ÕªÂÑÃªË ÀÉÌÀÃ

ХӨВСГӨЛ АЙМАГ ДАХЬ АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ

2013 ÎÍ

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

АГУУЛГА

АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ БА АЖИЛГҮЙДЛИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ, ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ

АРГАЧЛАЛ.........................................................................................................................................1-5ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ ХҮН АМ.......................................................................................5

ЭДИЙН ЗАСГИЙН АЧААЛА..........................................................................................................5-6АЖИЛЛАХ ХҮЧНИЙ ОРОЛЦООНЫ ..............................................................................................6

АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ..............................................................................................................................7-9ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХГҮЙ ХҮН АМ..................................................................................9-10

АЖИЛ ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЭГҮЙ ХҮН АМ.................................................................10БҮРТГЭЛТЭЙ АЖИЛГҮЙЧҮҮД.....................................................................................................11

АЖИЛЛАГЧДЫН САРЫН ДУНДАЖ ЦАЛИН..............................................................................12

АЖИЛД ЖУУЛЧЛАЛ...............................................................................................................12-13 ДҮГНЭЛТ

2

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

ÍÝÃ. ÀÆÈË ÝÐÕËÝËÒ ÁÀ ÀÆÈËïÉÄËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÎÉËÃÎËÒ, Ò¯¯ÍÈÉà ÒÎÎÖÎÕ ÀÐÃÀ×ËÀË

Àæèëëàõ õ¿÷ áóþó ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àì Îëîí óëñûí õºäºëìºðèéí áàéãóóëëàãûí (ÎÓÕÁ) àðãà÷ëàëûí äàãóó àæèëëàã÷èä, õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîîíû íèéëáýð þì Ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àìûã óðò õóãàöààãààð áóþó õóàíëèéí æèëýýð õýìæèãäýõ “áàéíãûí èäýâõèòýé õ¿í àì”, íýã äîëîî õîíîã áóþó íýã ºäðèéí õóãàöààãààð õýìæèãäýõ “òóõàéí ¿åèéí èäýâõèòýé õ¿í” àì ãýñýí õî¸ð àðãààð òîäîðõîéëäîã. Ýíä îðñîí àæèëëàõ õ¿÷ áóþó ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àì íü “áàéíãûí èäýâõè” ãýñýí îéëãîëòîíä òóëãóóðëàñàí áà íºãºº òàëààð Ìîíãîë Óëñûí õóóëèàð òîãòîîñîí õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿ðýýíä áàãòàõ õ¿í àì òóë 2000 îíû õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãî, 2002-2003, 2006-2007, 2007-2008 îíû Àæèëëàõ õ¿÷íèé ò¿¿âýð ñóäàëãààíä õýðýãëýñýí “òóõàéí ¿åèéí èäýâõè” ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí äàãóó òîäîðõîéëñîí ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àìààñ çºð¿¿òýé ó÷èð òîî íü ÿëãààòàé áàéãàà áîëíî. Õºäºëìºðèéí íàñíû àæèë ýðõëýýã¿é, õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëã¿é õ¿ì¿¿ñ, õºäºëìºðèéí íàñíû ñóðàëöàã÷èä, õóãàöààò öýðãèéí àëáàí õààã÷ , õîðèãäîë íü àæèëëàõ õ¿÷èíä õàìðàãäààã¿é áîëíî.Àæèë ýðõýëäýã õ¿í àì áóþó àæèëëàã÷èä Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí îðîí òîîíä àæèëëàã÷, õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõëýã÷, õàìòðàí àæèë ã¿éöýòãýã÷, öàëèí õºëñòýé ºðõèéí áèçíåñ ýðõýëäýã õ¿ì¿¿ñ ìºí àæèëòàé áîëîâ÷ òîäîðõîé øàëòãààíààð (ºâ÷òýé, ÷ºëººòýé, àìðàëòòàé ãì) àæèëëààã¿é õ¿ì¿¿ñ õàìðàãäñàí. Ýíä àæèë ýðõýëäýã õ¿í àì “áàéíãûí èäýâõè” ãýñýí îéëãîëòîîð òóñãàãäñàíû çýðýãöýý íàñíû õóâüä õºäºëìºðèéí íàñíû õÿçãààðòàé òóë 2000 îíû õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãî, 2002-2003, 2006-2007, 2007-2008 îíû Àæèëëàõ õ¿÷íèé ò¿¿âýð ñóäàëãààíû “òóõàéí ¿åèéí èäýâõè” –ýýð òîäîðõîéëñîí “ñ¿¿ëèéí 7 õîíîãò àæèë ýðõýëñýí” õ¿í àìûí òîîíîîñ çºð¿¿òýé áîëíî.Àæèëã¿é÷¿¿ä Ìîíãîë Óëñûí õóóëèàð çºâøººðºãäñºí õºäºëìºðèéí íàñíû, õºäºëìºðëºõ ÷àäâàðòàé, õºäºëìºð ýðõëýõ áîëîìæòîé, öàëèí õºëñòýé àæèë áîëîí õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõýëäýãã¿é, òóõàéí ¿åä àæèëëàõàä áýëýí, öàëèí õºëñòýé àæèë èäýâõèòýé ýðæ, õàéæ áàéãàà õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòã¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñèéã îðóóëñàí. 2000 îíû õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãî, 2002-2003, 2006-2007, 2007-2008 îíû Àæèëëàõ õ¿÷íèé ò¿¿âýð ñóäàëãààíû àæèëã¿é÷¿¿äèéí îéëãîëòîíä òóõàéí äîëîî õîíîãò àæèë ýðõëýýã¿é áîëîâ÷ àæèë ýðõëýõýä áýëýí, àæèë õàéæ áàéãàà, õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëòýé áîëîí á¿ðòãýëã¿é ãýæ õàðèóëñàí 15, ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû á¿õ õ¿í õàìðàãäñàí òóë ýíä äóðüäñàí á¿ðòãýëòýé, õºäºëìºðèéí íàñíû àæèëã¿é õ¿í àìààñ ÿëãààòàé áîëíî.Àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèí Àæèëëàõ õ¿÷ áóþó ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àìûã õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìä õàðüöóóëñàí õóâü

Àæèë ýðõëýëòèéí ò¿âøèí

3

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Àæèëëàã÷äûí òîîã õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìä õàðüöóóëñàí õóâü Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí Õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîîã ýäèéí çàñãèéí èäýâõèòýé õ¿í àìä õàðüöóóëñàí õóâüÕ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë Õºäºëìºðèéí íàñíû íýã õ¿í àìä íîãäîõ õºäºëìºðèéí íàñàíä õ¿ðýýã¿é, õºäºëìºðèéí íàñ õýòýðñýí õ¿íèé òîîÕºäºëìºð ýðõëýýã¿é õ¿í àì Õºäºëìºðèéí íàñíû, õºäºëìºðèéí ÷àäâàðòàé, õºëñíèé áîëîí õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõýëæ öàëèí, õºëñ, îðëîãî îëäîãã¿é, õ¿íäýòãýõ áà áóñàä (õºäºëìºð ýðõëýõ õ¿ñýë ñîíèðõîëã¿é, õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õýëòýñò á¿ðòãýëã¿é áîëîâ÷ àæèë õàéæ áàéãàà, òîäîðõîé øàëòãààíã¿é ã.ì) øàëòãààíààð àæèë èäýâõèòýé ýðæ õàéõã¿é áàéãàà õ¿í àì. Ãýõäýý ýäãýýðò á¿õ øàòíû ñóðãóóëüä ºäðººð ñóðàëöàã÷èä, õóãàöààò öýðãèéí àëáàí õààã÷èä, õîðèãäîë, õºäºëìºðèéí íàñíû õºäºëìºðèéí ÷àäâàðã¿é õ¿ì¿¿ñ îðîîã¿é.Õºäºëìºðèéí íàñíû õºäºëìºðèéí ÷àäâàðã¿é õ¿í àì Õºäºëìºðèéí íàñíû, àëáàí ¸ñíû ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí íîòîëãîîãîîð õºäºëìºðèéí ÷àäâàðàà 6 ñàðààñ äýýø õóãàöààãààð ò¿ð áîëîí á¿ðìºñºí àëäñàí íü òîãòîîãäñîí õºãæëèéí áýðõøýýëòýé áîëîí õîëáîãäîõ õóóëèéí äàãóó òýòãýâðèéí íàñíààñàà ºìíº òýòãýâýð òîãòîîëãîñîí òýòãýâýð òîãòîîëãîîä àæèëëàæ áàéãàà õ¿í îðîõã¿é õ¿ì¿¿ñ.

ÕΨÐ. ÕªÂÑÃªË ÀÉÌÀà ÄÀÕÜ ÀÆÈË ÝÐÕËÝËÒ, ÀÆÈËïÉÄËÈÉÍ ªÍªªÃÈÉÍ ÁÀÉÄÀË

Àëèâàà óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, èðãýäèéíõ íü àæ áàéäàë õ¿í àìûíõàà àæèë ýðõëýëòèéí ò¿âøèíòýé çîõèõ ¸ñîîð õîëáîîòîé áàéäàã. Иймээс хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт, ажиллах хүчний мэдээ, тайлан гаргах, судалгаа явуулах зорилгоор “Хөдөлмөр эрхлэлт, ажиллах хүчний Статистик үзүүлэлтийг тооцох аргачлал”-ыг Үндэсний Статистикийн хорооны дарга , Нийгмийн хамгалал, хөдөлмөрийн сайдын хамтарсан тушаалаар баталснаар хөдөлмөр эрхлэлт, ажиллах хүчний статистик үзүүлэлтийг “Ажиллах хүчний судалгаа”-ны үр дүнгээс тооцож байна. Ажиллах хүчний судалгаанд манай аймгийн 23 сумаас сонгогдсон 432 өрхийн мэдээллийг сар бүр цуглуулж, нэгтгэж, үр дүнг гаргадаг.

Ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр тооцож гаргаснаар 2013 онд улсын хэмжээнд эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам 62.9 мянга байгаагийн 84.9 хувь, буюу 53.5 мянган ажиллагчид байгаа нь улсын дүнгийн 4.8 хувь нь тус Хөвсгөл аймагт ажиллаж амьдарч байна.

Òóõàéí аймаг нийслэлийн àæèëëàõ õ¿÷, àæèë ýðõëýëòèéí áàéäàë íü õ¿í àìûíõàà íàñíû á¿òöýýñ øóóä õàìààðàëòàé áàéäàã. Æèë á¿ð õºäºëìºðèéí íàñàíä øèëæèæ áàéãàà õ¿íèé òîî, õºäºëìºðèéí íàñíààñ ãàð÷ áàéãàà õ¿íèé òîîíû çºð¿¿ íü õºäºëìºðèéí íàñíû õºäºëìºðèéí ÷àäâàðòàé õ¿íèé öýâýð ºñºëòèéã õàðóóëäàã.

Õ¿ñíýãò 1. Хөвсгөл аймгийн х¿í àì, íàñíû á¿òöýýð, 2010-2013 он

 Õ¿í àìûí òîî

ªñºëò, áóóðàëò Íèéò õ¿í àìä ýçëýõ õóâü2013% 2013%

4

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

2011 îí 2012 îí 2013 îí 2011 îí 2012 îí 2011 îí

2012 îí

2013 îí

Ñóóðèí õ¿í àì-á¿ãä12651

512471

112589

6 99.5 100.9 100 100 100

¯¿íýýñ:                16 õ¿ðòýë íàñòàé 36327 37617 38905 107.1 103.4 28.7 30.1 30.9Õºäºëìºðèéí íàñíû 80522 80269 79885 111.6 99.5 63.6 64.3 63.5

Õºäºëìºðèéí íàñ õýòýðñýí6835 6825 7106 103.9 104.1 5.4 5.6 5.6

Ñóóðèí õ¿í àìûí òîî 2013 îíä 2012 îíûõîîñ 0.9 õóâиар өсч, хөдөлмөрийн насны хүн амын нийт хүн амд эзлэх хувь өмнөх оны мөнх үеэс 0.8 пунктаар буурсан áàéíà. Эдийн засгийн идэвхтэй хүн амЭдийн засгийн идэвхтэй хүн ам (ажиллах хүч)-г эдийн засгийн байнгын идэвхтэй хүн ам, эдийн засгийн тухайн үеийн идэвхтэй хүн ам гэж хоёр ангилах бөгөөд энд танилцуулж буй мэдээллийг эдийн засгийн тухайн үеийн идэвхтэй хүн амаар гаргасан болно.

Хүснэгт2.Хөвсгөл аймгийн хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийн үзүүлэлт,2010-2013 он

 2010 îí 2011 îí 2012 îí 2013 îí

15 ба түүнээс дээш насны хүн амын тоо 83.4 83.9 84.7 83.1Эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын тоо 58.4 54.0 59.9 62.9Ажиллагчдын тоо 48.3 49.1 50.8 53.5Ажилгүй иргэдийн тоо 9.9 4.9 9.1 9.5Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо 2.4 2.4 2.8 1.9Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын тоо 26.9 29.5 24.7 20.1Ажиллах хүчний оролцооны түвшин 73.2 67.1 74.6 75.8Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин 60.5 61.0 63.3 64.4Ажилгүйдлийн түвшин 17.1 9.1 15.2 15.1

Ажиллах хүчний судалгааны тооцоогоор 2013 онд эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам 62.9 мянга байгаагаас 53.5 мянга буюу 85.0 хувь нь ажиллагчид, 9.5 мянга буюу 15.0 хувь нь ажилгүй иргэд байна.Ýäèéí çàñãèéí à÷ààëàëÓëñ îðíóóä õ¿í àìûíõàà õºãæëèéí èðýýä¿éí õàíäëàãûã óðüä÷èëàí òîäîðõîéëîõäîî ýäèéí çàñãèéí à÷ààëëûã õàðãàëçàí ¿çäýã. Ìàíàé àéìàãò ýäèéí çàñãèéí à÷ààëàë 33.2 õóâü áàéãàà íü ýäèéí çàñãèéí èäýâõòýé 3 õ¿í òóòàìä ýäèéí çàñãèéí èäýâõã¿é 1 õ¿í áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Эдийн засгийн ачааллыг ñóìààð õàðóóëáàë

Çóðàã 1. Хөвсгөл аймгийн х¿í àì ç¿éí à÷ààëàë, ñóìààð

5

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

  15.4-28.6  28.7-37.5  37.6-48.7  48.8-67.8

Àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèíÕºäºëìºðèéí çàõ çýýëèéí õºãæèë, õ¿í àìûí ýäèéí çàñãèéí èäýâõòýé áàéäëûã õàðóóëäàã ãîë ¿ç¿¿ëýëò áîëîõ àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèí 2013 îíä 75.8 õóâü áîëæ 2012 îíûõîîñ 1.2, 2011 îíûõîîñ 7.5 ïóíêòààð òóñ òóñ ºññºí áàéíà. Àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèí ºíäºð áàéõ õèðýýð õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí äóíä àæèë ýðõýëæ áàéãàà, ýñâýë àæèë èäýâõòýé õàéæ áàéãàà õ¿í àìûí ýçëýõ õóâü ºíäºð áàéíà ãýñýí ¿ã þì. Çóðàã 2. Íàñíû á¿ëýã äýõü àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèí

Íàñíû á¿ëýã äýõü àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèíã òîîöîõîä 25-39 íàñàíä àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîî ºíäºð, 16-24 íàñàíä àæèëëàõ õ¿÷íèé îðîëöîîíû ò¿âøèí áàãà áàéíà. Ýíý íü 16-24 íàñíû çàëóó÷óóä áàãà áàéãàà íü ýíý íàñíû çàëóó÷óóä ñóðàëöàõ, ñóðãóóëèà òºãñºæ ä¿¿ðãýñýí çàëóó÷óóä øèíýýð àæèëä îðæ áàéãààòàé õîëáîîòîé þì. Õºäºëìºð îðîëöîîíû ò¿âøèíã õ¿éñýýð àâ÷ ¿çýõýä эрэгтэйчүүдийн хºäºëìºð îðîëöîî эмэгтэйчүүдийнхээс 6 ïóíêòààð èõ байгаа нь өмнөх жилийн үзүүлэлттэй эсрэг үзүүлэлттэй харагдаж байна. Шалтгаан нь Хөвсгөл аймагт хувиараа ашигт малтмал

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55 - 59

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

6

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

олборлох, тээврийн үйлчилгээ гэх мэт салбарт эрэгтэйчүүд ихээхэн ажиллаж хөдөлмөрлөж байгаатай холбоотой юм.

Àæèë ýðõëýëòНийт ажиллагчдын тоо 2013 онд 53486 болж, 65.0 хувь нь ХАА, ан агнуур, ойн аж ахуйн, загас барилт, 8.0 хувь нь боловсролын, 8.0 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин, мотоциклийн засвар, үйлчилгээний, 5.0 хувь нь боловсруулах үйлдвэрлэлийн, 3.0 хувь нь барилга, 2.0 хувь нь хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамж, 4.0 төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах, 1.0 хувь нь тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад ажиллаж байна.

Çóðàã 3. Ажиллагчдын тоо, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар, 2013 он

ХАА, ойн аж ахуйн, загас

барилт, ан агнуур65%

Боловсруулах үйлдвэр5%

Барилга3%

Бөөний болон жижиглэн худалдаа

8%

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

1%

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны

үйлчилгээ1%

Санхүүгийн болон даатгалын үйл ажиллагаа

1%

Төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа

4%

Боловсрол8%

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа

2%

Бусад2%

2013 онд ХАА, ойн аж ахуй, засаг барилт, ан агнуур, барилга, төрийн удирдлага, батлан хамгаалахын салбарт ажиллагчдын тоо 2012 оноос өсч харин бөөний болон жижиглжн худалдаа, машин мотоциклийн засвар үйлчилгээ, боловсруулах, тээвэр агуулах, боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт салбарт ажиллагчдын тоо буурсан байна. Ажиллагчдын ажил мэргэжлийн ангиллаар авч үзэхэд нийт ажиллагчдын 64.8 хувь нь хөдөө аж ахуй, ой, загас агнуурын мэргэшсэн ажилтан, 8.9 хувь нь мэргэжилтэн, 11.6 хувь нь худалдаа, үйлчилгээний ажилтан, 6.5 хувь нь үйлдвэрлэл, барилга, гар урлалын ажилтан байна. Ìîíãîë óëñûí òºðèéí àëáàíû çºâëºëººñ 2014 îíû 1 ñàðä ãàðãàñàí Ìîíãîë óëñûí òºðèéí àëáàí õààã÷èéí á¿ðýëäýõ¿¿í, õºäºë㺺íèé òàëààðõ ñòàòèñòèê òîéì ìýäýýãýýð Õºâñãºë àéìàãò 6.3 ìÿíãàí òºðèéí àëáàí õààã÷èä àæèëëàæ байгаа нь өмнөх жилээс 3.3 хувиар нэмэгдсэн áàéíà.

7

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Íèéò àæèëëàã÷äûí 5.1 хувь нь 19 õ¿ðòëýõ íàñòàé, 38.1 хувь нь 20-34 íàñíûõàí, 47.9 хувь нь 35-54 íàñíûõàí, 8.9 хувь нь 55 ба түүнээс дээш насныхан ажиллаж байна. 19 нас хүртэлх настай хүүхдийн хөдөлмөр эрхлэлт 0.1, 20-34 насны ажил эрхлэлт 1.1 пунктаар тус тус өссөн байна.

Çóðàã 4. Àæèëëàãчдын тоо, íàñíû á¿ëãýýð, хүйсээр, 2013 он

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70+ Хот Улсын дүн

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

18332494

3535 3922 3804 3485 31482140

1614

572 366 88

5564

524

2723

5350

72498200

74837928

5790

4443

2647

881454 338

10283

1104

Эмэгтэй ажиллагчид Нийт ажиллагчид

Çóðàã 5. Àæèëëàãчдын тоо, боловсролын төвшнөөр, 2013 он

Аймгийн дүн

Боловсролгүй

Бага

Суурь

Бүрэн дунд

Техникийн болон мэргэжлийн

Тусгай мэргэжлийн дунд

Дипломын дээд болон бакалавр

Магистр ба түүнээс дээш

0 5000 10000 15000 20000

2998

6055

17023

13517

5554

1917

6346

76

2013 îíû áàéäëààð íèéò àæèëëàã÷äûí 5.6 õóâü áóþó 2998 боловсролгүй, 11.3 хувь буюу 6055 нь бага, 31.8 хувь буюу 17023 íü суурь, 25.3 хувь буюу 13517 нь бүрэн дунд, 10.4 хувь буюу 5554 нь техникийн анхан шатны, 3.6 хувь буюу 1917 нь тусгай мэргэжлийн дунд, 11.9 хувь буюу 6346 нь дипломын дээд болон бакалавр, 0.1 хувь нь буюу 76 ажиллагчид магистер зэрэгтэй хүмүүс ажиллаж байна.

8

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Мэргэжил шаардахгүй энгийн ажил үйлчилгээ эрхэлж байгаа ажиллагчдын ихэнх нь эрэгтэйчүүд байна.

Çóðàã 6. Àæèëëàãчдын тоо, хөдөлмөр эрхлэлтийн статустаар, 2013 он

Цалин хөлстай ажиллагч

Ажил олгогч

Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч

Мал аж ахуй эрхлэгч

Өрхийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд цалин хөлсгүй

оролцогч

0 10000 20000 30000

12456

485

5343

34163

1039

2013 оны байдлаар ажиллагчдыг хөдөлмөр эрхлэлтийн статустаар нь ангилбал 63.9 хувь буюу 34163 нь мал аж ахуй эрхлэгч, 23.3 хувь буюу 12456 нь цалин хөлстөй ажиллагч, 10.0 хувь буюу 5343 нь хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч, 1.9 хувь буюу 1039 нь өрхийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд цалин хөлсгүй оролцогч, 0.9 хувь буюу 485 иргэн нь ажил олгогч байна.

Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам 2013 оны байдлаар Хөвсгөл аймагт эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын тоо 20.1 мянга болжээ. Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амд хөдөлмөрийн нөхцөл, онцлогоос шалтгаалан тэтгэврийн наснаас өмнө тэтгэвэр, тэтгэмж тогтоолгосон хүн ам, хөдөлмөрийн чадвараа 6 сараас дээш хугацаагаар түр болон бүрэн алдсан хүн ам, хөдөлмөрийн насны өдрөөр суралцагчид, хүндэтгэх ба хүндэтгэх бус шалтгаанаар хөдөлмөр эрхлээгүй болон хөдөлмөрийн насанд хүрээгүй хүн амыг хамруулсан.Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амыг øàëòãààíààð íü àâ÷ ¿çýõýä 36.8 õóâü íü õ¿íäýòãýõ øàëòãààíààð, 63.2 õóâü íü áóñàä øàëòãààíààð àæèë ýðõëýýã¿é áàéíà.

Хүснэгт 3.Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын тоо, 2010-2013 он

 2010 îí 2011 îí 2012 îí 2013 îí

Хангайн бүсийн эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам 124740 120128 102313 100502

Архангай 13427 11726.0 11329 13502

Баянхонгор 17745 16041 13761 19922Булган 15649 10618 13122 8700Орхон 28895 25336 21778 21374

Өвөрхангай 22053 26936.0 17563 16912

Хөвсгөл 26971 29471 24760 20092

9

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Хºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àìûí 25.2 õóâèéã эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам, 11.9 хувийг àæèë ýðõëýýã¿é õ¿н ам ýçýëæ áàéíà. Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амыг шалтгаанаар нь харахад 27.2 хувь нь суралцдаг, 17.1 хувь нь тэтгэвэрт, 13.1 хувь нь өндөр настан, 13.5 хувь нь хөгжлийн бэрхшээлтэй, 11.2 хувь гэрийн ажилтай, 4.2 хувь нь хүүхэд асарсан, 0.8 хувь нь сурахаар явах гэж байгаа, 0.4 хувь нь ямар ч ажил хийхийг хүсээгүй, 0.5 хувь нь өвчтөй, 0.4 хувь нь өвчтөн, өндөр настан асарсан, 11.6 хувь нь бусад шалтгааны улмаас хөдөлмөр эрхлэхийг хүсээгүй байна.Çóðàã 7. Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам насны бүлгээр, 2013 он

15-1

9

20-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4

65-6

9

70+

2000

4000

6000

8000

6378

1697848 914 656 905 599

21031023

17761257

1935

Хув

ь

Ажил хөдөлмөр эрхлээгүй хүн амÀæèë ýðõëýýã¿é õ¿í àìûí 50.1 õóâü íü ýìýãòýé÷¿¿ä áàéíà. Ýäãýýð ýìýãòýé÷¿¿äèéí 53.4 хувь нь мэргэжил, дадлага, туршлага байхгүй, 18.9 хувь нь байгалийн гамшиг, аюулт үзэгдэлд өртөж малгүй болсон, 4.6 хувь нь мэргэжилд тохирох ажил олдохгүй байгаа, 3.1 хувь нь гадаада амьдарч байгаад ирсэн, 2.2 хувь нь жирэмсэн, хүүхэд асарсан шалтгаанаар ажил хөдөлмөр эрхлээгүй байна. Àæèë ýðõëýýã¿é õ¿ì¿¿ñèéí 44.2 хувь íü àéìãèéí òºâä, 55.8 хувь íü õºäºº ñóìäàä байна. Çóðàã 8. Ажил эрхлээгүй хүн ам, насны бүлгээр, 2013 он

Бүгд

Эрэгтэй

Эмэгтэй

3.51302880050638

7.02087286527514

21.8

24.2

19.5

15.0

12.4

17.6

10.6

15.9

5.2

13.9

17.7

10.1

9.7

8.6

10.8

14.0

7.2

20.8

8.9

8.7

9.0

2.6

5.2

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59

2013 îíû áàéäëààð хөдөлмөр эðõëýýã¿é õ¿í àìûã íàñíû á¿ëãýýð íü àâ÷ ¿çâýë íèéò õ¿ì¿¿ñèéí 21.8 хувийг 20-24 íàñíû çàëóó÷óóä, 15 хувийг 25-29 íàñíû залуучууд, 14 хувийг 45-49 насны хүн ам ýçýëæ áàéíà.

10

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Бүртгэлтэй ажилгүйчүүд

Улсын хэмжээнд нийт бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоо 2013 онд 42.8 мянга болж 2012 оныхоос 19.6 хувиар өсч, 2011 оныхоос 2.5 хувиар буурчээ. 2013 онд нийт бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 23.5 мянга буюу 54.9 хувь нь эмэгтэйчүүд, 19.3 мянга буюу 45.1 хувь нь эрэгтэйчүүд байна.

Хөвсгөл аймгийн нийт бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо 2013 онд 1.9 мянга болж 2012 оныхоос 31.0 хувь, 2011 оныхоос 20.7 хувиар тус тус буурсан байна.

Çóðàã 9. Ажилгүйдлийн түвшин, 1995-2013 он

1992 1998 2004 2010 20160.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

16.0

18.0

4.8

2.8 3.3

17.1

9.1

15.2

15.1

5.5 5.3 5.0

11.9

8.3

8.3

9.8

5.44.6 3.6

9.97.7

8.2 7.9

Улсын дундаж Хангайн бүс Хөвсгөл аймаг

Улсын хэмжээнд ажилгүйдлийн түвшин 2013 онд 7.9 хувь болж, 2012 оныхоос 0.3 пункт, 2010 оноос 2 пунктээр тус тус буурч, харин 2011 оныхоос 0.2 пункт, 2005 оныхоос 4.3 пункт, 2000 оныхоос 3.3 пункт, 1995 оныхоос 2.5 пунктээр өсчээ. Хөвсгөл аймагт ажилгүйдлийн түвшин 2013 онд 15.1 хувь болж 2012 оныхоос 0.1 пункт, 2010 оноос 2.0 пунктаар тус тус буурч харин 2011 оноос 6.0 пункт, 2005 оноос 11.8 пункт, 2000 оноос 12.3 пункт, 1995 оноос 10.3 пунктаар тус тус өссөн байна.

Çóðàã 10. Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí, ñóìààð

11

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Ажиллагчдын сарын дундаж цалинЖил бүрийн 4-р улирлын байдлаар аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажилчдын тоо, дундаж цалин, орлогын судалгаагаар Хөвсгөл аймагт ажиллагчдын сарын дундаж цалин 532 мянган төгрөг болж, 2012 оноос 84 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Аймгийн ажиллагчдын дундаж цалин улсын дундажаас 95.2 мянган төгрөгөөр бага байна.Çóðàã 11. Àæèëлагчдын сарын дундаж цалин, төгрөгөөр, 2000-2013 он

12

  0.9-3.5

  3.6-3.9

  4.0-5.0

  5.1-8.9

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

0

100

200

300

400

500

600

51 52 53 6279 76

115196

264 278 296 318

448532

Àæèëд зуучлал

Монгол улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан хөдөлмөрийн зах зээлийг хөгжүүлэх , хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих эрх зүйн зохицуулалтыг сайжруулах чиглэлээр олон арга хэмжээ зохион байгууллаа.

2013 онд сургалтын хэрэгцээний судалгааг авч, үүнд үндэслэн мэргэжил олгох сургалтуудыг явуулж байна. 2013 онд 3414 хүнийг ажлын байранд жуулчилсан байна. 2012 оны хэрэгцээний судалгааг 2013 онтой харьцуулахад хөдөө аж ахуй, барилга, уур уурхай, нийтийн хоол, ахуйн үйлчилгээ, өрхийн үйлдвэрлэлийн чиглэлээр хэрэгцээ өсөлттэй байгаа нь нийгмийн хөгжлийн чиг хандлага, иргэдийн эдгээр салбаруудад ажиллах сонирхол ихсэж байгаатай холбоотой. Аймгийн Хөдөлмөрийн хэлтсээс: “Эзэнтэй Монгол” хөтөлбөрийн хүрээнд аймгийн хэмжээнд 68 төслөөр 1219 иргэнийг түр ажлын байраар хангаж, бүртгэл мэдээллийн нэгдсэн санд оруулсан. Нийт- 154,583,314 төгрөгийг зардал гаргасан,“40-өөс дээш болон ахмад насны иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих” хөтөлбөрийн хүрээнд 15 сум 1 тосгоны 100 иргэнд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж, тэдгээрээс нийт 33 ажлын байр бий болсон байна. Чадамж олгох сургалтанд тогооч, гагнуурчны мэргэжлээр 35 хүнийг хамруулсан “Ажил олгогчийг дэмжих хөтөлбөр” -т шаардлага хангасан 6 компаний 39 иргэний материалыг хүлээн авч, 31976732 төгрөгний санхүүжилтийг олгосон. Түүнчлэн Мөрөн сум болон сумдад томоохон үйл ажиллагаа явуулж буй хувийн хэвшлийн 135 ААНэгж байгууллагуудтай Хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан. “ Малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр Малчин өрхөд үзүүлэх дэмжлэгийг аймгийн Хөдөлмөр эрхлэлтийн салбар зөвлөлийн 2013 оны 03 сарын 29-ны өдрийн хурлын шийдвэрээр Арбулаг, Алаг-Эрдэнэ, Бүрэнтогтох, Чандмань-Өндөр, Эрдэнэбулган сумдуудыг сонгож, нийт 5 сумын 25 өрхийг хамруулж, өрх бүрт 4,5 сая төгрөгний мал худалдан авч өгсөн. Төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр Нийт- 58 хүнийг хамруулж, 125082370 төгрөгийг зарцуулсан. “ Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл хоршоо байгуулах иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих “ хөтөлбөр төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж, 100,0 сая төгрөгний санхүүгийн дэмжлэгийг Нийт 59 иргэнд олгож, 100 байнгын ажлын байрыг бий болгосон.

13

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

ХЭДС-ийн Жижиг зээл 2013 оны ХЭДСангийн жижиг зээлд хамруулахаар 166 төслийг банкинд хүргүүлж, Нийт – 500 сая төгрөгийг зарцуулж, 122 шинэ ажлын байрыг бий болгосон. “ Хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт зохион байгуулах” хөтөлбөр хэрэгжүүлж нийт- 777 иргэдийг мэргэжлийн ур чадвар олгох сургалтад хамруулсан. Сургалтанд хамрагдсан иргэдийн 622 нь буюу 80% нь сургалтын дараа ажлын байраар хангагдсан байна. “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих” хөтөлбөр “Эзэнтэй монгол”, “40-өөс дээш насны ахмадын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр”, “Ажил олгочийг дэмжих хөтөлбөр”, “Малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр”, “Хувиараа хөдөлмөр эрхлэх болон нөхөрлөл хоршоо байгуулах иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр”, “ХЭДС Жижиг зээл”, “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр”, “Хөдөлмөрт бэлтгэх хөтөлбөр” зэрэг төсөл, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлсэнээр ХХҮХ-ээс 368 иргэнийг сургалтанд хамруулж ХЭДС-аас нийт 37580,0 төгрөг зарцууллаа. Мэргэжил олгох сургалтын дараахь ажлын байрны хангалтын талаар сургалтын байгууллагатай гэрээ хийж хамтран ажилласнаар иргэдийн 60-аас дээш хувь нь өрхийн жижиг үйлдвэрлэл эрхлэн бүлэг,нөхөрлөл байгуулан хөдөлмөрөө хоршин ажиллаж байна. Эдгээр төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлсэнээр 2651 шинэ ажлын байр бий болж, 3414 иргэн ажилд жуулчлагдан орсон. Мөн Бизнес инкубатор төв, Оюунлаг орчин зэрэг аж ахуй эрхлэлтийн сургалтын байгууллагуудтай гэрээ байгуулан хамтран ажиллаж, аж ахуй эрхлэлтийн сургалтанд 60 иргэнийг хамруулан ажиллаж байна

Орон нутаг дахь ажилгүйдлийн шалтгаан, түүнээс үүсэх үр дагаварАжилгүйдлийн нийгмийн үр дагавар нь хүмүүсийн ирээдүйдээ итгэх итгэл алдарч, сахилга дэг журам суларч, хүн өөрийгөө хөгжүүлэх боломж хязгаарлагдах ба боловсрол, эрүүлийг хамгаалах, соёл урлагийн болон нийгмийн бүхий л үйлчилгээ авахад бэрхшээлтэй болж ажилгүйдэл хүнд болон өрхөд шууд нөлөөлдөг. Эдийн засгийн үр дагавар нь ажиллах хүчний нөөц бололцоог дутуу ашигласнаас хүмүүс нийгэмдээ болоод өөртөө баялаг бүтээх боломжоо алддаг. Ажилгүйдлийн улмаас үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг дутуу ашиглаж, ДНБ-ний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх боломж алдах. Ажилгүйдлийн түвшин хэвийн ажилгүйдлийн түвшнээс 1%-иар их байх юм бол :ДНБ-ний хэмжээг 2.5%-иар нэмж үйлдвэрлэх боломж алддаг гэж үздэг байна.

- Хүмүүс орлогогүй болж наад захын хэрэгцээт зүйлээ хангаж чадахгүй болох (эрүүл мэндээ хамгаалах, боловсролоо дээшлүүлэх)

- Хүн амын дунд ажилгүйдлээс хамаараад ядуурлын хэмжээ ихсэх- Тухайн хүн ажилгүй байна гэдэг нь өөртөө болон нийтэд орлого олох

боломжоо алдах1. Эдийн засаг уналт, бууралт, хямралт, өсөлтийн байдлаар хөгждөг учир үйлдвэрлэлийн уналтын үед ажилгүйдэл бий болох бөгөөд нийт эрэлтийн бууралтаас хамаараад ажилгүйдэл бий болно.2. Нийт нийлүүлэлтийн бууралтаас хамаараад үйлдвэрлэл уналтын үед байх юм бол хүн ам, үйлдвэр, аж ахуйн газрууд бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээг худалдан авахад зарцуулах хөрөнгийн хэмжээ багасна. Энэ үед удаан эдэлгээтэй барааг худалдан авах явдал багасах бөгөөд үйлдвэр аж ахуйн газруудын хөрөнгө

14

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

оруулалтын хэмжээ багасч, хуучин тоног төхөөрөмжүүдээр үйлдвэрлэл явуулахыг хичээнэ. Үүний үр дүнд үйлдвэрлэлийн бодит хэмжээ, түвшин буурч ажилгүйдэл болж эхэлнэ. Энэ ажилгүйдэл эдийн засгийн уналт бууралтын үед зайлшгүй бий болдог байна. Түүнчлэн ажлаас халагдсаны улмаас хүмүүс хүн амын идэвхигүй хэсэгт хамаарагдан ядуурч, орлого нь буурч, амьжиргааны түвшин нь доройтон, ажилгүйдлийг даган гарч ирдэг сэтгэл зүйн ихээхэн дарамтанд орсноор архи, согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж цаашилбал гэр бүл сарних, гэмт хэрэгт холбогдох, эрүүл мэнд, боловсролын түвшин нь буурснаар ихээхэн аюултай байдалд ордог. Ìîíãîë óëñàä àæèëã¿éäýë, ÿäóóðëûí õîîðîíäûí õàìààðëûã äàðààõ áàéäëààð íýãããýí ä¿ãíýæ áîëîõ þì.¯¿íä: Àæèëã¿é÷¿¿ä àæèëòàé õ¿ì¿¿ñèéã áîäîõîä ÿäóóðàëä èë¿¿ ºðòºìòãèé áàéãàà õýäèé ÷ ÿäóó÷óóäûí áàãààõàí õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Ãýâ÷ óëñûí õýìæýýãýýð àðâàí ÿäóó õ¿íèé íýã íü àæèëã¿é áàéãàà íü õºäºëìºð ýðõëýõã¿é áàéõ íü ÿäóóðëûí ãîë øàëòãààí áèø ãýäãèéã èëýðõèéëæ áàéíà. Õîò ñóóðèí ãàçàð ãýõýä ë çóðãààí ÿäóó õ¿íèé íýã íü àæèëã¿é áàéãàà áºãººä ÿäóó÷óóäûí äèéëýíõ íü ÿìàð íýã àæèë õèéæ áàéíà. ßäóóðëûí ò¿âøèí, àæèëã¿éäëèéí ò¿âøíèé õîîðîíäûí çºð¿¿ ÿëãààã õàðàõàä ÿäóóðàë íü àæèëã¿éäëýýñ èë¿¿ ò¿ãýýìýë òóëãàìäñàí àñóóäàë áîëæ áàéíà.Òîâ÷îîð õýëáýë Ìîíãîëä áàéãàà ÿäóó õ¿ì¿¿ñèéí äèéëýíõ íü æèíõýíý àæèëã¿é÷¿¿ä áèø “àæèëòàé ÿäóó÷óóä ” áàéíà.

Ажилгүйдлийг бууруулахад тулгамдаж буй асуудал

Õºâñãºë аймгийн хувьд хàíãàëòòàé àæëûí áàéð áèé áîëîõã¿é, îëîíõ àæëûí áàéð íü ÿäóóðëààñ àíãèæðàõ õýìæýýíèé öàëèí, õºëñ îëãîæ ÷àäàõã¿é, àæèëëàõ íºõöºë íü õàíãàëòã¿é, ÿäóó÷óóä îëíîîð àìüäàðäàã ãàçðóóäàä àæëûí áàéð áèé áîëîõã¿é, àæëûí áàéðíû øààðäëàãàä íèéöñýí óð ÷àäâàð èõýíõ ìîíãîë àæèë÷äàä äóòìàã áàéãàà ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéí ¿ð øèìèéã õ¿ðòýõ áîëîìæèéã õÿçãààðëàæ áàéãàà çýðãèéã äóðüäàæ áîëíî.ͺ㺺òýéã¿¿ð àæèëã¿é÷¿¿ä, àæèë ýðõýëæ áóé èðãýäèéí õóâüä ãýõýä çîõèñòîé àæëûí áàéð äóòàãäàëòàé, àæëûí áàéð áàéâ÷ òóõàéí àæëûí áàéðàíä òàâèãäàæ áóé øààðäëàãûã õàíãàõóéö óð ÷àäâàð àæèë õàéã÷äàä áàéõã¿é, ìºí àæèë îëãîã÷èä æýíäýðèéí òýãø ýðõèéã õàíãàõã¿é áàéãàà çýðýã øàëòãààíû óëìààñ õ¿í àìûí àìüæèðãààíû ò¿âøèí õ¿ññýí õýìæýýíä õ¿ð÷ äýýøëýõã¿é, ÿäóóðàë íèéãìèéí õóðöàäìàë àñóóäàë áàéñààð áàéíà.Ажилгүйдэл, яäóóðëûí ò¿âøèí õîò, ñóóðèí ãàçàðòàé õàðüöóóëàõàä ñóóðèí ãàçàð èë¿¿ áàéíà. Àæèëã¿éäýë òºâ ñóóðèí ãàçàð èõ áàéãààãèéí øàëòãààí íü àæëûí áàéð õîìñ, àìüäðàõ ºðòºã ºíäºð, àæèë îëãîã÷îîñ àæèëòàíä òàâüæ áàéãàà øàëãóóð ºíäºð áàéãàà íü òýäíèé àìüäðàëûí ò¿âøèí äîðîéòîõîä íºëººëæ áàéíà. ̺í õºäºº îðîí íóòàãò áàéãàëü, öàã óóðûí íºëººë뺺ñ àæ àõóé, àìüäðàëûí õýâ ìàÿã øóóä õàðààò áàéãàà íü õºäººãèéí õºãæëèéí ãîë õ¿íäðýë áîëæ áàéíà. պ人ä öàã àãààðûí òààã¿é íºëººëëèéí óëìààñ ìàë îëíîîð õîðîãäîæ óëìààð ìàë÷èä îëíîîð ÿäóóð÷, ажилгүйдэлд өртөж байна.5

15

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Дүгнэлт

Хөвсгөл аймгийн эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын тоо 62.9 мянга байгаагаас 53.5 мянга буюу 85.0 хувь нь ажиллагчид, 9.5 мянга буюу 15.0 хувь нь ажилгүй иргэд байна.

Хөвсгөл àéìàãò ýäèéí çàñãèéí à÷ààëàë 33.2 õóâü áàéãàà íü ýäèéí çàñãèéí èäýâõòýé 3 õ¿í òóòàìä ýäèéí çàñãèéí èäýâõã¿é 1 õ¿í áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Нийт ажиллагчдын тоо 2013 онд 53486 болж, 65.0 хувь нь ХАА, ан агнуур, ойн аж ахуйн, загас барилт, 8.0 хувь нь боловсролын, 8.0 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин, мотоциклийн засвар, үйлчилгээний, 5.0 хувь нь боловсруулах үйлдвэрлэлийн, 3.0 хувь нь барилга, 2.0 хувь нь хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамж, 4.0 төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах, 1.0 хувь нь тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагад ажиллаж байна.

2013 оны байдлаар Хөвсгөл аймагт эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын тоо 20.1 мянга болжээ.

Хөвсгөл аймгийн нийт бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн тоо 2013 онд 1.9 мянга болж 2012 оныхоос 31.0 хувь, 2011 оныхоос 20.7 хувиар тус тус буурсан байна.

16

Õºâñãºë àéìàã äàõü àæèë ýðõëýëò

Хөвсгөл аймагт ажилгүйдлийн түвшин 2013 онд 15.1 хувь болж 2012 оныхоос 0.1 пункт, 2010 оноос 2.0 пунктаар тус тус буурч харин 2011 оноос 6.0 пункт, 2005 оноос 11.8 пункт, 2000 оноос 12.3 пункт, 1995 оноос 10.3 пунктаар тус тус өссөн

Хөвсгөл аймагт ажилгүйдлийн түвшин 2012 онд 15.2 хувь болж 2011оныхоос 6.1 пунктаар өсч харин 2010 оныхоос 1.9 пунктээр буурсан байна.

Хөвсгөл аймагт ажиллагчдын сарын дундаж цалин 448 мянган төгрөг болж, 2011 оноос 130 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Аймгийн ажиллагчдын дундаж цалин улсын дундажаас 151 мянган төгрөгөөр бага байна.

17