ni g zm k ist kl ri al nmad , çünki qorxurdular ki, g lib qatara çatmazlar. Odur ki, stansiyada gözl li oldular.

ola o vaxt çox balaca olsa da, art q sveçr olmu du. Amma Ravon üçün traf nda olanlar, bütün bu Avropa mühiti h qiq n ona qeyri-adi g lirdi. H r t fin mizliyi, yol boyu stansiyaya g rk n gördüyü binalar, qar na ç xan son model

avtomobill r v Kumasi qatarlar il müqayis qatara b nz n bu sveçr qatarlar onun beynin xüsusi t ssürat kimi h kk olunurdu. nsanlar n f rqli geyiml ri, f rqli dild dan malar , müxt lif irql rd n, müxt lif dinl rd n, müxt lif m niyy tl rd n olan insanlar n eyni mühitd eyni cür davran lar onun gözünü traf nda olan insanlardan

km sin imkan vermirdi. Bu, h onun t kc buraya g rk n yol boyu gördükl ri v stansiyada gözl rk n ya ad qlar idi. Ali son 18 gününü Qanada – kas b bir Afrika ölk sind - Ravonun v nind keçirdikd n, orada gördüyü raitd n sonra Ravonun bütün bu h tl rini, bax lar normal say rd . ola is daima sakit idi. Sanki o,

yat boyu bel mühitd böyümü dü. Beynind t k dü ündüyü ey tezlikl bankdan pullar götürm k idi. Ali is qar da onlar bankla dan qlar zaman ciddi probleml r gözl diyin min idi. Onun bel i rl ba t crüb si yox idi, amma bel görünürdü ki növb ti günl rd bankla sas dan qlar ola il birg o aparmal yd . Heç bilmirdi ki, bütün bu ola il ba keçmi olanlar bank müdiriyy tin nec izah ed kl r. Çox güman ki, ail nin v u n ölümü il ba m lumat onlara da çatm , amma h tta bu halda bel onlar n növb ti 30 il rzind hesab m nims haqlar yox idi. Ail nin

73

ölümünd n sonra bu hesab ail n yax n olan insanlar bankdan t b ed bil rdil r. Buna onlar n haqq var idi, amma bu pulun bu bankda olmas il ba ail n k nar heç kimin x ri yox idi. Olsayd bel , bu, t kc Conson ola bil rdi, amma o da hal-haz rda

bsd idi.

Saat 18:00-da Sürix ged n qatar Kornavin D miryolu Stansiyas t rk etdi. Ali Afrikada qatarlarda ya ad o “göz l” anlar indiki raitd yad na salmaya bilm zdi. Afrika v Avropa inki af aras ndak uçurum özünü adi qatar s rind bel çox ayd n

kild gözl r önün s rirdi. Ali özünü sanki keçmi n müasir dövr yenid n qay tm kimi, Ravon is sanki müasir dövrd n g dü mü kimi hiss edirdi.

3 saatl q yol boyunca Ali yuxuya getdi. Ravon p nc n Avropa t bi tini seyr edirdi. ola is bütün yol boyu el n is dü ünürdü. Onun bütün bu 18 il rzind ya ad qlar gözünün önünd n g lib keçirdi: Balaca ik n Sürix ata-anas il g li i, onun gözl ri önünd u aq ik n ail sinin öldürülm si, daha sonra bibisinin x rç ng

st liyind n ölm si, bibisi yolda Consonun onu qon u ölk Qanaya g tirm si v orada ya ad uzun ill r, Ravonla dostlu u, gizli kild t kil olunan Ali il virtual tan q, onun Qanaya g li i v s. Hal-haz rda Cenevr -Sürix qatar nda oldu una inana bilmirdi. Bunun sonunun nec olaca ndan as olmayaraq onlar böyük, c sar tli add mlar atm

bura kimi g lmi dil r.

Qatar Sürix D miryolu Va zal na daxil olurdu. Ali qatar n dayanmas hiss edib, yuxudan oyand . Qatardan dü üb ç a t f getdil r. Ali Sürixd qalacaqlar oteli h min banka yax n seçmi di v h min mehmanxana çox da bahal deyildi. Akkrada Turizm Agentliyi il dan ark n rezervasiyan n h min otel edilm sini bildirmi di. Stansiya önünd n saxlad qlar taksiy mindil r v Ali ka za yazd otelin ünvan sürücüy dedi. Sürücü ünvan ba a dü üb yola ç xd .

Sürix... 14 il sonra yenid n Sürix... Havan n qaralmas na baxmayaraq, rin ql ndan çox ayd n görün n yeni binalar, köhn tikilil r yol boyu olan u aql na kib apar rd . r 14 il daha müasirl mi , daha göz ll mi di. 14 il vv lki irqçilik

art q bu ölk dem k olar yox idi. H tta onlar n tutdu u taksinin sürücüsü d neç ill rdir bu rd ya ayan Mavritaniyal bir z nci idi. Ravon is bu cür göz llikl ri gördükd n sonra içind Afrikaya bir daha geriy dönm k ist mirdi.

xmin n 22-25 d qiq lik yoldan sonra taksi bir mehmanxanan n qar nda dayand . Sürücüy pulu öd yib, dü dül r v kiçik, lakin kifay t q r s viyy li olan bir otel daxil oldular. Ali, rezervasiyaya yax nla b vv lc n Qanadan sifari verdikl ri turist biletl rinin buraya rezervasyon olundu unu bildirdi. Qeydiyyatdan keçib mehmanxana i çil rind n birinin köm yi il öz otaqlar na qalxd lar. Otel 3 m rt li idi, lakin 1-ci m rt si dem k olar mehmanxanaya m xsus deyildi. Burada sas n giri i

74

binanin çöl t find n olan brend markalar n sat salonlar var idi. Mehmanxana göst ricil rin gör 3 ulduzlu say rd , amma b lk bütün Kumasid bu cür s viyy li otel yox idi. Tutduqlar otaq kifay t q r geni idi v qiym ti d az deyildi.

Nömr rin daxil olub rahatland lar. Bu gün günorta Cenevr D miryolu Va zal ndan al b yedikl ri kiçik sendviçl rd n ba qa dem k olar heç n yem mi dil r.

r 3-ü özl rind acl q hiss edirdi. Soyuducuda olan mü yy n q lyanalt q irniyyatlar hamburgerl rl öz acl qlar yat zd rd lar. Sonra uzun yol yor unlu undan sonra

sabah n ed kl ri haqq nda bir az müzakir edib, yatd lar. Q rara al nd ki, sabah r 10-da h min banka gedib h r eyi izah etsinl r v aylard r davam ed n bu i rini

sona çatd rs nlar. Burada h r keç n gün onlara 250 dollara yax n pula ba a g kdi. Ona gör d mümkün q r bütün i ri vaxt nda bitirm k vacib idi. Onlar n hal-haz rda ümumi 4500 dollara yax n pullar qal rd . rin qaydas nda getm yi raitd ola

Ravonun geri qay tmas üçün 2200 dollar, Aliy is 300 dollar laz m idi. Yerd 2000 dollar qal rd ki, bu da onlar üçün minimum x rcl rl maksimum 8 gün dem k idi. ola

aql qdan b ri görm diyi, Ravon is h yat boyu görm diyi bir rahatl qda olan çarpay lar na uzand lar. Yar m saatdan sonra Ali v ola art q yatm Ravon is otelin

tind telefonla dan rd ...

Kobena Ravonla olan ax nc söhb tind n sonra onlar n dal nca getm 2 n r 25-26 ya lar nda olan n yax i çil rini v Fenukunu gönd rm q rar vermi di. Onlar Ravongilin g ldiyi eyni t yyar il Cenevr , eyni qatarla Sürix g lmi dil r. Ravonun aya na ba lanan izl yici is Fenukuya onlar n n vaxt, harada olmas göst rirdi. Bu yek r o lan v Kobenan n gönd rdiyi dig r 2 n r onlar n qald otel yax n olan ba qa bir mehmanxanada qal rd lar. H r ax am Ravon onlara z ng vurmal v gün rzind olanlar haqq nda onlar m lumatland rmal idi.

lk gec , Ravon ilk z ngind sabah onlar n banka dan qlar üçün ged kl rini bildirdi, amma Ravonun özü onlarla getm k ist mirdi. Çünki bank n giri ind xüsusi

zar t ç rçiv si olaca halda aya na ba lanm aparat keç rk n s s sala bil rdi v bu ciddi problem yaradacaqd . Fenuku onun bu add il raz la v sabaha z ngini gözl diyini bildirdi. Onsuz da Fenuku v dostlar bütün gün rzind onlar n haradan-haraya getm sini izl kdil r.

28.06.2000 Sürix. sveçr .

75

r saat 9 idi. Ali, ola v Ravon birlikd mehmanxanan n yem kxanas nda r yem yi yeyirdil r. Oteld n banka q r yol ayaq il 15 d qiq lik yol idi. S r

yem yi snas nda Ravon onlarla g lm k ist diyini, onsuz da orada onlara heç bir eyl köm k ed bilm yini bildirdi. Ali v ola israr ets r d , Ravon raz la mad . O,

onlarla bank n qar na q r ged yini, lakin iç ri girm k ist diyini bildirdi v aqlar onunla raz la lar.

Yar m saat sonra onlar mehmanxanadan ç b banka t f gedirdil r. H r 3-ü çox canl idi. 20 ya , bank i ind n heç bir m lumat olmayan g nc Ali, 18 ya sl ad

Bentde Endoh olan, Sürix XXX Bank nda balans nda 17 milyona yax n AB dollar olan hesablar n qanuni sahibi ola Klefar v 18 ya sad bir qanal olan Ravon Sürixin n tan nm banklar ndan birin yax nla rd lar. Ali, 20 ya na v qeyd etdiyim kimi bu sah heç bir t crüb malik olmamas na baxmayaraq, özünü rahat aparma a çal rd .

Bank n önün çatanda Ravon onlara u urlar arzulay b burada gözl yini bildirdi v ola il Ali banka daxil oldular. ri gir rk n onlar gül rüz bir xan m almanca salamlad v hans öb müraci t ed kl ri bar sind soru du. Ali salam ingilisc ald . G nc xan m onlar n almanca bilm dikl rini anlay b eyni cüml ri ingilisc t krar etdi. Ali is depozit hesab il ba g ldikl rini dedi. Xan m gül rüz kild onlar bu i

ul olan i çil rd n birinin yan na q r izl di v h min i çiy ingilisc müraci t etm sini bildirdi. Depozit hesablar il ba m sul xsl rd n biri onlardan oturmalar xahi etdi. ola v Ali i çi il üzb üz oturduqdan sonra Ali söz ba lad :

- Biz hal-haz rda 1986-c ild aç lm bir hesabla ba buraday q. Bu xan m hesab açan xsin q Bentde Endohdur. ndi dan acaqlar za çox güman ki inanmayacaqs z. Ona gör d vv lc n xahi edir m, bank n idar hey tind n kims

g lsin. Söhb t 20 milyona yax n AB dollar ndan v vaxtil ölm diyi halda haqq nda ölüm x ri ç xan bir xsin hesab ndan gedir.

Bu öb nin i çil ri t bii ki, bankda hans ild n hans ölk v nda na n q r pulun qald haqda olan m lumatlar zb r bilirdil r. Bentde Endohun ad ç kil nd art q h min i çi söhb tin hans hesablardan getdiyini çox göz l bilirdi. Bir d qiq lik üzr ist yib yerind n durdu v bank n dig r hiss sin t f getdi. Kiçik bir fasil n sonra yan nda daha bir i çi il qay td . Görünü ünd n v üzün yans yan ya ndan onun bankda daha yüks k mövqey sahib oldu u ayd n görünürdü. H min xs yax nla b ingilisc salam verdi v özünü dar Hey tinin üzvü kimi ümumi bank n depozit

liyyatlar n zar tçisi v zif sind oldu unu bildirdi. Aleks Sendler adl bu c nab bayaqk i çinin yerind oturdu v onlara n zak tl müraci t etdi:

- Buyurun, sizi dinl yir m.

76

Ali birinci i çiy dediyi cüml ni yenid n t krar etdi:

- Biz Bentde Endoh ad na aç lm v Endohlar ail sinin ümumi ad na aç lm hesablarla laq dar buraday q. Pul 1986-c ild onun atas Lidsen Endoh t find n yat b.

- Xan m, z hm t olmasa v siq niz baxa bilr m – dey h min ki i Alinin sözünü sdi v olaya baxd .

Bunun t b edil yi vv lc n ayd n idi. ola v siq ni ç xard b ona uzatd . Aleks v siq tam ba qa ölk nin v nda n v tam ba qa adam n ad oxudu: ola Klefar. Qana... V siq ni q za qaytar b q rib bir bax larla dedi:

- Heç n anlamad m, bu n dem kdir ki?! H min hesab n sahibl ri haqq nda t bii ki, kifay t q r m lumata sahib m. H min ail Fil Di i Sahilind n idi v 1988-ci lld q tl yetirilmi di. Q zlar h min b db xt hadis n sa -salamat qurtulsa da, 2 il sonra veril n

lumata gör hans sa x st likd n v fat etmi dir. Dü ünürsünüz ki, bel bir bank , bel bir m lumatla aldatmaq olar?!

Bu d ola döz bilm di v dan ma a ba lad :

- nab, bütün dan qlar z m nim gözl rim önünd olub. M n 1990-c ild sad ka z üz rind öz bibimin yolda t find n öldürülmü m. Amma reall qda qon u Qana ölk sinin Kumasi rin g tirilmi v orada pansiona verilmi m. Bu hesab bar sind m bibim 7 ya mda olark n dan v bank n ad deyib unutmama bildirmi di (indiki raitd onlar dey bilm zdil r ki, lhan adl bir türk xakerin hesab na bu m lumatlar ld olunub). O vaxtdan bu XXX ad beynimd h kk olunmu du. Pansionda qald m müdd td bura heç cür g bilm zdim...

Bundan sonra ola bütün olanlar oldu u kimi yaln z lhanla ba söhb tl ri xmaqla Ali il nec tan olmalar , ondan onlar Sürix aparmalar virtual yolla

ist ri v s. haqq nda tam detall kild m lumat verdi. Aleks sona kimi diqq tl qulaq asd . ola bütün olanlar dan b bu gün nec g ldikl rini bildirdikd n sonra Aleks ona bel bir sual verdi:

- n s nin Bentde oldu una ax nec inana bilr m?! Bütün bunlar uydurmaq üçün indiki g ncl yar m saat b s ed r. Xan m, söhb t 17 milyon dollar n bankdan

xar lmas ndan gedir. r sizin real bir fakt z yoxdursa, xahi edirik bel i rl vaxt almayas z.

- Fakt ist yirsiniz? Barmaq izim b s ed r?! Onu ki, bütün ya ad qlar m d yi dir bilm yib! – dey ola s rt cavab qaytard .

77

Bu sözl r tam yerind deyilmi di. Amma Aleks yen d soyuqqanl kild cavab verdi:

- Buyurun, m hk müraci t edin, ekspertiza vasit si il bunlar n do ru oldu unu t sdiq edin v biz d sizin Bentde Endoh oldu unuza inanaq. Qanun bunu

b edir. Ba qa cür mümkün deyil. Bu q r. Siz u urlar.

Aleks yerind n qalx b öz ota na t f getdi. Bayaqk i çi is sad n zak t xatirin onlara yax nla v n is lav m lumat n laz m olub-olmad soru du.

aqlar burada bel bir reaksiya il üz-üz qalacaqlar t xmini d olsa bilirdil r, amma dü ünürdül r ki, bunu nec özl ri tam izah etm kl yoluna qoya bil rl r.

tinl mi di. Buraya dün n g lmi 2 g nc bu böyük rd öz otell rind n v bu bankdan ba qa heç bir yerin ünvan bilmir, vaxt is gedirdi. M hk müraci t olunmas n böyük probleml ri idi. Dem li, onlar n az ndan bir v kil ehtiyac duyurdular. Bu növb ti 1 h ft rzind v kilin tap lmas , m hk müraci t v ba qa

gör laz m olan uzun vaxt problemi, v kil öd k xeyli miqdarda pul problemi onlar n qar na böyük s dl r ç kirdi.

Ravon h td dayan b onlar gözl yirdi. Ali v ola art q 40 d qiq yax n idi ki, iç rid idil r. Ravon öz t ss vvürl rind el fikirl r yaratm ki, sanki t xmin n 1 saatdan sonra u aqlar ll rind böyük bir çanta pulla ç xacaqlar. Lakin bu sad onun

lumats z beynind formala rd na lab nz r t vvürl r idi.

5 d qiq sonra Ravon Ali v olan n üzgün kild bankdan ç xd qlar gördü. Onlar n üzl rind n el h r ey oxunurdu. ola iç rid olanlar Ravona dan v Ravon da t ssüf hisl ri keçirdi. Bu d qiq rd Alinin beynind n yaln z bir yol keçirdi: Ev

ng edib, atas ndan köm k ist k... Amma hal-haz rda atas n ona qar n q r hirsli oldu unu yax bilirdi. Amma dig r t fd n d dü ünürdü ki, ev il 20 günd n çoxdur ki laq saxlamamas onlar ciddi sur td narahat ed r v b lk d atas n

hmi g lib sveçr olan dostlar ndan o lu üçün köm k ist r. Bu fikri h lik ola v Ravona dem di. Qorxurdu ki, ümidl ri bo a ç xar. H r halda ba qa heç bir yolu qalmam .

Otel qay td qdan sonra öz otaqlar ndan Türkiy evl rin z ng vurdu. Qulluqçu telefonu götürüb alo dedi. Ali qulluqçular Ay ed n anas telefona ça rma ist di. Qulluqçu h ç b Esra xan ma telefonda Alinin oldu unu dedi. Anas tez iç ri g lib telefonu götürdü:

- lum! Hardasan? Nec n? Niy ax biziml bel davran rsan? Art q 20 günd n çoxdur ki, z ng etmirs n. Atan da d li olub s gör . Haradasan indi?

78

- Ana, h r ey yax r, narahat olma. Art q sveçr Sürix rind m. r atam bir i ba köm k ets , tezlikl Türkiy ola bil m. Art q bu q r yol q t edib h min qanal larla g lib h min banka ç xm q. Amma bir problem yaran b. Burada hüquqi i rl ba d st ehtiyac z var. n az bir v kilin köm yi labüddür. Bilir m, atam n bu rd bir neç türk v cn bi dostlar var. r atam ist köm k ed bil r. Çal atam yola g tir. min m ki, m n indi onunla dan sam m q ti yox dey k v bütün hirsini ç xacaq, acizliyim gül k. Amma s n atam yola g tir bil rs n. Buran n nömr si r telefona dü dis deyir m yaz : +41 ..... . Otelin nömr sidir, z ng edib m ni ist , bu gün z ngini gözl m, ana. Mütl q atamla dan

onu yola g tir. H m d pul problemi ya ayac q. D st mütl q ehtiyac z var. Bu r i n sonra hesabdak pulu götürm n ev dönm yim çox pis olar. B lk d

nim üçün bu pul böyük anlam k sb etmir, atam kifay t q r imkanl r, h yat m normas nda gedirdi. Amma Qanaya gedib bu g ncl rin oradak h yat raitini gördükd n sonra v 8-9 ay sonra pansionlar t rk ed n zaman harada qalacaqlar bilm n, lakin yen d pozitiv kild bu hesab n t sdiql nm si üçün lind n g ni ed n bu 2 g nci m n yar yolda qoymaq ist mir m. N olur-olsun, t k qoymayaca am da. r atam köm k etm bel , burada n is bir yol tap b i ri yoluna qoyaca am. Amma bu xahi imd n sonra atam yen köm k etm , art q ev qay tmayaca m

qiqdir.

- lum, r atan hirslidirs , m nim n günah m?! Allah xatirin bir azca da m ni dü ün. H r gün a lay ram! “O lum Allah bilir bu d qiq hardad r” dey bütün günü dü ündüyüm yet r! Qay t ev art q.

- Atam bu köm yi etm m ni gözl ...

Bu sözl rd n sonra Ali telefonu qoydu. Esra xan m indi art q biraz rahat idi. Çünki lu h r halda indi Afrikada deyildi. 1 neç d qiq n sonra telefonu yenid n lin al b yat yolda n i yerin z ng vurdu. Katib telefonu götürdü v Esra xan n

oldu unu bilib z ngi Mehmet Mutlunun x ttin qo du. Mehmet b y d st yi götürüb soru du:

- Buyur Esra, n olub?

- Mehmet, az önc o lun Sürixd n z ng etmi di. Art q bank tap b t bl rini edibl r. Lakin bank h min q n Bentde olmas n m hk v ekspertiza yolu il

sdiqini ist yir. ndi o lunun s nin köm yin ehtiyac var.

- Bilirdim, ax r- vv l bel olacaq. Hüquq fakült sin h yat boyu ehtiyac duymayaca , heç vaxt hüquq ünas, v kil olmayaca d rl üzüm demi di. Budur, tanr qar na ç xard o hüququ, v killiyi! M n ona heç bir köm k etmiy m.

79

Qoy özba na min cür hoqqadan ç xma n, universitetini at b 2 qara üçün Q rbi Afrikaya getm yin n dem k oldu unu anlas n v kor-pe man ev qay ts n!

- Mehmet, s n heç o unu tan rm san. S n bu köm yi etm n, min ol, o ev qay tmayacaq – dey Esra xan m o lunun fikirl rini atas na çatd rd .

- Qoy qay tmas n heç! Bel axmaq o lun olmas ndansa olmamas daha yax r!

- Bizim c mi bir o lumuz var, ona da qiym t verm dikd n sonra, ona da köm k etm dikd n sonra n laz md r bu q r pul, bu holdinq?! O s nin - atas n d st yini gözl yir v bu d d s n ondan üz dönd rs n, inan bir daha onunla ata-o ul ba yarada bilm ks n...

Mehmet n q r möhk m, q ti fikirli adam olsa da, bu sözl r bir ata kimi ona toxundu. Söhb td n yay nmaq üçün “ ev g lim, dan ar q” deyib telefonu qoydu.

Ax am i n ev g lib h yat yolda il am yem yi süfr sin oturdu. Esra xan m mövzu il laq dar heç bir söz dem n sakitc oturmu du. Amma h yat yolda onun susqunlu unun s bini çox göz l bilirdi. Susqunluq onun Mehmet b yi yola g tirm k taktikalar ndan n klassiki idi.

am yem yi bitdikd n sonra Mehmet özü söz ba lad :

- Bilir m, siz h r ikiniz - ana-o ul dü ünürsünüz ki, bu ki inin ür yi da dand r, tta o lunun ona ehtiyac olduqda bel köm k etmir. Amma n q r yan ld n rqind deyilsiniz. M n o lumu sad h mi öz i rimin layiqli davamç kimi

görm k ist mi m. O da bir gün, allah, ata olacaq v o luna qar min m ki, eyni nim kimi davranacaq. O da o lunun Türkiy nin v b lk d dünyan n n yax kt bl rind , universitetl rind t hsil almas , özünd n sonra onun da i rini davam

etdir k bir ixtisasa sahib olmas ist k. Bax onda o, m ni anlayacaq. Ona bu i ba ilk günd n yox dem yimin s bi bu q r d rsini, universitetinin son ilini at b da çox riskli Afrika ölk rin kimins xilas üçün getm sini ist yim idi. Onun c mi 20 ya var v dü ünürdüm ki, o bütün bunlarla bacarmaz. Amma indi özümd d s hv görür m. M n o luma dey n heç vaxt inanmam am v onun probleml rin heçvaxt qulaq asmam am. H tta m ehtiyac oldu u anlarda da m nim özüm z ng etm

kinir, anas na z ng edir ki, m ni yola g tirsin... Bu gün i s nin z ngind n sonra bütün günü “bir ata kimi o lumu xo xt ed k n etmi m?” sual na cavab axtarm am... Universitet h yat ?! Hüquq fakült sini onun heç vaxt sevm yini bil -bil özümü aldatm , onu da m cbur bu istiqam yön ltmi dim. Böyük miqdarda x rc edib xaric - AB , ngilt , sveçr yay kurslar na gönd rib dill ri öyr nm si üçün

rait yaratma m?! Ax onun m nim 10 000 dollar ma ehtiyac olan zaman “yox”

80

dedikd n sonra sad maraq v özünüinki af xatirin getdiyi bu xarici kurslara s rf olunan pullar ona nec d rli görün bil rdi?! Bilir m, indi içind dü ünürs n ki, bu gün bu ki iy n is olub, o heç vaxt bel dan mazd . Amma bugün ilk d özümü onun yerin qoyma a çal m v bu sayd m fikirl r a ma g ldi...

Esra xan n gözl ri dolmu du, o, h qiq n d içind rinin dediyi kimi dü ünürdü. 22 illik evlilikl ri rzind rinin bu q r emosiya dolu dan görm mi di. O, durub h yat yolda qucaqlad :

- Ka bu sözl rini Ali d e id ydi – dedi.

- Yox, özün d bilirs n ki, onun yan nda bel dan a bilm m. Bu gün art q Sürixd ki türk dostlar mdan birin z ng vurub v ziyy ti ona ba a sald m. Böyük

mnuniyy tl o luma köm k ed yini bildirdi. Sürixin laz mi s viyy tan nm hüquq ünaslar ndan biri onlar n v kili olacaq. ndi m onun mehmanxanas n telefon nömr sini ver. Qald qlar otelin ünvan , n q r pula ehtiyac olmalar v s. bar sind öyr nim ki, görü ri üçün dostum Hamit b d bildirim.

Esra xan m, s r o lunun z ngi zaman nömr ni yazd ka z parças tapd v yat yolda na verdi. Mehmet b y nömr ni y b telefonu götür n mehmanxana

çisin almanca Ali adl mü ril ri il dan maq ist diyini bildirdi. çi z ngi birba a Alinin ota na ba lad v x tt onunla dan maq ist n Mehmet adl birisinin oldu unu dedi. Ali atas n ad e id nd onun z ng etdiyin inanmad , t ccübl soru du:

- Alo, ata?

- Salam, o lum, nec n?

Ali, atas n onunla heç n olmam kimi sakit dan na inana bilmirdi:

- Yax yam, ata, siz nec siniz? Bilir m bu aralar sizi çox üzdüm...

- Unut bu cüml ri h lik. Onlar n hesab s nd n geri döndükd n sonra soraca am. ndi qald n otelin d qiq ünvan ver m . Sabah Sürixd olan yax n dostlar mdan biri Hamit Uslu v kill birlikd sizin otel g k. Xat rlay rsansa Sürix ged n zaman onun ail si il görü mü dük. H r eyi yenid n ona vv ld n-sonuna kimi izah edin. Onlar n ed kl rini bilirl r. Siz h r cür d st yi göst kl r. Bu günl rd

n q r pul laz m olacaqsa, Hamit b yd n ist ç kinm . Hesab t sdiq edib bu i i sonunda bitirin. M n s inan ram, o lum...

Sonuncu cüml ni Ali atas ndan h yat nda ilk d dir ki, e idirdi v bu sözl onun bu d qiq h qiq n çox ehtiyac var idi. Atas n gözl nilm z z ngind n, d st k

81

oldu unu bildirm sind n, sevindirici x rl rind n, xüsus n d , i tdiyi son cüml n Alinin gözl ri dolmu du. O özünü al b dan :

- Sonunda m inand n üçün çox sa ol, ata. Bütün göst rdiyin d st yin gör minn tdaram. M n s ni çox ist yir m.

- n d s ni o lum. Ananla birlikd s ni h min Qanal dostlar nla birlikd Türkiy gözl yirik. Tezlikl i ri yoluna qoyub, qay n.

- , ata, allah el olar. r raz la salar 3-ümüz d birlikd Türkiy g rik. r ey gör bir daha çox sa ol.

Mehmanxanan n ad v ünvan dedikd n sonra ata-o ul bir-biri il sa olla . ng g nd n b ri Ravon v ola ba a dü dikl ri türk dilind dan an Ali il atas n

söhb ti rzind Alinin mimikas ndan n is anlama a çal rd lar. Onun üzünün gülm sind n art q bilirdil r ki, atas ona köm k etm k q rar na g lib. Ali telefonu qoyduqdan sonra atas n dediyi ad x ri onlara da çatd rd . H r 3-ü bu super x gör çox sevinirdil r.

Gec yen Ali v ola yatm , Ravon is günün bütün pis v yax x rl ri bar sind z ng vasit si il Fenukuya bildirirdi. S r bankda olanlar haqq nda, sabah Alinin atas n dostlar ndan birinin g lm si v onlara köm klik göst yi haqq nda h r eyi dan . Fenuku da h r gün h min m lumatlar z ng ed k Kobenaya dan rd . Bu

rl rd n sonra art q Kobena özü d dözm di v tez bir zamanda Sürix g yini bildirdi. 3 gün sonra art q o da Sürixd olacaq v v ziyy özü xs n n zar t ed kdi.

Dan ld kimi növb ti gün Mehmet Mutlunun yax n dostlar ndan biri Hamit Uslu yan nda sveçr li bir v kill otel g ldi v onlar görü dül r. ola v Ali bütün olanlar ingilisc Hamit b v v kil anlatd lar. V kil bir neç sual verib h r eyi d qiql dirdi. O, bu günd n m hk i ml rin ba layaca na v sabah olan n onunla birlikd barmaq izinin götürülm si üçün ekspertizaya getm li oldu unu bildirdi. Hamit b y

hk prosesinin ç tinliyi bar sind v kild n soru duqda, v kil heç bir ciddi probleml üzl kl rini v t kc bu barmaq izi il h r eyin h ll edil yini rahatl qla dedi.

82

XIII F sil

2 h ft sonra. Sürix. sveçr .

Bu gün 3 g ncin h yat nda b lk n sevincli gün idi. ola Klefar n Bentde Endoh oldu u m hk q rar il t sdiql nmi , h r 2 hesabda olan pulun ona m xsus oldu u

bul edilmi di. Sürixin n bahal restoranlar ndan birind Hamit Uslu, sveçr li v kil Mixael Karlpeter, ola Klefar, Ravon v Ali Mutlu bir yerd nahar edirdil r. Bu gün onlar çox böyük q qazanm lar. Hamit b y dostu Mehmet b verdiyi sözü tutmu v bu i o luna böyük köm k olmu du. Mixael Karlpeter öz v killiyi il öz i inin professional oldu unu ham ya sübut etmi di. Ali, ola v Ravon is h mart ay ndan ba lad qlar v 4 aya yax nd r ki uzanan qaranl q tuneld n art q ç xm v m qs dl rin nail olmu dular. Hamit b y bu sevinc dolu mühitd , ham n yan nda Mehmet b z ng vurdu :

- Alo, Mehmet b y?

- Buyur Hamit, nec n? T n x rl r var?

- Mehmet b y, söhb haradan ba layaca bilmir m! Amma onu bilir m ki, bel bir o ulla f xr etm d r! Biz bugün art q hesab t sdiql dik! Q n ad na 17 milyona yax n pul var imi , inana bilirs n?! Bütün bunlar tam do ru imi – dey Hamit

y co ulu kild sevincini bölü dü.

- Ola bilm z! nana bilmir m! Y ni bütün bunlar fakt imi ! M nim inanmad m hadis o lum inand v sonuna kimi getdi. Bütün bunlarda yan ld m bu gün sübut etdi - dey Mehmet b y cavab verdi.

- Aralar nda dan qlar na gör pulun tam yar Aliy çatacaqm ( lhan n etdikl ri bar sind heç, v kilin v Hamit b yin d x ri yox idi. Ali bunun aç lmas n lhan üçün riskli oldu unu bildiyind n ona gizli qalaca na dair söz vermi di). Bu 8.5 milyon dollar pul edir. Hesabla gör o lunun t xmin n 4 aya qazand bu q r pulu o böyük holdinqin n q r müdd qazanar?!

Hamit, bu sözl ri deyib içd n gülm ba lad , Mehmet d ona qo uldu. Sonra Hamit sözün davam ed k - Bel o ulun q drini bil, Mehmeeet – dedi.

- Hamit, bu dedikl rin cavab verm art q ç tinlik ç kir m. (yen d güldül r)

83

Hamit b y söhb tin art q ciddi m qamlar na g k hesab n transferi bar sind dan ma a ba lad :

- Hesab h min bankdan 2 gün rzind ba qa sveçr bank na transfer edib oradan is 1 il rzind Türkiy banklar ndan birin köçürm k ist yirik. Dig r banka köçürülm

bi bir an önc biz bu q r problem yaratm bu bankla laq ri k sm kdir. min hesab n ümumiyy tl sveçr banklar ndan ç xar lmas v Türkiy tirilm sini is olan n özü ist yir. S n özün d yax bilirs n ki, sveçr höküm ti bu

r pulun bir d ölk n ç xar lmas na qanunla icaz vermir. Ona gör d transfer tam 1 il müdd tind gerç kl diril k. Bütün bu proses burada xs n özüm n zar t ed m. U aqlar is uy un zamana bilet oldu u halda uza 2 gün sonra Türkiy olacaqlar, rahat olun. Esra xan m da öz o lunu uzun fasil n sonra tezlikl gör k, narahat olmas n.

- Hamit, bütün göst rdiyin d st , etdiyin köm gör , s d rin minn tdarl bildirir m. Bu günl rd , h qiq n, o lumla öz o lun kimi davrand n. Nec t kkür ed yimi bilmir m – dey Mehmet öz dostuna m mnunlu unu bildirdi.

Dostlar telefonda sa olla lar. Nahar müdd tind Ali v ola da v kil Karlpeter Hamit b öz d rin minn tdarl qlar bildirdil r.

Nahardan sonra Ali, Hamit Uslu il birlikd stanbula 3 uçu bileti alma a ged kdil r. Ham üçün h ey qaydas nda gedirdi. Yaln z bir n r özünü n q r rahat aparsa da, yax nl qda dayan b onlar güd n insanlar n oldu unu bilirdi. Bu gün ax am pulun götürüldüyünü onlara x r etm li, pulun h min bankdan dig r bir banka na d formada transfer olunaca dem li idi. Ali v ola üçün ba lanan xo anlar onun üçün tam ksini ifad edirdi. Amma art q onun da beynind onlar n pullar keçirm k ist nl ri azd rmaq üçün bir plan var idi v bu plan onun h yat nda uydurdu u n günahs z plan olacaqd ...

min gün biletl r al nd v biletin üstünd t yyar nin uçu tarixi 15 yul saat 05:00 idi. Hamit Aliy h min gün gec g lib onlar hava liman na aparaca bildirdi. Ali otel qay td v u aqlara 2 gün sonra gec yola dü kl rini dedi. Ravon öz biletini al b cibin qoydu.

min gün 2 qanal v bir türk ilk d olaraq rahatl qla srara ngiz Sürix rini zm ç xd lar. rin m rk zi texnologiya avadanl qlar sat lan dükanlar ndan

birind n fotoaparat ald lar. Çox xo xt görünürdül r. Limmat çay n v Sürix gölünün sahilind çoxlu kill r ç kdirib ist dikl ri q r yl ndil r. Katerl g zintiy ç b göld n

rin ax amça nec göz l görünm sini mü ahid etdil r. Katerd olan zaman Türkiy getdikd n sonra n i r gör kl ri bar , bu pullar nec istifad ed kl ri

84

haqq nda dan rd lar. Ali dü ünürdü ki, ola v Ravonla ba Türkiy Dövl t Miqrasiya dar sin Türkiy qalmaqdan ötrü uzunmüdd tli viza üçün müraci t etm li olacaqlar.

Vizan n al nmas na n real b han is onlar n Mehmet Mutlunun holdinqind i k üçün müqavil sas nda g lm ri idi. Dig r t fd n Mehmet Mutlu ölk s viyy sind tan nm xsl rd n biri idi v onun üçün bu problemi h ll etm k adi bir i idi.

Gec saat 12-d n bir az keçmi çox yor un halda taksi il otell rin g ldil r. H r 3-ü çarpay lar na uzand . Ravon yen d Ali v olan n yatd qlar na min olduqdan sonra çantas n d rinliyind n mobil telefonu ç xar b yand rd v a dü dü. Kobenaya z ng vurdu v h r gün etdiyi kimi bu gün d bütün olanlar dan :

- Kobena, hesab art q bu gün t sdiq olundu. Sabah yox biri gün, y ni yulun 15-i saat 13:00-da pul na d kild h min bankdan ç xar lacaq v bu otel g tiril k. Hamit Mutlu özü bu i n zar t edir. Bu oteld pulun üz rind n kiçik bir miqdarda pul mü yy n s bl r üçün götürül k v t xmin n 1 saatdan sonra vv lc n dan lm ba qa bir banka apar lacaq. Oradan is 1 il rzind Türkiy transfer olunacaq. Sizin bu pulu g türm yiniz üçün t xmin n 1 saat vaxt z var. M n h min gün rezervasiyan n

çil rin “bugün 4 Qanal qona z olacaq v onlar soru madan, gözl tm n ota za gönd rin” dey m. Bir d ki, sabah m hans sa bir kild makar tipli tapanca çatd rma z laz md r. Çünki siz iç ri gir nd art q m n aran sakitl dirmi olum ki, otel i çil ri heç bir eyd n übh nm sinl r. Onlar yax ca ba lay b, daha sonra pulu götürüb aradan ç q. Bu q r.

- Plan lad r, amma bils m ki, bunun içind n is bizim üçün plan haz rlay rsan, min ol o mehmanxanadan n s n, n d ola sa ç xmayacaqs z! O pullar almasam,

sizl ri öldürm n bu ölk n ç xmayaca am! Buna min ol – dey Kobena yen s rt hdidedici kild dan .

- Kobena, bu gün kimi h r eyi tam do rulu u il demi m. Sad olan n salamat olmas üçün. Bu plandan kiçik bir yay nma hal mda aya mda bu aparat var v

nd n çox uza a ged bilm m. Bu gün Ali Türkiy 3-ümüz üçün d bilet ald . yyar yulun 16-s gec saat 5-d Sürixd n ç r. Bunu dem kd m qs dim odur ki,

bu o urlu u u urlu ed yimiz halda, art q Ali v ola pulun tap lmas il ba dü ün bilm kl r. Çünki Alinin atas çox s rtdir v Alid n bu pulu bo verib art q ev qay tmas t b ed k. ola da t k ba na bu rd heç n etm yini bilir v o da onunla Türkiy ged k.

- Ravon, r bütün bu dedikl rin do ru olarsa v biz 15-i o pulu götür bils k, min ol, m nim ba m s ni yüks k d rl ndir k v Qanaya qay td qdan sonra

qrupla mada kifay t q r statuslu birisi olacaqsan. 500 000 dollar sözü is tam qüvv sind dir. Silah sabah Fenukunun yan ndak lardan biri - Ebenezer hans sa kild

85

çatd racaq. Onsuz da onu n ola, n d Ali tan r. rd onu gördükd tl rin fikir ver v hans sa kild s nin üçün qoydu u silah olan ba laman götür.

Bu l g lmi rd son günl rimizdir, i imizi bitirib Qanaya qay tmaq vaxt çoxdan çat b.

- , m n d art q çox yorulmu am. n az m dü n pulu al b, ba qa bir kild olaya qaytaraca am v onun h yat ndan bird lik yox olaca am – dey Ravon cavab

verdi.

Ravon mobil telefonu söndürüb nömr qay td . Haz rlad plan ba tutmu v Kobena ona inanm . Yen d telefonu çantas n d rinliyind gizl dib çarpay nda oturdu. Yatmadan önc cibind n uçu biletini ç xar b bir an dü ündü. Sonra asta-asta bileti bir neç hiss böldü. Ka z parçalar da çantas na töküb yerin uzand , az sonra yuxuya getdi.

ri gün Ravon yen d h r gün oldu u formada, heç bir ey olmam kimi gül rüz kild onlarla dan rd . Bu gün el bir planlar yox idi v q rara ald lar ki, Sürixd ki son günl rini d bu rin görm li yerl rind , sas n d muzeyl rd keçirsinl r. S r yem yini qald qlar mehmanxanada yeyib ç xd lar. Otelin qar ndak döng ni dön nd Ravon onlarla üzb üz ks istiqam td g n Ebenezeri gördü. O, otel

f gedirdi. H min an Ravon u aqlara fotoaparat n oteld qald yadlar na sald v özünün tez gedib g tir yini dedi. Mehmanaxan n önün g lib Ebenezerd n silah olan ba laman götürdü v nömr rin qalx b silah çantas na yerl dirdi. Fotoaparat al b tez

aqlar n yan na qay td .

min gün rzind Sürix nc t, Rietberq v sveçr Milli Muzeyl rind oldular. Ali 2 il önc bütün bu yerl rd olmu du v çox b nmi di. Qanal dostlar n da

yin min oldu u üçün onlar h min muzeyl aparm . Günortaya yax n nahar etm k üçün r m rk zind onlara maraql v qeyri-adi görün bil k bir restoran axtar rd lar. Biraz ir lid uzaqdan diqq ti c lb ed n q rm r ngd , iri plakatl modern üslubda olan bir restoran göz d yirdi. Ravon v olan n baxd istiqam Ali

n r salanda onlar n hara baxd anlad . Bu McDonalds idi. stanbulda olark n Ali bu restoranlar sin dostlar il tez-tez gedirdi. H t xmin n 7-8 ay vv l stanbulda yeni aç lan McDonalds restoranlar ndan birinin önünd böyük posterd “Biz stanbulda 41-ciyik“ yaz görmü dü. Lakin Qanada b lk növb ti 10 illikd d ilk

McDonalds n aç planla lm rd .

aqlar restorana daxil olub özl ri üçün ist dikl ri hamburgerl ri, q zard lm kartof v içki ald lar. Acl qlar tam yat rd qdan sonra restoran önünd n taksi tutub Sürix Universiteti n zdind olan Botanika ba na getdil r. Oradan ç xanda saat art q 7 idi.

86

Mehmanxanaya qay b haz rla maq laz m idi. Gec saat t xmin n 4-d oteli t rk etm li idil r. Bütün günü g zmi , yl nmi v yen d çox yorulmu dular.

Otel qay b, am yem yini yedil r. Daha sonra öz nömr rin qalx b çantalar toplama a ba lad lar. Ravon da heç bir ey hiss etdirm n çantas toplay rd . Saat

xmin n 10-da h r 3-ü çarpay lar na uzand lar ki, heç olmasa saat 3- kimi yats nlar. Ravon da özünü yat rm kimi göst rdi. Lakin saat 11-d n bir az keçmi yerind n qalxd ,

dü dü. Mehmanxana i çil rind n ka z v q m al b bir m ktub yazd . Daha sonra Kobenaya z ng vurub h r eyin plan üzr getdiyini bildirdi. Nömr qay td qdan sonra

ktubu olan n çantas n lap alt hiss sin sald . Gözl ri dolmu du. olan n qar nda dayan b sakitc onun nec yatma na tama a edirdi. Xeyli müdd t onun üzün baxd , daha sonra is yerin qay b yatma a çal . H min gün gözün yuxu getm di...

Gec saat 3 idi v qurulmu saat n z ngi çald . H r 3-ü yuxudan oyand (Ravon heç yatmam , amma özünü yatm kimi göst rirdi). Yerl rind n qalx b növb il du

bul etdil r v sonra geyindil r.

Saat 4- 15 d qiq qalm Hamit b y g ldi. O, u aqlarla salamla b t ssüml getm haz r olduqlar soru du. Sonra h r üçünün pasportlar n v uçu biletl rinin qaydas nda olmas ndan min olmaq üçün onlar ç xartmalar bildirdi. Ali cibind n öz pasportunu v 2 uçu biletini ç xard . ola da çantas n ön cibini açaraq pasportunu götürdü. Lakin Ravon h d cibl rind öz biletini axtar rd . Bütün cibl rin , çantas na baxd qdan sonra böyük t ssüf içind “dey n dün n rd g rk n itirmi m” dedi. Ali onun bilet al nd günü bileti götürüb cibin qoydu u d qiq yad nda idi. Hamit

y qar q ham narahat olmu du. Saat 4 tamam idi v art q onlar gecikirdil r. ola özü Alinin çantas na baxmaq ist di. Lakin Ravon bunu özünün bir daha ed yini deyib çantan yenid n yoxlama a ba lad . Heç n tap lmad . Ravon üzünü onlara tutub dedi:

- aqlar narahat olmayaq. Düzdür, bu bilet bir xeyli pul vermi dik, amma bunu yenid n ala bil rik. Siz bu gün gedin. M n is Hamit b yin köm kliyi il sabah özüm yeni bilet alaram. H m d burada qald m müdd td bir az da g m. B lk bir daha heç Avropa görm m?! Tam s mimi deyir m. M gör narahat olmay n. El bu oteld qalaram. n geci 2-3 gün Türkiy yen birlikd olar q.

Hamit b y Ravonun sözl rini d st kl k onu da 2 gün sonra Ali v olan n arxas nca stanbula yola salaca öz üz rin götürdü. ola n q r t ssüfl ns d , sonda raz la . Otel önünd Ravon ilk önc Ali il sonra is ola il sa olla . Ravonun yen gözl ri dolmu du v ola bunu görürdü :

- Ravoooon, 2 gün sonra stanbulda yen bir yerd olac q, bel etm . st yirs n n d s ninl qal m? Tam ciddi sözümdü.

87

- Yox, yox ola. Sad s ninl tan oldu um günd n b ri ilk d olaraq 2 gün ni görm m.

Ravonun son cüml si n q r gülünc görüns d onun içind dü ündükl rini, gözl rinin dolma n sl s bini gizl bilmi di. ndi onun içind n hissl r keçirdiyini heç kim t vvür ed bilm zdi...

Ali v ola sonunda Hamit b yin ma na oturub mehmanxanadan uzaqla lar. Ravon ma n dal nca küç ni dönüb gözd n it kimi göz ya lar içind baxd . Bu onun ola il sonuncu söhb ti idi...

88

XIV F sil

15.07.2000. stanbul. Türkiy .

Saat 8- yax n t yyar Atatürk Hava Liman na endi. Limanda Alinin anas v atas aqlar h sr tl gözl yirdil r. O ullar art q 40 gün yax n idi ki, evd yox idi.

Uzaqdan o lunun üzünü gör nd Esra xan n gözl ri doldu. ola v Ali camaat n aras ndan keçib onlara t f g ldil r. Ali tez çat b atas il görü dü v anas b rk-b rk qucaqlad . Onlar n 2 gün qabaq dan qlar na gör Ravon da onlarla b rab r g lm li idi, lakin Mehmet b y o lunun yan nda mavi gözlü mulat q zdan ba qa heç kimi görm di. Ali hal- hval soru duqdan sonra olan onlara t qdim etm diyini anlay b ondan üzr ist di

ingilisc dedi:

- Ana, ata, bu ola Klefard r. Bütün bu i rin ba q hr man (bu söz ham , h tta ola da güldü). Ravon g bilm di, t fsilatlar yol boyu dan aram. ola, bu

atam Mehmet Mutlu bu is dünyan n n sevimli anas Esra Mutludur.

r biri tan qlar na ad olduqlar bildirdil r v hava liman ndan ç xd lar. Mehmet b yin ma na minib evl rin yolland lar. Yol boyu Ali Ravonun g lm si

bini v qism n d bütün Afrikada v Avropada ba na g nl r haqq nda dan . Evd lli ba parti t kil olunmu du. Alinin bütün yax n dostlar , lhangilin ail si burada idi. Bu hadis Alinin bütün tan qlar içind s s salm . Ham bundan dan r v ola Klefar görm can at rd lar. Sürixd is tamam ba qa eyl r ba verirdi...

min gün. Sürix. sveçr .

Dan ld kimi Kobena v 3 adam günorta saat 2-y 10 d qiq i mi otelin qar nda idil r v iç ri girm haz rla rd lar. Ravonun aya nda olan aparat onun iç rid oldu unu göst riridi. Dem li, h r ey qaydas nda gedirdi. Onlar otel daxil olub rezervasiyaya yax nla lar. Qanal qonaqlar ad il Ravongilin qald ota n nömr sini öyr ndil r v 2-ci m rt qalx b ota a t f getdil r. Sakit kild qap aç b iç ri

fl hücum etm k ist yirdil r ki, iç rid n Ravonun s si g ldi :

- lin, Kobena, g lin. Art q ham n l-qolunu ba lam am v pullar sizi gözl yir.

Onlar iç ri daxil olub, qap ba lad lar. Kobena sas ota a daxil olanda n ortada pul, n d li-qolu ba insanlar gördü. Otaqda yaln zca Ravon var idi. Öz çarpay nda oturmu v qar dak masan n üstün verilmi tapancan qoymu du. Kobena q bind n

raraq dedi:

89

- Haradad bu l g lmi pullar?? Biziml oyun oynam san? min ol, bu oyundan n s n, n ola sa ç xmayacaqs z!!! Tutun onu!

aqlar onu tutmaq ist yirdil r ki, o silah götürüb onlara tu lad . lind ki piv sind n 1-2 qurtum da içib sözün ba lad :

- Kobena, s n d indi min ol, düzdür bu oyundan m n sa ç xmayaca am, amma ola v pullar s n bir daha görm ks n! Özünü bu gün kimi a ll san rd n?!

Dü ünürdün ki, hans sa t hdidl rl sona kimi m ni lind saxlaya bil rs n?! H yat m boyu sizl rd n v özümün z if nöqt rind n as , qul kimi ya amaqdansa ölümü üstün tutaram. S hesab bar sind dan qlar n ham yalan idi amma s n 18 ya adi bir pansion u Ravona nec d inanm n. S nc m n s nin o d st nd ki claf insanlar kimi 500 000 dollar xatirin dostlar , insaniyy timi sataram?! min m, bu gün kimi art q satd dü ünürdün, amma bu gün s nin bütün fikirl rini alt-üst ed m. Hesab bar sind onu deyim ki, pul bir bankdan dig r banka n d formas nda da nacaqd , amma o da nmalar s n heç vaxt görm ks n! S n art q n o pullar n, n d olan n izini tapa bilm ks n! Bu limd ki silahla indi 4-ünüzü d öldür r v f xrl ömürlük h bsd yatard m, amma m n özümü bel claf insanlar n qan na bulamaram. ndi silah s uzadacam v m ni öldürm yin üçün s rait yaradacam.

O, silah t rsin tutaraq Kobenaya t f uzatd . Qar ndak 4 n rin heç biri Ravonun k nardan çox axmaqca görün n bu h tin inana bilmirdil r. Kobena asta-asta yax nla b silah ald . H min an tapancan Ravonun ba na dayad . Lakin biraz dü ünüb tapancan a sald . Ravon onun n gör bel etdiyini sanki ba a dü mü kimi onu öz sözl ri il daha da özünd n ç xartd :

- Bilir m içind dü ündün ki, “s ni bel adi öldürm m, i nc rl öldür m ki, hirsimi soyuda bilim”. Amma yen d yan rsan. Bunu t bii ki, siz bura g lm zd n önc m n dü ünmü düm v sizin ota n qap aralad z an m n h ratlar üçün olan z rli d rmanlardan bir neç sini eyni vaxtda a ma atd m v su içdim. Effekti uza 20 d qiq n sonra bilin r v m n öl m. S n sad m ni öldür k gücd deyils n v öldür bilm ks n!

Bu sözl ri o, Kobenan daha da q qland rmaq v özünd n ç xarmaq üçün demi di. Kobena art q dözm di, silah yenid n onun ba na dayay b dalbadal bütün makardak güll ri onun ba na bo altd . Bütün traf qan idi. Kobena istehzal kild gül -gül sanki hirsini soyutmu kimi Ravonun c din bax rd . Dig r o lanlar da yerl rind donub qalm lar. Bu d tli bir s hn idi. Onlar h tta, çöld n g n polis sireninin s sini bel gec duymu dular. Kobena özünü al b tez otaqdan ç xanda d hliz

90

boyu 4-5 polisin ona silah do rultdu unu gördü. Polis is el Ravonun özü t xmin n bu hadis n 20 d qiq önc z ng ed k “yar m saat sonra bu oteld q tl olacaq” demi di.

min gün Ravonun h yat n sonuncu günü oldu. Bütün hadis r boyu özünü dostlar na qar satq n kimi göst n bu o lan sonda n q r t miz, n q r dostlu a qiym t ver n biri oldu unu sübut etdi. Öz sevimli dostunun onun m cburi olaraq dü düyü bu qaranl q, cinay t dolu dünyas ndan uzaq olmas üçün lind n g ni etdi v

tta, sonda öz h yat da qurban verdi...

Hamit b y h min gün otel g nd bütün bu olanlara inana bilm di. O heç n ba aça bilmirdi. Bu d st nin ax onunla n i i ola bil rdi?! Polisl rd n hadis

haqq nda xeyli m lumat ald . Ravonun üz rind sveçr g ldiyi günd n b ri izl yici cihaz n oldu unu, çantas nda is stanbula t yyar

biletinin parçalar olmas faktlar onu d tli d t ccübl ndirmi di. Polisl r bu prosesin izah heç cür çöz bilmirdil r. Hamit b y bu q mgin m lumat z ng edib Mehmet b bildirm li idi. lk önc dü ündü ki, bu günlük z ng edib onlar n o ullar na qovu duqlar ilk günd kefl rini pozmas n. Lakin dig r t fd n bu x ri gec dem k h r halda olaya gör pis olard .

Ax am saat 8-d Mehmet b yin telefonuna z ng g ldi. Telefonu götürüb dostu Hamitl salamla . Bir neç saniy rzind Mehmet b yin üzünd ki t ssüm çox q mli bir mimika il z olundu. Hamitin dan qlar onun bütün gün rzind keçirdiyi sevinci tam silib apard . Gözünün qar nda heç n n x rsiz olan ola v Ali dostlar il birlikd deyib gülürdül r. Telefonu yer qoyub, yerind donub qald . Xeyli fikirl di. O, indi bel bir x ri onlara nec dey kdi?! Ali v olan n fikirl rind tutduqlar na gör 2 gün sonra Ravon stanbula g k, onlar n yan nda olacaq v yen d 3-lükd bütün stanbulu g k, kill r ç kdir kdil r...

Mehmet b y olanlar önc Esra xan ma dan v bu x ri u aqlara m hz onun çatd rmas ist di.

Yar m saat sonra evd ki abu-hava tamamil d yi mi di. ola d li olmu du. Özünü axmaq adland raraq nec Ravonu orada t kba na qoyub g ldiyin inana bilmirdi. O, 6 ya nda ik n anas v atas , 8 ya nda ik n sevimli bibisini itirmi di. 10 ya nda ik n öz kimliyini, indi - 18 ya nda ik n is h yatda art q n çox d r verdiyi insan , dostu Ravonu itirdi. Onun d t dolu h yat na uzun bir müdd td n sonra u urlu s hif lav olunmu du, amma o s hif d n sevimli dostunun qan na buland ...

Ani kild , heç kimin gözl diyi bir vaxtda ba ver n bu q tl ham ya, xüsus n olaya h çox qaranl q qalm . Ax bu qrupla ma il Ravonun n laq ri ola

91

bil rdi?! Bütün bunlar o bir gün sonra t sadüfi kild çantas bo aldark n yer dü n bir m ktubdan anlad . M ktubda yaz rd :

yat m q r çox ist diyim dostum, ola,

n bu m ktubu oxuyanda ümid edir m stanbulda v bütün qay lardan uzaq bir raitd olacaqsan. Çox sevinir m ki, biz ist yimiz nail olduq.

ndi s dan aca m eyl gör vv lc n m ni ba laman ist yir m. S ni tan m günd n b ri h yatda n çox d r verdiyim insan olmusan, bunu m nc , çox yax bilirdin. Amma s nin tan n Ravon h mi

qar t miz, günahs z olmay b...

xmin n 15 ya mdan etibar n özüm d bilm n Kumasi küç qrupla malar ndan birinin üzvün çevrildim. Bu gün kimi onlardan yaxa qurtara bilm dim. Amma bu gün bit k... Yad ma g lir, t xmin n 13 ya z olanda bir-birimiz söz vermi dik: Bizim bir-birimizd n gizl yimiz heç bir ey olmayacaq. Bütün bunlar n heç birind n s nin x rin olmad . Amma

n bunu sad s ni qorumaq xatirin edirdim. ndi o v dim qay daraq sözümü tuturam v s nd n neç ill r saxlad m sirl ri deyir m.

min qrupla ma üzvl ri Alini rd m niml gördükl ri gün, gec i nc verib onun n üçün burada oldu unu öyr nm k ist dil r.

lara dözm k h yat mda ilk d s qar s hv buraxd m v h r eyi onlara dan m. O günl r özüm v h yata nifr t edirdim... Ehtiyac z oldu u 7000 dollar da m n onlardan alm m v siz uydurma bir na l dan m. H ey gör ba la m ni... Onlar aya ma izl yici ba lay b,

mobil telefon verdil r. sveçr pulu o urlamaq üçün imkan n olaca dü ünüb arxam zca g ldil r. Siz yatandan sonra h r gün onlarla

laq saxlamaq m cburiyy tind idim. Bilirdim ki, n kiçik bir sözl rind n bel ç xd mda h m m ni, h m d s ni öldür bil rdil r. Onlar m nim z if nöqt min s n oldu unu çoxdan bilirdil r... Çox qorxurdum, amma sizin yan zda heçbir eyi biruz ver bilmirdim...

Amma o alçaqlara qar art q m nim d bir plan m var. S n bu m ktubu oxuyan zaman y qin ki, art q o plan ba tutmu olacaq. N olar, pis olma. Ümid edir m, m n s nin qar ndak bütün günahlar bu planla yuyaca am. Ba qa yolum qalmam . Y qin ki, Sürix m nim gör yim sonuncu r, bu m ktub is s yazd m ilk v son m ktub olacaq. S ni satd m o anlardan ba qa, heç bir ey gör pe man deyil m. H mi s nin q lbind

92

ya ayaca ma min m. S h yatda h eyin n göz lini arzu edir m. S n bunlara layiqs n... lvida olam m nim...

ola el ilk cüml n göz ya lar içind m ktubu sona kimi oxudu. Ravon düz deyirdi: O, Ravonu h mi q lbind ya adacaqd ... H yat Ravon üçün bu q rmi ucuz idi?! Yoxsa ola onun üçün bu q r qiym tli idi?! O art q öz seçimini etmi di.

12 ya nda ik n Ravonla olan ilk tan qlar yad na sald . Frans zca güc b la il dediyi 2-3 tan q cüml si : “Bilir m, s nin ad n olad r... M n Ravonam... S ninl dost olmaq ist yir m..“ Bu sözl rd n sonra ola çoxlu gülmü dü. O günd n b ri dem k olar onlar n h yatlar n bütün yax v pis anlar bir yerd keçmi di. Amma daha Ravon yox idi...

93

gg

XV F sil

2001-ci il, Yanvar. stanbul. Türkiy .

Ali Atatürk Hava Liman na olan yola salma a g lmi di. Alinin Türkiy qalmas üçün olaya etdiyi davaml israrlar na baxmayaraq o, Afrikaya, 11 il sonra sl v ni Fil Di i Sahilin qay rd . 6 aya yax nd r ki, ola Mehmet Mutlunun holdinqind ingilis v frans z dill ri üzr t rcüm çi v zif sind i yirdi. Ravonun ölümünd n sonra çox az üzü gülürdü. Ravonun c dini is Hamit b yin köm yi il Qanaya, Kumas rin gönd rib orada torpa a tap rm lar. ola hesab nda olan puldan Fil Di i Sahilind

yat qurmaq üçün mü yy n q r götürmü dü. Aliy dediyin gör yenid n n vaxtsa stanbula qay dacaqd . Amma n vaxt qay daca bilmirdi.

Frankfurta ged n t yyar minik ba land qda ola Alini qucaqlay b onun üçün dar xaca bildirdi. Ali is onun yolunu h mi gözl yini v virtual yolla laq saxlaya bil kl rini xat rlatd . ki dost hava liman nda ayr ld lar. ola stanbuldan Frankfurta, oradan Abicana, daha sonra is do ma ri San-Pedroya getdi...

Art q 11 il keçmi di v ill r San-Pedroya çoxlu d yi iklikl r g tirmi di. r böyümü , hali xeyli artm v mü yy n q r müasirl mi di. San Pedro bu dövrd art q Fil Di i Sahilinin Abicandan sonra 2-ci n böyük port rin çevrilmi , halisinin say na gör is ölk 6-c böyük r olmu du. Burada art q 150 mind n çox hali ya ay rd .

Do uldu u San-Pedroya g ldiyi gün ola r m rk zind yerl n otell rd n birind nömr sifari etdi, daha sonralar is kiray ev tutdu. San-Pedro onun do ma ri olmas na baxmayaraq burada o, dem k olar heç kimi tan rd . bir n r istisna idi... Conson Feymard...

San Pedroya g ldiyi günün s ri otel rezervasiyas na yax nla b atas n keçmi irk ti il ba g nc i çil rd n birin sual verdi :

- Bilmirsiniz, “ENDOHS” irk tinin binas rin hans hiss sind dir?

94

çi biraz dü ünüb olaya bir d qiq gözl sini bildirdi. ri ota a keçib ya bir ki ini ça rd . olan n i çiy verdiyi suala ki i g lib cavab verdi :

- Siz dey n çoxdand r ki, Fil Di i Sahilind olmam z. Ya da yerli deyil v çox az m lumata sahibsiniz. “ENDOHS” korporasiyas art q 4 ild n çoxdur ki, f aliyy tini dayand b.

ola t ccübl nmi kild soru du:

- Niy ? N s bd n?

- 1996-c ilin dekabr nda ixracat g mil rind n birind Daxili r Nazirliyi xüsusi liyyat n tic sind xeyli miqdarda narkotik madd a kar etdi. ll rl irk tin i çil ri

olmu 2 n r d irk tin leyhin yalan dan araq bu irk tin xaric illeqal m hsullar ixrac etm si bar sind m hk d nitq dedil r. 1997-ci ilin yanvar nda m hk

rar il irk t ba lan ld – dey ki i geni m lumat verdi.

- s siz haradan bilirsiniz ki, h min 2 n r i çi yalan deyirdi – sual na ki i bel cavab verdi :

- Çünki m n özüm d ill r önc Lidsen Endohun, daha sonra is Conson Feymard n ba alt nda h min irk td i mi m v bir d d olsun bel halla rastla mam m.

olan n öz atas n ad heç gözl diyi bir raitd kimd ns e itm yi onda rib hisl r oyatd . Bir an dü ünüb ki iy yenid n müraci t etdi:

- s Conson Feymarda n oldu? Haradad r indi? M lumat z var?

- hk Conson Feymarda 7 illik h bs c zas verdi. Hal-haz rda Bouake M rk zi r H bsxanas nda saxlan r. Bu mövzu bu rd v ümumilikd ölk s viyy sind

uzun müdd t aktual qald . Daha sonralar “ENDOHS” irk tinin binas v zavodlar ba qa bir irk verildi. Bununla da bu irk tin ad tamamil unuduldu. Çox maraql g ldi, neç il sonra ilk d dir ki, kims bu irk tl maraqlan r. Bilm k olar bu m lumatlar

yiniz laz md r?

- vv ld düz buyurdunuz ki, m n yerli v nda deyil m. Qanal yam. Sad atam n vaxtsa bu irk td i yib.

ola son cüml ni dilind n ç xaran kimi s hv etdiyini anlad . Çünki qar ndak ki i mütl q onun kim olmas soru acaqd v uydurdu u ad n yalan oldu u b lli olacaqd .

95

Ki i öz keçmi i yolda lar ndan onun atas n kim oldu unu bilm k üçün h sl “kim?” sual verdi. ola is azca dü ündükd n sonra beynind onsuz da heçkim inanmayacaq deyib “Lidsen Endoh” söyl di v güldü. Cavab gözl n öz ota na getdi. Ki i is öz-özün “yaman zarafatc l q zd r” dedi v o da güldü.

Ota na döndükd n sonra Bouakey s r haqq nda dü ünm ba lad .

1 h ft sonra. Bouake. Fil Di i Sahili.

Bouake Fil Di i Sahilind halisinin say na gör 2-ci n böyük r idi. O, ölk nin n böyük gölü Kassoudan 50 km imal- rqd yerl irdi. r 70-ci ill rd n ba layaraq

güclü kild inki af etm ba lam v hal-haz rda Fil Di i Sahilinin h m d güclü naye m rk zl rind n biri idi.

Bouake. M rk zi H bsxana.

Göz tçi Conson Feymard n hücr sinin önünd dayand v onun ziyar tçisi oldu unu bildirdi. Conson dü ünürdü ki, g n ancaq h yat yolda ola bil r. Lakin 5

qiq n sonra onun önünd tam gözl diyi bir insan dayanm . ll r keçmi , o böyümü v biraz d yi mi di. Amma gözl rinin mavi r ngi v üzünün cizgil ri Consona onun kim oldu unu aç q deyirdi. O gözl rin inana bilm di:

- Bentde?

- Bentde?! Göz l s sl nir... Bu adla m art q 11 ildir ki, heç kim müraci t etmir. Yoxsa unutmusan? M n ax “anas do ulark n ölmü , atas is 90-c ill rin at malar zaman h yat itirmi , Qanan n c nubundan olan v 10 ya mda atam n dostu vasit si il Kumasiy pansiona g tirilmi ” ola Klefaram... Yoxsa özünün m qoydu u ad xat rlam rsan?! Yox, inanm ram, bu h bs h yat s h eyi xat rladar – dey ola cavab verdi.

Conson - Üzgün m Bentde – deyib üzünü çevirdi.

- n heç n d üzgün deyils n! S ni h mi sad pul maraqland b v b lk el ona gör d bu d qiq buradasan!

- Qisas alaca n bir v ziyy td deyil m... H yat özü s nin qisas m nd n bu iyr nc h bs küncl rin salaraq ç xd v ç r – dey Conson emosional kild cavab verdi.

96

- n bu ölk ola bil r qisas alma a g lmi m, amma s nd n deyil. Bütün bu clafl qlar ndan sonra m n az ndan bir köm k et! min m ki, s nin n az ndan rziyy rin olard ki, atam v anam kim öldürtdürüb. B lk d bizim ail ni viran ed n min xs el s ni d bura sald b... Dan ! Heç olmasa h yat nda bir d insanl q

namin köm k et!

Conson ilk önc susdu. Amma olan n dediyi “b lk d bizim ail ni viran ed n min xs el s ni d bura sald b” fikri ona iyn kimi batm . Ax niy d o Nikola

haqq nda bildikl rini q zdan gizl tsin?! O ki indiki raitd onun bura dü sin rait yaradan Nikolaya nifr t edirdi. Bir anl q susqunluqdan sonra dan ma a ba lad :

- Nikola Ferran... Frans z ya bir i adam . 2 o lu v 1 qarda il birlikd San Pedroda 2 kakao istehsal , 1 a ac emal v 1 d bal q s nayesi irk tl rinin sahibi. Bunlar sad leqal göst ricil rdir. Bütün Q rbi Afrikada gördüyü, daha do rusu, gördürtdüyü qeyri-qanuni i rin h cmin gör 5-6 xsd n biri olar. Çox t hlük li oldu unu dem ehtiyac yoxdur, m nc . Bilir m, bu d qiq qisas hissi il al b yan rsan, amma s nin ondan qisas alma n çox gülm li s sl nir. Özü çox vaxt Fransada olur v ona çatmaq dem k olar qeyri-mümkündür. Özünü qisas ad il qurban etm .

nd heç n al nmayacaq.

- Onu zaman göst r. S n m irk tl rin adlar de...

ola özün laz m olan bütün m lumatlar al b h bsxanan t rk etdi v bu onun Consonla h yat ndak sonuncu görü ü oldu.

Mart 2001-ci il. San Pedro. Fil Di i Sahili

San Pedro rinin n böyük v ümumilikd Fil Di i Sahilinin xaric n çox kakao ixrac ed n irk tl rd n biri “Marsel” mü ssis sinin vitse-prezidenti, 24 ya Rene Ferran mü ssis t rcüm çi v zif sin i üçün müraci t etmi bir q n s dl rin bax rd . T rcümeyi-hal h qiq n, ona qeyri-adi lakin seçim üçün kifay t q r uy un görünürdü. Q n ad ola Klefar idi v hal-haz rda 19 ya vard . sl n Fil Di i Sahilind n idi, lakin Qanada bir pansionda böyümü dü. ngilis v frans z dill ri üzr

rcüm çi kimi 6 ayl q t crüb si var idi v n q rib si d buras nda idi ki, o h min 6 ay Türkiy , güclü holdinql rd n birind i mi di. Qanada, Kumasi rind pansionda ya ayan bir q z v Türkiy , stanbulda tan nm irk tl rd n birind t rcüm çi

k... Q z onun diqq tini d tli c lb etdi v onu i intervyusu üçün ofisin görü ça rd .

97

Növb ti gün Rene ofisind olan zaman katib laq saxlay b ola Klefar adl bir n g ldiyini dedi. Rene katib q ofisin gönd rm sini bildirdi. 2 d qiq sonra

Rene Ferran n qar nda qeyri-adi cazib darl a malik bir q z dayanm . Rene bel bir z heç gözl mirdi. O çox nadir hallarda Fil Di i Sahilind mavi gözl malik v mulat ri r ngind q zlarla rastla . Bu q z is h m müasir geyimi il , h m d bütün üz

göz lliyi il insan özün ba lay rd .

Rene q zdan oturmas xahi edib, ümumi tan qdan sonra i laq li suallar verm ba lad :

- Miss ola, sizin limd olan t rcümeyi-hal n m ni t ccübl ndir yini y qin ki, bunu irk qoyan zaman dü ünmü dünüz. Sizi gör kimi Türkiy nin güclü holdinql rind n biri il Kumasid pansionda böyümü q z aras nda heç cür laq yarada bilmirdim. Bucür göz l oldu unuzu gördükd n sonra a ma bir ey g lir: Y qin irk tin

hb ri v ya r hb rinin o lu Qanaya turist s rin g n zaman siz vurulmu v sizi özl ri il aparm lar. (Bu sözü deyib, güldü. olan n da üzünd utanm kimi bir

ssüm yarand ) Bu, sad m nim f rziyy mdi. ndi is sizd n reall qlar e itm k ist rdim.

ola bütün verilm si ehtimal yüks k olan suallara vv lc n cavab haz rlam . O dü ünm n söz ba lad :

- n sl n Fil Di i Sahilind n, el bu rd m. 8-9 ya ma q r burada atamla birlikd ya am , daha sonra Qanaya köçmü ük. Anam m n do ulanda v fat etmi di, atam is Qanaya g ldiyimizin 4-cü ay nda Akkrada olan at malar zaman

yat itirdi. Atam n dostlar ndan biri m ni Kumasiy pansiona g tirdi v orada böyüdüm. ngilis dilini tam öyr ndim. 2000-ci ilin yay nda Qanaya Türkiy n bir qrup i adam g lmi di. Onlar n Kumasiy s rl ri zaman m n irk t r hb rl rind n birinin

lu il t sadüf n tan oldum.

Rene onun sözünü k sib - Ooo, dem li qism n d olsa düz demi m –dedi v yen güldü. Sonra is davam etm sini xahi etdi.

ola yen utanm kimi sözün davam etdi :

- min xs atas n irk tinin vitse-prezidenti idi v m t rcüm çi kimi stanbula getm yi v orada onlar n holdinqind i yi t klif etdi. M nim ya mda

Qanada çox az u aq tap lard ki, h m frans z, h m ingilis dill rini bilsin. Bu dill r üzr üstünlüyüm m ni ç kib stanbula apard . Orada 6 ay i dim. Daha sonra is mü yy n

bl rd n art q stanbulu t rk etm k ist dim v öz do ma rim San-Pedroya qay b burada i tapaca ma inand m.

98

ola sözl rin ara verdi v sanki qar ndak vitse-prezidentin ona n is sual olub-olmad d qiql dirirdi. Reneni is t bii ki, h min i n ç xmas na s b olan

min “ mü yy n s bl r” maraqland rmaya bilm zdi v sual verdi :

- Bilm k olar, konkret olaraq oradan ç xma za s b n oldu? Ax s nin pansionundan olan çox u n m nc , böyük arzular ndan biridir ki, Avropada ya as n

orada i sin.

- Do rudur, C nab Ferran. Amma indi dey kl rimd n sonra ümid edir m m ni anlayacaq v haqq ver ksiniz. M h min i i t klif ed n g nc vitse-prezident Türkiy getdikd n sonra d yi ba lad . Sanki Qanada m i t klif ed n o xo insan deyildi. 4-5 ayl q i yimd n sonra m çox pis, o cür hörm tli insandan heç gözl diyim t klifl r etm ba lad . Evli idi v bir balaca o lu da var idi. H yat yolda na h r döng x yan t ed n bu insan getdikc bütün nifr timi qazand v stanbul, h min holdinq m ni s xma a ba lad . Sonunda dözm dim v irk heçbir

r etm n öz v nim qay td m. 2 aydan çoxdur buradayam v özüm i axtar rd m. Bu yax nlarda Abicanda olan 2 Turizm Agentliyind n i d ti alm am, amma do ma rimd i yi daha üstün tutard m. Dig r t fd n sizin t klifinizi öz karyeram üçün daha üstün sayd mdan bu irk müraci t etm n v ans yoxlamadan i ba lamaq ist dim.

- Düz etmis n ola, heç m n d bel bir t rcüm çini ya n az olmas na baxmayaraq limd n buraxmaram.

Rene Ferran olan ixracat liyyatlar il ba görü r zaman ingilis-frans z dill ri üzr t rcüm çi v zif sin q bul etdi. Növb ti h ft n ba layaraq ola nüfuzlu “Marsel” korporasiyas n t rcüm çi i çi qrupunda i ba lad . O, art q San-Pedroda kiray ev tutmu v bu do ma ölk sinin h yat na uy unla . Bankda olan pullar hesab na çox pul x rcl n ist nil n vaxt bu rd göz l bir ev ala bil rdi lakin bununla o diqq ti ç kdi.

ola növb ti 3 il yax n müdd ti bu irk td keçirdi. Bu 3 il rzind onun yat nda çoxlu d yi iklikl r oldu. Bütün bunlar onun planlar na uy un d yi iklikl r idi.

lk 1 ili rzind o özünü i tam yax t fd n göst rdi. Bundan sonra Rene bütün xaric i güzar s rl rin onu da apar rd . Rene t bii ki h m frans z, h m ingilis dill rini bilirdi, lakin laz mi bütün yaz t rcüm ri etm k üçün ola onun sas köm kçisi idi. Zaman keçdikc Renenin niy ill rl onlar n irk tind i n, Fransadan ça lm

rcüm çil ri deyil, m hz onu xsi t rcüm çisi seçm sinin ba qa nüanslar ortaya ç rd . Onun ilk gördüyü günd n oladan xo u g lmi di, amma bunu dem k asan deyildi. O böyük bir korporasiyan n vitse-prezidenti, ola is adi bir i çi idi.

99

2002-ci ilin pay nda Paris i güzar dan qlar üçün getdikl ri zaman Rene öz hissl rini olaya aç b dedi. Dan qlar bitmi di v onlar sabah Fil Di i Sahilin qay tmal idil r. Rene vaxt bo lu undan istifad edib olan Parisin n göz l restoranlar ndan birin am yem yin apard . ola t bii ki, Renenin ona olan mara hiss etm bilm zdi v o, Rened n bu sözl ri gözl yirdi. Rene am yem yi snas nda ona öz hisl rini dan ma a ba lad :

- yatda do uldu um günd n b ri heçbir ey gör heç kimd n “yox” sözünü itm mi m. Atam art q laz mi h yat , h tta n ri üçün d qurmu du. 14-15

ya mdan ba layaraq h yat n h r cür l zz tini dadma a ba lad m. Sürücülük v siq mi alanda art q Marseld ki evimizin qaraj nda m nim ad ma 4 son model ma n dayan rd . 18 ya mda art q xsi katerim var idi. T bii ki, bütün bu maraq dair rimd n ba qa bir

m nim üçün q zlar maraql idi. Bel bir imkanl xsin o lu olmaq “Marseld ist diyin z s nindi” dem k idi, h San-Pedrodan dan ram. 22-23 ya aras o lanlar n n

qan qaynayan vaxtlar olur, lakin m nd h r ey t rsin oldu. T xmin n o ya lardan ba layaraq fikirl rim d yi ba lad . Heç bir q z m art q maraql görünmürdü.

lk d bütün bunlar i laq li idi. M n art q “Marsel” holdinqinin vitse-prezidenti idim. Dü ünürdüm daha ç tin hans sa q zla laq quraram. Aç q des m, o dövrl r m nd bir az irqçilik var idi. Amma bir q z m ni yenid n dü ünm vadar etdi. lk d idi San Pedroda han sa yerli bir q z m nim diqq timi ç kirdi. H min q z bizim irk i üçün müraci t etdi v intervyunu ondan özüm götürmü düm (Bu cüml n sonra ola art q Renenin bütün bunlar onun haqq nda dan anlad ). Zaman keçdikc v o irk td

dikc m ni t sirl ndirm ba lad . irk td ki bütün dig r g nc q zlar adi bir komplimentimd n özl rini itirirdil r, lakin o, bütün bunlar adi normal sözl r kimi q bul edirdi. Göz lliyin söz ola bilm zdi v b lk d ona h min vaxta kimi o q r göz l komplimentl r demi dil r ki, vitse-prezidentin dedikl ri ona adi söz kimi görünürdü. N is , m nim art q 25 ya m var v ilk d dir ki, 2-3 ild n sonra yenid n han sa q zla sevgili olmaq ist yir m. V bu fikirl rim yaln z h min q za gör dir...

ola onun gözünün için bax rd . Onun planlar na gör Rene bu sözl ri ona onu tan qdan uza 6 ay sonra dem li idi. T klif bir il gecikmi di, amma plan h d öz qüvv sind idi. O, q hd ki ampandan bir qurtum al b cavab verdi :

- nab Ferran, m nim hal-haz rda 20 ya m var v tam s mimi deyir m ki, bu ya ma kimi h heç kiml bel bir sevgi laq sind olmam am. Düzünü des m, bu

klifiniz m ni t ccübl ndirdi. Ax bu cür irk tin g k prezidenti yerli bir pansionda böyümü mulat q zda n maraq tapa bil r ki?! fad gör üzr ist yir m, amma sizin hat nizd olan o göz l frans z q zlar dü ün nd , onlara deyil, m etdiyiniz bu t klif

çoz axmaq s sl nir.

100

- Bu s nin üçün bel görün bil r, çünki s n qar t fd n bax rsan, amma m n üçün bu bel deyil. O frans z q zlar özl rin d r verm yi bacarm rlar. Onlar üçün ümumiyy tl sevgi mövcud deyil. Sad vitse-prezidentin pullar v nüfuzu xatirin h r cür ist raz la arlar. S nd n aç bel bir reaksiya gözl yirdim, amma “yox” dey yini dü ünm mi dim – dey Rene q hd ki ampan ax ra kimi içdi.

- n h “yox” dem mi m – deyib ola gülüms di.

min günd n ba layaraq onlar n aras nda sevgi yaranma a ba lad . lk 9 aya yax n müdd td bu laq n heç kimin x ri olmad . Amma daha sonra Rene olan öz ail üzvl ri il yax ndan tan etdi. ola Renenin qarda , qarda n h yat yolda v onlar n balaca 5 ya q zlar il d bir gün ail likc xüsusi tan q xatirin görü mü dü. Lakin Renenin atas - Nikola Ferranla bir d d olsun söhb t etm mi di. Atas çox vaxt Marseld olurdu. Amma onunla da tan n vaxt g kdi...

...

Oktyabr. 2003-cü il. San Pedro. Fil Di i Sahili.

Hava qaral rd . Portdan bir q r uzaqla n ng bir katerd xüsusi ad günü rasimi keçirilirdi. Çoxlu f xri qonaqlar ça lm . Bugün Nikola Ferran n n sinin 6

ya tamam olurdu. H m Fil Di i Sahilinin h m d Fransan n bir çox nüfuzlu xsl ri burada idi. Bundan lav dünyan n müxt lif yerl rind n d Nikola Ferran n çoxlu dostlar

rif buyurmu dular. Nikola bu dostlar il çoxdand r ki, görü mürdü v görü ün m hz onun n sinin günün t sadüf etm si sad simvolik b han xarakteri da rd .

Rene qarda q n ad günün ola il birlikd g lmi di. Atas n ba uzaqdan lmi dostlar il söhb n q r qar sa da o, o lunun onunla söhb t etm k

ist diyini bildikd onlardan ayr ld . Nikola göz l bir mulat q zla yan-yana dayanm luna yax nla v salam verdi:

- Salam, o lum. Aaa, bu göz l q z haqq nda dey n e itmi m. Gözl , ad özüm xat rlayacam. olaaa Klefar! Onu irk timizd i diyini bilir m, amma bel bir göz llikl nec olub ki, m n bugün kimi tan olmam am?!

Bu sözl ri deyib Nikola olan n lind n öpdü. ola da qar q olaraq tan qlar na onun da çox ad oldu unu bildirdi. Nikola sözün davam etdi:

101

- lum, bir-biriniz çox yara rs z. bir Fil Di i Sahilind n olan q n bu q r göz l ola bil yini heç vaxt dü ün bilm zdim. T sadüf n anas frans z deyil? (bu sözü deyib Nikola güldü, Rene v ola da ona qo uldular.)

Amma Rene bu sualdan olan n t sirl yini dü ünüb, cavab özü verdi:

- Ata, gördüyün kimi göz llikl ri t kc frans zlar yaratm rlar (o bu sözl ri dey n zaman heç a na bel g tirm zdi ki, olan n anas da frans z olub). Bu fakt m n d bilmirdim, amma ola bunu m ba a sald . (bu sözl rd n sonra yen güldül r)

- Yox, o lum, s n atana h tta göz l q z seçimind bel çox ox ay rsan – dey Nikola növb ti zarafat etdi v üzr ist yib dostlar n yan na qay td .

Rene v ola is ad günü olan balaca q zc az Lilini axtrama a ba lad lar. O, öz kiçik dostlar il birlikd katerin xüsusi u aqlar üçün b dilmi ota nda oynay rd . U dostlar ndan ay rmamaq üçün h r 2-si öz h diyy rini onun anas na verdil r. H min gün u a 30-dan çox h diyy g tirilmi di. Rene qarda q na böyük bir ay patas alm . olan n h diyy si is xüsusi bükülmü dü v bu h diyy nin n oldu unu ondan ba qa heçkim bilmirdi. Rene n q r israr ets d ola ona “h diyy aç landa n oldu unu gör rs n” deyirdi. O, h diyy sinin üz rin öz ad yazmam . Lakin Rene

diyy nin ba lan lmas ndan v s. bu h diyy nin ola t find n verildiyini 30 h diyy içind n dey bil rdi.

min gün Lili çox yorulmu du v ax am h diyy ri açacaq bir halda deyildi. San-Pedroya ev g ldikd n sonra u aq yatd v anas da h diyy rin sabah u n özü

find n aç lmas dü ünüb onlara toxunmad .

Bu qonaql q olan gün olan n h yat nda San Pedroda keçirdiyi sonuncu gün oldu. min günün ax am heç kim heç bir ey dem n Abicana getdi v vv lc n

al nm biletl stanbula uçdu. Art q özünü tam azad, bütün planlar yerin yetirmi kimi hiss edirdi...

2 gün sonra.

Nikola Ferran bir h ft burada San-Pedroda qal b sevimli n si il vaxt keçirtm k ist yirdi. Liliy ad günü h diyy si olaraq h r cür h diyy r g lmi di: Müxt lif suvenirl r, paltarlar, g lincikl r, müxt lif oyuncaqlar, q l m mulatlar v bir cizgi film diski... Diski kimin g tirdiyi m lum deyildi, amma diskin üz rind cizgi filminin ad “Bentde Endoh” qeyd olunmu du. Heç kim bu h diyy fikir verm mi di. Lakin balaca Lili günorta diski qoyub baxmaq ist di v qulluqçu DVD-d cizgi filmi qo du. Lilinin babas arxada divanda oturub q zet oxuyurdu.

102

Lilinin baxd cizgi film 40 d qiq yax n davam edirdi v frans zca idi. Harada kimin haz rlad bar ba nda heç bir m lumat yox idi. Balaca q zc az oturub diqq tl bax rd : Film 1986-c ild Endoh soyadl bir ail nin Sürix getm si il ba lay rd . Ata Lidsen Endoh ümumi ail nin ad na v q Bentde Endohun ad na pul qoyub geriy

nl rin , San-Pedroya dönürdül r. Bu hiss sind n ba layaraq cizgi film aqressiv forma alma a ba lad . Lili indiy q r heç vaxt bel bir cizgi filmi izl mi di. Nikola Ferran n da t sadüf n gözü bu animasiya janr nda ç kilmi cizgi filmin sata .

Filmin davam nda göst rilirdi ki, 2 il sonra onlar n evl rin terrorçu basq olur q n gözl ri qar nda anas v atas öldürülür. 2 il daha keçir. Q n bibisinin

ölümünd n sonra bibisi yolda Conson Feymard adl xs onun ad , milliyy tini yi k qon u Qanaya pansiona apar r...

Cizgi filminin bu hiss sind art q Nikola donub qalm : Bu n cizgi filmdir?! Bunu kim ç kib?! Yerind n qalx b diski DVD-d n ç xard v evd n ç xd . San Pedroda sas i çisi olan Jaka z ng vurdu, onun da c ld ofis g lm sini bildirdi. Holdinq g lib, öz

ota na qalxd , 5 d qiq n sonra is Jak g ldi. Nikola lind ki diski otaqdak DVD-y taxd . Jak sakitc durub onun n göst yin bax rd v Nikola filmi ba dan qoydu. Terrorçular n ev basq n s hn rin g nd Jak gözl rin inana bilm di. Bu nec olar bil rdi?! Lidsen Endoha silah do ruldan maskal xs real h yatda 1986-c ild m hz Jak n özü olmu du... Bunu kim yarada bil rdi?! Üzünü Nikolaya tutub d tli

sirl nmi kild “bu hadis ri gör nl rd n yaln z onun balaca q sa qurtulmu du, o da 2 il sonra öldü!” - dedi. Nikola d tli hirsli kild “davam na bax” dey q rd . Film davam edirdi: Q z pansiona ola Klefar ad il g tirildikd n sonra 18 ya na kimi orada qald . Daha sonra is internet vasit si il qurdu u laq r hesab na Ali adl türkl Sürix gedir v hesab t sdiql dir. 6 aya yax n Türkiy qal r, i yir v sonra geri San-Pedroya dönür. “Marsel” adl holdinq i düz lir. Daha sonra irk tin r hb ri Nikola Ferran n o lu Rene Ferran il sevgi laq si qurur. 2 il yax n tan qdan sonra Rene olan qarda q n ad günl rind n birind , bu diski ona h diyy edir. (bunlar ham

cizgi filminin içind t svir olunmu du) H diyy ni verdikd n sonra ola San-Pedronu t rk edir. Amma bu h mi lik olmur. Mü yy n müdd td n sonra o geri dönür... Qisas üçün... Mü yy n zaman müdd tind pulla tutulmu terrorçular vasit si il önc Nikolan , sonra onun 2 o lunu, sonda is n sini öldürtdürür... Filmin sonu bu ifad il bitir: “ Nikola,

ni h r gün, h r an gözl ! min ol, bu intiqam almadan rahat olmayaca am! “

Nikola v Jak yerl rind donub qalm lar. Bu n ssenari idi?! 59 ya Nikolaya yat nda ilk d meydan oxuyurdular. Meydan oxuyan is 21 ya bir afrikal q z idi. 3

ildir ki, onlar n mü sis sind i n bir q z... 15 il önc ail si Nikolan n xsi sifari i il öldürülmü bir q z... 90-c ild ölüm x ri bütün Fil Di i Sahilin yay lm Bentde Endoh... 3 gün önc kiçik o lunun ona t qdim etdiyi sevgilisi ola Klefar... Onun

103

yaratd qorxunu Nikolan n gerid qalan ömrünün h r günü xat rlayaca h min mavi gözlü mulat q z...

Rene qonaql n növb ti günü s r olan n i g lm sini normal q bul edir. Dü ünür ki, y qin dün nin yor unlu una gör s r dura bilm yib, ona gör d biraz gec d olsa g r. Lakin günorta art q dözm yib olan n evin z ng vurdu. Telefonu heç kim götürmürdü. 3-4 z ngd n sonra lli-ba narahat olub olan n kiray qald evin yollan r. Lakin qap n ba olmas v sl ev sahib sinin dediyi sözl r onu

ccübl ndirir. Onun dediyin gör , ola dün n ax am pulu öd yib evi t rk etmi di. Rene heçbir ey anlam rd . Ax o niy heç bir x r verm mi di?! Tezlikl h r ey ayd nl q g yini dü ünüb i yerin qay r. Növb ti gün atas n holdinq g lm si v olan soru mas ona t ccüblü g lir. Nikola disk bar sind Jakdan ba qa heç kim heç demir. Atas olan n üçün axtard bar sind heç n dem d , Rene n is

oldu unu hiss etmi di. H m d ola ortalarda yox idi. Rene art q bu cür m lumats zl a döz bilmirdi, ax ola hara getmi di?! Atas niy onu soru sun?! O, olan n ota na keçm yi q rara ald . kaf n siyirm rinin birind n üz rind “Rene” yaz lm bir m ktub tapd . Z rfi tez c b m ktubu oxuma a ba lad :

“ zizim Rene...

Bu gün kimi ola Klefar ad il tan n sevgilinin sl ad Bentde Endohdur. nim h yat m bar sind bütün bildikl rinin çoxu uydurma bir ey idi. Keçmi im

bar sind Nikola Ferran s ist diyin q r reall qlar dan a bil r.

Bilir m, bu uzun müdd t rzind s ninl sevgili olmaqla duy ular nla oynad m. Amma bu s nin atan n m , ail etdikl rinin yan nda adi bir eydir. S n sad günahs z bir al t oldun. Ona kiçik bir disk çatd rd m. Orada m nim keçmi im bar sind

r ey var. Amma g yimiz bar sind olanlar ciddiy alma. Bunlar sad ist nil n an atan n m nim valideynl rim etdikl rini m nim d siz ed bil yimin sübutu idi. Bu

r müdd t s ninl yax n olma n s bi sad atana bu diski nec çatd rmaq ail nizi yax ndan tan atana göst rm k idi...

nin, atandan f rqli olaraq çox göz l insan oldu unu d qiq dey bil m, amma dü ünm ki, bu q r müdd td m n s ni sevmi m. H r d bel bir fikir m nd formala anda atan n etdikl ri gözümün önün g lirdi v m n onun o luna heç vaxt a iq ola bilm zdim. Bilir m, bu, s nin günah n deyil, amma ba la m ni. min ol, s nin qar na m ni unutduracaq h çox q zlar ç xacaq. Daha m ni axtarma. Hal-haz rda Fil Di i Sahilind deyil m v bir daha o ölk g yimi dü ünmür m. S h yat nda

urlar.

104

lvida Rene...”

ktubu oxuduqca Renenin gözü önünd n ola il tan oldu u günd n bu gün kimi olanlar keçirdi. H r ey yuxu kimi g lirdi. O, bu günl rd olaya evlilik t klifi etm yi planla rd . Bütün planlar, arzular 2 gün rzind m hv olmu du.

Rene Ferran olan n verdiyi diski q ti isrardan sonra atas ndan ald v baxd qdan sonra Bentdenin insanl na yenid n heyran oldu. Ax onun d rl bu qisaslar almaq üçün imkanlar olmu du, amma o, bunlardan istifad etm mi di. Bu hadis rd n sonra Rene öz atas uzun müdd t dan rmad . O, atas n etdiyi i r haqq nda çox kiçik bir

lumata sahib oldu unu indi anlay rd ...

Nikola Ferran bu diskd n sonra sa il ba ciddi sars nt lar ya ama a ba lad . Diskd olanlar onun gözünün önünd n getmirdi. Sanki h r an Bentdenin g lib z

xaca dü ünürdü. H m o ullar , h m n sini xüsusi n zar t alt nda saxlay rd . 2007-cu ild 63 ya nda olark n ür k tutmas ndan ölümün kimi Nikola Ferran olan n qisas gözl di. Amma bu qisas art q edilmi di v bu psixoloji formada ç lm bir z idi. ola bir daha bu torpaqlara g lm k, bir daha onun ail si il laq qurmayacaqd . Özün la formada qulluq ed n bu milyoner bir cizgi filminin ssenarisi v son cüml sin gör 4 ild d tli qocald v 3-cü infarktdan sonra h yata gözl rini bird lik yumdu...

...

2009-cu il. stanbul. Türkiy .

Bosfor bo az nda, d niz sahilind olan kiçik, modern üslubda tikilmi bir restoran n önünd balaca bir o lan u atas il birlikd ma nda oturmu du. Onlar restoran n sahibinin, u n anas n - Bentde Endohun i n ç xmas gözl yirdil r.

Restoran n yuxar nda böyük h rfl rl “ENDOHS” yaz lm , bu 4 ya balaca lan n ad is Ravon Mutlu idi...

2003-2004-cü ill rd Bentde Endohla ba olan bu hadis bütün Q rbi Afrikaya s sald . Buna b nz r bir neç hadis n qaynaqlanaraq ks r Afrika ölk rind yeni

105

“internet ovçular ” sindromu formala ma a ba lad . Afrikan t rk edib Avropaya, imali Amerikaya v Asiyaya ç xmaq ist n g ncl r Bentdenin ilk gönd rdiyi email tipind

ktublarla ham ya - dünyan n müxt lif ölk rinin insanlar na müraci tl r etm ba lad lar. Növb ti ill rd bu proses daha da sür tl ndi v bu m ktublar n müxt lif versiyalar yarand . Aktiv email istifad çisi olan insanlar bu cür emaill rl öz mail ünvanlar nda günü bu gün d rastla rlar...

...SON