2018 lea faka-tonga lea fakatonga...tau uisa, kuó te hela ka ta nofo he mālōlō si‘i ‘o mohé...

19
SIVI FAKAMO‘ONI AKO ‘A TONGA 2018 LEA FAKA-TONGA Taimi: Houa ‘e 3 KĀTAKI ‘O TĀNAKI HO‘O PEPA SIVI′ KI HE FAISIVÍ ‘I HE ‘OSI ‘A E SIVÍ. FIKA ‘A‘AHI FIKA SIVI PEPA FEHU‘I MO E TALI FAKAHINOHINO: 1. Hiki ho FIKA SIVÍ ‘i he puha ‘oku hā atu ‘i ‘olunga he to‘omata‘ú. 2. ‘Oku Vahe ‘e ONO ‘a e pepa sivi. Tali KOTOA ‘a e ngaahi fehu‘i ‘i he vahe taki taha. VAHE FAKAMATALA TAUKEI I TALANOA FA‘U/TALATUPU‘A 16 II FATU TOHI 11 III MAAU PE TA‘ANGA 13 IV FETU‘UTAKI 8 V TALANOA FAKATĀTĀ 6 VI FAKAHINOHINO 16 KĀTOA 70 3. Tali KOTOA ‘a e ngaahi fehu‘i ‘i he VAHE I ki he VAHE VI. 4. Ngāue MA‘A mo MAAU. Tohi‘aki ‘a e peni pulū pe peni ‘uli‘uli. Ngāue‘aki pē ‘a e peni vahevahe ki he tā fakatātaá pē. 5. Kapau te ke fie mau ha pepa pea fakahoko ki he tokotaha leo siví. Hiki ho FIKA SIVÍ ‘i he pepa tānaki kotoa pē, fakafika ‘a e fehu‘í ke mahino mo maau pea fakahū ‘i he feitu‘u totonu ‘o e pepa siví. 6. Fakapapau‘i ‘oku kakato e peesi 1-19 ‘i ho‘o pepa siví ki mu‘a peá ke toki kamata. ‘Oku ‘ikai ha me‘a ‘i he peesi 19.

Upload: others

Post on 30-Oct-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

1

SIVI FAKAMO‘ONI AKO ‘A TONGA

2018

LEA FAKA-TONGA

Taimi: Houa ‘e 3

KĀTAKI ‘O TĀNAKI HO‘O PEPA SIVI′ KI HE FAISIVÍ ‘I HE ‘OSI ‘A E SIVÍ.

FIKA ‘A‘AHI

FIKA SIVI

PEPA FEHU‘I MO E TALI

FAKAHINOHINO:

1. Hiki ho FIKA SIVÍ ‘i he puha ‘oku hā atu ‘i ‘olunga he to‘omata‘ú.

2. ‘Oku Vahe ‘e ONO ‘a e pepa sivi. Tali KOTOA ‘a e ngaahi fehu‘i ‘i he vahe taki taha.

VAHE FAKAMATALA TAUKEI

I TALANOA FA‘U/TALATUPU‘A 16

II FATU TOHI 11

III MAAU PE TA‘ANGA 13

IV FETU‘UTAKI 8

V TALANOA FAKATĀTĀ 6

VI FAKAHINOHINO 16

KĀTOA 70

3. Tali KOTOA ‘a e ngaahi fehu‘i ‘i he VAHE I ki he VAHE VI.

4. Ngāue MA‘A mo MAAU. Tohi‘aki ‘a e peni pulū pe peni ‘uli‘uli. Ngāue‘aki pē ‘a e peni vahevahe ki he tā

fakatātaá pē.

5. Kapau te ke fie ma‘u ha pepa pea fakahoko ki he tokotaha le‘o siví. Hiki ho FIKA SIVÍ ‘i he pepa

tānaki kotoa pē, fakafika ‘a e fehu‘í ke mahino mo maau pea fakahū ‘i he feitu‘u totonu ‘o e pepa

siví.

6. Fakapapau‘i ‘oku kakato e peesi 1-19 ‘i ho‘o pepa siví ki mu‘a peá ke toki kamata. ‘Oku ‘ikai ha

me‘a ‘i he peesi 19.

Page 2: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

2

VAHE I TALANOA FA‘U / TALATUPU‘A

Fili pē ha taha mei he ngaahi Talanoa tupu‘a pe Fakahisitōlia na‘á ke ako ki ai he ta‘ú ni, ‘o

taliʻaki e ngaahi fehu‘i ‘oku hā atu ‘i laló.

Ngaahi Fehu‘i:

1. Hiki mai e toko taha ‘oku fakama‘unga ki ai e talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

2. Fakahā mai e kakai ‘oku nau kau he talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

3. Fakamatala‘i e me‘a mahu‘inga taha na‘e hoko he tumutumu e talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

4. Fakamatala‘i ha konga he talanoá na‘á ke sai‘ia ai pea ‘omi mo e ‘uhingá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

Page 3: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

3

5. Faka‘uhinga‘i e ngaahi fakakaukau ‘a e toko taha na‘e fakatefito ai e talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

6. Fakafelāve‘i ha me‘a mahu‘inga na‘e hoko he talanoá ki ha palōvepi pe lea Tonga ‘o

faka‘uhinga‘i ‘i he lea pē ‘a ‘au.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Page 4: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

4

7. Fakama‘opo‘opo e talanoá ‘aki ha‘o akonaki ke ako ai e fa‘ahinga hotau sōsaietí.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 4

4

3

2

1

0

NR

Page 5: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

5

VAHE II FATU TOHI

Fili ha TAHA ‘i he ongo kaveinga A pe E. ‘o fa‘u ha‘o ‘Ēsei Fakakikihi ‘o taukave‘i pe fakafepaki‘i ‘a

e kaveingá. ‘Oua ‘e toe si‘i hifo pe laka hake ho‘o fakamatalá ‘i he fo‘i lea ‘e 200-250.

Kaveinga:

A. “ ‘Oku totonu ke ako‘i ‘i he lea faka-Tongá ‘a e lēsoni kotoa pē”

E. “ ‘Oku totonu ke ngāue‘aki ‘a e lea faka-Pilitāniá ki hono ako‘i ‘o e ngaahi lēsoni kotoa”

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

Page 6: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

6 ______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

Page 7: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

7 ______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

Makatu‘unga 4 3 2 1 0 NR

Talateu

Lea Tonga/Paloveape

Kalama

Kakano

Fakama‘opo‘opo

Palakalafi

KĀTOA

Page 8: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

8

VAHE III MAAU PE TA‘ANGA

Lau e Ta‘anga ko ení ke mahino pea tali mei ai ‘a e ngaahi fehu‘i 1-7.

‘Ofa he matangi kuo Tokelau

Pea falanaki ‘i he Fangatapu

Lea ‘a e Toa Talakaepau

Hāmoniume si‘ete manatu

Ki he talanoa ‘a e hifongá

Heilala ‘o Tufumahiná

Ne hangē ha fakalavetalá

Ki he ‘eva ‘a e folau motokā

Tavaketoto ke me‘ite ā

Ka ta o ‘o ‘eva ‘i ho ‘uhinga

Ki he afua ‘a e Heilalá

Mo e Mapa ko Mata‘i‘uluá

Uōleva mo Fakala‘ā

‘O fanongo ke fakana‘ana‘á

Ko e le‘o e fine lakalaká

‘Oku hiva ‘i he Kolo Kakalá

Nonga ā mu‘a foki Tāufa

Na ta ō ki mala‘e vakapuna

Ke ke vala ki e fau ‘o Sulunga

Ka ta hifo atu ki faka‘aunga

Tapakaki ‘i he Hoosi Teá

‘Ai hono piti sialetafá

Hake ai he ‘one‘one loá

Ki ‘Ahononou pea mo e fā

Tau

Uisa, kuó te hela ka ta nofo he

Mālōlō si‘i ‘o mohé

Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé

Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké

Toki langa ‘i he Hufangalupé

‘O va‘inga ‘i he Kali ‘o Pulé

Halaliku ai ki ‘Utulau

Vakaia ‘a e motu‘a ko Valu

(Fa’u ‘a Kuini Salote Tupou III)

Page 9: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

9

Ngaahi Fehu‘i:

1. Tohi mai e hingoa ‘o e ta‘anga ‘i ‘olungá na‘a ke ako ki ai he lolotonga ‘o e ta‘u ní.

__________________________________________________________________________________________________

2. Fakahā mai e hingoa ‘o e ngaahi kolo pe feitu‘u ‘oku ‘asi he ta‘angá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

3. Tohi mai ha lea heliaki pe faka‘ai‘ai ‘oku ngāue‘aki ‘e he fatu ta‘angá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

4. Fakamatala‘i e ‘uhinga ‘o e ongo fo‘i lea ko eni′ ‘o fakatatau ki he‘enau ‘asi ‘i he ta‘angá.

a. falanaki

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

e. Hāmoniume

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________

5. Fakamatala‘i ha ki‘i puipuitu‘a ‘o e ta‘anga ‘i ‘olungá

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

Page 10: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

10

6. Faka‘uhinga‘i ke mahino ‘i ho‘o lea pe ‘a ‘au, ‘a e Tau ‘o e ta‘angá, ‘o fakafelāve‘i ki he

kaveingá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

7. Fakafehoanaki e ta‘anga ko ení ki ha ta‘anga kehe na‘á ke ako ki ai he lolotonga e ta‘ú.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Page 11: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

11

VAHE IV: FETU‘UTAKI

Sio pea fakatokanga‘i e fakatātā ko ena ke mahino pea tali e ngaahi fehu‘i 1-3. Ko e

me‘atokoni ena ‘oku lolotonga tu‘uaki mai ‘i he televīsone Tonga ki he kakai ‘o e fonua.

1. Fakamatala‘i ‘a e ngaahi ‘uhinga ‘oku ke sai‘ia ai ‘i hono tu‘uaki mai ‘o e me‘atokoni ko ená

‘i he televīsoné.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

2. Fakafehoanaki ‘a e faikehekehe ‘o e ongo ma‘u‘anga fakamatala ko ena ‘i laló mo hona

‘aonga ki he kakai ‘o e fonuá.

A E

A. ______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

Taukei 2

2

1

0

NR

Page 12: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

12

E. ______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

3. Liliu e ngaahi fo‘i lea ‘oku laine‘i atu ‘i he palakalafi ko eni′ ki he lea totonu ke ngāue‘aki

ki he Tu‘i′.

LEA KI HE KAKAI LEA KI HE TU‘I′

a. ‘alu __________________________

e. fakaava __________________________

f. fakafiefia __________________________

h. ‘ilo __________________________

i. foki __________________________

k. mohe __________________________

VAHE V TALANOA FAKATĀTĀ

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Na‘e fakafiefia ki he kainga ‘o e Lolo ‘a Halaevalu ‘i Vava‘u ‘a e ‘alu ange ‘a e Tu‘i ‘o

fakaava ‘a e faka‘ali‘ali ngoue ‘o e ta‘u ni. Na‘e vekeveke ‘a e kau fefine ‘o fale hanga

ke faka‘ali‘ali e ola honau nima. Ne fai ‘e he to‘u tupú ‘a e fakafiefia ki he ‘Ene ‘Afio,

lolotonga e ‘ahó. Ne hoko atu ai pe ki he ‘ilo ho‘ataá. ‘I he lava pē ‘o e ngaahi

polokalama ‘o e ‘ahó na‘e toe foki pe ‘a e hā‘ele ‘o mohe ki Fangatongo.

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Page 13: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

13

HE KA NE U LAVELAVE‘ILOA

Ko Kuini Mele ‘o ‘Ingilaní, ko e Kuini ‘o Siaosi V, na‘á ne manako ma‘u pē ‘i he lolotonga ‘a

e fa‘ahita‘u māfaná ke hiki ki Sikotilani ki honau ‘api, ‘oku hingoa ko Kasolo Palamolo. Na‘á

ne fa‘a manako ke fononga toko taha pē ‘i ha ngaahi lau maile ‘o ‘ikai ha taha ke fakafe‘ao ia.

Ko e efiafi ‘e taha, lolotonga ‘ene fakahāueé, na‘e tō fakafokifā ha fu‘u ‘uha lahi, ko ia na‘á ne

afe atu ki ha fale na‘e ofi mai ai ke kole ha fakamalu kae toki fakafoki.

Na‘e ‘ikai ke fakatokanga‘i ‘e he fefine ‘o e falé ko Kuini Mele ia ‘oku tu‘u ‘i hono tu‘a

matapaá ‘o kole fakamalú. Na‘e ‘ikai ke ne fie ‘oange hono fakamalú ki si‘i fefiné he na‘e fu‘u

fo‘ou, ka ne ‘oange hono fu‘u motu‘i fakamalu motu‘a kuo motumotu hono ngaahi kahokí pea

avaava. Na‘á ne to‘o fakamāahuahu atu pē fu‘u fakamalu mahaehaé ‘o ‘oange ki he fefiné.

‘I he ‘aho na‘e hokó, na‘e tukituki pongipongia mai ha toko taha ‘i he matapā ‘o e fefine na‘e

‘o‘ona ‘a e fakamalú. ‘I he‘ene fakaava ‘a e matapaá, tā na‘e tu‘u mai ha tangata ka‘ate kuo

teunga kakato pea ‘okú ne to‘o ha sila lōlōa. Na‘e punou ‘a e ka‘até ki he fefiné mo ne pehē ki

ai. “ ‘Oku fakamālō lahi mai ‘a e Kuiní kiate koe koe‘uhí ko ‘ene ngāue‘aki ho fakamalú

‘aneafí ”.

Na‘e mo‘utu‘ua ‘a e fefiné he kuó ne mo‘utāfu‘ua. ‘I he sītu‘a atu ‘a e ka‘até ke fokí, na‘á ne

fanongo mai ki he toutou pehē ‘e he fefiné “ He ka ne u teitei lavelave‘iloa ko e Kuiní ia,

pehē ne u ‘oange hoku lelei tahá”.

(To‘o mei he Tohi Hōfangahaú)

Lau e ki‘i talanoa fakatātā ko ení ke mahino pea tali e fehu’i 1-3 ‘i he feitu’u ‘oku faka‘atā atú.

Ngaahi Fehu‘i:

1. Hiki mai fua e kakai na‘e kau he talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

2. Fakamatala‘i ha me‘a mahu‘inga taha pe tumutumu ne a‘u ki ai e talanoá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

Page 14: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

14

3. Faka‘uhinga‘i ha fekau mahu‘inga na‘e ‘omi ‘e he talanoá pea fakafelāve‘i ki he anga

‘etau nofo he sosaietí.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Page 15: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

15

1. Teuteu ma‘u pē he ‘e ala hoko pe ha peau kula ‘i ha fa‘ahinga taimi pē ‘oku hoko ai ha

mofuike.

2. Fa‘o ha ki‘i kato naunau fakahaofi mo‘ui mo ha me‘atokoni kapa pe milemila.

3. Fakamama‘o mei he matātahí he taimi ‘oku ‘omi ai ha fakatokanga peaukula

4. Fakakapapau‘i ‘oku ‘ilo ‘a e hala totonu ke te lele ai ‘o ka hake ha peaukula

5. Lele ki ha taha ‘o e ngaahi feitu‘u ma‘olunga hangē ko e mo‘unga pe fale fungavaka

mā‘olunga pe fu‘u ‘akau mā‘olunga.

6. Nofo ma‘u ‘i he ngaahi feitu‘u kuo tu‘utu‘uni ke hola ki ai kae‘oua kuo toki fakangofua

mai. Ko e fakatokanga ia mei he Va‘a Fetu‘utaki ‘a Tongá ki he kakai ‘o e fonuá, ki ha

founga te nau hao ai mei ha fa‘ahinga fakatamaki fakaenatula kapau ‘e hoko ‘i he kaha‘ú.

7. ‘E si‘isi‘i foki ai ha ngaahi maumau mo ha fakamole ‘e hoko.

VAHE VI FAKAHINOHINO

Lau ‘a e Fakahinohino ‘i laló pea tali ‘a e ngaahi fehu‘i 1 -7.

Ngaahi Fehu‘i:

1. Tohi mai pe ko hai ‘oku fakataumu‘a ki ai ‘a e fakatokanga.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

2. Fakamatala‘i e ‘uhinga ‘oku mahu‘inga ai ke te ‘ilo pau e hala totonu ke te lele ai, kapau

‘e hake mai ha peaukula.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 1

1

0

NR

Taukei 2

2

1

0

NR

FAKATOKANGA PEAUKULA!!!

Page 16: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

16

3. Fakamatala‘i ha ola lelei ‘e hoko, kapau te te muimui pau ki he ngaahi fakahinohino pe

fakatokanga ‘oku ‘omaí.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

4. Hiki mai pe na‘e anga fēfē hono ma‘u ‘e he kakaí ‘a e fakatokanga peaukulá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

5. Fakamatala mahino ki he natula ‘o e peau kulá ‘oku ‘uhinga ai ‘a e fie ma‘u ke fai ha

fakatokanga hangé ko e fakatokanga ‘oku ‘oatú.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 2

2

1

0

NR

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Taukei 1

1

0

NR

Page 17: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

17

6. Fakamatala mahino e founga ‘oku ngāue‘aki ‘i he fakatokangá ke a‘usia ai e taumu‘a ki he

kakai ‘o e fonuá.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 3

3

2

1

0

NR

Page 18: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

18

7. Fakamā‘opo‘opo ‘aki ha‘o lea ki he kakai ‘o e fonuá ‘o fale‘i kinautolu ki ha fakatamaki

fakenatula ‘e hoko ‘i he kaha‘ú. ‘Omi ha fo‘i palōvepi i ‘oku fenāpasi tonu mo e kaveingá

‘o faka‘uhinga‘i ke mahu‘ingamālie.

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________

Taukei 4

4

3

2

1

0

NR

Page 19: 2018 LEA FAKA-TONGA Lea Fakatonga...Tau Uisa, kuó te hela ka ta nofo he Mālōlō si‘i ‘o mohé Vai ‘o lulu′, Vai ‘o Lupé Mo e Fala e Tu‘i Pelehaké Toki langa ‘i he

19

‘OKU ‘IKAI HA ME‘A ‘I HE PEESI KO ‘ENÍ.