۱Ｑ۱/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها＾ آن در ايران (قسمت دوازدهم و پايان∂)

محمدعل∂ اختر＾۱

۱ . س→→→→→→ردفتر ب→→→→→→ازنشسته دف→→→→→→تر اس→→→→→→ناد رس→→→→→→م∂ ۱۲۲ ت→→→→→→هران و ن→→→→→→ايب رئ→→→→→→يس ك→→→→→ميسيون وح→→→→→دت روي→→→→→ه ك→→→→→انون سردفتران.

۱Ｑ۲/ماهنام↔ كانون

۱Ｑ۳/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها＾ آن در ايران (قسمت دوازدهم و پايان∂) در خ→→→اتمه اي→→→ن رس→→→اله ب→→→را＾ روش→→→ن ش→→→دن اذه→→→ان در خ→→→صوص وض→→عيت ك→→اپيتوالسيون دوم در اي→→→ران ب→→→ايد گ→→→فت ك→→→ه در ت→→→مام ط→→→ول م→→→دت ط→→→رح الي→→حه در م→→→جلسين و م→→كاتبات س→→فارت آم→→ريكا ب→→ا دولت اي→→ران، از اي→→ن الي→→حه ب→→ه ع→→نوان الي→→حه «وض→عيت» ي→اد م→∂كردند. ب→→→را＾ اي→→→نكه م→→→بادا ك→→→→لمه «ك→→اپيتوالسيون» م→→ردم اي→→ران را از چ→→نين ام→→تيازات→→∂ ن→→اراض→→∂ ن→→مايد. ول∂ خ→→→→→→→ود م→→→→→→→∂دان→→→→→→→ستند ك→→→→→→→ه اي→→→→→→→ن ام→→→→→→→تيازات ن→→→→→→→وع∂ ك→→→→→→→اپيتوالسيون است، ه→→→→→→→مانطور＾ ك→→→→→→→ه Ґاس→تعمار ك→هن ب→ه ع→لت از دست دادن ب→ار لغ→و＾ خ→ود و رس→وا ش→دن استعمارگران، مجدداب→ا ع→ناوين دي→گر＾ اس→تمرار پيدا م∂كرد. اين بار هم واژه كاپيتوالسيون به علت بار منف∂ ك→→→ه ب→→→ه ه→→مراه داشت، ت→→بديل ب→→ه واژه وض→→عيت ش→→د. ول∂ در م→→راس→→الت م→→حرمانه س→→فارت ب→→ا دولت اياالت متحده بدون پردهپوش∂ از اين اليحه به عنوان كاپيتوالسيون نام برده شده است. و در اي→نجا دو ن→مونه از اس→ناد مربوطه را ذيالҐ نقل م∂كنم و تصوير اصل انگليس∂ آن→→ها ه→م در اي→نجا آورده م→∂شود، ۱ت→ا ج→واب→∂ ب→اشد ب→ه ك→سان∂ ك→ه در آن روزگ→ار ت→جاهل

كرده و نم∂خواستند قبول كنند كه عامل احياء كاپيتوالسيون در ايران شدهاند. ۱ ـ سند شماره ۸

طبقهبند＾: خيل∂ محرمانه تاريخ: ۱۷ سپتامبر ⅛۱۹ ـ ⅛۲ شهريور ۱۳۳

يادداشت برا＾ ضبط در پرونده

۱ . تصوير اصل انگليس∂ اسناد فوقالذكر در شماره ⅛ مجله به چاپ رسيده است.

۱Ｑ/ماهنام↔ كانون ش→→→→→→اه در ح→→→→→→ين م→→→→→→القات ب→→→→→ا س→→→→→→فير در ت→→→→→اريخ ⅛۱ س→→→→→پتامبر، ب→→→→→ه ن→→→→→قل از ارس→→→→→نجان∂ گ→→→→→فت الي→→→→→→حها＾ در م→→→→→→→جلس وج→→→→→→ود دارد ك→→→→→→ه پ→→→→→رسنل آم→→→→→ريكاي∂ را از ك→→→→→اپيتوالسيون ب→→→→→رخوردار خ→→واه→→د س→→اخت. ارس→→نجان∂ ب→→ه ش→اه گ→فته ب→ود ك→ه اگ→ر اي→ن ق→انون ت→وسط م→جلسين ت→صويب ش→→→ود، ش→→→اه ت→→→اج و ت→→→خت س→→→لطنت را از دست خ→→→واه→→→د داد. س→→→فير ف→→→وراҐ س→→ئوال ك→→رد ك→→ه آي→→ا اي→ن م→وضوع در ش→اه اي→جاد رعب و وح→شت ك→رده است و شاه در پاسخ گفت نه به هيچ

وجه. سرلشگر اكهارت

ج. ا. آرميتاژ ۱ ۲ ـ سند شماره ۲

تلگرام ارسال∂ شماره ۸۷ طبقهبند＾: خيل∂ محرمانه

تاريخ: ۳۱ اكتبر ⅛۱۹ ـ ۹ آبان ۱۳۳ از : سفارت آمريكا ـ تهران

به : وزارت خارجه ـ واشنگتن A ۱۹ ـＱ و ۸ و Ω ＾مرجع: تلگرامها＾ سفارت به شمارهها

در ح→اليكه س→روصدا پ→يرام→ون الي→حه وض→عيت و «كاپيتوالسيون» ادامه دارد. اطالعات∂ ب→ه دست آوردهاي→م ك→ه زواي→ا＾ رأ＾گير＾ ۱۳ اكتبر و خصوصاҐ نقش شاه را در آن موقع ب→→→→→→را＾ ت→→→→→جويز م→→→→→خالفت∂ م→→→→→→حدود، روش→→→→→→نتر م→→→→→→∂سازد. ه→→→→→→مچنان ك→→→→→ه در ت→→→→→لگرام ه→→→→→وائ→→→→→∂ ب→→→→→ه ش→ماره ۱۹Ｑ آم→ده، م→ا م∂دانيم كه شاه حدود ي− هفته قبل از رأ＾گير＾، در پيغام∂ به م→→جلس گ→→فته ب→→ود ك→→ه ن→→سبت ب→→ه ن→→مايندگان∂ ك→→ه خ→ود را وط→نپرستتر از او م∂دان→ند ن→ظر خ→→وب∂ ن→→دارد، ام→→ا ب→→ا اي→→ن ح→→ال ن→م∂دان→ستيم ك→ه آي→ا ش→اه، ش→ايد ب→راس→اس اي→ن ب→اور ن→ادرست ك→→ه م→→يزان م→→خالفت گ→→سترده ن→→بوده و م→وجب ب→هبود ظ→اهر م→∂گردد، اج→ازه م→خالفت را ن→يز

۱ . اسناد النه جاسوسي، ج۷۱، ص ۲

۱ＱＱ/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

داده ب→→→→→→ود ي→→→→→→ا خ→→→→→→ير. اك→→→→→→نون روش→→→→→→ن است ك→→→→→→ه او م→→→→→→خالفت را م→→→→→→جاز ن→→→→→→دان→→→→→→سته است، ت→→→→→كرار م→→→∂شود، م→→→جاز ن→→→دان→→→سته است. ام→→ا ت→→وسط ن→→خستوزير ب→→ه غ→→لط م→→تقاعد ش→→ده ب→→ود ك→→ه اي→→ن

كار به راحت∂ توسط دولت انجام خواهد شد. آم→→وزگار وزي→→ر ب→→هدار＾ ب→→ه م→→ا گ→→فت ك→→ه ان→دك∂ ق→بل از ج→لسه رأ＾گ→ير＾، رام→بد ره→بر ف→→→→→راك→→→→→سيون ح→→→→→زب م→→→→→ردم، م→→→→→نصور را س→→→→→رزنش ك→→→→→رد و م→→→→→شخصاҐ از او پ→→→→→رسيد ك→→→→→ه آي→→→→→ا ش→→→→→اه الي→→→حه وض→→→عيت را ك→→→ه ن→→→خستوزير ب→→→ه آن→→→جواب م→→→ثبت داده، ت→→→صويب ك→→→رده است ي→→ا ن→→ه، رام→→→→بد اي→→→→ن ق→→→ضيه را ب→→→اور ن→→→كرد و درخ→→→واس→→→ت∂ ك→→→تب∂ ب→→→را＾ ش→→→اه ف→→→رستاد. اي→→→ن درخ→→→واست ب→→→ا ب→→→∂اع→→→تناي∂ زي→→→اد＾ م→→→واج→→→ه ش→→→د ش→→→اه در ج→→→واب گ→→→فت ك→→→ه چ→→→گونه رام→→بد ب→→اور م→→∂كند ك→→ه دولت اي→→→→→ران ب→→→→→توان→→→→→د چ→→→→→نين الي→→→→→حه م→→→→→هم∂ را ب→→→→دون ت→→→→صويب ص→→→→ريح او ب→→→→ه م→→→→جلس ت→→→→قديم

كند؟ اما شاه مشخصاҐ به رامبد برا＾ دست برداشتن از مخالفت دستور＾ نداد. ن→خستوزير ب→عداҐ ب→ه م→ن گ→فت ك→ه ه→يچ، ت→كرار م→∂شود، ه→يچ پ→يغام خاص∂ از شاه به ح→→→زب م→→→ردم ف→→→رستاده ن→→→شده ب→→→ود ك→→→ه ح→→→زب ن→→→بايد ب→→→ا اي→→ن الي→→حه م→→→خالفت ك→→ند. و＾ گ→→فت اي→→→→→ن م→→→→→سأله در ج→→→→→هت س→→→→→ياست ث→→→→ابت م→→→→نصور ب→→→→ود ك→→→→ه ش→→→→اه را ب→→→→ه اص→→→→رار وادار م→→→→∂كرد ت→→→→ا درص→→دد دس→→→تور دادن ب→→ه ن→→مايندگان ب→→رنيايد، ب→→لكه م→→سئوليت ك→→سب آراء اك→→ثريت را ب→را＾ Ґت→→→→→صويب الي→→→→→حه ب→→→→→را＾ ن→→→→→خستوزير واگ→→→→→ذار ك→→→→→ند. ب→→→→→ه ع→→→→→بارت دي→→→→→گر، ه→→→→→مانطور ك→→→→ه ق→→→→بالگ→→→→→→→زارش ش→→→→→→→د، م→→→→→→→نصور ب→→→→→→→يش از ح→→→→→→→د م→→→→→→→طمئن ب→→→→→→→ود. اگ→→→→→→→ر او از ش→→→→→→→اه ت→→→→→→→قاضا ك→→→→→→→رده ب→→→→→→→ود ت→→→→→→ا

دستورات∂ برا＾ اپوزيسيون بفرستد، بدون ش− اين كار انجام م∂گرفت. ي→→→→→ك∂ از دالي→→→→→ل اي→→→→→نكه م→→→→→نصور ب→→→→→يش از ح→→→→→د م→→→→→طمئن ب→→→→→ود، و در ط→→→→→∂ چ→→→→→ند روز اخ→→→→→ير ك→→امالҐ ع→→يان گ→→رديد، اي→→ن ب→ود ك→ه او از ج→انب ره→بران اپ→وزيسيون ف→ريب خ→ورد. ي− روز ق→→→→بل از رأ＾گ→→→→ير＾ در ۱۲ اك→→→→تبر، رام→→→→→بد ب→→→→ه ره→→→→بر＾ ح→→→→زب اي→→→ران ن→→→وين گ→→→فت ك→→→ه ت→→→صميم گ→→→رفته است ت→→→ا ب→→→ه الي→→→حه ح→→→مله ن→→→كند. ت→→→حت اي→→→ن ش→→→راي→→→→ط، اك→→→ثريت، آم→→→ادگ∂ م→→→واج→→هه ب→→ا ش→→→→دت ح→→→مالت اپ→→→وزيسيون را ن→→→داش→→→تند و ه→→→→نگام∂ ك→→→ه ك→→لمات∂ چ→→ون «خ→→يانت» و «ن→→قض ق→انون اس→اس∂» ب→ه ك→ار ب→رده ش→د، ع→دها＾ ب∂جهت وح→شت ك→ردند. م→نصور ت→صادفاҐ ن→زد ما ت→أكيد ك→رده است كه در ميان تصفيهشدگان از حزب ايران نوين مشخصاҐ مقامات سابق

⅛۱Ｑ/ماهنام↔ كانون اص→→→→الحات ارض→→→→∂ ب→→→→ودند ك→→→→ه از ق→→→رار م→→→علوم ن→→→سبت ب→→→ه پ→→→ذيرش ن→→→فوذ ارس→→→نجان∂، آم→→→ادگ∂ خ→اص∂ دارند. حقيقت ديگر＾ كه از ميان مذاكرات اخير آشكار شده، اين است كه با ف→→→رار از س→→→ختترين ت→→→→نگناهاي∂ ك→→→ه ق→→→ابل ب→→→اور ن→→→بود، از م→→→صيبت∂ ه→→→مه ج→→→انبه اج→→تناب ش→→د. طبق گفته نخستوزير، حركت∂ هماهنگ در جريان بود كه اين اليحه اصالح گردد تا ب→دين وس→يله ب→ه س→نا اع→اده ش→ود، زي→را ك→ه از اي→ن راه، ش→ريف ام→ام∂ و گروه∂ از سناتورها ب→ا خ→وشحال∂ خ→واه→ند ت→وانست تا وجهه از دست رفته خود را در نظر مردم∂ كه احساس م→→→→∂كردند س→→→→نا الي→→→→حه را ب→→→→ه س→→→→رعت ت→→→→صويب ك→→→رده است، ب→→→ه دست آوردن→→→د. اي→→→ن م→→→سأله م→→نطق∂ ب→→ودن ت→صميم م→ا را (ن→گاه ك→→نيد ب→ه ب→خش ي− ت→→لگرام ه→وائ→∂ م→رجع) در اي→ن م→ورد ت→→ائيد م→→→∂كند ك→→ه ق→→→بول ع→→بارات ن→→سبتاҐ ب→→د الي→→حه م→→صوبه س→→نا، ب→→→هتر از ق→→بول خ→→طر ب→→را＾ ه→ر گ→ونه ت→الش∂ در ج→هت اصالح الي→حه ك→ه اح→تماالҐ م→→نته∂ ب→ه ي− ب→→نبست كامل م∂شد،

بود. ي− ع→→→→→→→→امل م→→→→→→→→شخصاҐ پ→→→→→→→→ردردسر در ان→→→→→→→→تقادات اخ→→→→→→→→ير از دولت و الي→→→→→→→حه، ع→→→→→→→→ناصر＾ از ق→→→→→→وهقضائيه اي→→→→→→ران ب→→→→→→ودند ك→→→→→→ه م→→→→→→جبورند م→→→→→→جر＾ اي→→→→→→ن ق→→→→→→انون ب→→→→→→اشند. ه→→→→→→مانگونه ك→→→→→ه وزارت خ→→→→ارجه (آم→→→→ريكا) آگ→→→→اه است، ي− ت→→→→فسير م→→→→حدود از اي→→→→ن ق→→→→انون ب→→→→دون رج→→→→وع ب→→→ه اص→→→ل ي→→→→ادداشته→→→→ا＾ م→→→→→بادله ش→→→→ده م→→→→→∂توان→→→→د م→→→→ا را از آن پ→→→→وشش ك→→→امل∂ ك→→→ه خ→→→واس→→→ته م→→→ا ب→→→وده و دولت ن→→→→يز در دادن آن ب→→→→ه م→→→→ا اظ→→→→هار ت→→→→مايل ك→→→→رده، م→→→→حروم ك→→→→ند. اي→→→ن م→→→سأله ن→→→يز م→→→قامات وزارت خ→→→→→→→ارجه (اي→→→→→→→ران) را ن→→→→→→→گران م→→→→→→→∂كند، م→→→→→→→ا ب→→→→→→→ا اي→→→→→→→ن م→→→→→→→قامات درب→→→→→→→اره راه→→→→→→ها و وس→→→→→→ائل تضمينكننده حفظ جوهره يادداشتها＾ اصل∂ مبادله شده، در حال مذاكره هستيم.

م→→→ا م→→عتقديم ك→→ه راه س→→ادها＾ را م→→∂توان ي→→افت ك→→ه از آن ط→→ريق م→→وقعيت دو دولت در ب→→→راب→→→ر م→→→خالفين الي→→→→حه و ن→→→يز م→→→نافع م→→ا در اي→→ن ق→→ضيه در ح→→د ق→→ابل ت→→وجه∂ ب→→هبود ي→→ابد. اي→→ن

مسأله، موضوع مكاتبه آت∂ ما خواهد بود. استوارت ـ دبليو ـ را∑ ول ۱

۱ . اسناد النه جاسوسي، جلد ۷۱، ص ۱۷۲.

۱Ｑ۷/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

ب→ه ط→ور＾ ك→ه م→→الحظه ش→→د، خ→ود آم→ريكائيان از اي→ن ق→انون به عنوان كاپيتوالسيون نام ب→→ردهان→→د و ه→→يچ ش→→ك∂ در اي→→ن م→→يان ب→→اق∂ ن→→م∂ماند. و آخ→→رين م→→سأله ق→→ابل ذك→→ر اي→→ن است ك→→→ه اي→→→ن ن→→→وع ام→→→→تيازات ب→→→را＾ ن→→→ظاميان اي→→→االت م→→→تحده آم→→→ريكا، غ→→→ير از اي→→ران ب→→ه ۳۸ ك→→شور

ديگر هم تحميل شده بود. ك→→→ه ن→→→شاندهنده اي→→→ن واق→→→عيت است ك→→→ه اب→→→ر ق→→→درت آم→→→ريكا در ع→→→صر ج→→→ديد ه→→مانطور ك→→→→→ه ره→→→→بر و س→→→→ردسته گ→→→→روه اس→→→→تعمارگران ن→→→→و New Colonialism م→→→→→∂باشد، ه→→→→م او ب→→→→ه →→→→→→→→→ا ك→→→→→→→→→→→→اپيتوالسيون ج→→→→→→→→→→→ديد →→→→→→→→→→ياءكننده رژي→→→→→→→→→→→م ح→→→→→→→→→→→قوق∂ New capitulation ي→→ ت→→→→→→→→→→→نهاي∂ اح→م→∂باشد، ك→ه ب→ا اس→→تفاده از ق→درت ف→راوان خ→ود ب→ه س→اير ك→شورها＾ ض→عيف ت→حميل ن→→موده

است. كتابشناس∂ كاپيتوالسيون

۱ـ اس→→→→داله→→→→∂، م→→→→سعود، احياي كاپيتوالسيون و پيامدهاي آن ، ن→→→→اشر م→→→→ركز چ→→→اپ و ن→→→شر →→→→→→الم∂: م→→→→→→→→→→→عاونت پ→→→→→→→→→→→ژوهش∂ چ→→→→→→→→→→→اپ اول ت→→→→→→→→→→→ابستان ۱۳۷۳: ت→→→→→→→→→→→اريخچه س→→→→→→→→→→→ازمان ت→→→→→→→→→→→بليغات اس→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→يامدها＾ اح→→→→→→→→→→→→→→→→→يا＾ ك→→→→→→→→→→→→→→→→→→اپيتوالسيون ـ ت→→→→→→→→→→→→→→→→→أثير →→→→→→→→→→→→→→يا＾ ك→→→→→→→→→→→→→→→→→→اپيتوالسيون پ→→ ك→→→→→→→→→→→→→→→→→→اپيتوالسيون ـ اح→→→→→→→→→ستشاران آم→→→→→→→→→→→→ريكاي∂ ـ ن→→→→→→→→→→→→يرو＾ ان→→→→→→→→→→→→قالب اس→→→→→→→→→→→→الم∂ و الغ→→→→→→→→→→→ا＾ ك→→→→→→→→→→→→اپيتوالسيون ب→→→→→→→→→→→→ه رف→→→→→→→→→→→→تار م→→→→→→→

كاپيتوالسيون ۲ـ ام→→→→→ين، س→→→→→يدحسن ، م→→→→→جله ح→→→→→افظ ش→→→→→ماره س→→→→→ه خ→→→→→رداد ۱۳۸۳ كاپيتوالسيون از آغاز تا

سقوط پهلوي ۳ـ ب→قائ∂ ك→رمان∂ دكترمظفر، هست يا نيست، تهران ۳۱۳، بحث درباره كاپيتوالسيون

دوم كه آيا اليحه مرقوم كاپيتوالسيون م∂باشد يا خير. ـ دك→→→تر م→→→حمدعل∂ چ→→→لونگر: ك→→→→اپيتوالسيون در ت→→→اريخ اي→→→ران: ن→→→شر م→→→ركز ت→→→هران چ→→→اپ

اول ۱۳۸۲ پ→→→يدايش ك→→→اپيتوالسيون در ش→→→رق زم→→→ين ـ ك→→→اپيتوالسيون در اي→→ران زم→→ان زن→→ديه و ق→→اجار م→→→→→→→→قاومت در م→→→→→→→→قابل ك→→→→→→→→اپيتوالسيون، الغ→→→→→→→→ا＾ ك→→→→→→→→اپيتوالسيون ـ ن→→→→→→→→تايج س→→→→→→→→ياس∂ ـ اج→→→→→→→→→تماع∂،

قضاي∂، فرهنگ∂ و اخالق∂ كاپيتوالسيون.

۱Ｑ۸/ماهنام↔ كانون Ｑـ دان→→→شجويان م→→→سلمان پ→→→يرو خ→→→ط ام→→→ام، اسناد النه جاسوسي، ج→→لد ۷Ω پ→→ائيز ۹⅛ ت→→هران،

مستشار＾ نظام∂ آمريكا در ايران (۱) ⅛ـ دان→→→→→→→→شجويان م→→→→→→→→سلمان پ→→→→→→→→يرو خ→→→→→→→→ط ام→→→→→→→→ام، اسناد النه جاسوسي، ج→→→→→→→لد ۷۱ زم→→→→→→→ستان ۹⅛

تهران، مستشار＾ نظام∂ آمريكا در ايران (۲) ۷ـ دان→→→→→→→→شجويان م→→→→→→→→سلمان پ→→→→→→→→يرو خ→→→→→→→→ط ام→→→→→→→→ام، اسناد النه جاسوسي، ج→→→→→→→لد ۷۲ زم→→→→→→→ستان ۹⅛

تهران، مستشار＾ نظام∂ آمريكا در ايران (۳) در اي→→→→→→ن س→→→→→→ه ج→→→→→لد اس→→→→→ناد ب→→→→→ه دست آم→→→→→ده در س→→→→→فارت س→→→→→ابق آم→→→→→ريكا در اي→→→→→ران درب→→→→→اره م→→→→→→ستشار＾ ن→→→→→→ظام∂ آم→→→→→→ريكا و ك→→→→→→اپيتوالسيون دوم ع→→→→→→يناҐ آم→→→→→→ده، ب→→→→→→ا ت→→→→→رجمه ف→→→→→ارس∂ آن→→→→→ها ب→→→→→ه ان→→→ضمام م→→→ذاك→→→رات م→→→→جلس ش→→→ورا＾ م→→→ل∂ و س→→→خنران→→→∂ ح→→ضرت ام→→ام در /۳/۸۱۳ و پ→→يام

معظمله برا＾ ملت ايران در همان تاريخ. ۱۳Ω⅛ ۸ـ رئيس∂ ـ محسن: كاپيتوالسيون: روزنامه ايران جوان شماره ۳ خرداد

۹ـ رح→→→يملو ـ ي→→→وسف: كاپيتوالسيون در تاريخ ايران ، ن→→→شريه دان→→→شكده ادب→→→→يات و ع→→لوم .۱۳Ｑ۱ ۱ بهارΩ۱ انسان∂ تبريز سال ۲ شماره

۱Ωـ س→→→→→→→عيد وزي→→→→→→→ر＾ اي→→→→→→→رج، الغاي كاپيتوالسيون در ايران ، ف→→→→→→→صلنامه رواب→→→→→→→ط ب→→→→→→→ينالم→→→→→→→لل، .Ｑ ۲ ـＱ ۱۳ صفحاتＱＱ شماره ⅛ بهار

۱۱ـ س→عيد وزير＾ ايرج: كاپيتوالسيون و الغاء آن در ايران ـ تهران دفتر حقوق∂ وزارت .۱۳ＱＱ امور خارجه

درب→→→→→→اره ك→→→→→→اپيتوالسيون در ش→→→→→→رق، ت→→→→→→عريف و م→→→→→فهوم ك→→→→→اپيتوالسيون، ك→→→→→اپيتوالسيون در ام→→→پراط→→→ور＾ ع→→→ثمان∂، ع→→لل اج→→تماع∂ و س→→ابقه ت→→اريخ∂، ك→→→اپيتوالسيون در اي→→ران، ع→→هدنامه ت→→→ركمانچا＾ و ت→→→→حميل رژي→→→م ك→→→→اپيتوالسيون، دع→→→او＾ م→→→دن∂، ام→→ور ج→→زائ→→∂، رواب→→ط ح→→قوق

كاپيتوالسيون با ساير دول، الغا＾ كاپيتوالسيون. .۱۳Ｑ ۱۲ـ شريف، عل∂اصغر: كاپيتوالسيون و عرضهچيها ، تهران

۱۳ـ ش→→→→ريف، ع→→→ل∂اص→→→غر، عرضه چيها در تله كاپيتوالسيون، م→→→هنامه ق→→→ضاي∂ س→→→ال ه→→→شتم

۱Ｑ۹/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

شماره ۸Ｑ فروردين ۱۳Ｑ۲ صفحات ۲Ω ـ ۲۹. →→→→→→→→→→→→ريف، ع→→→→→→→→→→→→→ل∂اص→→→→→→→→→→→→→غر، بررسي مسائلي كه در الغاي كاپيتوالسيون مؤثر افتاد و بحث ۱ـ ش→پيرامون قراردادهاي ۱۹۰۷ ـ ۱۹۱۷ ـ ۱۹۱۹ ـ ۱۹۲۱ ايران با كشورهاي ديگر، م→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→هنامه

.۱۳Ｑ۲ ارديبهشت Ｑ⅛ ـ ＱＱ قضاي∂ سال هشتم شماره ⅛۸ صفحات→→→→→ريف، ع→→→→→→→→→→→→→→→→→ل∂اص→→→→→→→→→→→→→→→→غر، الغاء و پايان كاپيتوالسيون و رهائي عرضهچيها ، م→→→→→→→→→→→→→→→→هنامه ۱Ｑـ ش→→→→→→→→→→→→

قضاي∂ سال هشتم شماره ۸۷ خرداد ۱۳Ｑ۲ صفحات ۲ ـ ۲۸. ⅛۱ـ ش→ريف، ع→ل∂اص→غر، عرضهچيها و پايان كاپيتوالسيون، م→هنامه قضائ∂ سال ۸ شماره

۸۸ تير ۱۳Ｑ۲ صفحات ۲Ω ـ ۲۷. ۱۷ـ ش→→→→→→ريف، ع→→→→→→ل∂اص→→→→→غر، پيرامون الغاي كاپيتوالسيون در ايران، م→→→→→هنامه ق→→→→→ضاي∂ س→→→→→ال ۸

شماره ۸۹ مرداد Ｑ۲ صفحات ۳۱ تا ۳۸. ۱۸ـ ش→→→→→ريف، ع→→→→ل∂ اص→→→→غر، پيرامون الغاي كاپيتوالسيون در ايران (دنباله)، م→→→→هنامه ق→→→→ضاي∂

سال ۸ شماره ۹Ω شهريور ۱۳Ｑ۲ صفحات ⅛۲Ω تا ۲۲. →→→→→→هنامه ق→→→→→→→ضاي∂ س→→→→→→→ال ۹ ش→→→→→→→ماره ۹۸ ۱۹ـ ش→→→→→→→→ريف، ع→→→→→→→→ل∂اص→→→→→→→→غر، عرضهچيها و شهبندران، م→→

.۲Ｑ ۱۳ صفحات ⅛۱ ـＱ۳ ارديبهشتت→اريخ ق→ضاي∂ اي→ران درب→اره ش→هبندران، شاهبندران عثمان∂ كه مدتها وظايف كنسول∂

محاكمات كاپيتوالسيون در بسيار＾ از شهرها＾ ايران را عهدهدار بودند. ۲Ωـ ش→→→ريف، ع→→→ل∂اص→→→غر، ب→→→اش ش→→→هبندر＾ و ع→→→رضهچ∂ها، م→→→هنامه ق→→ضاي∂ س→→ال ۹ ش→→→ماره

۹۹ خرداد ۱۳Ｑ۳ صفحات ۲Ω تا ۳۲. ۱۳Ｑ۳ ۱ ت→→→→يرماهΩΩ ۲۱ـ ش→→→→→ريف، ع→→→→→ل∂اص→→→→→غر، شهبندرخانه، م→→→→→→هنامه ق→→→→ضاي∂ س→→→→ال ۹ ش→→→→ماره

صفحات ۲Ω ـ ۳۲، بحث پيرامون كاپيتوالسيون و چگونگ∂ الغاء آن. ۲۲ـ ش→→→→ريف، ع→→→ل∂اص→→→غر، در شهبندرخانه، قدرت و قانون، م→→→→هنامه ق→→→ضاي∂ س→→→ال ۹ ش→→→ماره ۱Ω۱ م→→→→→رداد Ｑ۳ ص→→→→→فحات ۲Ω ـ ⅛۲، ب→→→→→را＾ رف→→→→ع ك→→→→اپيتوالسيون و ب→→→→ه وج→→→→ود آوردن آن، دو

امر اضطرار＾ ضرور＾ به نظر م∂رسد: قدرت و قانون ـ قانون و قدرت.

Ω⅛۱/ماهنام↔ كانون ۲۳ـ ش→→→→→ريف، ع→→→→→ل∂اص→→→→→غر، نقش دادگستري به دنبال الغاي كاپيتوالسيون، م→→→→→هنامه ق→→→→ضاي∂

سال ۹ شماره ۱ΩＱ آذر ۱۳Ｑ۲ صفحات ۱۸ ـ ۲۹. ۲ـ ش→→→→ريف، ع→→→→ل∂اص→→→→غر، رابطه حاكم وكارگزار يا كنسول و رژيم كاپيتوالسيون، م→→→→هنامه

قضاي∂ سال ۱Ω شماره ۱۱۷ آذر ۱۳Ｑ صفحات ۳Ω ـ ۳. ۲Ｑـ ش→ريف، ع→ل∂اص→غر، بررسي ارتباط و الفت كاپيتوالسيون و دستگاه قضاوت كنسولي يا دادگستري قبل از قانون تشكيل اياالت و واليات و دوره وضع و اجراي قانون مزبور،

.۱۳Ｑ ۱۲ اسفندΩ ۱ شمارهΩ مهنامه قضاي∂ سال ۱۳ＱＱ ۲ـ ش→→→→ريف، ع→→→→ل∂اص→→→→غر، باش بليط، م→→→→هنامه ق→→→ضاي∂ س→→→ال ۱۱ ش→→→→ماره ۱۲۳ خ→→→رداد⅛ ص→→→→فحات ۲۷ ـ ۳۹ ب→→→→اش ب→→→→→ليط در ع→→→→رف م→→→→حل∂ ب→→→→ه م→→→→عنا＾ ورق→→→→ه ام→→→→ان، ورق→→→→ه ب→→→ليط ب→→→رنده، ب→→ليط س→→رسپردگ∂، ب→→ليط∂ ك→→ه ب→→را＾ اج→→ازه ورود وخ→→روج آن از ك→→شور ب→→ه ك→→شور دي→گر＾ ص→→ادر م→→∂شده و اي→→ن اص→→طالح ب→→ه ع→→نوان ك→→س∂ ك→→ه ت→→حت ح→→مايت دي→گر＾ است اط→→الق

م∂شود. «باش بليط داريم» از شعارها＾ مردم در لغو كاپيتوالسيون بود.

۲۷ـ ش→→→→→→→→→ريف، ع→→→→→→→→→ل∂اص→→→→→→→→→غر، تذكره مرور ايران در دوران كاپيتوالسيون، م→→→→→→→→→هنامه ق→→→→→→→→→ضاي∂ سال۱۲ شماره ۳۱ بهمن ⅛۱۳Ｑ صفحات ۱۳ تا ۲۲

در دوره ك→→اپيتوالسيون، اق→→تدار م→→حاكم و م→حكوميتها＾ ق→ضاي∂ م→حدود ب→ود و ط→بق قرارداد تركمانچا＾ و ساير عهدنامهها، قضاوتها＾ قنسول∂ هم جريان داشت.

۲۸ـ ع→→→→→→→→→→→→لويان ق→→→→→→→→→→→→وان→→→→→→→→→→→→ين∂ م→→→→→→→→→→→→حمدتق∂، كاپيتوالسيون، گناهي كه هويدا به آن اعتراف كرد، .۱۳Ｑ۸ چاپ تهران

۲۹ـ مصدق دكتر محمد، كاپيتوالسيون و ايران، چاپ تهران ۱۳۳۲ قمر＾. ۳Ωـ م→→→→قتدائ→→→→∂ خ→→→ور اس→→→كان∂ ع→→→باس، نگاهي به تاريخچه كاپيتوالسيون در ايران، روزن→→→امه

اطالعات شماره ۲Ω۱۹ تاريخ ۲ ارديبهشت ۱۳۷۳ صفحه ⅛. ۳۱ـ ن→→→→→→→→→→→→اصر＾، ف→→→→→→→→→→→رجاهللا، بررسي تحليلي در كاپيتوالسيون والغاء آن ، وزارت دادگ→→→→→→→→→→→ستر＾

تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها＾ ... /۱⅛۱

۱۳ＱＱ شماره مخصوص هفته دادگستر＾ ارديبهشت .۱۳Ｑ ۳۲ـ ناصر＾، فرجاهللا، كاپيتوالسيون، مجله حقوق∂ دادگستر＾ شماره ۳ سال

۳۳ـ ن→→→→→→→→→→→→ياك∂، ج→→→→→→→→→→→→عفر، حق حاكميت دولتها، ق→→→→→→→→→→→→درت پ→→→→→→→→→→→ليس و ح→→→→→→→→→→→ق ح→→→→→→→→→→→اكميت دولت→→→→→→→→→→→ها، ك→→→اپيتوالسيون، پ→→→ايگاهها＾ ن→→→ظام∂ و ت→→→عارض آن→→→ها ب→→→ا ح→→ق ح→→اكميت، م→→فاهيم ج→→ديد ح→→ق →→→→→→→→→امل: ح→→→→→→→→→→→→→→ق ح→→→→→→→→→→→→→اكميت →→→→→→→→→→ماره ⅛۷ اردي→→→→→→→→→→→→→→→بهشت Ｑ ش→→→→→ ح→→→→→→→→→→→→→→اكميت، م→→→→→→→→→→→→→→هنامه ش→→→→→→→→→→→→→→هربان∂ ش→→→→→ب→→→→رونمرز＾، گ→→→سترش ق→→→لمرو ح→→→اكميت ي− دولت ب→→→دون ت→→→جاوز ب→→→ه ح→→→اكميت دي→→→گران، م→→→→وارد＾ ك→→→→ه گ→→→→سترش ح→→→→ق ح→→→→اكميت، م→→→ستلزم م→→→حدود ش→→→دن ح→→→ق ح→→→اكميت دول دي→→→گر است، ج→→→→→→→نبهها＾ م→→→→→→→فهوم ح→→→→→→اكميت، ج→→→→→→→نبهها＾ اق→→→→→→تصاد＾ ح→→→→→→اكميت، ج→→→→→→→نبهها＾ س→→→→→→→ياس∂

حاكميت. →→→→→→→قاالت دي→→→→→→→→→→→→→گر＾ درب→→→→→→→→→→→→→اره →→→→→→→→→→→→اگفته ن→→→→→→→→→→→→→→ماند ك→→→→→→→→→→→→→→ه م→→→→→→→→→→→→→مكن است ك→→→→→→→→→→→→→تب و م→→→→→→ در پ→→→→→→→→→→→→→→ايان، ن→→

كاپيتوالسيون موجود باشد كه به نظر نگارنده نرسيده باشد.

فهرست منابع الف ـ به زبان فارس∂

→→→→→→→روان→→→→→→→→→→→→→→د، و دي→→→→→→→→→→→→→→گران ـ فشارهايي درباره توطئه در ايران، ت→→→→→→→→→→→→→→رجمه ۱ ـ آب→→→→→→→→→→→→→→→راه→→→→→→→→→→→→→→ميان، ي→→→→→→→محمدابراهيم مهاجر، تهران، نشر ن∂، ۱۳۸۲.

۲ ـ آدم→→→→→→→→يت، دك→→→→→→→→→تر ف→→→→→→→→ريدون، اميركبير و ايران، ت→→→→→→→→هران ك→→→→→→→→تابفروش∂ ام→→→→→→→يركبير، چ→→→→→→→اپ ۱۳Ｑ چهارم

۳ ـ آق→→اربيع، اب→→والح→→سن، و ع→→بداله، ع→→→باس∂، فهرست مقاالت حقوقي، دوره دوم، ت→هران سازمان انتشارات كيهان، ۱۳۷۱.

ـ ارفعنيا، دكتر مهشيد، حقوق بينالملل خصوصي، جلد اول، تهران ۹⅛۱۳ ـ آگاه. Ｑ ـ افشار، ايرج، فهرست مقاالت حقوقي، دوره اول دانشگاه تهران ۱۳۷.

⅛ ـ اف→شار ، م→يرزام→صطف∂ (ب→هاءالم→ل−)، سفرنامه خسروميرزا به پطرز بورگ، تهران از انتشارات كتابخانه مستوف∂ ۱۳۹.

۲⅛۱/ماهنام↔ كانون ۷ ـ ام→→→ين، س→→→يدحسن ، تاريخ حقوق ايران، از ان→→→تشارات داي→→ر↓الم→→عارف، اي→→رانش→→ناس∂

تهران، ۱۳۸۲. ۸ ـ ب→→→→→→قاي∂ ك→→→→→رمان∂، دك→→→→→تر م→→→→→ظفر، خاطرات مصاحبه آقاي حبيب الجوردي، ن→→→→→شر ع→→→→→لم

۱۳۸۲، تهران. →→→→→→نگاه ت→→→→→→→→رجمه و ن→→→→→→→→شر ك→→→→→→→→تاب، فهرست كتابهاي چاپي فارسي، ب→→→→→→→→راس→→→→→→→→اس ف→→→→→→→→هرست ۹ ـ ب→→

.۱۳Ｑ۲ خانبابامشار و فهارس انجمن كتاب، ۳ جلد، تهران۱Ω ـ ب→→ن∂آدم ، ح→سين، كتابشناسي موضوعي ايران، ت→هران، ب→نگاه ت→رجمه و ن→شر ك→تاب

.۱۳Ｑ۲۱۱ ـ ج→→عفر＾ لن→→گرود＾، دك→→تر م→→→حمدجعفر، تاريخ حقوق ايران، ب→→→دون ت→→اريخ، ت→هران

معرفت. ۱۲ ـ ج→عفر＾ لن→گرود＾، دك→تر م→→حمدجعفر، ترمينولوژي حقوق، تهران، بدون تاريخ،

مؤلف چاپ دوم. ۱۳ ـ ج→→→→→عف→→→→ر＾ لن→→→→گرود＾، دك→→→→ترمحمدجعفر، فرهنگ حقوقي، ت→→→→هران، م→→→→عرفت، ب→→→→دون

تاريخ. ۱ ـ خ→→طيب∂، دك→→تر ح→سين، رنج رايگان، خ→→اطرات س→ياس∂، ف→رهنگ∂ و اج→تماع∂ ن→شر

توكل، تهران ۱۳۸۲. ۱Ｑ ـ خ→→→→→→→→→لخال∂، ح→→→→→→→→→اج ش→→→→→→→→→→يخ ص→→→→→→→→→ادق، ايام انزوا، خ→→→→→→→→→اطرات آيتاهللا خ→→→→→→→→لخال∂، اولي→→→→→→→→ن ح→اكم ش→→رع دادگ→اهها＾ ان→قالب، ج→لد اول و دوم، ن→شر سايه تهران، چاپ ششم، تابستان

.۱۳۸۱⅛۱ـ خ→→→مين∂، ام→→→ام روحاهللا، صحيفه نور، ج→→→لد اول، وزارت ف→→رهنگ و ارش→→اد اس→→الم∂،

تهران، بهمن ۱⅛۱۳. ۱۷ ـ خ→→→→→→→→→مين∂، روحاله ( ام→→→→→→→→→ام ) ره→→→→→→→→→بر ك→→→→→→→→→→بير ان→→→→→→→→→قالب، صحيفه نور، ج→→→→→→→→→لد اول، چ→→→→→→→→اپ

وزارت ارشاد، بهمن ۱⅛۱۳.

تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها＾ ... /۳⅛۱

۱۸ ـ دان→شجويان م→سلمان پيرو خط امام، مستشاران نظامي آمريكا در ايران (۱)، اسناد النه جاسوس∂، جلد ۷Ω تهران مركز نشر اسناد النه جاسوس∂، پائيز ۹⅛.

۱۹ ـ دان→شجويان م→سلمان پيرو خط امام، مستشاران نظامي آمريكا در ايران (۲)، اسناد النه جاسوس∂، جلد ۷۱ تهران مركز نشر اسناد النه جاسوس∂، پائيز ۹⅛.

۲Ω ـ دان→شجويان م→سلمان پيرو خط امام، مستشاران نظامي آمريكا در ايران (۳)، اسناد .۷Ω النه جاسوس∂، جلد ۷۲ بهار

۲۱ ـ ده→→→→→→→→خدا، ع→→→→→→→→ل∂اك→→→→→→→→بر، لغتنامه، ح→→→→→→→→رف ك→→→→→→→→اف ـ ك→→→→→→→اخ ه→→→→→→→شت ب→→→→→→→هشت، ت→→→→→→→هران از انتشارات مجلس شورا＾ مل∂، ⅛۱۳۳ شمس∂.

۲۲ ـ روزن→→→→→→→→→→→امه رس→→→→→→→→→→→م∂، مجموعه قوانين ايران، س→→→→→→→→→→→ال ۱۳Ｑ۸ ت→→→→→→→→→→→هران روزن→→→→→→→→→→→امه رس→→→→→→→→→→م∂ .۱۳Ｑ۹

۲۳ ـ زرگ→→→→→→→ر، دك→→→→→→تر ع→→→→→→ل∂اص→→→→→→غر، تاريخ روابط سياسي ايران و انگليس در دوره رضاشاه، ترجمه كاوه بيات، تهران انتشارات پروين و معين، ۱۳۷۲.

۲ ـ س→→→→→→→→→→→→→→→→→→→پهوند، دك→→→→→→→→→→→→→→→→→→→تر ام→→→→→→→→→→→→→→→→→→يرخان، صالحيت مراجع قضايي در امور كيفري در حقوق ايران، تهران، پاياننامه تحصيل∂ دكترا＾ حقوق جزاء سال تحصيل∂ ۷۱ ـ ۷۲.

.۱۳۷Ω ۲ ـ سلجوق∂، دكتر محمود، حقوق بينالملل خصوصي، جلد اول تهرانＱ⅛۲ ـ شهيد＾، سرهنگ يحي∂، بررسي چند واقعه تاريخي، ناشر مؤلف چاپ ۱۳۸۱.

۲۷ ـ شوستر، مورگان آمريكاي∂: اختناق ايران، چاپ شيراز ۱۳۱Ω قمر＾، بمبئ∂. →→→→→→→→→→→→→→→→→→→ل∂ پ→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→اشا، سرگذشت قانون مباحثي از تاريخ حقوق، چ→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→اپ دوم، ۲۸ ـ صالح، ع→→→→→

انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۸۳. ۲۹ ـ ع، م→→حمد و ص→ديق∂ م: افول يك مبارز، ن→قد＾ ب→ر وص→يتنامه س→ياس∂ م→واض→ع و

خط مش∂ دكتر مظفر بقاي∂ كرمان∂ بدون ناشر سال Ｑ⅛۱۳ تهران. ۳Ω ـ عاقل∂، باقر، داور و عدليه، تهران انتشارات علم∂، بهار ۹⅛۱۳.

⅛۱/ماهنام↔ كانون ۳۱ ـ ع→→→→→→→→اقل∂، ب→→→→→→→→اقر، روزشمار تاريخ ايران، چ→→→→→→→→→اپ پ→→→→→→→→→نجم، ج دوم، ن→→→→→→→→شر گ→→→→→→→→فتار ت→→→→→→→هران

.۱۳۷۹۳۲ ـ ع→→→→→الم∂، زه→→→→→را، فهرست تحليلي مقاالت حقوقي، ت→→→→→هران ان→→→→تشارات دان→→→→شگاه ش→→→→هيد

.۱۳۷Ω ∂بهشت۳۳ ـ عال∂ خان∂، عل∂نق∂، خاطرات، نشر آب∂، تهران ۱۳۸۱.

۳ ـ عامر＾ ، دكتر جواد، حقوق بينالملل خصوصي، تهران انتشارات آگاه ۳⅛۱۳. ۳Ｑـ ع→→→→راق→→→→∂، ح→→→→اج م→→→→هد＾ (ش→→→→→هيد)، ناگفتهها پاريس ۱۹۷۸ ـ ۱۳۵۷ ـ م→→→ؤسسه خ→→→دمات

.۱۳۷Ω فرهنگ∂ رسا تهران .۱۳ＱＱ ۳ ـ علوم∂، دكتررضا، حكومت قانون، تهران، انتشارات مركز تحقيقات⅛

۳۷ ـ ع→→→→ل∂ ب→→→→ابائ∂، غ→→→→→المرضا آق→→→→اي∂، دك→→→→تر به→→→→من، فرهنگ علوم سياسي، ج→→→لد دو ن→→→شر ويس تهران ⅛⅛۱۳

.۱۳Ｑ۲ ،۳۸ ـ فخراي∂، ابراهيم، گيالن در جنبش مشروطه، چاپ دوم (۱۳Ｑ⅛) ۲Ｑ۳⅛ ۳۹ ـ م→→→→→→→→اهنامه ارتش ش→→→→→→→→اهنشاه∂، ش→→→→→→→→ماره م→→→→→→→خصوص، ب→→→→→→→همن، اس→→→→→→→→فند

مقاله الغا＾ كاپيتوالسيون. Ω ـ م→→دن∂، دك→→تر س→→يدجاللالدي→→→ن، تاريخ سياسي معاصر ايران، ج→→لد اول، ت→→هران دف→→تر

انتشارات اسالم∂ ⅛⅛. ۱ ـ م→→→→→دن∂، دك→→→→→تر س→→→→يدجاللالدي→→→→→ن، ت→→→→اريخ س→→→→ياس∂ م→→→→عاصر اي→→→→ران، ج→→→→لد دوم، ت→→→→هران

دفتر انتشارات اسالم∂ ⅛⅛. ۲ ـ م→→→→→→دن∂، دك→→→→→→تر س→→→→→يدجاللالدي→→→→→→ن، حقوق بينالملل خصوصي، ت→→→→→هران، گ→→→→→نج دانش

.۱۳⅛۹۳ ـ م→→→→صاحب، دك→→→تر غ→→→المحسين، (زي→→→رنظر) دائرةالمعارف فارسي، ج→→→لد دوم ب→→→خش

.۱۳Ｑ⅛ ∂اول ش ـ ل، تهران شركت سهام∂ كتابها＾ جيب

۱⅛Ｑ/ ... ＾تاريخچه كاپيتوالسيون و پ∂آمدها

ـ مصدق، دكتر محمد، كاپيتوالسيون وايران، تهران ۱۳۳۲ قمر＾. Ｑ ـ م→→→→عظم∂، دك→→→→ترعبداهللا، حقوق بينالملل خصوصي، ت→→→→هران، چ→→→→اپخانه ن→→→قش ج→→→هان

۱۳۳۲ شمس∂. ⅛ ـ مقدمفر، حميد، كتابشناسي حقوق، تبريز انتشارات نياز ۱۳۷۲.

۷ ـ م→→→هر، دك→→تر ب→→وذرجمهر، م→→صاحبه ب→→ا م→→رتض∂ رس→→ول∂، ف→→صلنامه ت→→خصص∂، ت→→اريخ معاصر ايران، شماره ۲۸ ، زمستان ۱۳۸۲.

۸ ـ م→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→→يرفندرسك∂، ديپلماسي و سياست خارجي ايران از سوم شهريور ۱۳۲۰ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ، گفتوگو با احمد احرار نشر علم ۱۳۸۲ تهران

۹ ـ ورجاوند، دكتر پرويز ، تاريخ و فرهنگ قزوين، جلد ۳، چاپ ن∂، ۱۳۷۷. ＱΩ ـ نصير＾، دكتر محمد، حقوق بينالملل خصوصي، تهران بدون تاريخ و ناشر.

Ｑ۱ ـ ن→→→→فيس∂، س→→→→عيد، ت→→→→اريخ اج→→→→تماع∂ و س→→→→→ياس∂ در اي→→→→ران در دوره م→→→→عاصر، دو ج→→→لد آبان ـ اسفند تهران، انتشارات بنياد.

Ｑ۲ ـ ن→→→→→→→→يكيتين، ب→→→→→→→→ازيل، ايراني كه من شناختهام، ت→→→→→→→→رجمه ف→→→→→→→رهوش∂ و ت→→→→→→→رجمه ه→→→→→→→مايون سابق، چاپ كتابفروش∂ معرفت، د＾ ۱۳۲۹.

Ｑ۳ ـ وزارت ام→→→→→→→ور خ→→→→→→ارجه، دف→→→→→→تر م→→→→→→طالعات س→→→→→→ياس∂، اسنادي از روابط ايران با منطقه قفقاز، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه ۱۳۷۲.

Ｑ ـ ه→→→→اشم∂ رف→→→→سنجان∂ ، ع→→→→ل∂اك→→→→→بر ، دوران مبارزه ، چ→→→→اپ ج→→→→لد اول، ن→→→→شر م→→→→عارف انقالب، تهران ⅛۱۳۷.

ＱＱ ـ ه→→→→→→→→→→→وشنگ م→→→→→→→→→→→→هدو＾ ع→→→→→→→→→→بدالرض→→→→→→→→→→ا، تاريخ روابط خارجي ايران، ت→→→→→→→→→→→هران ان→→→→→→→→→→تشارات اميركبير، اسفند ۱۳۹

ＱＱ ـ ي→→اد، ف→→صلنامه، ش→→ماره ۲۸ س→→ال ه→→فتم، از ان→→تشارات ب→→نياد ت→→اريخ ان→→قالب اس→→الم∂، پائيز ۱۳۷۱.

⅛⅛۱/ماهنام↔ كانون ⅛Ｑ ـ ي→→→→→→اد، ف→→→→→→صلنامه، ش→→→→→→ماره ۲۹ ـ ۳Ω س→→→→→→ال ه→→→→→→شتم، از ان→→→→→→تشارات ب→→→→→نياد ت→→→→→اريخ ان→→→→→قالب

اسالم∂، زمستان ۷۱، بهار ۷۲. Ｑ۷ ـ ي→→→→→→→ونسكو، ك→→→→→→→→ميسيون م→→→→→→ل∂ در اي→→→→→→ران، ايرانشهر، ج→→→→→→لد اول، ت→→→→→→هران ك→→→→→→ميسيون م→→→→→→ل∂

يونسكو در ايران ۱۳۲ ب ـ به زبان انگليس∂

1 – ENCYCLOPEDIA INTERNATIONAL VOL.4 GROLLER, New york 19722 - ENCYCLOPEDIA BRITANICA VOL.9ENCYCLOPEDIA , BRITANICA, INC 1969.3 - THE ENCYCLOPEDIA AMERIC ANA Vol.5By AMERICANA CORPORATION.New york 1969.